TEDSalon NY2014
Sebastian Junger: Why veterans miss war
Sebastian Junger: Tại sao cựu chiến binh nhớ chiến tranh
Filmed:
Readability: 3.2
3,922,187 views
Thường dân không nhung nhớ chiến tranh. Nhưng người lính thì có. Nhà báo Sebastian Junger chia sẻ kinh nghiệm của mình với những người lính Mỹ tại Restrepo, một tiền đồn nằm ở thung lũng Korengal, Afganistan, nơi người ta chứng kiến chiến tranh khốc liệt. Xem xét "não trạng bị thay đổi" cùng với chiến tranh, nhà báo này cho thấy chiến tranh đã cho người lính một kinh nghiệm sâu sắc về sự keo sơn gắn bó đến nhường nào. Và rốt lại, phải chăng cái những người lính thực chất nhung nhớ chính là "cái đối lập với chiến tranh"?
Sebastian Junger - Journalist and documentarian
The author of "The Perfect Storm" and the director of the documentaries "Restrepo" and "Korengal," Sebastian Junger tells non-fiction stories with grit and emotion. Full bio
The author of "The Perfect Storm" and the director of the documentaries "Restrepo" and "Korengal," Sebastian Junger tells non-fiction stories with grit and emotion. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm going to ask and try to answer,
0
693
2255
Tôi sẽ nêu ra câu hỏi
và cố tìm cách trả lời,
và cố tìm cách trả lời,
00:14
in some ways, kind of an uncomfortable question.
1
2948
4898
một câu hỏi nhức nhối.
00:19
Both civilians, obviously, and soldiers
2
7846
2354
Cả dân thường
và những người lính
và những người lính
00:22
suffer in war;
3
10200
2086
đều đau khổ với chiến tranh;
00:24
I don't think any civilian has ever missed
4
12286
2464
nhưng chẳng có
người dân thường nào
người dân thường nào
00:26
the war that they were subjected to.
5
14750
3362
lại nhớ tiếc cuộc chiến
mình đã trải qua.
mình đã trải qua.
00:30
I've been covering wars for almost 20 years,
6
18112
2018
Là phóng viên chiến trường
gần 20 năm,
gần 20 năm,
00:32
and one of the remarkable things for me
7
20130
3328
tôi để ý thấy
00:35
is how many soldiers find themselves missing it.
8
23458
3884
rất nhiều người lính
nhớ tiếc chiến tranh.
nhớ tiếc chiến tranh.
00:39
How is it someone can go through
9
27342
2305
Làm sao người ta có thể
00:41
the worst experience imaginable,
10
29647
2337
trải qua những
kinh nghiệm đen tối nhất,
kinh nghiệm đen tối nhất,
00:43
and come home, back to their home,
11
31984
1976
rồi trở về quê nhà,
về lại mái ấm,
về lại mái ấm,
00:45
and their family, their country, and miss the war?
12
33960
3461
về lại gia đình, đất nước,
vẫn còn nhớ tiếc đến chiến tranh?
vẫn còn nhớ tiếc đến chiến tranh?
00:49
How does that work? What does it mean?
13
37421
3571
Sao lại có thể như thế?
Điều đó nghĩa là gì?
Điều đó nghĩa là gì?
00:52
We have to answer that question,
14
40992
3458
Ta phải trả lời cho được
câu hỏi đó,
câu hỏi đó,
00:56
because if we don't, it'll be impossible
15
44450
2867
nếu không, làm sao có thể
00:59
to bring soldiers back
16
47317
1268
đưa người lính trở về
01:00
to a place in society where they belong,
17
48585
4055
chỗ của họ trước đây
trong xã hội,
trong xã hội,
01:04
and I think it'll also be impossible to stop war,
18
52640
2253
chúng ta cũng không thể
chấm dứt chiến tranh
chấm dứt chiến tranh
01:06
if we don't understand how that mechanism works.
19
54893
3018
nếu không hiểu được
cơ chế này vận động ra sao.
cơ chế này vận động ra sao.
01:09
The problem is that war
20
57911
3262
Vấn đề là ở chỗ, chiến tranh
01:13
does not have a simple, neat truth,
21
61173
3837
không đơn giản
chỉ có một sự thật
chỉ có một sự thật
01:17
one simple, neat truth.
22
65010
2699
không chỉ có
một sự thật đơn giản mà thôi đâu.
một sự thật đơn giản mà thôi đâu.
01:19
Any sane person hates war,
23
67709
2261
Bất kỳ ai lành mạnh
cũng đều ghét chiến tranh,
cũng đều ghét chiến tranh,
01:21
hates the idea of war,
24
69970
1855
ghét ý nghĩ về chiến tranh,
01:23
wouldn't want to have anything to do with it,
25
71825
2577
không muốn liên quan
gì tới nó hết,
gì tới nó hết,
01:26
doesn't want to be near it,
doesn't want to know about it.
doesn't want to know about it.
26
74402
3116
không muốn gần nó,
không muốn biết về nó.
không muốn biết về nó.
01:29
That's a sane response to war.
27
77518
2684
Đấy là một phản ứng lành mạnh
trước chiến tranh.
trước chiến tranh.
01:32
But if I asked all of you in this room,
28
80202
2767
Tuy nhiên, nếu hỏi
tất cả các bạn trong phòng này,
tất cả các bạn trong phòng này,
01:34
who here has paid money
29
82969
3358
có ai đã từng mua vé
01:38
to go to a cinema
30
86327
1986
đi xem phim
01:40
and be entertained by a Hollywood war movie,
31
88313
3390
và khoái trá thưởng thức
phim chiến tranh Hollywood,
phim chiến tranh Hollywood,
01:43
most of you would probably raise your hands.
32
91703
3558
chắc hầu hết ở đây,
mọi người đều giơ tay.
mọi người đều giơ tay.
01:47
That's what's so complicated about war.
33
95261
2596
Cái phức tạp về chiến tranh
là ở chỗ đó.
là ở chỗ đó.
01:49
And trust me, if a room full of peace-loving people
34
97857
3540
Tin tôi đi, nếu ở trong phòng này toàn
những người yêu chuộng hòa bình,
những người yêu chuộng hòa bình,
01:53
finds something compelling about war,
35
101397
3239
còn thấy chiến tranh có cái
hấp dẫn không cưỡng nổi,
hấp dẫn không cưỡng nổi,
01:56
so do 20-year-old soldiers
36
104636
2743
thì những người lính 20 tuổi
được đào luyện
được đào luyện
01:59
who have been trained in it, I promise you.
37
107379
3262
trong chiến tranh cũng cảm thấy như vậy,
tôi dám cam đoan thế.
tôi dám cam đoan thế.
02:02
That's the thing that has to be understood.
38
110641
3304
Đấy là điều chúng ta phải hiểu.
02:05
I've covered war for about 20 years, as I said,
39
113945
2822
Tôi vừa kể trong 20 năm,
tôi là phóng viên chiến tranh,
tôi là phóng viên chiến tranh,
02:08
but my most intense experiences in combat
40
116767
2626
nhưng kinh nghiệm chiến tranh
sâu sắc nhất của tôi
sâu sắc nhất của tôi
02:11
were with American soldiers in Afghanistan.
41
119393
4232
là với lính Mỹ ở Afghanistan.
02:15
I've been in Africa, the Middle East,
42
123625
1315
Tôi ở châu Phi, Trung Đông,
02:16
Afghanistan in the '90s,
43
124940
1750
và Afghanistan
vào những năm 90
vào những năm 90
02:18
but it was with American soldiers in 2007, 2008,
44
126690
3847
nhưng chỉ khi ở cùng những lính Mỹ
trong những năm 2007, 2008,
trong những năm 2007, 2008,
02:22
that I was confronted with
45
130537
2633
tôi mới phải trải qua
02:25
very intense combat.
46
133170
1520
những cuộc chiến khốc liệt.
02:26
I was in a small valley called the Korengal Valley
47
134690
2040
Tôi ở một thung lũng nhỏ,
có tên Korengal
có tên Korengal
02:28
in eastern Afghanistan.
48
136730
2833
ở miền đông Afghanistan.
02:31
It was six miles long.
49
139563
1786
Một dải đất kéo dài 6 dặm.
02:33
There were 150 men of
Battle Company in that valley,
Battle Company in that valley,
50
141349
3142
150 lính thuộc Đại đội Chiến đấu
đóng trong thung lũng,
đóng trong thung lũng,
02:36
and for a while, while I was there,
51
144491
3534
và trong suốt thời gian
tôi có mặt ở đó,
tôi có mặt ở đó,
02:40
almost 20 percent of all the combat
52
148025
2276
20% các trận đánh
02:42
in all of Afghanistan was happening
53
150301
1796
xảy ra ở Afghanistan,
02:44
in those six miles.
54
152097
1833
đã diễn ra
trên dải đất 6 dặm này.
trên dải đất 6 dặm này.
02:45
A hundred and fifty men were absorbing
55
153930
2551
150 người lính đã hứng chịu
02:48
almost a fifth of the combat for all of NATO forces
56
156481
3152
gần 1/5 các cuộc chiến đấu
của toàn bộ lực lượng NATO
của toàn bộ lực lượng NATO
02:51
in the country, for a couple months.
57
159633
2526
trên nước này,
trong vài tháng.
trong vài tháng.
02:54
It was very intense.
58
162159
2137
Hết sức khốc liệt.
02:56
I spent most of my time at a small outpost
59
164296
2069
Tôi thường ở
trong một chốt nhỏ,
trong một chốt nhỏ,
02:58
called Restrepo.
60
166365
1574
có tên là chốt Restrepo,
02:59
It was named after the platoon medic
61
167939
1560
mang tên người cứu thương
của trung đội
của trung đội
03:01
that had been killed about two
months into the deployment.
months into the deployment.
62
169499
2854
hy sinh khoảng hai tháng
sau khi triển khai quân ở đó.
sau khi triển khai quân ở đó.
03:04
It was a few plywood B-huts
63
172353
3940
Chốt là vài chiếc lều dựng
bằng gỗ dán hình chữ B
bằng gỗ dán hình chữ B
03:08
clinging to a side of a ridge,
64
176293
3809
bám cheo leo trên mỏm đá,
03:12
and sandbags, bunkers, gun positions,
65
180102
4777
quây bằng bao cát,
công sự, ụ súng,
công sự, ụ súng,
03:16
and there were 20 men up there
66
184879
1811
có 20 người lính trên chốt
03:18
of Second Platoon, Battle Company.
67
186690
2085
thuộc trung đội 2,
Đại đội Chiến đấu.
Đại đội Chiến đấu.
03:20
I spent most of my time up there.
68
188775
1600
Tôi thường ở trên chốt.
03:22
There was no running water.
69
190375
1615
Ở đây không có nước máy.
03:23
There was no way to bathe.
70
191990
1011
Không tắm rửa được.
03:25
The guys were up there for a month at a time.
71
193001
2439
Mỗi người lính phải
ở trên chốt một tháng.
ở trên chốt một tháng.
03:27
They never even got out of their clothes.
72
195440
2524
Họ thậm chí không bao giờ
cởi bỏ quân phục.
cởi bỏ quân phục.
03:29
They fought. The worked.
73
197964
1150
Họ đánh nhau, làm việc,
03:31
They slept in the same clothes.
74
199114
2746
ngủ cũng mang quân phục.
03:33
They never took them off,
and at the end of the month,
and at the end of the month,
75
201860
1479
Họ không bao giờ cởi quân phục
03:35
they went back down to the company headquarters,
76
203339
2311
Cuối tháng, họ quay về
ban chỉ huy đại đội,
ban chỉ huy đại đội,
03:37
and by then, their clothes were unwearable.
77
205650
2067
bấy giờ, quân phục họ
không dùng được nữa
không dùng được nữa
03:39
They burned them and got a new set.
78
207717
2293
Họ đốt nó đi,
và nhận một bộ mới.
và nhận một bộ mới.
03:42
There was no Internet. There was no phone.
79
210010
1710
Không Internet,
không điện thoại.
không điện thoại.
03:43
There was no communication
with the outside world up there.
with the outside world up there.
80
211730
3899
Không có liên lạc gì
với thế giới bên ngoài.
với thế giới bên ngoài.
03:47
There was no cooked food.
81
215629
2830
Không có thức ăn tươi.
03:50
There was nothing up there
82
218459
2571
Không có một cái gì
03:53
that young men typically like:
83
221030
1900
các chàng trai trẻ
vốn ưa thích như:
vốn ưa thích như:
03:54
no cars, no girls, no television, nothing
84
222930
3281
không xe, không gái,
không TV, không gì sất,
không TV, không gì sất,
03:58
except combat.
85
226211
1864
có mỗi đánh nhau.
04:00
Combat they did learn to like.
86
228075
3961
Họ học cách
khoái đánh nhau.
khoái đánh nhau.
04:04
I remember one day, it was a very hot day
87
232036
2451
Tôi nhớ một hôm,
trời rất nóng
trời rất nóng
04:06
in the spring,
88
234487
1766
vào mùa xuân,
04:08
and we hadn't been in a fight
89
236253
2381
dịp ấy, suốt mấy tuần
04:10
in a couple of weeks, maybe.
90
238634
2446
không có trận đánh nào.
04:13
Usually, the outpost was attacked,
91
241080
2564
Thường thường,
chốt tiền phương hay bị tấn công
chốt tiền phương hay bị tấn công
04:15
and we hadn't seen any
combat in a couple of weeks,
combat in a couple of weeks,
92
243644
2863
dạo ấy suốt vài tuần liền
vẫn thấy im ắng,
vẫn thấy im ắng,
04:18
and everyone was just stunned
93
246507
2603
mọi người đều
lấy làm ngạc nhiên
lấy làm ngạc nhiên
04:21
with boredom and heat.
94
249110
2157
với sự buồn tẻ và cái nóng.
04:23
And I remember the lieutenant walking past me
95
251267
4534
Tôi vẫn nhớ, có một trung úy
đi ngang qua tôi,
đi ngang qua tôi,
04:27
sort of stripped to the waist.
96
255801
1473
cởi trần, mặc độc quần dài.
04:29
It was incredibly hot.
97
257274
2402
Hôm ấy,
trời nóng phát điên.
trời nóng phát điên.
04:31
Stripped to the waist, walked past me muttering,
98
259676
2364
Anh ấy cởi trần,
đi ngang qua tôi lẩm bẩm:
đi ngang qua tôi lẩm bẩm:
04:34
"Oh God, please someone attack us today."
99
262040
2752
"Cầu Trời có ai đó
tấn công chúng con hôm nay!"
tấn công chúng con hôm nay!"
04:36
That's how bored they were.
100
264792
2350
Để thấy là họ đang thấy
buồn tẻ tới cỡ nào.
buồn tẻ tới cỡ nào.
04:39
That's war too, is a lieutenant saying,
101
267142
3066
Đấy cũng là sự thật về chiến tranh,
điều viên trung úy vừa nói,
điều viên trung úy vừa nói,
04:42
"Please make something happen
102
270208
2660
"Xin cho điều gì đó xảy ra đi,
04:44
because we're going crazy."
103
272868
2043
vì chúng tôi
đã chán ốm lên rồi."
đã chán ốm lên rồi."
04:46
To understand that,
104
274911
2348
Để hiểu được cái đó,
04:49
you have to, for a moment,
105
277259
1910
chúng ta phải,
dừng lại một giây,
dừng lại một giây,
04:51
think about combat not morally --
106
279169
2401
nghĩ về chiến tranh ,
không từ góc độ đạo đức -
không từ góc độ đạo đức -
04:53
that's an important job to do —
107
281570
1885
đó là việc quan trọng -
04:55
but for a moment, don't think about it morally,
108
283455
1893
nhưng lúc này,
hãy khoan bàn đạo đức,
hãy khoan bàn đạo đức,
04:57
think about it neurologically.
109
285348
2871
mà hãy nghĩ về nó
dước góc độ thần kinh học.
dước góc độ thần kinh học.
05:00
Let's think about what happens in your brain
110
288219
2212
Hãy nghĩ đến những gì
xảy ra trong não bộ
xảy ra trong não bộ
05:02
when you're in combat.
111
290431
2373
khi các bạn đang đánh nhau.
05:04
First of all, the experience
112
292804
2352
Trước hết,
kinh nghiệm chiến trường
kinh nghiệm chiến trường
05:07
is very bizarre, it's a very bizarre one.
113
295156
4614
là rất khác lạ, rất kỳ quái.
05:11
It's not what I had expected.
114
299770
2990
Nó không phải là
cái tôi trông đợi.
cái tôi trông đợi.
05:14
Usually, you're not scared.
115
302760
1730
Thường thường,
các bạn không sợ.
các bạn không sợ.
05:16
I've been very scared in combat,
116
304490
2120
Những khi có trận đánh,
tôi rất sợ,
tôi rất sợ,
05:18
but most of the time when I was out there,
117
306610
2102
nhưng tôi lại tham gia
hầu hết các trận,
hầu hết các trận,
05:20
I wasn't scared.
118
308712
1127
tôi không sợ.
05:21
I was very scared beforehand
119
309839
1527
Trước trận đánh tôi rất sợ,
05:23
and incredibly scared afterwards,
120
311366
1915
và sau trận đánh
thì tôi cực sợ,
thì tôi cực sợ,
05:25
and that fear that comes afterwards can last years.
121
313281
2602
và nỗi sợ sau đấy
có thể kéo dài hàng năm.
có thể kéo dài hàng năm.
05:27
I haven't been shot at in six years,
122
315883
1952
Đã 6 năm, không có ai
chĩa súng vào tôi,
chĩa súng vào tôi,
05:29
and I was woken up very abruptly this morning
123
317835
2353
nhưng sáng nay,
tôi vẫn choàng thức giấc
tôi vẫn choàng thức giấc
05:32
by a nightmare that I was being strafed by aircraft,
124
320188
3245
bởi một ác mộng
bị máy bay oanh kích,
bị máy bay oanh kích,
05:35
six years later.
125
323433
1207
6 năm sau.
05:36
I've never even been strafed by aircraft,
126
324640
1734
Tôi chưa từng
bị máy bay oanh kích,
bị máy bay oanh kích,
05:38
and I was having nightmares about it.
127
326374
3376
nhưng tôi lại có
những cơn ác mộng về nó.
những cơn ác mộng về nó.
05:41
Time slows down.
128
329750
1373
Thời gian chậm rãi trôi.
05:43
You get this weird tunnel vision.
129
331123
2224
Người ta mắc ảo giác
đường hầm quái gở.
đường hầm quái gở.
05:45
You notice some details very, very, very accurately
130
333347
3661
Người ta nhìn tập trung vào
một số chi tiết hết sức rõ nét,
một số chi tiết hết sức rõ nét,
05:49
and other things drop out.
131
337008
2187
và bỏ qua những chi tiết khác.
05:51
It's almost a slightly altered state of mind.
132
339195
2963
Gần như não trạng có sự thay đổi.
05:54
What's happening in your brain
133
342158
1471
Điều đang xảy ra trong não
05:55
is you're getting an enormous amount of adrenaline
134
343629
2717
là nó tiết ra
một lượng lớn adrenaline,
một lượng lớn adrenaline,
05:58
pumped through your system.
135
346346
1820
chất này chạy trong cơ thể.
06:00
Young men will go to great lengths
136
348166
2594
Nam thanh niên sẽ làm
nhiều thứ có thể
nhiều thứ có thể
06:02
to have that experience.
137
350760
2336
để có trải nghiệm ấy.
06:05
It's wired into us.
138
353096
2922
Nó cố hữu trong chúng tôi.
06:08
It's hormonally supported.
139
356018
3842
Nó được gây ra bởi hóc-môn.
06:11
The mortality rate for young men in society
140
359860
3885
Tỉ lệ tử vong của
nam thanh niên trong xã hội
nam thanh niên trong xã hội
06:15
is six times what it is for young women
141
363745
2420
gấp 6 lần nữ,
06:18
from violence and from accidents,
142
366165
1805
tử vong do
bạo lực và tai nạn,
bạo lực và tai nạn,
06:19
just the stupid stuff that young men do:
143
367970
2189
toàn cái ngu xuẩn
nam thanh niên hay làm:
nam thanh niên hay làm:
06:22
jumping off of things they shouldn't jump off of,
144
370159
2302
nhảy ra khỏi
những chỗ không nên nhảy,
những chỗ không nên nhảy,
06:24
lighting things on fire they shouldn't light on fire,
145
372461
2419
châm lửa vào
những chỗ không nên châm,
những chỗ không nên châm,
06:26
I mean, you know what I'm talking about.
146
374880
2238
hẳn các bạn hiểu
điều tôi muốn nói.
điều tôi muốn nói.
06:29
They die at six times the rate
147
377118
2041
Tỉ lệ tử vong của họ
cao gấp 6 lần
cao gấp 6 lần
06:31
that young women do.
148
379159
1440
so với tỉ lệ tử vong của nữ.
06:32
Statistically, you are safer as a teenage boy,
149
380599
3904
Vể mặt thống kê, nam giới ở tuổi thiếu niên
an toàn hơn là tuổi thanh niên,
an toàn hơn là tuổi thanh niên,
06:36
you would be safer in the fire department
150
384503
2643
tuổi thanh niên mà làm trong
đội PCCC,
đội PCCC,
06:39
or the police department in most American cities
151
387146
2564
hoặc ở trong sở cảnh sát
của các thành phố của Mỹ,
của các thành phố của Mỹ,
06:41
than just walking around the
streets of your hometown
streets of your hometown
152
389710
2522
thì an toàn hơn là
thanh niên đi quanh quất,
thanh niên đi quanh quất,
06:44
looking for something to do,
153
392232
2358
tìm kiếm việc gì đó để làm,
06:46
statistically.
154
394590
3050
đấy là về mặt thống kê mà nói.
06:49
You can imagine how that plays out in combat.
155
397650
3238
Các bạn có thể hình dung trong
chiến đấu, điều đó rõ đến thế nào.
chiến đấu, điều đó rõ đến thế nào.
06:52
At Restrepo, every guy up there was almost killed,
156
400888
3062
Tại chốt Restrepo,
ai lên đó cũng có thể chết,
ai lên đó cũng có thể chết,
06:55
including me,
157
403950
1694
kể cả tôi,
06:57
including my good friend Tim Hetherington,
158
405644
2060
kể cả bạn thân của tôi,
Tim Hetherington,
Tim Hetherington,
06:59
who was later killed in Libya.
159
407704
2422
người về sau đã hy sinh ở Lybia.
07:02
There were guys walking around
160
410126
1676
Ở đây có những người lính
07:03
with bullet holes in their uniforms,
161
411802
1821
dính nhiều vết đạn
trên quân phục,
trên quân phục,
07:05
rounds that had cut through the fabric
162
413623
1887
đạn xé rách áo
07:07
and didn't touch their bodies.
163
415510
3382
nhưng chưa chạm vào cơ thể
07:10
I was leaning against some sandbags one morning,
164
418892
3082
Một buổi sáng,
tôi đang dựa vào một bao cát,
tôi đang dựa vào một bao cát,
07:13
not much going on, sort of spacing out,
165
421974
2997
chưa định làm gì,
chỉ đang đứng thở,
chỉ đang đứng thở,
07:16
and some sand was kicked into the side of,
166
424971
3507
tự nhiên,
có vốc cát tung vào mặt tôi,
có vốc cát tung vào mặt tôi,
07:20
sort of hit the side of my face.
167
428478
2670
tôi chợt thấy
cát văng vào má,
cát văng vào má,
07:23
Something hit the side of my face,
and I didn't know what it was.
and I didn't know what it was.
168
431148
2213
có gì đó quệt qua mặt,
không biết là cái gì.
không biết là cái gì.
07:25
You have to understand about bullets
169
433361
1539
Các bạn phải
hiểu về đạn một tí,
hiểu về đạn một tí,
07:26
that they go a lot faster than sound,
170
434900
1898
nó đi nhanh hơn
tốc độ âm thanh nhiều,
tốc độ âm thanh nhiều,
07:28
so if someone shoots at you
171
436798
1413
nếu có kẻ nhằm bắn bạn,
07:30
from a few hundred meters,
172
438211
2057
cách chỗ bạn vài trăm mét,
07:32
the bullet goes by you, or hits you obviously,
173
440268
3143
viên đạn sẽ bay đến bạn,
hay nhằm trúng bạn,
hay nhằm trúng bạn,
07:35
half a second or so before
the sound catches up to it.
the sound catches up to it.
174
443411
2652
nửa giây trước khi
bạn nhận ra âm thanh của nó.
bạn nhận ra âm thanh của nó.
07:38
So I had some sand sprayed in the side of my face.
175
446063
2887
Thế là, tôi thấy cát
văng trên mặt.
văng trên mặt.
07:40
Half a second later, I heard dut-dut-dut-dut-duh.
176
448950
2000
Nửa giây sau, tôi mới nghe
tiếng đút đút,
tiếng đút đút,
07:42
It was machine gun fire.
177
450950
1014
tiếng súng tiểu liên.
07:43
It was the first round, the first burst
178
451964
2346
Đấy là tràng tiểu liên khai hỏa
07:46
of an hour-long firefight.
179
454310
2863
của một trận kéo dài cả tiếng.
07:49
What had happened was the bullet hit,
180
457173
3065
Viên đạn bay sát tôi,
07:52
a bullet hit three or four inches
from the side of my head.
from the side of my head.
181
460238
3743
chỉ cách mặt tôi có mấy phân
07:55
Imagine, just think about it, because I certainly did,
182
463981
4649
Hãy thử hình dung,
như tôi đã hình dung mà xem,
như tôi đã hình dung mà xem,
08:00
think about the angle of deviation that saved my life.
183
468630
1880
hãy nghĩ về cái góc lệch
của viên đạn.
của viên đạn.
08:02
At 400 meters, it missed me by three inches.
184
470510
2462
Cách tôi 400 mét, viên đạn
chỉ đi chệch có ba phân
chỉ đi chệch có ba phân
08:04
Just think about the math on that.
185
472972
4296
Hãy nghĩ về những
con số ấy.
con số ấy.
08:09
Every guy up there
186
477268
1784
Người lính nào trên chốt,
08:11
had some experience like that,
187
479052
1922
cũng đều trải qua
kinh nghiệm như thế
kinh nghiệm như thế
08:12
at least once, if not many times.
188
480974
3528
ít nhất là một lần,
nếu không nói là nhiều lần.
nếu không nói là nhiều lần.
08:16
The boys are up there for a year.
189
484502
2480
Họ làm nhiệm vụ như thế cả năm.
08:18
They got back.
190
486982
1769
Rồi họ trở về.
08:20
Some of them got out of the Army
191
488751
1359
Một số người xuất ngũ,
08:22
and had tremendous psychological
problems when they got home.
problems when they got home.
192
490110
2594
gặp những vấn đề tâm lý
nghiêm trọng khi trở về.
nghiêm trọng khi trở về.
08:24
Some of them stayed in the Army
193
492704
1535
Một số tiếp tục ở lại quân đội,
08:26
and were more or less okay, psychologically.
194
494239
3623
với tâm lý ít nhiều ổn định.
08:29
I was particularly close to a
guy named Brendan O'Byrne.
guy named Brendan O'Byrne.
195
497862
3077
Tôi rất thân với một người lính,
tên là Brendan O'Byrne.
tên là Brendan O'Byrne.
08:32
I'm still very good friends with him.
196
500939
1888
Hiện giờ chúng tôi
vẫn thân thiết với nhau.
vẫn thân thiết với nhau.
08:34
He came back to the States. He got out of the Army.
197
502827
3056
Anh ấy đã về Mỹ và xuất ngũ.
08:37
I had a dinner party one night.
198
505883
1968
Tôi mở một bữa tiệc ăn tối,
08:39
I invited him,
199
507851
1794
và mời anh ấy.
08:41
and he started talking with a woman,
200
509645
3435
trong bữa ăn, anh ấy
trò chuyện với một phụ nữ,
trò chuyện với một phụ nữ,
08:45
one of my friends,
201
513080
1237
cũng là bạn của tôi,
08:46
and she knew how bad it had been out there,
202
514317
3052
và chị ấy hiểu những gian khổ tồi tệ
ngoài chiến trường,
ngoài chiến trường,
08:49
and she said, "Brendan,
203
517369
1749
chị ấy bảo, "Brendan,
08:51
is there anything at all that you miss about
204
519118
3328
hiện giờ có gì
khiến anh nhớ tiếc
khiến anh nhớ tiếc
08:54
being out in Afghanistan, about the war?"
205
522446
3554
sau thời gian ở Afghanistan,
về cuộc chiến tranh?"
về cuộc chiến tranh?"
08:58
And he thought about it quite a long time,
206
526000
3169
Anh ấy trầm tư một hồi lâu,
09:01
and finally he said, "Ma'am, I miss almost all of it."
207
529169
5383
cuối cùng anh ấy nói,
"Chị à, tôi nhớ tiếc hầu hết mọi thứ".
"Chị à, tôi nhớ tiếc hầu hết mọi thứ".
09:06
And he's one of the most traumatized people
208
534552
3442
Và anh ấy là một trong những người
bị tổn thương chiến tranh nặng nhất
bị tổn thương chiến tranh nặng nhất
09:09
I've seen from that war.
209
537994
3089
mà tôi từng gặp.
09:13
"Ma'am, I miss almost all of it."
210
541083
2011
"Chị à, tôi nhớ tiếc hầu hết mọi thứ"
09:15
What is he talking about?
211
543094
3085
Anh ta đang
nói về cái gì vậy?
nói về cái gì vậy?
09:18
He's not a psychopath.
212
546179
3442
Anh ấy không phải là
người tâm thần.
người tâm thần.
09:21
He doesn't miss killing people.
213
549621
1659
Anh ấy không nhớ tiếc
chuyện đánh giết.
chuyện đánh giết.
09:23
He's not crazy. He doesn't miss getting shot at
214
551280
2280
Anh ấy không điên.
Không nhớ tiếc chuyện bị bắn
Không nhớ tiếc chuyện bị bắn
09:25
and seeing his friends get killed.
215
553560
1702
và cảnh bạn mình bị giết.
09:27
What is it that he misses? We have to answer that.
216
555262
3828
Vậy anh ta nhớ tiếc cái gì?
Chúng ta phải trả lời câu hỏi đó.
Chúng ta phải trả lời câu hỏi đó.
09:31
If we're going to stop war, we
have to answer that question.
have to answer that question.
217
559090
6726
Nếu định chấm dứt chiến tranh,
chúng ta phải trả lời câu hỏi đó.
chúng ta phải trả lời câu hỏi đó.
09:37
I think what he missed is brotherhood.
218
565816
5178
Tôi nghĩ, cái anh ấy nhớ,
là tình đồng đội.
là tình đồng đội.
09:42
He missed, in some ways,
219
570994
1756
Anh ấy nhớ đến, có thể nói,
09:44
the opposite of killing.
220
572750
1396
cái đối lập với bắn giết.
09:46
What he missed was connection
221
574146
2332
Anh ấy nhớ sự gắn kết
09:48
to the other men he was with.
222
576478
2348
với những đồng đội ở bên nhau.
09:50
Now, brotherhood is different from friendship.
223
578826
2516
Tình đồng đội khác với tình bạn.
09:53
Friendship happens in society, obviously.
224
581342
3754
Tình bạn, hiển nhiên,
nảy sinh trong xã hội.
nảy sinh trong xã hội.
09:57
The more you like someone,
225
585096
1538
Anh càng mến ai đó,
09:58
the more you'd be willing to do for them.
226
586634
2074
anh càng sẵn lòng giúp họ.
10:00
Brotherhood has nothing to do
227
588708
1506
Tình đồng đội không
liên quan gì tới
liên quan gì tới
10:02
with how you feel about the other person.
228
590214
3492
cảm xúc của anh
về ai đó.
về ai đó.
10:05
It's a mutual agreement in a group
229
593706
2982
Đó là sự đồng tâm nhất trí với nhau
trong một nhóm,
trong một nhóm,
10:08
that you will put the welfare of the group,
230
596688
2242
đặt lợi ích của nhóm lên trên,
10:10
you will put the safety of everyone in the group
231
598930
2020
đặt sự an toàn của người khác lên trên
10:12
above your own.
232
600950
1860
sự an toàn của chính mình.
10:14
In effect, you're saying,
233
602810
3377
Tinh thần đó nói lên rằng
10:18
"I love these other people more than I love myself."
234
606187
5415
"Tôi yêu những người này
hơn bản thân tôi".
hơn bản thân tôi".
10:23
Brendan was a team leader
235
611602
1398
Brendan là tổ trưởng
10:25
in command of three men,
236
613000
1863
tổ ba người,
10:26
and the worst day in Afghanistan —
237
614863
3437
và ngày tồi tệ nhất tại
chiến trường Afghanistan -
chiến trường Afghanistan -
10:30
He was almost killed so many times.
238
618300
2879
Anh ấy suýt chết mấy lần.
10:33
It didn't bother him.
239
621179
1335
Nhưng anh chẳng bận tâm.
10:34
The worst thing that happened to him in Afghanistan
240
622514
2578
Điều buồn nhất của anh
trên chiến trường Afghanistan
trên chiến trường Afghanistan
10:37
was one of his men was hit in the head with a bullet
241
625092
2816
là khi một người lính của
anh bị trúng đạn vào đầu,
anh bị trúng đạn vào đầu,
10:39
in the helmet, knocked him over.
242
627908
4484
viên đạn trúng vào mũ sắt,
làm anh ta bất tỉnh.
làm anh ta bất tỉnh.
10:44
They thought he was dead.
243
632392
1128
Mọi người tưởng anh đã chết.
10:45
It was in the middle of a huge firefight.
244
633520
1450
Đó là giữa lúc
đấu súng ác liệt.
đấu súng ác liệt.
10:46
No one could deal with it, and a minute later,
245
634970
2020
Không ai xử lý được,
và một phút sau,
và một phút sau,
10:48
Kyle Steiner sat back up
246
636990
2040
Kyle Steiner ngồi nhỏm dậy
10:51
from the dead, as it were,
247
639030
1925
như sống lại từ cõi chết,
10:52
because he'd come back to consciousness.
248
640955
2025
vì sau khi ngất đi,
anh ta tỉnh lại.
anh ta tỉnh lại.
10:54
The bullet had just knocked him out.
249
642980
1272
Viên đạn chỉ xô ngã anh ta.
10:56
It glanced off the helmet.
250
644252
1927
Nó đập vào mũ rồi văng đi.
10:58
He remembers people saying,
251
646179
2066
Anh ta vẫn nhớ
nghe thấy có ai nói
nghe thấy có ai nói
11:00
as he was sort of half-conscious,
252
648245
1462
trong lúc nửa tỉnh nửa mê,
11:01
he remembers people saying,
253
649707
3499
Anh ta vẫn nhớ nghe thấy có ai nói,
11:05
"Steiner's been hit in the head. Steiner's dead."
254
653206
2071
"Steiner bị trúng đạn vào đầu.
Steiner chết rồi."
Steiner chết rồi."
11:07
And he was thinking, "I'm not dead."
255
655277
1622
Anh ta vẫn nghĩ trong đầu
"Mình chưa chết."
"Mình chưa chết."
11:08
And he sat up.
256
656899
1748
Và anh ta ngồi dậy
11:10
And Brendan realized after that
257
658647
2197
Và sau đó,
Brendan nhận ra rằng
Brendan nhận ra rằng
11:12
that he could not protect his men,
258
660844
1641
anh đã không thể che
chở đồng đội mình.
chở đồng đội mình.
11:14
and that was the only time he cried in Afghanistan,
259
662485
2378
Lần duy nhất anh
đã khóc ở Afghanistan
đã khóc ở Afghanistan
11:16
was realizing that.
260
664863
2965
là khi nhận ra điều ấy.
11:19
That's brotherhood.
261
667828
2512
Đó là tình đồng đội.
11:22
This wasn't invented recently.
262
670340
2432
Tình cảm đó có từ xưa.
11:24
Many of you have probably read "The Iliad."
263
672772
2497
Nhiều người trong các bạn
hẳn đã đọc Iliad
hẳn đã đọc Iliad
11:27
Achilles surely would have risked his life
264
675269
1971
Achilles hẳn đã ước
được dấn thân
được dấn thân
11:29
or given his life to save his friend Patroclus.
265
677240
4778
hay bỏ mạng
để cứu bạn là Patroclus.
để cứu bạn là Patroclus.
11:34
In World War II, there were many stories
266
682018
2938
Chiến tranh thế giới lần thứ hai
có nhiều câu chuyện
có nhiều câu chuyện
11:36
of soldiers who were wounded,
267
684956
3076
về những người lính bị thương,
11:40
were brought to a rear base hospital,
268
688032
2067
được đưa về
bệnh viện dã chiến
bệnh viện dã chiến
11:42
who went AWOL,
269
690099
1356
đã trốn viện
11:43
crawled out of windows, slipped out doors,
270
691455
2220
trèo qua cửa sổ,
lèn qua cửa chính,
lèn qua cửa chính,
11:45
went AWOL, wounded,
271
693675
3598
trốn ra khỏi viện,
với vết thương chưa lành,
với vết thương chưa lành,
11:49
to make their way back to the front lines
272
697273
1402
trở về mặt trận
11:50
to rejoin their brothers out there.
273
698675
2636
để trở lại cùng đồng đội.
11:53
So you think about Brendan,
274
701311
2349
Ta hãy nghĩ về Brendan
11:55
you think about all these soldiers
275
703660
3356
hãy nghĩ về những người lính này,
11:59
having an experience like that, a bond like that,
276
707016
2885
qua những kinh nghiệm trận mạc ấy,
sự gắn bó keo sơn ấy,
sự gắn bó keo sơn ấy,
12:01
in a small group,
277
709901
1880
trong từng nhóm nhỏ,
12:03
where they loved 20 other people
278
711781
1898
có độ 20 người yêu thương nhau,
12:05
in some ways more than they loved themselves,
279
713679
2919
còn yêu nhau hơn bản thân mình,
12:08
you think about how good that would feel, imagine it,
280
716598
5116
hãy hình dung tình cảm ấy
quý báu đến thế nào,
quý báu đến thế nào,
12:13
and they are blessed with that experience for a year,
281
721714
4630
và họ được sống trong
tình cảm ấy suốt một năm,
tình cảm ấy suốt một năm,
12:18
and then they come home,
282
726344
1489
rồi ai về nhà nấy,
12:19
and they are just back in society
283
727833
2987
họ trở về với xã hội,
12:22
like the rest of us are,
284
730820
2839
giống như chúng ta đây,
12:25
not knowing who they can count on,
285
733659
2426
không biết ai là người
mình có thể tin cậy,
mình có thể tin cậy,
12:28
not knowing who loves them, who they can love,
286
736085
5177
không biết ai còn yêu mình,
ai mình có thể yêu,
ai mình có thể yêu,
12:33
not knowing exactly what anyone they know
287
741262
2591
không biết mình thực ra,
còn có ai trên đời
còn có ai trên đời
12:35
would do for them if it came down to it.
288
743853
2234
ở bên mình
trong khó khăn hoạn nạn.
trong khó khăn hoạn nạn.
12:38
That is terrifying.
289
746087
3586
Cảm giác ấy thật là kinh khủng.
12:41
Compared to that,
290
749673
1990
Về mặt tâm lý mà nói,
so với cảm giác ấy,
so với cảm giác ấy,
12:43
war, psychologically, in some ways, is easy,
291
751663
4074
chiến tranh trận mạc
còn dễ dàng hơn,
còn dễ dàng hơn,
12:47
compared to that kind of alienation.
292
755737
2497
so với cái cảm giác
xa lạ lạc loài ấy.
xa lạ lạc loài ấy.
12:50
That's why they miss it,
293
758234
1390
Chính vì thế, họ nhớ tiếc,
12:51
and that's what we have to understand
294
759624
2478
và đấy là điều
chúng ta phải hiểu,
chúng ta phải hiểu,
12:54
and in some ways fix in our society.
295
762102
3403
để theo một cách nào đấy,
chữa lành cho xã hội của chúng ta.
chữa lành cho xã hội của chúng ta.
12:57
Thank you very much.
296
765505
2930
Cám ơn các bạn rất nhiều.
13:00
(Applause)
297
768435
2955
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Sebastian Junger - Journalist and documentarianThe author of "The Perfect Storm" and the director of the documentaries "Restrepo" and "Korengal," Sebastian Junger tells non-fiction stories with grit and emotion.
Why you should listen
Sebastian Junger thundered onto the media landscape with his non-fiction book, The Perfect Storm. A correspondent for Vanity Fair and ABC News, Junger has covered stories all across the globe, igniting a new interest in non-fiction. One of his main interests: war.
From 2007 to 2008, Junger and photographer Tim Hetherington embedded with the 173rd Airborne Brigade Combat Team in Afghanistan. They spent intensive time with the soldiers at the Restrepo outpost in the Korengal Valley, which saw more combat than any other part of Afghanistan. The experience became Junger's book WAR, and the documentary "Restrepo," which was nominated for the Academy Award for Best Documentary in 2011.
Junger and Hetherington planned to make a second documentary on the topic, "Korengal," meant to help soldiers and civilians alike understand the fear, courage and complexity involved in combat. It's a project that Junger decided to carry on after Hetherington was killed in Libya while covering the civil war there. Junger self-financed and released the film.
Sebastian Junger | Speaker | TED.com