TEDxUofM
Anne Curzan: What makes a word "real"?
Anne Curzan: Điều gì làm nên sự sống của một từ?
Filmed:
Readability: 4
1,895,764 views
Người ta có thể tranh luận rằng những từ lóng như 'hangry', 'defriend' và 'adorkable' sẽ điền vào chỗ trống quan trọng trong tiếng Anh ngay cả khi chúng không xuất hiện trong từ điểm. Rốt cuộc, ai thực sự quyết định từ nào sẽ được đưa vào đây? Nhà nghiên cứu lịch sử ngôn ngữ Anne Curzan có cái nhìn lý thú về vai trò của con người sau những cuốn từ điển, và những cơ sở ổn định cho những lựa chọn của họ.
Anne Curzan - Language historian
English professor Anne Curzan actually encourages her students to use slang in class. A language historian, she is fascinated by how people use words—and by how this changes. Full bio
English professor Anne Curzan actually encourages her students to use slang in class. A language historian, she is fascinated by how people use words—and by how this changes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I need to start by telling you a little bit
0
504
2562
Để bắt đầu, xin kể
00:15
about my social life,
1
3066
1489
về đời sống
xã hội của tôi,
xã hội của tôi,
00:16
which I know may not seem relevant,
2
4555
2918
tôi biết có thể
nó chẳng liên quan,
nó chẳng liên quan,
00:19
but it is.
3
7473
1747
nhưng thực ra là có.
00:21
When people meet me at parties
4
9220
1930
Khi mọi người
gặp tôi ở bữa tiệc
gặp tôi ở bữa tiệc
00:23
and they find out that I'm an English professor
5
11150
2192
và họ biết tôi là
giáo sư Tiếng Anh
giáo sư Tiếng Anh
00:25
who specializes in language,
6
13342
2397
chuyên về ngôn ngữ,
00:27
they generally have one of two reactions.
7
15739
3450
nhìn chung họ có
một trong hai phản ứng,
một trong hai phản ứng,
00:31
One set of people look frightened. (Laughter)
8
19189
5189
Một nhóm có vẻ sợ hãi (Cười)
00:36
They often say something like,
9
24378
1593
Họ thường nói
những câu đại loại,
những câu đại loại,
00:37
"Oh, I'd better be careful what I say.
10
25971
3306
"Ồ, tôi nên
nói năng cẩn thận.
nói năng cẩn thận.
00:41
I'm sure you'll hear every mistake I make."
11
29277
3218
Chắc là chị nghe thấy
từng lỗi tôi mắc phải."
từng lỗi tôi mắc phải."
00:44
And then they stop talking. (Laughter)
12
32495
4058
Và họ im bặt. (Cười)
00:48
And they wait for me to go away
13
36553
2397
Rồi họ chờ tôi đi chỗ khác
00:50
and talk to someone else.
14
38950
2237
và nói chuyện
với người khác.
với người khác.
00:53
The other set of people,
15
41187
2035
Một nhóm khác,
00:55
their eyes light up,
16
43222
2425
mắt họ sáng lên,
00:57
and they say,
17
45647
1231
và nói
00:58
"You are just the person I want to talk to."
18
46878
4309
"Chị là người
tôi muốn nói chuyện."
tôi muốn nói chuyện."
01:03
And then they tell me about whatever it is
19
51187
2420
Và bắt đầu kể
trên trời dưới đất
trên trời dưới đất
01:05
they think is going wrong with the English language.
20
53607
2535
những thứ họ nghĩ
tiếng Anh đang sai
tiếng Anh đang sai
01:08
(Laughter)
21
56142
2369
(Cười)
01:10
A couple of weeks ago, I was at a dinner party
22
58511
2317
Vài tuần trước,
tôi dự một tiệc tối
tôi dự một tiệc tối
01:12
and the man to my right
23
60828
2237
và người đàn ông
ngồi bên phải tôi
ngồi bên phải tôi
01:15
started telling me about all the ways
24
63065
2035
bắt đầu kể cho tôi
về các kiểu
về các kiểu
01:17
that the Internet is degrading the English language.
25
65100
3281
Internet đang làm
xuống cấp Tiếng Anh.
xuống cấp Tiếng Anh.
01:20
He brought up Facebook, and he said,
26
68381
3239
Anh ta đề cập
đến Facebook và nói
đến Facebook và nói
01:23
"To defriend? I mean, is that even a real word?"
27
71620
5850
"To defriend (hủy kết bạn)
có phải là một từ có thực không?
có phải là một từ có thực không?
01:29
I want to pause on that question:
28
77470
3570
Tôi muốn dừng lại
với câu hỏi đó:
với câu hỏi đó:
01:33
What makes a word real?
29
81040
3786
Điều gì khiến một từ
có thực hay không?
có thực hay không?
01:36
My dinner companion and I both know
30
84826
2084
Người bạn ngồi cùng
và tôi đều biết
và tôi đều biết
01:38
what the verb "defriend" means,
31
86910
3167
động từ "defriend" nghĩa là gì,
01:42
so when does a new word like "defriend"
32
90077
2700
vậy thì khi nào một từ
như "defriend"
như "defriend"
01:44
become real?
33
92777
2081
trở nên có thực?
01:46
Who has the authority to make those kinds
34
94858
2504
Ai có thẩm quyển quyết đinh
01:49
of official decisions about words, anyway?
35
97362
3418
về những từ như vậy?
01:52
Those are the questions I want to talk about today.
36
100780
4295
Đây là những vấn đề
tôi muốn nói hôm nay.
tôi muốn nói hôm nay.
01:57
I think most people, when they say a word isn't real,
37
105075
3300
Tôi nghĩ nhiều người khi nói
một từ không có thực,
một từ không có thực,
02:00
what they mean is, it doesn't appear
38
108375
1861
họ muốn nói
là nó không xuất hiện
là nó không xuất hiện
02:02
in a standard dictionary.
39
110236
1628
trong từ điển chuẩn.
02:03
That, of course, raises a host of other questions,
40
111864
2463
Điều đó, dĩ nhiên đặt ra
một loại câu hỏi khác,
một loại câu hỏi khác,
02:06
including, who writes dictionaries?
41
114327
5397
ai là người biên soạn từ điển?
02:11
Before I go any further,
42
119724
1324
Trước khi nói xa hơn,
02:13
let me clarify my role in all of this.
43
121048
2442
tôi xin làm rõ vai trò
của tôi trong vấn đề này
của tôi trong vấn đề này
02:15
I do not write dictionaries.
44
123490
2508
Tôi không biên soạn từ điển.
02:17
I do, however, collect new words
45
125998
2697
Tuy nhiên,
tôi thu thập từ mới
tôi thu thập từ mới
02:20
much the way dictionary editors do,
46
128695
3055
giống như các nhà
biên soạn từ điển,
biên soạn từ điển,
02:23
and the great thing about being a historian
47
131750
1823
một điều rất tuyệt
của người làm sử
của người làm sử
02:25
of the English language
48
133573
1067
về ngôn ngữ Anh
02:26
is that I get to call this "research."
49
134640
3636
là việc tôi làm
được gọi là "nghiên cứu".
được gọi là "nghiên cứu".
02:30
When I teach the history of the English language,
50
138276
2344
Khi tôi dạy về
lịch sử ngôn ngữ Anh,
lịch sử ngôn ngữ Anh,
02:32
I require that students teach me
51
140620
2757
Tôi yêu cầu sinh viên
trước hết dạy cho tôi
trước hết dạy cho tôi
02:35
two new slang words before I will begin class.
52
143377
3526
hai từ lóng mới
rồi tôi mới giảng bài.
rồi tôi mới giảng bài.
02:38
Over the years, I have learned
53
146903
2317
Trong nhiều năm,
tôi đã học được
tôi đã học được
02:41
some great new slang this way,
54
149220
3234
khá nhiều từ lóng mới
theo cách này,
theo cách này,
02:44
including "hangry," which --
55
152454
4038
kiểu như "hangry" là
(vừa đói vừa tức)
(vừa đói vừa tức)
02:48
(Applause) —
56
156492
3696
(Vỗ tay)
02:52
which is when you are cranky or angry
57
160188
2347
bạn cáu kỉnh
hay giận giữ
hay giận giữ
02:54
because you are hungry,
58
162535
4239
vi đang đói bụng,
02:58
and "adorkable,"
59
166774
4776
và "adorkable"
03:03
which is when you are adorable
60
171550
1707
nghĩa là bạn dễ thương
03:05
in kind of a dorky way,
61
173257
3021
một cách quê kệch,
03:08
clearly, terrific words that fill
62
176278
3193
rõ ràng những từ
có nghĩa phá cách như thế
có nghĩa phá cách như thế
03:11
important gaps in the English language.
63
179471
2705
đã lấp những chỗ trống
của Tiếng Anh.
của Tiếng Anh.
03:14
(Laughter)
64
182176
4213
(Cười)
03:18
But how real are they
65
186389
2671
Nhưng chúng thật
đến đâu
đến đâu
03:21
if we use them primarily as slang
66
189060
2219
nếu ta sử dụng chúng
chủ yếu như là tiếng lóng
chủ yếu như là tiếng lóng
03:23
and they don't yet appear in a dictionary?
67
191279
4117
và chúng không có
trong từ điển?
trong từ điển?
03:27
With that, let's turn to dictionaries.
68
195396
2817
Nào, ta trở lại với từ điển.
03:30
I'm going to do this as a show of hands:
69
198213
1840
Đề nghị các bạn giơ tay:
03:32
How many of you still regularly
70
200053
2334
Có bao nhiêu người ở đây
thường xuyên
thường xuyên
03:34
refer to a dictionary, either print or online?
71
202387
3128
tra từ điển cứng
hoặc online?
hoặc online?
03:39
Okay, so that looks like most of you.
72
207338
2194
Ok, hầu hết
đều làm việc này .
đều làm việc này .
03:41
Now, a second question. Again, a show of hands:
73
209532
3165
Câu hỏi thứ hai,
ta tiếp tục giơ tay:
ta tiếp tục giơ tay:
03:44
How many of you have ever looked to see
74
212697
3205
Bao nhiêu người ở đây
từng để ý xem
từng để ý xem
03:47
who edited the dictionary you are using?
75
215902
2889
ai là người biên soạn
cuốn từ điển đang dùng?
cuốn từ điển đang dùng?
03:54
Okay, many fewer.
76
222048
3632
Ok, cũng ít nhỉ.
03:57
At some level, we know that there are human hands
77
225680
3680
Mức độ nào đó, ta biết
có bàn tay con người
có bàn tay con người
04:01
behind dictionaries,
78
229360
1576
đằng sau những cuốn từ điển,
04:02
but we're really not sure who those hands belong to.
79
230936
4271
nhưng ta không biết
người đó là ai.
người đó là ai.
04:07
I'm actually fascinated by this.
80
235207
2340
Tôi thực sự bị lôi cuốn
bởi điều này.
bởi điều này.
04:09
Even the most critical people out there
81
237547
2473
Ngay cả những người
hay chê bai nhất
hay chê bai nhất
04:12
tend not to be very critical about dictionaries,
82
240020
2594
cũng ít phê phán
với cuốn từ điển,
với cuốn từ điển,
04:14
not distinguishing among them
83
242614
1883
họ không phân biệt nhiều
cuốn nọ với cuốn kia
cuốn nọ với cuốn kia
04:16
and not asking a whole lot of questions
84
244497
2071
và không bận tâm hỏi xem
04:18
about who edited them.
85
246568
2223
ai là người biên soạn.
04:20
Just think about the phrase
86
248791
1623
Ta nghĩ về cụm từ
04:22
"Look it up in the dictionary,"
87
250414
2476
"Hãy tra từ điển"
04:24
which suggests that all dictionaries
88
252890
1677
câu này gợi ý rằng
mọi từ điển
mọi từ điển
04:26
are exactly the same.
89
254567
1706
đều y hệt như nhau.
04:28
Consider the library here on campus,
90
256273
2600
Hãy đến thư viện
trong khuôn viên đại học,
trong khuôn viên đại học,
04:30
where you go into the reading room,
91
258873
1696
khi vào phòng đọc,
04:32
and there is a large, unabridged dictionary
92
260569
2873
ta thấy cuốn từ điển lớn
04:35
up on a pedestal in this place of honor and respect
93
263442
3878
trên bệ danh dự trang trọng
04:39
lying open so we can go stand before it
94
267320
2347
đang mở ra và ta có thể
đến trước từ điển
đến trước từ điển
04:41
to get answers.
95
269667
2203
để tìm câu trả lời.
04:43
Now, don't get me wrong,
96
271870
2306
Xin đừng hiểu sai ý tôi,
04:46
dictionaries are fantastic resources,
97
274176
3205
từ điển là nguồn
tra cứu tuyệt vời,
tra cứu tuyệt vời,
04:49
but they are human
98
277381
1549
nhưng từ điển
cũng là con người
cũng là con người
04:50
and they are not timeless.
99
278930
2281
chúng không phải là bất tử.
04:53
I'm struck as a teacher
100
281211
1802
Với tư cách là giáo viên
tôi rất ngạc nhiên
tôi rất ngạc nhiên
04:55
that we tell students to critically question
101
283013
3217
chúng ta dặn sinh viên
nhiều điều quan trọng
nhiều điều quan trọng
04:58
every text they read, every website they visit,
102
286230
3734
dặn họ đọc ở đâu
vào xem website nào,
vào xem website nào,
05:01
except dictionaries,
103
289964
1488
trừ việc nói về từ điển,
05:03
which we tend to treat as un-authored,
104
291452
3165
là thứ bị ta đối xử
như là vô chủ
như là vô chủ
05:06
as if they came from nowhere to give us answers
105
294617
2642
như thể đến từ hư không
để cho ta câu trả lời
để cho ta câu trả lời
05:09
about what words really mean.
106
297259
4344
về nghĩa của từ
thực ra là gì.
thực ra là gì.
05:13
Here's the thing: If you ask dictionary editors,
107
301603
3597
Nếu bạn hỏi
người biên soạn từ điển
người biên soạn từ điển
05:17
what they'll tell you
108
305200
1158
họ sẽ nói
05:18
is they're just trying to keep up with us
109
306358
2314
họ đang cố gắng
bắt kịp với chúng ta
bắt kịp với chúng ta
05:20
as we change the language.
110
308672
1755
khi chúng ta
đang biến đổi ngôn ngữ.
đang biến đổi ngôn ngữ.
05:22
They're watching what we say and what we write
111
310427
2485
Họ xem cách
chúng ta nói và viết
chúng ta nói và viết
05:24
and trying to figure out what's going to stick
112
312912
2158
gắng tìm xem cái gì còn
05:27
and what's not going to stick.
113
315070
2150
và cái gì không.
05:29
They have to gamble,
114
317220
1317
Họ phải liều đánh cuộc,
05:30
because they want to appear cutting edge
115
318537
1749
vì họ muốn mạo hiểm
bắt con mồi
bắt con mồi
05:32
and catch the words that are going to make it,
116
320286
2656
và tóm được từ
rồi sẽ thành thông dụng,
rồi sẽ thành thông dụng,
05:34
such as LOL,
117
322942
2439
như LOL,
(cười lớn)
(cười lớn)
05:37
but they don't want to appear faddish
118
325381
2204
đồng thời họ không
muốn thành gàn dở
muốn thành gàn dở
05:39
and include the words that aren't going to make it,
119
327585
2542
thêm vào các từ
không sống nổi qua đêm,
không sống nổi qua đêm,
05:42
and I think a word that they're watching right now
120
330127
1813
tôi thấy một từ
họ đang đưa vào tầm ngắm
họ đang đưa vào tầm ngắm
05:43
is YOLO, you only live once.
121
331940
3419
là YOLO, you only live once.
(bạn chỉ sống một lần)
(bạn chỉ sống một lần)
05:49
Now I get to hang out with dictionary editors,
122
337317
2494
Giờ tôi quay lại
với người biên soạn từ điển
với người biên soạn từ điển
05:51
and you might be surprised
123
339811
1508
và bạn sẽ bất ngờ
05:53
by one of the places where we hang out.
124
341319
2216
về nơi chúng tôi gặp gỡ.
05:55
Every January, we go
125
343535
2137
Cứ đến tháng Một,
chúng tôi đến
chúng tôi đến
05:57
to the American Dialect Society annual meeting,
126
345672
3153
cuộc họp thường niên
Hội Phương ngữ Mỹ
Hội Phương ngữ Mỹ
06:00
where among other things,
127
348825
1347
trong nhiều việc làm ở đó
06:02
we vote on the word of the year.
128
350172
3758
có bầu chọn Từ của năm.
06:05
There are about 200 or 300 people who come,
129
353930
3003
Có khoảng 200
đến 300 người dự,
đến 300 người dự,
06:08
some of the best known
linguists in the United States.
linguists in the United States.
130
356933
2440
trong đó có những nhà
ngôn ngữ học nổi tiếng của Mỹ.
ngôn ngữ học nổi tiếng của Mỹ.
06:11
To give you a sense of the flavor of the meeting,
131
359373
1858
Tôi sẽ giúp các bạn
cảm nhận về cuộc họp,
cảm nhận về cuộc họp,
06:13
it occurs right before happy hour.
132
361231
3301
cuộc họp bắt đầu
ngay trước giờ giảm giá.
ngay trước giờ giảm giá.
06:16
Anyone who comes can vote.
133
364532
2076
Bất cứ ai đến buổi họp
đều có thể bầu chọn.
đều có thể bầu chọn.
06:18
The most important rule is
134
366608
1312
Luật quan trọng nhất là
06:19
that you can vote with only one hand.
135
367920
3129
chỉ được bầu bằng một tay.
06:23
In the past, some of the winners have been
136
371049
3464
Trong quá khứ đã có
một số từ được chọn như
một số từ được chọn như
06:26
"tweet" in 2009
137
374513
2485
"tweet" năm 2009
06:28
and "hashtag" in 2012.
138
376998
3405
và "hashtag" (đánh dấu thăng),
năm 2012
năm 2012
06:32
"Chad" was the word of the year in the year 2000,
139
380403
3059
"Chad" là từ của năm
trong năm 2000,
trong năm 2000,
06:35
because who knew what a chad was before 2000,
140
383462
3820
vì trước năm 2000 đã có ai
biết "chad" (gã da trắng) là gì
biết "chad" (gã da trắng) là gì
06:39
and "WMD" in 2002.
141
387282
4414
năm 2002 là "WMD"
(vũ khí hủy diệt hàng loạt)
(vũ khí hủy diệt hàng loạt)
06:43
Now, we have other categories in which we vote too,
142
391696
2801
Giờ ta có thể bầu
hạng mục khác nữa,
hạng mục khác nữa,
06:46
and my favorite category
143
394497
1593
mục yêu thích của tôi
06:48
is most creative word of the year.
144
396090
2384
là từ sáng tạo nhất của năm.
06:50
Past winners in this category have included
145
398474
2750
Một từ được bầu chọn trước đây
trong hạng mục này là
trong hạng mục này là
06:53
"recombobulation area,"
146
401224
3053
"recombobulation area" -
khu vực tái định hướng.
khu vực tái định hướng.
06:56
which is at the Milwaukee Airport after security,
147
404277
3803
ở tại sân bay Milwaukee
sau khi kiểm tra an ninh,
sau khi kiểm tra an ninh,
07:00
where you can recombobulate.
148
408080
2560
nơi bạn có thể
định hướng lại.
định hướng lại.
07:02
(Laughter)
149
410640
1484
(Cười)
07:04
You can put your belt back on,
150
412124
1519
Bạn có thể
thắt lại dây lưng,
thắt lại dây lưng,
07:05
put your computer back in your bag.
151
413643
2461
đặt lại máy tính vào túi.
07:10
And then my all-time favorite word at this vote,
152
418289
3332
Và đây từ yêu thích
nhất đời của tôi
nhất đời của tôi
07:13
which is "multi-slacking."
153
421621
2226
là "multi-slacking"
07:15
(Laughter)
154
423847
2503
(Cười)
07:18
And multi-slacking is the act
155
426350
2283
multi-slacking là hành động
07:20
of having multiple windows up on your screen
156
428633
2868
có nhiều cửa sổ bật lên
trên màn hình
trên màn hình
07:23
so it looks like you're working
157
431501
1401
trông có vẻ như
bạn đang làm việc
bạn đang làm việc
07:24
when you're actually goofing around on the web.
158
432902
2094
nhưng thực ra
bạn đang lướt web.
bạn đang lướt web.
07:26
(Laughter) (Applause)
159
434996
4829
(Cười) (Vỗ tay)
07:33
Will all of these words stick? Absolutely not.
160
441381
3608
Những từ này liệu
có còn lại với thời gian?
có còn lại với thời gian?
07:36
And we have made some questionable choices,
161
444989
2899
Tuyệt đối không.
Chúng tôi đã nêu vài lựa chọn,
Chúng tôi đã nêu vài lựa chọn,
07:39
for example in 2006
162
447888
1677
ví dụ vào năm 2006
07:41
when the word of the year was "Plutoed,"
163
449565
2039
từ của năm ấy
là "Plutoed"
là "Plutoed"
07:43
to mean demoted.
164
451604
1992
nghĩa là giáng cấp
07:45
(Laughter)
165
453596
3755
(Cười)
07:50
But some of the past winners
166
458586
2369
Một số từ khác
07:52
now seem completely unremarkable,
167
460955
2915
dường như hoàn toàn
không nổi bật,
không nổi bật,
07:55
such as "app"
168
463870
1518
như là "app"
07:57
and "e" as a prefix,
169
465388
2013
và tiền tố "e",
07:59
and "google" as a verb.
170
467401
2959
"google" làm động từ
08:02
Now, a few weeks before our vote,
171
470360
4067
Vài tuần trước khi
chúng tôi bầu chọn,
chúng tôi bầu chọn,
08:06
Lake Superior State University
172
474427
1781
Đại Học Lake Superior State
08:08
issues its list of banished words for the year.
173
476208
4779
công bố danh sách
những từ bị truất của năm
những từ bị truất của năm
08:12
What is striking about this
174
480987
1933
Điều bất ngờ là
08:14
is that there's actually often quite a lot of overlap
175
482920
2771
có khá nhiều trùng lắp
08:17
between their list and the list that we are considering
176
485691
2837
giữa danh sách của họ
với từ đang xem xét của chúng tôi
với từ đang xem xét của chúng tôi
08:20
for words of the year,
177
488528
2250
để chọn từ của năm
08:22
and this is because we're noticing the same thing.
178
490778
4092
vì chúng tôi chú ý
đến cùng một điều.
đến cùng một điều.
08:26
We're noticing words that are coming into prominence.
179
494870
3030
Chúng tôi chú ý đến những từ
có sức chuyên chở.
có sức chuyên chở.
08:29
It's really a question of attitude.
180
497900
2153
Đây thực sự
là vấn đề thái độ.
là vấn đề thái độ.
08:32
Are you bothered by language
fads and language change,
fads and language change,
181
500053
3667
Bạn có phiền bởi những nhất thời
và thay đổi trong ngôn ngữ,
và thay đổi trong ngôn ngữ,
08:35
or do you find it fun, interesting,
182
503720
3410
hay bạn thấy nó vui
và nó hay hay,
và nó hay hay,
08:39
something worthy of study
183
507130
1354
có cái gì đây cho ta học hỏi
08:40
as part of a living language?
184
508484
2885
vì sinh ngữ
chẳng qua là vậy?
chẳng qua là vậy?
08:43
The list by Lake Superior State University
185
511369
2156
Danh sách của Đại học
Lake Superior Sate
Lake Superior Sate
08:45
continues a fairly long tradition in English
186
513525
2645
tiếp tục truyền thống
lâu đời trong tiếng Anh
lâu đời trong tiếng Anh
08:48
of complaints about new words.
187
516170
2273
là than phiền về từ mới.
08:50
So here is Dean Henry Alford in 1875,
188
518443
4352
Và đây là Trưởng khoa Henry Alford
vào năm 1875,
vào năm 1875,
08:54
who was very concerned that "desirability"
189
522795
2246
ông rất lo ngại rằng từ
"desirability" (thèm muốn)
"desirability" (thèm muốn)
08:57
is really a terrible word.
190
525041
2449
là một từ kinh khủng.
08:59
In 1760, Benjamin Franklin
191
527490
2734
Năm 1760, Benjamin Franklin
09:02
wrote a letter to David Hume
192
530224
1456
viết một lá thư cho David Hume
09:03
giving up the word "colonize" as bad.
193
531680
3803
từ bỏ từ "colonize" (thực dân hóa)
vì nó xấu xa.
vì nó xấu xa.
09:07
Over the years, we've also seen worries
194
535483
2199
Suốt nhiều năm,
ta thấy nhiều lo lắng
ta thấy nhiều lo lắng
09:09
about new pronunciations.
195
537682
1890
về những cách phát âm mới.
09:11
Here is Samuel Rogers in 1855
196
539572
3048
Samuel Rogers năm 1855
09:14
who is concerned about some
fashionable pronunciations
fashionable pronunciations
197
542620
2599
lo ngại những phát âm
thời thượng
thời thượng
09:17
that he finds offensive,
198
545219
2007
khiến ông thấy phật lòng,
09:19
and he says "as if contemplate were not bad enough,
199
547226
3488
ông nói "như thể
chiêm ngưỡng chưa đủ tệ,
chiêm ngưỡng chưa đủ tệ,
09:22
balcony makes me sick."
200
550714
2418
từ "balcony"
làm tôi thấy buồn nôn."
làm tôi thấy buồn nôn."
09:25
(Laughter)
201
553132
3396
(Cười)
09:28
The word is borrowed in from Italian
202
556528
2350
Từ này mượn từ tiếng Ý
09:30
and it was pronounced bal-COE-nee.
203
558878
3540
và được phát âm là bal-COE-nee.
09:34
These complaints now strike us as quaint,
204
562418
2943
Những than phiền này
giờ đây thật kỳ quặc,
giờ đây thật kỳ quặc,
09:37
if not downright adorkable -- (Laughter) --
205
565361
4945
nếu không nói
là quê kệch dễ thương - (Cười)
là quê kệch dễ thương - (Cười)
09:42
but here's the thing:
206
570306
2734
nhưng vấn đề là:
09:45
we still get quite worked up about language change.
207
573040
4373
ta hoảng lên trước những
đổi thay trong ngôn ngữ
đổi thay trong ngôn ngữ
09:49
I have an entire file in my office
208
577413
2062
Tôi có đầy một file
09:51
of newspaper articles
209
579475
3062
những bài báo
09:54
which express concern about illegitimate words
210
582537
2693
tỏ ý lo ngại
những từ bất hợp pháp
những từ bất hợp pháp
09:57
that should not have been included in the dictionary,
211
585230
1879
cho không nên đưa
từ này vào từ điển,
từ này vào từ điển,
09:59
including "LOL"
212
587109
1448
trong đó có từ "LOL"
10:00
when it got into the Oxford English Dictionary
213
588557
2070
khi nó được đưa
vào từ điển Oxford English
vào từ điển Oxford English
10:02
and "defriend"
214
590627
1775
và "defriend"
10:04
when it got into the Oxford American Dictionary.
215
592402
2772
khi nó được đưa
vào từ điển Oxford American.
vào từ điển Oxford American.
10:07
I also have articles expressing concern
216
595174
2217
Tôi cũng thấy những bài
tỏ mối lo âu
tỏ mối lo âu
10:09
about "invite" as a noun,
217
597391
2869
khi "invite"được dùng
như danh từ
như danh từ
10:12
"impact" as a verb,
218
600260
1956
và "impact" được dùng
như động từ,
như động từ,
10:14
because only teeth can be impacted,
219
602216
2971
họ nói chỉ có răng
mới được trám (impacted) mà thôi,
mới được trám (impacted) mà thôi,
10:17
and "incentivize" is described
220
605187
2975
và " incentivize" thì họ bảo
10:20
as "boorish, bureaucratic misspeak."
221
608162
4511
là "bất nhã,
dọng điệu quan liêu"
dọng điệu quan liêu"
10:24
Now, it's not that dictionary editors
222
612673
1961
Ở đây không phải
các nhà biên soạn từ điển
các nhà biên soạn từ điển
10:26
ignore these kinds of attitudes about language.
223
614634
2691
lờ đi thái độ ngôn ngữ này.
10:29
They try to provide us some guidance about words
224
617325
2555
Họ cố gắng đưa ra
hướng dẫn về từ ngữ
hướng dẫn về từ ngữ
10:31
that are considered slang or informal
225
619880
2270
đang được xem là từ lóng
hoặc từ không chính thức
hoặc từ không chính thức
10:34
or offensive, often through usage labels,
226
622150
3143
hoặc gây xúc phạm,
qua chỉ dẫn cách dùng,
qua chỉ dẫn cách dùng,
10:37
but they're in something of a bind,
227
625293
1690
nhưng người làm từ điển
bi trói
bi trói
10:38
because they're trying to describe what we do,
228
626983
3652
vì cố mô tả điều chúng ta vẫn làm
10:42
and they know that we often go to dictionaries
229
630635
2329
và biết rằng chúng ta
thường tìm đến từ điển
thường tìm đến từ điển
10:44
to get information about how we should use a word
230
632964
2768
để biết nên dùng
một từ ra sao
một từ ra sao
10:47
well or appropriately.
231
635732
1908
cho tốt hay hợp lý.
10:49
In response, the American Heritage Dictionaries
232
637640
3024
Để đáp lại,
Từ điển American Heritage
Từ điển American Heritage
10:52
include usage notes.
233
640664
2141
đưa vào
hướng dẫn sử dụng từ
hướng dẫn sử dụng từ
10:54
Usage notes tend to occur with words
234
642805
2117
Hướng dẫn này
đi cùng với từ
đi cùng với từ
10:56
that are troublesome in one way,
235
644922
1323
theo một cách cũng
gây bất tiện
gây bất tiện
10:58
and one of the ways that they can be troublesome
236
646245
2865
một trong những
điều bất tiện đó
điều bất tiện đó
11:01
is that they're changing meaning.
237
649110
1933
là chúng chuyển nghĩa.
11:03
Now usage notes involve very human decisions,
238
651043
3426
Ghi chú này liên quan
đến quyết định rất con-người
đến quyết định rất con-người
11:06
and I think, as dictionary users,
239
654469
2059
với tư cách là người
sử dụng từ điển
sử dụng từ điển
11:08
we're often not as aware of those human decisions
240
656528
2242
ta không nhận thức được
quyết định rất con người đó
quyết định rất con người đó
11:10
as we should be.
241
658770
1099
đúng mức cần thiết.
11:11
To show you what I mean,
242
659869
1124
Để hiểu rõ hơn,
11:12
we'll look at an example, but before we do,
243
660993
2717
ta hãy xem ví dụ,
nhưng trước đó,
nhưng trước đó,
11:15
I want to explain what the dictionary editors
244
663710
1982
tôi muốn giải thích
người soạn từ điển
người soạn từ điển
11:17
are trying to deal with in this usage note.
245
665692
3298
cố giải quyết vấn đề gì
trong ghi chú sử dụng.
trong ghi chú sử dụng.
11:20
Think about the word "peruse"
246
668990
2674
Hãy xem xét từ "peruse"
(đọc)
(đọc)
11:23
and how you use that word.
247
671664
3638
và cách sử dụng từ này
11:27
I would guess many of you are thinking
248
675302
2536
Tôi đoán nhiều bạn ở đây
đang nghĩ đến nghĩa
đang nghĩ đến nghĩa
11:29
of skim, scan, reading quickly.
249
677838
4537
đọc lướt, đọc qua, đọc nhanh.
11:34
Some of you may even have some walking involved,
250
682375
2835
Vài người ở đây
thậm chi thấy mình đang đi,
thậm chi thấy mình đang đi,
11:37
because you're perusing grocery store shelves,
251
685210
2246
nhìn lướt qua kệ
hàng tạp hóa
hàng tạp hóa
11:39
or something like that.
252
687456
1671
hoặc đại loại thế.
11:41
You might be surprised to learn
253
689127
2484
Có thể bạn ngạc nhiên
biết rằng
biết rằng
11:43
that if you look in most standard dictionaries,
254
691611
1869
nếu tra những cuốn
từ điển chuẩn nhất
từ điển chuẩn nhất
11:45
the first definition will be to read carefully,
255
693480
2773
định nghĩa đầu tiên
của từ peruse là đọc kỹ
của từ peruse là đọc kỹ
11:48
or pour over.
256
696253
2444
hoặc đọc chăm chú.
11:50
American Heritage has that as the first definition.
257
698697
2859
Từ điển American Heritage
có định nghĩa đầu tiên này
có định nghĩa đầu tiên này
11:53
They then have, as the second definition, skim,
258
701556
2965
Sau đó đưa ra định nghĩa thứ hai,
skim: đọc lướt
skim: đọc lướt
11:56
and next to that, they say "usage problem."
259
704521
3795
kế đó, nó cho biết có
"vấn đề sử dụng" ở đây.
"vấn đề sử dụng" ở đây.
12:00
(Laughter)
260
708316
1910
(Cười)
12:02
And then they include a usage note,
261
710226
2088
Và sau đó đưa ra
một ghi chú sử dụng,
một ghi chú sử dụng,
12:04
which is worth looking at.
262
712314
1877
đáng để chúng ta xem.
12:06
So here's the usage note:
263
714191
1911
Đây là ghi chú sử dụng từ:
12:08
"Peruse has long meant 'to read thoroughly' ...
264
716102
2357
"Peruse lâu nay có nghĩa
là : 'đọc kỹ' ...
là : 'đọc kỹ' ...
12:10
But the word if often used more loosely,
265
718459
1767
tuy nhiên từ này thường
được dùng lỏng lẻo hơn,
được dùng lỏng lẻo hơn,
12:12
to mean simply 'to read.' ...
266
720226
2160
có nghĩa đơn giản là "đọc" ...
12:14
Further extension of the word
to mean 'to glance over, skim,'
to mean 'to glance over, skim,'
267
722386
2929
Nghĩa mở rộng của từ này
là "nhìn sơ qua, nhìn lướt"
là "nhìn sơ qua, nhìn lướt"
12:17
has traditionally been considered an error,
268
725315
2456
trước đây thường
được coi là một lỗi,
được coi là một lỗi,
12:19
but our ballot results suggest that it is becoming
269
727771
2403
nhưng kết quả bỏ phiếu
cho thấy nghĩa này
cho thấy nghĩa này
12:22
somewhat more acceptable.
270
730174
1696
đang trở nên
được chấp nhận nhiều hơn.
được chấp nhận nhiều hơn.
12:23
When asked about the sentence,
271
731870
1399
Khi được hỏi về câu,
12:25
'I only had a moment to peruse the manual quickly,'
272
733269
2731
'Tôi chi có chút thời gian
để lướt nhanh qua bản hướng dẫn,"
để lướt nhanh qua bản hướng dẫn,"
12:28
66 percent of the [Usage] Panel
273
736000
2075
66% Hội đồng Sử dụng từ ngữ
12:30
found it unacceptable in 1988,
274
738075
2347
thấy rằng điều này khó chấp nhận vào năm 1988
12:32
58 percent in 1999,
275
740422
2107
58% vào năm 1999,
12:34
and 48 percent in 2011."
276
742529
3868
và 48% vào năm 2011.
12:38
Ah, the Usage Panel,
277
746397
1961
Hóa ra, Hội đồng
Sử dụng ngôn ngữ
Sử dụng ngôn ngữ
12:40
that trusted body of language authorities
278
748358
2610
cơ quan có thẩm quyền
về ngôn ngữ
về ngôn ngữ
12:42
who is getting more lenient about this.
279
750968
2852
đang trở nên nhân hậu hơn
về vấn đề này.
về vấn đề này.
12:45
Now, what I hope you're thinking right now is,
280
753820
2070
Tôi hi vọng điều các bạn
đang nghĩ lúc này là
đang nghĩ lúc này là
12:47
"Wait, who's on the Usage Panel?
281
755890
3995
"Xin cho biết ai ở trong
Hội đồng Sử dụng ngôn ngữ?
Hội đồng Sử dụng ngôn ngữ?
12:51
And what should I do with their pronouncements?"
282
759885
3112
Và tôi nên làm gì
với tuyên bố của họ?"
với tuyên bố của họ?"
12:54
If you look in the front matter
283
762997
1963
Nếu bạn nhìn vào
những trang đầu
những trang đầu
12:56
of American Heritage Dictionaries,
284
764960
1108
của từ điển
American Heritage
American Heritage
12:58
you can actually find the names
285
766068
1575
bạn có thể thấy tên
12:59
of the people on the Usage Panel.
286
767643
1569
của những người trong
Hội động Sử dụng ngôn ngữ
Hội động Sử dụng ngôn ngữ
13:01
But who looks at the front matter of dictionaries?
287
769212
2032
Nhưng hơi đâu nhìn vào
trang đầu của từ điển chứ?
trang đầu của từ điển chứ?
13:03
There are about 200 people on the Usage Panel.
288
771244
3047
Có khoảng 200 người
trong Hội đồng này
trong Hội đồng này
13:06
They include academicians,
289
774291
2377
Họ gồm các viện sĩ,
13:08
journalists, creative writers.
290
776668
1677
nhà báo và nhà văn có tiếng.
13:10
There's a Supreme Court justice on it
291
778345
2092
Cả một Tòa công lý tối cao
13:12
and a few linguists.
292
780437
1899
và một vài nhà ngôn ngữ học.
13:14
As of 2005, the list includes me.
293
782336
4832
Vào năm 2005,
danh sách này có tôi.
danh sách này có tôi.
13:19
(Applause)
294
787168
3812
(Vỗ tay)
13:23
Here's what we can do for you.
295
791342
3368
Đây là những gì
chúng tôi làm được cho các bạn.
chúng tôi làm được cho các bạn.
13:26
We can give you a sense
296
794710
2360
Chúng tôi có thể
cho bạn ý niệm
cho bạn ý niệm
13:29
of the range of opinions about contested usage.
297
797070
3052
về các ý kiến khác nhau trong
cách sử dụng đang gây tranh cãi
cách sử dụng đang gây tranh cãi
13:32
That is and should be the extent of our authority.
298
800122
3357
việc này thuộc và nên thuộc
thẩm quyển của chúng tôi.
thẩm quyển của chúng tôi.
13:35
We are not a language academy.
299
803479
3411
Chúng tôi không phải
là viện hàn lâm về ngôn ngữ.
là viện hàn lâm về ngôn ngữ.
13:38
About once a year, I get a ballot
300
806890
2947
Khoảng một năm một lần,
tôi nhận một lá phiếu
tôi nhận một lá phiếu
13:41
that asks me about whether new uses,
301
809837
3032
hỏi tôi về
những cách dùng mới,
những cách dùng mới,
13:44
new pronunciations, new meanings, are acceptable.
302
812869
3338
cách phát âm mới, nghĩa mới của từ
có được chấp nhận hay không.
có được chấp nhận hay không.
13:48
Now here's what I do to fill out the ballot.
303
816207
2892
Đây là cách tôi
điền vào lá phiếu.
điền vào lá phiếu.
13:51
I listen to what other people are saying and writing.
304
819099
3508
Tôi lắng nghe những điều
mọi người nói và viết.
mọi người nói và viết.
13:54
I do not listen to my own likes
305
822607
2244
Tôi không nghe
cái tôi thích
cái tôi thích
13:56
and dislikes about the English language.
306
824851
3209
hoặc không thích
về Tiếng Anh
về Tiếng Anh
14:00
I will be honest with you:
307
828060
1469
Tôi nói thật với các bạn:
14:01
I do not like the word "impactful,"
308
829529
2949
Tôi không thích từ
"impactful" (tác động mạnh)
"impactful" (tác động mạnh)
14:04
but that is neither here nor there
309
832478
2002
nhưng cái đó
không ảnh hưởng
không ảnh hưởng
14:06
in terms of whether "impactful"
is becoming common usage
is becoming common usage
310
834480
3239
việc "impactful" có được
dùng phổ biến
dùng phổ biến
14:09
and becoming more acceptable in written prose.
311
837719
3251
và được chấp nhận nhiều hơn
trong văn xuôi hay không.
trong văn xuôi hay không.
14:12
So to be responsible,
312
840970
1048
Trách nhiệm của tôi,
14:14
what I do is go look at usage,
313
842018
2528
là nhìn vào cách sử dụng
14:16
which often involves going to look
314
844546
1836
việc này thường liên quan
đến tìm kiếm
đến tìm kiếm
14:18
at online databases such as Google Books.
315
846382
2695
cơ sở dữ liệu trên mạng
như Google Books
như Google Books
14:21
Well, if you look for "impactful" in Google Books,
316
849077
2820
Nếu bạn tìm từ "impactful"
trong Google Books,
trong Google Books,
14:23
here is what you find.
317
851897
3206
thì kết quả tìm kiếm là đây.
14:27
Well, it sure looks like "impactful"
318
855103
2241
Chắc chắn từ "impactful" này
14:29
is proving useful
319
857344
1730
đang tỏ ra rất hữu dụng
14:31
for a certain number of writers,
320
859074
1629
cho một số nhà văn,
14:32
and has become more and more useful
321
860703
1600
và càng ngày càng hữu dụng
14:34
over the last 20 years.
322
862303
1959
trong hơn 20 năm qua.
14:36
Now, there are going to be changes
323
864262
2153
Hiện có nhiều thay đổi
14:38
that all of us don't like in the language.
324
866415
2634
trong ngôn ngữ
mà ta không thích
mà ta không thích
14:41
There are going to be changes where you think,
325
869049
2184
Sẽ có những thay đổi
khiến cho bạn nghĩ,
khiến cho bạn nghĩ,
14:43
"Really?
326
871233
987
"Thật sao?
14:44
Does the language have to change that way?"
327
872220
3685
Ngôn ngữ phải thay đổi
theo cách đó ư?"
theo cách đó ư?"
14:47
What I'm saying is,
328
875905
1683
Điều tôi muốn nói là,
14:49
we should be less quick
329
877588
1722
chúng ta chớ nên nhanh quá
14:51
to decide that that change is terrible,
330
879310
3791
khi quả quyết rằng
thay đổi đó là quá đáng,
thay đổi đó là quá đáng,
14:55
we should be less quick to impose
331
883101
1714
hãy chậm áp đặt
14:56
our likes and dislikes about words on other people,
332
884815
3301
việc ta thích hay không thích
những từ người khác đang dùng,
những từ người khác đang dùng,
15:00
and we should be entirely reluctant
333
888116
2914
ta nên dè dặt càng hơn
15:03
to think that the English language is in trouble.
334
891030
2744
khi nghĩ rằng Tiếng Anh
đang gặp nạn.
đang gặp nạn.
15:05
It's not. It is rich and vibrant and filled
335
893774
4196
Ồ không. Tiếng Anh giàu,
sôi động và dồi dào
sôi động và dồi dào
15:09
with the creativity of the speakers who speak it.
336
897970
3010
sự sáng tạo của những người
đang nói ngôn ngữ ấy.
đang nói ngôn ngữ ấy.
15:12
In retrospect, we think it's fascinating
337
900980
2618
Khi nhìn lại, chúng ta thấy
thật thú biết bao
thật thú biết bao
15:15
that the word "nice" used to mean silly,
338
903598
3378
từ "nice" (dễ thương)
được dùng với nghĩa là ngu ngốc,
được dùng với nghĩa là ngu ngốc,
15:18
and that the word "decimate"
339
906976
1684
và từ "decimate" (tàn sát)
15:20
used to mean to kill one in every 10.
340
908660
3505
được sử dụng để nói
giết một trong 10 người.
giết một trong 10 người.
15:24
(Laughter)
341
912165
4193
(Cười)
15:29
We think that Ben Franklin was being silly
342
917162
5093
Chúng ta nghĩ
Ben Franklin quả là ngu
Ben Franklin quả là ngu
15:34
to worry about "notice" as a verb.
343
922255
2649
khi lo rằng từ "notice"
được dùng làm động từ
được dùng làm động từ
15:36
Well, you know what?
344
924904
1463
Bạn biết sao không?
15:38
We're going to look pretty silly in a hundred years
345
926367
2700
Chúng ta từng ngớ ngẩn
suốt cả một trăm năm
suốt cả một trăm năm
15:41
for worrying about "impact" as a verb
346
929067
2297
đi lo rằng từ "impact"
được dùng làm động từ
được dùng làm động từ
15:43
and "invite" as a noun.
347
931364
2812
và "invite" làm danh từ.
15:46
The language is not going to change so fast
348
934176
2240
Ngôn ngữ là thứ
không thay đổi quá nhanh
không thay đổi quá nhanh
15:48
that we can't keep up.
349
936416
1897
tới mức làm ta không bắt kịp.
15:50
Language just doesn't work that way.
350
938313
2283
Ngôn ngữ không diễn ra
theo cách đó.
theo cách đó.
15:52
I hope that what you can do
351
940596
1613
Hy vọng bạn có thể nhận ra
15:54
is find language change not worrisome
352
942209
2829
sự thay đổi ngôn ngữ
là không đáng ngại
là không đáng ngại
15:57
but fun and fascinating,
353
945038
2038
mà lại còn vui và khoái,
15:59
just the way dictionary editors do.
354
947076
3009
như các nhà soạn từ điển
vẫn hưởng lâu nay.
vẫn hưởng lâu nay.
16:02
I hope you can enjoy being part
355
950085
1962
Mong bạn cũng thích
thành một phần
thành một phần
16:04
of the creativity that is continually remaking
356
952047
5004
của sự sáng tạo
được liên tục tái tạo
được liên tục tái tạo
16:09
our language and keeping it robust.
357
957051
3276
ngôn ngữ của chúng ta,
làm cho nó thật sung.
làm cho nó thật sung.
16:12
So how does a word get into a dictionary?
358
960327
2920
Vậy thì một từ
được đưa vào từ điển ra sao?
được đưa vào từ điển ra sao?
16:15
It gets in because we use it
359
963247
2469
Nó được đưa vào
vì chúng ta dùng nó
vì chúng ta dùng nó
16:17
and we keep using it,
360
965716
1624
và chúng ta
vẫn đang tiếp tục dùng,
vẫn đang tiếp tục dùng,
16:19
and dictionary editors are paying attention to us.
361
967340
4235
nhà biên soạn từ điển
đang chú ý đến chúng ta.
đang chú ý đến chúng ta.
16:23
If you're thinking, "But that lets all of us decide
362
971575
3120
Nếu bạn nghĩ "Chúng ta hãy
16:26
what words mean,"
363
974695
1749
quyết định nghĩa của từ là gì"
16:28
I would say, "Yes it does,
364
976444
4051
Tôi sẽ trả lời rằng:
"Vâng, đúng vậy,
"Vâng, đúng vậy,
16:32
and it always has."
365
980495
2352
và luôn luôn như vậy."
16:34
Dictionaries are a wonderful guide and resource,
366
982847
3927
Từ điển là nguồn tra cứu
và hướng dẫn tuyệt vời,
và hướng dẫn tuyệt vời,
16:38
but there is no objective
dictionary authority out there
dictionary authority out there
367
986774
3496
nhưng không có cơ quan
thẩm quyền nào về từ điển
thẩm quyền nào về từ điển
16:42
that is the final arbiter about what words mean.
368
990270
3773
là trọng tài phán quyết cuối cùng
về nghĩa của từ.
về nghĩa của từ.
16:46
If a community of speakers is using a word
369
994043
2513
Nếu một cộng đồng
đang sử dụng một từ
đang sử dụng một từ
16:48
and knows what it means, it's real.
370
996556
3596
và biết nghĩa của nó là gì,
thì từ đó là có thật.
thì từ đó là có thật.
16:52
That word might be slangy,
371
1000152
1368
Đó có thể là từ lóng,
16:53
that word might be informal,
372
1001520
1642
đó có thể là từ
không chính thức
không chính thức
16:55
that word might be a word that you think
373
1003162
1905
đó có thể là một từ
bạn nghĩ
bạn nghĩ
16:57
is illogical or unnecessary,
374
1005067
2457
là không logic
hoặc không cần thiết,
hoặc không cần thiết,
16:59
but that word that we're using,
375
1007524
2551
nhưng nếu một từ
đang được dùng.
đang được dùng.
17:02
that word is real.
376
1010075
2358
thì từ đó sống.
17:04
Thank you.
377
1012433
2341
Cảm ơn
17:06
(Applause)
378
1014774
1679
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Anne Curzan - Language historianEnglish professor Anne Curzan actually encourages her students to use slang in class. A language historian, she is fascinated by how people use words—and by how this changes.
Why you should listen
Anne Curzan is a collector of slang words, a dissector of colloquialisms and a charter of language evolution. To put it most simply, she is a Professor of English at the University of Michigan who studies how the English language works and how it has changed over time. As she puts it in her talk, “The English language is rich, vibrant and filled with the creativity of the people who speak it.”
In addition to sitting on the usage panel for American Heritage dictionary since 2005, Curzan is also an author—her latest book is called Fixing English: Prescriptivism and Language History. She also co-hosts the show “That’s What They Say” on Michigan Radio, all about language and grammar, and writes regularly for The Chronicle of Higher Education’s language blog, Lingua Franca.
Anne Curzan | Speaker | TED.com