TEDGlobal 2014
Jon Gosier: The problem with "trickle-down techonomics"
Bài toán về "kinh tế học công nghệ nhỏ giọt": The problem with "trickle-down techonomics"
Filmed:
Readability: 5.1
827,725 views
Công nghệ muôn năm! Công nghệ khiến cho mọi thứ trở nên tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người!! Phải không bạn? Vâng, không như thế đâu. Khi một công nghệ mới ra đời, như sách điện tử, thiết bị theo dõi sức khỏe, chỉ có một số người dùng, nó mang lại hậu quả khôn lường cho tất cả chúng ta. Jon Gosier, thành viên TED, nhà phát minh công nghệ, gợi nên khái niệm “kinh tế học công nghệ nhỏ giọt”, và chia sẻ các ví dụ sống động về cách công nghệ mới khiến cho mọi việc trở nên tồi tệ hơn nếu không được phân phối cho tất cả mọi người. Jon Goiser cho rằng “đổi mới thực sự là tìm cách áp dụng cho tất cả mọi người”.
Jon Gosier - Investor, data scientist, entrepreneur
Jon Gosier is a serial tech entrepreneur and early-stage startup investor. In 2015, Time magazine listed him as one of the "12 New Faces of Black Leadership." Full bio
Jon Gosier is a serial tech entrepreneur and early-stage startup investor. In 2015, Time magazine listed him as one of the "12 New Faces of Black Leadership." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
As a software developer and technologist,
0
1533
2946
Là nhà phát triển phần mềm
và kỹ sư công nghệ,
và kỹ sư công nghệ,
00:16
I've worked on a number
of civic technology projects
of civic technology projects
1
4479
2647
tôi làm cho rất nhiều dự án
công nghệ dân sự
công nghệ dân sự
00:19
over the years.
2
7126
1346
trong nhiều năm qua.
00:20
Civic tech is sometimes
referred to as tech for good,
referred to as tech for good,
3
8472
3646
Công nghệ dân sự đôi khi
được gọi là kỹ thuật hàng hóa
được gọi là kỹ thuật hàng hóa
00:24
using technology to solve
humanitarian problems.
humanitarian problems.
4
12118
3645
sử dụng công nghệ để giải quyết
các vấn đề nhân đạo.
các vấn đề nhân đạo.
00:27
This is in 2010 in Uganda,
5
15763
2113
Vào năm 2010 tại Uganda,
00:29
working on a solution
that allowed local populations
that allowed local populations
6
17876
2740
tôi làm cho một dự án cho phép
người dân địa phương
người dân địa phương
00:32
to avoid government surveillance
on their mobile phones
on their mobile phones
7
20616
3483
ngăn chặn chính quyền theo dõi
các cuộc điện thoại của họ
các cuộc điện thoại của họ
00:36
for expressing dissent.
8
24099
2229
nhằm bày tỏ bất đồng quan điểm.
00:38
That same technology was deployed
later in North Africa
later in North Africa
9
26328
2888
Công nghệ tương tự đã được
khai thác sau đó ở Bắc Phi
khai thác sau đó ở Bắc Phi
00:41
for similar purposes
to help activists stay connected
to help activists stay connected
10
29216
3782
vì mục đích tương tự nhằm giúp
các nhà hoạt động giữ liên lạc
các nhà hoạt động giữ liên lạc
00:44
when governments were
deliberately shutting off connectivity
deliberately shutting off connectivity
11
32998
3151
khi chính phủ cố tình
chặn các kết nỗi
chặn các kết nỗi
00:48
as a means of population control.
12
36149
2076
như một biện pháp
kiểm soát người dân.
kiểm soát người dân.
00:51
But over the years, as I have thought
about these technologies
about these technologies
13
39336
3186
Nhưng nhiều năm qua, tôi nghĩ
về những công nghệ này
về những công nghệ này
00:54
and the things that I work on,
14
42522
2001
và những thứ tôi làm,
00:56
a question kind of nags
in the back of my mind, which is,
in the back of my mind, which is,
15
44523
3019
một câu hỏi day dứt
trong đầu tôi, nó là
trong đầu tôi, nó là
00:59
what if we're wrong about
the virtues of technology,
the virtues of technology,
16
47542
2725
điều gì xảy ra nếu chúng ta
nhầm về tác dụng của công nghệ
nhầm về tác dụng của công nghệ
01:02
and if it sometimes actively hurts
17
50267
2252
và nếu nó gây tổn thương
01:04
the communities
that we're intending to help?
that we're intending to help?
18
52519
3158
đến cộng đồng chúng ta
định giúp đỡ?
định giúp đỡ?
01:07
The tech industry around the world
tends to operate under similar assumptions
tends to operate under similar assumptions
19
55677
3779
Ngành công nghệ trên thế giới có xu hướng
hoạt động theo các giả định tương tự
hoạt động theo các giả định tương tự
01:11
that if we build great things,
20
59456
2165
rằng nếu chúng ta làm nên
những điều to lớn,
những điều to lớn,
01:13
it will positively affect everyone.
21
61621
2414
nó sẽ ảnh hưởng
tích cực đến mọi người.
tích cực đến mọi người.
01:16
Eventually, these innovations
will get out and find everyone.
will get out and find everyone.
22
64035
3869
Rốt cuộc, những cải tiến này
sẽ ra đời và được người ta sử dụng.
sẽ ra đời và được người ta sử dụng.
01:19
But that's not always the case.
23
67904
2099
Nhưng không phải luôn luôn
là như vậy.
là như vậy.
01:22
I like to call this blind championing
of technology "trickle-down techonomics,"
of technology "trickle-down techonomics,"
24
70003
5781
Tôi thích gọi thứ công nghệ đấu tranh
mù quáng này là
mù quáng này là
01:27
to borrow a phrase. (Laughter)
25
75784
2345
"kinh tế học công nghệ nhỏ giọt"
- từ mượn.
- từ mượn.
01:30
We tend to think that if
we design things for the select few,
we design things for the select few,
26
78129
2916
Chúng ta thường nghĩ nếu
thiết kế những thứ này cho thiểu số
thiết kế những thứ này cho thiểu số
01:33
eventually those technologies
will reach everyone,
will reach everyone,
27
81045
2402
cuối cùng đa số đều dùng được,
01:35
and that's not always the case.
28
83447
1555
không phải lúc nào cũng thế.
01:37
Technology and innovation
behaves a lot like wealth and capital.
behaves a lot like wealth and capital.
29
85002
5016
Công nghệ và đổi mới
song hành như của cải và vốn.
song hành như của cải và vốn.
01:42
They tend to consolidate
in the hands of the few,
in the hands of the few,
30
90018
2879
Chúng có xu hướng hợp nhất
trong tay một vài người,
trong tay một vài người,
01:44
and sometimes they find their way out
into the hands of the many.
into the hands of the many.
31
92897
3390
và đôi khi chúng tìm lối vào
trong tay nhiều người khác.
trong tay nhiều người khác.
01:48
And so most of you aren't tackling
oppressive regimes on the weekends,
oppressive regimes on the weekends,
32
96287
5201
Và như hầu hết các bạn không giữ
chế độ kiêng khem vào cuối tuần,
chế độ kiêng khem vào cuối tuần,
01:53
so I wanted to think of a few examples
that might be a little bit more relatable.
that might be a little bit more relatable.
33
101488
4226
nên tôi muốn nghĩ về một số ví dụ
có thể thiết thực hơn.
có thể thiết thực hơn.
01:57
In the world of wearables
and smartphones and apps,
and smartphones and apps,
34
105714
4352
Trong thế giới thiết bị đeo thông minh,
điện thoại thông minh và ứng dụng,
điện thoại thông minh và ứng dụng,
02:02
there's a big movement
to track people's personal health
to track people's personal health
35
110066
3263
có sự thay đổi lớn
trong việc theo dõi sức khỏe
trong việc theo dõi sức khỏe
02:05
with applications that track
the number of calories that you burn
the number of calories that you burn
36
113329
3048
bằng các ứng dụng theo dõi
số lượng calo bạn dùng
số lượng calo bạn dùng
02:08
or whether you're sitting too much
or walking enough.
or walking enough.
37
116401
4819
hoặc liệu bạn có ngồi quá lâu
hay đi bộ đủ chưa.
hay đi bộ đủ chưa.
02:13
These technologies make patient intake
in medical facilities much more efficient,
in medical facilities much more efficient,
38
121220
6341
Các công nghệ này giúp nhập hồ sơ bệnh án
ở các cơ sở y tế hiệu quả hơn rất nhiều,
ở các cơ sở y tế hiệu quả hơn rất nhiều,
02:19
and in turn, these medical facilities
39
127561
3935
đổi lại, các cơ sở y tế này
02:23
are starting to expect
these types of efficiencies.
these types of efficiencies.
40
131496
2587
bắt đầu đặt yêu cầ
hiệu quả như thế.
hiệu quả như thế.
02:26
As these digital tools
find their way into medical rooms,
find their way into medical rooms,
41
134083
2800
Khi các công cụ số
lan tràn vào phòng y tế,
lan tràn vào phòng y tế,
02:28
and they become digitally ready,
42
136883
2045
và số hóa sẵn sàng,
02:30
what happens to the digitally invisible?
43
138928
2369
điều gì xảy đến
với thế giới số vô hình?
với thế giới số vô hình?
02:33
What does the medical experience look like
44
141297
2000
Hoạt động y tế sẽ ra sao
02:35
for someone who doesn't have
the $400 phone or watch
the $400 phone or watch
45
143321
3334
nếu bệnh nhân không có
đồng hồ hay điện thoại $400
đồng hồ hay điện thoại $400
02:38
tracking their every movement?
46
146655
1793
để theo dõi mỗi thay đổi của họ?
02:40
Do they now become a burden
on the medical system?
on the medical system?
47
148448
2833
Giờ họ thành gánh nặng
trong hệ thống y tế phải không?
trong hệ thống y tế phải không?
02:43
Is their experience changed?
48
151281
2798
Phương thức chữa bệnh
đã thay đổi?
đã thay đổi?
02:46
In the world of finance,
Bitcoin and crypto-currencies
Bitcoin and crypto-currencies
49
154079
3262
Trong thế giới tài chính,
Bitcoin và các loại tiền tệ số
Bitcoin và các loại tiền tệ số
02:49
are revolutionizing the way
we move money around the world,
we move money around the world,
50
157341
2920
đang làm thay đổi cách
chuyển tiền trên toàn thế giới,
chuyển tiền trên toàn thế giới,
02:52
but the challenge with these technologies
51
160261
2397
nhưng thách thức cho
những công nghệ này
những công nghệ này
02:54
is the barrier to entry
is incredibly high, right?
is incredibly high, right?
52
162658
2589
là rào cản gia nhập rất lớn,
phải không?
phải không?
02:57
You need access to the same
phones, devices, connectivity,
phones, devices, connectivity,
53
165247
3796
Bạn phải truy cập ở cùng loại
điện thoại, thiết bị, kết nối,
điện thoại, thiết bị, kết nối,
03:01
and even where you don't,
where you can find a proxy agent,
where you can find a proxy agent,
54
169043
3135
và thậm chí nếu nơi bạn ở không có,
bạn phải tìm đại lý ủy quyền,
bạn phải tìm đại lý ủy quyền,
03:04
usually they require a certain amount
of capital to participate.
of capital to participate.
55
172178
5039
thông thường còn mất
một khoản nhất định khi tham gia.
một khoản nhất định khi tham gia.
03:09
And so the question that I ask myself
is, what happens to the last community
is, what happens to the last community
56
177217
4783
Và câu hỏi tôi thắc mắc là điều gì
sẽ xảy đến với những người còn lại
sẽ xảy đến với những người còn lại
03:14
using paper notes when the rest
of the world moves to digital currency?
of the world moves to digital currency?
57
182000
4070
họ sử dụng tiền giấy trong khi phần
còn lại của thế giới dùng tiền tệ số?
còn lại của thế giới dùng tiền tệ số?
03:20
Another example from my hometown
in Philadelphia:
in Philadelphia:
58
188260
2795
Một ví dụ nữa từ quê tôi
ở Philadelphia:
ở Philadelphia:
03:23
I recently went
to the public library there,
to the public library there,
59
191055
2165
gần đây tôi đến
thư viện công cộng,
thư viện công cộng,
03:25
and they are facing an existential crisis.
60
193220
2572
họ đang phải đối mặt
với sự sống còn.
với sự sống còn.
03:27
Public funding is dwindling,
61
195792
1673
Nguồn quỹ công cộng
đang giảm xuống,
đang giảm xuống,
03:29
they have to reduce their footprint
to stay open and stay relevant,
to stay open and stay relevant,
62
197465
5176
họ phải giảm số lượng in ấn
để duy trì hoạt động,
để duy trì hoạt động,
03:34
and so one of the ways
they're going about this
they're going about this
63
202641
2836
và một trong những cách
họ đang áp dụng là
họ đang áp dụng là
03:37
is digitizing a number of the books
and moving them to the cloud.
and moving them to the cloud.
64
205477
3293
số hóa một số lượng lớn sách
và lưu trữ trên đám mây.
và lưu trữ trên đám mây.
03:40
This is great for most kids. Right?
65
208770
1975
Rất tuyệt cho trẻ em,
đúng không?
đúng không?
03:42
You can check out books from home,
66
210745
1853
Bạn có thể tìm sách ở nhà,
03:44
you can research on the way
to school or from school,
to school or from school,
67
212598
2549
tra cứu trên đường tới trường
hay tại ngay trường học,
hay tại ngay trường học,
03:47
but these are really two big assumptions,
68
215147
2192
nhưng có 2 giả định ở đây,
03:49
that one, you have access at home,
69
217339
1997
một, bạn truy cập ở nhà,
03:51
and two, that you have access
to a mobile phone,
to a mobile phone,
70
219336
2600
và hai, bạn truy cập
trên thiết bị di động,
trên thiết bị di động,
03:53
and in Philadelphia, many kids do not.
71
221936
2876
Và ở Philadelphia, nhiều trẻ em
không có điều kiện đó
không có điều kiện đó
03:56
So what does their
education experience look like
education experience look like
72
224812
2859
Trải nghiệm giáo dục
sẽ như thế nào
sẽ như thế nào
03:59
in the wake of a completely
cloud-based library,
cloud-based library,
73
227671
3437
trong sự trỗi dậy của thư viện
hoàn toàn dựa trên đám mây,
hoàn toàn dựa trên đám mây,
04:03
what used to be considered
such a basic part of education?
such a basic part of education?
74
231108
3459
khi thư viện từng được coi là
thành phần quan trọng của giáo dục?
thành phần quan trọng của giáo dục?
04:06
How do they stay competitive?
75
234567
1989
Làm thế nào chúng trụ được?
04:09
A final example from
across the world in East Africa:
across the world in East Africa:
76
237566
3900
Ví dụ cuối cùng từ Đông Phi:
04:13
there's been a huge movement
to digitize land ownership rights,
to digitize land ownership rights,
77
241466
5316
có bước chuyển lớn trong việc
số hóa quyền sử dụng đất,
số hóa quyền sử dụng đất,
04:18
for a number of reasons.
78
246782
1601
vì rất nhiều lí do.
04:20
Migrant communities,
older generations dying off,
older generations dying off,
79
248383
2902
Các cộng đồng nhập cư,
thế hệ già hơn chết đi,
thế hệ già hơn chết đi,
04:23
and ultimately poor record-keeping
80
251285
2640
và cuối cùng
tình trạng nghèo đói
tình trạng nghèo đói
04:25
have led to conflicts over who owns what.
81
253925
3467
dẫn tới tranh chấp
về chủ sở hữu.
về chủ sở hữu.
04:29
And so there was a big movement
to put all this information online,
to put all this information online,
82
257392
4272
Vì thế một động thái lớn xảy ra
là công bố tất cả thông tin lên mạng,
là công bố tất cả thông tin lên mạng,
04:33
to track all the ownership
of these plots of land,
of these plots of land,
83
261664
3760
theo dõi tất cả quyền sở hữu
của các lô đất,
của các lô đất,
04:37
put them in the cloud,
and give them to the communities.
and give them to the communities.
84
265424
2695
đưa thông tin lên đám mây
và công bố cho mọi người.
và công bố cho mọi người.
04:40
But actually, the unintended
consequence of this
consequence of this
85
268119
3042
Nhưng thực tế, hậu quả
không lường trước được của việc này
không lường trước được của việc này
04:43
has been that venture capitalists,
investors, real estate developers,
investors, real estate developers,
86
271161
4370
là các nhà đầu tư, đầu tư mạo hiểm,
nhà phát triển bất động sản,
nhà phát triển bất động sản,
04:47
have swooped in and they've begun
buying up these plots of land
buying up these plots of land
87
275584
2974
nhảy vào và họ bắt đầu
thu mua nhiều lô đất
thu mua nhiều lô đất
04:50
right out from under these communities,
88
278647
1917
từ chính những cộng đồng này,
04:52
because they have access
to the technologies
to the technologies
89
280564
2136
bởi họ có thể truy cập
vào các công nghệ này
vào các công nghệ này
04:54
and the connectivity
that makes that possible.
that makes that possible.
90
282700
3437
và kết nối giúp họ
làm được điều đó.
làm được điều đó.
04:58
So that's the common thread
that connects these examples,
that connects these examples,
91
286137
3150
Thế nên một điểm chung
ở các ví dụ này là
ở các ví dụ này là
05:01
the unintended consequences of the tools
and the technologies that we make.
and the technologies that we make.
92
289287
3549
những công cụ, công nghệ chúng ta tạo nên
gây ra nhiều hậu quả khôn lường.
gây ra nhiều hậu quả khôn lường.
05:04
As engineers, as technologists,
93
292836
2965
Là kĩ sư kỹ thuật,
kỹ sư công nghệ,
kỹ sư công nghệ,
05:07
we sometimes prefer
efficiency over efficacy.
efficiency over efficacy.
94
295801
3559
chúng tôi thích
hiệu quả hơn là kết quả.
hiệu quả hơn là kết quả.
05:11
We think more about doing things
than the outcomes of what we are doing.
than the outcomes of what we are doing.
95
299360
4393
Chúng tôi quan tâm
về làm việc hơn là kết quả.
về làm việc hơn là kết quả.
05:15
This needs to change.
96
303753
1467
Điều này cần thay đổi.
05:17
We have a responsibility to think about
the outcomes of the technologies we build,
the outcomes of the technologies we build,
97
305220
4031
Chúng ta có trách nhiệm nghĩ về hậu quả
của những công nghệ chúng ta tạo nên,
của những công nghệ chúng ta tạo nên,
05:21
especially as they increasingly
control the world in which we live.
control the world in which we live.
98
309251
3483
đặc biệt khi chúng ngày càng
kiểm soát thế giới chúng ta sống.
kiểm soát thế giới chúng ta sống.
05:24
In the late '90s,
99
312734
1440
Cuối những năm 90,
05:26
there was a big push for ethics
in the world of investment and banking.
in the world of investment and banking.
100
314174
4109
có sự thúc đẩy mạnh mẽ thực hành đạo đức
trong thế giới đầu tư và ngân hàng.
trong thế giới đầu tư và ngân hàng.
05:30
I think in 2014, we're long overdue
for a similar movement
for a similar movement
101
318283
3808
Theo tôi đến năm 2014, chúng ta đã
quá trễ cho một động thái tương tự
quá trễ cho một động thái tương tự
05:34
in the area of tech and technology.
102
322091
3662
trong ngành kỹ thuật, công nghệ.
05:38
So, I just encourage you, as you are all
thinking about the next big thing,
thinking about the next big thing,
103
326573
3962
Vì thế tôi khuyến nghị các bạn
vì điều lớn lao bạn đang nghĩ đến,
vì điều lớn lao bạn đang nghĩ đến,
05:42
as entrepreneurs, as CEOs,
as engineers, as makers,
as engineers, as makers,
104
330535
5372
như các doanh nhân,
CEO, kĩ sư, nhà sáng chế,
CEO, kĩ sư, nhà sáng chế,
05:47
that you think about
the unintended consequences
the unintended consequences
105
335907
3877
hãy nghĩ đến hậu quả
không lường trước được
không lường trước được
05:51
of the things that you're building,
106
339784
2160
của những thứ bạn đang tạo dựng,
05:53
because the real innovation
is in finding ways to include everyone.
is in finding ways to include everyone.
107
341944
3552
bởi đổi mới thực sự là tìm cách
dùng được cho tất cả mọi người.
dùng được cho tất cả mọi người.
05:57
Thank you.
108
345496
1672
Cảm ơn.
05:59
(Applause)
109
347168
4110
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Jon Gosier - Investor, data scientist, entrepreneurJon Gosier is a serial tech entrepreneur and early-stage startup investor. In 2015, Time magazine listed him as one of the "12 New Faces of Black Leadership."
Why you should listen
Jon Gosier is an investor and data scientist. He's a partner at Third Cohort Capital, an early-stage tech startup investment fund. Prior to joining Third Cohort, he was the founder of Appfrica, which invests in Africa’s technology economy, D8A Group, a company that makes data science solutions, and Market Atlas, which is like the Bloomberg terminal for emerging market countries. In 2015, Gosier was listed by TIME Magazine as one of “12 New Faces of Black Leadership”, as well as “Most Influential Blacks in Technology” by Business Insider in 2013 and 2014 and among the "20 Angels Worth Knowing" by Black Enterprise Magazine.
Gosier is a Fellow and Senior Fellow at TED from 2009 to 2012 and a first-year participant at THNK, the Amsterdam School for Creative Leadership in the Netherlands. He's won the Knight News Challenge twice, once in 2011 for work in analysis at Ushahidi and again in 2012 for work creating ways of moving data between mobile phones without a central mobile network.
Jon Gosier | Speaker | TED.com