Business Innovation Factory
Carne Ross: An independent diplomat
Carne Ross: Một nhà ngoại giao độc lập
Filmed:
Readability: 4.2
402,684 views
Sau 15 năm làm việc tại Bộ ngoại giao Anh, Carne Ross trở thành một "nhà ngoại giao tự do", liều lĩnh thành lập một tổ chức phi lợi nhuận giúp những quốc gia nhỏ, đang phát triển và chưa được công nhận để có được tiếng nói trong quan hệ quốc tế. Tại hội nghị BIF-5, ông giới thiệu hình thức ngoại giao mới giúp những quốc gia nhỏ có thêm tiếng nói, giúp họ mở rộng những rào cản và giúp họ đón nhận sự tiến bộ.
Carne Ross - Diplomat
Carne Ross is the founder of Independent Diplomat, a nonprofit that offers freelance diplomatic representation to small, developing and yet-unrecognized nations in the complex world of international negotiations. Full bio
Carne Ross is the founder of Independent Diplomat, a nonprofit that offers freelance diplomatic representation to small, developing and yet-unrecognized nations in the complex world of international negotiations. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
My story is a little bit about war.
0
1000
3000
Câu chuyện của tôi đề cập về chiến tranh.
00:19
It's about disillusionment.
1
4000
2000
Nói về những ảo tưởng.
00:21
It's about death.
2
6000
2000
Cái chết.
00:23
And it's about rediscovering
3
8000
2000
Và việc tìm ra lại
00:25
idealism
4
10000
2000
ý nghĩa lý tưởng
00:27
in all of that wreckage.
5
12000
2000
trong đống hoang tàn sót lại đó.
00:29
And perhaps also, there's a lesson
6
14000
2000
Và có lẽ cũng là một bài học
00:31
about how to deal with
7
16000
2000
về cách ta đối đầu với
00:33
our screwed-up, fragmenting
8
18000
3000
thất bại, dang dở
00:36
and dangerous world of the 21st century.
9
21000
3000
và xã hội đầy hiểm nguy của thế kỷ 21.
00:40
I don't believe in straightforward narratives.
10
25000
3000
Tôi không tin các tường thuật trực tiếp.
00:43
I don't believe in a life or history
11
28000
2000
Càng không tin vào tiểu sử hoặc lịch sử
00:45
written as decision "A" led to consequence "B"
12
30000
3000
được viết theo kiểu chọn "A"
dẫn đến hậu quả "B"
dẫn đến hậu quả "B"
00:48
led to consequence "C" --
13
33000
2000
tiếp đến kết quả "C"--
00:50
these neat narratives that we're presented with,
14
35000
2000
những câu chuyện mạch lạc
ta hay được nghe,
ta hay được nghe,
00:52
and that perhaps we encourage in each other.
15
37000
3000
có lẽ chỉ nhằm động viên ta.
00:55
I believe in randomness,
16
40000
2000
Tôi lại tin vào sự ngẫu nhiên,
00:57
and one of the reasons I believe that
17
42000
2000
một trong những lí do tôi tin như vậy là
00:59
is because me becoming a diplomat was random.
18
44000
3000
việc tôi tình cờ trở thành nhà ngoại giao
01:02
I'm colorblind.
19
47000
2000
Tôi là người mù màu.
01:04
I was born unable to see most colors.
20
49000
2000
Tôi không phân biệt được phần lớn màu sắc.
01:06
This is why I wear gray and black most of the time,
21
51000
3000
Lý giải tại sao tôi toàn mặc xám và đen,
01:09
and I have to take my wife with me
22
54000
2000
và tôi luôn phải dẫn vợ đi theo
01:11
to chose clothes.
23
56000
3000
để chọn quần áo.
01:14
And I'd always wanted to be a fighter pilot when I was a boy.
24
59000
3000
Tôi từng mơ làm phi công chiến đấu khi nhỏ
01:17
I loved watching planes barrel over
25
62000
2000
Tôi say mê xem máy bay nhào lộn bay
01:19
our holiday home in the countryside.
26
64000
3000
qua ngôi nhà chúng tôi ở vùng đồng quê.
01:22
And it was my boyhood dream to be a fighter pilot.
27
67000
3000
Và ước tôi là một phi công chiến đấu.
01:25
And I did the tests in the Royal Air Force to become a pilot,
28
70000
3000
Sau đó tôi đã làm bài thi vào
Không Lực Hoàng Gia.
Không Lực Hoàng Gia.
01:28
and sure enough, I failed.
29
73000
2000
và dĩ nhiên rồi, tôi trượt.
Tôi chẳng thể nhìn các loại đèn nhấp nháy
01:30
I couldn't see all the blinking different lights,
30
75000
2000
01:32
and I can't distinguish color.
31
77000
2000
và không thể phân biệt màu sắc.
01:34
So I had to choose another career,
32
79000
2000
Vì thế tôi đành kiếm nghề khác,
01:36
and this was in fact relatively easy for me,
33
81000
3000
và thực ra điều này cũng tương đối
dễ dàng với tôi,
dễ dàng với tôi,
01:39
because I had an abiding passion all the way through my childhood,
34
84000
3000
bởi vì tôi có một khát vọng không hề
thay đổi từ khi còn nhỏ,
thay đổi từ khi còn nhỏ,
01:42
which was international relations.
35
87000
2000
đó là những mối quan hệ quốc tế.
01:44
As a child,
36
89000
2000
Lúc bé,
01:46
I read the newspaper thoroughly.
37
91000
3000
Tôi đọc rất nhiều báo.
01:49
I was fascinated by the Cold War,
38
94000
2000
Tôi bị mê hoặc bởi cuộc Chiến tranh Lạnh.
01:51
by the INF negotiations
39
96000
2000
bởi các đàm phán INF
01:53
over intermediate-range nuclear missiles,
40
98000
3000
hơn là những tên lửa hạt nhân tầm trung,
01:56
the proxy war between the Soviet Union and the U.S.
41
101000
3000
cuộc chiến tranh ủy nhiệm giữa
Liên bang Xô-viết và Mỹ.
Liên bang Xô-viết và Mỹ.
01:59
in Angola or Afghanistan.
42
104000
3000
ở Angola hay Afghanistan.
02:02
These things really interested me.
43
107000
3000
Những điều như thế thực sự lôi cuốn tôi.
02:05
And so I decided quite at an early age
44
110000
2000
Và tôi đã quyết định khi còn khá trẻ rằng
02:07
I wanted to be a diplomat.
45
112000
2000
Tôi muốn trở thành một nhà ngoại giao.
02:09
And I, one day, I announced this to my parents --
46
114000
3000
Và một ngày tôi đã thông báo với bố mẹ
02:12
and my father denies this story to this day --
47
117000
2000
và cha tôi đến giờ vẫn phủ nhận chuyện này
02:14
I said, "Daddy, I want to be a diplomat."
48
119000
2000
Tôi nói "Bố, con muốn làm
nhà ngoại giao".
nhà ngoại giao".
02:16
And he turned to me, and he said,
49
121000
2000
Và ông nhìn tôi và bảo,
02:18
"Carne, you have to be very clever to be a diplomat."
50
123000
2000
"Carne, con phải thông minh mới
làm được"
làm được"
02:20
(Laughter)
51
125000
2000
(cười)
02:22
And my ambition was sealed.
52
127000
3000
thế là khát vọng của tôi được định đoạt.
02:25
In 1989,
53
130000
2000
Vào năm 1989,
02:27
I entered the British Foreign Service.
54
132000
3000
Tôi đăng kí vào sở ngoại vụ Anh.
02:30
That year, 5,000 people applied to become a diplomat,
55
135000
2000
Năm đó có tới 5000 người đăng kí,
02:32
and 20 of us succeeded.
56
137000
3000
và chỉ có 20 người chúng tôi thành công.
02:35
And as those numbers suggest,
57
140000
3000
Con số đó chỉ ra,
02:38
I was inducted into an elite
58
143000
3000
Tôi được kết nạp vào hàng ngũ ưu tú,
02:41
and fascinating and exhilarating world.
59
146000
3000
môi trường làm việc ở đây quả là
tuyệt vời và vui vẻ.
tuyệt vời và vui vẻ.
02:45
Being a diplomat, then and now,
60
150000
2000
Làm một nhà ngoại giao, từ trước tới nay,
02:47
is an incredible job, and I loved every minute of it --
61
152000
3000
luôn là công việc phi thường,
và tôi yêu từng phút được làm việc
và tôi yêu từng phút được làm việc
02:50
I enjoyed the status of it.
62
155000
2000
Tôi tận hưởng địa vị nó mang lại.
02:52
I bought myself a nice suit and wore leather-soled shoes
63
157000
3000
Tôi mua cho mình một bộ vest tốt
và mang giày đế da
và mang giày đế da
02:55
and reveled in
64
160000
2000
trong say sưa
02:57
this amazing access I had to world events.
65
162000
3000
tôi có những cơ hội tuyệt vời để
tham gia các sự kiện quốc tế
tham gia các sự kiện quốc tế
03:00
I traveled to the Gaza Strip.
66
165000
2000
Tôi công tác tới Dải Gaza.
03:02
I headed the Middle East Peace Process section
67
167000
2000
Tôi chủ trì phiên hòa đàm Trung Đông
03:04
in the British Foreign Ministry.
68
169000
2000
tại Bộ Ngoại giao Anh.
03:06
I became a speechwriter
69
171000
2000
Tôi trở thành người viết diễn văn
03:08
for the British Foreign Secretary.
70
173000
2000
cho Bộ Trưởng Ngoại Giao Anh.
03:10
I met Yasser Arafat.
71
175000
2000
Tôi đã gặp Yasser Arafat.
03:12
I negotiated
72
177000
2000
Tôi đã đàm phán
03:14
with Saddam's diplomats at the U.N.
73
179000
3000
với nhà ngoại giao của Saddam (Iraq)
tại Liên hợp quốc.
tại Liên hợp quốc.
03:17
Later, I traveled to Kabul
74
182000
2000
Sau đó, tôi tới Kabul
03:19
and served in Afghanistan after the fall of the Taliban.
75
184000
3000
và phục vụ tại Afghanistan sau thất bại
của phe Taliban.
của phe Taliban.
03:22
And I would travel
76
187000
2000
Và tôi đã di chuyển
03:24
in a C-130 transport
77
189000
3000
trong máy bay C-130
03:27
and go and visit warlords
78
192000
2000
tới thăm các tướng chỉ huy
03:29
in mountain hideaways
79
194000
2000
trong những căn cứ trên núi
03:31
and negotiate with them
80
196000
2000
và đàm phán với họ
03:33
about how we were going to eradicate Al Qaeda from Afghanistan,
81
198000
3000
về cách để quét sạch Al Qaeda
khỏi Afghanistan
khỏi Afghanistan
03:36
surrounded by my Special Forces escort,
82
201000
3000
hộ tống tôi là lực lượng
biệt kích
biệt kích
03:39
who, themselves, had to have an escort of a platoon of Royal Marines,
83
204000
3000
mà cả chính họ cũng có một trung
đội thủy quân Hoàng gia yểm trợ
đội thủy quân Hoàng gia yểm trợ
03:42
because it was so dangerous.
84
207000
2000
bởi vì tình thế lúc đó rất nguy hiểm.
03:44
And that was exciting -- that was fun.
85
209000
3000
Nhưng điều đó cũng thật thú vị,
rất vui nữa,
rất vui nữa,
03:47
It was really interesting.
86
212000
2000
thực sự tràn đầy hứng khởi.
03:49
And it's a great cadre of people,
87
214000
2000
Đó là những tay nòng cốt
03:51
incredibly close-knit community of people.
88
216000
3000
và họ khăng khít đến khó tin.
03:54
And the pinnacle of my career, as it turned out,
89
219000
3000
Và đỉnh cao sự nghiệp của tôi
03:57
was when I was posted to New York.
90
222000
3000
là khi tôi được bố trí làm tại New York.
04:00
I'd already served in Germany, Norway,
91
225000
2000
Tôi đã từng công tác tại Đức, Na-uy,
04:02
various other places,
92
227000
2000
rất nhiều quốc gia khác nữa, nhưng
04:04
but I was posted to New York
93
229000
2000
tôi lại được bổ nhiệm tại
New York với
New York với
04:06
to serve on the U.N. Security Council for the British delegation.
94
231000
3000
tư cách là đại biểu Anh phục vụ tại
Hội Đồng Bảo An Thế Giới.
Hội Đồng Bảo An Thế Giới.
04:09
And my responsibility was the Middle East,
95
234000
2000
Và nhiệm vụ của tôi là khu vực Trung Đông,
04:11
which was my specialty.
96
236000
2000
và cũng là chuyên môn của tôi.
04:13
And there, I dealt with things
97
238000
2000
Và ở đây, tôi giải quyết các vấn đề như
04:15
like the Middle East peace process,
98
240000
2000
Tiến trình hòa bình Trung Đông,
04:17
the Lockerbie issue --
99
242000
2000
vấn đề Lockerbie, ...
04:19
we can talk about that later, if you wish --
100
244000
3000
chúng ta có thế bàn tới sau,
nếu các bạn muốn
nếu các bạn muốn
04:22
but above all, my responsibility was Iraq
101
247000
2000
trên hết, nhiệm vụ chính của tôi là Irắc,
04:24
and its weapons of mass destruction
102
249000
2000
những thứ vũ khí hủy diệt hàng loạt,
04:26
and the sanctions we placed on Iraq
103
251000
2000
và những cấm vận chúng tôi áp đặt I-rắc
04:28
to oblige it to disarm itself of these weapons.
104
253000
3000
để buộc họ phải tự từ bỏ
những thứ vũ khí đó.
những thứ vũ khí đó.
04:32
I was the chief British negotiator
105
257000
2000
Tôi từng làm trưởng đoàn đàm phán của Anh
04:34
on the subject,
106
259000
2000
về vấn đề này,
04:36
and I was steeped in the issue.
107
261000
3000
Tôi phải miệt mài tìm cách giải quyết.
04:39
And anyway,
108
264000
3000
Và dù có thế nào,
04:42
my tour -- it was kind of a very exciting time.
109
267000
3000
chuyến đi này với tôi quả là
một khoảng thời gian thú vị.
một khoảng thời gian thú vị.
04:45
I mean it was very dramatic diplomacy.
110
270000
3000
Đó là một cuộc đàm phán gây
ấn tượng sâu sắc.
ấn tượng sâu sắc.
04:48
We went through several wars
111
273000
2000
Chúng tôi đã trải qua một vài cuộc chiến
04:50
during my time in New York.
112
275000
3000
trong suốt quãng thời gian tôi ở New York.
04:53
I negotiated for my country
113
278000
2000
Tôi đại diện nước Anh tham gia đàm phán
04:55
the resolution in the Security Council
114
280000
2000
về những giải pháp trong Hội đồng bảo an
04:57
of the 12th of September 2001
115
282000
2000
ngày 12 tháng 9 năm 2001
04:59
condemning the attacks of the day before,
116
284000
3000
nhằm chỉ trích về cuộc tấn công
ngay ngày trước đó,
ngay ngày trước đó,
05:02
which were, of course, deeply present to us
117
287000
2000
dĩ nhiên, liên quan sâu sắc đến chúng tôi
05:04
actually living in New York at the time.
118
289000
3000
những người hiện tại đang sống ở New York.
05:07
So it was kind of the best of time, worst of times
119
292000
2000
Đó là quãng thời gian tốt nhất, xấu nhất
05:09
kind of experience.
120
294000
2000
là kinh nghiệm quý báu.
05:11
I lived the high-life.
121
296000
2000
Tôi sống trong cuộc sống xa hoa.
05:13
Although I worked very long hours,
122
298000
2000
Mặc dù phải làm việc nhiều giờ liền,
05:15
I lived in a penthouse in Union Square.
123
300000
2000
bù lại tôi sống trong căn hộ hạng sang
05:17
I was a single British diplomat in New York City;
124
302000
3000
Tôi là một nhà ngoại giao Anh Quốc
độc thân tại New York;
độc thân tại New York;
05:20
you can imagine what that might have meant.
125
305000
2000
bạn có thể tưởng tượng được gì rồi.
05:22
(Laughter)
126
307000
3000
(Cười)
05:25
I had a good time.
127
310000
2000
Tôi đã có khoảng thời gian rất tuyệt.
05:27
But in 2002,
128
312000
2000
Nhưng vào năm 2002,
05:29
when my tour came to an end,
129
314000
3000
khi chuyến công tác kết thúc,
05:32
I decided I wasn't going to go back
130
317000
3000
tôi đã quyết định không trở về
05:35
to the job that was waiting for me in London.
131
320000
2000
để làm công việc đang đợi mình ở London.
05:37
I decided to take a sabbatical,
132
322000
2000
Tôi quyết định sẽ xin nghỉ phép,
05:39
in fact, at the New School, Bruce.
133
324000
2000
thật sự là, tại trường New, Bruce.
05:42
In some inchoate, inarticulate way
134
327000
3000
Với một chút khởi đầu lộn xộn
chẳng rõ ràng,
chẳng rõ ràng,
05:45
I realized that there was something wrong
135
330000
2000
tôi nhận ra rằng có gì đó không ổn
05:47
with my work, with me.
136
332000
2000
với công việc, với chính tôi.
05:49
I was exhausted,
137
334000
2000
Tôi thấy kiệt sức,
05:51
and I was also disillusioned
138
336000
2000
và vỡ mộng
05:53
in a way I couldn't quite put my finger on.
139
338000
2000
về cái điều mà tôi chẳng thể nào xử lí.
05:55
And I decided to take some time out from work.
140
340000
3000
tôi đã quyết định nghỉ việc một thời gian.
05:58
The Foreign Office was very generous.
141
343000
2000
Văn phòng Ngoại giao rất rộng rãi.
06:00
You could take these special unpaid leave, as they called them,
142
345000
2000
Bạn có thể chọn nghỉ phép không lương
06:02
and yet remain part of the diplomatic service, but not actually do any work.
143
347000
3000
và vẫn xem như làm việc, nhưng thực ra
chẳng phải làm gì cả.
chẳng phải làm gì cả.
06:05
It was nice.
144
350000
2000
Điều đó thật tử tế.
06:07
And eventually, I decided
145
352000
2000
Và cuối cùng, tôi đã quyết định
06:09
to take a secondment to join the U.N. in Kosovo,
146
354000
3000
tham gia vào biệt phái viên Liên hợp quốc
tại Kosovo,
tại Kosovo,
06:14
which was then under U.N. administration.
147
359000
3000
lúc đó còn thuộc quyền quản lý của
Liên hợp quốc
Liên hợp quốc
06:17
And two things happened in Kosovo,
148
362000
2000
Và có hai điều đã xảy ra ở Kosovo,
06:19
which kind of, again,
149
364000
2000
và cũng kiểu như là,
06:21
shows the randomness of life,
150
366000
2000
một sự ngẫu nhiên nữa,
06:23
because these things turned out to be
151
368000
2000
bởi vì những điều trên hóa ra đã trở thành
06:25
two of the pivots of my life
152
370000
2000
hai trong số những bước ngoặt đời tôi
06:27
and helped to deliver me to the next stage.
153
372000
3000
và giúp tôi sang trang mới.
06:30
But they were random things.
154
375000
2000
Nhưng những điều đó hoàn toàn tình cờ.
06:32
One was that, in the summer of 2004,
155
377000
3000
Một trong số đó là vào mùa hè năm 2004,
06:35
the British government, somewhat reluctantly,
156
380000
2000
chính phủ Anh đã miễn cưỡng
06:37
decided to have an official inquiry
157
382000
2000
mở một cuộc điều tra chính thức về
06:39
into the use of intelligence on WMD
158
384000
2000
vấn đề sử dụng vũ khí hủy diệt (WMD)
06:41
in the run up to the Iraq War,
159
386000
3000
trong cuộc chiến tranh Iraq,
06:44
a very limited subject.
160
389000
2000
một vấn đề rất được giới hạn.
06:46
And I testified to that inquiry in secret.
161
391000
3000
Và tôi đã bí mật làm chứng
cho cuộc điều tra đó.
cho cuộc điều tra đó.
06:49
I had been steeped in the intelligence on Iraq
162
394000
3000
Tôi đã dấn sâu vào
vấn đề tình báo tại Iraq
vấn đề tình báo tại Iraq
06:52
and its WMD,
163
397000
2000
và vấn đề vũ khí hủy diệt (WMD),
06:54
and my testimony to the inquiry said three things:
164
399000
3000
lời làm chứng của tôi gồm 3 điều:
06:57
that the government exaggerated the intelligence,
165
402000
3000
rẳng chính phủ đã phóng đại tin tức,
07:00
which was very clear in all the years I'd read it.
166
405000
3000
điều rất rõ ràng trong suốt những năm
tôi được đọc chúng.
tôi được đọc chúng.
07:03
And indeed, our own internal assessment was very clear
167
408000
3000
Và thật vậy, sự đánh giá trong
nội bộ cũng cho rằng
nội bộ cũng cho rằng
07:06
that Iraq's WMD
168
411000
2000
vấn đề WMD của Iraq
07:08
did not pose a threat to its neighbors, let alone to us.
169
413000
3000
không đe dọa đến khu vực lân cận
chứ chưa bàn đến chúng tôi.
chứ chưa bàn đến chúng tôi.
07:11
Secondly, the government had ignored all available alternatives to war,
170
416000
3000
Thứ hai, chính phủ lờ đi hết
các giải pháp để gây chiến tranh
các giải pháp để gây chiến tranh
07:14
which in some ways
171
419000
2000
mà trong một phạm vi nào đó
07:16
was a more discreditable thing still.
172
421000
3000
vẫn là một việc làm nhục nhã
07:19
The third reason, I won't go into.
173
424000
2000
Lý do thứ ba, tôi sẽ không giải thích.
07:21
But anyway, I gave that testimony,
174
426000
2000
Nhưng dù gì, tôi cũng đã nêu ra chứng cớ,
07:23
and that presented me with a crisis.
175
428000
2000
và điều đó đã dẫn tôi đến khủng hoảng.
07:25
What was I going to do?
176
430000
2000
Tôi sẽ làm gì đây?
07:27
This testimony was deeply critical of my colleagues,
177
432000
3000
Những chứng cứ ấy chỉ trích sâu sắc
đồng nghiệp của tôi,
đồng nghiệp của tôi,
07:30
of my ministers, who had, in my view
178
435000
2000
đến cả ngài bộ trưởng người mà theo tôi
07:32
had perpetrated a war on a falsehood.
179
437000
3000
đã gây ra chiến tranh một cách
sai lầm.
sai lầm.
07:35
And so I was in crisis.
180
440000
2000
Và vì thế tôi khủng hoảng.
07:37
And this wasn't a pretty thing.
181
442000
2000
Đó chẳng phải điều tốt đẹp gì.
07:39
I moaned about it, I hesitated,
182
444000
2000
Tôi đã than vãn, đã do dự,
07:41
I went on and on and on to my long-suffering wife,
183
446000
3000
Tôi cứ tiếp tục như thế với người vợ
giàu kiên nhẫn của tôi,
giàu kiên nhẫn của tôi,
07:45
and eventually I decided to resign from the British Foreign Service.
184
450000
3000
và cuối cùng tôi quyết định từ chức trong
Sở ngoại giao Anh
Sở ngoại giao Anh
07:48
I felt -- there's a scene in the Al Pacino movie "The Insider," which you may know,
185
453000
4000
Tôi cảm thấy, đó giống như cảnh trong
phim The Insider của Al Pacino,
phim The Insider của Al Pacino,
07:52
where he goes back to CBS
186
457000
2000
anh ta đã rời CBS
07:54
after they've let him down over the tobacco guy,
187
459000
3000
sau khi họ chọn một gã nghiện thuốc
thay vì anh ta,
thay vì anh ta,
07:57
and he goes, "You know, I just can't do this anymore. Something's broken."
188
462000
3000
anh ta đáp lại: "Tôi không thể làm
việc này nữa. Chấm dứt."
việc này nữa. Chấm dứt."
08:00
And it was like that for me. I love that movie.
189
465000
2000
Tôi cũng như thế. Tôi yêu bộ phim này.
08:02
I felt just something's broken.
190
467000
2000
Tôi cũng cảm thấy vài thứ đã không còn.
08:04
I can't actually sit with my foreign minister
191
469000
2000
Tôi không thể ngồi chung với bộ trưởng
08:06
or my prime minister again with a smile on my face
192
471000
2000
hay thủ tướng với nụ cười trên môi nữa
08:08
and do what I used to do gladly for them.
193
473000
3000
và làm những việc tôi từng
vui vẻ làm cho họ.
vui vẻ làm cho họ.
08:11
So took a running leap
194
476000
3000
Thế là tôi nhảy việc
08:14
and jumped over the edge of a cliff.
195
479000
3000
và kiểu như nhảy ra khỏi bờ vực vậy.
08:17
And it was a very, very uncomfortable, unpleasant feeling.
196
482000
4000
Và điều đó rất không thoải mái và
rất khó chịu.
rất khó chịu.
08:21
And I started to fall.
197
486000
2000
Và tôi bắt đầu vấp ngã.
08:23
And today, that fall hasn't stopped;
198
488000
3000
Và hôm nay, cú ngã ấy chưa hẳn đã ngưng.
08:26
I'm still falling.
199
491000
2000
Tôi tiếp tục lún sâu.
08:28
But, in a way, I've got used to the sensation of it.
200
493000
3000
Nhưng, theo cách nào đó,
tôi đã quen với cảm xúc ấy.
tôi đã quen với cảm xúc ấy.
08:31
And in a way, I kind of like
201
496000
2000
Và một cách nào đó, tôi cảm thấy thích
08:33
the sensation of it a lot better
202
498000
2000
cái cảm xúc ấy ngày một nhiều hơn là
08:35
than I like actually standing on top of the cliff,
203
500000
2000
khi tôi do dự khi còn đứng trên vách đá
08:37
wondering what to do.
204
502000
2000
tự hỏi mình phải làm gì.
08:39
A second thing happened in Kosovo,
205
504000
2000
Điều thứ hai xảy ra ở Kosovo,
08:41
which kind of -- I need a quick gulp of water, forgive me.
206
506000
3000
như là -- Tôi cần một ngụm nước, xin lỗi.
08:46
A second thing happened in Kosovo,
207
511000
2000
Điều thứ hai xảy ra ở Kosovo,
08:48
which kind of delivered the answer,
208
513000
2000
vốn gần như cho tôi
câu trả lời
câu trả lời
08:50
which I couldn't really answer,
209
515000
3000
điều mà tôi đã không thể,
08:53
which is, "What do I do with my life?"
210
518000
3000
đó là, "Tôi phải làm gì với
đời mình đây?"
đời mình đây?"
08:57
I love diplomacy --
211
522000
2000
Tôi yêu ngành ngoại giao --
08:59
I have no career --
212
524000
2000
Tôi không có sự nghiệp --
09:01
I expected my entire life to be a diplomat, to be serving my country.
213
526000
3000
Tôi dự tính cả đời cống hiến
cho ngoại giao, cho quốc gia.
cho ngoại giao, cho quốc gia.
09:04
I wanted to be an ambassador,
214
529000
2000
Tôi muốn trở thành đại sứ,
09:06
and my mentors, my heroes,
215
531000
2000
những người hướng dẫn và những anh hùng
09:08
people who got to the top of my profession,
216
533000
2000
những người đã trên đỉnh sự nghiệp
09:10
and here I was throwing it all away.
217
535000
2000
mà giờ đây đã tôi vứt bỏ tất cả.
09:12
A lot of my friends were still in it.
218
537000
2000
Rất nhiều người bạn của tôi vẫn theo nghề.
09:14
My pension was in it.
219
539000
2000
Khoản trợ cấp của tôi vẫn còn.
09:16
And I gave it up.
220
541000
2000
Và tôi đã từ bỏ.
09:18
And what was I going to do?
221
543000
2000
Và tôi sẽ làm gì tiếp đây?
09:20
And that year, in Kosovo,
222
545000
2000
Và năm đó, tại Kosovo,
09:22
this terrible, terrible thing happened, which I saw.
223
547000
3000
điều kinh khủng, rất kinh khủng
mà tôi chứng kiến.
mà tôi chứng kiến.
09:25
In March 2004, there were terrible riots
224
550000
2000
Tháng 3/2004, rất nhiều cuộc nổi loạn
09:27
all over the province -- as it then was -- of Kosovo.
225
552000
3000
diễn ra khắp các tỉnh -- rồi
-- lan tới Kosovo.
-- lan tới Kosovo.
09:30
18 people were killed.
226
555000
2000
18 người bị giết.
09:32
It was anarchy.
227
557000
2000
Tình trạng vô chính phủ.
09:34
And it's a very horrible thing to see anarchy,
228
559000
2000
Và thật kinh khủng khi phải chứng kiến,
09:36
to know that the police and the military --
229
561000
2000
khi biết rằng cảnh sát và quân đội --
09:38
there were lots of military troops there --
230
563000
2000
có rất nhiều quân lính ở đây --
09:40
actually can't stop that rampaging mob
231
565000
2000
không thể ngưng được đám đông thịnh nộ
09:42
who's coming down the street.
232
567000
2000
khi mà họ ùa ra đường.
09:44
And the only way that rampaging mob coming down the street will stop
233
569000
3000
Và điều duy nhất có thể ngưng được
đám đông thịnh nộ ấy
đám đông thịnh nộ ấy
09:47
is when they decide to stop
234
572000
2000
là khi họ muốn dừng lại
09:49
and when they've had enough burning and killing.
235
574000
2000
và khi họ đã đốt và tàn sát thỏa mãn
09:51
And that is not a very nice feeling to see, and I saw it.
236
576000
3000
Thật chẳng tốt đẹp gì khi thấy chúng,
nhưng tôi chứng kiến hết.
nhưng tôi chứng kiến hết.
09:54
And I went through it. I went through those mobs.
237
579000
3000
Và tôi đã len giữa nó, giữa đám
đông cuồng nộ ấy
đông cuồng nộ ấy
09:57
And with my Albanian friends, we tried to stop it, but we failed.
238
582000
3000
Tôi với người bạn người Albani
cố gắng dừng, nhưng không thể.
cố gắng dừng, nhưng không thể.
10:00
And that riot taught me something,
239
585000
3000
Và cuộc nổi loạn đó dạy tôi vài điều
10:03
which isn't immediately obvious and it's kind of a complicated story.
240
588000
3000
rằng nó chẳng rõ ràng và thực ra
đó là một câu chuyện phức tạp.
đó là một câu chuyện phức tạp.
10:06
But one of the reasons that riot took place --
241
591000
2000
Nhưng một trong những lí do là --
10:08
those riots, which went on for several days, took place --
242
593000
2000
các cuộc nổi loạn vài ngày lại xảy ra --
10:10
was because the Kosovo people
243
595000
2000
đều bắt nguồn từ việc người Kosovo
10:12
were disenfranchised from their own future.
244
597000
3000
bị tước quyền công dân trong tương lai.
10:16
There were diplomatic negotiations about the future of Kosovo
245
601000
3000
Các cuộc đàm phán ngoại giao
về tương lai của Kosovo
về tương lai của Kosovo
10:19
going on then,
246
604000
2000
diễn ra và,
10:21
and the Kosovo government, let alone the Kosovo people,
247
606000
2000
chính phủ Kosovo, chưa tính đến dân Kosovo
10:23
were not actually
248
608000
2000
không thực sự được
10:25
participating in those talks.
249
610000
2000
tham gia vào những thảo luận trên.
10:27
There was this whole fancy diplomatic system,
250
612000
3000
Cơ chế đám phán vô lý,
10:30
this negotiation process about the future of Kosovo,
251
615000
3000
quy trình thương lượng
về tương lai Kosovo,
về tương lai Kosovo,
10:33
and the Kosovars weren't part of it.
252
618000
2000
mà người Kosovo lại chẳng được can hệ vào.
10:35
And funnily enough, they were frustrated about that.
253
620000
3000
Và không ngạc nhiên, họ rất thất vọng.
10:38
Those riots were part of the manifestation of that frustration.
254
623000
3000
Những cuộc nổi loạn là hiện thân của
những sự nản lòng ấy.
những sự nản lòng ấy.
10:41
It wasn't the only reason,
255
626000
2000
Nó chẳng phải nguyên nhân chính,
10:43
and life is not simple, one reason narratives.
256
628000
2000
vì cuộc sống chẳng đơn giản.
10:45
It was a complicated thing,
257
630000
2000
Đó là một vấn đề rất phức tạp,
10:47
and I'm not pretending it was more simple than it was.
258
632000
2000
và tôi chẳng có kì vọng nó đơn giản hơn.
10:49
But that was one of the reasons.
259
634000
2000
Nhưng đó là một trong những nguyên do.
10:51
And that kind of gave me the inspiration --
260
636000
2000
Và nó đã gợi cho tôi nguồn cảm hứng --
10:53
or rather to be precise,
261
638000
2000
hay chính xác hơn,
10:55
it gave my wife the inspiration.
262
640000
2000
nó đưa nguồn cảm hứng tới vợ tôi.
10:57
She said, "Why don't you advise the Kosovars?
263
642000
3000
Cô ấy nói:" Tại sao anh không
tư vấn cho người Kosovo?
tư vấn cho người Kosovo?
11:00
Why don't you advise their government on their diplomacy?"
264
645000
3000
Tại sao anh cố vấn cho chính phủ họ
về chính sách?"
về chính sách?"
11:03
And the Kosovars were not allowed a diplomatic service.
265
648000
2000
Người Kosovo không được giúp đỡ
ngoại giao
ngoại giao
11:05
They were not allowed diplomats.
266
650000
2000
Các nhà ngoại giao họ không được
thừa nhận.
thừa nhận.
11:07
They were not allowed a foreign office
267
652000
2000
Họ không được thừa nhận
văn phòng đối ngoại
văn phòng đối ngoại
11:09
to help them deal with this immensely complicated process,
268
654000
3000
vốn giúp họ giải quyết các
thủ tục phức tạp,
thủ tục phức tạp,
11:12
which became known as the Final Status Process of Kosovo.
269
657000
3000
như vấn đề "Thân phận cuối của Kosovo".
11:15
And so that was the idea.
270
660000
2000
Và đó là ý tưởng ban đầu.
11:17
That was the origin of the thing that became Independent Diplomat,
271
662000
2000
Đó là căn nguyên của "Ngoại giao độc lập",
11:19
the world's first diplomatic advisory group
272
664000
3000
tổ chức cố vấn ngoại giao
đầu tiên trên thế giới
đầu tiên trên thế giới
11:22
and a non-profit to boot.
273
667000
2000
và khởi nguồn phi lợi nhuận.
11:24
And it began when I flew back from London
274
669000
3000
Tôi đã bay về từ London
11:27
after my time at the U.N. in Kosovo.
275
672000
3000
sau quãng thời gian hoạt động cho
Liên hiệp quốc tại Kosovo.
Liên hiệp quốc tại Kosovo.
11:30
I flew back and had dinner with the Kosovo prime minister and said to him,
276
675000
3000
Tôi trở lại, ăn tối với thủ tướng Kosovo
và nói với ông ấy,
và nói với ông ấy,
11:33
"Look, I'm proposing that I come and advise you on the diplomacy.
277
678000
3000
"Ngài xem, tôi có ý định sẽ cố vấn
ngoại giao cho ngài.
ngoại giao cho ngài.
11:36
I know this stuff. It's what I do. Why don't I come and help you?"
278
681000
3000
Tôi hiểu rất rõ công việc này.
Sao tôi không thể giúp ngài chứ?"
Sao tôi không thể giúp ngài chứ?"
11:39
And he raised his glass of raki to me and said,
279
684000
2000
Và ông ấy đã nâng ly raki với tôi và nói,
11:41
"Yes, Carne. Come."
280
686000
2000
"Được, Carne. Tới đi"
11:43
And I came to Kosovo
281
688000
2000
Và tôi đã tới Kosovo
11:45
and advised the Kosovo government.
282
690000
2000
và cố vấn cho chính phủ Kosovo.
11:47
Independent Diplomat ended up advising three successive Kosovo prime ministers
283
692000
3000
Chúng tôi đã cố vấn cho
ba thủ tướng Kosovo liền
ba thủ tướng Kosovo liền
11:50
and the multi-party negotiation team of Kosovo.
284
695000
3000
và các cuộc đàm phán đa đảng tại Kosovo.
11:53
And Kosovo became independent.
285
698000
3000
Và Kosovo trở thành độc lập.
11:56
Independent Diplomat is now established
286
701000
3000
Nhà Ngoại Giao Độc (NNGD) được thành lập
11:59
in five diplomatic centers around the world,
287
704000
2000
với năm trung tâm ngoại giao
trên toàn cầu
trên toàn cầu
12:01
and we're advising seven or eight
288
706000
2000
và chúng tôi đang cố vấn cho 7 hay 8
12:03
different countries, or political groups,
289
708000
3000
quốc gia khác nhau, hay
những tổ chức chính trị,
những tổ chức chính trị,
12:06
depending on how you wish to define them --
290
711000
2000
tùy việc bạn muốn định nghĩa nó thế nào --
12:08
and I'm not big on definitions.
291
713000
2000
tôi chẳng quan tâm lắm
tới việc định nghĩa.
tới việc định nghĩa.
12:10
We're advising the Northern Cypriots on how to reunify their island.
292
715000
3000
Chúng tôi cố vấn cho Bắc Cyprus
về việc thống nhất các đảo.
về việc thống nhất các đảo.
12:13
We're advising the Burmese opposition,
293
718000
2000
Chúng tôi giúp phe đối lập tại Miến Điện,
12:15
the government of Southern Sudan,
294
720000
2000
chính phủ Nam Sudan,
12:17
which -- you heard it here first --
295
722000
2000
nơi mà -- hẳn các bạn đã nghe --
12:19
is going to be a new country within the next few years.
296
724000
2000
sẽ trở thành một quốc gia mới.
12:23
We're advising the Polisario Front of the Western Sahara,
297
728000
3000
Chúng tôi giúp Mặt trận Polisario
của Tây Sahara,
của Tây Sahara,
12:26
who are fighting to get their country back
298
731000
2000
nơi đang chiến đấu giành lại chủ quyền
12:28
from Moroccan occupation
299
733000
2000
từ sự chiếm đóng của Ma-rốc
12:30
after 34 years of dispossession.
300
735000
3000
sau 34 năm bị tước đoạt.
12:33
We're advising various island states in the climate change negotiations,
301
738000
3000
Chúng tôi giúp các quốc đảo
trong đàm phán về biến đổi khí hậu
trong đàm phán về biến đổi khí hậu
12:36
which is suppose to culminate
302
741000
2000
vần đề mà đã lên đến cao trào
12:38
in Copenhagen.
303
743000
2000
tại Copenhagen.
12:41
There's a bit of randomness here too
304
746000
2000
Có một chút ngẫu nhiên ở đây
12:43
because, when I was beginning Independent Diplomat,
305
748000
2000
bởi vì, khi tôi bắt đầu
ngoại giao độc lập
ngoại giao độc lập
12:45
I went to a party in the House of Lords,
306
750000
2000
tôi từng dự tiệc tại Thượng viện,
12:47
which is a ridiculous place,
307
752000
2000
là một nơi rất nực cười,
12:49
but I was holding my drink like this, and I bumped into
308
754000
2000
nhưng khi tôi cầm cái ly như thế này,
12:51
this guy who was standing behind me.
309
756000
2000
tôi bắt chuyện với người đứng sau tôi.
12:53
And we started talking, and he said --
310
758000
2000
Chúng tôi bắt đầu tán gẫu, anh ta nói --
12:55
I told him what I was doing,
311
760000
2000
Tôi kể với anh ta tôi đang làm cái gì,
12:57
and I told him rather grandly
312
762000
2000
và tôi nói với anh ta dõng dạc rằng,
12:59
I was going to establish Independent Diplomat in New York.
313
764000
2000
Tôi sẽ thành lập NNGDL tại New York.
13:01
At that time there was just me --
314
766000
2000
Vào lúc đó chỉ có tôi --
13:03
and me and my wife were moving back to New York.
315
768000
2000
và vợ tôi về New York.
13:05
And he said, "Why don't you see my colleagues in New York?"
316
770000
3000
anh ta nói, "Sao anh không gặp đồng
nghiệp tôi ở New York nhỉ?"
nghiệp tôi ở New York nhỉ?"
13:08
And it turned out
317
773000
2000
Và hóa ra
13:10
he worked for an innovation company called ?What If!,
318
775000
2000
anh ta làm cho công ty sáng tạo ?What If!
13:12
which some of you have probably heard of.
319
777000
2000
có lẽ một trong số các bạn đã nghe tới.
13:14
And one thing led to another,
320
779000
2000
Và cứ qua thế này rồi lại thế khác,
13:16
and I ended up having a desk
321
781000
2000
tôi cuối cùng tới làm việc
13:18
in ?What If! in New York,
322
783000
2000
tại ?What If! New York
13:20
when I started Independent Diplomat.
323
785000
2000
khi tôi bắt đầu xây dựng NNGDL
13:22
And watching ?What If!
324
787000
2000
Và việc chứng kiến ?What If!
13:24
develop new flavors of chewing gum for Wrigley
325
789000
2000
phát triển mùi vị với cho kẹo gum Wrigley
13:26
or new flavors for Coke
326
791000
2000
hay mùi vị mới cho Cola
13:28
actually helped me innovate
327
793000
2000
thật sự giúp tôi cải tiến rõ rệt
13:30
new strategies for the Kosovars
328
795000
2000
những chiến lược mới cho Kosovo
13:32
and for the Saharawis of the Western Sahara.
329
797000
3000
và cho người Tây Sahara.
13:35
And I began to realize that there are different ways of doing diplomacy --
330
800000
3000
Tôi bắt đầu nhận ra rằng có
rất nhiều cách làm ngoại giao --
rất nhiều cách làm ngoại giao --
13:38
that diplomacy, like business,
331
803000
2000
thật ngoại giao, cũng như kinh doanh,
13:40
is a business of solving problems,
332
805000
2000
là ngành kinh doanh giải quyết vấn đề,
13:42
and yet the word innovation doesn't exist in diplomacy;
333
807000
3000
nhưng từ "Tiến bộ" lại không có
trong nghành ngoại giao;
trong nghành ngoại giao;
13:45
it's all zero sum games and realpolitik
334
810000
3000
vì đó chỉ là trò chơi tổng bằng không
và sự thực dụng
và sự thực dụng
13:48
and ancient institutions that have been there for generations
335
813000
3000
và các tổ chức cổ lỗ sĩ cứ thế
tồn tại hàng thế hệ
tồn tại hàng thế hệ
13:51
and do things the same way they've always done things.
336
816000
3000
để làm những việc mà họ
vẫn làm như thế suốt.
vẫn làm như thế suốt.
13:54
And Independent Diplomat, today,
337
819000
2000
Và Nhà Ngoại Giao Độc Lập, ngày nay,
13:56
tries to incorporate some of the things I learned at ?What If!.
338
821000
3000
cố gắng tiếp thu những gì
tôi học được tại ?What If!.
tôi học được tại ?What If!.
13:59
We all sit in one office and shout at each other across the office.
339
824000
3000
Chúng tôi ngồi chung một phòng
và hét vào mặt nhau,
và hét vào mặt nhau,
14:02
We all work on little laptops and try to move desks to change the way we think.
340
827000
3000
làm việc bằng laptop, đổi chỗ cho nhau
để tìm ý tưởng mới.
để tìm ý tưởng mới.
14:05
And we use naive experts
341
830000
2000
Chúng tôi tuyển những chuyên gia khờ khạo
14:07
who may know nothing about the countries we're dealing with,
342
832000
3000
những người có thể chẳng biết gì
về những quốc gia họ làm việc,
về những quốc gia họ làm việc,
14:10
but may know something about something else
343
835000
2000
nhưng có thể biết những thứ khác
14:12
to try to inject new thinking
344
837000
2000
cố gắng tiêm những luồng ý kiến mới
14:14
into the problems
345
839000
2000
vào những vấn đề
14:16
that we try to address for our clients.
346
841000
2000
mà chúng tôi cố giải quyết cho khách
hàng
hàng
14:18
It's not easy, because our clients, by definition,
347
843000
2000
Điều đó chẳng dễ dàng, bởi vì khách hàng,
14:20
are having a difficult time, diplomatically.
348
845000
3000
đang trải qua thời kì rất khó khăn.
14:25
There are, I don't know,
349
850000
2000
Có những, tôi không biết nữa,
14:27
some lessons from all of this,
350
852000
3000
những bài học từ tất cả những gì
tôi trải qua,
tôi trải qua,
14:30
personal and political --
351
855000
2000
cá nhân lẫn chính trị --
14:32
and in a way, they're the same thing.
352
857000
3000
nhưng theo một cách nào đó,
chúng đều giống nhau.
chúng đều giống nhau.
14:35
The personal one
353
860000
2000
Bài học cá nhân
14:37
is falling off a cliff
354
862000
2000
là việc rơi khỏi vực
14:39
is actually a good thing, and I recommend it.
355
864000
3000
thực sự là điều tốt,
tôi khuyến khích điều đó.
tôi khuyến khích điều đó.
14:43
And it's a good thing to do at least once in your life
356
868000
2000
Đó là điều mà ít nhất một lần bạn nên thử
14:45
just to tear everything up and jump.
357
870000
3000
là xé bỏ mọi thứ rồi nhảy một cú.
14:49
The second thing is a bigger lesson about the world today.
358
874000
3000
Điều thứ hai là một bài học lớn hơn
về thế giới hôm nay.
về thế giới hôm nay.
14:52
Independent Diplomat is part of a trend
359
877000
3000
Nhà Ngoại Giao Độc Lập là
một phần xu hướng
một phần xu hướng
14:55
which is emerging and evident across the world,
360
880000
3000
nổi lên và hiển hiện rõ rệt trên thế giới,
14:58
which is that the world is fragmenting.
361
883000
3000
thế giới đang vỡ vụn từng ngày.
15:01
States mean less than they used to,
362
886000
3000
Nhà nước đang mất dần vị thế
15:04
and the power of the state is declining.
363
889000
2000
và quyền lực nhà nước đang suy giảm.
15:06
That means the power of others things is rising.
364
891000
2000
Sức mạnh của những thứ khác sẽ gia tăng.
15:08
Those other things are called non-state actors.
365
893000
2000
Những thứ khác ở đây là phi chính phủ.
15:10
They may be corporations,
366
895000
2000
Họ có thể là các tập đoàn,
15:12
they may be mafiosi, they may be nice NGOs,
367
897000
3000
xã hội đen, cũng có thể là NGOs
với mục đích tốt đẹp,
với mục đích tốt đẹp,
15:15
they may anything,
368
900000
2000
họ có thể là bất kì thứ gì,
15:17
any number of things.
369
902000
2000
bất kì những thứ gì.
15:19
We are living in a more complicated and fragmented world.
370
904000
3000
Chúng ta đang sống ở thế giới
ngày càng phức tạp và phân mảnh.
ngày càng phức tạp và phân mảnh.
15:22
If governments are less able
371
907000
2000
Nếu chính phủ ít khả năng trong việc
15:24
to affect the problems
372
909000
2000
giải quyết các vấn đề
15:26
that affect us in the world,
373
911000
3000
ảnh hưởng tới chúng ta,
15:29
then that means, who is left to deal with them,
374
914000
3000
và điều đó có nghĩa, ai sẽ giải quyết đây,
15:32
who has to take greater responsibility to deal with them?
375
917000
2000
ai có trách nhiệm cao hơn giải quyết đây?
15:34
Us.
376
919000
2000
Chúng ta đấy.
15:36
If they can't do it, who's left to deal with it?
377
921000
3000
Nếu họ không thể,
còn ai giải quyết nữa chứ?
còn ai giải quyết nữa chứ?
15:39
We have no choice but to embrace that reality.
378
924000
3000
Chúng ta chẳng còn sự lựa chọn nào,
hãy đối mặt với thực tế.
hãy đối mặt với thực tế.
15:42
What this means is
379
927000
2000
Điều đó có nghĩa
15:44
it's no longer good enough
380
929000
3000
chẳng còn tốt đẹp nữa
15:47
to say that international relations, or global affairs,
381
932000
3000
khi nhắc tới quan hệ quốc tế,
hay thương mại toàn cầu
hay thương mại toàn cầu
15:50
or chaos in Somalia,
382
935000
2000
hay xung đột tại Somalia,
15:52
or what's going on in Burma is none of your business,
383
937000
3000
hay những gì xảy ra tại Miến Điện
chẳng phải việc của bạn,
chẳng phải việc của bạn,
15:55
and that you can leave it to governments to get on with.
384
940000
3000
và rằng chính phủ sẽ lo những việc ấy.
15:58
I can connect any one of you
385
943000
2000
Tôi có thể kết nối bất kì ai trong các bạn
16:00
by six degrees of separation
386
945000
2000
với chỉ sáu bước
16:02
to the Al-Shabaab militia in Somalia.
387
947000
3000
với dân quân Al-Shabaab ở Somalia
16:05
Ask me how later, particularly if you eat fish, interestingly enough,
388
950000
4000
Hỏi tôi sau nhé, cụ thể là bạn
bị lừa rồi đấy,
bị lừa rồi đấy,
16:09
but that connection is there.
389
954000
2000
nhưng những sự kết nối thật sự ở đây.
16:11
We are all intimately connected.
390
956000
2000
Chúng ta đều kết nối mật thiết với nhau.
16:13
And this isn't just Tom Friedman,
391
958000
2000
Và đó không đơn thuần vì Tom Friedman,
16:15
it's actually provable in case after case after case.
392
960000
3000
điều đó thực sự được chứng minh
sau hàng loạt minh chứng.
sau hàng loạt minh chứng.
16:18
What that means is, instead of asking your politicians to do things,
393
963000
3000
Điều đó có nghĩa, thay vì nhờ các chính
trị gia,
trị gia,
16:21
you have to look to yourself to do things.
394
966000
3000
bạn phải tự mình giải quyết.
16:24
And Independent Diplomat is a kind of example of this
395
969000
2000
Và NNGDL như một minh chứng cụ thể
16:26
in a sort of loose way.
396
971000
2000
nói theo cách đơn giản là như thế.
16:28
There aren't neat examples, but one example is this:
397
973000
3000
Không có ví dụ rõ nhất ngoài
một trường hợp là:
một trường hợp là:
16:31
the way the world is changing
398
976000
2000
Cách thế giới vận hành
đang thay đổi
đang thay đổi
16:33
is embodied in what's going on at the place I used to work --
399
978000
2000
thể hiện qua mỗi giờ
ở nơi tôi từng làm --
ở nơi tôi từng làm --
16:35
the U.N. Security Council.
400
980000
2000
Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.
16:37
The U.N. was established in 1945.
401
982000
3000
Liên Hiệp Quốc thành lập năm 1945.
16:40
Its charter is basically designed
402
985000
2000
Hiến chương cơ bản được thành lập để
16:42
to stop conflicts between states --
403
987000
2000
ngăn chặn xung đột giữa các nhà nước --
16:44
interstate conflict.
404
989000
2000
xung đột quốc gia.
16:46
Today, 80 percent of the agenda
405
991000
2000
Ngày nay, 80% chương trình nghị sự
16:48
of the U.N. Security Council
406
993000
2000
của Hội Đồng Bảo An
16:50
is about conflicts within states,
407
995000
2000
là về xung đột giữa các quốc gia,
16:52
involving non-state parties --
408
997000
2000
bao gồm cả thành phần phi chính phủ --
16:54
guerillas, separatists,
409
999000
2000
chiến tranh du kích, chủ nghĩa phân lập,
16:56
terrorists, if you want to call them that,
410
1001000
2000
khủng bố, nếu bạn muốn gọi chúng như thế,
16:58
people who are not normal governments, who are not normal states.
411
1003000
3000
dân tộc không phải chính phủ
hay quốc gia thông thường.
hay quốc gia thông thường.
17:01
That is the state of the world today.
412
1006000
3000
Đó là tình trạng của thế giới hiện nay.
17:04
When I realized this,
413
1009000
2000
Khi tôi nhận ra điều đó,
17:06
and when I look back on my time at the Security Council
414
1011000
3000
và nhìn lại quãng thời gian mình
ở Hội Đồng Bảo An
ở Hội Đồng Bảo An
17:09
and what happened with the Kosovars,
415
1014000
2000
và những gì diễn ra ở Kosovo,
17:11
and I realize that often
416
1016000
2000
tôi nhận ra rằng thường thì
17:13
the people who were most directly affected
417
1018000
2000
những người bị tác động trực tiếp
17:15
by what we were doing in the Security Council
418
1020000
2000
bởi những gì chúng tôi làm
tại hội đồng
tại hội đồng
17:17
weren't actually there, weren't actually invited
419
1022000
2000
thực sự chẳng ở đây, họ chẳng được mời tới
17:19
to give their views to the Security Council,
420
1024000
2000
để đưa ra ý kiến cho Hội Đồng Bảo An,
17:21
I thought, this is wrong.
421
1026000
2000
Tôi nghĩ rằng, điều đó là sai lầm.
17:23
Something's got to be done about this.
422
1028000
2000
Phải có biện pháp nào để giải quyết.
17:25
So I started off in a traditional mode.
423
1030000
3000
Và tôi bắt đầu với biện pháp truyền thống.
17:28
Me and my colleagues at Independent Diplomat
424
1033000
2000
Tôi và đồng nghiệp tại NNGDL
17:30
went around the U.N. Security Council.
425
1035000
2000
lòng vòng tại Hội Đồng Bảo An.
17:32
We went around 70 U.N. member states --
426
1037000
2000
Chúng tôi tới 70 quốc gia thành viên --
17:34
the Kazaks, the Ethiopians, the Israelis --
427
1039000
2000
Kazakhstan, Ethiopia, Isreal --
17:36
you name them, we went to see them --
428
1041000
2000
chúng tôi tới gặp mọi nơi --
17:38
the secretary general, all of them,
429
1043000
2000
tổng thư ký, tất cả họ,
17:40
and said, "This is all wrong.
430
1045000
2000
và nói rằng, "Tất cả sai rồi.
17:42
This is terrible that you don't consult these people who are actually affected.
431
1047000
2000
Thật tồi tệ khi ngài không tham vấn họ.
17:44
You've got to institutionalize a system
432
1049000
2000
Các ngài phải thành lập một hệ thống
17:46
where you actually invite the Kosovars
433
1051000
2000
để mời những người Kosovo kia
17:48
to come and tell you what they think.
434
1053000
2000
tới và nói với các ngài những gì họ nghĩ.
17:50
This will allow you to tell me -- you can tell them what you think.
435
1055000
2000
Điều đó cũng cho phép các ngài nói nữa.
17:52
It'll be great. You can have an exchange.
436
1057000
2000
Điều đó thật tuyệt vời để trao đổi.
17:54
You can actually incorporate these people's views into your decisions,
437
1059000
3000
Các ngài có thể thực sự đưa
ý kiến mọi người vào mỗi quyết định
ý kiến mọi người vào mỗi quyết định
17:57
which means your decisions will be more effective and durable."
438
1062000
2000
để quyết định ấy hiệu quả và lâu bền hơn."
18:02
Super-logical, you would think.
439
1067000
2000
Siêu logic, bạn nghĩ như vậy chứ.
18:04
I mean, incredibly logical. So obvious, anybody could get it.
440
1069000
2000
Logic đến kinh ngạc. Rõ ràng, ai cũng hiểu
18:06
And of course, everybody got it. Everybody went, "Yes, of course, you're absolutely right.
441
1071000
3000
và dĩ nhiên, mọi người hiểu và
nói, "Được, dĩ nhiên, anh đúng.
nói, "Được, dĩ nhiên, anh đúng.
18:09
Come back to us
442
1074000
2000
Trở lại với chúng tôi
18:11
in maybe six months."
443
1076000
2000
trong vòng sáu tháng nữa."
18:13
And of course, nothing happened -- nobody did anything.
444
1078000
3000
Và dĩ nhiên, chẳng gì xảy ra --
không ai làm gì cả.
không ai làm gì cả.
18:16
The Security Council does its business
445
1081000
2000
Hội Đồng Bảo An làm việc của họ
18:18
in exactly the same way today
446
1083000
2000
y hệt như cách họ làm ngày nay,
18:20
that it did X number of years ago,
447
1085000
3000
y như cách họ làm X năm về trước,
18:23
when I was there 10 years ago.
448
1088000
3000
khi tôi ở đó cách đây 10 năm.
18:26
So we looked at that observation
449
1091000
2000
Và khi chúng tôi nhận ra
18:28
of basically failure
450
1093000
2000
sai lầm cơ bản
18:30
and thought, what can we do about it.
451
1095000
2000
và suy nghĩ, chúng tôi phải làm gì đây.
18:32
And I thought, I'm buggered
452
1097000
2000
Và tôi nghĩ, tôi sẽ kiệt quệ
18:34
if I'm going to spend the rest of my life
453
1099000
2000
nếu tôi dành quãng đời còn lại
18:36
lobbying for these crummy governments
454
1101000
2000
vận động cho những nội các nhếch nhác này
18:38
to do what needs to be done.
455
1103000
2000
để giúp họ điều thực sự cần làm.
18:40
So what we're going to do
456
1105000
2000
Và điều chúng tôi sẽ làm là
18:42
is we're actually going to set up these meetings ourselves.
457
1107000
2000
là tự tổ chức những buổi gặp.
18:44
So now, Independent Diplomat
458
1109000
2000
Và bây giờ, Nhà Ngoại Giao Độc Lập
18:46
is in the process of setting up meetings
459
1111000
2000
đang trong tiến trình tổ chức các cuộc gặp
18:48
between the U.N. Security Council
460
1113000
2000
giữa Hội Đồng Bảo An
18:50
and the parties to the disputes
461
1115000
2000
và các bên về những tranh chấp
18:52
that are on the agenda of the Security Council.
462
1117000
3000
xuất hiện trong chương trình nghị sự
của Hội Đồng Bảo An.
của Hội Đồng Bảo An.
18:55
So we will be bringing
463
1120000
2000
Và chúng tôi sẽ đưa tới
18:57
Darfuri rebel groups,
464
1122000
3000
nhóm chống đối Darfuri,
19:00
the Northern Cypriots and the Southern Cypriots,
465
1125000
3000
Bắc Cyprus và Nam Cyprus,
19:04
rebels from Aceh,
466
1129000
3000
nhóm nổi loạn Aceh,
19:07
and awful long laundry list
467
1132000
2000
và một dãy dài kinh khủng
19:09
of chaotic conflicts around the world.
468
1134000
3000
những xung đột hỗn loạn khắp thế giới.
19:12
And we will be trying to bring the parties to New York
469
1137000
3000
Và chúng tôi sẽ cố gắng
đưa các bên tới New York
đưa các bên tới New York
19:15
to sit down in a quiet room
470
1140000
2000
ngồi trong một căn phòng yên tĩnh
19:17
in a private setting with no press
471
1142000
2000
trong không gian riêng tư không áp lực
19:19
and actually explain what they want
472
1144000
2000
để thực sự giãi bày họ muốn gì
19:21
to the members of the U. N. Security Council,
473
1146000
2000
với các thành viên của Hội Đồng Bảo An,
19:23
and for the members of the U.N. Security Council
474
1148000
2000
và về phía các thành viên Hội Đồng Bảo An
19:25
to explain to them what they want.
475
1150000
2000
giúp họ bày tỏ quan điểm của họ.
19:27
So there's actually a conversation,
476
1152000
2000
Và có những cuộc đối thoại,
19:29
which has never before happened.
477
1154000
2000
mà chưa từng diễn ra trước kia.
19:31
And of course, describing all this,
478
1156000
3000
Và dĩ nhiên, như đã miêu tả,
19:34
any of you who know politics will think this is incredibly difficult,
479
1159000
3000
với những ai biết về chính trị sẽ
ngán việc này kinh khủng,
ngán việc này kinh khủng,
19:37
and I entirely agree with you.
480
1162000
2000
tôi hoàn toàn đồng ý với bạn.
19:39
The chances of failure are very high,
481
1164000
3000
Rủi ro thất bại rất cao,
19:42
but it certainly won't happen
482
1167000
2000
nhưng nhất định sẽ không xảy ra
19:44
if we don't try to make it happen.
483
1169000
3000
nếu chúng ta không cố làm nó xảy ra.
19:47
And my politics has changed fundamentally
484
1172000
3000
Và quan điểm chính trị của tôi
đã cơ bản thay đổi
đã cơ bản thay đổi
19:50
from when I was a diplomat to what I am today,
485
1175000
2000
từ khi tôi làm ngoại giao đến tôi hôm nay,
19:52
and I think that outputs is what matters, not process,
486
1177000
3000
và tôi nghĩ những hệ quả đó là
vấn đề, không phải quá trình,
vấn đề, không phải quá trình,
19:55
not technology, frankly, so much either.
487
1180000
3000
không phải nhờ công nghệ, thật nực cười
cũng không phải.
cũng không phải.
19:58
Preach technology
488
1183000
2000
Thuyết giáo về công nghệ
20:00
to all the Twittering members of all the Iranian demonstrations
489
1185000
3000
cho tất cả thành viên Twitter của
đoàn biểu tình Iran
đoàn biểu tình Iran
20:03
who are now in political prison in Tehran,
490
1188000
3000
đang là tù nhân chính trị tại Tehran,
20:06
where Ahmadinejad remains in power.
491
1191000
2000
nơi Ahmadinejad cầm quyền.
20:08
Technology has not delivered political change in Iran.
492
1193000
3000
Công nghệ chẳng đưa lại
thay đổi chính trị tại Iran.
thay đổi chính trị tại Iran.
20:12
You've got to look at the outputs, and you got to say to yourself,
493
1197000
3000
Bạn nhìn vào kết quả,
bạn phải tự nói với mình rằng,
bạn phải tự nói với mình rằng,
20:15
"What can I do to produce that particular output?"
494
1200000
2000
"Tôi có thể làm gì để có được kết quả đó?"
20:17
That is the politics of the 21st century,
495
1202000
3000
Đó là quan điểm chính trị của thế kỉ 21,
20:20
and in a way, Independent Diplomat
496
1205000
2000
nhưng bằng cách nào đó, NNGDL
20:22
embodies that fragmentation, that change,
497
1207000
3000
hiện thân cho những thiếu chặt chẽ,
những thay đổi,
những thay đổi,
20:25
that is happening to all of us.
498
1210000
3000
những thứ đang diễn ra hàng ngày
trong chúng ta.
trong chúng ta.
20:29
That's my story. Thanks.
499
1214000
2000
Đó là câu chuyện của tôi. Cám ơn.
ABOUT THE SPEAKER
Carne Ross - DiplomatCarne Ross is the founder of Independent Diplomat, a nonprofit that offers freelance diplomatic representation to small, developing and yet-unrecognized nations in the complex world of international negotiations.
Why you should listen
Carne Ross was a member of the British diplomat corps for a decade and a half -- until a crisis of faith in the system drove him to go freelance. With his nonprofit, Independent Diplomat, he and a team advise small and developing nations without a diplomatic corps, as well as unrecognized nations that would otherwise lack a voice in negotiations on their own futures. His group helped advise the Kosovars in their quest for recognition as a nation, and with Croatia on its application to join the EU. They're now working with Southern Sudan as it approaches a vote to separate (a vote that, on Sept. 8, 2010, US Secretary of State Clinton called "inevitable").
As Ross said to Time magazine, when it profiled him in a 2008 story called "Innovators/Peacemakers": "Our work is based on the belief that everybody has a right to some say in the resolution of their issues." He's the author of the 2007 book Independent Diplomat: Dispatches from an Unaccountable Elite.
Carne Ross | Speaker | TED.com