TED2007
Gever Tulley: 5 dangerous things you should let your kids do
Гевер Тали говори за пет опасни работи за деца
Filmed:
Readability: 3.5
5,050,524 views
Гевер Тали, основачот на Училиштето за мајсторисување (Tinkering School), набројува пет опасни работи што треба да дозволите децата да ги прават. Од TED University 2007.
Gever Tulley - Tinkerer
The founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids. Full bio
The founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Welcome to "Five Dangerous Things You Should Let Your Children Do."
0
0
5000
Добредојдовте на „Пет опасни работи што треба да им ги дозволите на децата“.
00:18
I don't have children.
1
5000
2000
Јас немам деца.
00:20
I borrow my friends' children, so
2
7000
2000
Ги позајмувам децата на моите пријатели, па...
00:22
(Laughter)
3
9000
3000
(Смеа)
00:26
take all this advice with a grain of salt.
4
13000
2000
Примете ги овие совети со резерва.
00:28
I'm Gever Tulley.
5
15000
3000
Јас сум Гевер Тали.
00:31
I'm a contract computer scientist by trade,
6
18000
4000
По струка сум компјутерски научник,
00:35
but I'm the founder of something called the Tinkering School.
7
22000
5000
но основач сум и на нешто што се вика Училиште за мајсторисување (Tinkering School).
00:40
It's a summer program which aims to help kids to learn
8
27000
3000
Тоа е летна програма чија цел е да им помогне на децата да научат
00:43
how to build the things that they think of.
9
30000
3000
како да ги градат нештата што ќе ги замислат.
00:46
So we build a lot of things.
10
33000
2000
Па, така, градиме разни нешта.
00:48
And I do put power tools into the hands of second-graders.
11
35000
3000
Во рацете на второодделенци ставам моќни алати.
00:51
So if you're thinking about sending your kid to Tinkering School,
12
38000
4000
Па, ако мислите да го пратите вашето дете во ова училиште,
00:55
they do come back bruised, scraped and bloody.
13
42000
3000
знајте дека децата се враќаат изгребани, со модрици и крвави.
01:00
So, you know, we live in a world
14
47000
2000
Живееме во свет
01:02
that's subjected to ever more stringent child safety regulations.
15
49000
4000
кој е подложен на сè построги закони за безбедност на децата.
01:06
There doesn't seem to be any limit on how crazy
16
53000
6000
Се чини дека нема граница на тоа колку луди
01:12
child safety regulations can get.
17
59000
2000
можат да бидат овие закони.
01:14
We put suffocation warnings on all the -- on every piece of plastic film
18
61000
5000
Ставаме предупредувања за гушење на секоја пластична ќеса
01:19
manufactured in the United States or for sale
19
66000
2000
што се произведува во САД или се продава
01:21
with an item in the United States.
20
68000
2000
со друг производ во САД.
01:23
We put warnings on coffee cups to tell us
21
70000
3000
Ставаме предупредување на шољите за кафе, кое ни вели
01:26
that the contents may be hot.
22
73000
3000
дека течноста можеби е жешка.
01:29
And we seem to think that any item
23
76000
4000
И се чини дека мислиме дека секој предмет
01:33
sharper than a golf ball is too sharp
24
80000
2000
поостар од топче за голф е преостар
01:35
for children under the age of 10.
25
82000
2000
за деца помали од 10 години.
01:37
So where does this trend stop?
26
84000
4000
Па, каде е крајот на овој тренд?
01:41
When we round every corner and eliminate every sharp object,
27
88000
5000
Кога ќе го затапиме секој ќош и ќе го елиминираме секој остар предмет,
01:46
every pokey bit in the world,
28
93000
2000
секој шпицаст предмет во светот,
01:49
then the first time that kids come in contact with anything sharp
29
96000
4000
тогаш првиот пат кога децата ќе стапат во контакт со нешто остро
01:53
or not made out of round plastic,
30
100000
3000
или нешто што не е направено од округла пластика,
01:56
they'll hurt themselves with it.
31
103000
2000
ќе се повредат.
01:59
So, as the boundaries of what we determine as the safety zone
32
106000
6000
Така, како што границите на тоа што го сметаме за безбедно
02:05
grow ever smaller, we cut off our children from valuable opportunities
33
112000
6000
се смалуваат, на нашите деца им ускратуваме вредни можности
02:11
to learn how to interact with the world around them.
34
118000
2000
да научат како да дејствуваат во светот околу нив.
02:14
And despite all of our best efforts and intentions,
35
121000
4000
И покрај сите наши најдобри напори и намери,
02:18
kids are always going to figure out
36
125000
1000
децата секогаш ќе смислат
02:19
how to do the most dangerous thing they can,
37
126000
3000
како да ги прават најопасните нешта што може да се прават,
02:22
in whatever environment they can.
38
129000
2000
во која било средина.
02:25
So despite the provocative title, this presentation is really about safety
39
132000
6000
И покрај провокативниот наслов, оваа презентација всушност е за безбедноста
02:32
and about some simple things that we can do
40
139000
4000
и за некои мали работи што може да ги направиме
02:36
to raise our kids to be creative, confident
41
143000
6000
за децата да ги воспитуваме да бидат креативни, сигурни
02:42
and in control of the environment around them.
42
149000
2000
и да ја контролираат средината околу нив.
02:45
And what I now present to you is an excerpt from a book in progress.
43
152000
5000
Ова што сега го презентирам е извадок од книгата на која работам.
02:51
The book is called "50 Dangerous Things."
44
158000
2000
Книгата се вика „50 опасни нешта“.
02:53
This is five dangerous things.
45
160000
2000
Ова се пет опасни нешта.
02:55
Thing number one -- play with fire.
46
162000
3000
Прво - играње со оган.
02:58
Learning to control one of the most elemental forces in nature
47
165000
5000
Учењето како да се контролира една од основните сили во природата
03:03
is a pivotal moment in any child's personal history.
48
170000
4000
е клучен момент во личната историја на секое дете.
03:07
Whether we remember it or not,
49
174000
2000
Без разлика дали се сеќаваме или не,
03:09
it's a -- it's the first time we really get
50
176000
3000
тоа е првиот пат кога навистина имаме
03:12
control of one of these mysterious things.
51
179000
3000
контрола над нешто мистериозно.
03:15
These mysteries are only revealed
52
182000
2000
Овие мистерии им се откриваат само
03:17
to those who get the opportunity to play with it.
53
184000
2000
на оние што имаат можност да си играат со нив.
03:19
So, playing with fire.
54
186000
3000
Значи, играње со оган...
03:22
This is like one of the great things we ever discovered, fire.
55
189000
6000
Огнот е едно од оние големи нешта што сме ги откриле.
03:28
From playing with it, they learn some basic principles about fire,
56
195000
3000
Играјќи си со него, тие ги учат основните принципи на огнот.
03:31
about intake, about combustion, about exhaust.
57
198000
4000
Учат за собирање на воздухот, согорување и горење.
03:35
These are the three working elements of fire
58
202000
2000
Ова се три компоненти кои ви се потребни
03:37
that you have to have to have a good controlled fire.
59
204000
3000
за да имате добар контролиран оган.
03:40
And you can think of the open-pit fire as a laboratory.
60
207000
5000
Огнот на отворено може да го гледате како лабораторија.
03:45
You don't know what they're going to learn from playing with it.
61
212000
2000
Не знаете што ќе научите додека си играат со него.
03:47
You know, let them fool around with it on their own terms and trust me,
62
214000
5000
Оставете ги да си играат сами и, верувајте,
03:53
they're going to learn things
63
220000
2000
децата ќе научат работи
03:55
that you can't get out of playing with Dora the Explorer toys.
64
222000
5000
што не може да се научат од играње со играчки.
04:01
Number two -- own a pocketknife.
65
228000
3000
Број два - џебно ноже.
04:04
Pocketknives are kind of drifting out of our cultural consciousness,
66
231000
4000
Џебните ножиња некако исчезнуваат од нашата културна свест,
04:09
which I think is a terrible thing.
67
236000
2000
што мислам дека е голема загуба.
04:11
(Laughter)
68
238000
3000
(Смеа)
04:15
Your first -- your first pocketknife is like the first universal tool that you're given.
69
242000
5000
Првото џебно ноже е првиот универзален алат што сте го имале.
04:20
You know, it's a spatula, it's a pry bar,
70
247000
3000
Тоа е лажица, хебла,
04:23
it's a screwdriver and it's a blade.
71
250000
3000
шрафцигер и нож.
04:26
And it's a -- it's a powerful and empowering tool.
72
253000
5000
Tоа е моќен алат, кој ви дава моќ.
04:31
And in a lot of cultures they give knives --
73
258000
3000
Во многу култури им даваат ножеви...
04:34
like, as soon as they're toddlers they have knives.
74
261000
2000
уште додека се во пелени децата имаат ножеви.
04:36
These are Inuit children cutting whale blubber.
75
263000
4000
Ова се инуитски деца како сечат кожа од кит.
04:40
I first saw this in a Canadian Film Board film when I was 10,
76
267000
4000
Ова прв пат го видов во еден канадски филм кога имав 10 години.
04:44
and it left a lasting impression, to see babies playing with knives.
77
271000
4000
Тоа што видов бебиња како си играат со ножеви ми остави траен впечаток.
04:48
And it shows that kids can develop an extended sense of self
78
275000
4000
Ова покажува дека децата можат да развијат проширено чувство за себе
04:52
through a tool at a very young age.
79
279000
2000
преку еден алат уште на рана возраст.
04:54
You lay down a couple of very simple rules --
80
281000
2000
Треба да им дадете неколку основни правила:
04:57
always cut away from your body, keep the blade sharp, never force it
81
284000
5000
никогаш не сечи кон себе, одржувај го сечилото остро, не сечи на сила.
05:02
-- and these are things kids can understand and practice with.
82
289000
3000
Ова се работи што децата можат да ги разберат и да ги вежбаат.
05:05
And yeah, they're going to cut themselves.
83
292000
1000
Да, ќе се случи да се исечат.
05:06
I have some terrible scars on my legs from where I stabbed myself.
84
293000
3000
Имам страшни лузни на нозете каде што се имам избодено.
05:10
But you know, they're young. They heal fast.
85
297000
2000
Но, млади се. Ќе им помине како на кутриња.
05:12
(Laughter)
86
299000
4000
(Смеа)
05:16
Number three -- throw a spear.
87
303000
2000
Три - фрлање копје.
05:19
It turns out that our brains are actually wired for throwing things
88
306000
4000
Испадна дека нашите мозоци имаат предиспозиција за фрлање работи,
05:23
and, like muscles, if you don't use parts of your brain,
89
310000
5000
и исто како и мускулите, ако не користите некој дел од мозокот,
05:28
they tend to atrophy over time.
90
315000
2000
тој со тек на времето ќе атрофира.
05:31
But when you exercise them,
91
318000
3000
Но, кога вежбате
05:34
any given muscle adds strength to the whole system
92
321000
2000
кој било мускул, тоа му дава сила на целиот систем,
05:36
and that applies to your brain too.
93
323000
2000
а истото важи и за вашиот мозок.
05:39
So practicing throwing things has been shown to
94
326000
4000
Докажано е дека вежбањето фрлање работи
05:43
stimulate the frontal and parietal lobes,
95
330000
3000
ги стимулира фронталниот и париеталниот лобус,
05:46
which have to do with visual acuity, 3D understanding,
96
333000
5000
кои имаат врска со способноста за визуелизација, разбирањето на три-де
05:51
and structural problem solving, so it gives a sense --
97
338000
5000
просторот и структуралното решавање проблеми. Значи, им помага
05:56
it helps develop their visualization skills and their predictive ability.
98
343000
4000
да ги развијат визуелните способности и способноста за предвидување.
06:01
And throwing is a combination of analytical and physical skill,
99
348000
5000
Фрлањето е комбинација од аналитичка и физичка вештина,
06:06
so it's very good for that kind of whole-body training.
100
353000
4000
па е добар тренинг за целото тело.
06:10
These kinds of target-based practice also
101
357000
6000
Овие вежби со мети, исто така,
06:16
helps kids develop attention and concentration skills.
102
363000
5000
им помагаат на децата да развијат вештини за концентрација и внимание.
06:21
So those are great.
103
368000
2000
Тие се супер.
06:23
Number four -- deconstruct appliances.
104
370000
4000
Четири: расклопување на уреди за домаќинството.
06:27
There is a world of interesting things inside your dishwasher.
105
374000
4000
Во машината за садови има цел свет на интересни нешта.
06:31
Next time you're about to throw out an appliance, don't throw it out.
106
378000
5000
Следниот пат кога ќе сакате да фрлите некој уред, не фрлајте го.
06:36
Take it apart with your kid, or send him to my school
107
383000
3000
Расклопете го со вашето дете или испратете го во моето школо,
06:39
and we'll take it apart with them.
108
386000
2000
па ние ќе го расклопиме заедно.
06:41
Even if you don't know what the parts are,
109
388000
2000
Дури и да не знаете кои се деловите,
06:43
puzzling out what they might be for
110
390000
3000
откривањето на тоа што би можеле да бидат
06:46
is a really good practice for the kids
111
393000
3000
е добра вежба за децата,
06:49
to get sort of the sense that they can take things apart,
112
396000
6000
за да добијат осет дека можат да расклопуваат работи,
06:55
and no matter how complex they are,
113
402000
2000
и без разлика колку се сложени,
06:57
they can understand parts of them and that means that eventually,
114
404000
4000
можат да ги разберат деловите, што значи дека на крајот,
07:01
they can understand all of them.
115
408000
2000
ќе можат да ја разберат и целината.
07:03
It's a sense of knowability, that something is knowable.
116
410000
3000
Тоа е чувство на познавање - дека нешто може да се спознае.
07:07
So these black boxes that we live with and take for granted
117
414000
3000
Црните кутии со кои живееме и кои ги земаме здраво за готово
07:10
are actually complex things made by other people
118
417000
4000
се всушност комплексни работи создени од други луѓе
07:14
and you can understand them.
119
421000
2000
и можеме да ги разбереме.
07:16
Number five -- two-parter.
120
423000
4000
Број пет е дводелна лекција.
07:20
Break the Digital Millennium Copyright Act.
121
427000
2000
Прекрши го законот за дигитални авторски права.
07:22
(Laughter)
122
429000
3000
(Смеа)
07:25
There are laws beyond safety regulations
123
432000
3000
Постојат закони, настрана од тие за безбедност,
07:28
that attempt to limit how we can interact with the things
124
435000
3000
кои се обидуваат да го ограничат начинот на кој работиме со нештата
07:31
that we own -- in this case, digital media.
125
438000
2000
што ги поседуваме - во овој случај, дигиталните медиуми.
07:34
It's a very simple exercise -- buy a song on ITunes, write it to a CD,
126
441000
7000
Вежбата е проста. Купи песна на Ајтјунс, сними ја на цеде,
07:41
then rip the CD to an MP3 and play it on your very same computer.
127
448000
3000
потоа рипувај го дискот во емпетри и пушти ја песната на истиот компјутер.
07:44
You've just broken a law.
128
451000
2000
Само што го прекршивте законот.
07:46
Technically the RIAA can come and persecute you.
129
453000
4000
Технички, RIAA (Recording Industry Association of America) може да ве тужи.
07:50
It's an important lesson for kids to understand --
130
457000
2000
Важно е децата да научат дека
07:52
that some of these laws get broken by accident
131
459000
4000
некои од овие закони може случајно да се прекршат
07:56
and that laws have to be interpreted.
132
463000
2000
и дека законите треба да се интерпретираат.
07:58
And it's something we often talk about with the kids
133
465000
3000
Често зборуваме за тоа со децата,
08:01
when we're fooling around with things and breaking them open
134
468000
4000
кога си играме и расклопуваме работи
08:05
and taking them apart and using them for other things --
135
472000
3000
и кога ги користиме за други активности...
08:08
and also when we go out and drive a car.
136
475000
5000
а, исто така, и кога одиме надвор и возиме кола.
08:14
Driving a car is a -- is a really empowering act for a young child,
137
481000
4000
Возењето е настан што му дава моќ на секое дете.
08:18
so this is the ultimate.
138
485000
2000
Ова е најдобрата вежба...
08:20
(Laughter)
139
487000
2000
(Смеа)
08:22
For those of you who aren't comfortable actually breaking the law,
140
489000
4000
Оние од вас кои не сакаат да го прекршуваат закон,
08:26
you can drive a car with your child.
141
493000
3000
можат да ја возат кола со детето.
08:29
This is -- this is a great stage for a kid.
142
496000
3000
Ова е голем настан за секое дете.
08:32
This happens about the same time
143
499000
2000
Ова се случува скоро во истиот период
08:34
that they get latched onto things like dinosaurs,
144
501000
3000
кога децата се фаќаат за работи како диносауруси -
08:37
these big things in the outside world
145
504000
2000
големите работи од надворешниот свет,
08:39
that they're trying to get a grip on.
146
506000
2000
што се обидуваат да ги разберат.
08:41
A car is a similar object, and they can get in a car and drive it.
147
508000
5000
Колата е сличен објект и можат да влезат во неа и да ја возат.
08:46
And that's a really, like -- it gives them a handle on a world
148
513000
4000
Тоа им дава поглед на светот на начин
08:50
in a way that they wouldn't -- that they don't often have access to.
149
517000
5000
до којшто обично немаат пристап.
08:55
So -- and it's perfectly legal.
150
522000
2000
Ова е сосема легално.
08:57
Find a big empty lot, make sure there's nothing in it
151
524000
2000
Најдете голем празен паркинг, осигурајте се дека нема ништо на него
08:59
and it's on private property, and let them drive your car.
152
526000
4000
и дека е во приватна сопственост и пуштете го детето да вози.
09:03
It's very safe actually.
153
530000
2000
Всушност, многу е безбедно.
09:05
And it's fun for the whole family.
154
532000
2000
А, и забавно е за целото семејство.
09:07
(Laughter)
155
534000
2000
(Смеа)
09:09
So, let's see.
156
536000
2000
Па, да видам...
09:11
I think that's it. That's number five and a half. OK.
157
538000
3000
Мислам дека тоа е сè. Тоа беше број пет ипол. Во ред.
ABOUT THE SPEAKER
Gever Tulley - TinkererThe founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids.
Why you should listen
Gever Tulley writes the best Twitters: Just landed my paraglider in an empty field behind Santa 8arbara. ... Making amazing tshirts with a laser cutter at the maker faire in austin. ... Washing fruit, putting sheets on bunkbeds, and grinding up aluminum foil in a cheap blender ... Updating the school blog, trying to figure out how many cubic feet of air are in a 5 gallon cylinder at 200 PSI. ... Trying to figure out if the tinker kids are going to be able to get molten iron from magnetite sand ...
A software engineer, Gever Tulley is the co-founder of the Tinkering School, a weeklong camp where lucky kids get to play with their very own power tools. He's interested in helping kids learn how to build, solve problems, use new materials and hack old ones for new purposes. He's also a certified paragliding instructor.
Gever Tulley | Speaker | TED.com