TEDMED 2016
Sue Klebold: My son was a Columbine shooter. This is my story
Σου Κλέμπολντ: Ο γιος μου ήταν ένας από τους δράστες του Κόλουμπαϊν. Αυτή είναι η ιστορία μου
Filmed:
Readability: 4
10,022,839 views
Η Σου Κλέμπολντ είναι μητέρα του Ντίλαν Κλέμπολντ, ενός από τους δύο δράστες της σφαγής στο Λύκειο του Κόλουμπαϊν, που κατέληξε στο φόνο 12 μαθητών κι ενός καθηγητή. Πέρασε χρόνια σκαλίζοντας κάθε λεπτομέρεια της οικογενειακής της ζωής, προσπαθώντας να καταλάβει τι θα μπορούσε να είχε κάνει για να αποτρέψει τη βία του γιου της. Σε αυτή τη δύσκολη ομιλία, η Κλέμπολντ συζητάει για το σημείο που η ψυχική υγεία διασταυρώνεται με τη βία και ενθαρρύνει τους γονείς και τους ειδικούς να συνεχίσουν να διερευνούν τη σύνδεση των αυτοκτονικών και των φονικών σκέψεων.
Sue Klebold - Activist
Sue Klebold has become a passionate agent working to advance mental health awareness and intervention. Full bio
Sue Klebold has become a passionate agent working to advance mental health awareness and intervention. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
The last time I heard my son's voice
0
1080
2496
Η τελευταία φορά που άκουσα
τη φωνή του γιου μου
τη φωνή του γιου μου
00:28
was when he walked out the front door
1
3600
2336
ήταν όταν βγήκε από την εξώπορτα
00:30
on his way to school.
2
5960
1280
για να πάει στο σχολείο.
00:33
He called out one word in the darkness:
3
8480
2200
Είπε μια λέξη στο σκοτάδι:
00:36
"Bye."
4
11320
1200
«Γεια».
00:38
It was April 20, 1999.
5
13000
3000
Ήταν 20 Απριλίου του 1999.
00:41
Later that morning,
at Columbine High School,
at Columbine High School,
6
16880
3056
Αργότερα εκείνη την ημέρα,
στο Λύκειο του Κόλουμπαϊν,
στο Λύκειο του Κόλουμπαϊν,
00:44
my son Dylan and his friend Eric
7
19960
2936
ο γιος μου Ντίλαν και ο φίλος του Έρικ
00:47
killed 12 students and a teacher
8
22920
2320
σκότωσαν 12 μαθητές κι έναν καθηγητή
00:51
and wounded more than 20 others
before taking their own lives.
before taking their own lives.
9
26280
3680
και τραυμάτισαν περισσότερα
από 20 άτομα προτού αυτοκτονήσουν.
από 20 άτομα προτού αυτοκτονήσουν.
00:56
Thirteen innocent people were killed,
10
31160
3056
Δεκατρείς αθώοι άνθρωποι σκοτώθηκαν,
00:59
leaving their loved ones
in a state of grief and trauma.
in a state of grief and trauma.
11
34240
3200
αφήνοντας τους αγαπημένους τους
να θρηνούν με ψυχικά τραύματα.
να θρηνούν με ψυχικά τραύματα.
Άλλοι τραυματίστηκαν.
01:03
Others sustained injuries,
12
38320
1856
01:05
some resulting in disfigurement
and permanent disability.
and permanent disability.
13
40200
4040
Κάποιοι απ' αυτούς παραμορφώθηκαν
και κάποιοι έμειναν ανάπηροι.
01:10
But the enormity of the tragedy
14
45840
1816
Όμως το μέγεθος αυτής της τραγωδίας
01:12
can't be measured only by the number
of deaths and injuries that took place.
of deaths and injuries that took place.
15
47680
4120
δεν μπορεί να υπολογιστεί μόνο
σε θανάτους και τραυματισμούς.
σε θανάτους και τραυματισμούς.
Δεν υπάρχει τρόπος να υπολογιστούν
οι ψυχολογικές συνέπειες
οι ψυχολογικές συνέπειες
01:17
There's no way to quantify
the psychological damage
the psychological damage
16
52720
3416
01:21
of those who were in the school,
17
56160
1936
όσων βρίσκονταν στο σχολείο
01:23
or who took part
in rescue or cleanup efforts.
in rescue or cleanup efforts.
18
58120
3360
ή όσων συμμετείχαν στις πρώτες βοήθειες
και στις προσπάθειες καθαρισμού.
και στις προσπάθειες καθαρισμού.
Δεν υπάρχει τρόπος να υπολογίσει κανείς
01:27
There's no way to assess
the magnitude of a tragedy like Columbine,
the magnitude of a tragedy like Columbine,
19
62280
3640
το μέγεθος μιας τραγωδίας
όπως αυτής του Κόλουμπαϊν,
όπως αυτής του Κόλουμπαϊν,
01:31
especially when it can be a blueprint
20
66680
2256
κυριώς επειδή μπορεί
να αποτελέσει το προσχέδιο
να αποτελέσει το προσχέδιο
01:33
for other shooters who go on
to commit atrocities of their own.
to commit atrocities of their own.
21
68960
3440
για να κάνουν άλλοι ένοπλοι δράστες
τις δικές τους θηριωδίες.
τις δικές τους θηριωδίες.
01:38
Columbine was a tidal wave,
22
73600
1840
Το Κόλουμπαϊν ήταν ένα παλιρροϊκό κύμα,
κι όταν τελικά ξέσπασε,
χρειάστηκαν να περάσουν χρόνια
χρειάστηκαν να περάσουν χρόνια
01:41
and when the crash ended,
23
76200
1256
01:42
it would take years
for the community and for society
for the community and for society
24
77480
3936
μέχρι η κοινότητα και η κοινωνία
να κατανοήσουν τις συνέπειές του.
να κατανοήσουν τις συνέπειές του.
01:46
to comprehend its impact.
25
81440
1720
01:49
It has taken me years
to try to accept my son's legacy.
to try to accept my son's legacy.
26
84720
4120
Κι εμένα μου πήρε χρόνια για ν' αποδεχτώ
την κληρονομιά του γιου μου.
την κληρονομιά του γιου μου.
01:54
The cruel behavior
that defined the end of his life
that defined the end of his life
27
89760
3136
Η βάναυση συμπεριφορά του
που όρισε το τέλος της ζωής του,
που όρισε το τέλος της ζωής του,
μου έδειξε ότι ήταν ένας τελείως
διαφορετικός άνθρωπος απ' αυτόν που ήξερα.
διαφορετικός άνθρωπος απ' αυτόν που ήξερα.
01:57
showed me that he was a completely
different person from the one I knew.
different person from the one I knew.
28
92920
3560
Μετά με ρωτούσαν διάφοροι,
02:02
Afterwards people asked,
29
97600
2376
«Πώς γίνεται να μην το ήξερες;
02:05
"How could you not know?
30
100000
1760
02:07
What kind of a mother were you?"
31
102560
1560
Τι μητέρα ήσουν;»
Ακόμα κάνω στον εαυτό μου
αυτές τις ερωτήσεις.
αυτές τις ερωτήσεις.
02:10
I still ask myself those same questions.
32
105240
2640
Πριν τους πυροβολισμούς
νόμιζα πως ήμουν καλή μητέρα.
νόμιζα πως ήμουν καλή μητέρα.
02:14
Before the shootings,
I thought of myself as a good mom.
I thought of myself as a good mom.
33
109080
2880
02:17
Helping my children become caring,
34
112760
2456
Βοηθούσα τα παιδιά μου να γίνουν
στοργικοί, υγιείς, υπεύθυνοι ενήλικες,
στοργικοί, υγιείς, υπεύθυνοι ενήλικες,
02:20
healthy, responsible adults
35
115240
2336
02:22
was the most important role of my life.
36
117600
3480
κάτι που ήταν ο πιο σημαντικός
ρόλος της ζωής μου.
ρόλος της ζωής μου.
02:26
But the tragedy convinced me
that I failed as a parent,
that I failed as a parent,
37
121760
3320
Όμως η τραγωδία με έπεισε
πως είχα αποτύχει σαν γονιός,
πως είχα αποτύχει σαν γονιός,
και είναι, εν μέρει,
αυτή η αίσθηση της αποτυχίας
αυτή η αίσθηση της αποτυχίας
02:30
and it's partially this sense of failure
that brings me here today.
that brings me here today.
38
125840
3720
που με έφερε εδώ σήμερα.
Εκτός από τον πατέρα του,
02:36
Aside from his father,
39
131240
1256
02:37
I was the one person
who knew and loved Dylan the most.
who knew and loved Dylan the most.
40
132520
3560
ήμουν εκείνη που ήξερε και αγαπούσε
τον Ντίλαν περισσότερο απ' όλους.
τον Ντίλαν περισσότερο απ' όλους.
Αν κάποιος μπορούσε
να ξέρει τι του συνέβαινε,
να ξέρει τι του συνέβαινε,
02:41
If anyone could have known
what was happening,
what was happening,
41
136800
2256
θα έπρεπε να είμαι εγώ αυτή, σωστά;
02:44
it should have been me, right?
42
139080
1720
Όμως δεν ήξερα.
02:47
But I didn't know.
43
142000
1200
02:50
Today, I'm here to share the experience
44
145440
1896
Σήμερα βρίσκομαι εδώ
για να μοιραστώ τι σημαίνει
για να μοιραστώ τι σημαίνει
02:52
of what it's like to be the mother
of someone who kills and hurts.
of someone who kills and hurts.
45
147360
3720
να είσαι μητέρα κάποιου
που σκότωσε και τραυμάτισε.
που σκότωσε και τραυμάτισε.
02:57
For years after the tragedy,
I combed through memories,
I combed through memories,
46
152200
3856
Για χρόνια μετά την τραγωδία
σκάλιζα τη μνήμη μου,
σκάλιζα τη μνήμη μου,
προσπαθώντας να καταλάβω
πού ακριβώς απέτυχα ως γονιός.
πού ακριβώς απέτυχα ως γονιός.
03:01
trying to figure out
exactly where I failed as a parent.
exactly where I failed as a parent.
47
156080
3600
03:05
But there are no simple answers.
48
160280
2736
Όμως δεν υπάρχουν απλές απαντήσεις.
03:08
I can't give you any solutions.
49
163040
1920
Δεν μπορώ να σας δώσω κάποια λύση.
03:10
All I can do
50
165520
1200
Το μόνο που μπορώ να κάνω
είναι να μοιραστώ μαζί σας όσα έμαθα.
03:12
is share what I have learned.
51
167760
2360
Όταν μιλάω με ανθρώπους που δεν με ήξεραν
πριν τους πυροβολισμούς,
πριν τους πυροβολισμούς,
03:16
When I talk to people
who didn't know me before the shootings,
who didn't know me before the shootings,
52
171440
3616
έχω τρεις δοκιμασίες ν' αντιμετωπίσω.
03:20
I have three challenges to meet.
53
175080
1800
03:22
First, when I walk into a room like this,
54
177640
3200
Η πρώτη είναι πως όταν μπαίνω
σε μια αίθουσα όπως αυτή,
σε μια αίθουσα όπως αυτή,
δεν μπορώ να ξέρω αν υπάρχει κάποιος
που να έχει χάσει κάποιον δικό του
που να έχει χάσει κάποιον δικό του
03:26
I never know if someone there
has experienced loss
has experienced loss
55
181480
3576
03:30
because of what my son did.
56
185080
1720
εξαιτίας του γιου μου.
03:33
I feel a need to acknowledge the suffering
caused by a member of my family
caused by a member of my family
57
188080
4136
Έχω την ανάγκη να ομολογήσω τον πόνο
που προκάλεσε κάποιος
από την οικογένειά μου
από την οικογένειά μου
03:37
who isn't here to do it for himself.
58
192240
2200
και που δεν βρίσκεται εδώ
για να το ομολογήσει ο ίδιος.
για να το ομολογήσει ο ίδιος.
03:40
So first, with all of my heart,
59
195080
2560
Οπότε, κατ' αρχήν, με όλη μου την καρδιά,
σας ζητώ συγνώμη
αν σας πλήγωσε ο γιος μου.
αν σας πλήγωσε ο γιος μου.
03:43
I'm sorry if my son has caused you pain.
60
198320
3240
Η δεύτερη δυσκολία που έχω ν' αντιμετωπίσω
03:48
The second challenge I have
61
203640
1760
03:51
is that I must ask for understanding
and even compassion
and even compassion
62
206040
3720
είναι πως πρέπει να ζητήσω κατανόηση,
ακόμα και συμπόνοια,
ακόμα και συμπόνοια,
όταν αναφέρομαι στον θάνατο
του γιου μου ως αυτοκτονία.
του γιου μου ως αυτοκτονία.
03:55
when I talk about
my son's death as a suicide.
my son's death as a suicide.
63
210560
3240
03:59
Two years before he died,
64
214480
2136
Δύο χρόνια προτού πεθάνει,
έγραφε σε μια σελίδα σημειωματάριου
04:01
he wrote on a piece of paper in a notebook
65
216640
2216
04:03
that he was cutting himself.
66
218880
1560
πως έκανε χαρακιές στον εαυτό του.
04:06
He said that he was in agony
67
221200
1616
Έλεγε πως ζούσε σε αγωνία
04:07
and wanted to get a gun
so he could end his life.
so he could end his life.
68
222840
2640
και πως ήθελε να πάρει ένα όπλο
και να δώσει τέλος στη ζωή του.
και να δώσει τέλος στη ζωή του.
04:11
I didn't know about any of this
until months after his death.
until months after his death.
69
226160
3760
Αυτά τα έμαθα μερικούς μήνες
μετά τον θάνατό του.
μετά τον θάνατό του.
Όταν αναφέρομαι στον θάνατό του
ως αυτοκτονία,
ως αυτοκτονία,
04:15
When I talk about his death as a suicide,
70
230720
3416
04:19
I'm not trying to downplay the viciousness
he showed at the end of his life.
he showed at the end of his life.
71
234160
4040
δεν προσπαθώ να μειώσω το κακό
που έκανε στο τέλος της ζωής του.
που έκανε στο τέλος της ζωής του.
04:23
I'm trying to understand
72
238840
1976
Προσπαθώ να κατανοήσω
πώς οι αυτοκτονικές του σκέψεις
πώς οι αυτοκτονικές του σκέψεις
04:25
how his suicidal thinking
73
240840
2096
τον οδήγησαν στον φόνο.
04:27
led to murder.
74
242960
1440
04:30
After a lot of reading
and talking with experts,
and talking with experts,
75
245080
3216
Μετά από πολύ διάβασμα
και μιλώντας με ειδικούς,
και μιλώντας με ειδικούς,
04:33
I have come to believe
76
248320
1656
κατέληξα να πιστέψω πως η συμμετοχή του
στους πυροβολισμούς
στους πυροβολισμούς
04:35
that his involvement in the shootings
was rooted not in his desire to kill
was rooted not in his desire to kill
77
250000
4720
δεν είχε τις ρίζες της
στην επιθυμία του να σκοτώσει,
στην επιθυμία του να σκοτώσει,
αλλά στην επιθυμία του να πεθάνει.
04:40
but in his desire to die.
78
255480
1680
04:43
The third challenge I have
when I talk about my son's murder-suicide
when I talk about my son's murder-suicide
79
258320
5296
Η τρίτη δυσκολία που έχω όταν μιλάω
για τη φονική αυτοκτονία του γιου μου,
για τη φονική αυτοκτονία του γιου μου,
04:48
is that I'm talking about mental health --
80
263640
2920
είναι πως μιλάω για την ψυχική υγεία
-με συγχωρείτε-
04:52
excuse me --
81
267680
1216
είναι πως μιλάω για την ψυχική υγεία
04:53
is that I'm talking about mental health,
82
268920
2616
ή την εγκεφαλική υγεία,
όπως προτιμώ να την αποκαλώ,
όπως προτιμώ να την αποκαλώ,
04:56
or brain health, as I prefer to call it,
because it's more concrete.
because it's more concrete.
83
271560
4176
επειδή αυτό είναι πιο συγκεκριμένο.
05:00
And in the same breath,
I'm talking about violence.
I'm talking about violence.
84
275760
3736
Και την ίδια στιγμή μιλάω για τη βία.
05:04
The last thing I want to do
is to contribute to the misunderstanding
is to contribute to the misunderstanding
85
279520
3576
Το τελευταίο που θέλω να κάνω
είναι να συμβάλλω στην παρεξήγηση
είναι να συμβάλλω στην παρεξήγηση
05:08
that already exists around mental illness.
86
283120
3216
που ήδη υπάρχει
γύρω από τις ψυχικές ασθένειες.
γύρω από τις ψυχικές ασθένειες.
05:11
Only a very small percent of those
who have a mental illness
who have a mental illness
87
286360
4776
Μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό
όσων πάσχουν από ψυχικές ασθένειες
όσων πάσχουν από ψυχικές ασθένειες
05:16
are violent toward other people,
88
291160
2240
γίνονται βίαιοι προς κάποιον άλλο.
Όμως, απ' όσους αυτοκτονούν,
05:19
but of those who die by suicide,
89
294800
3136
05:22
it's estimated that about 75
to maybe more than 90 percent
to maybe more than 90 percent
90
297960
4216
υπολογίζεται πως περίπου
το 75% έως και πάνω από 90%,
το 75% έως και πάνω από 90%,
05:27
have a diagnosable
mental health condition of some kind.
mental health condition of some kind.
91
302200
3400
είχε μια ψυχική πάθηση
που θα μπορούσε να είχε διαγνωστεί.
που θα μπορούσε να είχε διαγνωστεί.
05:31
As you all know very well,
92
306680
1256
Όπως πολύ καλά γνωρίζετε,
05:32
our mental health care system
is not equipped to help everyone,
is not equipped to help everyone,
93
307960
2960
το σύστημα φροντίδας
ψυχικής υγείας που έχουμε
ψυχικής υγείας που έχουμε
δεν είναι επαρκώς εξοπλισμένο
για να βοηθήσει όλους,
για να βοηθήσει όλους,
05:37
and not everyone with destructive thoughts
94
312000
2496
και δεν έχουν όλοι όσοι
κάνουν καταστροφικές σκέψεις
κάνουν καταστροφικές σκέψεις
05:39
fits the criteria
95
314520
1736
τα συμπτώματα που θα οδηγήσουν
σε μια συγκεκριμένη διάγνωση.
σε μια συγκεκριμένη διάγνωση.
05:41
for a specific diagnosis.
96
316280
2160
Πολλοί από εκείνους που έχουν
επίμονα συναισθήματα φόβου,
επίμονα συναισθήματα φόβου,
05:44
Many who have ongoing feelings
97
319200
2016
05:46
of fear or anger or hopelessness
98
321240
3736
θυμού ή απελπισίας,
05:50
are never assessed or treated.
99
325000
1880
δεν έχουν ποτέ διαγνωστεί,
ούτε έχουν λάβει θεραπεία.
ούτε έχουν λάβει θεραπεία.
05:52
Too often, they get our attention
only if they reach a behavioral crisis.
only if they reach a behavioral crisis.
100
327640
4640
Πολύ συχνά, τραβούν την προσοχή μας
μόνο όταν εκδηλώσουν κάποια κρίση.
μόνο όταν εκδηλώσουν κάποια κρίση.
05:58
If estimates are correct
101
333400
2056
Αν είναι σωστοί οι υπολογισμοί,
ότι περίπου στο 1-2% των αυτοκτονιών,
06:00
that about one
to two percent of all suicides
to two percent of all suicides
102
335480
2936
06:03
involves the murder of another person,
103
338440
2080
συμπεριλαμβάνεται και ο φόνος
κάποιου άλλου ατόμου,
κάποιου άλλου ατόμου,
όταν αυξάνονται τα ποσοστά αυτοκτονιών,
06:07
when suicide rates rise,
as they are rising for some populations,
as they are rising for some populations,
104
342080
3920
όπως αυξάνονται σε κάποιες
πληθυσμιακές ομάδες,
πληθυσμιακές ομάδες,
τα ποσοστά αυτοκτονιών με φόνους
αυξάνονται κι αυτά.
αυξάνονται κι αυτά.
06:11
the murder-suicide rates
will rise as well.
will rise as well.
105
346720
2680
06:15
I wanted to understand what was going on
in Dylan's mind prior to his death,
in Dylan's mind prior to his death,
106
350520
5496
Ήθελα να καταλάβω τι γινόταν
στο μυαλό του Ντίλαν πριν τον θάνατό του,
στο μυαλό του Ντίλαν πριν τον θάνατό του,
06:21
so I looked for answers
from other survivors of suicide loss.
from other survivors of suicide loss.
107
356040
3720
έτσι έψαξα για απαντήσεις σε άλλους
που είχαν απώλειες από αυτοκτονίες.
που είχαν απώλειες από αυτοκτονίες.
Έκανα έρευνα και έγινα εθελόντρια
σε διοργανώσεις ανεύρεσης πόρων,
σε διοργανώσεις ανεύρεσης πόρων,
06:26
I did research and volunteered
to help with fund-raising events,
to help with fund-raising events,
108
361640
4536
06:31
and whenever I could,
109
366200
1776
και όποτε μπορούσα μιλούσα με εκείνους
06:33
I talked with those who had
survived their own suicidal crisis
survived their own suicidal crisis
110
368000
4496
που είχαν επιβιώσει από τις δικές τους
αυτοκτονικές κρίσεις ή απόπειρες.
αυτοκτονικές κρίσεις ή απόπειρες.
06:37
or attempt.
111
372520
1200
06:39
One of the most helpful
conversations I had
conversations I had
112
374840
2216
Μία από τις πιο χρήσιμες
συζητήσεις που έκανα
συζητήσεις που έκανα
06:42
was with a coworker
113
377080
1456
ήταν με μια συνάδελφο που με άκουσε
να μιλάω με κάποιον στο γραφείο μου.
να μιλάω με κάποιον στο γραφείο μου.
06:43
who overheard me talking to someone else
114
378560
1905
06:45
in my office cubicle.
115
380489
1200
06:47
She heard me say
that Dylan could not have loved me
that Dylan could not have loved me
116
382760
3416
Με άκουσε να λέω πως δεν γινόταν
να με αγαπούσε ο Ντίλαν
να με αγαπούσε ο Ντίλαν
06:51
if he could do something
as horrible as he did.
as horrible as he did.
117
386200
2760
αφού μπόρεσε να κάνει κάτι τόσο τρομερό.
06:55
Later, when she found me alone,
118
390000
1800
Αργότερα, όταν με πέτυχε μόνη μου,
06:57
she apologized for overhearing
that conversation,
that conversation,
119
392760
2456
μου ζήτησε συγγνώμη
που άκουσε αυτή τη συζήτηση,
που άκουσε αυτή τη συζήτηση,
07:00
but told me that I was wrong.
120
395240
1560
αλλά μου είπε πως έκανα λάθος.
07:02
She said that when she was
a young, single mother
a young, single mother
121
397880
2616
Μου είπε πως όταν ήταν
μια νεαρή μητέρα χωρίς σύζυγο,
μια νεαρή μητέρα χωρίς σύζυγο,
07:05
with three small children,
122
400520
1440
με τρία μικρά παιδιά,
έπαθε βαριά κατάθλιψη
και νοσηλεύτηκε για την ασφάλειά της.
και νοσηλεύτηκε για την ασφάλειά της.
07:07
she became severely depressed
and was hospitalized to keep her safe.
and was hospitalized to keep her safe.
123
402600
4640
07:13
At the time, she was certain
124
408000
2296
Εκείνη την περίοδο ήταν βέβαιη
πως θα ήταν καλύτερο
για τα παιδιά της αν πέθαινε,
για τα παιδιά της αν πέθαινε,
07:15
that her children
would be better off if she died,
would be better off if she died,
125
410320
3256
07:18
so she had made a plan to end her life.
126
413600
2240
έτσι, είχε σχεδιάσει
να βάλει τέλος στη ζωή της.
να βάλει τέλος στη ζωή της.
07:21
She assured me that a mother's love
was the strongest bond on Earth,
was the strongest bond on Earth,
127
416880
4056
Με διαβεβαίωσε πως η αγάπη της μάνας
είναι ο πιο ισχυρός δεσμός στη Γη,
είναι ο πιο ισχυρός δεσμός στη Γη,
και πως αγαπούσε τα παιδιά της
περισσότερο απ' οτιδήποτε στον κόσμο,
περισσότερο απ' οτιδήποτε στον κόσμο,
07:25
and that she loved her children
more than anything in the world,
more than anything in the world,
128
420960
3040
όμως, λόγω της ασθένειάς της,
07:29
but because of her illness,
129
424640
2216
07:31
she was sure that they
would be better off without her.
would be better off without her.
130
426880
2840
ήταν σίγουρη πως τα παιδιά της
θα ήταν καλύτερα χωρίς αυτήν.
θα ήταν καλύτερα χωρίς αυτήν.
07:36
What she said and what
I've learned from others
I've learned from others
131
431680
2376
Αυτό που μου είπε
και που το έμαθα και από άλλους,
και που το έμαθα και από άλλους,
07:39
is that we do not make
the so-called decision or choice
the so-called decision or choice
132
434080
4736
είναι πως δεν παίρνουμε απόφαση,
ούτε επιλέγουμε
ούτε επιλέγουμε
07:43
to die by suicide
133
438840
1576
να πεθάνουμε αυτοκτονώντας,
07:45
in the same way
that we choose what car to drive
that we choose what car to drive
134
440440
2856
με τον ίδιο τρόπο που επιλέγουμε
τι αμάξι θα οδηγήσουμε
τι αμάξι θα οδηγήσουμε
07:48
or where to go on a Saturday night.
135
443320
2120
ή πού θα πάμε το Σάββατο βράδυ.
07:51
When someone is
in an extremely suicidal state,
in an extremely suicidal state,
136
446360
3096
Όταν κάποιος έχει ακραίες
αυτοκτονικές τάσεις,
αυτοκτονικές τάσεις,
07:54
they are in a stage four
medical health emergency.
medical health emergency.
137
449480
4520
η επείγουσα κατάσταση της υγείας του
βρίσκεται στο στάδιο 4.
βρίσκεται στο στάδιο 4.
Η σκέψη τους έχει παραλύσει
07:59
Their thinking is impaired and they've
lost access to tools of self-governance.
lost access to tools of self-governance.
138
454680
4480
και δεν έχουν πια πρόσβαση
στην αυτοκυριαρχία τους.
στην αυτοκυριαρχία τους.
Παρ' όλο που μπορούν να κάνουν σχέδια
και να δράσουν λογικά,
και να δράσουν λογικά,
08:05
Even though they can
make a plan and act with logic,
make a plan and act with logic,
139
460320
3176
08:08
their sense of truth
is distorted by a filter of pain
is distorted by a filter of pain
140
463520
3936
η αίσθηση της αλήθειας
παραμορφώνεται από ένα φίλτρο πόνου
παραμορφώνεται από ένα φίλτρο πόνου
08:12
through which they
interpret their reality.
interpret their reality.
141
467480
2600
μέσα από το οποίο
ερμηνεύουν την πραγματικότητα.
ερμηνεύουν την πραγματικότητα.
08:15
Some people can be very good
at hiding this state,
at hiding this state,
142
470880
3656
Μερικοί άνθρωποι μπορούν
να κρύβονται πολύ καλά όταν είναι έτσι
να κρύβονται πολύ καλά όταν είναι έτσι
και συχνά έχουν καλό λόγο που το κάνουν.
08:19
and they often have
good reasons for doing that.
good reasons for doing that.
143
474560
2360
Πολλοί από εμάς κάνουμε
κάποια στιγμή αυτοκτονικές σκέψεις,
κάποια στιγμή αυτοκτονικές σκέψεις,
08:23
Many of us have
suicidal thoughts at some point,
suicidal thoughts at some point,
144
478840
3176
08:27
but persistent,
ongoing thoughts of suicide
ongoing thoughts of suicide
145
482040
3496
αλλά κάποιος που έχει συνεχείς,
επίμονες αυτοκτονικές σκέψεις
επίμονες αυτοκτονικές σκέψεις
και ψάχνει τρόπο για να πεθάνει,
08:30
and devising a means to die
146
485560
2216
08:32
are symptoms of pathology,
147
487800
2336
παρουσιάζει συμπτώματα παθολογίας,
και όπως με πολλές άλλες ασθένειες,
08:35
and like many illnesses,
148
490160
1896
η πάθηση πρέπει να διαγνωστεί
και να θεραπευτεί
και να θεραπευτεί
08:37
the condition has to be
recognized and treated
recognized and treated
149
492080
2760
προτού χαθεί κάποια ζωή.
08:40
before a life is lost.
150
495520
1520
Όμως ο θάνατος του γιου μου
δεν ήταν καθαρή αυτοκτονία.
δεν ήταν καθαρή αυτοκτονία.
08:43
But my son's death
was not purely a suicide.
was not purely a suicide.
151
498600
2840
08:47
It involved mass murder.
152
502200
1760
Συμπεριέλαβε και μαζική δολοφονία.
08:50
I wanted to know how his
suicidal thinking became homicidal.
suicidal thinking became homicidal.
153
505080
5880
Ήθελα να μάθω πώς
οι αυτοκτονικές σκέψεις του
οι αυτοκτονικές σκέψεις του
έγιναν φονικές.
08:56
But research is sparse
and there are no simple answers.
and there are no simple answers.
154
511920
3160
Όμως δεν έχουν γίνει αρκετές έρευνες
και δεν υπάρχουν απλές απαντήσεις.
και δεν υπάρχουν απλές απαντήσεις.
09:01
Yes, he probably had ongoing depression.
155
516240
2919
Ναι, πιθανότατα έπασχε
από χρόνια κατάθλιψη.
από χρόνια κατάθλιψη.
Ως προσωπικότητα ήταν
τελειομανής και αυτόνομος
τελειομανής και αυτόνομος
09:05
He had a personality
that was perfectionistic and self-reliant,
that was perfectionistic and self-reliant,
156
520679
5561
και αυτό τον δυσκόλευε
να ζητήσει βοήθεια από άλλους.
να ζητήσει βοήθεια από άλλους.
09:12
and that made him less likely
to seek help from others.
to seek help from others.
157
527120
3760
Όλα ξεκίνησαν με κάποια γεγονότα
που βίωσε στο σχολείο,
που βίωσε στο σχολείο,
09:16
He had experienced
triggering events at the school
triggering events at the school
158
531880
3456
09:20
that left him feeling
debased and humiliated and mad.
debased and humiliated and mad.
159
535360
5400
που τον έκαναν να αισθανθεί άχρηστος,
εξευτελισμένος και θυμωμένος.
εξευτελισμένος και θυμωμένος.
09:27
And he had a complicated friendship
160
542160
3256
Και είχε μια πολύπλοκη φιλία μ' ένα αγόρι,
09:30
with a boy who shared his feelings
of rage and alienation,
of rage and alienation,
161
545440
4336
που αισθανόταν κι αυτό
οργισμένο και απομονωμένο
οργισμένο και απομονωμένο
και που ήταν εξαιρετικά διαταραγμένο,
09:34
and who was seriously disturbed,
162
549800
3096
ελεγκτικό, με φονικές τάσεις.
09:37
controlling and homicidal.
163
552920
1880
09:41
And on top of this period in his life
164
556280
2856
Επιπλέον, σ΄αυτή την περίοδο της ζωής του
που ήταν εξαιρετικά ευάλωτος
και ευαίσθητος,
και ευαίσθητος,
09:44
of extreme vulnerability and fragility,
165
559160
3160
ο Ντίλαν απέκτησε πρόσβαση σε όπλα,
09:48
Dylan found access to guns
166
563280
2376
09:50
even though we'd never
owned any in our home.
owned any in our home.
167
565680
2160
παρ' όλο που δεν είχαμε
ποτέ όπλα στο σπίτι.
ποτέ όπλα στο σπίτι.
09:53
It was appallingly easy
for a 17-year-old boy to buy guns,
for a 17-year-old boy to buy guns,
168
568800
5216
Ήταν εξωφενικά εύκολο
για ένα 17χρονο αγόρι
για ένα 17χρονο αγόρι
ν' αγοράσει όπλα
τόσο νόμιμα όσο και παράνομα,
τόσο νόμιμα όσο και παράνομα,
09:59
both legally and illegally,
without my permission or knowledge.
without my permission or knowledge.
169
574040
4640
χωρίς να το γνωρίζω
και χωρίς να έχω δώσει την άδειά μου.
και χωρίς να έχω δώσει την άδειά μου.
10:04
And somehow, 17 years
and many school shootings later,
and many school shootings later,
170
579880
4520
Και παρ' όλα αυτά, μετά από 17 χρόνια
και μετά από πολλές ένοπλες
επιθέσεις σε σχολεία,
επιθέσεις σε σχολεία,
εξακολουθεί να είναι εξωφρενικά εύκολο.
10:10
it's still appallingly easy.
171
585080
1800
10:14
What Dylan did that day broke my heart,
172
589160
2720
Αυτό που έκανε ο Ντίλαν εκείνη τη μέρα
μου ράγισε την καρδιά,
μου ράγισε την καρδιά,
και όπως συμβαίνει συχνά
με τις τραυματικές εμπειρίες,
με τις τραυματικές εμπειρίες,
10:18
and as trauma so often does,
173
593240
1856
10:20
it took a toll on my body and on my mind.
174
595120
2960
είχε συνέπειες στο σώμα και στο μυαλό μου.
10:24
Two years after the shootings,
I got breast cancer,
I got breast cancer,
175
599360
2440
Δυο χρόνια μετά τους πυροβολισμούς
έπαθα καρκίνο του στήθους,
έπαθα καρκίνο του στήθους,
10:28
and two years after that,
I began to have mental health problems.
I began to have mental health problems.
176
603200
3360
και δύο χρόνια μετά απ' αυτό,
άρχισα να έχω ψυχολογικά προβλήματα.
άρχισα να έχω ψυχολογικά προβλήματα.
10:33
On top of the constant, perpetual grief
177
608480
3416
Εκτός από το να θρηνώ ασταμάτητα,
10:36
I was terrified that I would run
into a family member
into a family member
178
611920
3576
έτρεμα και μήπως πέσω πάνω
σε κάποιο μέλος των οικογενειών
σε κάποιο μέλος των οικογενειών
των θυμάτων του Ντίλαν,
10:40
of someone Dylan had killed,
179
615520
2056
10:42
or be accosted by the press
180
617600
2376
ή πως θα με κυνηγούσαν οι εφημερίδες
10:45
or by an angry citizen.
181
620000
1480
ή κάποιος οργισμένος πολίτης.
10:47
I was afraid to turn on the news,
182
622920
2576
Φοβόμουν να δω ειδήσεις,
10:50
afraid to hear myself being called
a terrible parent or a disgusting person.
a terrible parent or a disgusting person.
183
625520
4960
φοβόμουν πως θ' άκουγα
να με αποκαλούν φριχτή μητέρα
να με αποκαλούν φριχτή μητέρα
ή απαίσιο άτομο.
10:58
I started having panic attacks.
184
633320
2040
Άρχισα να παθαίνω κρίσεις πανικού.
11:02
The first bout started
four years after the shootings,
four years after the shootings,
185
637240
4176
Οι πρώτες κρίσεις άρχισαν τέσσερα χρόνια
μετά τους πυροβολισμούς,
μετά τους πυροβολισμούς,
11:06
when I was getting ready
for the depositions
for the depositions
186
641440
2536
όταν προετοιμαζόμουν για τις καταθέσεις
και θα έπρεπε να βρεθώ πρόσωπο με πρόσωπο
με τις οικογένειες των θυμάτων.
με τις οικογένειες των θυμάτων.
11:09
and would have to meet
the victims' families face to face.
the victims' families face to face.
187
644000
2800
11:12
The second round started
six years after the shootings,
six years after the shootings,
188
647600
3376
Ο δεύτερος γύρος ξεκίνησε
έξι χρόνια μετά τους πυροβολισμούς,
έξι χρόνια μετά τους πυροβολισμούς,
11:16
when I was preparing
to speak publicly about murder-suicide
to speak publicly about murder-suicide
189
651000
3456
όταν ετοιμαζόμουν να κάνω μια δημόσια
ομιλία για τους φόνους-αυτοκτονίες
ομιλία για τους φόνους-αυτοκτονίες
11:19
for the first time at a conference.
190
654480
2000
για πρώτη φορά σε ένα συνέδριο.
11:22
Both episodes lasted several weeks.
191
657520
2400
Και τα δύο επεισόδια
κράτησαν για αρκετές εβδομάδες.
κράτησαν για αρκετές εβδομάδες.
11:27
The attacks happened everywhere:
192
662160
2136
Οι κρίσεις συνέβαιναν παντού:
11:29
in the hardware store, in my office,
193
664320
3296
στα μαγαζιά, στο γραφείο μου,
11:32
or even while reading a book in bed.
194
667640
2040
ακόμα κι όταν διάβαζα
ένα βιβλίο στο κρεβάτι.
ένα βιβλίο στο κρεβάτι.
11:35
My mind would suddenly lock
into this spinning cycle of terror
into this spinning cycle of terror
195
670600
5056
Το μυαλό μου εγκλωβιζόταν
μέσα σ' έναν κύκλο τρόμου,
μέσα σ' έναν κύκλο τρόμου,
11:40
and no matter how I hard I tried
196
675680
2096
και όσο κι αν προσπαθούσα να ηρεμήσω
11:42
to calm myself down
or reason my way out of it,
or reason my way out of it,
197
677800
4056
ή να σκεφτώ λογικά για να βγω απ' αυτό,
11:46
I couldn't do it.
198
681880
1280
δεν τα κατάφερνα.
Αισθανόμουν σαν να προσπαθούσε
το μυαλό μου να με σκοτώσει,
το μυαλό μου να με σκοτώσει,
11:49
It felt as if my brain
was trying to kill me,
was trying to kill me,
199
684440
2560
και μετά, ο φόβος του φόβου
κυριαρχούσε σ' όλες τις σκέψεις μου.
κυριαρχούσε σ' όλες τις σκέψεις μου.
11:52
and then, being afraid of being afraid
200
687920
2576
11:55
consumed all of my thoughts.
201
690520
1800
11:58
That's when I learned firsthand
202
693200
1896
Τότε είναι που έμαθα από πρώτο χέρι
πώς είναι να δυσλειτουργεί το μυαλό σου.
πώς είναι να δυσλειτουργεί το μυαλό σου.
12:00
what it feels like
to have a malfunctioning mind,
to have a malfunctioning mind,
203
695120
2440
12:03
and that's when I truly
became a brain health advocate.
became a brain health advocate.
204
698640
3480
Τότε είναι που έγινα πραγματικά
υπέρμαχος της ψυχικής υγείας.
υπέρμαχος της ψυχικής υγείας.
Με θεραπεία, φάρμακα
και φροντίδα του εαυτού μου
και φροντίδα του εαυτού μου
12:08
With therapy and medication and self-care,
205
703760
2976
12:11
life eventually returned
206
706760
1816
η ζωή μου τελικά ξανάγινε φυσιολογική
12:13
to whatever could be thought of
as normal under the circumstances.
as normal under the circumstances.
207
708600
3480
στον βαθμό που γινόταν,
υπό τις υπάρχουσες συνθήκες.
υπό τις υπάρχουσες συνθήκες.
12:18
When I looked back
on all that had happened,
on all that had happened,
208
713240
2056
Όταν έκανα αναδρομή των γεγονότων,
12:20
I could see that my son's
spiral into dysfunction
spiral into dysfunction
209
715320
3560
μπόρεσα να δω
πως η δυσλειτουργία του γιου μου
πως η δυσλειτουργία του γιου μου
πιθανώς να εξελίχθηκε
μέσα σε δύο, περίπου, χρόνια,
μέσα σε δύο, περίπου, χρόνια,
12:24
probably occurred
over a period of about two years,
over a period of about two years,
210
719680
3496
διάστημα που ήταν αρκετό
για να λάβει βοήθεια,
για να λάβει βοήθεια,
12:28
plenty of time to get him help,
211
723200
2160
12:31
if only someone had known
that he needed help
that he needed help
212
726280
3016
αν κάποιος είχε καταλάβει
πως χρειαζόταν βοήθεια
πως χρειαζόταν βοήθεια
και ήξερε τι έπρεπε να κάνει.
12:34
and known what to do.
213
729320
1320
12:40
Every time someone asks me,
214
735680
2576
Κάθε φορά που κάποιος με ρωτάει,
«Πώς γίνεται να μην το είχες καταλάβει;»
12:43
"How could you not have known?",
215
738280
2456
12:45
it feels like a punch in the gut.
216
740760
2000
αισθάνομαι σαν να μου ρίχνουν
γροθιά στο στομάχι.
γροθιά στο στομάχι.
12:48
It carries accusation
and taps into my feelings of guilt
and taps into my feelings of guilt
217
743840
4536
Εμπεριέχει κατηγορία
και τροφοδοτείται από τις ενοχές μου,
και τροφοδοτείται από τις ενοχές μου,
από τις οποίες, όση θεραπεία κι αν κάνω,
12:53
that no matter how much therapy I've had
218
748400
2496
δεν θα μπορέσω ποτέ ν' απαλλαγώ πλήρως.
12:55
I will never fully eradicate.
219
750920
1920
12:58
But here's something I've learned:
220
753880
1620
Όμως να κάτι που έμαθα:
Αν η αγάπη αρκούσε για να αποτρέψει
κάποιον που είναι αυτοκτονικός
κάποιον που είναι αυτοκτονικός
13:01
if love were enough
221
756720
1856
13:03
to stop someone who is suicidal
222
758600
2136
13:05
from hurting themselves,
223
760760
1440
από το να κάνει κακό στον εαυτό του,
13:08
suicides would hardly ever happen.
224
763000
2200
θα υπήρχαν ελάχιστες αυτοκτονίες.
Όμως η αγάπη δεν αρκεί,
13:11
But love is not enough,
225
766320
1800
και γίνονται συχνά αυτοκτονίες.
13:14
and suicide is prevalent.
226
769240
1760
13:16
It's the second leading cause of death
227
771680
2816
Είναι η δεύτερη αιτία θανάτου
για νέους 10 εως 34 ετών
για νέους 10 εως 34 ετών
13:19
for people age 10 to 34,
228
774520
2200
13:22
and 15 percent of American youth
229
777640
2656
και 15% των νέων στην Αμερική
έχουν αναφέρει
έχουν αναφέρει
13:25
report having made a suicide plan
230
780320
2736
πως την προηγούμενη χρονιά
είχαν σχεδιάσει ν' αυτοκτονήσουν.
είχαν σχεδιάσει ν' αυτοκτονήσουν.
13:28
in the last year.
231
783080
1200
Έμαθα πως ανεξάρτητα από το πόσο πολύ
θέλουμε να πιστεύουμε πως μπορούμε,
θέλουμε να πιστεύουμε πως μπορούμε,
13:31
I've learned that no matter
how much we want to believe we can,
how much we want to believe we can,
232
786160
4120
δεν γίνεται να γνωρίζουμε ή να ελέγχουμε
13:36
we cannot know or control
233
791000
2816
13:38
everything our loved ones think and feel,
234
793840
1960
όλα όσα σκέφτονται ή αισθάνονται
τα αγαπημένα μας πρόσωπα.
τα αγαπημένα μας πρόσωπα.
Κι αν πιστεύουμε πεισματικά
ότι εμείς με κάποιο τρόπο διαφέρουμε,
ότι εμείς με κάποιο τρόπο διαφέρουμε,
13:41
and the stubborn belief
that we are somehow different,
that we are somehow different,
235
796760
3120
ότι κάποιος που εμείς αγαπάμε
δεν θα σκεφτόταν ποτέ
δεν θα σκεφτόταν ποτέ
13:45
that someone we love
would never think of hurting themselves
would never think of hurting themselves
236
800560
3416
να κάνει κακό στον εαυτό του
ή σε κάποιον άλλο,
ή σε κάποιον άλλο,
13:49
or someone else,
237
804000
1200
μπορεί να είναι η αιτία που δεν θα δούμε
αυτό που βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας.
αυτό που βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας.
13:51
can cause us to miss
238
806080
2016
13:53
what's hidden in plain sight.
239
808120
1800
13:56
And if worst case scenarios
do come to pass,
do come to pass,
240
811840
3440
Κι αν συμβεί το χειρότερο,
14:01
we'll have to learn
to forgive ourselves for not knowing
to forgive ourselves for not knowing
241
816520
3896
πρέπει να μάθουμε
να συγχωρούμε τον εαυτό μας
να συγχωρούμε τον εαυτό μας
που είχε άγνοια,
που δεν έκανε τις σωστές ερωτήσεις
που δεν έκανε τις σωστές ερωτήσεις
14:05
or for not asking the right questions
242
820440
2696
14:08
or not finding the right treatment.
243
823160
2720
ή που δεν βρήκε τη σωστή θεραπεία.
14:12
We should always assume
244
827240
1256
Πρέπει πάντα να υποθέτουμε
πως κάποιος που αγαπάμε
πως κάποιος που αγαπάμε
14:13
that someone we love may be suffering,
245
828520
2640
μπορεί να υποφέρει,
14:16
regardless of what they say
246
831880
2616
ανεξάρτητα απ' το τι λέει
ή το πώς συμπεριφέρεται.
14:19
or how they act.
247
834520
1240
14:21
We should listen with our whole being,
248
836720
2120
Πρέπει ν' ακούμε μ' όλη μας την ψυχή,
χωρίς κριτική,
14:24
without judgments,
249
839800
1200
και χωρίς να προσφέρουμε λύσεις.
14:26
and without offering solutions.
250
841680
2120
Ξέρω πως θα ζήσω με αυτή την τραγωδία,
14:32
I know that I will live with this tragedy,
251
847360
3216
14:35
with these multiple tragedies,
252
850600
1936
με αυτές τις πολλαπλές τραγωδίες,
14:37
for the rest of my life.
253
852560
1560
για το υπόλοιπο της ζωής μου.
14:40
I know that in the minds of many,
254
855320
2000
Ξέρω ότι στο μυαλό πολλών,
η δική μου απώλεια δεν μπορεί να συγκριθεί
14:46
what I lost can't compare
to what the other families lost.
to what the other families lost.
255
861080
3760
με τις απώλειες των άλλων οικογενειών.
14:51
I know my struggle
doesn't make theirs any easier.
doesn't make theirs any easier.
256
866240
2600
Ξέρω πως ο δικός μου αγώνας
δεν κάνει τον δικό τους πιο εύκολο.
δεν κάνει τον δικό τους πιο εύκολο.
Ξέρω πως υπάρχουν
και κάποιοι που θεωρούν
και κάποιοι που θεωρούν
14:56
I know there are even some who think
I don't have the right to any pain,
I don't have the right to any pain,
257
871000
5376
πως δεν έχω δικαίωμα στον πόνο,
αλλά μόνο σε μια ζωή μετάνοιας.
15:01
but only to a life of permanent penance.
258
876400
2840
Τελικά, αυτό που ξέρω
συνοψίζεται στο εξής:
συνοψίζεται στο εξής:
15:06
In the end what I know comes down to this:
259
881800
2680
15:10
the tragic fact is that even
the most vigilant and responsible of us
the most vigilant and responsible of us
260
885320
6176
Το τραγικό είναι πως ακόμα
και οι πιο προσεχτικοί
και οι πιο προσεχτικοί
και υπεύθυνοι από εμάς,
15:16
may not be able to help,
261
891520
1920
ίσως να μην μπορούν να βοηθήσουν,
15:19
but for love's sake,
262
894840
2176
αλλά για χάρη της αγάπης,
15:22
we must never stop trying
263
897040
2176
πάντα πρέπει να προσπαθούμε
να μάθουμε αυτό που δεν ξέρουμε.
να μάθουμε αυτό που δεν ξέρουμε.
15:24
to know the unknowable.
264
899240
1480
Σας ευχαριστώ.
15:26
Thank you.
265
901560
1216
15:27
(Applause)
266
902800
2160
(Χειροκρότημα)
ABOUT THE SPEAKER
Sue Klebold - ActivistSue Klebold has become a passionate agent working to advance mental health awareness and intervention.
Why you should listen
Sue Klebold is the mother of Dylan Klebold, one of the two shooters at Columbine High School in 1999. Since the massacre, Sue has spent years excavating every detail of her family life, and trying to understand what she could have done to prevent it. In 2016, after years of evading public scrutiny, Klebold published A Mother's Reckoning: Living In the Aftermath of Tragedy, a powerful memoir in which she explores the crucial intersection between mental health and violence. As a passionate advocate for brain health awareness and intervention, she is donating any profits from the book to mental health charities, research and suicide prevention, hoping for solutions that will help parents and professionals spot and thwart signs of trouble.
Sue Klebold | Speaker | TED.com