TED2005
Arthur Benjamin: A performance of "Mathemagic"
ئارسەر بینجامین: بە ژمارەکان جادوو دەکات
Filmed:
Readability: 3.2
9,599,588 views
لە بەرنامەیەکی ڕاستەوخۆ دا، جادوگەری ژمارەکان، ئارسەر بێنجامین پێشبڕکێ لەگەڵ تیمێک دەکات کە ئامێری ژمێریاریان پێیە، لە چەند جارە کردنی ژمارەی سیانی و وەڵامدانەوەی جەندین هاوکێشەی سەخت و پێشبینی کردنی چەند بەروارێکی لەدایک بوون. ئەمە چۆن دەکات؟ .......خۆی پێتان دەڵێت
Arthur Benjamin - Mathemagician
Using daring displays of algorithmic trickery, lightning calculator and number wizard Arthur Benjamin mesmerizes audiences with mathematical mystery and beauty. Full bio
Using daring displays of algorithmic trickery, lightning calculator and number wizard Arthur Benjamin mesmerizes audiences with mathematical mystery and beauty. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Well, good morning ladies and gentlemen.
0
1000
1000
باش، بەیانیتان باش خانمان , پیاوان
00:14
My name is Art Benjamin, and I am a "mathemagician."
1
2000
3000
من ناوم (ئارت بینجامین)ە، من ژمارە بە یەکەوە دەبەستم
00:18
What that means is, I combine my loves of math and magic
2
6000
3000
مانای ئەوە، ئەوەیە کە، من خۆشەویستیم بۆ بیرکاری و جادوو بەیەکەوە کۆکردۆتەوە
00:21
to do something I call "mathemagics."
3
9000
2000
بۆ کردنی کارێک ناوی دەنێم جادوو
00:24
But before I get started, I have a quick question for the audience.
4
12000
3000
بەڵام پێش ئەوەی دەست پێبکەم ، من پرسیارێکی خێرام هەیە بۆ ئامادەبوان
00:27
By any chance, did anyone happen
5
15000
2000
بەهەر رێکەوتێک بێت، هەرکەسێک لە ئێوە بە ڕێکەوت
00:29
to bring with them this morning a calculator?
6
17000
4000
لەگەڵ خۆیدا هینابێتی حاسیبەیەک ئەم بەیانییە ؟
00:33
Seriously, if you have a calculator with you, raise your hand, raise your hand.
7
21000
4000
بەجدی، ئەگەر حاسیبەت پێیە، دەستت بەرز بکەرەوە، دەستت بەرز بکەرەوە
00:37
I -- was -- your hand go up?
8
25000
2000
من ...تۆ دەستت بەرز بکەرەوە
00:39
Now bring it out, bring it out. Anybody else?
9
27000
2000
ئێستا بیهێنە دەرەوە ، بیهێنە دەرەوە، هیچ کەسێکی تر هەیە ؟
00:41
I see, I see one way in the back.
10
29000
2000
من دەیبینم ، من دەیبینم یەک رێگا لە دواوە
00:43
You sir, that's three,
11
31000
2000
تۆ گەورەم ، ئەوە سێ دانەیە
00:45
And anybody on this side here?
12
33000
3000
وە هەرکەسێ لەم لایەوە پێیەتی ؟
00:48
OK, you over there on the aisle. Would the four of you with calculators
13
36000
2000
باشە تۆ لەوێوە لە ناوەڕاستی ئەو کورسیانەدا ، ئەو چوارەتان کە حاسیبەتان پێیە
00:50
please bring out your calculators, then join me up on stage.
14
38000
3000
بەیارمەتیت حاسیبەکەت بهێنە دەرەوە، وە لەگەڵ مندا وەرە دەرەوە
00:53
And let's give these volunteers a nice round of applause.
15
41000
2000
با ئێمە چەپڵەیەکی بەرز بۆ ئەم کەسە خۆبەخشانە لێ بدەین
00:55
(Applause)
16
43000
3000
چەپڵە
00:58
That's right. Now, since I haven't had the chance
17
46000
3000
ئەوە باشە، ئێستا، هەرچەندە من بۆم ڕێک نەکەوت
01:01
to work with these calculators, I need to make sure
18
49000
3000
بۆ ئیشکردن لەگەڵ ئەم ژمێرەرانەدا، من دەمەوێت دڵنیا بم
01:04
that they are all working properly.
19
52000
2000
کە ئەوانە هەموو بە شیوەیەکی گونجاو کاردەکەن
01:06
Would somebody get us started by giving us a
20
54000
2000
بۆ دەست پێکردن کەسێک لە ئێوە دەتوانێ پێمان بڵێت
01:08
two-digit number please?
21
56000
3000
بەیارمەتیتان ڕەقەمێکی دوو ژمارەیی
01:11
How about a two-digit number?
22
59000
2000
چۆنە لەبارەی ئەم ڕەقەمە دوو ژمارەییەوە ؟
01:13
Audience: 22.
23
61000
1000
ئامادەبوان: ٢٢
01:14
Arthur Benjamin: 22. And another two-digit number, Sir?
24
62000
2000
ئارسەر بینجامین ٢٢ ، وە ڕەقەمێکی دوو ژمارەیی تر ، گەورەم
01:16
Audience: 47.
25
64000
1000
ئامادەبوان: ٤٧
01:17
AB: Multiply 22 times 47, make sure you get 1,034,
26
65000
4000
٢٢ لێکدانی ٤٧ دڵنیاین کە ١٠٣٤ تان بۆ دەردەچێت
01:21
or the calculators are not working. Do all of you get 1,034? 1,034?
27
69000
5000
یان ژمێرەرەکان ئیش ناکەن ئایا هەموو لە ئێوە ١٠٣٤ تان بۆ دەرچووە ؟ ١٠٣٤ ؟
01:26
Woman: No.
28
74000
1000
ئافرەتێك: نەخێر
01:27
AB: 594. Let's give three of them a nice round of applause there.
29
75000
4000
ئارسەر بینجامین:٥٩٤. با چەپڵەیەکی باش بۆ ئەم سێ کەسە لێبدەین کە لێرەن
01:31
(Applause)
30
79000
2000
چەپڵە لێدان
01:33
Would you like to try a more standard calculator, just in case?
31
81000
2000
ئایا دەتەوێت ژمێرەری ئاسایی زیاتر تاقی بکەیتەوە تەنها لەم حاڵەتەدا ؟
01:35
OK, great.
32
83000
2000
باشە، مەزنە
01:37
What I'm going to try and do then --
33
85000
2000
ئێستا من چی تاقی بکەمەوە وەچی بکەم؟
01:39
I notice that took some of you a little bit of time to get your answer.
34
87000
3000
من دەمەوێت هەندێک لەکاتی ئێوە بگرم بۆ ئەوەی وەلامتان بدەمەوە
01:42
That's OK. I'll give you a shortcut for multiplying
35
90000
3000
ئەوە باشە، من ڕێگایەکی خێرا ترت دەدەمێ بۆ لێکدان
01:45
even faster on the calculator.
36
93000
2000
کە خێراترە لەژمێرەر
01:47
There is something called the square of a number,
37
95000
2000
شتێک هەیە کە پێ دەوترێت دوجای ژمارەکان
01:49
which most of you know is taking a number
38
97000
2000
کام لە ئێوە دەزانێت کە ژمارەیەک وەربگرێت
01:51
and multiplying it by itself.
39
99000
2000
وە کەڕەتی خۆی بکات
01:53
For instance, five squared would be?
40
101000
2000
بۆ دڵنیایی دوجای پێنج ئەبێت؟
01:55
Audience: 25.
41
103000
1000
ئامادەبوان: ٢٥
01:56
AB: 25. Now, the way we can square on most calculators --
42
104000
2000
٢٥، ئێستا ، ئەو ڕیگایەی کە دوجا لەزۆربەی ژمارەکاندا بەکاردێنین
01:58
let me demonstrate with this one --
43
106000
2000
ڕێگەم بدەن بائەم دانەیە تان نیشان بدەم
02:00
is by taking the number, such as five,
44
108000
2000
ئەویش بە وەرگرتنی ژمارەیەک ، بۆ نموونە پێنج
02:02
hitting "times" and then "equals,"
45
110000
3000
پەنجە بنێ بە کەڕەتەکەدا وە دواتر یەکسانە
02:05
and on most calculators that will give you the square.
46
113000
3000
وە لەزۆربەی ژمێرەرەکاندا ئەوە بە دوجایی دەتداتێ
02:08
On some of these ancient RPN calculators,
47
116000
2000
وە لە هەندێ لە ژمێرەرە کۆنانەدا لەجۆری (پی ئاڕ ئێن)دا
02:10
you've got an "x squared" button on it,
48
118000
2000
دوجای ژمارەکەت دەست دەکەوێت لە خوارەوەی ژمێرەرەکە
02:12
will allow you to do the calculation even faster.
49
120000
3000
ئەوە یارمەتیت دەدات کە ژمارە کاری بکەیت بە خێرایی
02:15
What I'm going to try and do now is to square, in my head,
50
123000
3000
ئەوەی کە ئێستا من هەوڵی بۆ دەدەم وە دەیکەم ئەویش بە دوجاکردنی لە مێشکمدا
02:18
four two-digit numbers
51
126000
2000
ڕەقەمێکی چوار ژمارەییە
02:20
faster than they can do on their calculators, even using the shortcut method.
52
128000
4000
خێراتر وەک لەوەی کە دەیکەیت بەژمێرەرەکە ، هەتا رێگەی قەدبڕیش بەکار بهێنیت
02:24
What I'll use is the second row this time, and I'll get four of you --
53
132000
2000
ئەوەی من بەکاری دەهێنم ڕیزی دووەمە ، وە من چوار دانەیان وەردەگرم بۆ ئێوە
02:26
one, two, three, four -- to each yell out a two-digit number,
54
134000
3000
یەکەم، دووەم، سێیەم، چوارەم...
02:29
and if you would square the first number,
55
137000
4000
وە ئەگەر ژمارەی یەکەم دوجا بکەین
02:33
and if you would square the second, the third and the fourth,
56
141000
2000
وە ئەگەر ژمارەی دووەم و سێیەم و چوارەم دوجا بکەین
02:35
I will try and race you to the answer. OK?
57
143000
3000
من هەوڵ دەدەم و کێبڕکێیەکی توند بکەم لەگەڵ ئێوە، باشە ؟
02:38
So quickly, a two-digit number please.
58
146000
3000
لەبەر ئەوە خێرا دوو ژمارەی لەیەکچوو بەیارمەتیت
02:41
Audience: 37.
59
149000
1000
ئامادەبوان: ٣٧
02:42
AB: 37 squared, OK.
60
150000
1000
ئارسەر بینجامین: ٣٧ دووجا ، باشە
02:44
Audience: 23.
61
152000
1000
ئامادەبوان: ٢٣
02:45
AB: 23 squared, OK.
62
153000
2000
ئارسەر بینجامین: ٢٣ دووجا ، باشە
02:47
Audience: 59.
63
155000
1000
ئامادەبوان: ٥٩
02:48
AB: 59 squared, OK, and finally?
64
156000
1000
ئارسەر بینجامین: ٥٩ دووجا ،باشە، وە کۆتا ژمارە ؟
02:49
Audience: 93.
65
157000
2000
ئامادەبوان: ٩٣
02:51
AB: 93 squared. Would you call out your answers, please?
66
159000
2000
ئارسەر بینجامین: ٩٣ دووجا ، دەتوانیت ئەنجامەکەی کەبۆت دەرچوە بماندەیتێ، بە یارمەتیت ؟
02:54
Woman: 1369. AB: 1369.
67
162000
2000
ئافرەتێک: ١٣٦٩، ئارسە بینجامین: ١٣٦٩
02:56
Woman: 529.
68
164000
1000
ئافرەتێک :٥٢٩
02:57
AB: 529.
69
165000
1000
ئارسە بینجامین: ٥٢٩
02:58
Man: 3481.
70
166000
1000
پیاو :٣٤٨١
02:59
AB: 3481.
71
167000
1000
ئارسەر بینجامین: ٣٤٨١
03:00
Man: 8649.
72
168000
1000
پیاو : ٨٦٤٩
03:01
AB: Thank you very much.
73
169000
1000
ئارسەر بینجامین: زۆر سوپاس
03:02
(Applause)
74
170000
5000
چەپڵە لێدان
03:07
Let me try to take this one step further.
75
175000
3000
بهێڵن ئەم هەنگاوە دوبارە بکەمەوە بە شێوەیەکی قوڵتر
03:10
I'm going to try to square some three-digit numbers this time.
76
178000
3000
من هەوڵی ئەوە دەدە م کە سێ ژمارەی لێکچوو دووجا بکەم
03:13
I won't even write these down --
77
181000
2000
من ئەوانە هەر نانوسم
03:15
I'll just call them out as they're called out to me.
78
183000
2000
هەروا بەو شێوەیە باسی دەکەم ، هەروەک چۆن لەوەو پێش بۆم باس کراوە
03:17
Anyone I point to, call out a three-digit number.
79
185000
3000
هەرکەسێ کەمن ئیشارەم پێكرد ، سێ ژمارەی لێكچومان پێ بڵێ
03:20
Anyone on our panel, verify the answer.
80
188000
2000
هەرکەسێ لەو لیژنەیەدا بە وەڵامەکەدا بچێتەوە
03:22
Just give some indication if it's right.
81
190000
2000
تەنها ژمارەیەکمان بۆ بکات ئەگەر ڕاست بوو
03:24
A three-digit number, sir, yes?
82
192000
2000
ڕەقەمێکی سێ ژمارەیی، بەڕێز، بەڵێ ؟
03:27
Audience: 987.
83
195000
1000
ئامادەبوان: ٩٨٧
03:28
AB: 987 squared is 974,169.
84
196000
3000
ئارسەر بینجامین: ٩٨٧ دوجا دەکاتە ٩٧٤،١٦٩
03:31
(Laughter)
85
199000
2000
پێکەنین
03:33
Yes? Good.
86
201000
2000
بەڵێ ؟ باش
03:35
Another, another three-digit --
87
203000
2000
دانەیەکی تر ، ڕەقەمێکی سێ ژمارەیی
03:37
(Applause)
88
205000
1000
چەپڵە لێدان
03:38
-- another three-digit number, sir?
89
206000
3000
ڕەقەمێکی سێ ژمارەیی تر،بەڕێز
03:41
Audience: 457.
90
209000
1000
ئامادەبوان: ٤٥٧
03:42
AB: 457 squared is 205,849.
91
210000
3000
ئارسەر بینجامین: ٤٥٧ دووجا یەکسانە بە ٢٠٥،٨٤٩
03:45
205,849?
92
213000
2000
٢٠٥،٨٤٩ ؟
03:47
Yes?
93
215000
2000
بەڵێ ؟
03:49
OK, another, another three-digit number, sir?
94
217000
3000
باشە، دانەیەکی تر، ڕەقەمێکی سێ ژمارەیی تر، بەڕێز ؟
03:52
Audience: 321.
95
220000
1000
ئامادەبوان: ٣٢١
03:53
AB: 321 is 103,041. 103,041.
96
221000
3000
ئارسەر بینجامین: ٣٢١ دەکاتە ١٠٣،٠٤١.١٠٣،٠٤١
03:56
Yes? One more three-digit number please.
97
224000
3000
بەڵێ ؟ ڕەقەمێکی سێ ژمارەیی بە یارمەتیتان
03:59
Audience: Oh, 722.
98
227000
2000
ئامادەبوان: ئۆه ٧٢٢
04:01
AB: 722 is 500 -- ooh, that's a harder one.
99
229000
3000
ئارسەر بینجامین: ٧٢٢ دەکاتە ٥٠٠ ...ئۆو ئەو دانەیەیان زۆر قورسە
04:04
Is that 513,284?
100
232000
3000
ئایا ٥١٣،٢٨٤ نیە ؟
04:07
Woman: Yes.
101
235000
1000
ئافرەتێک: بەڵێ
04:08
AB: Yes? Oh, one more, one more three-digit number please.
102
236000
3000
ئارسەر بینجامین: بەڵێ؟ ئۆو، دانەیەکی تر، ڕەقەمێکی سێ ژمارەیی تر بەیارمەتیتان
04:11
Audience: 162.
103
239000
1000
ئامادەبوان: ١٦٢
04:12
162 squared is 26,244.
104
240000
4000
١٦٢ دووجا دەکاتە ٢٦،٢٤٤
04:16
Thank you very much.
105
244000
2000
زۆر سوپاس دەست خۆش
04:18
(Applause)
106
246000
6000
چەپڵە لێدان
04:25
Let me try to take this one step further.
107
253000
3000
بهێڵە هەنگاوێکی قوڵتر تاقی بکەمەوە
04:28
(Laughter)
108
256000
2000
پێکەنین
04:30
I'm going to try to square a four-digit number this time.
109
258000
3000
من ئەم جارە هەوڵ دەدەم ڕەقەمێکی چوار ژمارەیی تاقی بکەمەوە
04:33
Now you can all take your time on this; I will not beat you to the answer on this one,
110
261000
3000
ئێستا دەتوانیت تۆ کاتی خۆت وەربگریت؛ من زۆرت لێناکەم وەڵامی ئەمەم بدەیتەوە
04:36
but I will try to get the answer right.
111
264000
2000
بەڵام هەوڵ دەدەم وەڵامی ڕاستم دەست بکەوەت
04:38
To make this a little bit more random, let's take the fourth row this time,
112
266000
3000
بۆ ئەوەی ئەمە کەمێک هەڕەمەکی بێت ، با ئەم جارە خانەی چوارەم وەربگرین
04:41
let's say, one, two, three, four.
113
269000
3000
با بڵێین ،یەک، دوو، سێ، چوار
04:44
If each of you would call out a single digit between zero and nine,
114
272000
2000
ئەگەر یەکێک لە ئێوە ڕەقەمێکی تاک لەنێوان سفرو نۆدا دەربهێنێت
04:46
that will be the four-digit number that I'll square.
115
274000
3000
ئەوە ئەو ڕەقەمە چوار ژمارەییەیە کە من دووجایان دەکەم
04:49
Audience: Nine.
116
277000
1000
ئامادەبوان: نۆ
04:50
AB: Nine.
117
278000
1000
ئارسەر بینجامین: ٩
04:51
Audience: Seven. AB: Seven.
118
279000
1000
ئامادەبوان: ٧، ئارەسر بینجامین: ٧
04:52
Audience: Five. AB: Five.
119
280000
1000
ئامادەبوان: ٥، ئارسەر بینجامین: ٥
04:53
Audience: Eight. AB: Eight.
120
281000
1000
ئامادەبوان: ٨، ئارسەر بینجامین: ٨
04:55
9,758, this will take me a little bit of time, so bear with me.
121
283000
3000
٩،٧٥٨ ئەوە کاتێکی زۆری دەوێت ، لەبەر ئەوە خۆتان لەگەل مندا بگرن
04:58
95,218,564?
122
286000
9000
٩٥،٢١٨،٥٦٤ ؟
05:07
Woman: Yes.
123
295000
1000
ئافرەتێک: بەڵێ
05:08
AB: Thank you very much.
124
296000
2000
ئارسەر بینجامین: باشە زۆر باشە
05:10
(Applause)
125
298000
7000
چەپڵە لێدان
05:18
Now, I would attempt to square a five-digit number --
126
306000
3000
ئێستا من هەوڵی ئەوە دەدەم کەڕە‌قەمێکی پێنج ژمارەیی دووجا بکەم
05:21
and I can --
127
309000
2000
هەروەها من دەتوانم
05:23
but unfortunately most calculators cannot.
128
311000
2000
بەڵام بەداخەوە زۆربەی ژمێرەرەکان ناتوانن
05:25
(Laughter)
129
313000
2000
پێکەنین
05:27
Eight-digit capacity -- don't you hate that?
130
315000
3000
توانای ڕەقەمێکی هەشتی..ئایا ڕقت لەوە نییە ؟
05:30
So, since we've reached the limits of our calculators --
131
318000
3000
لەو کاتەوەی کە گەیشتوینەتە کۆتایی توانای ژمێرەرەکان
05:33
what's that? Does yours go --
132
321000
3000
ئەوە چییە ؟
05:36
Woman: I don't know.
133
324000
1000
ئافرەتێک: من نازانم
05:37
AB: Does yours go higher?
134
325000
2000
ئارسەر بینجامین: ئەوەی تۆ دەتوانێت زیاتر وەربگرێت
05:39
Oh -- yours does?
135
327000
2000
ئۆو.... ئەوەی تۆ دەتوانێت
05:41
Man: I can probably do it.
136
329000
1000
پیاوێک: دەشێط من بتوانم بیکەم
05:42
AB: I'll talk to you later.
137
330000
2000
ئارسەر بینجامین: من دواتر قسە لەگەڵ تۆ دەکەم
05:44
In the meanwhile, let me conclude
138
332000
2000
لەم کاتەدا، بهێڵە بگەمە ئەنجام
05:46
the first part of my show by doing something a little trickier.
139
334000
3000
یەکەم بەشی پیشاندانەکەی من بەکردنی هەندێك ئیشی فێڵاویە
05:49
Let's take the largest number on the board here, 8649.
140
337000
3000
با گەورەترین ژمارە لەسەر ئەم تەختەیە وەربگرین ٨٦٤٩
05:52
Would you each enter that on your calculator?
141
340000
3000
ئایا دەتوانیت ئەوە داخڵ بە ژمێرەرەکەت بکەیت؟
05:55
And instead of squaring it this time,
142
343000
2000
لە جیاتی ئەوەی دووجای بکەیت ئەم جارە
05:57
I want you to take that number and multiply it
143
345000
2000
من دەمەوێت ئەو ژمارەیە وەربگریت و لێکدانی بکەیت
05:59
by any three-digit number that you want,
144
347000
3000
لەگەڵ هەر ژمارەیەکی سێ ڕەقەمی
06:02
but don't tell me what you're multiplying by --
145
350000
2000
بەڵام پێم مەڵێ لێکدانی چەند ژمارەیەکی دەکەیت
06:04
just multiply it by any random three-digit number.
146
352000
3000
تەنها لێکدانی بکە لەگەڵ هەر ژمارەیەکی سێ ڕەقەمی هەڕەمەکی
06:07
So you should have as an answer either
147
355000
2000
لەبەرئەوە تۆ دەبێت وەڵامت لا بێت لەبارەی ئەو ژمارانەوە
06:09
a six-digit or probably a seven-digit number.
148
357000
4000
شەش ڕەقەمیەک یان دەگونجێت ڕەقەمێکی حەوت ژمارەیی بێت
06:13
How many digits do you have, six or seven?
149
361000
1000
چەند ڕەقەمت دەست کەوت، شەش یان حەوت؟
06:14
Seven, and yours? Woman: Seven.
150
362000
2000
حەوت، هەروەها ئێوە؟ ئافرەتێک: ٧
06:16
AB: Seven? Seven?
151
364000
3000
ئارسەر بینجامین: ٧؟ ٧؟
06:19
And, uncertain.
152
367000
2000
نەزانراوە
06:21
Man: Yeah.
153
369000
1000
پیاوێک: بەڵێ
06:22
AB: Seven. Is there any possible way that I could know
154
370000
2000
ئارسەر بینجامین: حەوت. ئایا هیچ ڕێگەیەکی گونجاو هەیە کە من بزانم
06:24
what seven digit numbers you have? Say "No."
155
372000
3000
ئەو ژمارە حەوت ڕەقەمیە چیە کە لای تۆیە؟ بڵێ نەخێر
06:27
(Laughter)
156
375000
2000
پێکەنین
06:29
Good. Then I shall attempt the impossible --
157
377000
2000
باشە، دواتر دەبێت هەوڵی ئەو شتە مەحاڵە بدەم
06:31
or at least the improbable.
158
379000
2000
یان بەلایەنی کەمەوە ئەو شتەی کە ناگونجێت
06:33
What I'd like each of you to do is to call out for me
159
381000
2000
ئەوەی کە من دەمەوێت ئێوە بۆ منی بکەن ئەوەیە کە پێم بڵێن
06:35
any six of your seven digits, any six of them,
160
383000
3000
هەر شەش ژمارەیەک لەو حەوت ژمارەیە، هەر شەش دانە لەوانە
06:38
in any order you'd like.
161
386000
2000
بەهەر شێوەیەک کە تۆ دەتەوێت
06:40
(Laughter)
162
388000
1000
پێکەنین
06:41
One digit at a time, I shall try and determine the digit you've left out.
163
389000
5000
هەر ژمارەو لە کاتی خۆیدا، من دەبێت هەوڵ و هەروەها ڕوونکردنەوەی ئەو ژمارانە بدەم کە ئێوە بە جێتان هێشتوە
06:46
So, starting with your seven-digit number,
164
394000
2000
لەبەرئەوە، دەست پێدەکەین بە ژمارە حەوت ڕەقەمیەکەی تۆ
06:48
call out any six of them please.
165
396000
2000
بە یارمەتیت شەش ژمارەی لێ دەربهێنە
06:50
Woman: One, OK, 197042.
166
398000
6000
ئافرەتێک: یەک، باشە، ١٩٧٠٤٢
06:56
AB: Did you leave out the number 6?
167
404000
1000
ئارسەر بینجامین: ئایا ژمارەی شەشەمت دەرهێنا؟
06:57
Woman: Yes, AB: Good, OK, that's one.
168
405000
2000
ئافرەتەکە: بەڵێ، ئارسەر بینجامین: باشە، ئەوە دانەیەک
06:59
You have a seven-digit number, call out any six of them please.
169
407000
2000
تۆ ژمارەی حەوت ڕەقەمیت هەیە، شەش ژمارەی لێ دەربهێنە، بەیارمەتیت
07:01
Woman: 44875.
170
409000
3000
ئافرەت: ٤٤٨٧٥
07:04
AB: I think I only heard five numbers. I -- wait -- 44875 --
171
412000
5000
ئارسەر بینجامین: وا هەست دەکەم تەنها گوێم لە پێنج ژمارە بوو. من ...بوەستە....٤٤٨٧٥
07:09
did you leave out the number 6?
172
417000
2000
ئایا تۆ ژمارەی شەشەمت دەرهێنا؟
07:11
Woman: Yes. AB: Same as she did, OK. You've got a seven-digit number --
173
419000
2000
ئافرەت: بەڵێ. ئارسەر بینجامین: هەمان شت هەروەکو ئافرەتەکە کردی، باشە. تۆ ژامرەیەکی حەوت ڕەقەمیت لایە
07:13
call out any six of them loud and clear.
174
421000
3000
هەر شەش ژمارەیەک لێێان بهێنە دەرەوە بەبەرزی وە بەڕوونی
07:16
Man: 079044.
175
424000
4000
پیاو: ٠٧٩٠٤٤
07:20
AB: I think you left out the number 3?
176
428000
2000
ئارسەر بینجامین: وا هەست دەکەم ژمارە سێت بەجێهێشتوە؟
07:22
That's three. The odds of me getting all four of these right by random guessing
177
430000
4000
ئەوە سێیە. ئەو چوار ژمارە تاکانەی لای ڕاست بەشێوەیەکی هەڕەمەکی شیکار دەکەین
07:26
would be one in 10,000: 10 to the fourth power.
178
434000
3000
دەبێت بەیەک لە دە هەزار: دە بە توانی چوار
07:29
OK, any six of them.
179
437000
2000
باشە، هەر شەش دانە لەوان
07:32
Really scramble them up this time, please.
180
440000
2000
بەدڵنیاییەوە ئەم جارە هەموویان تێکەڵ بکە بەیارمەتیت
07:34
Man: 263972.
181
442000
4000
پیاو: ٢٦٣٩٧٢
07:38
AB: Did you leave out the number 7?
182
446000
2000
ئارسەر بینجامین: ئایا تۆ ژمارە حەوتت بەجێهێشتوە؟
07:40
And let's give all four of these people a nice round of applause.
183
448000
2000
با هەموومان چەپڵەیەکی بەرز بۆ ئەم چوار کەسە لێبدەین
07:42
Thank you very much. (Applause)
184
450000
2000
زۆر سوپاس. چەپڵە لێدان
07:52
For my next number --
185
460000
2000
بۆ ژمارەی داهاتوترم
07:54
(Laughter)
186
462000
2000
پێکەنین
07:57
while I mentally recharge my batteries,
187
465000
2000
لە هەمان کاتدا من پاتری هۆشم شەحن دەکەمەوە
07:59
I have one more question for the audience.
188
467000
3000
من پرسیارێکی ترم هەیە بۆ ئامادەبوان
08:02
By any chance, does anybody here happen to know
189
470000
5000
بە هەر ڕێکەوتێک بێت، هیچ کەسێک هەیە لێرە کە بزانێت
08:07
the day of the week that they were born on?
190
475000
3000
ڕۆژی ئەو هەفتەیەی کە تیایدا لەدایک بوە؟
08:10
If you think you know your birth day, raise your hand.
191
478000
4000
ئەگەر واهەست دەکەیت ڕۆژی لە دایک بوونت دەزانیت، دەستت بەرز بکەرەوە
08:14
Let's see, starting with -- let's start with a gentleman first,
192
482000
3000
با بینین، دەست پێدەکەین لە... با یەکەم جار لە پیاوانەوە دەست پێبکەین
08:17
OK sir, what year was it, first of all? That's why I start with a gentleman first.
193
485000
3000
باشە، بەڕێز، ساڵی لە دایک بوونت کەی بوو، پێش هەمووی؟ بۆیە من سەرەتا لەگەڵ پیاواندا دەستم پێکرد
08:20
What year?
194
488000
1000
چ ساڵێک؟
08:21
Audience: 1953.
195
489000
1000
ئامادەبوو: ١٩٥٣
08:22
AB: 1953, and the month?
196
490000
2000
ئارسەر بینجامین: ١٩٥٣، هەروەها لە چ مانگێکدا؟
08:24
Audience: November. AB: November what?
197
492000
1000
ئامادەبوو: کانونی دووەم. ئارسەر بینجامین: کانونی دووەم چی؟
08:25
Audience: 23rd.
198
493000
1000
ئامادەبوو: ڕۆژی ٢٣هەم
08:26
AB: 23rd -- was that a Monday? Audience: Yes.
199
494000
2000
ئارسەر بینجامین: ڕۆژی ٢٣هەم...... ئایا دوو شەممە بوو؟ بەڵێ
08:28
Yes, good. Somebody else? Who else would like --
200
496000
2000
بەڵێ، باشە، کەسێکی تر؟ کێی تر دەیەوێت
08:30
see I don't -- haven't seen any women's hands up.
201
498000
2000
من ناتان بینم....... نابینم هیچ ئافرەتێک دەستی بەرز کردبێتەوە
08:32
OK, it's -- how about you, what year?
202
500000
2000
باشە، ئەوە.... ئەی لەبارەی تۆوە، لە چ ساڵێکدا؟
08:34
Audience: 1949. AB: 1949, and the month?
203
502000
2000
ئامادەبوو: ١٩٤٩. ئارسەر بینجامین: ١٩٤٩، لە کام مانگدا؟
08:36
Audience: October. AB: October what?
204
504000
1000
ئامادەبوو: کانونی یەکەم. ئارسەر بینجامین: کانونی یەکەم چی؟
08:37
Audience: Fifth.
205
505000
1000
ئامادەبوو: پێنجی کانونی یەکەم
08:38
AB: Fifth -- was that a Wednesday?
206
506000
2000
ئارسەر بینجامین: پێنجی مانگ..... ئایا ئەوە چوار شەمە نەبوو
08:40
Yes, my -- I'll go way to the back right now, how about you?
207
508000
2000
بەڵێ، من.... من دەچم بەرەو دواوە ئێستا، ئەی دەربارەی تۆ چی؟
08:42
Yell it out, what year? Audience: 1959.
208
510000
2000
دەنگ بەرز بکەرەوە، چ ساڵێک؟ ئامادەبوو: ١٩٥٩
08:44
AB: 1959, OK -- and the month?
209
512000
2000
ئارەسر بینجامین: باشە.... هەروەها لە چ مانگێکدا؟
08:46
Audience: February.
210
514000
2000
ئامادەبوو: شوبات
08:48
AB: February what? Audience: Sixth.
211
516000
2000
ئارسەر بینجامین: شوبات چی؟ ئامادەبوو: شەشی شوبات
08:50
AB: Sixth -- was that a Friday? Audience: Yes.
212
518000
2000
ئارسەر بینجامین: شەشی شوبات.... ئایا ئەوە هەینی نەبوو؟ ئامادەبوو: بەڵێ
08:52
Good, how about the person behind her?
213
520000
2000
باشە، ئەوی لەبارەی ئەو کەسەی کە لەپشت کچەکەوەیە؟
08:54
Call -- call -- what year was it?
214
522000
2000
بیڵێ.....بیڵێ.... ساڵی لە دایک بونت؟
08:56
Audience: 1947. AB: 1947, and the month?
215
524000
2000
ئامادەبوو: ١٩٤٧، ئارسەر بینجامین: ١٩٤٧، لەچی مانگێکدا؟
08:58
Audience: May. AB: May what?
216
526000
2000
ئامادەبوو: ئایار. ئارسەر بینجامین: ئایار چی؟
09:00
Audience: Seventh. AB: Seventh -- would that be a Wednesday?
217
528000
2000
ئامادەبوو: حەوتی مانگ. ئارسەر بینجامین: حاوتی مانگ... ئایا ئەوە چوارشەمە ناکات؟
09:02
Audience: Yes.
218
530000
1000
ئامادەبوو: بەڵێ
09:03
AB: Thank you very much.
219
531000
2000
ئارسەر بینجامین: باشە، زۆر سوپاس
09:05
(Applause)
220
533000
3000
چەپڵە لێدان
09:09
Anybody here who'd like to know the day of the week they were born?
221
537000
3000
هەر کەسێک لێرە کە دەیەوێت ڕۆژی لە دایک بونی بزانێت؟
09:12
We can do it that way.
222
540000
2000
بەم شێوەیە پێی دەڵێین
09:14
Of course, I could just make up an answer and you wouldn't know,
223
542000
2000
بە دڵنیاییەوە، من تەنها وەڵاێک بۆ ئێوە دروست دەکەم هەروەها ئێوە نازان
09:16
so I come prepared for that.
224
544000
2000
لەبەرئەوە من بۆ ئەوە خۆم حازر کردوە
09:18
I brought with me a book of calendars.
225
546000
2000
من لەگەڵ خۆمدا کتێبی ڕۆژمێرم هێناوە
09:21
It goes as far back into the past as 1800, 'cause you never know.
226
549000
4000
ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵانی (١٨٠٠)ەکان، لەبەرەئوە تۆ هەرگیز نازانیت
09:25
(Laughter)
227
553000
2000
پێکەنین
09:27
I didn't mean to look at you, sir --
228
555000
2000
مەبەستم لەتۆ نیە کە سەیرت دەکەم، بەڕێز
09:29
you were just sitting there.
229
557000
2000
تۆ لەویا بەتەنها دانیشتویت
09:31
Anyway, Chris, you can help me out here, if you wouldn't mind.
230
559000
3000
بەهەر حاڵ، (کریس) دەتوانیت یارمەتیم بدەیت لێرەدا، ئەگەر ئاسایی بێت بەلاتەوە
09:34
This is a book of calendars, and I'll ask --
231
562000
2000
ئەمە کتێبی ڕۆژمێرییە، هەروەها من دەپرسم
09:36
who was it that wanted to know their birth day? You sir? OK.
232
564000
2000
کێ لە ئێوە دەیەوێت ڕۆژی لەدایک بوونی بزانێت؟ تۆ بەڕێز؟ باشە
09:38
What year was it, first of all?
233
566000
2000
لە پێش هەموویەوە، ساڵی لە دایک بوونت کەی بوو؟
09:40
Audience: 1966.
234
568000
1000
ئامادەبوو: ١٩٦٦
09:41
AB: '66 -- turn to the calendar with 1966 --
235
569000
2000
ئارسەر بینجامین: ٦٦... ب ابگەڕێینەوە بۆ ڕۆژمێرەکە لە ساڵی ١٩٦٦
09:43
and what month?
236
571000
2000
وە چ مانگێک؟
09:45
Audience: April. AB: April what?
237
573000
2000
ئامادەبوو: نیسان. ئارسەر بینجامین: نیسان و چی تر؟
09:47
Audience: 17th. AB: 17th -- I believe that was a Sunday.
238
575000
2000
ئامادەبوو: ١٧ ی نیسان.... من واهەست دەکەم کە یەکشەممە بێت
09:50
Can you confirm, Chris?
239
578000
2000
ئایا دەتوانی ئەوە بسەلمێنیت، کریس؟
09:52
Chris Anderson: Yes. AB: Yeah, OK. I'll tell you what, Chris:
240
580000
2000
کریس ئەندرسۆن: بەڵێ، باشە، من شتێکت لێ دەپرسم، کریس:
09:54
as long as you have that book in front of you,
241
582000
3000
لەو ماوەیەی کە ئەو کتێبە لەبەردەست تۆ دایە
09:57
do me a favor, turn to a year outside of the 1900s,
242
585000
4000
کارێکم بۆ بکە، بگەڕێرەوە بۆ ساڵێک بێچکە لە ساڵی ١٩٠٠ کان
10:01
either into the 1800s or way into the 2000s --
243
589000
3000
یان بڕۆ بۆ ساڵی ١٨٠٠ کان یان ساڵی ٢٠٠٠ کان
10:04
that'll be a much greater challenge for me.
244
592000
1000
کە ئەوە کێشمەکێشێکی گەورەیە بۆ من
10:06
What year, Chris, would you like?
245
594000
1000
چی ساڵێک، کریس: تۆ حەزت لێیەتی؟
10:07
CA: 1824.
246
595000
1000
کیس ئەندرسۆن: ١٨٢٤
10:08
AB: 1824, OK.
247
596000
3000
ئارسەر بینجامین: ١٨٢٤، باشە
10:11
And what month? CA: June.
248
599000
2000
هەروەها چی ساڵێک؟ کریس ئەندرسۆن: حوزەیران
10:13
AB: June what? CA: Sixth.
249
601000
1000
ئارسەر بینجامین: حوزەیران چی؟ کریس ئەندرسۆن: شەشی حوزەیران
10:15
AB: Sixth -- was that a Sunday?
250
603000
2000
ئارسەر بینجامین: شەش... ئایا ئەوە یەک شەممە نەبوو؟
10:17
CA: It was. AB: And it was cloudy.
251
605000
2000
کریس ئەندرسۆن: وابوو. ئارسەر بینجامین: هەروەها کەشو هەوا هەوراوی بوو
10:20
Good, thank you very much.
252
608000
2000
باشە زۆر سوپاس
10:22
(Applause)
253
610000
6000
چەپڵە لێدان
10:28
But I'd like to wrap things up now
254
616000
2000
بەڵام دەمەوێت چەند شتێک باس بکەم
10:30
by alluding to something
255
618000
3000
بە هۆی باسکردنی شتێکی ترەوە
10:33
from earlier in the presentation.
256
621000
2000
لەسەرەتای گفتوگۆکەدا
10:35
There was a gentleman up here who had a 10-digit calculator.
257
623000
3000
پیاوێک لێرەبوو کە ژمێرەرێکی دە ڕەقەمی پێبوو
10:38
Where is he, would you stand up,
258
626000
2000
ئەوە لە کوێیە، دەتوانێت هەستێتە سەر پێ
10:42
10-digit guy?
259
630000
2000
دە ژمارەیی؟
10:44
OK, well stand up for me just for a second,
260
632000
3000
باشە، هەستە سەرپێ لەبەرمن بۆ چرکەیەک
10:47
so I can see where you are.
261
635000
2000
لەبەرئەوە من ئێستا دەتوانم بتبینم
10:49
OK, oh, OK -- you have a 10-digit calculator, sir, as well?
262
637000
3000
باشە، ئۆو، باشە.... تۆ ژمێرەرێکی دە ڕەقەمیت لابوو، بەڕێز؟
10:52
OK, what I'm going to try and do, is to square in my head
263
640000
4000
باشە، ئەوەی کە ئێستا هەوڵدەدەم بیکەم، دووجاکردن لە مێشکی خۆمدا
10:56
a five-digit number requiring a 10-digit calculator.
264
644000
3000
ژمارەیەکی پێنجە رەقەمی کە پێویستی بە ژمێرەری دە رەقەمی هەیە
10:59
But to make my job more interesting for you, as well as for me,
265
647000
5000
بەڵام بۆ ئەوەی ئیشەکەم زیاتر سەرنجراکێشتر بێت لای ئێوە، هەروەها بۆ منیش
11:04
I'm going to do this problem
266
652000
2000
من ئەم کێشەیە بەشێوەیەک چارەسەر دەکەم
11:06
thinking out loud.
267
654000
2000
ئەویش بەبیرکردنەوە بە دەنگێکی بەرز
11:08
So you can actually, honestly hear
268
656000
3000
کە تۆدەتوانیت لە ڕاستیدا گوێ ی لێبگریت
11:11
what's going on in my mind
269
659000
2000
کە چی ڕوودەدات لە مێشکی مندا
11:13
while I do a calculation of this size.
270
661000
2000
کاتێ کە من ژمارەکاری ئەم ژمارانە دەکەم
11:15
Now, I have to apologize to our magician friend Lennart Green.
271
663000
3000
ئێستا، من دەبێت پاساو بۆ هاوڕێی جادوگەری خۆم (لێنارت گرین) بهێنمەوە
11:18
I know as a magician we're not supposed to reveal our secrets,
272
666000
4000
من دەزانم هەروەک هەموو جادوگەرێک ئێمە ناتوانین نهێنیەکانی خۆمان ئاشکرا بکەین
11:22
but I'm not too afraid that people are going
273
670000
2000
بەڵام من ناترسم لەو جۆرە کەسانە کە ئاوا دەکەن
11:24
to start doing my show next week, so --
274
672000
2000
دەتوانن لە هەفتەی داهاتوەوە، بەرنامەکانی من بە کرداریانە بکەن، لەبەرئەوە
11:26
I think we're OK.
275
674000
2000
واهەست دەکەم کە ئێمە باشین
11:30
So, let's see, let's take a --
276
678000
3000
کەواتە، بابینین، باوەری بگرین
11:33
let's take a different row of people, starting with you.
277
681000
2000
باوەری بگرین ڕیزی جیاواز لەو خەڵکانە، با لەتۆوە دەست پێبکات
11:35
I'll get five digits: one, two, three, four --
278
683000
3000
من پێنج ڕەقەمت دەدەمێ، یەک، دوو، سێ، چوار...
11:38
oh, I did this row already. Let's do the row before you,
279
686000
2000
ئۆو، من لەمەو پێش ئەمەم ڕیز کردوە، با ڕیزی پێش تۆ بکەین
11:40
starting with you sir: one, two, three, four, five.
280
688000
3000
بەڕێز، لەتۆوە دەست پێدەکەین، یەک، دوو، سێ، چوار، پێنج
11:43
Call out a single digit -- that will be the five-digit number
281
691000
3000
ژمارەیەکم پێبڵێ..... کە دەبێت ڕەقەمێکی پێنج ژمارەیی بێت
11:46
that I will try to square. Go ahead.
282
694000
2000
کە من هەوڵ دەدەم دووجای بکەم، فەرموو
11:48
Audience: Five. AB: Five.
283
696000
2000
ئامادەبوو: پێنج. ئارسەر بینجامین: پێنج
11:50
Audience: Seven. AB: Seven.
284
698000
1000
ئامادەبوو: حەوت. ئارسەر بینجامین: حەوت
11:51
Audience: Six. AB: Six.
285
699000
1000
ئامادەبوو: شەش. ئارسەر بینجامین: شەش
11:52
Audience: Eight. AB: Eight.
286
700000
2000
ئامادەبوو: هەشت. ئارسەر بینجامین: هەشت
11:54
Audience: Three. AB: Three.
287
702000
2000
ئامادەبوو: سێ. ئارسەر بینجامین: سێ
11:56
57,683
288
704000
3000
٥٧،٦٨٣
12:01
squared. Yuck.
289
709000
2000
دووجاکردن.واو
12:03
Let me explain to you how
290
711000
2000
ڕێگەم بدە بۆت ڕوون بکەمەوە
12:05
I'm going to attempt this problem.
291
713000
3000
من هەوڵ دەدەم لەم کێشەیەدا
12:08
I'm going to break the problem down into three parts.
292
716000
3000
من ئەم کێشەیە چارسەر دەکەم بە سێ هەنگاو
12:11
I'll do 57,000 squared,
293
719000
2000
٥٧،٠٠٠ دووجا دەکەم
12:13
plus 683 squared,
294
721000
3000
کۆکردنەوەی لەگەڵ دووجای ٦٨٣
12:17
plus 57,000 times
295
725000
3000
وە کۆکردنەوەی لەگەڵ لێکدانی ٥٧،٠٠٠
12:20
683 times two.
296
728000
2000
هەروەها لێکدانی ٦٨٣
12:22
Add all those numbers together,
297
730000
2000
هەموو ئەم ژمارانە کۆدەکەموە
12:24
and with any luck, arrive at the answer.
298
732000
3000
وە بەهەر نرخێک بێت، من دەگەمە وەڵامەکە
12:28
Now, let me recap.
299
736000
2000
ئێستا، ڕێگەم بدە پوختەی بکەم
12:31
Thank you.
300
739000
2000
سوپاس
12:34
While I explain something else --
301
742000
2000
لە هەمان کاتدا من دەمەوێت شتێکی تر ڕوون بکەمەوە
12:37
-- I know, that you can use, right?
302
745000
2000
.... من دەزانم . کە دەتوانی بەکاری بهێنیت، وانیە؟
12:40
While I do these calculation[s],
303
748000
2000
لەهەمان کاتدا کە من ژمێرکاریەکە دەکەم
12:42
you might hear certain words,
304
750000
2000
لەوانەیە گوێتان لە هەندێک وشەی ڕاستیەوە بێت
12:44
as opposed to numbers, creep into the calculation.
305
752000
4000
کە دژایەتی ژمارەکان لەگەڵ ژمێرەرەکاندا بکات
12:48
Let me explain what that is.
306
756000
1000
ڕێگەم بدەن ئەوە ڕوون بکەمەوە چیە
12:49
This is a phonetic code,
307
757000
2000
ئەمە کۆدێکی دەنگیە
12:51
a mnemonic device that I use,
308
759000
2000
ئەمە شێوەیەکی بیر تیژکردنەوەیە کە من بەکاری دەهێنم
12:53
that allows me to convert numbers into words.
309
761000
3000
کە یارمەتیم دەدات ژمارەکان بگۆڕم بۆ ووشەکان
12:56
I store them as words, and later on retrieve them as numbers.
310
764000
3000
من دەیپارێزم هەروەکو ووشەکان، دواتر ئەو ووشانەم دەست دەکەوێتەوە وەکو ژمارە
12:59
I know it sounds complicated; it's not --
311
767000
2000
من دەزانم ئەم دەنگانە ئاڵۆزن، وانیە
13:01
I just don't want you to think you're seeing something out of "Rain Man" here.
312
769000
3000
نامەوێت کە ئێوە وابیربکەنەوە کە هیچ شتێک نیە لێرە بێجگە لە (پیاوی باران)ەکە
13:04
(Laughter)
313
772000
2000
پێکەنین
13:06
There's definitely a method to my madness --
314
774000
2000
بێگومان بەدڵنیاییەوە ڕێگەیەک هەیە بۆ ئەم شێتیەی من
13:08
definitely, definitely. Sorry.
315
776000
2000
بێگومان، بە دڵنیاییەوە، ببورن
13:10
(Laughter)
316
778000
3000
پێکەنین
13:14
If you want to talk to me about ADHD afterwards,
317
782000
2000
ئەگەر بتەوێت قسەم لەگەڵدا بکەیت لە بارەی بیرکردنەوە، لەدوایدا
13:16
you can talk to me then. All right --
318
784000
2000
دەتوانن قسەم لەگەڵدا بکەن دواتر، باشە
13:18
by the way, one last instruction,
319
786000
2000
بەو بۆنەیەوە، دوا زانیاری من
13:20
for my judges with the calculators -- OK, you know who you are --
320
788000
3000
بۆ ئەو داودوەرانەی ژمێرەریان پێیە.... باشە، دەزانن کە ئێوە کێن
13:23
there is at least a 50 percent chance
321
791000
3000
لیرەدا بەلایەنی کەمەوە لە %٥٠ هەلەکان
13:26
that I will make a mistake here.
322
794000
3000
کە من هەڵەی تێدا دەکەم
13:29
If I do, don't tell me what the mistake is;
323
797000
3000
ئەگەر کردم، پێم مەڵین هەڵەکەم چیە
13:32
just say, "you're close," or something like that, and I'll try and figure out the answer --
324
800000
3000
تەنها بڵێ، تۆ نزیک بوویتەوە، یان شتێک لەو بابەتە، هەروەها من هەوڵ ددەم وەڵامکەم دەست بکەوێت
13:35
which could be pretty entertaining in itself.
325
803000
3000
کە لەوانەیە بەشێوەیەکی جوان خۆی ئامادەکردبێت بۆی
13:39
If, however, I am right,
326
807000
2000
ئەگەر هەرچۆنێک بێت، من ڕاستم
13:41
whatever you do, don't keep it to yourself, OK?
327
809000
3000
هەر شتێک کە دەیکەیت، ئەوە مەهێڵەوە لە لای خۆت، باشە؟
13:44
(Laughter)
328
812000
1000
پێکەنین
13:45
Make sure everybody knows that I got the answer right,
329
813000
2000
دڵنیابە لەوەی کە هەموو کەس بزانن کە من وەڵامە ڕاستەکەم دەست کەوتوە
13:47
because this is my big finish, OK.
330
815000
3000
لەبەرئەوەی ئەوە کۆتاییەکی گەورەیە بۆ من، باشە
13:50
So, without any more stalling,
331
818000
3000
کەواتە، بە بێ ئامادەکردنی زیاتر
13:53
here we go.
332
821000
3000
فەرموون
13:56
I'll start the problem in the middle, with 57 times 683.
333
824000
2000
من دەست دەکەم بە چارەسەرکردنی ئەم کێشەیە لە ناوەڕاستەوە، ئەویش بە لێکدانی ٥٧ لەگەڵ ٦٨٣
13:58
Now, 57 times 68 is 3,400, plus 476 is 3876,
334
826000
3000
ئێستا، ٥٧ بە لێکدانی ٦٨ دەکاتە ٣٤٠٠، وە کۆکردنەوەی ٤٧٦ دەکاتە ٣٨٧٦
14:01
that's 38,760 plus 171,
335
829000
3000
ئەوە ٣٨٧٦٠ کۆی ١٧١
14:04
38,760 plus 171 is 38,931.
336
832000
3000
٣٨،٧٦٠ کۆی ١٧١ دەکاتە ٣٨،٩٣١
14:07
38,931; double that to get 77,862.
337
835000
4000
٣٨،٩٣١ دوو ئەوەندەی دەکاتە ٧٧،٨٦٢
14:11
77,862 becomes cookie fission,
338
839000
2000
٧٧،٨٦٢ دەبێت بە کێکە تەقیوەکان
14:13
cookie fission is 77,822.
339
841000
4000
کێکە تەقیوەکان (٧٧،٨٢٢)ە
14:17
That seems right, I'll go on. Cookie fission, OK.
340
845000
2000
لە ڕاست دچێت، من بەردەوام دەبم، کێکە تەقیوەکان، باشە
14:19
Next, I do 57 squared, which is 3,249, so I can say,
341
847000
4000
دواتر، من ٥٧ دووجا دەکەم، کە دەکاتە ٣،٢٤٩، لەبەرئەوە دەتوانم بڵێم
14:23
three billion. Take the 249, add that to cookie, 249,
342
851000
5000
سێ بلیۆن. (٢٤٩)ەکە هەڵبژێرە و زیادی بکە بە شێوەیەکی خەیاڵی، ٢٤٩
14:28
oops, but I see a carry coming --
343
856000
2000
بەڵام من هەڵگرەکە دەبینم کە دێت
14:30
249 --
344
858000
2000
٢٤٩
14:32
add that to cookie, 250 plus 77,
345
860000
2000
زیادی بکە بۆ ٢٥٠ کۆی ٧٧
14:34
is 327 million --
346
862000
4000
دەکاتە ٣٢٧ ملیۆن
14:38
fission, fission, OK, finally, we do 683 squared,
347
866000
2000
تەقییەوە، تەقییەوە، باشە، لە کۆتایدا، ئێمە ٦٨٣ دووجا ئەنجام دەدەین
14:41
that's 700 times 666, plus 17 squared
348
869000
2000
ئەوە ٧٠٠ لێکدانی ٦٦٦، کۆی ١٧ دووجا
14:43
is 466,489, rev up if I need it,
349
871000
3000
ئەوە ٤٦٦،٤٨٩ بە خێرایی بەرز دەبێتەوە ئەگەر بمەوێت
14:46
rev up, take the 466,
350
874000
2000
بەرزی بکەوە، ٢٦٦ وەربگرە
14:48
add that to fission, to get,
351
876000
2000
زیادی بکە بۆ ئەو بەشەی تر، بۆ ئەوەی شتێکت دەست بکەوێت
14:50
oh gee --
352
878000
2000
ئۆو
14:54
328,489.
353
882000
4000
٣٢٨،٤٨٩
14:58
Audience: Yeah!
354
886000
1000
ئامادەبوو: بەڵێ
14:59
AB: Good.
355
887000
1000
ئارسەر بینجامین: باشە
15:00
(Applause)
356
888000
1000
چەپڵە لێدان
15:01
Thank you very much.
357
889000
2000
زۆر سوپاس
15:03
I hope you enjoyed mathemagics. Thank you.
358
891000
2000
هیوادارم کاتێکی خۆشتان لەگەڵ ئەم ژمارە بەیەکەوە بەستنەتان بینی بێت. سوپاس
15:05
(Applause)
359
893000
4000
چەپڵە لێدان
ABOUT THE SPEAKER
Arthur Benjamin - MathemagicianUsing daring displays of algorithmic trickery, lightning calculator and number wizard Arthur Benjamin mesmerizes audiences with mathematical mystery and beauty.
Why you should listen
Arthur Benjamin makes numbers dance. In his day job, he's a professor of math at Harvey Mudd College; in his other day job, he's a "Mathemagician," taking the stage in his tuxedo to perform high-speed mental calculations, memorizations and other astounding math stunts. It's part of his drive to teach math and mental agility in interesting ways, following in the footsteps of such heroes as Martin Gardner.
Benjamin is the co-author, with Michael Shermer, of Secrets of Mental Math (which shares his secrets for rapid mental calculation), as well as the co-author of the MAA award-winning Proofs That Really Count: The Art of Combinatorial Proof. For a glimpse of his broad approach to math, see the list of research talks on his website, which seesaws between high-level math (such as his "Vandermonde's Determinant and Fibonacci SAWs," presented at MIT in 2004) and engaging math talks for the rest of us ("An Amazing Mathematical Card Trick").
Arthur Benjamin | Speaker | TED.com