TEDxSanQuentin
Curtis "Wall Street" Carroll: How I learned to read -- and trade stocks -- in prison
Curtis "Wall Street" Carroll: Jak nauczyłem się czytać - i handlować akcjami - w więzieniu
Filmed:
Readability: 3.7
5,811,223 views
Zarządzanie finansowe to nie umiejętność, a styl życia - tak mówi Curtis "Wall Street" Carroll. Jako więzień, Caroll zna moc dolara. Podczas pobytu za kratkami nauczył się czytać i handlować akcjami. Teraz dzieli się prostym, a potężnym przesłaniem: wszyscy musimy być bardziej doświadczeni w sprawie naszych pieniędzy.
Curtis "Wall Street" Carroll - Financial literacy advocate
Curtis “Wall Street” Carroll overcame poverty, illiteracy, incarceration and a lack of outside support to become a stock investor, creator and teacher of his own financial literacy philosophy. Full bio
Curtis “Wall Street” Carroll overcame poverty, illiteracy, incarceration and a lack of outside support to become a stock investor, creator and teacher of his own financial literacy philosophy. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I was 14 years old
0
960
2056
Miałem 14 lat,
00:15
inside of a bowling alley,
1
3040
1576
kiedy w kręgielni
00:16
burglarizing an arcade game,
2
4640
1760
okradłem automat do gier.
00:19
and upon exiting the building
3
7200
1776
Przy wyjściu z budynku
00:21
a security guard grabbed my arm, so I ran.
4
9000
2200
strażnik złapał mnie za ramię,
więc uciekłem.
więc uciekłem.
00:23
I ran down the street,
and I jumped on top of a fence.
and I jumped on top of a fence.
5
11760
2976
Pobiegłem ulicą, wskoczyłem na płot.
00:26
And when I got to the top,
6
14760
1616
Gdy dostałem się na górę,
00:28
the weight of 3,000 quarters
in my book bag
in my book bag
7
16400
2176
trzy tysiące monet w torbie
00:30
pulled me back down to the ground.
8
18600
1640
pociągnęło mnie na ziemię.
00:32
So when I came to, the security guard
was standing on top of me,
was standing on top of me,
9
20880
3056
Gdy się ocknąłem,
nade mną stał ochroniarz.
nade mną stał ochroniarz.
00:35
and he said, "Next time you little punks
steal something you can carry."
steal something you can carry."
10
23960
3416
Powiedział: "Następnym razem, gnojku,
ukradnij coś, co możesz podnieść".
ukradnij coś, co możesz podnieść".
00:39
(Laughter)
11
27400
2016
(Śmiech)
00:41
I was taken to juvenile hall
12
29440
2136
Zabrali mnie do schroniska dla nieletnich.
00:43
and when I was released
into the custody of my mother,
into the custody of my mother,
13
31600
2560
Gdy odbierała mnie matka,
00:47
the first words my uncle said was,
"How'd you get caught?"
"How'd you get caught?"
14
35080
2976
pierwsze słowa wujka brzmiały:
"Czemu dałeś się złapać?".
"Czemu dałeś się złapać?".
00:50
I said, "Man, the book bag was too heavy."
15
38080
2176
Powiedziałem: "Torba była za ciężka".
00:52
He said, "Man, you weren't supposed
to take all the quarters."
to take all the quarters."
16
40280
2936
Odpowiedział: "Nie powinieneś
zabierać wszystkich monet".
zabierać wszystkich monet".
00:55
I said, "Man, they were small.
What am I supposed to do?"
What am I supposed to do?"
17
43240
2816
"To były drobne. Co miałem zrobić?".
00:58
And 10 minutes later, he took me
to burglarize another arcade game.
to burglarize another arcade game.
18
46080
4896
10 minut później zabrał mnie
na napad na kolejny automat.
na napad na kolejny automat.
01:03
We needed gas money to get home.
19
51000
1640
Nie mieliśmy pieniędzy na benzynę.
01:05
That was my life.
20
53280
1200
Tak wyglądało moje życie.
01:07
I grew up in Oakland, California,
21
55440
1856
Dorastałem w Oakland w Kalifornii
01:09
with my mother and members
of my immediate family
of my immediate family
22
57320
2336
wraz z matką i bliskimi krewnymi
01:11
addicted to crack cocaine.
23
59680
1240
uzależnionymi od cracku.
01:13
My environment consisted
of living with family, friends,
of living with family, friends,
24
61560
4440
Spędzałem czas z z rodziną, znajomymi
01:18
and homeless shelters.
25
66960
1600
i w schroniskach dla bezdomnych.
01:21
Oftentimes, dinner was served
in breadlines and soup kitchens.
in breadlines and soup kitchens.
26
69040
3680
Obiady jedliśmy często
w darmowych stołówkach i garkuchniach.
w darmowych stołówkach i garkuchniach.
01:25
The big homie told me this:
27
73440
1856
Duży ziomek powiedział mi:
01:27
money rules the world
28
75320
1976
pieniądze rządzą światem
01:29
and everything in it.
29
77320
1216
i wszystkim, co tam jest.
01:30
And in these streets, money is king.
30
78560
2080
Na tych ulicach, pieniądz jest królem.
01:33
And if you follow the money,
31
81320
1616
A gdy pójdziesz za pieniędzmi,
01:34
it'll lead you to the bad guy
or the good guy.
or the good guy.
32
82960
2520
to zaprowadzą cię
do złego albo dobrego człowieka.
do złego albo dobrego człowieka.
01:38
Soon after, I committed my first crime,
33
86080
2536
Niedługo później
popełniłem pierwsze przestępstwo,
popełniłem pierwsze przestępstwo,
01:40
and it was the first time
that I was told that I had potential
that I was told that I had potential
34
88640
2976
wtedy po raz pierwszy
powiedziano mi, że mam potencjał
powiedziano mi, że mam potencjał
01:43
and felt like somebody believed in me.
35
91640
1840
i czułem, że ktoś we mnie wierzy.
01:46
Nobody ever told me
that I could be a lawyer,
that I could be a lawyer,
36
94240
2136
Nikt nie sądził,
że mógłbym być prawnikiem,
że mógłbym być prawnikiem,
01:48
doctor or engineer.
37
96400
1656
lekarzem czy inżynierem.
01:50
I mean, how was I supposed to do that?
I couldn't read, write or spell.
I couldn't read, write or spell.
38
98080
3416
Jak miałbym to w ogóle robić?
Nie umiałem czytać, pisać ani literować.
Nie umiałem czytać, pisać ani literować.
01:53
I was illiterate.
39
101520
1216
Byłem analfabetą.
01:54
So I always thought
crime was my way to go.
crime was my way to go.
40
102760
2560
Zawsze sądziłem,
że przestępstwo to moja droga.
że przestępstwo to moja droga.
01:59
And then one day
41
107480
1696
Wtedy, pewnego dnia,
02:01
I was talking to somebody
42
109200
1256
rozmawiałem z kimś,
02:02
and he was telling me
about this robbery that we could do.
about this robbery that we could do.
43
110480
3600
kto powiedział mi o okazji na włamanie.
02:06
And we did it.
44
114760
1200
Zrobiliśmy to.
02:09
The reality was that I was growing up
45
117080
1816
W rzeczywistości dorastałem
02:10
in the strongest
financial nation in the world,
financial nation in the world,
46
118920
2216
w najsilniejszej gospodarce świata,
02:13
the United States of America,
47
121160
1856
w Stanach Zjednoczonych Ameryki,
02:15
while I watched my mother
stand in line at a blood bank
stand in line at a blood bank
48
123040
4080
obserwując, jak matka
stoi w kolejce do banku krwi,
stoi w kolejce do banku krwi,
02:20
to sell her blood for 40 dollars
just to try to feed her kids.
just to try to feed her kids.
49
128680
3680
żeby sprzedać krew za 40 dolarów
tylko po to, żeby nakarmić dzieci.
tylko po to, żeby nakarmić dzieci.
02:25
She still has the needle marks
on her arms to day to show for that.
on her arms to day to show for that.
50
133320
3320
Do dziś ma na rękach ślady igieł.
02:29
So I never cared about my community.
51
137480
1736
Nie obchodziła mnie okolica.
02:31
They didn't care about my life.
52
139240
1496
Nie obchodziło mnie moje życie.
02:32
Everybody there was doing what they
were doing to take what they wanted,
were doing to take what they wanted,
53
140760
3416
Każdy robił swoje, żeby mieć to, co chce:
02:36
the drug dealers,
the robbers, the blood bank.
the robbers, the blood bank.
54
144200
2176
dilerzy narkotyków, bank krwi, złodzieje.
02:38
Everybody was taking blood money.
55
146400
1616
Każdy brał pieniądze za krew.
02:40
So I got mine by any means necessary.
56
148040
1896
Zarabiałem, jak się dało.
02:41
I got mine.
57
149960
1576
Zarabiałem.
02:43
Financial literacy
really did rule the world,
really did rule the world,
58
151560
2120
Analfabetyzm finansowy rządził światem,
02:46
and I was a child slave to it
59
154680
1976
byłem dla niego małym niewolnikiem
02:48
following the bad guy.
60
156680
1240
na złej drodze.
02:52
At 17 years old, I was arrested
for robbery and murder
for robbery and murder
61
160280
3176
W wieku 17 lat aresztowano mnie
za napad i zabójstwo.
za napad i zabójstwo.
02:55
and I soon learned that finances in prison
rule more than they did on the streets,
rule more than they did on the streets,
62
163480
3976
Wkrótce nauczyłem się, że w więzieniu
pieniądze liczą się bardziej niż na ulicy.
pieniądze liczą się bardziej niż na ulicy.
02:59
so I wanted in.
63
167480
1200
Chciałem mieć do nich dostęp.
03:01
One day, I rushed to grab
the sports page of the newspaper
the sports page of the newspaper
64
169600
3056
Pewnego dnia w pośpiechu
zamiast sekcji sportowej
zamiast sekcji sportowej
03:04
so my celly could read it to me,
65
172680
1816
przyniosłem koledze, który mi czytał,
03:06
and I accidentally
picked up the business section.
picked up the business section.
66
174520
2416
dział biznesowy.
03:08
And this old man said,
"Hey youngster, you pick stocks?"
"Hey youngster, you pick stocks?"
67
176960
3256
Staruszek zapytał:
"Młodzieniaszku, grasz na giełdzie?".
"Młodzieniaszku, grasz na giełdzie?".
03:12
And I said, "What's that?"
68
180240
1256
Zapytałem: "Co to?".
03:13
He said, "That's the place
where white folks keep all their money."
where white folks keep all their money."
69
181520
3176
"To miejsce, gdzie biali
trzymają całą swoją kasę".
trzymają całą swoją kasę".
03:16
(Laughter)
70
184720
1216
(Śmiech)
03:17
And it was the first time
that I saw a glimpse of hope,
that I saw a glimpse of hope,
71
185960
3856
Wtedy po raz pierwszy
dojrzałem promyk nadziei,
dojrzałem promyk nadziei,
03:21
a future.
72
189840
1496
przyszłości.
03:23
He gave me this brief description
of what stocks were,
of what stocks were,
73
191360
2600
Podał mi krótkie wyjaśnienie,
co to są akcje,
co to są akcje,
03:26
but it was just a glimpse.
74
194800
1440
ale to był tylko promyk.
03:30
I mean, how was I supposed to do it?
75
198360
1776
Jak miałbym to zrobić?
03:32
I couldn't read, write or spell.
76
200160
1760
Nie umiałem pisać, czytać, literować.
03:34
The skills that I had developed
to hide my illiteracy
to hide my illiteracy
77
202600
2616
Umiejętności rozwinięte, by to ukryć,
03:37
no longer worked in this environment.
78
205240
1976
nie działały w tym środowisku.
03:39
I was trapped in a cage,
prey among predators,
prey among predators,
79
207240
3096
Byłem uwięziony w klatce,
zdobycz między drapieżnikami,
zdobycz między drapieżnikami,
03:42
fighting for freedom I never had.
80
210360
1896
walcząc o wolność, której nie miałem.
03:44
I was lost, tired,
81
212280
2176
Byłem zgubiony i zmęczony,
03:46
and I was out of options.
82
214480
1360
skończyły mi się opcje.
03:49
So at 20 years old,
83
217000
1776
Mając 20 lat,
03:50
I did the hardest thing
I'd ever done in my life.
I'd ever done in my life.
84
218800
2520
zrobiłem najtrudniejszą
do tej pory rzecz w życiu:
do tej pory rzecz w życiu:
03:54
I picked up a book,
85
222160
1200
wziąłem książkę.
03:57
and it was the most agonizing
time of my life,
time of my life,
86
225400
2480
To najbardziej bolesny
czas w moim życiu,
czas w moim życiu,
04:01
trying to learn how to read,
87
229320
1816
próba nauki czytania,
04:03
the ostracizing from my family,
88
231160
2616
ostracyzm ze strony rodziny,
04:05
the homies.
89
233800
1200
ziomków.
04:08
It was rough, man.
90
236280
1456
Było ciężko.
04:09
It was a struggle.
91
237760
1376
Zmagałem się z tym.
04:11
But little did I know
92
239160
1696
Nie zdawałem sobie sprawy,
04:12
I was receiving the greatest gifts
I had ever dreamed of:
I had ever dreamed of:
93
240880
3416
że oto dostaję największy dar,
o jakim kiedykolwiek marzyłem:
o jakim kiedykolwiek marzyłem:
04:16
self-worth,
94
244320
1200
własną godność,
04:18
knowledge, discipline.
95
246320
1840
wiedzę i dyscyplinę.
04:21
I was so excited to be reading that I read
everything I could get my hands on:
everything I could get my hands on:
96
249000
3696
Byłem tak podekscytowany,
że czytałem wszystko, co wpadło mi w ręce:
że czytałem wszystko, co wpadło mi w ręce:
04:24
candy wrappers, clothing logos,
street signs, everything.
street signs, everything.
97
252720
3335
etykiety od cukierków, loga na ubraniach,
znaki drogowe, wszystko.
znaki drogowe, wszystko.
04:28
I was just reading stuff!
98
256079
1217
Po prostu je czytałem.
04:29
(Applause)
99
257320
1016
(Brawa)
04:30
Just reading stuff.
100
258360
1200
Po prostu czytałem
04:33
I was so excited to know how to read
and know how to spell.
and know how to spell.
101
261360
2800
Byłem podekscytowany,
że wiem, jak się czyta i literuje.
że wiem, jak się czyta i literuje.
04:36
The homie came up, said,
"Man, what you eating?"
"Man, what you eating?"
102
264720
2256
Wpadł ziomek i zapytał:
"Co to za szama?".
"Co to za szama?".
04:39
I said, "C-A-N-D-Y, candy."
103
267000
1736
"C-U-K-I-E-R-E-K, cukierek".
04:40
(Laughter)
104
268760
2256
(Śmiech)
04:43
He said, "Let me get some."
I said, "N-O. No."
I said, "N-O. No."
105
271040
2496
"Daj trochę", powiedział.
"N-I-E. Nie".
"N-I-E. Nie".
04:45
(Laughter)
106
273560
1216
(Śmiech)
04:46
It was awesome.
107
274800
1416
To było niesamowite.
04:48
I mean, I can actually now
for the first time in my life read.
for the first time in my life read.
108
276240
3176
Mogę teraz czytać
po raz pierwszy w życiu.
po raz pierwszy w życiu.
04:51
The feeling that I got
from it was amazing.
from it was amazing.
109
279440
2040
To uczucie było niesamowite.
04:55
And then at 22, feeling myself,
110
283240
2600
Mając 22 lat, znając siebie,
04:58
feeling confident,
111
286800
1736
będąc pewnym siebie,
05:00
I remembered what the OG told me.
112
288560
1840
pamiętałem, co powiedział współwięzień.
05:03
So I picked up the business section
of the newspaper.
of the newspaper.
113
291760
3736
Wybrałem dział ekonomiczny w gazecie.
05:07
I wanted to find these rich white folks.
114
295520
1936
Chciałem znaleźć białych bogatych ludzi.
05:09
(Laughter)
115
297480
1600
(Śmiech)
05:12
So I looked for that glimpse.
116
300520
1920
Szukałem tego promyka.
05:15
As I furthered my career
117
303480
1616
Rozwijałem karierę ucząc innych,
05:17
in teaching others how to
financially manage money and invest,
financially manage money and invest,
118
305120
3856
jak inwestować i zarządzać pieniędzmi.
05:21
I soon learned that I had to take
responsibility for my own actions.
responsibility for my own actions.
119
309000
3336
Zrozumiałem wkrótce, że muszę
brać odpowiedzialność za swoje działania.
brać odpowiedzialność za swoje działania.
05:24
True, I grew up
in a very complex environment,
in a very complex environment,
120
312360
3016
Dorastałem w bardzo trudnym środowisku,
05:27
but I chose to commit crimes,
121
315400
1936
ale sam wybrałem przestępstwo
05:29
and I had to own up to that.
122
317360
1776
i musiałem się do tego przyznać.
05:31
I had to take responsibility
for that, and I did.
for that, and I did.
123
319160
2616
Musiałem ponieść konsekwencje.
05:33
I was building a curriculum
that could teach incarcerated men
that could teach incarcerated men
124
321800
2896
Budowałem program nauczania,
który mógłby nauczyć skazanych,
który mógłby nauczyć skazanych,
05:36
how to manage money
through prison employments.
through prison employments.
125
324720
2280
jak zarządzać gotówką
zarobioną w więzieniu.
zarobioną w więzieniu.
05:40
Properly managing our lifestyle
would provide transferrable tools
would provide transferrable tools
126
328720
3176
Właściwe zarządzanie stylem życia
zapewni transferowalne narzędzia,
zapewni transferowalne narzędzia,
05:43
that we can use to manage money
when we reenter society,
when we reenter society,
127
331920
3336
których można użyć, zarządzając
gotówką po powrocie do społeczeństwa,
gotówką po powrocie do społeczeństwa,
05:47
like the majority of people did
who didn't commit crimes.
who didn't commit crimes.
128
335280
3256
tak jak robi to większość ludzi,
którzy nie popełnili przestępstw.
którzy nie popełnili przestępstw.
05:50
Then I discovered
129
338560
1200
Wtedy odkryłem,
05:52
that according to MarketWatch,
130
340680
2056
że według MarketWatch
05:54
over 60 percent of the American population
131
342760
2536
ponad 60% amerykańskiej populacji
05:57
has under 1,000 dollars in savings.
132
345320
2120
ma poniżej tysiąca dolarów oszczędności.
06:00
Sports Illustrated said that
over 60 percent of NBA players
over 60 percent of NBA players
133
348200
3216
Sport Illustrated napisał,
że ponad 60% graczy NBA
że ponad 60% graczy NBA
06:03
and NFL players go broke.
134
351440
1536
i NFL bankrutuje.
06:05
40 percent of marital problems
derive from financial issues.
derive from financial issues.
135
353000
3040
Z problemów w małżeństwie
40% ma podłoże finansowe.
40% ma podłoże finansowe.
06:09
What the hell?
136
357080
1216
Co, do cholery?
06:10
(Laughter)
137
358320
2136
(Śmiech)
06:12
You mean to tell me
that people worked their whole lives,
that people worked their whole lives,
138
360480
2696
Mówicie mi, że ludzie pracują całe życie,
06:15
buying cars, clothes,
homes and material stuff
homes and material stuff
139
363200
2576
kupują samochody, ubrania
domy i rzeczy materialne,
domy i rzeczy materialne,
06:17
but were living check to check?
140
365800
2216
ale żyją z miesiąca na miesiąc?
06:20
How in the world were members of society
going to help incarcerated individuals
going to help incarcerated individuals
141
368040
4336
Jakim cudem członkowie społeczności
mieliby pomóc osadzonym
mieliby pomóc osadzonym
06:24
back into society
142
372400
1216
wrócić do społeczeństwa,
06:25
if they couldn't manage they own stuff?
143
373640
1880
jeśli sami sobie nie radzą?
06:28
We screwed.
144
376160
1256
Mamy przerąbane.
06:29
(Laughter)
145
377440
1736
(Śmiech)
06:31
I needed a better plan.
146
379200
1400
Potrzebowałem lepszego planu.
06:34
This is not going to work out too well.
147
382520
2120
Ten nie za bardzo działa.
06:37
So ...
148
385040
1200
Więc...
06:39
I thought.
149
387880
1200
pomyślałem.
06:43
I now had an obligation
to meet those on the path
to meet those on the path
150
391800
2840
Miałem teraz obowiązek
wyjść tym ludziom na przeciw
wyjść tym ludziom na przeciw
06:48
and help,
151
396360
1216
i pomóc,
06:49
and it was crazy because
I now cared about my community.
I now cared about my community.
152
397600
3256
co było dziwne, bo teraz
obchodziła mnie społeczność.
obchodziła mnie społeczność.
06:52
Wow, imagine that.
I cared about my community.
I cared about my community.
153
400880
2360
Wyobraźcie sobie,
dbałem o moją społeczność.
dbałem o moją społeczność.
06:56
Financial illiteracy is a disease
154
404640
2296
Analfabetyzm finansowy to choroba,
06:58
that has crippled minorities
and the lower class in our society
and the lower class in our society
155
406960
3016
która okalecza mniejszości
i niższą klasę naszego społeczeństwa
i niższą klasę naszego społeczeństwa
07:02
for generations and generations,
156
410000
2136
przez wiele pokoleń.
07:04
and we should be furious about that.
157
412160
2496
Powinniśmy być z tego powodu wściekli.
07:06
Ask yourselves this:
158
414680
1576
Zastanów się:
07:08
How can 50 percent
of the American population
of the American population
159
416280
3256
Jak 50% populacji USA
07:11
be financially illiterate in a nation
driven by financial prosperity?
driven by financial prosperity?
160
419560
3960
może być finansowymi analfabetami
w kraju napędzanym dobrobytem finansowym?
w kraju napędzanym dobrobytem finansowym?
07:17
Our access to justice, our social status,
161
425000
2856
Nasz status społeczny,
dostęp do sprawiedliwości,
dostęp do sprawiedliwości,
07:19
living conditions, transportation and food
162
427880
3016
warunki życiowe,
jedzenie i środki transportu
jedzenie i środki transportu
07:22
are all dependent on money
that most people can't manage.
that most people can't manage.
163
430920
3056
- wszystko to zależy od pieniądza,
którego większość nie ogarnia.
którego większość nie ogarnia.
07:26
It's crazy!
164
434000
1576
To się kupy nie trzyma!
07:27
It's an epidemic
165
435600
1376
To epidemia,
07:29
and a bigger danger to public safety
than any other issue.
than any other issue.
166
437000
3000
największe zagrożenie
bezpieczeństwa publicznego.
bezpieczeństwa publicznego.
07:33
According to the California
Department of Corrections,
Department of Corrections,
167
441720
2656
Według kalifornijskiego
Departamentu Więziennictwa,
Departamentu Więziennictwa,
07:36
over 70 percent of those incarcerated
168
444400
2336
ponad 70% osadzonych
07:38
have committed or have been charged
with money-related crimes:
with money-related crimes:
169
446760
3616
popełniło lub zostało oskarżonych
o przestępstwa związane z pieniędzmi:
o przestępstwa związane z pieniędzmi:
07:42
robberies, burglaries,
fraud, larceny, distortion --
fraud, larceny, distortion --
170
450400
4520
napady, włamania, oszustwa, defraudacje
07:47
and the list goes on.
171
455720
1320
- lista się ciągnie.
07:49
Check this out:
172
457920
1216
Zauważcie:
07:51
a typical incarcerated person
173
459160
2936
typowy skazany
07:54
would enter the California prison system
174
462120
2496
wchodzi do systemu
więziennictwa Kalifornii
więziennictwa Kalifornii
07:56
with no financial education,
175
464640
1560
bez edukacji finansowej,
07:58
earn 30 cents an hour,
176
466840
1976
zarabia 30 centów za godzinę,
08:00
over 800 dollars a year,
177
468840
2216
ponad 800 dolarów rocznie,
08:03
with no real expenses and save no money.
178
471080
2760
i choć właściwie nie ma wydatków,
nic nie oszczędza.
nic nie oszczędza.
08:06
Upon his parole, he will be given
200 dollars gate money and told,
200 dollars gate money and told,
179
474760
4336
Przy zwolnieniu warunkowym
dostaje 200 dolarów i wskazówkę:
dostaje 200 dolarów i wskazówkę:
08:11
"Hey, good luck, stay out of trouble.
Don't come back to prison."
Don't come back to prison."
180
479120
3080
"Powodzenia, unikaj problemów,
nie wracaj do więzienia".
nie wracaj do więzienia".
08:14
With no meaningful preparation
or long-term financial plan,
or long-term financial plan,
181
482800
3296
Bez znaczących przygotowań
lub długotrwałego planu finansowego,
lub długotrwałego planu finansowego,
08:18
what does he do ... ?
182
486120
1200
co on zrobi...
08:20
At 60?
183
488600
1200
w wieku 60 lat?
08:23
Get a good job,
184
491120
1336
Dostanie dobrą pracę
08:24
or go back to the very criminal behavior
that led him to prison in the first place?
that led him to prison in the first place?
185
492480
3920
czy wróci do kryminalnych zachowań,
które zaprowadziły go do więzienia?
które zaprowadziły go do więzienia?
08:29
You taxpayers, you choose.
186
497400
1776
Płacicie podatki, wybierajcie.
08:31
Well, his education
already chose for him, probably.
already chose for him, probably.
187
499200
3160
Jego edukacja prawdopodobnie
wybrała już za niego.
wybrała już za niego.
08:35
So how do we cure this disease?
188
503120
2360
Jak leczyć tę chorobę?
Założyłem z partnerami program,
08:38
I cofounded a program
189
506240
1736
08:40
that we call Financial Empowerment
Emotional Literacy.
Emotional Literacy.
190
508000
4576
który nazwałem "Umiejętności
finansowe i emocjonalne".
finansowe i emocjonalne".
Po angielsku skrót to FEEL, czyli uczucie.
08:44
We call it FEEL,
191
512600
1456
08:46
and it teaches how do you separate
your emotional decisions
your emotional decisions
192
514080
3176
Program uczy oddzielania
decyzji emocjonalnych
decyzji emocjonalnych
08:49
from your financial decisions,
193
517280
1976
od decyzji finansowych,
08:51
and the four timeless rules
to personal finance:
to personal finance:
194
519280
3416
a także czterech ponadczasowych
reguł finansów osobistych:
reguł finansów osobistych:
08:54
the proper way to save,
195
522720
1560
dobrego sposobu oszczędzania,
08:57
control your cost of living,
196
525560
1640
kontrolowania codziennych wydatków,
09:00
borrow money effectively
197
528320
1776
skutecznego pożyczania pieniędzy
09:02
and diversify your finances
by allowing your money to work for you
by allowing your money to work for you
198
530120
3776
i dywersyfikacji finansów tak,
by mogły one pracować dla ciebie,
by mogły one pracować dla ciebie,
09:05
instead of you working for it.
199
533920
1816
a nie, żebyś ty pracował na nie.
09:07
Incarcerated people need these life skills
before we reenter society.
before we reenter society.
200
535760
4160
Skazani potrzebują tych umiejętności,
zanim wrócą do społeczeństwa.
zanim wrócą do społeczeństwa.
09:13
You can't have full rehabilitation
without these life skills.
without these life skills.
201
541480
3896
Nie osiągniemy pełnej rehabilitacji
bez tych umiejętności życiowych.
bez tych umiejętności życiowych.
09:17
This idea that only professionals
can invest and manage money
can invest and manage money
202
545400
3816
Idea, według której tylko profesjonaliści
mogą inwestować i zarządzać pieniędzmi
mogą inwestować i zarządzać pieniędzmi
09:21
is absolutely ridiculous,
203
549240
2256
jest całkowicie śmieszna,
09:23
and whoever told you that is lying.
204
551520
1667
a ten, kto to powiedział - kłamie.
09:25
(Applause)
205
553211
4965
(Brawa)
09:30
A professional is a person
206
558200
2416
Profesjonalista to osoba,
09:32
who knows his craft better than most,
207
560640
2496
która zna swe rzemiosło
lepiej od większości,
lepiej od większości,
09:35
and nobody knows how much money
you need, have or want better than you,
you need, have or want better than you,
208
563160
4936
a nikt nie wie lepiej od ciebie,
ile pieniędzy potrzebujesz, masz i chcesz,
ile pieniędzy potrzebujesz, masz i chcesz,
09:40
which means you are the professional.
209
568120
1960
dlatego to ty jesteś profesjonalistą.
09:42
Financial literacy is not a skill,
ladies and gentlemen.
ladies and gentlemen.
210
570880
4216
Proszę państwa,
zrozumienie finansów to nie umiejętność.
zrozumienie finansów to nie umiejętność.
09:47
It's a lifestyle.
211
575120
1200
To styl życia.
09:49
Financial stability is a byproduct
of a proper lifestyle.
of a proper lifestyle.
212
577560
4496
Stabilność finansowa
to produkt uboczny dobrego stylu życia.
to produkt uboczny dobrego stylu życia.
09:54
A financially sound incarcerated person
can become a taxpaying citizen,
can become a taxpaying citizen,
213
582080
3800
Radzący sobie z finansami więzień
może stać się płatnikiem podatków,
może stać się płatnikiem podatków,
09:58
and a financially sound
taxpaying citizen can remain one.
taxpaying citizen can remain one.
214
586680
3496
a radzący sobie z finansami obywatel
może płacić je nadal.
może płacić je nadal.
10:02
This allows us to create a bridge
between those people who we influence:
between those people who we influence:
215
590200
4336
To pozwala nam stworzyć most
między tymi, na których wpływamy:
między tymi, na których wpływamy:
10:06
family, friends and those young people
216
594560
2736
rodzinę, znajomych i tych młodych ludzi,
10:09
who still believe
that crime and money are related.
that crime and money are related.
217
597320
2920
którzy wciąż wierzą,
że pieniądze zalezą od przestępstwa,
że pieniądze zalezą od przestępstwa,
10:13
So let's lose the fear and anxiety
218
601720
2896
Odrzućmy strach i niepokój
10:16
of all the big financial words
219
604640
1456
przed słownictwem finansowym
10:18
and all that other nonsense
that you've been out there hearing.
that you've been out there hearing.
220
606120
3576
i wszystkie inne bzdury,
które już usłyszeliście.
które już usłyszeliście.
10:21
And let's get to the heart
of what's been crippling our society
of what's been crippling our society
221
609720
3856
Dojdźmy do sedna tego,
co powstrzymuje nasze społeczeństwo
co powstrzymuje nasze społeczeństwo
10:25
from taking care of your responsibility
to be better life managers.
to be better life managers.
222
613600
4360
przez przyjęciem odpowiedzialności
za lepsze zarządzanie własnym życiem.
za lepsze zarządzanie własnym życiem.
10:31
And let's provide a simple
and easy to use curriculum
and easy to use curriculum
223
619000
3336
Zapewnijmy prosty
i łatwy do użycia program,
i łatwy do użycia program,
10:34
that gets to the heart, the heart
224
622360
2256
który dociera do serca:
10:36
of what financial empowerment
and emotional literacy really is.
and emotional literacy really is.
225
624640
3936
czym naprawdę są umiejętności
finansowe i emocjonalne.
finansowe i emocjonalne.
10:40
Now, if you're sitting out here
in the audience and you said,
in the audience and you said,
226
628600
2896
Jeśli siedzisz teraz na widowni i myślisz:
10:43
"Oh yeah, well, that ain't me
and I don't buy it,"
and I don't buy it,"
227
631520
2416
"To nie dla mnie, nie kupuję tego",
10:45
then come take my class --
228
633960
1296
przyjdź na moje zajęcia...
10:47
(Laughter)
229
635280
1696
(Śmiech)
10:49
so I can show you how much money
it costs you every time you get emotional.
it costs you every time you get emotional.
230
637000
3680
i zobacz, ile kosztuje cię
uleganie emocjom.
uleganie emocjom.
10:53
(Applause)
231
641960
3160
(Brawa)
10:59
Thank you very much. Thank you.
232
647600
1536
Dziękuję wam bardzo. Dziękuję.
11:01
(Applause)
233
649160
1160
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Curtis "Wall Street" Carroll - Financial literacy advocateCurtis “Wall Street” Carroll overcame poverty, illiteracy, incarceration and a lack of outside support to become a stock investor, creator and teacher of his own financial literacy philosophy.
Why you should listen
The media calls Curtis "Wall Street" Carroll the "Oracle of San Quentin" for his stock picking prowess and ability to translate financial information into simple language for his students.
Carroll grew up in Oakland, California surrounded by poverty. In 1996, at 17 years old, he committed a robbery where a man was killed. He turned himself in and ended up an illiterate teenager in prison with a 54-to-life sentence. While in prison, the stock market captured his attention, but due to his illiteracy he couldn't learn more about it. Motivating by the lure of financial gaining, he taught himself how to read at 20-21 years old, and then he started studying the stock market. Carroll's role models changed from drug dealers and sports figures to Bill Gates and Warren Buffet. He wanted others to learn this new way of making money.
When Carroll arrived at San Quentin in 2012, he met Troy Williams, who helped him start the Financial Literacy Program. Together they created the philosophy F.E.E.L (Financial Empowerment Emotional Literacy) that teaches people to recognize how their emotions affect their financial decision, and how to separate the two.
Curtis "Wall Street" Carroll | Speaker | TED.com