TED2017
Michael Patrick Lynch: How to see past your own perspective and find truth
Michael Patrick Lynch: Kendi bakış açının ötesine geçerek doğruyu bulmak
Filmed:
Readability: 3.9
1,781,987 views
İnternette bir şeyler okudukça ve izledikçe neyin doğru, neyin yanlış olduğuna karar vermek zorlaşıyor. Felsefeci Michael Patrick Lynch daha çok bilip daha az anlıyor gibi olduğumuzu söylüyor. Konuşmasında kafamızdaki baloncukları patlatmak için adımlar atmamız ve aslında her şeyin zeminini oluşturan ortak gerçekliğe katılmamız konusunda bizi cesaretlendiriyor.
Michael Patrick Lynch - Philosopher
Michael Patrick Lynch examines truth, democracy, public discourse and the ethics of technology in the age of big data. Full bio
Michael Patrick Lynch examines truth, democracy, public discourse and the ethics of technology in the age of big data. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So, imagine that you had
your smartphone miniaturized
your smartphone miniaturized
0
740
3679
Akıllı telefonlarınızın minyatür
boyutuna getirildiğini
boyutuna getirildiğini
ve direkt olarak beyninize
bağlandığını hayal edin.
bağlandığını hayal edin.
00:16
and hooked up directly to your brain.
1
4443
2360
Eğer böyle bir beyin çipiniz olsaydı
00:19
If you had this sort of brain chip,
2
7711
1893
00:21
you'd be able to upload
and download to the internet
and download to the internet
3
9628
2531
internetten indirme
ve yükleme işlemlerinizi
ve yükleme işlemlerinizi
düşünce hızında yapabilirdiniz.
00:24
at the speed of thought.
4
12183
1192
00:25
Accessing social media or Wikipedia
would be a lot like --
would be a lot like --
5
13986
3267
Sosyal medyaya ya da Wikipedia'ya girmek,
içeriden de olsa,
00:29
well, from the inside at least --
6
17277
1640
hafızanıza danışmak gibi bir şey olurdu.
00:30
like consulting your own memory.
7
18941
1750
00:33
It would be as easy
and as intimate as thinking.
and as intimate as thinking.
8
21247
3198
Düşünmek gibi kolay ve içli dışlı olurdu.
Ama bu neyin doğru olduğunu bilmenizi
daha kolay hâle getirir miydi?
daha kolay hâle getirir miydi?
00:37
But would it make it easier
for you to know what's true?
for you to know what's true?
9
25579
3157
00:40
Just because a way
of accessing information is faster
of accessing information is faster
10
28760
2961
Tek başına bir bilgiye
daha hızlı ulaşabiliyor olmak
daha hızlı ulaşabiliyor olmak
onun daha güvenilir olduğu
anlamına gelmez ve aynı şekilde,
anlamına gelmez ve aynı şekilde,
00:43
it doesn't mean it's more
reliable, of course,
reliable, of course,
11
31745
2245
00:46
and it doesn't mean that we would all
interpret it the same way.
interpret it the same way.
12
34014
3231
onu hepimizin aynı şekilde
yorumlayacağı anlamına da gelmez.
yorumlayacağı anlamına da gelmez.
Ve bu onu daha iyi değerlendireceğimiz
anlamına da gelmiyor.
anlamına da gelmiyor.
00:49
And it doesn't mean that you would be
any better at evaluating it.
any better at evaluating it.
13
37269
3594
Hatta bu kötü bir şey de olabilir,
00:52
In fact, you might even be worse,
14
40887
1657
00:54
because, you know, more data,
less time for evaluation.
less time for evaluation.
15
42568
2782
çünkü daha fazla bilgiyi değerlendirmek
için daha az zaman demek.
için daha az zaman demek.
00:58
Something like this is already
happening to us right now.
happening to us right now.
16
46378
3395
Buna benzer bir şeyi
halihazırda yaşamaktayız.
halihazırda yaşamaktayız.
01:01
We already carry a world of information
around in our pockets,
around in our pockets,
17
49797
3858
Dünya kadar bilgiyi çoktan
ceplerimizde taşımaktayız,
ceplerimizde taşımaktayız,
ancak daha fazla bilgiye
ulaştıkça ve paylaştıkça
ulaştıkça ve paylaştıkça
01:05
but it seems as if the more information
we share and access online,
we share and access online,
18
53679
4229
doğru ve sahte arasındaki farkı
01:09
the more difficult it can be for us
to tell the difference
to tell the difference
19
57932
2802
söylememiz daha zorlaşıyor gibi gözüküyor.
01:12
between what's real and what's fake.
20
60758
2117
Daha fazla biliyor ama
daha az anlıyor gibiyiz.
daha az anlıyor gibiyiz.
01:15
It's as if we know more
but understand less.
but understand less.
21
63507
3938
Günümüzde bunun modern hayatın
bir parçası olduğunu sanıyorum:
bir parçası olduğunu sanıyorum:
01:20
Now, it's a feature
of modern life, I suppose,
of modern life, I suppose,
22
68152
2937
01:23
that large swaths of the public
live in isolated information bubbles.
live in isolated information bubbles.
23
71113
3988
Toplumun geniş kesimleri
bilgi baloncuklarında yaşıyorlar.
bilgi baloncuklarında yaşıyorlar.
Kutuplaştırılıyoruz:
01:27
We're polarized: not just over values,
but over the facts.
but over the facts.
24
75849
4654
Sadece değerler değil, aynı
zamanda gerçekler üzerinden.
zamanda gerçekler üzerinden.
Bunun nedenlerinden bir tanesi,
interneti yöneten veri analizlerinin
interneti yöneten veri analizlerinin
01:32
One reason for that is, the data
analytics that drive the internet
analytics that drive the internet
25
80527
3597
bize sadece bilgi aktarıyor olması değil,
01:36
get us not just more information,
26
84148
2399
istediğimizden fazla
bilgi aktarıyor olması.
bilgi aktarıyor olması.
01:38
but more of the information that we want.
27
86571
2186
Çevrim içi hayatımız
kişiselleştirilmiş durumda;
kişiselleştirilmiş durumda;
01:40
Our online life is personalized;
28
88781
2390
karşılaştığımız haberlerden,
01:43
everything from the ads we read
29
91195
1730
01:44
to the news that comes down
our Facebook feed
our Facebook feed
30
92949
2590
Facebook haber akışımıza kadar her şey
01:47
is tailored to satisfy our preferences.
31
95563
3006
tercihlerimize göre biçimlendirilmiş.
Sonuç olarak daha fazla bilgi ararken
01:51
And so while we get more information,
32
99279
1806
01:53
a lot of that information ends up
reflecting ourselves
reflecting ourselves
33
101109
3230
ulaştımız bilgiler
gerçeği yansıttığı kadar
gerçeği yansıttığı kadar
kendimizi de yansıtıyor.
01:56
as much as it does reality.
34
104363
2204
01:59
It ends up, I suppose,
35
107198
1639
Sanıyorum bu, bilgi baloncuklarımızı
02:01
inflating our bubbles
rather than bursting them.
rather than bursting them.
36
109691
2533
patlatmak yerine şişiriyor.
Belki böyle bir durum içinde olmamız,
paradoksal bir durum içinde,
paradoksal bir durum içinde,
02:05
And so maybe it's no surprise
37
113331
2129
02:07
that we're in a situation,
a paradoxical situation,
a paradoxical situation,
38
115484
2905
çok daha fazla bildiğimizi düşünmemiz
02:10
of thinking that we know so much more,
39
118413
2131
ama bildiğimizin ne olduğu konusunda
02:12
and yet not agreeing
on what it is we know.
on what it is we know.
40
120568
3010
anlaşamıyor olmamız bir sürpriz değildir.
Peki bu bilgi kutuplaşması
problemini nasıl çözeceğiz?
problemini nasıl çözeceğiz?
02:17
So how are we going to solve
this problem of knowledge polarization?
this problem of knowledge polarization?
41
125259
3572
Belli başlı bir taktik;
teknolojiyi düzeltmeye çalışmak
teknolojiyi düzeltmeye çalışmak
02:20
One obvious tactic is to try
to fix our technology,
to fix our technology,
42
128855
4168
ve dijital platformları kutuplaşmaya
duyarlı olacak şekilde
duyarlı olacak şekilde
02:25
to redesign our digital platforms,
43
133047
1909
02:26
so as to make them less
susceptible to polarization.
susceptible to polarization.
44
134980
3143
yeniden dizayn etmek.
02:30
And I'm happy to report
45
138884
1199
Google ve Facebook'ta
çok sayıda zeki insanın
çok sayıda zeki insanın
02:32
that many smart people at Google
and Facebook are working on just that.
and Facebook are working on just that.
46
140107
4640
tam da bunun üzerinde çalıştığını
mutlulukla belirtmek istiyorum.
mutlulukla belirtmek istiyorum.
Ve bu projeler çok önemli.
02:36
And these projects are vital.
47
144771
1589
Ben teknolojiyi düzeltmenin
bilgi kutuplaşması problemini çözmekte
bilgi kutuplaşması problemini çözmekte
02:39
I think that fixing technology
is obviously really important,
is obviously really important,
48
147837
3130
çok önemli olduğunu düşünüyorum;
ancak bunun tek başına
ancak bunun tek başına
02:42
but I don't think technology alone,
fixing it, is going to solve the problem
fixing it, is going to solve the problem
49
150991
4622
bilgi kutuplaşması problemini
çözeceğini de düşünmüyorum.
çözeceğini de düşünmüyorum.
02:47
of knowledge polarization.
50
155637
1354
Öyle düşünmüyorum, çünkü en nihayetinde
02:49
I don't think that because I don't think,
at the end of the day,
at the end of the day,
51
157015
3075
bu problemin teknolojiyle
alakalı olduğunu düşünmüyorum.
alakalı olduğunu düşünmüyorum.
02:52
it is a technological problem.
52
160114
1629
Bence bu insanlarla alakalı bir problem,
02:53
I think it's a human problem,
53
161767
1875
nasıl düşündüğümüz ve
nelere değer verdiğimizle ilgili.
nelere değer verdiğimizle ilgili.
02:55
having to do with how we think
and what we value.
and what we value.
54
163666
3565
03:00
In order to solve it, I think
we're going to need help.
we're going to need help.
55
168285
2615
Ve bunu çözmek için
yardıma ihtiyacımız var.
yardıma ihtiyacımız var.
Psikolojiden ve siyaset biliminden
faydalanmaya ihtiyacımız var.
faydalanmaya ihtiyacımız var.
03:02
We're going to need help
from psychology and political science.
from psychology and political science.
56
170924
3005
Ama bence ayrıca felsefeden de
yararlanmaya ihtiyacımız var.
yararlanmaya ihtiyacımız var.
03:05
But we're also going to need help,
I think, from philosophy.
I think, from philosophy.
57
173953
3250
Çünkü bilgi kutuplaşması
problemini çözmek için
problemini çözmek için
03:10
Because to solve the problem
of knowledge polarization,
of knowledge polarization,
58
178663
3528
temel bir felsefik düşünce ile
03:15
we're going to need to reconnect
59
183522
1995
bağ kurmamız gerekiyor.
03:18
with one fundamental, philosophical idea:
60
186455
3836
O da ortak bir gerçeklikte
yaşıyor olduğumuz.
yaşıyor olduğumuz.
03:23
that we live in a common reality.
61
191219
2397
Ortak gerçeklik düşüncesi
03:26
The idea of a common reality
is like, I suppose,
is like, I suppose,
62
194671
4027
çoğu felsefik kavram gibi
03:30
a lot of philosophical concepts:
63
198722
1563
ifade etmesi basit
03:32
easy to state
64
200309
1166
ama pratiğe koyması
gizemli bir şekilde zor.
gizemli bir şekilde zor.
03:33
but mysteriously difficult
to put into practice.
to put into practice.
65
201499
2635
Bunu gerçekten kabul etmek için
03:37
To really accept it,
66
205003
1305
03:38
I think we need to do three things,
67
206332
2217
bence hepsi de şu an çok zor
olan üç şeyi yapmalıyız.
olan üç şeyi yapmalıyız.
03:40
each of which is a challenge right now.
68
208573
2312
Birincisi, doğrunun olduğuna inanmalıyız.
03:44
First, we need to believe in truth.
69
212749
2564
Kültürümüzün şu sıralar bu kavramla
03:48
You might have noticed
70
216267
1163
03:49
that our culture is having
something of a troubled relationship
something of a troubled relationship
71
217454
3015
az çok sıkıntılı bir ilişkisi
olduğunun farkındasınızdır.
olduğunun farkındasınızdır.
03:52
with that concept right now.
72
220493
1401
Bir siyaset yorumcusunun çok da uzak
olmayan bir zamanda ifade ettiği gibi,
olmayan bir zamanda ifade ettiği gibi,
03:55
It seems as if we disagree so much that,
73
223061
3213
03:58
as one political commentator
put it not long ago,
put it not long ago,
74
226298
2809
eğer yeteri kadar itiraz edersek
aslında doğru diye bir şey
olmadığını görürüz.
olmadığını görürüz.
04:01
it's as if there are no facts anymore.
75
229131
2235
Ama bu düşünce aslında ortalıkta dolaşan
04:04
But that thought is actually an expression
76
232986
4222
çekici bir deyişin dışavurumu.
04:09
of a sort of seductive line
of argument that's in the air.
of argument that's in the air.
77
237232
4009
Şöyle diyor:
04:13
It goes like this:
78
241668
1268
04:16
we just can't step outside
of our own perspectives;
of our own perspectives;
79
244188
2851
Kendi bakış açılarımızın dışına çıkamayız,
04:19
we can't step outside of our biases.
80
247063
2442
ön yargılarımızdan kaçamayız.
Her denediğimizde ise
04:21
Every time we try,
81
249529
1473
04:23
we just get more information
from our perspective.
from our perspective.
82
251026
3585
kendi bakış açımızla alakalı
daha çok bilgi ediniriz.
daha çok bilgi ediniriz.
04:27
So, this line of thought goes,
83
255536
2250
Bu deyiş şöyle devam eder:
Objektif bir doğru olgusu illüzyondur
04:31
we might as well admit
that objective truth is an illusion,
that objective truth is an illusion,
84
259016
3762
ya da zaten fark etmez,
04:34
or it doesn't matter,
85
262802
1154
04:35
because either we'll never
know what it is,
know what it is,
86
263980
2146
çünkü ya hiç yoktur
ya da onu hiçbir zaman bilemeyeceğiz.
04:39
or it doesn't exist in the first place.
87
267039
2143
04:43
That's not a new philosophical thought --
88
271173
2996
Bu yeni bir felsefik düşünce değil:
gerçekle ilgili şüphecilik.
04:46
skepticism about truth.
89
274193
1848
04:49
During the end of the last century,
as some of you know,
as some of you know,
90
277332
2881
Bazılarınız bilir belki,
son yüzyıl boyunca
son yüzyıl boyunca
bazı akademik daireler içinde
çok popülerdi.
çok popülerdi.
04:52
it was very popular in certain
academic circles.
academic circles.
91
280237
2294
04:55
But it really goes back all the way
to the Greek philosopher Protagoras,
to the Greek philosopher Protagoras,
92
283317
5133
Ama bu aslında Yunan filozof Protagoras
zamanına kadar gider.
05:00
if not farther back.
93
288474
1326
05:02
Protagoras said that objective
truth was an illusion
truth was an illusion
94
290252
2449
Protagoras, objektif gerçekliğin
bir illüzyon olduğunu,
bir illüzyon olduğunu,
05:04
because "man is the measure
of all things."
of all things."
95
292725
2907
çünkü 'insanın her şeyin
ölçüsü' olduğunu söyler.
ölçüsü' olduğunu söyler.
İnsan her şeyin ölçüsüdür.
05:07
Man is the measure of all things.
96
295656
1940
05:10
That can seem like a bracing bit
of realpolitik to people,
of realpolitik to people,
97
298169
2823
Bu insanlara sıkıcı bir şekilde
reelpolitik gelebilir
reelpolitik gelebilir
ya da özgürleştirici,
05:13
or liberating,
98
301016
1159
çünkü bu hepimizin kendi gerçeğini
keşfetmesine izin veriyor.
keşfetmesine izin veriyor.
05:14
because it allows each of us
to discover or make our own truth.
to discover or make our own truth.
99
302199
4538
Ama aslında bence bu düşünce
05:20
But actually, I think it's a bit
of self-serving rationalization
of self-serving rationalization
100
308618
4162
felsefe kılığına bürünerek
kendini makul kılıyor.
kendini makul kılıyor.
05:24
disguised as philosophy.
101
312804
1867
05:27
It confuses the difficulty
of being certain
of being certain
102
315507
2808
Gerçeğin imkânsızlığını öne sürerek
emin olmanın zorluğunu daha da karıştıyor.
05:30
with the impossibility of truth.
103
318339
2645
Bakın,
05:34
Look --
104
322223
1206
05:36
of course it's difficult
to be certain about anything;
to be certain about anything;
105
324768
2940
herhangi bir şey hakkında
emin olmak tabii ki zordur;
emin olmak tabii ki zordur;
hepimiz 'Matrix' içinde
yaşıyor olabiliriz.
yaşıyor olabiliriz.
05:40
we might all be living in "The Matrix."
106
328908
2313
05:44
You might have a brain chip in your head
107
332018
1982
Kafanızın içinde sizi yanlış düşüncelerle
05:46
feeding you all the wrong information.
108
334024
1964
dolduran bir beyin çipi de olabilir.
05:49
But in practice, we do agree
on all sorts of facts.
on all sorts of facts.
109
337593
4179
Ama pratikte çoğu konuda
gerçekler hakkında anlaşma sağlıyoruz.
gerçekler hakkında anlaşma sağlıyoruz.
05:53
We agree that bullets can kill people.
110
341796
3239
Kurşunların insanları
öldürdüğünü kabul ediyoruz.
öldürdüğünü kabul ediyoruz.
Kanatlarınızı çırpıp da
uçamayacağınızı kabul ediyoruz.
uçamayacağınızı kabul ediyoruz.
05:57
We agree that you can't flap
your arms and fly.
your arms and fly.
111
345616
4383
06:02
We agree -- or we should --
112
350023
2109
Harici gerçekler olduğunu kabul ederiz
--ya da etmemiz gerekir--
06:05
that there is an external reality
113
353018
2297
ve bunu inkâr etmek canımızı yakabilir.
06:07
and ignoring it can get you hurt.
114
355339
2081
Her şeye karşın ön yargılarımızdan
kurtulmamıza imkân verdiği için
kurtulmamıza imkân verdiği için
06:11
Nonetheless, skepticism
about truth can be tempting,
about truth can be tempting,
115
359205
4149
06:15
because it allows us to rationalize
away our own biases.
away our own biases.
116
363378
3314
şüphecilik cezbedici olabiliyor.
06:18
When we do that, we're sort of like
the guy in the movie
the guy in the movie
117
366716
2987
Bunu yaparken 'Matrix'
içinde olduğunu bilen,
içinde olduğunu bilen,
06:21
who knew he was living in "The Matrix"
118
369727
2338
ama yine de orada mutlu olduğuna
karar veren adama benzeriz.
karar veren adama benzeriz.
06:24
but decided he liked it there, anyway.
119
372793
2725
Sonuç olarak istediğine
ulaşmak iyi hissettirir.
ulaşmak iyi hissettirir.
06:29
After all, getting what you
want feels good.
want feels good.
120
377031
2658
Her zaman doğru olmak iyi hissettirir.
06:32
Being right all the time feels good.
121
380271
2696
06:34
So, often it's easier for us
122
382991
2782
Bu yüzden kendimizi bilgi
baloncuklarımızın içine kapamak,
baloncuklarımızın içine kapamak,
06:37
to wrap ourselves in our cozy
information bubbles,
information bubbles,
123
385797
3489
suizan ile yaşamak
ve baloncuklarımızı gerçekliğin
ölçüsü olarak kabul etmek
ölçüsü olarak kabul etmek
06:42
live in bad faith,
124
390049
1541
06:43
and take those bubbles
as the measure of reality.
as the measure of reality.
125
391614
3751
genelde bizler için daha kolaydır.
Bence suizanın nasıl hareketlerimize
yön verdiğinin bir örneği
yön verdiğinin bir örneği
06:48
An example, I think, of how
this bad faith gets into our action
this bad faith gets into our action
126
396595
5845
sahte haberlere olan reaksiyonumuzdu.
06:54
is our reaction
to the phenomenon of fake news.
to the phenomenon of fake news.
127
402464
4785
06:59
The fake news that spread on the internet
128
407874
2930
2016 Amerikan başkanlık seçimleri boyunca
07:02
during the American
presidential election of 2016
presidential election of 2016
129
410828
4654
internette dolaşan sahte haberler
ön yargılarımızı beslemek
07:07
was designed to feed into our biases,
130
415506
2627
ve baloncuklarımızı şişirmeye
yönelik olarak tasarlanmıştı.
yönelik olarak tasarlanmıştı.
07:10
designed to inflate our bubbles.
131
418157
2114
07:12
But what was really striking about it
132
420295
2051
Ama bununla alakalı asıl çarpıcı olan
07:14
was not just that it fooled
so many people.
so many people.
133
422370
2614
sadece ne kadar insanı kandırdığı değil.
07:17
What was really striking to me
about fake news,
about fake news,
134
425595
2841
Sahte haberler hakkında
benim için asıl çarpıcı olan
benim için asıl çarpıcı olan
07:20
the phenomenon,
135
428460
1338
bu olayın nasıl da hızlı bir şekilde
bilgi kutuplaşmasına konu olduğuydu;
bilgi kutuplaşmasına konu olduğuydu;
07:21
is how quickly it itself became
the subject of knowledge polarization;
the subject of knowledge polarization;
136
429822
5055
o kadar ki, 'sahte haber' kavramı
07:27
so much so, that the very term --
the very term -- "fake news"
the very term -- "fake news"
137
435582
3679
şimdi sadece 'hoşumuza
gitmeyen haberler' oluverdi.
gitmeyen haberler' oluverdi.
07:31
now just means: "news story I don't like."
138
439285
3404
İşte bu bahsettiğim, doğruya karşı
beslenen suizanın bir örneği.
beslenen suizanın bir örneği.
07:35
That's an example of the bad faith
towards the truth that I'm talking about.
towards the truth that I'm talking about.
139
443367
4873
Ama bence doğruya karşı
duyulan şüpheciliğin
duyulan şüpheciliğin
07:43
But the really, I think, dangerous thing
140
451240
3474
asıl tehlikeli yanı
07:47
about skepticism with regard to truth
141
455981
2578
bunun despotizme yol açması.
07:51
is that it leads to despotism.
142
459476
1907
07:54
"Man is the measure of all things"
143
462350
2923
'İnsan her şeyin ölçüsüdür.'
07:57
inevitably becomes "The Man
is the measure of all things."
is the measure of all things."
144
465297
3917
kaçınılmaz olarak
'İNSAN her şeyin ölçüsüdür'
'İNSAN her şeyin ölçüsüdür'
hâline geliyor.
08:01
Just as "every man for himself"
145
469852
2650
Tıpkı 'her koyun kendi
bacağından asılır' sözünün
bacağından asılır' sözünün
08:04
always seems to turn out to be
"only the strong survive."
"only the strong survive."
146
472526
2995
'yalnızca güçlü olan hayatta kalır'
zihniyetini ortaya çıkardığı gibi.
zihniyetini ortaya çıkardığı gibi.
Orwell'in '1984' kitabının sonunda,
08:08
At the end of Orwell's "1984,"
147
476345
2489
08:12
the thought policeman O'Brien is torturing
the protagonist Winston Smith
the protagonist Winston Smith
148
480136
4259
düşünce polisi O'Brien
ana karakter Winston Smith'e
ana karakter Winston Smith'e
iki artı ikinin beşe eşit olduğuna
inanması için işkence eder.
inanması için işkence eder.
08:16
into believing two plus two equals five.
149
484419
3198
O'Brien'ın yapmak istediği
08:20
What O'Brien says is the point,
150
488571
2804
Smith'i parti ne söylerse doğru olduğu
08:25
is that he wants to convince Smith
that whatever the party says is the truth,
that whatever the party says is the truth,
151
493486
4421
ya da doğrunun, parti ne söylerse
o olduğu konusunda ikna etmek.
o olduğu konusunda ikna etmek.
08:29
and the truth is whatever the party says.
152
497931
2885
08:33
And what O'Brien knows
is that once this thought is accepted,
is that once this thought is accepted,
153
501484
3520
O'Brien'ın bildiği gibi bir kere
bu fikir kabul edildiğinde
bu fikir kabul edildiğinde
08:38
critical dissent is impossible.
154
506387
2554
eleştirel muhalefette bulunmak imkânsızdı.
08:41
You can't speak truth to power
155
509857
2188
Eğer güç, tabiatı gereği
doğruyu söylüyorsa
doğruyu söylüyorsa
08:44
if the power speaks truth by definition.
156
512069
3155
ona karşı doğrulardan bahsedemezsiniz.
08:48
I said that in order to accept
that we really live in a common reality,
that we really live in a common reality,
157
516880
4243
Ortak bir gerçeklikte yaşadığımızı
kabul edebilmemiz için
kabul edebilmemiz için
üç şey yapmamız gerektiğini söylemiştim.
08:53
we have to do three things.
158
521147
1287
Birincisi, bir doğrunun olduğuna inanmak.
08:54
The first thing is to believe in truth.
159
522458
1985
İkincisi ise Kant'ın Aydınlanma'nın
mottosu olarak söylediği
mottosu olarak söylediği
08:56
The second thing can be summed up
160
524467
1670
08:58
by the Latin phrase that Kant took
as the motto for the Enlightenment:
as the motto for the Enlightenment:
161
526161
5086
Latince bir sözle özetlenebilir:
09:03
"Sapere aude,"
162
531271
1637
'Sapere aude'
ya da 'bilmeye cesaret et.'
09:04
or "dare to know."
163
532932
1732
Ya da Kant'ın istediği gibi,
'kendi başına bilmeye cesaret et.'
'kendi başına bilmeye cesaret et.'
09:06
Or as Kant wants,
"to dare to know for yourself."
"to dare to know for yourself."
164
534688
2426
Sanırım internetin çıktığı ilk günlerde
09:10
I think in the early days of the internet,
165
538208
2042
çoğumuz bilgi teknolojisinin
kendi başımıza bilmemizi
kendi başımıza bilmemizi
09:12
a lot of us thought
166
540274
1166
09:13
that information technology
was always going to make it easier
was always going to make it easier
167
541464
3810
hep daha kolay hâle
getireceğini düşünmüşüzdür
getireceğini düşünmüşüzdür
09:17
for us to know for ourselves,
168
545298
1855
ve aslında çoğu açıdan öyle de oldu.
09:19
and of course in many ways, it has.
169
547177
2692
09:21
But as the internet has become
more and more a part of our lives,
more and more a part of our lives,
170
549893
3838
Ancak internet hayatımızın
bir parçası haline geldikçe
bir parçası haline geldikçe
onu daha pasif bir şekilde kullanır olduk.
09:25
our reliance on it, our use of it,
171
553755
1959
09:27
has become often more passive.
172
555738
2560
Bilgimizin büyük bir kısmı 'Google-bilgi.'
09:30
Much of what we know today we Google-know.
173
558322
2365
Yığınlarca bilgiyi indiriyoruz
09:33
We download prepackaged sets of facts
174
561299
3695
ve sosyal medyanın ışığında harmanlıyoruz.
09:37
and sort of shuffle them along
the assembly line of social media.
the assembly line of social media.
175
565018
3812
09:41
Now, Google-knowing is useful
176
569357
1430
Google-bilme faydalı bir şey,
09:42
precisely because it involves
a sort of intellectual outsourcing.
a sort of intellectual outsourcing.
177
570811
3196
çünkü bir bilgi kaynağı sunuyor.
09:46
We offload our effort onto a network
of others and algorithms.
of others and algorithms.
178
574031
5765
Kendi göstermemiz gereken çabayı
başkalarına ve algoritmalara yüklüyoruz.
başkalarına ve algoritmalara yüklüyoruz.
09:51
And that allows us, of course,
to not clutter our minds
to not clutter our minds
179
579820
3007
Ve bu, bütün o bilgilerin
kafamızı karıştırmasını engelliyor.
09:54
with all sorts of facts.
180
582851
1439
İhtiyacımız olduğu an
onları indirebiliriz.
onları indirebiliriz.
09:56
We can just download them
when we need them.
when we need them.
181
584314
2287
09:58
And that's awesome.
182
586625
1382
Ve bu harika bir şey.
Ama bir dizi bilgiyi indirmek ile
10:01
But there's a difference
between downloading a set of facts
between downloading a set of facts
183
589348
4781
onun neden öyle olduğunu
anlamak arasında fark var.
anlamak arasında fark var.
10:06
and really understanding how or why
those facts are as they are.
those facts are as they are.
184
594809
4826
Bir hastalığın neden yayıldığını,
10:13
Understanding why
a particular disease spreads,
a particular disease spreads,
185
601237
4374
10:17
or how a mathematical proof works,
186
605635
2059
matematiksel bir
denklemin nasıl işlediğini
denklemin nasıl işlediğini
10:19
or why your friend is depressed,
187
607718
2013
ya da bir arkadaşının canının
neden sıkkın olduğunu anlamak
neden sıkkın olduğunu anlamak
10:21
involves more than just downloading.
188
609755
2465
sadece indirmekten fazlasını gerektirir.
Kendi başına bir şeyler
yapmış olmanı gerektirir;
yapmış olmanı gerektirir;
10:25
It's going to require, most likely,
189
613396
2081
10:27
doing some work for yourself:
190
615501
2102
yaratıcı bir içgörüye sahip olmayı,
10:30
having a little creative insight;
191
618503
1840
hayal gücünü kullanmayı,
10:32
using your imagination;
192
620367
1266
10:33
getting out into the field;
193
621657
1318
sahaya inip deney yapmayı,
10:34
doing the experiment;
194
622999
1182
ispat üzerinde çalışmayı
10:36
working through the proof;
195
624205
1271
ve başkalarıyla konuşmayı.
10:37
talking to someone.
196
625500
1444
Tabii ki 'Google-bilmeyi'
bırakmalıyız demiyorum.
bırakmalıyız demiyorum.
10:43
Now, I'm not saying, of course,
that we should stop Google-knowing.
that we should stop Google-knowing.
197
631533
3544
Sadece gerektiğinden fazla
değer vermemeliyiz diyorum.
değer vermemeliyiz diyorum.
10:48
I'm just saying
198
636402
1151
10:49
we shouldn't overvalue it, either.
199
637577
1686
Daha aktif öğrenme
yöntemlerini teşvik ederek
yöntemlerini teşvik ederek
10:51
We need to find ways of encouraging
forms of knowing that are more active,
forms of knowing that are more active,
200
639287
4664
çabalarımızın baloncuklarımızı
büyütmesine engel olmalıyız.
büyütmesine engel olmalıyız.
10:56
and don't always involve passing off
our effort into our bubble.
our effort into our bubble.
201
644512
5049
Çünkü 'Google-bilme' ile
alakalı problem
alakalı problem
11:02
Because the thing about Google-knowing
is that too often it ends up
is that too often it ends up
202
650242
3341
genelde 'baloncuk-bilme'
olarak son bulması.
olarak son bulması.
11:05
being bubble-knowing.
203
653607
1364
Ve 'baloncuk-bilme' demek
her zaman haklı olmak demek.
her zaman haklı olmak demek.
11:07
And bubble-knowing means
always being right.
always being right.
204
655581
2790
Ancak bilmeye cesaret etmek,
11:11
But daring to know,
205
659183
2197
anlamaya cesaret etmek demek,
11:13
daring to understand,
206
661404
1570
yanlış olabileceği ihtimalini
göz önünde bulundurmak demektir.
göz önünde bulundurmak demektir.
11:16
means risking the possibility
that you could be wrong.
that you could be wrong.
207
664151
3066
İstediğin şey ile doğru olanın
11:19
It means risking the possibility
208
667921
2268
11:22
that what you want and what's true
are different things.
are different things.
209
670213
4327
farklı olabileceğinin farkında olmaktır.
Ve bu da beni, ortak bir gerçeklikte
yaşadığımızı kabul etmek istersek,
yaşadığımızı kabul etmek istersek,
11:28
Which brings me to the third thing
that I think we need to do
that I think we need to do
210
676070
2921
11:31
if we want to accept that we live
in a common reality.
in a common reality.
211
679854
3032
üçüncü maddeye getiriyor.
Üçüncü madde: Alçakgönüllü olun.
11:34
That third thing is:
have a little humility.
have a little humility.
212
682910
2891
Alçakgönüllülükten kastım,
bilmeye dair bir alçakgönüllülük.
bilmeye dair bir alçakgönüllülük.
11:38
By humility here, I mean
epistemic humility,
epistemic humility,
213
686510
2122
11:40
which means, in a sense,
214
688656
1989
Yani bir bakıma,
hiçbir şey bilmediğini bilmek demek.
11:43
knowing that you don't know it all.
215
691701
2403
Ama bundan da fazlası anlamına geliyor.
11:46
But it also means something
more than that.
more than that.
216
694128
2053
Dünya görüşünü, kanıtlar ve
başkalarının da deneyimleri ışığında
başkalarının da deneyimleri ışığında
11:48
It means seeing your worldview
as open to improvement
as open to improvement
217
696205
4450
gelişime açık görmek anlamına geliyor.
11:52
by the evidence and experience of others.
218
700679
2131
Dünya görüşünü, kanıtlar ve
başkalarının da deneyimleri ışığında
başkalarının da deneyimleri ışığında
11:54
Seeing your worldview
as open to improvement
as open to improvement
219
702834
2049
11:56
by the evidence and experience of others.
220
704907
2123
gelişime açık görmek.
Bu değişime açık olmaktan fazlası.
12:00
That's more than just
being open to change.
being open to change.
221
708084
2039
Bu kendini geliştirmeye
açık olmaktan da fazlası.
açık olmaktan da fazlası.
12:02
It's more than just being open
to self-improvement.
to self-improvement.
222
710147
2398
Bu bilgi birikiminin,
başkalarının katkılarıyla,
başkalarının katkılarıyla,
12:04
It means seeing your knowledge
as capable of enhancing
as capable of enhancing
223
712569
4285
gelişme ve zenginleşme
kapasitesinin olduğunu görmek demek.
kapasitesinin olduğunu görmek demek.
12:08
or being enriched
by what others contribute.
by what others contribute.
224
716878
2526
12:12
That's part of what is involved
225
720224
2714
Bu sizin de sorumlu
olduğunuz bir ortak gerçeklik
olduğunuz bir ortak gerçeklik
12:14
in recognizing there's a common reality
226
722962
2133
olduğunu anlamanızın bir şartı.
12:18
that you, too, are responsible to.
227
726116
1853
Bence toplumumuzun
bu tarz bir alçakgönüllüğü
bu tarz bir alçakgönüllüğü
12:21
I don't think it's much
of a stretch to say
of a stretch to say
228
729633
2205
12:23
that our society is not particularly great
at enhancing or encouraging
at enhancing or encouraging
229
731862
4955
geliştirmek ve teşvik etmek konusunda
çok iyi olmadığını söylesem
abartmış olmam.
abartmış olmam.
12:28
that sort of humility.
230
736841
1215
12:30
That's partly because,
231
738080
1579
Bu bir ölçüde, kibiri ve özgüveni
12:32
well, we tend to confuse
arrogance and confidence.
arrogance and confidence.
232
740810
2988
karıştırmamızdan kaynaklanıyor.
Bir ölçüde de, biliyorsunuz,
12:36
And it's partly because, well, you know,
233
744263
2441
kibir daha kolay.
12:39
arrogance is just easier.
234
747341
1553
Her şeyi bildiğini düşünmek
çok daha kolay.
çok daha kolay.
12:40
It's just easier to think of yourself
as knowing it all.
as knowing it all.
235
748918
2677
Bütün her şeyi çözdüğünü düşünmek kolay.
12:43
It's just easier to think of yourself
as having it all figured out.
as having it all figured out.
236
751619
3697
Bu doğruya karşı beslenen suizanın
12:48
But that's another example
of the bad faith towards the truth
of the bad faith towards the truth
237
756513
2933
başka bir örneği.
12:51
that I've been talking about.
238
759470
1538
Ortak gerçeklik kavramı,
12:55
So the concept of a common reality,
239
763391
2237
çoğu filozofik kavram gibi,
12:57
like a lot of philosophical concepts,
240
765652
2690
13:00
can seem so obvious,
241
768366
1484
çok doğal gözüktüğü için
onu es geçip neden önemli
olduğunu unutabiliriz.
olduğunu unutabiliriz.
13:02
that we can look right past it
242
770785
1842
13:05
and forget why it's important.
243
773945
1984
Demokrasiler, en azından arada sırada,
13:09
Democracies can't function
if their citizens don't strive,
if their citizens don't strive,
244
777394
4944
vatandaşları, özellikle
karşı çıktıkları zaman,
karşı çıktıkları zaman,
13:14
at least some of the time,
245
782362
1370
düşüncelerini iletmek ve yaymak için
13:15
to inhabit a common space,
246
783756
1681
13:17
a space where they can pass
ideas back and forth
ideas back and forth
247
785461
3456
ortak bir alanı mesken tutmaya
çabalamazlarsa, fonksiyonunu kaybeder.
çabalamazlarsa, fonksiyonunu kaybeder.
13:22
when -- and especially when --
248
790123
1786
13:23
they disagree.
249
791933
1405
Ancak ortak bir gerçeklikte
yaşadığınızı kabul etmeden
yaşadığınızı kabul etmeden
13:25
But you can't strive to inhabit that space
250
793749
2264
bu alanı mesken tutmaya çalışamazsınız.
13:29
if you don't already accept
that you live in the same reality.
that you live in the same reality.
251
797560
3586
Bunu kabul etmek için
doğrunun olduğuna inanmalıyız
doğrunun olduğuna inanmalıyız
13:35
To accept that, we've got
to believe in truth,
to believe in truth,
252
803144
2171
13:37
we've got to encourage
more active ways of knowing.
more active ways of knowing.
253
805339
3311
ve daha aktif bilme
yöntemlerini teşvik etmeliyiz.
yöntemlerini teşvik etmeliyiz.
Ayrıca bütün her şeyin
13:41
And we've got to have the humility
254
809394
1738
ölçüsü olmadığımızın farkına varmalıyız.
13:44
to realize that we're not
the measure of all things.
the measure of all things.
255
812271
2707
Belki bir gün beynimizde internetin
13:49
We may yet one day realize the vision
256
817049
3524
olduğu bir bakış açısına sahip olabiliriz.
13:52
of having the internet in our brains.
257
820597
2673
Ancak bunun korkutucu değil de
13:56
But if we want that to be liberating
and not terrifying,
and not terrifying,
258
824545
3919
özgürleştirici olmasını,
14:00
if we want it to expand our understanding
259
828488
2762
sadece pasif bilgi birikimimizi değil
kavrayışımızı da
geliştirmesini istiyorsak,
geliştirmesini istiyorsak,
14:03
and not just our passive knowing,
260
831274
2403
ne kadar harika ve güzel olursa olsun,
14:06
we need to remember that our perspectives,
261
834585
3639
bakış açılarımızın bir tane gerçeğin
üstündeki farklı açılar olduğunu
üstündeki farklı açılar olduğunu
14:10
as wondrous, as beautiful as they are,
262
838248
3151
14:14
are just that --
263
842171
1280
kabul etmemiz gerekir.
14:15
perspectives on one reality.
264
843475
2520
Teşekkür ederim.
14:19
Thank you.
265
847096
1271
14:20
(Applause)
266
848391
4826
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Patrick Lynch - PhilosopherMichael Patrick Lynch examines truth, democracy, public discourse and the ethics of technology in the age of big data.
Why you should listen
What is truth and why does it matter? Does information technology help or hinder its pursuit? And how do we encourage more productive public discourse? These are some of the questions that animate Michael Lynch's work as a philosopher.
Lynch is a writer and professor of philosophy at the University of Connecticut, where he directs the Humanities Institute. His work concerns truth, democracy, public discourse and the ethics of technology. Lynch is the author or editor of seven books, including The Internet of Us: Knowing More and Understanding Less in the Age of Big Data, In Praise of Reason: Why Rationality Matters for Democracy, Truth as One and Many and the New York Times Sunday Book Review Editor’s pick, True to Life.
The recipient of the Medal for Research Excellence from the University of Connecticut’s College of Liberal Arts and Sciences, he is The Principal Investigator for Humility & Conviction in Public Life, a $7 million project aimed at understanding and encouraging meaningful public discourse funded by the John Templeton Foundation and the University of Connecticut. He's a frequent contributor to the New York Times "The Stone" blog.
Michael Patrick Lynch | Speaker | TED.com