TEDxPhoenix
Brenda Romero: Gaming for understanding
Brenda Brathwaite: Chơi game để hiểu
Filmed:
Readability: 2.8
564,560 views
Không bao giờ là dễ dàng để thấu hiểu tầm quan trọng của những bi kịch -- khi con gái của Brenda Brathwife đi học về hỏi về chế độ nô lệ, Brenda đã làm chuyện cô vẫn làm để kiếm sống: tạo ra một trò chơi. Ở TEDxPhoenix, Brenda mô tả sự hiệu quả đáng ngạc nhiên của trò chơi này, và của những trò chơi khác, trong việc giúp người chơi thực sự hiểu được câu chuyện. (Quay tại TEDxPheonix)
Brenda Romero - Game designer
Brenda Romero designs games that turn some of history's most tragic lessons into interactive, emotional experiences. Full bio
Brenda Romero designs games that turn some of history's most tragic lessons into interactive, emotional experiences. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
When we think of games, there's all kinds of things.
0
467
2031
Khi chúng ta nghĩ về các trò chơi (game), có đủ thứ trò chơi.
00:14
Maybe you're ticked off, or maybe you're looking forward
1
2498
2498
Có thể bạn thấy bực bội hay có thể bạn đang mong chờ
00:16
to a new game. You've been up too late playing a game.
2
4996
1732
một trò chơi mới. Bạn đã từng thức rất khuya chỉ để chơi game.
00:18
All these things happen to me.
3
6728
2168
Tất cả những điều đó đều xảy ra với tôi.
00:20
But when we think about games, a lot of times we think
4
8896
1763
Nhưng khi chúng ta nghĩ về trò chơi, nhiều lúc ta nghĩ
00:22
about stuff like this: first-person shooters, or the big,
5
10659
2263
về những thứ thế này: xạ thủ đơn, hay lớn hơn,
00:24
what we would call AAA games,
6
12922
2115
cái mà chúng tôi gọi là 3A (AAA) game,
00:27
or maybe you're a Facebook game player.
7
15037
1256
hay có thể bạn là một người chơi game trên Facebook.
00:28
This is one my partner and I worked on.
8
16293
1868
Đây là thứ mà cộng sự và tôi đã thực hiện.
00:30
Maybe you play Facebook games, and that's what we're
9
18161
1795
Có thể bạn chơi game Facebook - thứ chúng tôi
00:31
making right now. This is a lighter form of game.
10
19956
2707
đang làm. Đây là một dạng đơn giản hơn của game.
00:34
Maybe you think about the tragically boring board games
11
22663
2748
Có thể bạn nghĩ tới các trò chơi bảng chán khủng khiếp
00:37
that hold us hostage in Thanksgiving situations.
12
25411
3221
mà chúng ta bị bắt chơi trong các dịp Lễ Tạ Ơn.
00:40
This would be one of those tragically boring board games
13
28632
2104
Nó có thể là một trong những trò chơi bảng chán khủng khiếp đó
00:42
that you can figure out.
14
30736
2093
mà bạn có thể nhận ra.
00:44
Or maybe you're in your living room, you know,
15
32829
2013
Hoặc có thể bạn đang ở trong phòng khách, bạn biết đó,
00:46
playing with the Wii with the kids, or something like that,
16
34842
2770
chơi Wii với bọn trẻ, hay cái gì đó tương tự,
00:49
and, you know, there's this whole range of games,
17
37612
1903
và, bạn biết đó, trò chơi có cả một phạm vi rộng lớn,
00:51
and that's very much what I think about.
18
39515
1489
và đó chính là điều tôi suy nghĩ.
00:53
I make my living from games. I've been lucky enough
19
41004
1770
Tôi kiếm sống từ trò chơi. Tôi may mắn được
00:54
to do this since I was 15, which also qualifies
20
42774
2414
làm việc này từ khi tôi 15 tuổi, nghĩa là đủ điều kiện
00:57
as I've never really had a real job.
21
45188
2762
để cho là tôi chưa từng có một công việc thực sự.
00:59
But we think about games as fun, and that's completely
22
47950
2521
Nhưng chúng ta nghĩ đến trò chơi là vui thú, điều đó hoàn toàn
01:02
reasonable, but let's just think about this.
23
50471
2744
hợp lý, nhưng hãy nghĩ thử hướng này.
01:05
So this one here, this is the 1980 Olympics.
24
53215
2728
Hình này, đây là trận Olympics 1980.
01:07
Now I don't know where you guys were, but I was
25
55943
1599
Tôi không biết các bạn đã ở đâu nhưng tôi đã ở
01:09
in my living room. It was practically a religious event.
26
57542
2844
trong phòng khách. Chuyện đó trong thực tế như là một sự kiện tôn giáo.
01:12
And this is when the Americans beat the Russians,
27
60386
3398
Còn đây là lúc đội Mỹ thắng đội Nga,
01:15
and this was -- yes, it was technically a game.
28
63784
2110
và đó là... phải, nó theo lý là một trò chơi.
01:17
Hockey is a game. But really, was this a game?
29
65894
3012
Khúc côn cầu (hockey) là một trò chơi. Nhưng thật không, đây có thật là một trò chơi không?
01:20
I mean, people cried. I've never seen my mother cry
30
68906
3149
Ý tôi là, người ta khóc. Tôi chưa từng thấy mẹ tôi khóc
01:24
like that at the end of Monopoly.
31
72055
3026
như thế lúc chơi xong Cờ Triệu Phú (Monopoly) cả.
01:27
And so this was just an amazing experience.
32
75081
2860
Vậy nên đó là một trải nghiệm tuyệt vời.
01:29
Or, you know, if anybody here is from Boston --
33
77941
2271
Hay, bạn biết đấy, nếu có ai đó ngồi đây đến từ Boston...
01:32
So when the Boston Red Sox won the World Series after,
34
80212
3386
Khi mà đội Red Sox Boston đã thắng giải World Series sau -
01:35
I believe, 351 years,
35
83598
3926
theo tôi, 351 năm,
01:39
when they won the World Series, it was amazing.
36
87524
2374
giây phút họ thắng giải World Series, chuyện đó thật tuyệt vời.
01:41
I happened to be living in Springfield at the time,
37
89898
1753
Tôi tình cờ đang sống ở Springfield lúc đó,
01:43
and the best part of it was -- is that --
38
91651
2466
và điều tuyệt vời nhất về nó... là...
01:46
you would close the women's door in the bathroom,
39
94117
2925
bạn đóng cửa phòng vệ sinh nữ,
01:49
and I remember seeing "Go Sox," and I thought, really?
40
97042
2432
và tôi nhớ đã thấy chữ "Sox tiến lên", và tôi tự nhủ, thiệt hả trời?
01:51
Or the houses, you'd come out, because every game,
41
99474
3193
Hay những căn hộ, bạn sẽ ra ngoài, bởi mọi trận đấu,
01:54
well, I think almost every game, went into overtime, right?
42
102667
2555
à, tôi nghĩ là gần như mọi trận đấu đều có đấu bù giờ, phải không?
01:57
So we'd be outside, and all the other lights are on
43
105222
2362
Chúng tôi ở bên ngoài, và đèn đóm được bật hết lên
01:59
on the whole block, and kids, like, the attendance was down
44
107584
3811
toàn khu nhà, và bọn trẻ, sỉ số hiện diện giảm xuống
02:03
in school, and kids weren't going to school.
45
111395
2007
ở trường vì bọn trẻ không đi học.
02:05
But it's okay, it's the Red Sox, right?
46
113402
2013
Nhưng không sao, đó là vì đội Red Sox mà, phải không?
02:07
I mean, there's education, and then there's the Red Sox,
47
115415
2488
Ý tôi là, chuyện học, rồi chuyện đội Red Sox,
02:09
and we know where they're stacked.
48
117903
1514
và chúng ta biết chúng chất chồng lên nhau.
02:11
So this was an amazing experience, and again, yes,
49
119417
2646
Đây là một trải nhiệm tuyệt vời, và một lần nữa, phải,
02:14
it was a game, but they didn't write newspaper articles,
50
122063
2723
nó là một trò chơi, nhưng họ không viết các bài báo,
02:16
people didn't say -- you know, really, "I can die now
51
124786
2824
người ta không nói ra -- bạn biết đấy, kiều như: "Tôi có thể chết giờ cũng được
02:19
because the Red Sox won." And many people did.
52
127610
3178
vì đội Red Sox thắng". Nhiều người đã làm vậy.
02:22
So games, it means something more to us.
53
130788
3381
Vậy trò chơi, nó có ý nghĩa gì đó hơn đối với chúng ta.
02:26
It absolutely means something more.
54
134169
1371
Nó chắc chắn phải có ý nghĩa gì đó hơn thế nữa.
02:27
So now, just, this is an abrupt transition here.
55
135540
2457
Vậy giờ, tôi sẽ có bước chuyển gấp sang chuyện khác.
02:29
There was three years where I actually did have a real job, sort of.
56
137997
2891
Tôi từng có một công việc thực sự trong ba năm, đại khái thế.
02:32
I was the head of a college department
57
140888
2131
Tôi là trưởng khoa của một khoa ở đại học
02:35
teaching games, so, again, it was sort of a real job,
58
143019
2611
dạy về game, vậy đó, một lần nữa, nó đại khái là một công việc thực sự,
02:37
and now I just got to talk about making as opposed to making them.
59
145630
2913
và khi đó tôi chỉ được nói về việc làm ra trò chơi chứ không làm ra trò chơi.
02:40
And I was at a dinner. Part of the job of it, when you're
60
148543
2160
Và tôi đi ăn tối. Khi bạn có một ghế trong khoa, một phần của công việc
02:42
a chair of a department, is to eat, and I did that very well,
61
150703
3286
là ăn và tôi làm việc đó khá tốt,
02:45
and so I'm out at a dinner with this guy called Zig Jackson.
62
153989
3609
tôi đi ăn tối với anh chàng được gọi là Zig Jackson.
02:49
So this is Zig in this photograph. This is also one of Zig's
63
157598
2657
Đây là Zig trong hình. Đây cũng là một trong những tấm ảnh do Zig chụp.
02:52
photographs. He's a photographer.
64
160255
1644
Anh ấy là một nhiếp ảnh gia.
02:53
And he goes all around the country taking pictures
65
161899
3025
Anh đi khắp đất nước để chụp hình
02:56
of himself, and you can see here he's got
66
164924
4129
chính anh, và bạn có thể thấy anh ta chụp
03:01
Zig's Indian Reservation. And this particular shot, this
67
169053
4693
đất của người Mỹ Da Đỏ bản địa - nguồn gốc của Zig. Và bức hình này,
03:05
is one of the more traditional shots. This is a rain dancer.
68
173746
3485
đây là một trong những tấm hình kiểu cổ điển - một vũ công mưa.
03:09
And this is one of my favorite shots here.
69
177231
2261
Và đây là bức hình tôi ưa thích.
03:11
So you can look at this, and maybe you've even seen
70
179492
2113
Bạn có thể nhìn, và có thể bạn đã từng thấy
03:13
things like this. This is an expression of culture, right?
71
181605
3075
những thứ thế. Đây là một sự thể hiện văn hóa, đúng chưa?
03:16
And this is actually from his Degradation series.
72
184680
2473
Và đây là từ bộ ảnh Sự Phai Nhạt của anh.
03:19
And what was most fascinating to me about this series
73
187153
2538
Và điều kinh ngạc nhất của tôi về bộ ảnh này
03:21
is just, look at that little boy there.
74
189691
1502
là hãy nhìn vào cậu bé đó đi.
03:23
Can you imagine? Now let's, we can see that's a traditional
75
191193
2893
Bạn có thể tưởng tượng được không? Hãy bắt đầu nào, chúng ta có thể thấy đó là
03:26
Native American. Now I just want to change that guy's race.
76
194086
2700
một người Mỹ bản địa truyền thống. Giờ, tôi chỉ muốn chuyển sắc tộc của anh ta.
03:28
Just imagine if that's a black guy.
77
196786
2098
Hãy tưởng tượng nếu đó là một anh da đen.
03:30
So, "Honey, come here, let's get your picture with the black guy."
78
198884
2407
"Mình ơi, tới đây, hãy chụp hình với gã da đen đó đi."
03:33
Right? Like, seriously, nobody would do this.
79
201291
2297
Không phải chứ? Thật tình, chả ai lại làm điều này.
03:35
It baffles the mind. And so Zig, being Indian,
80
203588
3098
Nó gây rối trí. Và Zig, một Người Da Đỏ,
03:38
likewise it baffles his mind. His favorite photograph --
81
206686
2447
tương tự chuyện đó cũng làm anh rối trí. Bức ảnh yêu thích của anh --
03:41
my favorite photograph of his, which I don't have in here is
82
209133
2584
bức ảnh của anh tôi thích nhất, mà tôi không có đem theo đây là
03:43
Indian taking picture of white people taking pictures
83
211717
2715
Người Da Đỏ chụp hình người da trắng đang chụp hình
03:46
of Indians. (Laughter)
84
214432
2802
Người Da Đỏ. (Cười lớn)
03:49
So I happen to be at dinner with this photographer,
85
217234
1920
Tôi tình cờ ăn tối với nhà nhiếp ảnh này,
03:51
and he was talking with another photographer
86
219154
1861
và anh ta đang nói với một nhà nhiếp ảnh khác
03:53
about a shooting that had occurred,
87
221015
2052
về một dịp chụp hình,
03:55
and it was on an Indian reservation. He'd taken his camera
88
223067
2714
chuyện đó xảy ra ở một vùng đất của những người Mỹ Da Đỏ bản địa. Anh đem máy ảnh
03:57
up there to photograph it, but when he got there,
89
225781
2250
đến đó để chụp hình, nhưng khi anh tới,
04:00
he discovered he couldn't do it. He just couldn't capture
90
228031
1766
anh nhận ra anh không làm được. Đơn giản là anh không thể
04:01
the picture. And so they were talking back and forth
91
229797
4256
chụp được. Và họ nói tới nói lui
04:06
about this question. Do you take the picture or not?
92
234053
2911
về câu hỏi này. Bạn có chụp hình hay không?
04:08
And that was fascinating to me as a game designer,
93
236964
2239
Và điều đó thật kinh ngạc với tôi trong tư cách một người thiết kế trò chơi,
04:11
because it never occurs to me, like, should I make
94
239203
1578
bởi tôi chưa từng tự hỏi rằng, mình có nên
04:12
the game about this difficult topic or not?
95
240781
2945
tạo ra trò chơi về chủ đề hóc búa này không?
04:15
Because we just make things that are fun or, you know,
96
243726
2126
Bởi chúng ta chỉ làm ra những thứ vui vẻ, hay là, bạn biết đấy,
04:17
will make you feel fear, you know, that visceral excitement.
97
245852
3318
làm bạn sợ, hay là, gây phấn khích trong lòng.
04:21
But every other medium does it.
98
249170
2285
Nhưng mọi phương tiện khác đều làm thế.
04:23
So this is my kid. This is Maezza, and when she was
99
251455
2801
Đây là con tôi. Đây là Maezza, và khi con bé
04:26
seven years old, she came home from school one day,
100
254256
2190
bảy tuổi, ngày nọ, con bé từ trường về nhà,
04:28
and like I do every single day, I asked her,
101
256446
1922
và như thường lệ, tôi hỏi con bé:
04:30
"What'd you do today?"
102
258368
1080
"Hôm nay con đã làm gì?"
04:31
So she said, "We talked about the Middle Passage."
103
259448
2116
Con bé nói: "Tụi con học về Hải Trình Tàu Nô Lệ (Middle Passage).
04:33
Now, this was a big moment. Maezza's dad is black,
104
261564
3436
Một giây phút trọng đại. Bố Maezza là người da đen,
04:37
and I knew this day was coming. I wasn't expecting it
105
265000
3522
và tôi biết ngày này sẽ đến. Tôi không ngờ nó đến lúc
04:40
at seven. I don't know why, but I wasn't.
106
268522
2081
con bé mới lên bảy. Tôi không biết tại sao nhưng tôi không ngờ tới.
04:42
Anyways, so I asked her, "How do you feel about that?"
107
270603
3345
Dù gì thì tôi hỏi bé: "Con cảm thấy thế nào về chuyện đó?"
04:45
So she proceeded to tell me, and so any of you
108
273948
2561
Và con bé bắt đầu kể tôi nghe, trong số các bạn ở đây
04:48
who are parents will recognize the bingo buzzwords here.
109
276509
2745
ai đang làm bố mẹ sẽ nhận ra trò chơi bingo buzzwords này.
04:51
So the ships start in England, they come down
110
279254
1642
Con tàu khởi hành từ nước Anh, họ đi từ
04:52
from England, they go to Africa, they go across the ocean --
111
280896
2286
Anh, tới Châu Phi, băng qua đại dương --
04:55
that's the Middle Passage part — they come to America
112
283182
1865
và đó chính là Hải Trình Tàu Nô Lệ -- họ tới Mỹ
04:57
where the slaves are sold, she's telling me.
113
285047
2297
nơi mà nô lệ bị bán, con bé kể tôi.
04:59
But Abraham Lincoln was elected president, and then he
114
287344
2548
Nhưng Abraham Lincoln được bầu làm tổng thống và rồi ông
05:01
passed the Emancipation Proclamation, and now they're free.
115
289892
2846
ban hành Tuyên Ngôn Giải Phóng Nô Lệ (Emancipation Proclamation), và giờ họ đã tự do.
05:04
Pause for about 10 seconds.
116
292738
2570
Dừng lại chừng 10 giây.
05:07
"Can I play a game, Mommy?"
117
295308
1290
"Con chơi game được không mẹ?"
05:08
And I thought, that's it? And so, you know,
118
296598
4543
Và tôi nghĩ, chỉ vậy thôi sao? Và, bạn biết đấy,
05:13
this is the Middle Passage, this is an incredibly significant
119
301141
2998
chuyện này là Hải Trình Tàu Nô Lệ, đây là sự kiện hết sức quan trọng
05:16
event, and she's treating it like, basically some
120
304139
3597
và con bé coi đó, đơn giản như thể chỉ vài người
05:19
black people went on a cruise, is more or less
121
307736
1704
da đen nào đó lên một chuyến du thuyền, không hơn không kém
05:21
how it sounds to her. (Laughter)
122
309440
2526
thứ con bé hiểu. (Cười lớn)
05:23
And so, to me, I wanted more value in this, so when
123
311966
3261
Với tôi, tôi muốn chuyện này mang nhiều giá trị hơn
05:27
she asked if she could play a game, I said,
124
315227
2397
nên khi con bé hỏi liệu có được chơi game không, tôi trả lời:
05:29
"Yes." (Laughter)
125
317624
1866
"Có" (Cười lớn)
05:31
And so I happened to have all of these little pieces.
126
319490
2308
Rồi tôi tình cờ có những thứ nhỏ nhỏ này.
05:33
I'm a game designer, so I have this stuff sitting around my house.
127
321798
2666
Tôi là nhà thiết kế trò chơi, nên tôi có mấy thứ này quanh nhà.
05:36
So I said, "Yeah, you can play a game," and I give her
128
324464
1825
Tôi nói: "Được, con chơi game đi", và tôi đưa con bé
05:38
a bunch of these, and I tell her to paint them
129
326289
1539
một đống những thứ này, và bảo nó tô chúng
05:39
in different families. These are pictures of Maezza
130
327828
1658
thành những gia đình khác nhau. Đây là ảnh của Maezza
05:41
when she was — God, it still chokes me up seeing these.
131
329486
2703
khi con bé đang -- Trời ạ, tôi vẫn bị nấc cụt khi nhìn những thứ này.
05:44
So she's painting her little families.
132
332189
2324
Vậy là con bé tô những gia đình nhỏ của nó.
05:46
So then I grab a bunch of them and I put them on a boat.
133
334513
2991
Rồi tôi nhặt một đống đó rồi đặt lên một cái thuyền.
05:49
This was the boat. It was made quickly obviously. (Laughter)
134
337504
4972
Đây là cái thuyền nhé. Nó rõ ràng đã được làm một cách vội vã. (Cười lớn)
05:54
And so the basic gist of it is, I grabbed a bunch of families,
135
342476
2521
Rồi chủ yếu là thế này, tôi nhặt một đống gia đình lên
05:56
and she's like, "Mommy, but you forgot the pink baby
136
344997
2036
và con bé bảo: "Mẹ, mẹ quên em bé màu hồng kìa
05:59
and you forgot the blue daddy
137
347033
979
và mẹ quên bố màu xanh
06:00
and you forgot all these other things."
138
348012
1364
và mẹ quên hết mấy thứ kia".
06:01
And she says, "They want to go." And I said,
139
349376
1913
Và con bé nói: "Họ muốn đi". Và tôi nói:
06:03
"Honey, no they don't want to go. This is the Middle Passage.
140
351289
1786
"Cưng à, không họ không muốn đâu. Đây là chuyến Hải Trình Tàu Nô Lệ.
06:05
Nobody wants to go on the Middle Passage."
141
353075
2116
Không ai muốn đi chuyến Hải Trình Tàu Nô Lệ".
06:07
So she gave me a look that only a daughter
142
355191
2468
Vậy là con bé nhìn tôi cái cách mà chắc chỉ có con gái
06:09
of a game designer would give a mother,
143
357659
2038
của một nhà thiết kế trò chơi mới nhìn mẹ nó vậy,
06:11
and as we're going across the ocean, following these rules,
144
359697
2676
rồi chúng tôi đang băng qua đại dương, tuân theo những luật lệ,
06:14
she realizes that she's rolling pretty high, and she says
145
362373
3188
con bé nhận ra là nó đang gặp khó khăn kinh khủng, nó nói:
06:17
to me, "We're not going to make it."
146
365561
2632
"Chúng ta sẽ không qua được đâu".
06:20
And she realizes, you know, we don't have enough food,
147
368193
2595
Và con bé nhận ra là, bạn biết đó, chúng tôi không đủ thức ăn,
06:22
and so she asks what to do, and I say,
148
370788
2732
nên nó hỏi tôi phải làm gì, và tôi bảo,
06:25
"Well, we can either" -- Remember, she's seven --
149
373520
1832
"Chúng ta..." -- hãy nhớ là con bé bảy tuổi --
06:27
"We can either put some people in the water
150
375352
1912
"Chúng ta có thể đẩy một số người xuống biển
06:29
or we can hope that they don't get sick
151
377264
1592
hay hy vọng rằng họ không đổ bệnh
06:30
and we make it to the other side."
152
378856
2123
và chúng ta sẽ qua được bờ bên kia".
06:32
And she -- just the look on her face came over
153
380979
2623
Và con bé -- vẻ mặt con bé đã thay đổi
06:35
and she said -- now mind you this is after a month of --
154
383602
2374
và nó nói -- xin nhắc là sau một tháng --
06:37
this is Black History Month, right?
155
385976
2161
tháng Lịch Sử Người Da Đen, phải không nhỉ?
06:40
After a month she says to me,
156
388137
1357
Và sau một tháng, con bé hỏi tôi:
06:41
"Did this really happen?"
157
389494
2133
"Chuyện đó thực sự đã xảy ra sao?"
06:43
And I said, "Yes." And so she said, "So, if I came
158
391627
2874
Tôi trả lời: "Đúng vậy đấy". Rồi con bé hỏi: "Vậy, nếu con đi ra khỏi những
06:46
out of the woods" — this is her brother and sister — "If I came
159
394501
1905
cánh rừng" -- đây là anh chị của con bé -- "Nếu con đi
06:48
out of the woods, Avalon and Donovan might be gone."
"Yes."
"Yes."
160
396406
2992
ra khỏi rừng, Avalon và Donovan có thể biến mất".
"Phải".
"Phải".
06:51
"But I'd get to see them in America."
"No."
"No."
161
399398
3156
"Nhưng con sẽ được gặp họ ở Mỹ".
"Không".
"Không".
06:54
"But what if I saw them? You know, couldn't we stay together?"
"No."
"No."
162
402554
2824
"Nhưng lỡ con tìm thấy họ thì sao? Mẹ biết đấy, chúng con không thể ở chung với nhau sao?" "Không".
06:57
"So Daddy could be gone."
"Yes."
"Yes."
163
405378
2250
"Vậy Bố có thể biến mất".
"Phải".
"Phải".
06:59
And she was fascinated by this, and she started to cry,
164
407628
2377
Và con bé bị bất ngờ bởi điều này, rồi nó bắt đầu khóc
07:02
and I started to cry, and her father started to cry,
165
410005
2461
rồi tôi bắt đầu khóc và bố con bé bắt đầu khóc,
07:04
and now we're all crying. He didn't expect
166
412466
1152
rồi tất cả mọi người cùng khóc. Anh ấy không ngờ
07:05
to come home from work to the Middle Passage,
167
413618
1757
đi làm về nhà lại thấy Hải Trình Nô Lệ,
07:07
but there it goes. (Laughter)
168
415375
2332
nhưng thế đấy. (Cười lớn)
07:09
And so, we made this game, and she got it.
169
417707
2882
Vậy đó, chúng tôi tạo ra trò chơi này, và con bé đã hiểu chuyện.
07:12
She got it because she spent time with these people.
170
420589
2780
Con bé hiểu vì nó dành thời gian với những con người này.
07:15
It wasn't abstract stuff in a brochure or in a movie.
171
423369
3269
Không phải những thứ trừu tượng như trong sách hay trong phim.
07:18
And so it was just an incredibly powerful experience.
172
426638
3092
Nó là một trải nghiệm vô cùng mạnh mẽ.
07:21
This is the game, which I've ended up calling
173
429730
1983
Đây là trò chơi vừa kể, mà tôi cuối cùng gọi nó là
07:23
The New World, because I like the phrase.
174
431713
1955
Thế Giới Mới (The New World), bởi tôi thích cụm từ đó.
07:25
I don't think the New World felt too new worldly exciting
175
433668
2816
Tôi không nghĩ Thế Giới Mới có gì mới lạ hấp dẫn
07:28
to the people who were brought over on slave ships.
176
436484
2500
với những người đã từng bị đem đi trên những chuyến tàu nô lệ.
07:30
But when this happened, I saw the whole planet.
177
438984
2412
Nhưng khi câu chuyện trên xảy ra, tôi thấy cả thế giới.
07:33
I was so excited. It was like, I'd been making games
178
441396
1851
Tôi thấy rất thích thú. Tôi đã làm trò chơi
07:35
for 20-some years, and then I decided to do it again.
179
443247
3599
suốt gần 20 năm, và tôi quyết định sẽ làm lại lần nữa.
07:38
My history is Irish.
180
446846
1198
Gốc gác của tôi là người Ailen.
07:40
So this is a game called Síochán Leat. It's "peace be with you."
181
448044
2897
Và đây là trò chơi tên là Síochán Leat, nghĩa là "hòa bình ở bên bạn".
07:42
It's the entire history of my family in a single game.
182
450941
2492
Nó là toàn bộ lịch sử gia đình tôi trong một trò chơi.
07:45
I made another game called Train.
183
453433
1705
Tôi làm một trò chơi khác tênTrain (xe điện).
07:47
I was making a series of six games
184
455138
2508
Tôi đang làm một chuỗi sáu trò chơi
07:49
that covered difficult topics, and if you're going to cover
185
457646
2313
bao gồm những chủ đề hóc búa, và nếu bạn muốn tìm hiểu
07:51
a difficult topic, this is one you need to cover,
186
459959
2025
một chủ đề khó, đây là thứ bạn cần đọc,
07:53
and I'll let you figure out what that's about on your own.
187
461984
3065
và tôi sẽ cho bạn tự đoán ra nó là về cái gì.
07:57
And I also made a game about the Trail of Tears.
188
465049
3913
Và tôi cũng làm một game tên là Trail of Tears (Lối Mòn của Nước Mắt).
08:00
This is a game with 50,000 individual pieces.
189
468962
2478
Đây là một trò chơi với 50,000 mảnh đơn lẻ.
08:03
I was crazy when I decided to start it,
190
471440
1795
Tôi đã phát điên khi quyết định bắt tay làm nó,
08:05
but I'm in the middle of it now.
191
473235
1876
nhưng giờ thì được nửa đường rồi.
08:07
It's the same thing.
192
475111
988
Chúng đều là một thứ.
08:08
I'm hoping that I'll teach culture through these games.
193
476099
2505
Tôi hy vọng là tôi sẽ dạy văn hóa qua những trò chơi này.
08:10
And the one I'm working on right now, which is --
194
478604
1979
Và đây là thứ tôi đang thực hiện, đó là --
08:12
because I'm right in the middle of it, and these for some reason choke me up like crazy --
195
480583
2861
bởi tôi đang làm dang dở, lý do nào đó nó làm tôi nấc cụt như điên --
08:15
is a game called Mexican Kitchen Workers.
196
483444
2175
là một trò chơi gọi là Mexican Kitchen Workers (Nhân Viên Nhà Bếp Người Mêhicô).
08:17
And originally it was a math problem more or less.
197
485619
2714
Căn bản nó là một bài toán, không hơn không kém.
08:20
Like, here's the economics of illegal immigration.
198
488333
2639
Như, đây là nền kinh tế của nhập cư bất hợp pháp.
08:22
And the more I learned about the Mexican culture --
199
490972
2183
Và tôi càng học nhiều về nền văn hóa Mêhicô --
08:25
my partner is Mexican — the more I learned that,
200
493155
2091
đồng nghiệp của tôi là người Mêhicô -- tôi càng hiểu rằng,
08:27
you know, for all of us, food is a basic need, but,
201
495246
2894
với tất cả chúng ta, thức ăn là nhu cầu cơ bản, nhưng,
08:30
and it is obviously with Mexicans too, but it's much more than that.
202
498140
3476
và dĩ nhiên nó cũng là nhu cầu cơ bản của người Mêhicô, nhưng nó còn ý nghĩa nhiều hơn thế.
08:33
It's an expression of love. It's an expression of —
203
501616
2825
Nó là một sự thể hiện tình yêu. Nó là một thể hiện của --
08:36
God, I'm totally choking up way more than I thought.
204
504441
3050
Trời ạ, tôi thật nấc cụt nhiều hơn tôi tưởng.
08:39
I'll look away from the picture.
205
507491
1707
Tôi sẽ tránh nhìn bức hình này.
08:41
It's an expression of beauty. It's how they say they love you.
206
509198
3355
Nó thể hiện cái đẹp. Nó là cách họ nói họ yêu bạn.
08:44
It's how they say they care, and you can't hear somebody
207
512553
1973
Đó là cách họ nói họ quan tâm, và bạn không thể nghe ai đó
08:46
talk about their Mexican grandmother
208
514526
1568
nói về người bà Mêhicô của họ
08:48
without saying "food" in the first sentence.
209
516094
3029
mà không nói chữ "thức ăn" trong câu đầu tiên.
08:51
And so to me, this beautiful culture, this beautiful expression
210
519123
4332
Vậy nên với tôi, thứ văn hóa tuyệt vời này, sự thể hiện tuyệt vời này
08:55
is something that I want to capture through games.
211
523455
3138
là thứ mà tôi muốn truyền tải qua các trò chơi.
08:58
And so games, for a change, it changes how we see topics,
212
526593
3077
Và các trò chơi, nếu thay đổi, nó thay đổi cách ta nhìn nhận các vấn đề,
09:01
it changes how our perceptions about those people
213
529670
2812
nó thay đổi nhận thức của ta về những con người
09:04
in topics, and it changes ourselves.
214
532482
2836
trong các chủ đề, và nó thay đổi chính chúng ta.
09:07
We change as people through games,
215
535318
2105
Chúng ta thay đổi con người qua các trò chơi,
09:09
because we're involved, and we're playing,
216
537423
2047
bởi chúng ta có liên quan, và chúng ta đang chơi,
09:11
and we're learning as we do so. Thank you. (Applause)
217
539470
3441
và chúng ta cũng đang học khi ta làm vậy. Cảm ơn.
(Vỗ tay)
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Brenda Romero - Game designerBrenda Romero designs games that turn some of history's most tragic lessons into interactive, emotional experiences.
Why you should listen
For decades, Brenda Romero has been a major figure in the field of game design. Famous for her work on the role-playing series Wizardry, she’s also known for her work on Def Jam: Icon, Playboy: The Mansion, and Dungeons & Dragons: Heroes. Inspired by her daughter in 2008, she began work on her non-digital series, The Mechanic Is the Message, dedicated to expressing difficult subjects through interactive media. Train, a game derived from the events of the Holocaust, won the Vanguard Award at Indiecade in October 2009.
Read TED's interview with Brenda Romero: "To understand inequality, let's play a game."
Brenda Romero | Speaker | TED.com