TEDWomen 2016
Elizabeth Lesser: Say your truths and seek them in others
Elizabeth Lesser: hãy thành thật và tìm kiếm sự thật trong người khác
Filmed:
Readability: 3.4
1,709,264 views
Trong một bài nói trữ tình, vô cùng hài hước về những vấn đề nan giải như quan hệ căn thẳng và cái chết của người thân, Elizabeth Lesser mô tả quá trình chữa lành vết thương của việc để sang một bên danh dự và sự phòng thủ để chịu đựng tâm hồn và thành thật. Cô nói rằng: "Bạn không cần phải chờ đến khoảnh khoắc giữa sự sống và cái chết để có thể hàn gắn quan hệ quan trọng với mình". "Hãy đáp trả theo cách mới...dũng cảm tiến tới người khác."
Elizabeth Lesser - Wellness specialist
Elizabeth Lesser helps her readers and students transform their lives after brushes with pain, adversity and life's myriad problems. Full bio
Elizabeth Lesser helps her readers and students transform their lives after brushes with pain, adversity and life's myriad problems. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Like many of us,
0
1084
1710
Như mỗi người trong chúng ta,
00:14
I've had several careers in my life,
1
2818
2372
tôi đã có nhiều công việc
00:17
and although they've been varied,
2
5214
2151
và mặc dù chúng rất đa dạng,
00:19
my first job set the foundation
for all of them.
for all of them.
3
7389
3887
công việc đầu tiên của tôi
đã đặt nền móng cho tất cả
đã đặt nền móng cho tất cả
00:23
I was a home-birth midwife
throughout my 20s.
throughout my 20s.
4
11300
4013
Tôi đã từng làm bà đỡ cho nhiều nhà
trong quảng thời gian tôi 20 tuổi
trong quảng thời gian tôi 20 tuổi
00:27
Delivering babies taught me
valuable and sometimes surprising things,
valuable and sometimes surprising things,
5
15623
5124
Đỡ đẻ dạy tôi nhiều điều quý giá
và thỉnh thoảng còn thú vị
và thỉnh thoảng còn thú vị
00:32
like how to start a car at 2am.
6
20771
2770
như làm thể nào để
lái xe lúc 2h sáng
lái xe lúc 2h sáng
00:35
when it's 10 degrees below zero.
7
23565
1798
khi dưới -10 độ
00:37
(Laughter)
8
25387
1001
(Cười)
00:38
Or how to revive a father
who's fainted at the sight of blood.
who's fainted at the sight of blood.
9
26412
4335
hoặc cách làm tỉnh một người cha đã ngất
khi nhìn thấy máu
khi nhìn thấy máu
00:42
(Laughter)
10
30771
1051
(Cười)
00:43
Or how to cut the umbilical cord just so,
11
31846
2446
hoặc cách cắt dây rốn
để có được một lỗ rốn đẹp.
để có được một lỗ rốn đẹp.
00:46
to make a beautiful belly button.
12
34316
2221
để có được một lỗ rốn đẹp
00:48
But those aren't the things
that stuck with me or guided me
that stuck with me or guided me
13
36561
3785
Nhưng tôi lại không gắn bó nhiều với chúng
00:52
when I stopped being a midwife
and started other jobs.
and started other jobs.
14
40370
3984
hoặc dựa vào chúng khi tôi ngưng làm bà đẻ
và bắt đầu 1 công việc mới
và bắt đầu 1 công việc mới
00:56
What stuck with me was this bedrock belief
15
44378
4093
Điều gắn bó với tôi là niềm tin sắt đá
01:00
that each one of us comes into this world
with a unique worth.
with a unique worth.
16
48495
5012
rằng mỗi chúng ta sinh ra trên cõi đới này
đều mang một giá trị.
đều mang một giá trị.
01:06
When I looked into the face of a newborn,
17
54282
3371
Khi tôi nhìn vào khuôn mặt của
1 đứa bé mới sinh
1 đứa bé mới sinh
01:10
I caught a glimpse of that worthiness,
18
58192
3693
tôi nhìn thấy được giá trị,
01:13
that sense of unapologetic selfhood,
19
61909
2842
cái tính ích kỉ vô tội vạ
01:16
that unique spark.
20
64775
2176
một đốm sáng.
01:20
I use the word "soul"
to describe that spark,
to describe that spark,
21
68586
3757
Tôi dùng từ "tâm hồn"
để miêu tả đốm sáng đó
để miêu tả đốm sáng đó
01:24
because it's the only word in English
that comes close to naming
that comes close to naming
22
72367
4639
vì đó là từ duy nhất trong tiếng anh
gần nhất với việc gọi tên
gần nhất với việc gọi tên
01:29
what each baby brought into the room.
23
77030
2712
cái mà mỗi em bé mang đến căn phòng này.
01:32
Every newborn was as singular
as a snowflake,
as a snowflake,
24
80623
4668
Mỗi đứa bé mới sinh
như 1 bông hoa tuyết
như 1 bông hoa tuyết
01:37
a matchless mash-up of biology
25
85315
3371
sự pha trộn không thể
nhầm lẫn được của sinh học
nhầm lẫn được của sinh học
01:40
and ancestry and mystery.
26
88710
2664
của tổ tiên và của sự bí ẩn.
01:43
And then that baby grows up,
27
91914
2117
Và rồi đứa bé đó lớn lên,
01:46
and in order to fit into the family,
28
94055
2115
và để hòa nhập với gia đình,
01:48
to conform to the culture,
29
96194
2041
để phù hợp với văn hóa,
01:50
to the community, to the gender,
30
98259
2270
với cộng đồng, với giới tính
01:53
that little one begins to cover its soul,
31
101174
2942
đứa bé đó bắt đầu
hình thành tâm hồn
hình thành tâm hồn
01:56
layer by layer.
32
104140
1514
từng lớp 1
01:58
We're born this way,
33
106197
1714
Chúng ta được sinh ra theo cách này,
02:00
but --
34
108405
1158
nhưng
02:01
(Laughter)
35
109587
1592
(Cười)
02:03
But as we grow, a lot
of things happen to us
of things happen to us
36
111203
2989
nhưng khi chúng ta lớn lên,
ta gặp phải rất nhiều chuyện
ta gặp phải rất nhiều chuyện
02:06
that make us ...
37
114640
1410
làm chúng ta muốn
02:09
want to hide our soulful
eccentricities and authenticity.
eccentricities and authenticity.
38
117815
5144
che giấu đi tính kì quặc và chân thật
của tâm hồn mình
của tâm hồn mình
02:14
We've all done this.
39
122983
1367
Ai cũng vậy
02:16
Everyone in this room is a former baby --
40
124374
2839
Mọi người trong căn phòng này
đều từng là một đứa bé
đều từng là một đứa bé
02:19
(Laughter)
41
127237
1022
(Cười)
02:20
with a distinctive birthright.
42
128283
2485
Với một quyền thừa kế riêng biệt
02:23
But as adults, we spend so much
of our time uncomfortable in our own skin,
of our time uncomfortable in our own skin,
43
131560
5216
Nhưng khi lớn lên chúng ta giành nhiều
thời gian che giấu bản thân mình
thời gian che giấu bản thân mình
02:28
like we have ADD:
authenticity deficit disorder.
authenticity deficit disorder.
44
136800
3978
như ta bị thiếu tính chân thật
02:33
But not those babies --
45
141449
1608
Nhưng những đứa bé kia
02:35
not yet.
46
143081
1242
thì chưa
02:36
Their message to me was:
47
144347
1778
Chúng nói với tôi rằng
02:38
uncover your soul
48
146453
2251
hãy bộc lộ tâm hồn mình
02:40
and look for that soul-spark
49
148728
3193
và tìm kiếm đốm sáng đó
02:43
in everyone else.
50
151945
1210
trong mỗi con người.
02:45
It's still there.
51
153179
1223
Nó vẫn luôn ở đó.
02:47
And here's what I learned
from laboring women.
from laboring women.
52
155172
2762
Và đây là điều tôi học được
từ những người phụ nữ nhân công
từ những người phụ nữ nhân công
02:50
Their message was about staying open,
53
158414
3000
Thông điệp của họ là hãy lạc quan
02:53
even when things are painful.
54
161438
2227
ngay cả khi đau khổ.
02:56
A woman's cervix normally looks like this.
55
164584
2428
Thường thì cổ tử cung của
người phụ nữ như thế này.
người phụ nữ như thế này.
02:59
It's a tight little muscle
56
167036
2150
Đó là một cơ quan nhỏ và khít
03:01
at the base of the uterus.
57
169210
1627
ở phía dưới tử cung.
03:03
And during labor,
it has to stretch from this
it has to stretch from this
58
171243
3385
Và khi lao động,
nó phải duỗi từ đây
nó phải duỗi từ đây
03:07
to this.
59
175576
1382
sang đây.
03:08
Ouch!
60
176982
1263
Ui da!
03:10
If you fight against that pain,
61
178269
2606
Nếu bạn ráng chịu cơn đau đó,
03:13
you just create more pain,
62
181343
1684
bạn sẽ càng đau thêm,
03:15
and you block what wants to be born.
63
183051
2756
và bạn sẽ không thể sinh con được.
03:18
I'll never forget the magic
that would happen
that would happen
64
186482
3838
Tôi không bao giờ quên được
điều diệu kỳ đã xảy ra
điều diệu kỳ đã xảy ra
03:22
when a woman stopped resisting the pain
65
190344
2643
khi một người phụ nữ ngưng
kháng cự lại cơn đau
kháng cự lại cơn đau
03:26
and opened.
66
194185
1287
và mở ra.
03:27
It was as if the forces
of the universe took notice
of the universe took notice
67
195496
3167
Như thể thế gian đã nhìn thấy
03:31
and sent in a wave of help.
68
199211
2095
và trao cho sự giúp đỡ.
03:33
I never forgot that message,
69
201973
1922
Tôi không bao giờ quên thông điệp đó,
03:35
and now, when difficult
or painful things happen to me
or painful things happen to me
70
203919
4020
và bây giờ, khi tôi gặp khó khăn
hay đau khổ
hay đau khổ
03:39
in my life or my work,
71
207963
1539
trong cuộc sống và công việc,
03:41
of course at first I resist them,
72
209909
2628
đương nhiên tôi sẽ chống cự lại trước,
03:44
but then I remember
what I learned from the mothers:
what I learned from the mothers:
73
212561
3224
nhưng sau đó tôi chợt nhớ lại
điều tôi đã học được từ các bà mẹ:
điều tôi đã học được từ các bà mẹ:
03:47
stay open.
74
215809
1333
hãy mở ra,
03:49
Stay curious.
75
217508
1429
Hãy tò mò.
03:50
Ask the pain what it's come to deliver.
76
218961
2705
Hãy hỏi cơn đau vì sao nó lại đến.
03:54
Something new wants to be born.
77
222017
2458
Một thứ gì đó mới đang được sinh ra.
03:57
And there was one more big soulful lesson,
78
225311
2298
Và còn một bài học tâm hồn đáng nhớ,
03:59
and that one I learned
from Albert Einstein.
from Albert Einstein.
79
227633
2794
tôi học được từ Albert Einstein.
04:02
He wasn't at any of the births, but --
80
230769
1956
Ông ta không thuộc một dòng dõi nào,
04:04
(Laughter)
81
232749
1032
(Cười)
04:05
It was a lesson about time.
82
233805
2642
nhưng đó là một bài học về thời gian
04:09
At the end of his life,
Albert Einstein concluded
Albert Einstein concluded
83
237732
4153
Cuối đời, ông ấy kết luận rằng
04:13
that our normal, hamster-wheel
experience of life
experience of life
84
241909
4150
trải nghiệm bình thường và cứ xoay vòng
vè cuộc sống của chúng ta
vè cuộc sống của chúng ta
04:18
is an illusion.
85
246083
1347
chỉ là ảo giác.
04:19
We run round and round, faster and faster,
86
247843
2393
Ta đi vòng quanh, ngày càng nhanh,
04:22
trying to get somewhere.
87
250260
1623
cố tìm một thứ gì đó.
04:24
And all the while,
88
252455
1984
Và suốt quãng thời gian đó,
04:27
underneath surface time
is this whole other dimension
is this whole other dimension
89
255218
3429
bên dưới lớp vỏ thời gian
là một không gian hoàn toàn khác
là một không gian hoàn toàn khác
04:31
where the past and the present
and the future merge
and the future merge
90
259288
4699
nơi quá khứ, hiện tại và tương lai
nhập lại thành một
nhập lại thành một
04:36
and become deep time.
91
264367
2573
và hình thành thời gian.
04:39
And there's nowhere to get to.
92
267414
2695
Và ta không đi đến đâu cả.
04:42
Albert Einstein called
this state, this dimension,
this state, this dimension,
93
270716
4349
Albert Einstein gọi chiều không gian này,
04:47
"only being."
94
275089
1661
"sự tồn tại".
04:48
And he said when he experienced it,
95
276774
1956
Và nói rằng khi trải qua nó,
04:50
he knew sacred awe.
96
278754
2307
ông cảm thấy nể phục.
04:53
When I was delivering babies,
97
281818
1649
Khi tôi đõ đẻ,
04:55
I was forced off the hamster wheel.
98
283491
1895
tôi bị mắc kẹt trong cái vòng quay đó.
04:57
Sometimes I had to sit for days,
hours and hours,
hours and hours,
99
285410
3779
Đôi khi tôi phải ngồi mấy ngày,
nhiều tiếng đồng hồ,
nhiều tiếng đồng hồ,
05:01
just breathing with the parents;
100
289213
2586
để thở cùng với bệnh nhân;
05:03
just being.
101
291823
1336
chỉ vậy thôi.
05:05
And I got a big dose of sacred awe.
102
293659
2956
Và tôi cực kỳ nể phục.
05:09
So those are the three lessons
I took with me from midwifery.
I took with me from midwifery.
103
297156
4654
Đó là ba điều tôi học được
khi làm bà đỡ.
khi làm bà đỡ.
05:14
One: uncover your soul.
104
302253
2445
Một: hãy mở rộng tâm hồn.
05:17
Two: when things get difficult
or painful, try to stay open.
or painful, try to stay open.
105
305376
6168
Hai: Khi rắc rối xảy đến, hãy cởi mở.
05:23
And three: every now and then,
step off your hamster wheel
step off your hamster wheel
106
311568
3933
Và ba: Đôi khi, hãy thoát khỏi
cái vòng quay kinh nghiệm
cái vòng quay kinh nghiệm
05:27
into deep time.
107
315928
1622
và đi vào thời gian.
05:30
Those lessons have served me
throughout my life,
throughout my life,
108
318946
3187
Những bài học đó đã giúp tôi cả cuộc đời,
05:34
but they really served me recently,
109
322855
2459
nhưng nhất là gần đây,
05:37
when I took on the most
important job of my life thus far.
important job of my life thus far.
110
325338
4588
khi tôi nhìn vào công việc quan trọng
mình đã làm từ trước đến giờ.
mình đã làm từ trước đến giờ.
05:42
Two years ago, my younger sister
came out of remission
came out of remission
111
330572
4366
Hai năm trước, đã được Chúa cưu mang
05:46
from a rare blood cancer,
112
334962
2359
khỏ một căn bệnh ung thư máu hiếm gặp,
05:49
and the only treatment left for her
was a bone marrow transplant.
was a bone marrow transplant.
113
337719
4323
và liệu pháp duy nhất là cấy ghép tủy sống
05:54
And against the odds,
we found a match for her,
we found a match for her,
114
342708
3089
Và thật bất ngờ, vẫn tìm được
của một người phù hợp để ghép,
của một người phù hợp để ghép,
05:57
who turned out to be me.
115
345821
1910
đó chính là tôi,
06:00
I come from a family of four girls,
116
348794
2779
Gia đình tôi có 4 chị em,
06:04
and when my sisters found out that
I was my sister's perfect genetic match,
I was my sister's perfect genetic match,
117
352075
6413
và khi biết rằng chỉ mình tôi
có thể cứu cô ấy,
có thể cứu cô ấy,
06:10
their reaction was, "Really? You?"
118
358512
2330
phản ứng của họ là :"Thật sao? Chị à?"
06:12
(Laughter)
119
360866
1383
(Cười)
06:14
"A perfect match for her?"
120
362273
2156
"Một cặp đôi hoàn hảo?"
06:16
Which is pretty typical for siblings.
121
364453
2530
Cũng khá là điển hình đối với anh chị em.
06:19
In a sibling society,
there's lots of things.
there's lots of things.
122
367488
2709
Trong xã hội này,
có rất nhiều thứ.
có rất nhiều thứ.
06:22
There's love and there's friendship
and there's protection.
and there's protection.
123
370221
4197
Có tính yêu, tính bạn
và sự đùm bọc chở che,
và sự đùm bọc chở che,
06:26
But there's also jealousy
124
374442
1656
Nhưng cũng có sự đố kị
06:28
and competition
125
376603
1284
và ganh đua
06:30
and rejection and attack.
126
378600
2433
từ chối và công kích.
06:33
In siblinghood, that's where we start
assembling many of those first layers
assembling many of those first layers
127
381867
5938
Trong tình cảm anh chị em, đó là nơi
chúng ta bắt đầu hình thành tâm hồn
chúng ta bắt đầu hình thành tâm hồn
06:39
that cover our soul.
128
387829
1487
qua nhiều lớp.
06:42
When I discovered I was my sister's match,
129
390106
3003
Khi phát hiện ra chỉ tôi
có thể cứu em mình,
có thể cứu em mình,
06:45
I went into research mode.
130
393133
1717
Tôi bắt đầu tìm kiếm.
06:47
And I discovered that
131
395194
1590
Và khám phá ra rằng
06:50
the premise of transplants
is pretty straightforward.
is pretty straightforward.
132
398028
2734
giả thuyết của việc cấy ghép
khá là dễ hiểu.
khá là dễ hiểu.
06:52
You destroy all the bone marrow
in the cancer patient
in the cancer patient
133
400786
3260
Bạn phá hủy tất cả xương tủy
của một bệnh nhân ung thư
của một bệnh nhân ung thư
06:56
with massive doses of chemotherapy,
134
404070
2736
với hàm lượng lớn liệu pháp hóa học,
06:59
and then you replace that marrow
135
407293
2410
và sau đó thay bằng
07:01
with several million healthy
marrow cells from a donor.
marrow cells from a donor.
136
409727
3840
những tủy sống khỏe mạnh khác từ
những người hiến tủy.
những người hiến tủy.
07:05
And then you do everything you can
137
413937
1806
Sau đó bạn làm mọi thứ có thể
07:07
to make sure that those new cells
engraft in the patient.
engraft in the patient.
138
415767
4285
để đảm bảo rằng những tế bào đó
có thể ghép được cho bệnh nhân.
có thể ghép được cho bệnh nhân.
07:12
I also learned that bone marrow
transplants are fraught with danger.
transplants are fraught with danger.
139
420076
4898
Tôi cũng hoc được rằng cấy ghép xương tủy
rất nguy hiểm.
rất nguy hiểm.
07:17
If my sister made it
through the near-lethal chemotherapy,
through the near-lethal chemotherapy,
140
425468
4840
Nếu em tôi có thể vượt qua được
giai đoạn nguy hiểm này,
giai đoạn nguy hiểm này,
07:22
she still would face other challenges.
141
430734
3184
cô ấy vẫn phải đối đầu với
những thử thách khác.
những thử thách khác.
07:25
My cells
142
433942
2310
Tế bào của tôi
07:28
might attack her body.
143
436863
2507
có thể sẽ tấn công cơ thể cô ấy.
07:31
And her body might reject my cells.
144
439843
2979
Và cơ thẻ cô ấy có thể
từ chối tế bào của tôi.
từ chối tế bào của tôi.
07:34
They call this rejection or attack,
145
442846
2445
Sự từ chối hay tấn công này,
07:37
and both could kill her.
146
445315
1626
có thể giết cô ấy.
07:39
Rejection. Attack.
147
447583
1992
Từ chối, tấn công,
07:42
Those words had a familiar ring
148
450091
2191
Những từ đó nghe rất quen thuộc
07:44
in the context of being siblings.
149
452306
2473
đối với những người làm anh chị em.
07:47
My sister and I had
a long history of love,
a long history of love,
150
455843
2809
Em gái tôi và tôi luôn yêu thương nhau,
07:50
but we also had a long history
of rejection and attack,
of rejection and attack,
151
458676
3292
nhưng cũng từ chối và công kích nhau,
07:54
from minor misunderstandings
to bigger betrayals.
to bigger betrayals.
152
462487
3997
từ những chuyện bất đồng nhỏ nhặt
đến những sự phản bội lớn hơn.
đến những sự phản bội lớn hơn.
07:59
We didn't have
the kind of the relationship
the kind of the relationship
153
467172
2134
Chúng tôi
08:01
where we talked about the deeper stuff;
154
469330
2125
không nói về những chuyện sâu xa;
08:03
but, like many siblings and like people
in all kinds of relationships,
in all kinds of relationships,
155
471887
4680
nhưng, cũng giống như bao người khác,
08:08
we were hesitant to tell our truths,
156
476987
2954
chúng tôi lưỡng lự nói sự thật,
08:11
to reveal our wounds,
157
479965
2878
để che giấu vết thương,
08:14
to admit our wrongdoings.
158
482867
1851
để thừa nhận những việc làm sai trái.
08:17
But when I learned about
the dangers of rejection or attack,
the dangers of rejection or attack,
159
485180
4891
Nhưng khi tôi biết được nguy hiểm
của việc từ chối và tấn công,
của việc từ chối và tấn công,
08:22
I thought, it's time to change this.
160
490095
2304
Tôi nghĩ, đến lúc thay đổi điều này.
08:25
What if we left the bone marrow
transplant up to the doctors,
transplant up to the doctors,
161
493073
4816
Nếu như chúng ta có thể mang tủy sống
đến các bác sĩ,
đến các bác sĩ,
08:29
but did something that we later came
to call our "soul marrow transplant?"
to call our "soul marrow transplant?"
162
497913
5809
nhưng làm chuyện ta gọi là
" cấy ghép tủy tâm hồn?"
" cấy ghép tủy tâm hồn?"
08:36
What if we faced any pain
we had caused each other,
we had caused each other,
163
504205
3986
Nếu như ta có thể đối mặt bất kì
nối đau nào ta gây ra cho nhau,
nối đau nào ta gây ra cho nhau,
08:40
and instead of rejection or attack,
164
508215
2707
thay vì từ chối và tấn công,
08:43
could we listen?
165
511454
1316
ta có thể lắng nghe?
08:45
Could we forgive?
166
513272
1426
Ta có thể tha thứ?
08:47
Could we merge?
167
515116
1440
Ta có thể hòa nhập?
08:48
Would that teach our cells to do the same?
168
516580
3471
Nếu vậy thì tế bào của ta cũng có thể
làm tương tự?
làm tương tự?
08:53
To woo my skeptical sister,
I turned to my parents' holy text:
I turned to my parents' holy text:
169
521431
4813
Để giải thích cho nhiều người
hay hoài nghi, tôi tìm đến lời nhắn
của bố mẹ:
hay hoài nghi, tôi tìm đến lời nhắn
của bố mẹ:
08:58
the New Yorker Magazine.
170
526268
1601
Tờ the New Yorker.
08:59
(Laughter)
171
527893
1916
(Cười)
09:01
I sent her a cartoon from its pages
172
529833
3571
Tôi gửi cô ấy một bức tranh từ trang báo
09:05
as a way of explaining
why we should visit a therapist
why we should visit a therapist
173
533428
3625
để giải thích tại sao chúng ta
nên tìm đến nhà vật lý trị liệu
nên tìm đến nhà vật lý trị liệu
09:09
before having my bone marrow harvested
and transplanted into her body.
and transplanted into her body.
174
537077
5366
trước khi cấy ghép tủy sống vào cơ thể.
09:14
Here it is.
175
542467
1245
Nó đây rồi.
09:15
"I have never forgiven him for that thing
I made up in my head."
I made up in my head."
176
543736
4114
"Tôi không bao giờ quên ông ấy vì
một thứ tôi tự nghĩ ra trong đầu."
một thứ tôi tự nghĩ ra trong đầu."
09:19
(Laughter)
177
547874
2407
(Cười)
09:22
I told my sister
178
550305
1946
Tôi nói em mình
09:24
we had probably been doing the same thing,
179
552950
2837
chúng ta có thể đã làm điều tương tự,
09:27
carting around made-up stories
in our heads that kept us separate.
in our heads that kept us separate.
180
555811
5720
nghĩ đến những câu chuyện bịa đặt
đã chia rẽ chúng tôi.
đã chia rẽ chúng tôi.
09:34
And I told her that after the transplant,
181
562184
2892
Và nói cô ấy rằng sau khi cấy ghép,
09:37
all of the blood flowing in her veins
182
565100
2594
tất cả máu chảy trong mạch
09:39
would be my blood,
183
567718
1481
sẽ là máu của tôi,
09:41
made from my marrow cells,
184
569223
2420
từ tủy sống của tôi,
09:44
and that inside the nucleus
of each of those cells
of each of those cells
185
572301
4229
và trong nhân của mỗi tế bào
09:48
is a complete set of my DNA.
186
576554
2266
sẽ hoàn toàn là ADN của tôi.
09:51
"I will be swimming around in you
for the rest of your life,"
for the rest of your life,"
187
579351
3380
"Chị sẽ luôn ở trong em
suốt quãng đời còn lại."
suốt quãng đời còn lại."
09:54
I told my slightly horrified sister.
188
582755
2759
Em tôi có vẻ hơi sợ
09:57
(Laughter)
189
585538
2180
(Cười)
09:59
"I think we better clean up
our relationship."
our relationship."
190
587742
3088
"Chị nghĩ ta nên trở nên thân thiết hơn."
10:04
A health crisis makes people
do all sorts of risky things,
do all sorts of risky things,
191
592168
3320
Khủng hoảng khiến con người ta dại dột,
10:07
like quitting a job
or jumping out of an airplane
or jumping out of an airplane
192
595512
3541
như nghỉ việc hoặc nhảy máy bay
10:11
and, in the case of my sister,
193
599603
1991
và, trong trường hợp em tôi,
10:13
saying "yes" to several therapy sessions,
194
601618
3734
nói "đồng ý" với những đợt vật lý trị liệu
10:17
during which we got down to the marrow.
195
605723
3691
mà chúng tôi bắt đầu quan tâm đến tủy sống
10:23
We looked at and released years of stories
196
611588
4393
Chúng tôi nhìn lại những câu chuyện
10:28
and assumptions about each other
197
616005
2081
và kết luận về nhau
10:30
and blame and shame
198
618110
2078
trách móc nhau rồi hổ thẹn
10:32
until all that was left was love.
199
620212
3538
đến khi tình yêu chỉ còn lại cuối cùng.
10:38
People have said I was brave
to undergo the bone marrow harvest,
to undergo the bone marrow harvest,
200
626175
4188
Người ta nói tôi rất dũng cảm khi
hiến tủy của mình,
hiến tủy của mình,
10:42
but I don't think so.
201
630387
1270
nhưng tôi không nghĩ vậy.
10:44
What felt brave to me
202
632100
2090
Hành động mà tôi cho là dũng cảm
10:46
was that other kind
of harvest and transplant,
of harvest and transplant,
203
634214
3185
là một loại hiến và ghép khác kìa,
10:49
the soul marrow transplant,
204
637423
1896
cấy ghép tâm hồn,
10:51
getting emotionally naked
with another human being,
with another human being,
205
639772
3978
bắt đầu thổ lộ với nhau,
10:55
putting aside pride and defensiveness,
206
643774
3469
trút bỏ đi danh dự và sự phòng thủ,
10:59
lifting the layers
207
647267
1636
nâng tầm hạnh phúc
11:01
and sharing with each other
our vulnerable souls.
our vulnerable souls.
208
649559
4091
và chia sẽ với nhau
những tổn thương của tâm hồn.
những tổn thương của tâm hồn.
11:06
I called on those midwife lessons:
209
654416
2799
Tôi gợi nhớ lại bài học của các bà đỡ:
11:09
uncover your soul.
210
657239
1626
hãy mở rộng tâm hồn.
11:11
Open to what's scary and painful.
211
659963
2641
Đón nhận những sợ hãi và đau đớn.
11:14
Look for the sacred awe.
212
662628
1856
Hãy nể phục.
11:17
Here I am with my marrow cells
after the harvest.
after the harvest.
213
665872
3265
Tôi đứng đây sau khi đã hiến tủy mình,
11:21
That's they call it -- "harvest,"
214
669161
1900
Họ gọi là "hiến",
11:23
like it's some kind of bucolic
farm-to-table event --
farm-to-table event --
215
671085
3200
như những hoạt động thôn dã
11:26
(Laughter)
216
674309
1158
(Cười)
11:27
Which I can assure you it is not.
217
675491
2492
Đương nhiên là không phải vậy.
11:31
And here is my brave, brave sister
218
679522
3335
Và đây là cô em gái dũng cảm
11:34
receiving my cells.
219
682881
1696
đã nhận tủy của tôi.
11:37
After the transplant, we began to spend
more and more time together.
more and more time together.
220
685768
3938
Sau khi cấy xong, chúng tôi dành nhiều
thời gian cho nhau hơn trước.
thời gian cho nhau hơn trước.
11:42
It was as if we were little girls again.
221
690289
2279
Như thể chúng tôi còn là con gái.
11:45
The past and the present merged.
222
693537
2968
Quá khứ và hiện tại hòa làm một.
11:48
We entered deep time.
223
696529
2206
Chúng tôi đi vào thời gian.
11:51
I left the hamster wheel of work and life
224
699331
4276
Tôi rời bỏ vòng quay
công việc và cuộc sống
công việc và cuộc sống
11:55
to join my sister
225
703631
1662
đi cùng em mình
11:57
on that lonely island
226
705992
1997
đến hòn đảo cô đơn
12:00
of illness and healing.
227
708444
1776
của những căn bệnh và sự chữa lành
12:02
We spent months together --
228
710948
1843
Chúng tôi dành nhiều tháng cho nhau
12:04
in the isolation unit,
229
712815
1762
trong sự tách biệt,
12:06
in the hospital and in her home.
230
714601
2358
trong bệnh viện và nhà cô ấy.
12:10
Our fast-paced society
231
718411
1689
Xã hội luôn vận động này
12:12
does not support or even value
this kind of work.
this kind of work.
232
720124
5160
không bao giờ ủng hộ hoặc công nhận
giá trị của việc này.
giá trị của việc này.
12:17
We see it as a disruption
of real life and important work.
of real life and important work.
233
725308
3633
Chúng ta xem nó như sự chi rẽ
đối với hiện thực và công việc.
đối với hiện thực và công việc.
12:21
We worry about the emotional drain
and the financial cost --
and the financial cost --
234
729426
4228
Ta lo lắng về việc hao tổn cảm xúc
và giá cả tài chính
và giá cả tài chính
12:25
and, yes, there is a financial cost.
235
733678
3575
và, dĩ nhiên, là giá cả tài chính.
12:29
But I was paid
236
737277
1674
Nhưng tiền lương của tôi
12:31
in the kind of currency our culture
seems to have forgotten all about.
seems to have forgotten all about.
237
739590
4867
thì ở đơn vị mà văn hóa loài người
dường như đã quên mất.
dường như đã quên mất.
12:37
I was paid in love.
238
745132
2139
Tôi được trả công bằng tình yêu.
12:39
I was paid in soul.
239
747629
1745
Tôi được trả công bằng tâm hồn.
12:41
I was paid in my sister.
240
749398
2170
Tôi được trả công bằng em gái của mình.
12:44
My sister said the year after transplant
was the best year of her life,
was the best year of her life,
241
752792
5192
Em tôi nói rằng năm sau khi cấy ghép
là khoảng thời gian hạnh phúc nhất
của cuộc đời,
là khoảng thời gian hạnh phúc nhất
của cuộc đời,
12:50
which was surprising.
242
758008
1249
ngạc nhiên làm sao.
12:51
She suffered so much.
243
759281
2448
Cô ấy phải chịu đựng nhiều.
12:54
But she said life never tasted as sweet,
244
762364
3232
Nhưng nói rằng cuộc đời
chưa bao giờ có vị ngọt,
chưa bao giờ có vị ngọt,
12:58
and that because of the soul-baring
245
766004
2744
đó là vị những chịu đựng về mặt tâm hồn
13:00
and the truth-telling
we had done with each other,
we had done with each other,
246
768772
2546
và thành thật mà chúng tôi
đã làm cùng nhau,
đã làm cùng nhau,
13:03
she became more unapologetically herself
247
771721
3816
cô ấy trở nên chính bản thân mình
13:07
with everyone.
248
775561
1391
đối với mọi người.
13:08
She said things
she'd always needed to say.
she'd always needed to say.
249
776976
2968
Cô ấy nói những điều mình cần nói.
13:11
She did things she always wanted to do.
250
779968
2788
Cô ấy làm những điều mình muốn làm.
13:15
The same happened for me.
251
783263
1959
Tôi cũng như vậy.
13:17
I became braver about being authentic
with the people in my life.
with the people in my life.
252
785246
5349
Tôi trở nên dũng cảm hơn khi
thành thật với mọi người.
thành thật với mọi người.
13:23
I said my truths,
253
791917
1693
Tôi nói sự thật,
13:25
but more important than that,
I sought the truth of others.
I sought the truth of others.
254
793634
4595
nhưng quan trọng hơn, tôi tìm thấy
sự thật trong những người khác.
sự thật trong những người khác.
13:31
It wasn't until
the final chapter of this story
the final chapter of this story
255
799713
3384
Đó là cho đến khi chương cuối cùng
của câu chuyện này
của câu chuyện này
tôi mới nhận ra công việc bà đỡ
dạy tôi như thế nào.
dạy tôi như thế nào.
13:35
that I realized just how well
midwifery had trained me.
midwifery had trained me.
256
803121
3449
13:39
After that best year of my sister's life,
257
807214
2915
Sau năm hạnh phúc nhất cuộc đời
của em gái tôi,
của em gái tôi,
13:42
the cancer came roaring back,
258
810153
2001
bệnh ung thư diễn biến trở lại,
13:44
and this time there was nothing more
the doctors could do.
the doctors could do.
259
812702
3272
và lần này không ai có thể làm gì được.
13:47
They gave her just
a couple of months to live.
a couple of months to live.
260
815998
2666
Cô ấy chỉ còn vài tháng để sống.
13:52
The night before my sister died,
261
820196
2377
Đêm trước ngày cô ấy mất,
13:55
I sat by her bedside.
262
823163
2708
tôi ngồi cạnh giường ngủ.
13:57
She was so small and thin.
263
825895
2283
Cô ấy trông nhỏ bé và ốm quá.
14:00
I could see the blood pulsing in her neck.
264
828766
2523
Tôi có thể thấy mạch máu trên cổ.
14:03
It was my blood, her blood, our blood.
265
831869
3545
Đó là máu tôi, máu của cô ấy,
máu của cả hai chúng tôi.
máu của cả hai chúng tôi.
14:08
When she died, part of me would die, too.
266
836462
2852
Khi cô ấy qua đời, một phần nào đó
trong tôi cũng như chết theo.
trong tôi cũng như chết theo.
14:12
I tried to make sense of it all,
267
840687
4672
Tôi cố gắng tìm hiểu,
14:17
how becoming one with each other
268
845383
2130
việc trở nên gắn kết với nhau
14:20
had made us more ourselves,
269
848008
2009
lại càng làm nên mỗi chúng ta,
14:22
our soul selves,
270
850041
1507
mỗi tâm hồn của chúng ta,
14:24
and how by facing and opening
to the pain of our past,
to the pain of our past,
271
852249
5193
và nhờ đối mặt và đón nhận
nỗi đau trong quá khứ,
nỗi đau trong quá khứ,
14:29
we'd finally been delivered to each other,
272
857466
2499
ta có thể chạm đến được với nhau,
14:32
and how by stepping out of time,
273
860651
2250
và khi bước khỏi thời gian,
14:34
we would now be connected forever.
274
862925
2408
ta sẽ được kết nối với nhau mãi mãi.
14:38
My sister left me with so many things,
275
866980
2930
Em tôi đã để lại cho tôi nhiều thứ,
14:42
and I'm going to leave you now
with just one of them.
with just one of them.
276
870365
2720
và tôi sẽ cho các bạn biết một trong số đó
14:45
You don't have to wait
for a life-or-death situation
for a life-or-death situation
277
873565
4230
Bạn không cần phải chờ đến lúc đối mặt
giữa sự sông và cái chết
giữa sự sông và cái chết
14:50
to clean up the relationships
that matter to you,
that matter to you,
278
878497
3119
để hàn gắn mối quan hệ
quan trọng đối với bạn,
quan trọng đối với bạn,
14:53
to offer the marrow of your soul
279
881640
2623
để cho đi tủy sống tâm hồn mình
14:57
and to seek it in another.
280
885157
2188
và tìm kiếm nó trong người khác.
15:00
We can all do this.
281
888297
1918
Ai cũng có thể làm được.
15:02
We can be like a new kind
of first responder,
of first responder,
282
890239
4843
Ta có thể đáp trả theo kiểu khác,
15:07
like the one to take
the first courageous step
the first courageous step
283
895106
4203
như dũng cảm
15:11
toward the other,
284
899906
1752
tiến tới người khác,
15:13
and to do something or try to do something
285
901682
3245
và làm gì hoặc cố gắng làm gì
15:16
other than rejection or attack.
286
904951
3122
khác với từ chối và tấn công.
15:20
We can do this with our siblings
287
908545
2166
Ta có thể làm điều này với anh chị em mình
15:22
and our mates
288
910735
1402
và vợ hoặc chồng mình
15:24
and our friends and our colleagues.
289
912161
2256
và bạn mình và đồng nghiệp.
15:26
We can do this with the disconnection
290
914441
2628
Ta có thể làm với sự chia rẽ
15:29
and the discord all around us.
291
917093
2750
và bất hòa xung quanh ta.
15:32
We can do this for the soul of the world.
292
920410
3666
Ta có thể làm vì tâm hồn của thế giới.
15:36
Thank you.
293
924629
1191
Cảm ơn.
15:37
(Applause)
294
925844
5996
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Lesser - Wellness specialistElizabeth Lesser helps her readers and students transform their lives after brushes with pain, adversity and life's myriad problems.
Why you should listen
Elizabeth Lesser is a bestselling author and the cofounder of Omega Institute, the renowned conference and retreat center located in Rhinebeck, New York. Lesser's first book, The Seeker's Guide, chronicles her years at Omega and distills lessons learned into a potent guide for growth and healing. Her New York Times bestselling book, Broken Open: How Difficult Times Can Help Us Grow (Random House), has sold more than 300,000 copies and has been translated into 20 languages. Her latest book, Marrow: A Love Story (Harper Collins/September 2016), is a memoir about Elizabeth and her younger sister, Maggie, and the process they went through when Elizabeth was the donor for Maggie’s bone marrow transplant.
Lesser cofounded Omega Institute in 1977 -- a time when a variety of fresh ideas were sprouting in American culture. Since then, the institute has been at the forefront of holistic education, offering workshops and trainings in: integrative medicine, prevention, nutrition, and the mind/body connection; meditation and yoga; cross-cultural arts and creativity; ecumenical spirituality; and social change movements like women's empowerment and environmental sustainability. Lesser is also the cofounder of Omega's Women's Leadership Center, which grew out of the popular Women & Power conference series featuring women leaders, activists, authors and artists from around the world. Each year more than 30,000 people participate in Omega's programs on its campus in Rhinebeck, New York and at urban and travel sites, and more than a million people visit its website for online learning.
A student of the Sufi master, Pir Vilayat Inayat Khan, for many years, Lesser has also studied with spiritual teachers, healers, psychologists and philosophers from other traditions. In 2008 she helped Oprah Winfrey produce a ten-week online seminar based on Eckhart Tolle's book, A New Earth. The webinar was viewed by more than 8 million people worldwide. She was a frequent host on Oprah's "Soul Series," a weekly radio show on Sirius/XM, and a guest on Oprah's "Super Soul Sunday." In 2011, she gave a TED Talk, "Take 'the Other' to lunch ," in which she called for civility and understanding as we negotiate our differences as human beings.
Lesser attended Barnard College, where she studied literature, and San Francisco State University, where she received a teaching degree. In 2011 she received an honorary doctorate from the Institute of Transpersonal Psychology, in Palo Alto, California. Early in her career she was a midwife and birth educator. Today, besides writing and her work at Omega Institute, she lends her time to social and environmental causes and is an avid walker, cook and gardener. She lives with her family in New York's Hudson River Valley.
Elizabeth Lesser | Speaker | TED.com