ABOUT THE SPEAKER
Alain de Botton - Philosopher
Through his witty and literate books -- and his new School of Life -- Alain de Botton helps others find fulfillment in the everyday.

Why you should listen

It started in 1997, when Alain de Botton turned away from writing novels and instead wrote a touching extended essay titled How Proust Can Change Your Life, which became an unlikely blockbuster in the "self-help"category. His subsequent books take on some of the fundamental worries of modern life (am I happy? where exactly do I stand?), informed by his deep reading in philosophy and by a novelist's eye for small, perfect moments. His newest book is The Pleasures and Sorrows of Work.

In 2008, de Botton helped start the School of Life in London, a social enterprise determined to make learning and therapy relevant in today's uptight culture. His goal is (through any of his mediums) to help clients learn "how to live wisely and well."

More profile about the speaker
Alain de Botton | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2009

Alain de Botton: A kinder, gentler philosophy of success

Алан дэ Боттан: Добрая і чалавечная філасофія поспеху

Filmed:
7,971,965 views

Алан дэ Боттан даследуе нашыя ўяўленні аб поспехах і няўдачах і ставіць пад сумнеў асновы гэтых паняццяў. Ці поспех заўсёды з'яўляецца заслужаным? А няўдача? Перад вамі красамоўная, дасціпная прамова, мэта якой -- пазбавіцца ад снабізму, каб сапраўды атрымліваць задавальненне ад таго, чым Вы займаецеся.
- Philosopher
Through his witty and literate books -- and his new School of Life -- Alain de Botton helps others find fulfillment in the everyday. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
For me they normally happen, these career crises,
0
0
3000
Мае кар'ерныя крызісы
00:15
often, actually, on a Sunday evening,
1
3000
2000
звычайна пачынаюцца нядзельнымі вечарамі,
00:17
just as the sun is starting to set,
2
5000
2000
калі сонца паступова заходзіць,
00:19
and the gap between my hopes for myself,
3
7000
3000
і разрыў паміж маімі спадзяваннямі
і рэальным жыццём
00:22
and the reality of my life, start to diverge so painfully
4
10000
4000
становіцца настолькі вялікім,
00:26
that I normally end up weeping into a pillow.
5
14000
3000
што, нарэшце, я ляжу і хныкаю ў падушку.
Я кажу пра гэта,
00:29
I'm mentioning all this,
6
17000
2000
бо, на маю думку,
гэта зусім не асабістая праблема.
00:31
I'm mentioning all this because I think this is not merely a personal problem.
7
19000
3000
Вы можаце сказаць,
што я памыляюся.
00:34
You may think I'm wrong in this,
8
22000
2000
Але я мяркую, што мы час ад часу
00:36
but I think that we live in an age when our lives are regularly
9
24000
2000
на працягу нашага жыцця
00:38
punctuated by career crises,
10
26000
2000
сутыкаемся з кар'ернымі крызісамі,
00:40
by moments when what we thought we knew,
11
28000
2000
калі нашыя ідэі аб жыцці,
00:42
about our lives, about our careers,
12
30000
2000
працы, у якіх мы ўпэўненыя,
00:44
comes into contact with a threatening sort of reality.
13
32000
4000
сутыкаюцца з пагражальнай
штодзёнасцю.
У параўнанні з мінулым,
сягоння значна лягчэй сябе забяспечыць,
00:48
It's perhaps easier now than ever before to make a good living.
14
36000
3000
00:51
It's perhaps harder than ever before
15
39000
3000
Але й значна цяжэй, чым калі-небудзь
захоўваць спакой
00:54
to stay calm, to be free of career anxiety.
16
42000
3000
і быць незалежным
ад турбот,
звязаных з уласнай кар'ерай.
00:57
I want to look now, if I may,
17
45000
2000
Я хацеў бы паразважаць, калі
дазволіце,
00:59
at some of the reasons why
18
47000
2000
пра прычыны нашых
кар'ерных хваляванняў.
01:01
we might be feeling anxiety about our careers.
19
49000
3000
01:04
Why we might be victims of these career crises,
20
52000
2000
Чаму мы з'яўляемся ахвярамі
кар'ерных крызісаў
01:06
as we're weeping softly into our pillows.
21
54000
4000
і хныкаем у падушку?
Адна з прычын -- тое,
01:10
One of the reasons why we might be suffering
22
58000
3000
што навокал снобы.
01:13
is that we are surrounded by snobs.
23
61000
2000
У пэўным сэнсе, у мяне дрэнныя навіны,
01:15
In a way, I've got some bad news,
24
63000
3000
асабліва для тых, хто прыехаў у Оксфард
з-за мяжы.
01:18
particularly to anybody who's come to Oxford from abroad.
25
66000
3000
Існуе рэальная праблема снабізму.
01:21
There is a real problem with snobbery.
26
69000
2000
Некаторыя людзі, якія жывуць
па-за межамі Аб'яднанага Каралеўства,
01:23
Because sometimes people from outside the U.K.
27
71000
2000
01:25
imagine that snobbery is a distinctively U.K. phenomenon
28
73000
2000
мяркуюць, што снабізм --
01:27
fixated on country houses and titles.
29
75000
3000
феномем выключна брытанскі,
які можна атрымаць у спадчыну,
як хату ці тытул.
01:30
The bad news is that's not true.
30
78000
2000
Дрэнная навіна ў тым,
што гэта хлусня.
01:32
Snobbery is a global phenomenon.
31
80000
2000
Снабізм -- феномем глабальны.
01:34
We are a global organization. This is a global phenomenon.
32
82000
2000
Людзі аднолькавыя,
і снабы ёсць паўсюль.
01:36
It exists. What is a snob?
33
84000
2000
Хто яны такія?
Сноб -- гэта той,
хто бярэ частку цябе
01:38
A snob is anybody who takes a small part of you
34
86000
3000
і выкарыстоўвае яе,
каб стварыць агульнае
01:41
and uses that to come to a complete vision of who you are.
35
89000
3000
меркаванне пра цябе, як пра асобу.
01:44
That is snobbery.
36
92000
2000
Гэта і ёсць снабізм.
01:46
The dominant kind of snobbery
37
94000
2000
І менавіта кар'ерны снабізм --
самы распаўсюджаны.
01:48
that exists nowadays is job snobbery.
38
96000
2000
01:50
You encounter it within minutes at a party,
39
98000
2000
Вы сутыкаецеся з ім, напрыклад,
у гасцях, калі вам задаюць
01:52
when you get asked that famous iconic question
40
100000
3000
галоўнае пытанне пачатка 21 стагоддзя:
01:55
of the early 21st century, "What do you do?"
41
103000
3000
"Кім працуеце?"
01:58
And according to how you answer that question,
42
106000
2000
Гледзячы на тое, як вы адкажаце,
людзі ці будуць вельмі ветлівымі
з вамі,
02:00
people are either incredibly delighted to see you,
43
108000
2000
02:02
or look at their watch and make their excuses.
44
110000
2000
ці паглядзяць на гадзіннік,
каб знайсці прычыну для сыходу.
02:04
(Laughter)
45
112000
1000
02:05
Now, the opposite of a snob is your mother.
46
113000
3000
(Смех)
Сурацьлегласць сноба -- ваша маці.
(Смех)
02:08
(Laughter)
47
116000
2000
02:10
Not necessarily your mother, or indeed mine,
48
118000
3000
Не вашая ці мая маці асабіста,
а ідэальная маці ўвогуле,
02:13
but, as it were, the ideal mother,
49
121000
2000
тая, якую не клапоцяць вашыя
дасягненні.
02:15
somebody who doesn't care about your achievements.
50
123000
2000
Нажаль, большасць людзей
не з'яўляюцца нашымі маці.
02:17
But unfortunately, most people are not our mothers.
51
125000
2000
02:19
Most people make a strict correlation between how much time,
52
127000
3000
Для большасці пазіцыя
ў сацыяльнай іерархіі
02:22
and if you like, love -- not romantic love,
53
130000
2000
грае важную ролю ў тым,
02:24
though that may be something --
54
132000
2000
02:26
but love in general, respect,
55
134000
2000
колькі часу і любові
02:28
they are willing to accord us, that will be strictly defined
56
136000
3000
яны прысвецяць кожныму з нас.
02:31
by our position in the social hierarchy.
57
139000
2000
І гэта адна з галоўных
прычын таго,
02:33
And that's a lot of the reason why we care so much about our careers
58
141000
3000
чаму мы так клапоцімся пра кар'еры
02:36
and indeed start caring so much about material goods.
59
144000
4000
і матэрыяльныхя каштоўнасці.
02:40
You know, we're often told that we live in very materialistic times,
60
148000
3000
Ведаеце, нам заўсёды кажуць,
што мы жывем у матэрыялістычным свеце,
02:43
that we're all greedy people.
61
151000
2000
што мы вельмі хцівыя.
Але я не згодны з тым,
02:45
I don't think we are particularly materialistic.
62
153000
2000
што людзі вельмі матэрыялістычныя.
02:47
I think we live in a society
63
155000
2000
Я думаю, што мы жывем у грамадстве,
якое надае пэўную эмацыйную ўзнагароду
02:49
which has simply pegged certain emotional rewards
64
157000
2000
02:51
to the acquisition of material goods.
65
159000
3000
набыццю матэрыяльных каштоўнасцей.
02:54
It's not the material goods we want. It's the rewards we want.
66
162000
3000
Мы прагнем не чагосьці матэрыяльнага,
мы прагнем узнагароды.
02:57
And that's a new way of looking at luxury goods.
67
165000
2000
Паспрабуйце па-іншаму
ставіцца да прадметаў раскошы.
02:59
The next time you see somebody driving a Ferrari
68
167000
2000
Наступны раз, калі вы ўбачыце каго-небудзь
03:01
don't think, "This is somebody who is greedy."
69
169000
2000
на Феррары,
не думайце, што гэта хцівы чалавек.
03:03
Think, "This is somebody who is incredibly vulnerable and in need of love."
70
171000
3000
Думайце пра яго,
як пра чалавека
неверагодна ўразлівага,
03:06
In other words -- (Laughter)
71
174000
5000
якому патрэбна любоў іншых.
(Смех)
Лепш ставіцца са спачуваннем,
чым з пагардай.
03:11
feel sympathy, rather than contempt.
72
179000
2000
03:13
There are other reasons --
73
181000
2000
Існуюць і іншыя прычыны.
(Смех)
03:15
(Laughter)
74
183000
1000
03:16
there are other reasons why it's perhaps harder now
75
184000
2000
Але існуюць і іншыя прычыны
нашай неверагоднай заклапочанасці.
03:18
to feel calm than ever before.
76
186000
2000
Адна з іх, як не парадаксальна,
03:20
One of these, and it's paradoxical because it's linked to something that's rather nice,
77
188000
3000
выглядае хутчэй як плюс.
03:23
is the hope we all have for our careers.
78
191000
3000
Гэта нашыя кар'ерныя
спадзяванні.
Яшчэ ніколі грамадства не чакала
ад кожнага чалавека
03:26
Never before have expectations been so high
79
194000
2000
03:28
about what human beings can achieve with their lifespan.
80
196000
3000
такіх вялікіх жыццёвых
дасягненняў,
як сёння.
03:31
We're told, from many sources, that anyone can achieve anything.
81
199000
3000
З розных крыніц мы чуем,
што магчыма дасягнуць
любой мэты.
03:34
We've done away with the caste system.
82
202000
2000
Каставай сістэмы ўжо няма,
мы жывем у грамадстве,
03:36
We are now in a system where anyone can rise
83
204000
2000
дзе кожны можа дасягнуць
03:38
to any position they please.
84
206000
2000
усяго, чаго пажадае.
03:40
And it's a beautiful idea.
85
208000
2000
Добрая ідэя.
03:42
Along with that is a kind of spirit of equality. We're all basically equal.
86
210000
4000
Трэба яшчэ згадаць дух роўнасці,
ён жа адчуваецца.
Няма нейкай строгай
іерархічнасці грамадства.
03:46
There are no strictly defined
87
214000
2000
03:48
kind of hierarchies.
88
216000
2000
03:50
There is one really big problem with this,
89
218000
2000
Але ёсць вялікая праблема.
03:52
and that problem is envy.
90
220000
2000
Зайздрасць.
03:54
Envy, it's a real taboo to mention envy,
91
222000
3000
Яе нельга ўзгадваць.
Гэта табу.
03:57
but if there is one dominant emotion in modern society, that is envy.
92
225000
3000
Але менавіта яна зараз дамінуе
ў сучасным грамадстве.
04:00
And it's linked to the spirit of equality. Let me explain.
93
228000
4000
Паміж зайздрасцю і роўнасцю ёсць сувязь.
Зараз я растлумачу.
04:04
I think it would be very unusual for anyone here, or anyone watching,
94
232000
3000
Я быў бы вельмі здзіўдены,
калі б нехта з вас
зайдросціў Каралеве Англіі.
04:07
to be envious of the Queen of England.
95
235000
2000
Нягледзячы на тое, што яна
багацейшая за вас
04:09
Even though she is much richer than any of you are.
96
237000
3000
і мае вялікі дом.
04:12
And she's got a very large house.
97
240000
3000
Прычына адсутнасці зайздрасці
да Каралевы ў тым,
04:15
The reason why we don't envy her is because she's too weird.
98
243000
4000
што яна дзіўнаватая,
не такая, як мы.
04:19
She's simply too strange.
99
247000
2000
(Смех)
Мы не можам параўноўваць сябе з ёй,
04:21
We can't relate to her. She speaks in a funny way.
100
249000
2000
04:23
She comes from an odd place.
101
251000
2000
бо яна вельмі смешна гаворыць і жыве
ў незвычайным месцы.
04:25
So we can't relate to her. And when you can't relate to somebody, you don't envy them.
102
253000
4000
Паміж намі няма сувязі.
А калі няма сувязі,
няма й зайзрасці.
04:29
The closer two people are, in age, in background,
103
257000
3000
Чым менш адрозненняў ва ўзросце,
04:32
in the process of identification, the more there is a danger of envy --
104
260000
3000
жыццёвых абставінах,
параметрах ідэнтыфікацыі,
04:35
which is incidentally why none of you should ever go to a school reunion --
105
263000
3000
тым большая небяспека зайздрасці.
Таму лепш не хадзіце на
сустрэчы выпускнікоў,
04:38
because there is no stronger reference point
106
266000
3000
бо ні з кім людзі сябе
так не параўноваюць,
04:41
than people one was at school with.
107
269000
2000
як з колішнімі аднакласнікамі.
04:43
But the problem, generally, of modern society, is that it turns the whole world
108
271000
3000
Цяпер увесь свет апынуўся вялікай школай.
04:46
into a school. Everybody is wearing jeans, everybody is the same.
109
274000
2000
Усе апранаюць джынсы, усе аднолькавыя.
04:48
And yet, they're not.
110
276000
2000
Але ж не.
Дух роўнасці сутыкаецца са
страшнай няроўнасцю,
04:50
So there is a spirit of equality, combined with deep inequalities.
111
278000
3000
04:53
Which makes for a very -- can make for a very stressful situation.
112
281000
3000
што прыводзіць да стрэсу.
Хутчэй за ўсё вы не будзеце
такімі ж багатымі,
04:56
It's probably as unlikely that you would nowadays
113
284000
2000
04:58
become as rich and famous as Bill Gates,
114
286000
2000
як Біл Гейтс.
05:00
as it was unlikely in the 17th century
115
288000
2000
Як і ў 17 стагоддзі,
вам не ўдалося б далучыцца да
французскай шляхты.
05:02
that you would accede to the ranks of the French aristocracy.
116
290000
3000
05:05
But the point is, it doesn't feel that way.
117
293000
2000
Але мы не адчуваем,
што гэта ўсё сапраўды немагчыма.
05:07
It's made to feel, by magazines and other media outlets,
118
295000
3000
Розныя СМІ прымушаюць нас думаць,
05:10
that if you've got energy, a few bright ideas about technology,
119
298000
3000
што, калі ў вас ёсць энергія,
некалькі добрых ідэй
і гараж,
05:13
a garage, you too could start a major thing.
120
301000
4000
поспех хутка прыйдзе.
(Смех)
05:17
(Laughter)
121
305000
1000
05:18
And the consequences of this problem make themselves felt in bookshops.
122
306000
3000
Наступствы гэтага можна пабачыць
у кнігарнях.
05:21
When you go to a large bookshop and look at the self-help sections,
123
309000
3000
Зайдзіце ў кнігарню і паглядзіце на
паліцы з кнігамі па самаразвіцці,
05:24
as I sometimes do,
124
312000
2000
што я часам і раблю,
вы ўбачыце кнігі
05:26
if you analyze self-help books that are produced
125
314000
2000
двух гатункаў.
05:28
in the world today, there are basically two kinds.
126
316000
2000
Першыя кажуць вам:
05:30
The first kind tells you, "You can do it! You can make it! Anything is possible!"
127
318000
3000
"Вы здольныя на ўсё! Усё магчымае!"
05:33
And the other kind tells you how to cope
128
321000
3000
Другія распявядаюць пра тое,
як змагацца з нізкай самаацэнкай.
05:36
with what we politely call "low self-esteem,"
129
324000
3000
Іншымі словамі,
05:39
or impolitely call "feeling very bad about yourself."
130
327000
2000
з сітуацыяй, калі людзі не вераць у сябе.
05:41
There is a real correlationship,
131
329000
2000
Ёсць сапраўдная ўзаемасувязь паміж тым,
05:43
a real correlation between a society that tells people that they can do anything
132
331000
4000
што мы можам дасягнуць ўсяго,
чаго пажадаем,
05:47
and the existence of low self-esteem.
133
335000
2000
і нізкай самаацэнкай людзей.
05:49
So that's another way in which something that is quite positive
134
337000
2000
І гэта яшчэ адзін прыклад,
05:51
can have a nasty kickback.
135
339000
2000
калі нешта станоўчае можа
мець шкодныя наступствы.
05:53
There is another reason why we might be feeling more anxious,
136
341000
3000
Існуе і іншая прычына
нашай вялікай заклапочанасці
05:56
about our careers, about our status in the world today, than ever before.
137
344000
4000
сваімі кар'ерамі,
сацыяльным статусам
у параўнанні з мінулым.
06:00
And it is, again, linked to something nice,
138
348000
2000
І гэта зноў мае сувязь
з нечым станоўчым.
06:02
and that nice thing is called meritocracy.
139
350000
3000
І гэта станоўчае -- мерытакратыя.
Усе, і правыя і левыя палітыкі згодныя,
06:05
Everybody, all politicians on Left and Right,
140
353000
2000
06:07
agree that meritocracy is a great thing,
141
355000
2000
што мерытакратыя -- рэч цудоўная.
06:09
and we should all be trying to make our societies really, really meritocratic.
142
357000
4000
І мы павінны зрабіць нашае грамадства
сапраўды мерытакратычным.
06:13
In other words, what is a meritocratic society?
143
361000
4000
Што такое
мерытакратычнае грамадства?
06:17
A meritocratic society is one in which
144
365000
2000
Гэта супольнасць, дзе таленавітыя
і энергічныя людзі
06:19
if you've got talent and energy and skill,
145
367000
2000
06:21
you will get to the top. Nothing should hold you back.
146
369000
2000
заўсёды маюць поспех, нішто не можа
стрымаць іх.
06:23
It's a beautiful idea. The problem is
147
371000
3000
Гэта вельмі цікавая ідэя.
Праблема ў тым, што ў супольнасці, дзе
06:26
if you really believe in a society
148
374000
2000
06:28
where those who merit to get to the top, get to the top,
149
376000
3000
больш здольныя людзі атрымліваюць усё,
па логіцы, тыя, хто заслугоўвае
быць на дне грамадства,
06:31
you'll also, by implication, and in a far more nasty way,
150
379000
3000
06:34
believe in a society where those who deserve to get to the bottom
151
382000
3000
апынуцца там
06:37
also get to the bottom and stay there.
152
385000
3000
назаўсёды.
Іншымі словамі, ваша сацыяльная
пазіцыя з'яўляецца
06:40
In other words, your position in life comes to seem not accidental,
153
388000
3000
не вынікам выпадку,
06:43
but merited and deserved.
154
391000
2000
а залежыць ад таго, чаго вы заслугоўваеце.
06:45
And that makes failure seem much more crushing.
155
393000
3000
Гэта робіць няўдачу
яшчэ больш балючай.
06:48
You know, in the Middle Ages, in England,
156
396000
2000
Калі б вы сустрэлі беднага чалавека
ў Англііі ў Сярэднявеччы,
06:50
when you met a very poor person,
157
398000
2000
гэтага чалавека хутчэй за ўсё
06:52
that person would be described as an "unfortunate" --
158
400000
3000
апісалі б як няшчаснага,
06:55
literally, somebody who had not been blessed by fortune, an unfortunate.
159
403000
4000
у літаральным значэнні, чалавека,
якога абмінула шчасце.
Але цяпер, асабліва ў Злучаных Штатах,
06:59
Nowadays, particularly in the United States,
160
407000
2000
07:01
if you meet someone at the bottom of society,
161
409000
2000
людзі, якія знаходзяцца на дне грамадства,
07:03
they may unkindly be described as a "loser."
162
411000
3000
звычайна лічацца лузерамі.
07:06
There is a real difference between an unfortunate and a loser,
163
414000
3000
Але ж розніца паміж няшчаснымі і лузерамі
вялікая.
07:09
and that shows 400 years of evolution in society
164
417000
3000
І гэта паказвае нам змены, якія адбыліся
за апошнія 400 год,
07:12
and our belief in who is responsible for our lives.
165
420000
3000
у грамадстве і нашых меркаваннях аб тым,
хто адказны за нашае жыццё.
07:15
It's no longer the gods, it's us. We're in the driving seat.
166
423000
3000
Гэта больш не Бог, гэта -- мы самі.
Усе паважаюць паспяховых людзей
07:18
That's exhilarating if you're doing well,
167
426000
2000
і кпяць з тых, хто не змог
нічога дасягнуць.
07:20
and very crushing if you're not.
168
428000
2000
07:22
It leads, in the worst cases, in the analysis of a sociologist
169
430000
3000
Такія сацыёлагі як Эміль Дуркхем мяркуюць, што
07:25
like Emil Durkheim, it leads to increased rates of suicide.
170
433000
4000
гэта, у горшых выпадках, прыводзіць
да павелічэння колькасці самагубстваў.
07:29
There are more suicides in developed individualistic countries
171
437000
3000
Менавіта ў развітых індустрыяльных краінах
колькасць самагубстваў
вышэйшая,
07:32
than in any other part of the world.
172
440000
2000
чым у іншых частках свету.
07:34
And some of the reason for that is that people take what happens
173
442000
2000
Адна з прычын гэтага -- тое,
што людзі ўспрымаюць усё,
што з імі адбываецца,
07:36
to them extremely personally.
174
444000
2000
07:38
They own their success. But they also own their failure.
175
446000
4000
вельмі эмацыйна.
Мы адказныя за нашыя поспехі.
Мы адказныя за нашыя няўдачы.
07:42
Is there any relief from some of these pressures
176
450000
2000
Ці існуе хоць нейкая палёгка ад
таго ціску,
07:44
that I've just been outlining?
177
452000
2000
пра які я распавёў?
Я думаю, што ёсць.
07:46
I think there is. I just want to turn to a few of them.
178
454000
2000
Зараз я хачу звярнуцца да некаторых.
07:48
Let's take meritocracy.
179
456000
2000
Меракратыя.
07:50
This idea that everybody deserves to get where they get to,
180
458000
3000
Прынцып, у аснове якога ідэя аб тым,
што ўсе знаходзяцца там,
дзе заслугоўваюць.
07:53
I think it's a crazy idea, completely crazy.
181
461000
3000
Для мяне гэта вар'яцтва.
Я падтрымаю любога палітыка,
правага ці левага,
07:56
I will support any politician of Left and Right,
182
464000
2000
07:58
with any halfway decent meritocratic idea.
183
466000
2000
з больш-менш прыстойнай
мерытакратычнай ідэяй.
08:00
I am a meritocrat in that sense.
184
468000
2000
У гэтым сэнсе я таксама мерытакрат.
08:02
But I think it's insane to believe that we will ever
185
470000
2000
Але я лічу, што гэта вар'яцтва --
верыць, что мы як грамадства
08:04
make a society that is genuinely meritocratic. It's an impossible dream.
186
472000
4000
калі-небудзь дасягнем
сапраўднага мерытакратызму.
08:08
The idea that we will make a society
187
476000
2000
Гэта проста немагчыма.
Сама ідэя супольнасці,
дзе кожны чалавек
08:10
where literally everybody is graded,
188
478000
2000
ацэньваецца, зыходзячы з яго здольнасцяў,
08:12
the good at the top, and the bad at the bottom,
189
480000
2000
намагчымая ў рэчаіснасці.
08:14
and it's exactly done as it should be, is impossible.
190
482000
2000
Існуе вельмі шмат выпадковых фактараў:
08:16
There are simply too many random factors:
191
484000
2000
няшчасныя выпадкі,
08:18
accidents, accidents of birth,
192
486000
2000
траўмы падчас нараджэння,
08:20
accidents of things dropping on people's heads, illnesses, etc.
193
488000
3000
рэчы, што падаюць людзям на галовы,
08:23
We will never get to grade them,
194
491000
2000
хваробы
і таму падобнае.
Мы ніколі не зможам прадказаць
гэтыя абставіны
08:25
never get to grade people as they should.
195
493000
2000
і ацаніць гэтых людзей па здольнасцях.
08:27
I'm drawn to a lovely quote by St. Augustine in "The City of God,"
196
495000
3000
Мне вельмі падабаецца цытата
Аўрэлія Аўгусціна
08:30
where he says, "It's a sin to judge any man by his post."
197
498000
4000
з яго кнігі "Аб градзе Божым" ,
дзе ён кажа:
"Меркаваць па пасаде аб чалавеку -- грэх".
08:34
In modern English that would mean
198
502000
2000
Сучаснай мовай,
08:36
it's a sin to come to any view of who you should talk to
199
504000
2000
гэта грэх складаць уражанне пра чалавека,
08:38
dependent on their business card.
200
506000
2000
з якім вам трэба размаўляць,
08:40
It's not the post that should count.
201
508000
2000
па яго візітоўцы.
08:42
According to St. Augustine,
202
510000
2000
Толькі Бог можа расставіць
усё па сваіх месцах.
08:44
it's only God who can really put everybody in their place.
203
512000
2000
08:46
And he's going to do that on the Day of Judgment
204
514000
2000
І гэта адбудзецца падчас Страшнага Суду
08:48
with angels and trumpets, and the skies will open.
205
516000
2000
з анёламі, трубамі,
калі нябёсы адчыняцца.
08:50
Insane idea, if you're a secularist person, like me.
206
518000
3000
Шаленства нейкае,
калі вы нерэлігійны чалавек, як я.
08:53
But something very valuable in that idea, nevertheless.
207
521000
2000
Тым не менш, ёсць нешта
каштоўнае і ў гэтай ідэі.
08:55
In other words, hold your horses when you're coming to judge people.
208
523000
4000
Іншымі словамі,
не спяшайцеся ацэньваць людзей.
Вам можа толькі здавацца, што
вы ведаеце ўсё пра вартасць чалавека.
08:59
You don't necessarily know what someone's true value is.
209
527000
3000
09:02
That is an unknown part of them.
210
530000
2000
Але ж гэта не так.
Вы не можаце ведаць усяго.
09:04
And we shouldn't behave as though it is known.
211
532000
3000
Таму і не паводзьце сябе нібыта
вы валодаеце ўсёй інфармацыяй.
09:07
There is another source of solace and comfort for all this.
212
535000
3000
Ёсць, аднак, прычыны і для суцяшэння.
09:10
When we think about failing in life, when we think about failure,
213
538000
3000
Калі мы думаем пра няўдачы
ў нашым жыцці,
мы баімся не столькі страціць прыбытак
ці статус,
09:13
one of the reasons why we fear failing is not just
214
541000
2000
09:15
a loss of income, a loss of status.
215
543000
2000
а асуджэння і кпінаў
09:17
What we fear is the judgment and ridicule of others. And it exists.
216
545000
4000
з боку грамадства.
І гэта сапраўды так.
09:21
You know, the number one organ of ridicule
217
549000
2000
Галоўны сродак кпінаў сёння --
гэта газеты.
09:23
nowadays, is the newspaper.
218
551000
2000
Проста разгарніце газету,
09:25
And if you open the newspaper any day of the week,
219
553000
2000
і вы ўбачыце, што яны пішуць
акурат пра людзей,
09:27
it's full of people who've messed up their lives.
220
555000
2000
што зрабілі нешта няправільна.
09:29
They've slept with the wrong person. They've taken the wrong substance.
221
557000
3000
Яны пераспалі не з тым чалавекам,
09:32
They've passed the wrong piece of legislation. Whatever it is.
222
560000
2000
прыймалі няправільныя лекі,
09:34
And then are fit for ridicule.
223
562000
3000
ці зацвердзілі не той закон --
не важна.
Яны сталі аб'ектамі насмешак.
09:37
In other words, they have failed. And they are described as "losers."
224
565000
3000
Іншымі словамі, яны правініліся,
цяпер яны лузеры.
09:40
Now is there any alternative to this?
225
568000
2000
Ці існуе нейкі іншы погляд?
Заходняя традыцыя мае цудоўную
альтэрнатыву.
09:42
I think the Western tradition shows us one glorious alternative,
226
570000
2000
09:44
and that is tragedy.
227
572000
3000
Гэтая альтэрнатыва -- трагедыя.
Мастацтва трагедыі вельмі актыўна
развівалася ў старажытнай Грэцыі
09:47
Tragic art, as it developed in the theaters of ancient Greece,
228
575000
3000
ў 5 стагоддзі да нашай эры
09:50
in the fifth century B.C., was essentially an art form
229
578000
2000
і было прысвечана менавіта
адсочванню чалавечых няўдач,
09:52
devoted to tracing how people fail,
230
580000
3000
09:55
and also according them a level of sympathy,
231
583000
4000
а таксама спачуванню гэтым людзям,
09:59
which ordinary life would not necessarily accord them.
232
587000
4000
што было амаль немагчыма
ў звычайным жыцці.
Некалькі год таму я разважаў
пра гэта.
10:03
I remember a few years ago, I was thinking about all this,
233
591000
1000
10:04
and I went to see "The Sunday Sport,"
234
592000
2000
Я пайшоў у рэдакцыю таблоіда
"Нядзельны спорт",
10:06
a tabloid newspaper that I don't recommend you to start reading
235
594000
3000
які я вам не раю чытаць,
калі вы яшчэ не знаёмыя з ім.
10:09
if you're not familiar with it already.
236
597000
2000
(Смех)
10:11
I went to talk to them
237
599000
2000
Я вырашыў паразмаўляць з імі
10:13
about certain of the great tragedies of Western art.
238
601000
3000
аб некаторых вялікіх трагедыях
Заходняга мастацтва.
10:16
I wanted to see how they would seize the bare bones
239
604000
2000
Мне цікава было даведацца,
як яны скарыстаюцца
10:18
of certain stories if they came in as a news item
240
606000
3000
сапраўднымі фактамі розных гісторый,
якія будуць пададзены як матэрыял
для напісання артыкулу.
10:21
at the news desk on a Saturday afternoon.
241
609000
3000
Я распавёў ім пра Атэлла.
10:24
So I told them about Othello. They had not heard of it but were fascinated by it.
242
612000
2000
Яны былі зацікаўлены,
але ніколі не чулі гэтую гісторыю.
10:26
(Laughter)
243
614000
1000
10:27
And I asked them to write the headline for the story of Othello.
244
615000
3000
(Смех)
Я папрасіў іх напісаць
назвы для артыкулаў.
10:30
They came up with "Love-Crazed Immigrant Kills Senator's Daughter"
245
618000
3000
Загаловак быў такі:
"Эмігрант-вар'ят забіў дачку сенатара".
10:33
splashed across the headline.
246
621000
2000
Вялікімі літарамі
на ўсю паласу.
10:35
I gave them the plotline of Madame Bovary.
247
623000
2000
Затым я расказаў ім
сюжэт "Спадарыня Бавары".
10:37
Again, a book they were enchanted to discover.
248
625000
2000
Зноў яны нічога не чулі пра кнігу,
але былі вельмі зацікаўлены.
10:39
And they wrote "Shopaholic Adulteress Swallows Arsenic After Credit Fraud."
249
627000
5000
Загаловак атрымаўся такі:
"Пералюбніца-шапаголік праглынула мыш'як
пасля махлярства з крэдытнай карткай".
10:44
(Laughter)
250
632000
1000
10:45
And then my favorite.
251
633000
2000
І маё улюблёнае. Яны сапраўдыя геніі.
10:47
They really do have a kind of genius all of their own, these guys.
252
635000
2000
Што яны зрабілі з
Царом Эдыпам Сафокла!
10:49
My favorite is Sophocles' Oedipus the King:
253
637000
2000
Навіна гучала так:
"Сэкс з маці быў выдатны".
10:51
"Sex With Mum Was Blinding"
254
639000
3000
10:54
(Laughter)
255
642000
3000
(Смех)
(Воплескі)
10:57
(Applause)
256
645000
2000
10:59
In a way, if you like, at one end of the spectrum of sympathy,
257
647000
3000
Такім чынам,
з аднаго боку спектра спачування
знаходзіцца жоўтая прэсса.
11:02
you've got the tabloid newspaper.
258
650000
2000
А з іншага -- мастацтва трагедыі
й сама трагедыя.
11:04
At the other end of the spectrum you've got tragedy and tragic art,
259
652000
3000
11:07
and I suppose I'm arguing that we should learn a little bit
260
655000
2000
Мне здаецца, нам неабходна
хоць трошку даведацца
11:09
about what's happening in tragic art.
261
657000
2000
аб тым, у чым увесь
сэнс мастацтва трагедыі.
11:11
It would be insane to call Hamlet a loser.
262
659000
3000
Называць Гамлета лузерам -- гэта шаленства.
11:14
He is not a loser, though he has lost.
263
662000
3000
Ён не лузер, нягледзячы на тое,
што ён сапраўды пазнаў страты.
11:17
And I think that is the message of tragedy to us,
264
665000
2000
І я думаю, гэта і ёсць тая значная ідэя,
11:19
and why it's so very, very important, I think.
265
667000
3000
якую трагедыя перадае нам.
11:22
The other thing about modern society
266
670000
2000
Іншы аспект нашага грамадства і яго
заклапочанасці --
11:24
and why it causes this anxiety
267
672000
2000
тое, што ў цэнтры сучаснага грамадства --
чалавек.
11:26
is that we have nothing at its center that is non-human.
268
674000
3000
Мы -- першая грамадская супольнасць,
11:29
We are the first society to be living in a world
269
677000
2000
якая не пакланяецца нікому,
акрамя сябе.
11:31
where we don't worship anything other than ourselves.
270
679000
3000
Мы шануем сябе, і гэта правільна,
11:34
We think very highly of ourselves, and so we should.
271
682000
2000
бо чалавек пабываў на Месяцы,
зрабіў шмат незвычайнага.
11:36
We've put people on the moon. We've done all sorts of extraordinary things.
272
684000
3000
Такім чынам, мы пакланяемся сабе.
Усе нашыя героі -- людзі.
11:39
And so we tend to worship ourselves.
273
687000
2000
11:41
Our heroes are human heroes.
274
689000
2000
Такога не было раней.
11:43
That's a very new situation.
275
691000
2000
Іншыя грамадствы пакланяліся
нечаму трансцэндэнтнаму:
11:45
Most other societies have had, right at their center,
276
693000
2000
11:47
the worship of something transcendent: a god,
277
695000
2000
Богу, духу, сілам прыроды,
11:49
a spirit, a natural force, the universe,
278
697000
2000
сусвету ці чамусьці нечалавечаму.
11:51
whatever it is, something else that is being worshiped.
279
699000
3000
Мы страцілі гэтую звычку, і менавіта таму
11:54
We've slightly lost the habit of doing that,
280
702000
2000
11:56
which is, I think, why we're particularly drawn to nature.
281
704000
2000
мы так любім прыроду.
11:58
Not for the sake of our health, though it's often presented that way,
282
706000
3000
Не таму што мы клапоцімся
пра сваё здароўе,
як многія кажуць,
12:01
but because it's an escape from the human anthill.
283
709000
4000
а таму, што хочам
уцекчы з чалавечага мурашніка.
Пазбегнуць спаборніцтва і
12:05
It's an escape from our own competition,
284
713000
2000
асабістых праблем.
12:07
and our own dramas.
285
715000
2000
Менавіта таму мы атрымліваем асалоду,
12:09
And that's why we enjoy looking at glaciers and oceans,
286
717000
2000
калі глядзім на ледавікі і акіяны,
12:11
and contemplating the Earth from outside its perimeters, etc.
287
719000
4000
калі разважаем пра планету па-за
яе межамі.
Мы любім адчуваць кантраст паміж намі
і чымсьці нечалавечым.
12:15
We like to feel in contact with something that is non-human,
288
723000
4000
12:19
and that is so deeply important to us.
289
727000
4000
Нас гэта захапляе.
Тое, пра што я насамрэч кажу --
поспех і няўдача.
12:23
What I think I've been talking about really is success and failure.
290
731000
3000
Вельмі цікавы факт пра поспех -- гэта
12:26
And one of the interesting things about success
291
734000
3000
наша ўпэўненасць у тым, што мы ведаем,
12:29
is that we think we know what it means.
292
737000
2000
што ён сапраўды значыць.
Калі я скажу, што за гэтым экранам
нехта паспяховы,
12:31
If I said to you that there is somebody behind the screen
293
739000
2000
12:33
who is very very successful, certain ideas would immediately come to mind.
294
741000
3000
пэўныя думкі адразу
апынуцца ў вашым мозгу.
12:36
You would think that person might have made a lot of money,
295
744000
2000
Вы будзеце думаць, што гэта чалавек,
у якога шмат грошай,
12:38
achieved renown in some field.
296
746000
3000
які дасягнуў вышыні ў нейкіх галінах.
У мяне ёсць уласная тэорыя поспеху.
12:41
My own theory of success -- and I'm somebody
297
749000
2000
12:43
who is very interested in success. I really want to be successful.
298
751000
3000
Я асабіста вельмі ў ім зацікаўлены.
Я сапраўды прагну быць паспяховым.
12:46
I'm always thinking, "How could I be more successful?"
299
754000
2000
Таму заўсёды разважаю, як стаць
лепшым.
12:48
But as I get older, I'm also very nuanced
300
756000
2000
Але з гадамі я стаў надаваць больш увагі
12:50
about what that word "success" might mean.
301
758000
2000
сапраўднаму значэнню слова поспех.
12:52
Here's an insight that I've had about success.
302
760000
2000
Я прышоў да пэўных высноваў.
12:54
You can't be successful at everything.
303
762000
3000
Быць паспяховым ва ўсім,
што вы робіце -- немагчыма.
12:57
We hear a lot of talk about work-life balance.
304
765000
2000
Мы шмат чуем пра
баланс паміж жыццём і працай.
12:59
Nonsense. You can't have it all. You can't.
305
767000
3000
Нонсэнс!
Гэта проста немагчыма.
13:02
So any vision of success
306
770000
2000
Такім чынам, пры любым поглядзе
на поспех трэба прызнаць,
13:04
has to admit what it's losing out on,
307
772000
2000
што давяздзецца штосьці страціць.
13:06
where the element of loss is.
308
774000
2000
Мудры погляд на жыццё
прызнае, што
13:08
I think any wise life will accept,
309
776000
3000
ў нейкіх галінах поспеху можа і не быць.
13:11
as I say, that there is going to be an element where we are not succeeding.
310
779000
3000
13:14
Thing about a successful life
311
782000
2000
Трэба яшчэ згадаць тое,
13:16
is, a lot of the time, our ideas
312
784000
2000
што нашыя ўяўленні пра поспех ў жыцці
13:18
of what it would mean to live successfully are not our own.
313
786000
3000
вельмі часта не з'яўляюцца
нашымі асабістымі.
13:21
They are sucked in from other people:
314
789000
2000
Мы атрымалі іх ад іншых людзей.
13:23
chiefly, if you're a man, your father,
315
791000
2000
Галоўным чынам ад таты, калі вы мужчына,
ці ад маці, калі вы жанчына.
13:25
and if you're a woman, your mother.
316
793000
2000
Псіхааналітыкі паўтараюць гэтую ідэю
апошнія 80 гадоў.
13:27
Psychoanalysis has been drumming home this message for about 80 years.
317
795000
3000
Але ніхто не ўспрымае іх сур'ёзна,
але я веру, што гэта -- праўда.
13:30
No one is quite listening hard enough, but I very much believe that that's true.
318
798000
3000
Тэлебачанне, рэклама, маркетынг
13:33
And we also suck in messages
319
801000
2000
13:35
from everything from the television, to advertising,
320
803000
2000
13:37
to marketing, etc.
321
805000
2000
маніпулюць нашымі думкамі.
13:39
These are hugely powerful forces
322
807000
2000
Яны настолькі моцна ўздзейнічаюць на нас,
13:41
that define what we want and how we view ourselves.
323
809000
4000
што вызначаюць нашыя патрэбы
і наш погляд на нас саміх.
13:45
When we're told that banking is a very respectable profession
324
813000
3000
Калі нам гавораць,
што працаваць у банкаўскай
сферы прэстыжна,
13:48
a lot of us want to go into banking.
325
816000
2000
у нас з'яўляецца жаданне стаць яе часткай.
13:50
When banking is no longer so respectable, we lose interest in banking.
326
818000
3000
Калі банкаўская сфера
перастае быць прэстыжнай,
наша зацікаўленасць знікае.
13:53
We are highly open to suggestion.
327
821000
3000
Намі лёгка маніпуляваць.
13:56
So what I want to argue for is not that we should give up
328
824000
3000
Такім чынам, я хачу давесці не тое,
што не трэба імкнуцца да поспеху. Не.
13:59
on our ideas of success,
329
827000
2000
Але вы павінны быць упэўненыя ў тым,
14:01
but we should make sure that they are our own.
330
829000
2000
што тое, чаго вы хочаце дасягнуць --
14:03
We should focus in on our ideas
331
831000
2000
сапраўды вашае жаданне,
а не жаданне іншых.
14:05
and make sure that we own them,
332
833000
3000
Лепш выкарыстоўваць ўласныя ідэі.
14:08
that we are truly the authors of our own ambitions.
333
836000
2000
І быць упэўненымі ў іх, у тым,
14:10
Because it's bad enough, not getting what you want,
334
838000
2000
што яны сапаўды сыходзяць
ад нас саміх.
14:12
but it's even worse to have an idea
335
840000
3000
Вельмі дрэнна, калі вы
не атрымліваеце, чаго хочаце,
14:15
of what it is you want and find out at the end of a journey,
336
843000
3000
але яшчэ горш, калі вы маеце нейкую мэту,
імкняцеся да яе, а затым усведамляеце,
14:18
that it isn't, in fact, what you wanted all along.
337
846000
3000
што насамрэч хацелі зусім іншага.
14:21
So I'm going to end it there.
338
849000
2000
Вось што я хацеў вам распавесці.
14:23
But what I really want to stress is
339
851000
3000
І яшчэ спынюся на тым,
што ўсё роўна поспех
14:26
by all means, success, yes.
340
854000
2000
павінен быць нашай мэтай.
14:28
But let's accept the strangeness of some of our ideas.
341
856000
2000
Але давайце не адмаўляцца
ад нейкіх дзіўных ідэй.
14:30
Let's probe away at our notions of success.
342
858000
3000
Можна паглядзець на поспех і па-іншаму.
14:33
Let's make sure our ideas of success are truly our own.
343
861000
4000
Стварайма свае уласныя шляхі да поспеху.
Шчыры дзякуй.
14:37
Thank you very much.
344
865000
2000
(Воплескі)
14:39
(Applause)
345
867000
16000
Крыс Андэрсан: Гэта было вельмі займальна.
14:55
Chris Anderson: That was fascinating. How do you reconcile
346
883000
2000
Але як узгадніць ідэю аб тым,
14:57
this idea of someone being --
347
885000
5000
што дрэнна думаць пра чалавека,
як пра лузера,
15:02
it being bad to think of someone as a loser
348
890000
3000
з вельмі папулярнай ідэяй аб кантролі
над уласным жыццём
15:05
with the idea, that a lot of people like, of seizing control of your life.
349
893000
4000
і тым, што грамадства,
якое заклікае да гэтага,
15:09
And that a society that encourages that
350
897000
3000
павінна мець і пераможцаў
і лузераў?
15:12
perhaps has to have some winners and losers.
351
900000
3000
15:15
Alain de Botton: Yes. I think it's merely the randomness
352
903000
3000
Алан дэ Боттан: Сапраўды. Я лічу, што
поспех і няўдача -- хаатычныя працэсы.
15:18
of the winning and losing process that I wanted to stress.
353
906000
2000
Я спыняюся менавіта на гэтым,
бо цяпер шмат гаворыцца аб справядлівасці.
15:20
Because the emphasis nowadays is so much
354
908000
2000
15:22
on the justice of everything,
355
910000
2000
Палітыкі заўсёды
15:24
and politicians always talk about justice.
356
912000
2000
кажуць пра яе.
І я таксама веру ў справядлівасць.
Але лічу, што яе немагчыма дасягнуць.
15:26
Now I am a firm believer in justice, I just think that it is impossible.
357
914000
3000
15:29
So we should do everything we can,
358
917000
2000
Такім чынам, мы павінны
імкнуцца да праўды,
15:31
we should do everything we can to pursue it.
359
919000
2000
але трэба помніць,
што ў тым, хто нас атачае,
15:33
But at the end of the day we should always remember
360
921000
2000
15:35
that whoever is facing us, whatever has happened in their lives,
361
923000
3000
што адбываецца ў нашым жыцці,
заўсёды ёсць элемент выпадковасці.
15:38
there will be a strong element of the haphazard.
362
926000
3000
15:41
And it's that that I'm trying to leave room for.
363
929000
2000
Таму я зараз сыйду з гэтага пакою.
15:43
Because otherwise it can get quite claustrophobic.
364
931000
2000
У іншым выпадку, у мяне можа з'явіцца
адчуванне клаўстрафобіі.
15:45
CA: I mean, do you believe that you can combine
365
933000
2000
Крыс Андэрсан: Ці верыце вы ў тое,
15:47
your kind of kinder, gentler philosophy of work
366
935000
2000
што можна злучыць гэтую
чалавечую філасофію кар'еры
15:49
with a successful economy?
367
937000
4000
з паспяховай эканамічнай сістэмай?
15:53
Or do you think that you can't?
368
941000
2000
Ці вы лічіце, што гэта немагчыма
і не трэба звяртаць на гэта шмат увагі?
15:55
But it doesn't matter that much that we're putting too much emphasis on that?
369
943000
2000
15:57
AB: The nightmare thought
370
945000
3000
Алан дэ Боттан: Самае жудаснае --
гэта ідэя,
16:00
is that frightening people is the best way to get work out of them,
371
948000
4000
што толькі напужаныя людзі будуць
работаць эфектыўна.
Што чым больш суворае атачэнне,
16:04
and that somehow the crueler the environment
372
952000
3000
тым лепш людзі будуць
пераадольваць выклікі.
16:07
the more people will rise to the challenge.
373
955000
2000
16:09
You want to think, who would you like as your ideal dad?
374
957000
4000
Ты бы хацеў даведацца,
як павінен выглядаць ідэальны тата?
Ідэальны тата павінен быць строгім,
але далікатным.
16:13
And your ideal dad is somebody who is tough but gentle.
375
961000
3000
І перайсці мяжу вельмі лёгка.
16:16
And it's a very hard line to make.
376
964000
2000
16:18
We need fathers, as it were, the exemplary father figures in society,
377
966000
4000
Такія стасункі павінны быць і ў
грамадстве.
Трэба пазбягаць дзвюх крайнасцей:
16:22
avoiding the two extremes,
378
970000
2000
16:24
which is the authoritarian, disciplinarian, on the one hand,
379
972000
4000
аўтарытарнага кантролю з аднаго боку
і безкатрольнасці з другога.
16:28
and on the other, the lax, no rules option.
380
976000
4000
16:32
CA: Alain de Botton.
381
980000
2000
Крыс Андэрсан: Алан дэ Боттан.
16:34
AB: Thank you very much.
382
982000
2000
Алан дэ Боттан: Шчыры дзякуй!
16:36
(Applause)
383
984000
10000
(Воплескі)
Translated by Artur Taććianin
Reviewed by Anastasiya Podorozhnaya

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Alain de Botton - Philosopher
Through his witty and literate books -- and his new School of Life -- Alain de Botton helps others find fulfillment in the everyday.

Why you should listen

It started in 1997, when Alain de Botton turned away from writing novels and instead wrote a touching extended essay titled How Proust Can Change Your Life, which became an unlikely blockbuster in the "self-help"category. His subsequent books take on some of the fundamental worries of modern life (am I happy? where exactly do I stand?), informed by his deep reading in philosophy and by a novelist's eye for small, perfect moments. His newest book is The Pleasures and Sorrows of Work.

In 2008, de Botton helped start the School of Life in London, a social enterprise determined to make learning and therapy relevant in today's uptight culture. His goal is (through any of his mediums) to help clients learn "how to live wisely and well."

More profile about the speaker
Alain de Botton | Speaker | TED.com
THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM