VS Ramachandran: 3 clues to understanding your brain
Vilayanur Ramachandranek: Zure burmuina ulertzeko hiru ideia
Neurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
nik gizakiaren burmuina ikertzen dut,
zer esan nahi duen honek.
kilo eta erdikoa.
so egon daiteke.
hausnartzen kontenplatu.
autokontzientzia deritzogu
eta neurologiaren Grial Santua.
hori nola gertatzen den.
elkarri eragiten,
sortzen dira giza natura
gaitasun guztiak.
aztertzeko modu asko dago.
kaltea duten gaixoak,
gaitasun mental guztiak,
galdutako funtzioari lotuta dagoela.
kokatzen dugu funtzioa
adibide harrigarri batzuk jartzen.
sei minutukoa bakoitza.
benetan ezohikoa eta txundigarria.
frontalak, parietalak,
azalaren azpian ezkutaturik
zirkunboluzio fusiformea.
pertsonen aurpegiei antzeman.
ezagut ditzakezu
aurpegia ikusita.
ispiluan ezagutu.
eta ispiluko irudiak ere kliskatzen baitu
zeure burua ezagutzen.
zirkunboluzio fusiformean lesioa da.
hain ezohikoa dela
entzun baitute hari buruz:
bestaldetik guztiz normala,
amarena egiten".
bestela guztiz normala denari,
dio hori ez dela ama.
Horren arabera, gizon horrek --
antzeko azalpena ematen dute,
neuk horretan sinisten dudanik,
kortexa garatu egiten zaizu
inhibitu egiten dizu kortexak.
ama ikustean berotuko zinateke.
argitara ateratzen da berriro.
grina sexualak jota zaude.
“Ene, hau ama bada,
inpostorea da”.
interpretazio zentzudun bakarra.
horrek ez dauka zentzu handirik.
Freuden beste teoriak bezala.
eldarnio bera ikusi baitut
baina bere canichearekiko.
Haren itxura du,
eta hori nahiko absurdoa da.
gertatzen ari dena?
aztertu behar ditugu.
begietan sartzen dira
ikusmen-eremuetara doaz.
30 eremu, ikusmenari hertsiki lotuak.
mezua egitura txiki batera doa,
non azkenean aurpegiak hautematen dituzun.
aurpegiei antzemateko neuronak.
kokagunea” deritzo.
ez zara aurpegiak ezagutzeko gai.
“amigdala” izeneko egiturara,
Harraparia? Nire kidea?
ez dut hori seinalatu nahi, --
edo antzeko zerbait.
eta hau garrantzizkoa da,
desbideratzen da.
ariketa fisikoaren ondoriozko
esku-azpietan elektrodoak jar ditzakegu
larruazalaren konduktantzia neurtu.
zerbaiti so egiten diozunean
zerbaiti begiratzen dionean,
ikusmen-eremuetara joaten dela
prozesatzen dela.
madariondoa, mahaia
amigdalatik sistema linbikorako bidea,
moztuta dago istripuagatik.
“Tira, amaren antza osoa du”.
mozturik dagoenez,
inolako maitasunik sentitzen?”
“Nola liteke hutsune emozional hori?
ama ematen badu ere".
pantailaren aurrean,
egiten duzun objektu bat ikustean.
ez zara izerditan hasiko.
erakutsiz gero, izerditan hasiko zarete.
amaren irudia erakusten badizut
izerditan hasiko zara.
zer gertatzen da?
ezer gertatzen, jende normalarekin bezala.
erakusten badiozu,
laua da ere.
amaren aurrean
lotzen dituen konexioa etenda duelako.
ikusmen-eremuak ondo dauzka.
barre, negar egingo du.
berriz, hautsirik dauka,
inpostorea delako eldarnioa du.
egiten dugun lana ikusteko.
lehen itxuraz ulertezina.
okerra dela erakutsi
alboko gelatik deitzen badio,
“Ama, nola zaude? Non zaude?”
“Nor zara?
emozioaren guneetara,
telefonoz arazorik gabe.
inpostorea dela esaten du.
multzo hori guztia burmuinean?
gorputz-adar fantasma.
gorputz-adar fantasma bat.
ebakitzen diotenean
edo gangrena dela eta,
galdutako besoaren presentzia.
beso edo zango fantasma.
fantasma eduki dezakezu.
barne-organo batena ere.
histerektomia,
gaixoak tratatu ditut,
aurreko sindromea?”
baina oraindik ez dugu egin.
esperimentuen bidez?
fantasma mugitzeko.
adiskide honi.
Eskuaz agurtuko dut”.
sinistu beharrekoak.
ez zaie halakorik gertatzen.
beso fantasma paralizaturik dago.
min ikaragarria ematen dit.
mina arinduko litzaidake agian”.
paralizatuta egotea?
hau ikusi genuen:
paralizaturik dutenean,
nerbio periferikoaren lesioagatik.
moztuta zuten,
mingarria dena
modu okerra dena.
mingarria izango da.
gorputz-adar fantasma paralizatua?
ikusi nuen
nerbioak moztu zirela aurretik
paralizaturik egon zela,
anputatu arte.
beso fantasmara igaro zen.
baina paralizatuta,
besoari agintzen dio: “Mugi”
ikusmen-feedback hau jasotzen du: “Ez”.
burmuineko zirkuiterian.
aginduak berak
zure gorputz-irudira,
bidaltzen badiogu
agindua betetzen ari dela?
fantasmaren mina eta gogordura.
Bai, errealitate birtuala.
modua asmatu nuen,
ispilua jarri,
Derek, nire lehen pazientea sartu zen.
anputatu zioten.
nerbioak moztu,
izan ondoren, anputatu zioten.
paralizatuta eta sekulako minarekin.
ispiludun kutxa bat eman nion,
beso fantasma zurrun tolestua
tolesten du.
zer esperientzia izango du?
irudituko zaio,
ispiluko isla ikusten baitu,
bizirik dagoela.
ispiluari begira”.
irudituko zaio.
zer gauza harrigarria
berriro mugitzen da,
lehen pazientea...
ispiluan begiratu zuen
"Begiratu zure fantasmaren islari".
“Nire fantasma ikus dezaket”.
badaki ez dela erreala.
eta fantasma batera mugitzeko.
mingarria da”.
ezin dut sinistu!
Begiak itxi zituen.
ikasitako paralisiari buruz
funtsezko eginkizuna.
lortu dudalako.
(Txaloak)
guztiz alferrikakoa da gaitasun hori.
beste paralisi mota batzuetan ere
antzeko ikasitako osagairik,
ispilu batekin, mina kentzeko.
eta aste pare batez praktikatu".
mugitzen berriro hasi
eta etxera eraman zuen.
“Bi euro dira, eraman etxera”.
izan dudan fantasma?
giza-arazo kontuak?
- Gaizki zaude horregatik?
ez dut beso fantasmarik izan,
Min horiek guztiak joan zaizkit.
atzamar fantasmak lepotik eskegita,
nire bekokian jarri
aurre egiten dio burmuinak.
muskuluek ez diote igortzen
besoa hor dagoela.
burmuinak erabakitzen du:
Ez dago fantasmarik”.
seinaleak ukatzen ditu.
mina ere desagertzen da,
inongo kokapenik gabeko minik eduki.
hamaika pazientekin probatu dute
min fantasma tratatzeko.
ere probatu dute.
zuntzen kaltea dagoenez
osagai bat ikasitakoa da,
ispiluak erabiliz gaindi genezake.
hitzaldiaren hirugarren parterantz.
fenomeno bitxiari buruzkoa da.
aurkitu zuen, XIX. mendean.
pertsona jakin batzuek,
berezitasun hau dutela:
ikusten dituzte beti.
zazpia horia, zortzia berdexka,
soinuek kolorea ekartzen diete gogora.
Galtonek horrela deitu zion:
bereizita egoten dira.
nahastu egiten dira.
oinarri genetikoa zuela.
hitzaldiaren muinera garamatza,
eta bestelako sortzaileen artean
Zerk sortzen du?
beraz bazter dezakegu.
San Diegon baino ohikoagoa delako .
zertan datzan sinestesia.
koloreen aldea eta zenbakien aldea
zirkunboluzio fusiformean.
kolore eta zenbakien artean.
dagokion kolorea ere ikusten duzu
pertsona batzuengan?
familietan hedatzen dela?
sortzen du nerbio-gurutzaketa hori.
dena daukagu konektatuta.
beste guztiekin dago konektatuta.
berezko arkitektura modularra sortzeko.
gene bat badago
burmuineko alboko aldeen artean.
zenbaki-kolore sinestesia duzu.
tonu-kolore sinestesia.
burmuin osoan eragina balu,
eta poeta guztiek?
“Hau Ekialdea eta Julieta Eguzkia”.
baina hori beste kontua da.
Julieta eguzkia bezain beroa dela,
distiratsua, suspergarria.
konexio-gurutzatze handiago hori
beste alde batzuetan ere daudela,
zortzi aldiz hedatuago egotea
Minutu bat gehiago?
erakutsiko dizuet, baina ukatzen duzue.
Zuen alfabetoaren gisakoa.
eta hori Buba? Altxa eskua.
Nola asmatu duzue?
eta abstrakzio sinestetikoa egiten.
inflexio zorrotz horrek --ki-ki
zelula ziliatuak kitzikatzeak, Kiki,
horzdun formaren inflexioa.
erakusten baitigu
forma hau hartzen dute
entzumen-patroia kitzikatzen dute.
elementu komunak atera ditzake.
modu primitibo bat da.
fusiformean gertatzen dela,
gaitasuna galtzen delako.
“Ez da urrea distiratzen duen guztia.
baina ez da zertan urrea izan behar.
primate garatuetan
ez garatuetan baino.
zirkunboluzio angularrean,
eta ukimenaren gurutzagunea baita.
eta gauza interesgarria ari da gertatzen.
trebezia bereizgarrien kokagunea dela.
metaforarena eta sormenarena.
miatutako galderak
burmuin-irudien bidez,
eta galdera egokiak egiten.
ABOUT THE SPEAKER
Vilayanur Ramachandran - Brain expertNeurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain.
Why you should listen
V.S. Ramachandran is a mesmerizing speaker, able to concretely and simply describe the most complicated inner workings of the brain. His investigations into phantom limb pain, synesthesia and other brain disorders allow him to explore (and begin to answer) the most basic philosophical questions about the nature of self and human consciousness.
Ramachandran is the director of the Center for Brain and Cognition at the University of California, San Diego, and an adjunct professor at the Salk Institute. He is the author of Phantoms in the Brain (the basis for a Nova special), A Brief Tour of Human Consciousness and The Man with the Phantom Twin: Adventures in the Neuroscience of the Human Brain.
Vilayanur Ramachandran | Speaker | TED.com