TEDWomen 2010
Aicha el-Wafi + Phyllis Rodriguez: The mothers who found forgiveness, friendship
Ապաքինում սեպտեմբերի տասնմեկից հետո. Մայրեր, որոնք գտան ներում , ընկերություն
Filmed:
Readability: 2.7
964,245 views
Ֆիլլիս Ռոդրիգեսի ու Աիշա էլ-Ուաֆիի ամուր ընկերությունը ծնվել է անհավատալի կորստից: Ռոդրիգեսի որդին զոհվել էր 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ին` Համաշխարհային Առևտրի Կենտրոնի վրա կատարված հարձակման ժամանակ. իսկ էլ-Ուաֆիի որդի Զաքարիաս Մուսսաուին այդ հարձակմանը մասնակցելու համար դատապարտվել էր ցմահ ազատազրկման: Խաղաղություն գտնելու հույսով այս երկու մայրերն ըմբռնել են միմյանց կարգավիճակներն ու ձեռք բերել փոխադարձ հարգանք:
Aicha el-Wafi + Phyllis Rodriguez - 9/11 mothers
Aicha el-Wafi and Phyllis Rodriguez met around a shared tragedy -- and their friendship has become a powerful symbol for forgiveness and dialogue. Full bio
Aicha el-Wafi and Phyllis Rodriguez met around a shared tragedy -- and their friendship has become a powerful symbol for forgiveness and dialogue. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Phyllis Rodriguez: We are here today
0
0
3000
Ֆիլլիս Ռոդրիգես. Մենք այսօր այստեղ ենք,
00:18
because of the fact
1
3000
2000
քանի որ
00:20
that we have what most people consider
2
5000
2000
ունենք մի բան, որը շատերը համարում են
00:22
an unusual friendship.
3
7000
2000
անսովոր ընկերություն:
00:24
And it is.
4
9000
2000
Ու դա, իրոք, այդպես է:
00:26
And yet, it feels natural to us now.
5
11000
3000
Այնուամենայնիվ, հիմա դա մեզ արդեն բնական է թվում:
00:29
I first learned
6
14000
2000
2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի առավոտյան իմացա,
00:31
that my son had been in the World Trade Center
7
16000
4000
որ որդիս եղել էր
00:35
on the morning of September 11th, 2001.
8
20000
4000
Համաշխարհային Առևտրի Կենտրոնում:
00:39
We didn't know
9
24000
2000
Հետագա 36 ժամերի ընթացքում
00:41
if he had perished yet
10
26000
2000
մենք դեռ չգիտեինք`
00:43
until 36 hours later.
11
28000
3000
նա զոհվել է, թե ոչ:
00:48
At the time,
12
33000
2000
Այդ ժամանակ
00:50
we knew that it was political.
13
35000
3000
ամեն ինչ վերագրում էինք քաղաքականությանը:
00:53
We were afraid of what our country was going to do
14
38000
3000
Բոլորս` ամուսինս` Օրլանդոն, ես ու մեր ամբողջ ընտանիքը,
00:56
in the name of our son --
15
41000
2000
անհանգստանում էինք, թե արդյոք ինչպես կպատժի պետությունը
00:58
my husband, Orlando, and I and our family.
16
43000
3000
մեր որդու մահվան մեղավորին:
01:01
And when I saw it --
17
46000
2000
Ու երբ ես դա տեսա...
01:03
and yet, through the shock,
18
48000
2000
Միևնույն է, այդ շոկից,
01:05
the terrible shock,
19
50000
2000
այդ ահավոր հարվածից,
01:07
and the terrible explosion in our lives, literally,
20
52000
6000
մեր կյանքի այդ սարսափելի, բառիս բուն իմաստով, պայթյունից հետո անգամ
01:13
we were not vengeful.
21
58000
3000
մենք վրեժով չէինք լցված:
01:16
And a couple of weeks later
22
61000
2000
Երկու շաբաթ անց,
01:18
when Zacarias Moussaoui was indicted
23
63000
3000
երբ Զաքարիաս Մուսսաուին մեղադրանք ներկայացվեց
01:21
on six counts of conspiracy to commit terrorism,
24
66000
5000
գաղտնի ահաբեկչություն կատարելու վեց կետերով,
01:26
and the U.S. government called for a death penalty
25
71000
3000
ու ԱՄՆ կառավարությունը պահանջեց մեղավոր ճանաչելուց հետո
01:29
for him, if convicted,
26
74000
2000
նրան մահապատժի ենթարկել,
01:31
my husband and I spoke out
27
76000
3000
ամուսինս ու ես հրապարակայնորեն
01:34
in opposition to that, publicly.
28
79000
3000
դրան դեմ արտահայտվեցինք:
01:37
Through that
29
82000
2000
Այդ կերպ
01:39
and through human rights groups,
30
84000
2000
ու նաև մարդու իրավունքների խմբերի միջոցով
01:41
we were brought together
31
86000
2000
մենք հանդիպեցինք
01:43
with several other victims' families.
32
88000
3000
մի քանի այլ զոհվածների ընտանիքների ևս:
01:46
When I saw Aicha in the media,
33
91000
3000
Լրատվամիջոցներով տեսա Աիշային
01:49
coming over when her son was indicted,
34
94000
3000
ելույթ ունենալիս, երբ նրա որդուն մեղադրում էին,
01:52
and I thought, "What a brave woman.
35
97000
3000
ու մտածեցի. «Ի~նչ քաջ կին է:
01:55
Someday I want to meet that woman when I'm stronger."
36
100000
3000
Մի օր, երբ ավելի ուժեղ լինեմ, կուզենամ հանդիպել նրան»:
01:58
I was still in deep grief;
37
103000
2000
Ես դեռ խոր վշտի մեջ էի,
02:00
I knew I didn't have the strength.
38
105000
2000
գիտակցում էի, որ դեռ այդքան ուժ չունեմ:
02:02
I knew I would find her someday,
39
107000
2000
Գիտեի, որ մի օր ես նրան կգտնեմ,
02:04
or we would find each other.
40
109000
2000
կամ մենք իրար կգտնենք:
02:06
Because, when people heard that my son was a victim,
41
111000
4000
Քանի որ, երբ մարդիկ լսում էին, որ տղաս զոհվել է,
02:10
I got immediate sympathy.
42
115000
3000
անմիջապես ցավակցում էին ինձ:
02:13
But when people learned
43
118000
2000
Բայց երբ մարդիկ իմանում էին,
02:15
what her son was accused of,
44
120000
2000
թե ինչում է Աիշայի որդին մեղադրվում,
02:17
she didn't get that sympathy.
45
122000
2000
նրան ոչ ոք չէր կարեկցում:
02:19
But her suffering is equal to mine.
46
124000
3000
Բայց իրականում նրա տառապանքն իմ ցավին չի զիջում:
02:22
So we met in November 2002,
47
127000
3000
Եվ այսպես, մենք հանդիպեցինք 2002 թվականի նոյեմբերին,
02:25
and Aicha will now tell you
48
130000
3000
ու այժմ Աիշան կպատմի,
02:28
how that came about.
49
133000
3000
թե դա ինչպես եղավ:
02:33
(Translator) Aicha el-Wafi: Good afternoon, ladies and gentlemen.
50
138000
4000
(Թարգմանչուհի) Աիշա էլ-Ուաֆի. Բարի օր, տիկնա'յք և պարոնա'յք:
02:39
I am the mother of Zacarias Moussaoui.
51
144000
4000
Ես Զաքարիաս Մուսսաուիի մայրն եմ:
02:48
And I asked
52
153000
5000
Ես խնդրել էի
02:53
the Organization of Human Rights
53
158000
2000
Մարդու Իրավունքների Կազմակերպությանը
02:55
to put me in touch with the parents of the victims.
54
160000
5000
զոհերի ծնողների հետ շփվելու հնարավորություն ընձեռել ինձ:
03:03
So they introduced me
55
168000
3000
Նրանք ինձ
03:06
to five families.
56
171000
3000
հինգ ընտանիքների հետ ծանոթացրին:
03:12
And I saw Phyllis, and I watched her.
57
177000
4000
Ու ես տեսա Ֆիլլիսին, սկսեցի հետևել նրան:
03:17
She was the only mother in the group.
58
182000
3000
Նա միակ մայրն էր այդ խմբում:
03:22
The others were brothers, sisters.
59
187000
4000
Մյուսները եղբայրներ, քույրեր էին:
03:28
And I saw in her eyes
60
193000
2000
Եվ ես նրա աչքերում կարդացի,
03:30
that she was a mother, just like me.
61
195000
3000
որ նա էլ մայր էր` ինձ պես:
03:34
I suffered a lot as a mother.
62
199000
3000
Ես` որպես մայր, շատ եմ տանջվել:
03:41
I was married when I was 14.
63
206000
3000
Ամուսնացել եմ 14 տարեկանում:
03:46
I lost a child when I was 15,
64
211000
3000
15 տարեկանում երեխա եմ կորցրել,
03:51
a second child when I was 16.
65
216000
3000
16-ում`երկրորդին:
03:57
So the story with Zacarias was too much really.
66
222000
4000
Ու Զաքարիասի այս պատմությունն արդեն, իրոք, չափազանց ծանր էր:
04:03
And I still suffer,
67
228000
4000
Ես դեռ տանջվում եմ,
04:07
because my son
68
232000
2000
քանի որ որդիս,
04:09
is like he's buried alive.
69
234000
3000
կարելի է ասել, ողջ-ողջ թաղված է:
04:14
I know she really cried for her son.
70
239000
5000
Գիտեմ, որ Ֆիլլիսը դառնորեն սգացել է իր որդու համար:
04:19
But she knows where he is.
71
244000
3000
Բայց նա գոնե գիտի, թե որտեղ է տղան:
04:28
My son, I don't know where he is.
72
253000
2000
Իսկ իմ որդին… Ես չգիտեմ՝ ուր է նա:
04:30
I don't know if he's alive. I don't know if he's tortured.
73
255000
2000
Չգիտեմ՝ արդյոք ողջ է, խոշտանգված է:
04:32
I don't know what happened to him.
74
257000
2000
Չգիտեմ՝ նրա հետ ինչ է կատարվել:
04:38
So that's why I decided to tell my story,
75
263000
2000
Դրա համար էլ որոշեցի պատմել իմ պատմությունը,
04:40
so that my suffering is something positive for other women.
76
265000
3000
որ իմ տառապանքը որոշ չափով օգտակար լինի մյուս կանանց համար:
04:48
For all the women, all the mothers that give life,
77
273000
4000
Բոլոր կանանց համար, բոլոր մայրերի համար, որոնք կյանք են տալիս.
04:55
you can give back,
78
280000
2000
դուք կարող եք փոխհատուցել,
04:57
you can change.
79
282000
2000
կարող եք փոխվել:
04:59
It's up to us women,
80
284000
3000
Որոշումը մերն է,
05:02
because we are women,
81
287000
3000
որովհետև մենք կին ենք,
05:05
because we love our children.
82
290000
2000
որովհետև սիրում ենք մեր զավակներին:
05:13
We must be hand-in-hand
83
298000
2000
Մենք պիտի ձեռք ձեռքի տանք
05:15
and do something together.
84
300000
2000
ու միասին փորձենք մի բան անել:
05:19
It's not against women,
85
304000
2000
Դա դեմ չէ կանանց,
05:21
it's for us, for us women,
86
306000
2000
դա մեզ ` կանանց համար է,
05:23
for our children.
87
308000
2000
մեր երեխաների համար:
05:34
I talk against violence, against terrorism.
88
319000
3000
Ես դեմ եմ բռնությանը, դեմ եմ ահաբեկչությանը:
05:37
I go to schools
89
322000
2000
Ես դպրոցներ եմ գնում
05:39
to talk to young, Muslim girls
90
324000
3000
ու զրուցում եմ երիտասարդ մահմեդական աղջիկների հետ`
05:42
so they don't accept to be married against their will very young.
91
327000
4000
հորդորելով, որ նրանք չամուսնանան իրենց կամքին հակառակ, շատ երիտասարդ հասակում:
05:58
So if I can save one of the young girls,
92
343000
5000
Ու եթե ինձ հաջողվի փրկել երիտասարդ աղջիկներից թեկուզ մեկին
06:03
and avoid that they get married and suffer as much as I did,
93
348000
3000
և թույլ չտալ, որ նա ամուսնանա ու տառապի, ինչպես ես եմ տառապել,
06:06
well this is something good.
94
351000
2000
ուրեմն ես բարի գործ արած կլինեմ:
06:10
This is why I'm here in front of you.
95
355000
2000
Դրա համար եմ այստեղ` ձեր առջև կանգնած:
06:12
PR: I would like to say
96
357000
2000
Ֆ. Ռ.- Կուզենայի ասել,
06:14
that I have learned so much from Aicha,
97
359000
3000
որ Աիշայից շատ բան եմ սովորել`
06:17
starting with that day we had our very first meeting
98
362000
3000
սկսած մյուս ընտանիքների անդամների հետ
06:20
with other family members --
99
365000
2000
մեր առաջին հանդիպման օրից.
06:22
which was a very private meeting with security,
100
367000
3000
դա շատ գաղտնի հանդիպում էր, անվտանգության աշխատակիցների հսկողությամբ,
06:25
because it was November 2002,
101
370000
3000
քանի որ 2002 թվականի նոյեմբերն էր
06:28
and, frankly, we were afraid of the super-patriotism of that time in the country --
102
373000
6000
ու անկեղծ ասած, մենք` այդ ընտանիքների անդամներս, վախենում էինք
06:34
those of us family members.
103
379000
4000
այդ շրջանում երկրում տիրող «գերհայրենասիրությունից»:
06:38
But we were all so nervous.
104
383000
3000
Մենք բոլորս այնքան հուզված էինք.
06:41
"Why does she want to meet us?"
105
386000
3000
«Ինչու՞ է նա ուզում հանդիպել մեզ»:
06:44
And then she was nervous.
106
389000
2000
Նա էլ էր հուզվում.
06:46
"Why did we want to meet her?"
107
391000
2000
«Մենք ինչու՞ էինք ուզում հանդիպել նրան»:
06:48
What did we want from each other?
108
393000
3000
Ի՞նչ էր մեզ պետք իրարից:
06:52
Before we knew each others' names, or anything,
109
397000
3000
Նախքան միմյանց անունները կամ որևէ այլ բան իմանալը,
06:55
we had embraced and wept.
110
400000
2000
մենք գրկել էինք իրար ու հեկեկում էինք:
06:57
Then we sat in a circle
111
402000
3000
Հետո նստեցինք, շրջան կազմեցինք.
07:00
with support, with help,
112
405000
2000
մեզ օգնում ու աջակցում էին մարդիկ,
07:02
from people experienced in this kind of reconciliation.
113
407000
4000
որոնք նման հաշտեցման փորձ արդեն ունեին:
07:06
And Aicha started,
114
411000
2000
Եվ Աիշան սկսեց՝
07:08
and she said,
115
413000
2000
ասելով.
07:10
"I don't know if my son
116
415000
3000
«Ես չգիտեմ` որդիս
07:13
is guilty or innocent,
117
418000
2000
մեղավոր է, թե անմեղ,
07:15
but I want to tell you how sorry I am
118
420000
3000
բայց ուզում եմ ասել ձեզ, թե որքան եմ ցավում
07:18
for what happened to your families.
119
423000
5000
ձեր ընտանիքների հետ կատարվածի համար:
07:23
I know what it is to suffer,
120
428000
3000
Ես գիտեմ` տառապանքն ինչ է,
07:26
and I feel that if there is a crime,
121
431000
4000
ու գիտակցում եմ, որ եթե հանցագործություն է կատարվել,
07:30
a person should be tried fairly and punished."
122
435000
4000
ուրեմն մեղավորը պետք է արդարացի դատվի ու պատժվի»:
07:35
But she reached out to us in that way,
123
440000
4000
Եվ նրա այս խոսքերն ազդեցին մեզ վրա,
07:39
and it was, I'd like to say, it was an ice-breaker.
124
444000
4000
ու կուզենայի ասել, որ դրանք կոտրեցին սառույցը:
07:43
And what happened then is we all told our stories,
125
448000
4000
Հետո բոլորս պատմեցինք մեր պատմություններն
07:47
and we all connected as human beings.
126
452000
2000
ու սկսեցինք հասկանալ իրար՝ ուղղակի որպես մարդիկ:
07:49
By the end of the afternoon --
127
454000
2000
Մինչ երեկո`
07:51
it was about three hours after lunch --
128
456000
4000
ճաշից երեք ժամ անց,
07:55
we'd felt as if we'd known each other forever.
129
460000
2000
թվում էր, թե մի ամբողջ հավերժություն ճանաչում էինք իրար:
07:57
Now what I learned from her,
130
462000
2000
Գիտե՞ք ինչ եմ սովորել նրանից...
07:59
is a woman, not only who could be so generous
131
464000
3000
կին, ով կարող է այդքան մեծահոգի լինել
08:02
under these present circumstances
132
467000
2000
ներկա իրավիճակների մեջ
08:04
and what it was then,
133
469000
2000
ու այն ամենի մեջ, ինչ կատարվել էր,
08:06
and what was being done to her son,
134
471000
2000
ու դեռ պիտի կատարվեր նրա որդու հետ,
08:08
but the life she's had.
135
473000
2000
ու, ընդհանրապես, նրա ամբողջ կյանքը:
08:10
I never had met
136
475000
2000
Երբեք չէի հանդիպել
08:12
someone with such a hard life,
137
477000
2000
մեկին, ով նման ծանր կյանք էր ունեցել`
08:14
from such a totally different culture and environment from my own.
138
479000
5000
ապրելով բոլորովին այլ մշակույթում, այլ միջավայրում:
08:19
And I feel
139
484000
2000
Ու ես զգում եմ,
08:21
that we have
140
486000
2000
որ մեր միջև
08:23
a special connection,
141
488000
2000
յուրահատուկ կապ կա,
08:25
which I value very much.
142
490000
2000
որը ես շատ եմ գնահատում:
08:27
And I think it's all about
143
492000
3000
Կարծում եմ՝ դա նույնն է,
08:30
being afraid of the other,
144
495000
2000
ինչ մեկից վախենալը,
08:32
but making that step
145
497000
3000
բայց դեպի նա քայլ անելուց հետո
08:35
and then realizing, "Hey, this wasn't so hard.
146
500000
3000
ասելը. «Հեյ, ամեն ինչ այդքան էլ դժվար չէր:
08:38
Who else can I meet that I don't know,
147
503000
2000
Է՞լ ում կարող եմ հանդիպել, որին չեմ ճանաչում,
08:40
or that I'm so different from?"
148
505000
3000
կամ որից այդքան տարբերվում եմ»:
08:44
So, Aicha,
149
509000
2000
Այսպիսով, Աիշա',
08:46
do you have a couple of words
150
511000
2000
մի երկու խոսք կասե՞ս՝
08:48
for conclusion?
151
513000
2000
որպես ամփոփում:
08:50
Because our time is up.
152
515000
2000
Որովհետև մեր ժամանակը սպառվել է:
08:52
(Laughter)
153
517000
3000
(Ծիծաղ)
09:00
(Translator) AW: I wanted to say
154
525000
2000
(Թարգմանչուհի) Ա. Ու. Կուզենայի նշել,
09:02
that we have to try to know other people, the other.
155
527000
3000
որ մենք պետք է փորձենք ճանաչել այլ մարդկանց, ուրիշներին:
09:08
You have to be generous,
156
533000
2000
Դուք պետք է մեծահոգի լինեք,
09:10
and your hearts must be generous,
157
535000
2000
ձեր սրտերը պետք է բաց լինեն,
09:12
your mind must be generous.
158
537000
3000
դուք պետք է գիտակցաբար մեծահոգի լինեք:
09:15
You must be tolerant.
159
540000
2000
Պետք է հանդուրժող լինեք:
09:20
You have to fight against violence.
160
545000
2000
Պետք է պայքարեք բռնության դեմ:
09:26
And I hope that someday we'll all live together
161
551000
3000
Եվ հույս ունեմ, որ մի օր մենք բոլորս միասին կապրենք
09:29
in peace and respecting each other.
162
554000
3000
խաղաղության մեջ` հարգելով միմյանց:
09:32
This is what I wanted to say.
163
557000
2000
Ահա, թե ինչ էի ուզում ասել:
09:34
(Applause)
164
559000
13000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Aicha el-Wafi + Phyllis Rodriguez - 9/11 mothersAicha el-Wafi and Phyllis Rodriguez met around a shared tragedy -- and their friendship has become a powerful symbol for forgiveness and dialogue.
Why you should listen
Phyllis Rodriguez is an artist, a teacher and a social justice activist. On September 11, 2001, her son Greg died in the attacks on the World Trade Center. Rodriguez and her husband wrote an open letter, "Not in Our Son's Name," calling on President Bush to oppose a military response in Afghanistan.
Aicha el-Wafi is an activist with the French feminist group Ni Putes Ni Soumise, working with Muslim women. Her son, Zacarias Moussaoui, was tried in relation to the attacks on US soil, and faced the possibility of execution if convicted.
In November 2002, Phyllis Rodriguez and several other relatives of victims of the attacks were invited to meet Aicha el-Wafi. Rodriguez and el-Wafi have since appeared together throughout Europe and the US, telling their story of reconciliation and forgiveness.
Aicha el-Wafi + Phyllis Rodriguez | Speaker | TED.com