TED2009
Jim Fallon: Exploring the mind of a killer
Ջիմ Ֆոլեն . Ուսումնասիրելով մարդասպանի ուղեղը
Filmed:
Readability: 3.4
2,772,955 views
Հոգեկան շեղումներով մարդասպաններին հաճախ հեռուստատեսությամբ ցույց են տալիս: Բայց ինչն է իրականում ստիպում նրանց այդպես վարվել: Նյարդաբան Ջիմ Ֆոլենը խոսում է ուղեղի սկանավորման, գենետիկ վերլուծության մասին, որոնք կարող են բացահայտել մարդասպանի կերպարը: Նա պատմում է ընտանիքի հետաքրքրաշարժ պատմությունը, որն էլ իր աշխատանքը դարձնում է խիստ անձնական:
Jim Fallon - Neurobiologist
Sloan Scholar, Fulbright Fellow, Professor Emeritus of Neuroscience, Jim Fallon looks at the way nature and nurture intermingle to wire up the human brain. Full bio
Sloan Scholar, Fulbright Fellow, Professor Emeritus of Neuroscience, Jim Fallon looks at the way nature and nurture intermingle to wire up the human brain. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I'm a neuroscientist, a professor at the University of California.
0
0
3000
Ես նյարդաբան եմ, Կալիֆորնիա համալսարանի պրոֆեսոր:
00:21
And over the past 35 years,
1
3000
3000
Եվ 35 տարիների ընթացքում
00:24
I've studied behavior
2
6000
2000
ուսումնասիրել եմ
00:26
on the basis of everything from genes
3
8000
3000
ամեն ինչի վարքագիծը՝ սկսած գեներից
00:29
through neurotransmitters, dopamine, things like that,
4
11000
2000
մինչև նյարդափոխանակիչներ, դոպամին և նմանատիպ այլ բաներ
00:31
all the way through circuit analysis.
5
13000
2000
մինչև սխեմատիկ վերլուծություն:
00:33
So that's what I normally do.
6
15000
2000
Եվ սա է այն ամենն ինչ իրականում ես անում եմ:
00:35
But then, for some reason,
7
17000
2000
Սակայն, վերջերս, որոշ պատճառներով
00:37
I got into something else, just recently.
8
19000
2000
սկսեցի այլ բան ուսումնասիրել:
00:39
And it all grew out of one of my colleagues asking me
9
21000
3000
Եվ այս ամենն այն ժամանակ սկսվեց, երբ իմ գործընկերներից մեկն
00:42
to analyze a bunch of brains
10
24000
2000
առաջարկեց ինձ ուսումնասիրել
00:44
of psychopathic killers.
11
26000
2000
հոգեկան շեղումներով մարդասպանի ուղեղը:
00:46
And so this would be the typical talk I would give.
12
28000
3000
Եվ այսպիսով սա այն տիպիկ զեկույցն է, որ պատրաստվում եմ տալ:
00:49
And the question is, "How do you end up with a psychopathic killer?"
13
31000
3000
Հարցը հետևյալն է. «Ի՞նչպես են մարդիկ դառնում հոգեկան շեղումներով մարդասպան»:
00:52
What I mean by psychopathic killer
14
34000
2000
Հոգեկան խանգարումներով մարդասպան ասելով`
00:54
are these people, these types of people.
15
36000
2000
նկատի ունեմ այս տիպի մարդկանց:
00:56
And so some of the brains that I've studied
16
38000
2000
Եվ ուղեղները, որ ուսումնասիրել եմ
00:58
are people you know about.
17
40000
2000
պատկանում են ձեզ հայտնի մարդկանց:
01:00
When I get the brains I don't know what I'm looking at.
18
42000
2000
Երբ ուղեղներն իմ ձեռքում էին, ես չգիտեի, թե որն եմ ուսումնասիրում:
01:02
It's blind experiments. They also gave me normal people and everything.
19
44000
2000
Դա կույր փորձ էր, քանի որ ինձ տվել էին նաև նորմալ մարդկանց ուղեղ:
01:04
So I've looked at about 70 of these.
20
46000
2000
Այսպիսով դրանցից 70-ն ուսումնասիրեցի
01:06
And what came up was a number of pieces of data.
21
48000
3000
և արդյունքում ձեռք բերեցի բազմաթիվ տվյալներ:
01:09
So we look at these sorts of things theoretically,
22
51000
3000
Մենք տեսաբանորեն ուսումնասիրեցինք այս ամենը՝
01:12
on the basis of genetics,
23
54000
2000
հիմնված գեների,
01:14
and brain damage, and interaction with environment,
24
56000
3000
ուղեղի վնասվածքի, ինչպես նաև շրջակա միջավայրի փոխազդեցության վրա
01:17
and exactly how that machine works.
25
59000
2000
և այն բանի վրա, թե կոնկրետ ինչպես է աշխատում այդ մեխանիզմը:
01:19
So we're interested in exactly where in the brain,
26
61000
2000
Մեզ հետաքրքրում էր, թե կոնկրետ ուղեղի որ մասում է այն
01:21
and what's the most important part of the brain.
27
63000
2000
և որն է ուղեղի կարևորագույն մասը:
01:23
So we've been looking at this:
28
65000
3000
Մենք ոսումնասիրում ենք հետևյալը՝
01:26
the interaction of genes,
29
68000
2000
գեների փոխազդեցությունը,
01:28
what's called epigenetic effects,
30
70000
2000
որը կոչվում է էպիգենային էֆեկտներ
01:30
brain damage, and environment,
31
72000
2000
ուղեղի վնասվածքը և շրջակա միջավայրը
01:32
and how these are tied together.
32
74000
2000
և թե ինչպես են սրանք փոխկապակցված:
01:34
And how you end up with a psychopath, and a killer,
33
76000
2000
Եվ թե ինչպես ես դու դառնում հոգեկան խանգարումներով հիվանդ, մարդասպան՝
01:36
depends on exactly when the damage occurs.
34
78000
3000
կախված է նրանից, թե երբ է առաջանում վնասվածքը:
01:39
It's really a very precisely timed thing.
35
81000
3000
Դա իսկապես շատ ճիշտ որոշված բան է:
01:42
You get different kinds of psychopaths.
36
84000
2000
Այդպես առաջանում են տարբեր տիպի հոգեկան խանգարումները:
01:44
So we're going along with this. And here's, just to give you the pattern.
37
86000
3000
Մենք համաձայն ենք սրա հետ:
01:47
The pattern is that those people, every one of them I looked at,
38
89000
3000
Ահա այստեղ նմուշն է այն մարդկանց, որոնց ուղեղը ես ուսումնասիրել եմ,
01:50
who was a murderer, and was a serial killer,
39
92000
3000
ովքեր մարդասպաններ էին, սերիական մարդասպաններ,
01:53
had damage to their orbital cortex,
40
95000
2000
վնասված էր նրանց ակնակապիճային կեղևը
01:55
which is right above the eyes, the orbits,
41
97000
2000
որը հենց աչքերի վերևում է, աչքի խոռոչները
01:57
and also the interior part of the temporal lobe.
42
99000
2000
և ինչպես նաև քունքային բլթակի ներքին մասը:
01:59
So there is the pattern that every one of them had,
43
101000
2000
Նրանք բոլորն էլ ունեին այդ վնասվածքը,
02:01
but they all were a little different too.
44
103000
2000
բայց դրանք մի փոքր տարբերվում էին միմյանցից:
02:03
They had other sorts of brain damage.
45
105000
2000
Նրանց մոտ կային նաև ուղեղի վնասվածքի այլ տեսակներ:
02:05
A key thing is that
46
107000
2000
Հիմնականը
02:07
the major violence genes,
47
109000
3000
բռնության գեներն են,
02:10
it's called the MAO-A gene.
48
112000
3000
որոնք կոչվում են մեկ ամինախումբ պարունակող օքսիդազա ֆերմենտային գեներ:
02:13
And there is a variant of this gene that is in the normal population.
49
115000
4000
Եվ այս գենի բազմազանությունը գոյություն ունի նաև նորմալ մարդկային ուղեղում:
02:17
Some of you have this. And it's sex-linked.
50
119000
3000
Ձեզնից ոմանք էլ ունեն: Եվ դա սեռական գենի հետ է կապված:
02:20
It's on the X chromosome. And so in this way
51
122000
2000
Դա պարունակվում է X քրոմոսոմներում:
02:22
you can only get it from your mother.
52
124000
3000
Եվ այսպես դուք այն կժառանգեք միայն ձեր մորից:
02:25
And in fact this is probably why mostly men, boys,
53
127000
4000
Եվ հավանաբար սա է պատճառը, որ մեծամասամբ տղամարդիկ, տղաները
02:29
are psychopathic killers,
54
131000
2000
հոգեկան խանգարումով մարդասպաններ են դառնում :
02:31
or are very aggressive.
55
133000
2000
կամ էլ շատ ագրեսիվ են
02:33
Because a daughter can get one X from the father,
56
135000
3000
Քանի որ աղջիկը և՛ հորից ,
02:36
one X from the mother, it's kind of diluted out.
57
138000
2000
և՛ մորից կարող է ժառանգել մեկ X քրոմոսոմ,
02:38
But for a son, he can only get
58
140000
2000
իսկ տղան X քրոմոսոմը
02:40
the X chromosome from his mother.
59
142000
2000
ժառանգում է միայն մորից:
02:42
So this is how it's passed from mother to son.
60
144000
3000
Ահա, թե ինչպես է այն մորից անցնում տղային:
02:45
And it has to do with too much brain serotonin during development,
61
147000
4000
Ուղեղի զարգացման ժամանակ գործ ենք ունենում սերոտինի ավելցուկի հետ,
02:49
which is kind of interesting because serotonin
62
151000
2000
որը հետաքրքիր է,
02:51
is supposed to make you calm and relaxed.
63
153000
3000
քանի որ սերոտինը հանդարտեցնում և հանգստացնում է քեզ:
02:54
But if you have this gene, in utero
64
156000
3000
Բայց եթե դուք ունեք այս գենը,
02:57
your brain is bathed in this,
65
159000
2000
ձեր ուղեղը սկսում է լողալ սերոտինի մեջ,
02:59
so your whole brain becomes insensitive to serotonin,
66
161000
2000
այսպիսով քո ուղեղն այլևս չի զգում սերոտինի ազդեցությունը
03:01
so it doesn't work later on in life.
67
163000
3000
և կյանքի ընթացքում այն էլ չի վերականգնվում:
03:04
And I'd given this one talk in Israel,
68
166000
3000
Այս նույն ելույթն ունեցել եմ նաև Իսրայելում
03:07
just this past year.
69
169000
2000
անցյալ տարի
03:09
And it does have some consequences.
70
171000
2000
և դա որոշ հետևանքներ ունեցավ:
03:11
Theoretically what this means
71
173000
2000
Տեսականորեն սա նշանակում է.
03:13
is that in order to express this gene,
72
175000
3000
որպեսզի արտահայտես այս գենը
03:16
in a violent way,
73
178000
2000
բռնության միջոցով
03:18
very early on, before puberty,
74
180000
2000
շատ վաղ հասակում, նախքան սեռական հասունությունը,
03:20
you have to be involved in something that is really traumatic --
75
182000
3000
դու պետք է որևէ բանի մեջ ներառված լինես, որն իսկապես վնասվածքային է:
03:23
not a little stress, not being spanked or something,
76
185000
2000
Ոչ փոքր սթրես, կամ ապտակի հարված, կամ ինչ- որ ուրիշ բան,
03:25
but really seeing violence,
77
187000
2000
բայց իսկապես տեսնես բռնություն,
03:27
or being involved in it, in 3D.
78
189000
2000
կամ էլ ներառված լինես դրա մեջ 3D ում:
03:29
Right? That's how the mirror neuron system works.
79
191000
2000
Ահա թե ինչպես է նյարդային համակարգը գործում:
03:31
And so, if you have that gene,
80
193000
3000
Եվ այսպիսով, եթե դու ունես այդ գենը
03:34
and you see a lot of violence
81
196000
3000
բռնության շատ իրավիճակների
03:37
in a certain situation,
82
199000
2000
ականատես ես եղել,
03:39
this is the recipe for disaster, absolute disaster.
83
201000
3000
սա այդ հիվանդության դեղատոմսն է,բացարձակ դեղատոմսը:
03:42
And what I think might happen in these areas of the world,
84
204000
3000
Եվ սա ավելի շատ աշխարհի այն մասում է կատարվում,
03:45
where we have constant violence,
85
207000
3000
որտեղ մշտական բռնություն է տիրում
03:48
you end up having generations of kids
86
210000
3000
հատկապես այն սերնդի մոտ,
03:51
that are seeing all this violence.
87
213000
2000
ովքեր միշտ տեսնում են բոլոր այս բռնությունները:
03:53
And if I was a young girl, somewhere in a violent area,
88
215000
3000
Եվ եթե ես 14 տարեկան երիտասարդ աղջիկ լինեի այդպիսի բռնությամբ լի վայրերից մեկում,
03:56
you know, a 14 year old, and I want to find a mate,
89
218000
2000
այնպիսի ամրակազմ ամուսին կգտնեի ինձ համար
03:58
I'd find some tough guy, right, to protect me.
90
220000
3000
ով կկարողանար պաշտպանել ինձ:
04:01
Well what the problem is this tends to concentrate these genes.
91
223000
4000
Խնդիրը կայանում է նրանում, որ պետք է այդ գեները կենտրոնացնել:
04:05
And now the boys and the girls get them.
92
227000
2000
Հիմա և՛ աղջիկները , և՛ տղաները դրանք ձեռք են բերում:
04:07
So I think after several generations,
93
229000
2000
Կարծում եմ՝ մի քանի սերունդ հետո
04:09
and here is the idea, we really have a tinderbox.
94
231000
3000
մենք իսկապես կապրենք մի պայթուցիկ արկղում:
04:12
So that was the idea.
95
234000
2000
Այսպիսով դրանում էր կայանում իմ միտքը:
04:14
But then my mother said to me, "I hear you've been going around talking
96
236000
2000
Բայց երբ մայրս ասաց ինձ.- Լսել եմ, որ պատրաստվում ես խոսել
04:16
about psychopathic killers.
97
238000
3000
հոգեկան շեղումներով մարդասպանների մասին
04:19
And you're talking as if you come from a normal family."
98
241000
3000
և խոսում ես այնպես, կարծես դու ինքդ նորմալ ընտանիքից ես սերվել:
04:22
I said, "What the hell are you talking about?"
99
244000
2000
Ես ասացի. - Գրողը տանի, ի՞նչի մասին ես խոսում:
04:24
She then told me about our own family tree.
100
246000
3000
Հետո սկսեց ինձ պատմել մեր ընտանեկան տոհմածառի մասին:
04:27
Now she blamed this on my father's side, of course.
101
249000
2000
Եվ, իհարկե, այս առումով նա իմ հոր կողմին էր մեղադրում:
04:29
This was one of these cases, because she has no violence in her background,
102
251000
4000
Դա այն պատճառով էր, որ նրա ընտանիքում ոչ մի բռնություն չէր եղել՝
04:33
but my father did.
103
255000
2000
ի տարբերություն հորս ընտանիքի:
04:35
Well she said, "There is good news and bad news.
104
257000
2000
-Լավ, ասաց նա,- և՛ լավ, և՛ վատ լուր կա:
04:37
One of your cousins is Ezra Cornell, founder of Cornell university.
105
259000
3000
Քո բարեկամներից մեկը՝ Էզրա Քորնելը, Քորնել համալսարանի հիմնադիրն է:
04:40
But the bad news is that your cousin is also Lizzie Borden.
106
262000
3000
Բայց վատ լուրն այն է, որ քո բարեկամներից է նաև Լիզի Բորդենը:
04:43
Now I said, "Okay, so what? We have Lizzie."
107
265000
7000
-Ասացի լավ, ու ի՞նչ ես ուզում դրանով ասել, եթե Լիզին իմ բարեկամուհին է:
04:50
She goes, "No it gets worse, read this book."
108
272000
2000
-Ամենավատը դեռ առջևում է, կարդա այս գիրքը:
04:52
And here is this "Killed Strangely," and it's this historical book.
109
274000
2000
Ահա այս պատմական գիրքը՝ «Տարօրինակ սպանություն»:
04:54
And the first murder
110
276000
2000
Եվ առաջին սպանությունը,
04:56
of a mother by a son
111
278000
2000
որ տղան սպանել է մորը,
04:58
was my great-great-great-great-great-great-grandfather.
112
280000
3000
եղել է իմ նախա նախա նախա նախա նախա նախա պապը:
05:01
Okay, so that's the first case of matricide.
113
283000
3000
Լավ դա առաջին մայրասպանությունն է:
05:04
And that book is very interesting. Because it's about witch trials,
114
286000
3000
Եվ այդ գիրքը շատ հետաքրքիր էր, որովհետև այն կախարդի փորձությունների մասին էր
05:07
and how people thought back then.
115
289000
2000
և նաև թե ինչպես էին այդ ժամանակ մարդիկ մտածում:
05:09
But it doesn't stop there.
116
291000
2000
Բայց պատմությունն այդքանով չէր ավարտվում:
05:11
There were seven more men, on my father's side,
117
293000
3000
Հորս կողմից դեռ 7-ից ավելի մարդիկ կային,
05:14
starting then, Cornells, that were all murderers.
118
296000
4000
բոլոր Կորնելները, ովքեր մարդասպաններ էին:
05:18
Okay, now this gives one a little pause.
119
300000
3000
Այստեղ մտածելու տեղիք է տալիս:
05:21
(Laughter)
120
303000
2000
(ծիծաղ)
05:23
Because my father himself,
121
305000
2000
Որովհետև հայրս
05:25
and my three uncles, in World War II,
122
307000
2000
և իմ երեք հորեղբայրները Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմում
05:27
were all conscientious objectors, all pussycats.
123
309000
3000
զինվորական ծառայությունից հրաժարվել են, նրանք բոլորն էլ վախկոտներ են:
05:30
But every once in a while, like Lizzie Borden, like three times a century,
124
312000
2000
Բայց ժամանակի ընթացքում, ինչպես մեկ դարում երեք անգամ
05:32
and we're kind of due.
125
314000
2000
հայտնվում է Լիզի Բորդենը:
05:34
(Laughter)
126
316000
3000
(ծիծաղ)
05:37
So the moral of the story is:
127
319000
2000
Պատմության բարոյականությունն այն է,
05:39
people in glass houses shouldn't throw stones.
128
321000
2000
որ սեփական աչքի գերանը թողած, տեսնում են դիմացինի աչքի շյուղը:
05:41
But more likely is this.
129
323000
3000
Չնայած այդպես է:
05:44
(Laughter)
130
326000
4000
(ծիծաղ)
05:48
And we had to take action. Now our kids found out about it.
131
330000
3000
Մենք պետք է գործենք: Հիմա մեր երեխաները գիտեն դրա մասին:
05:51
And they all seemed to be OK.
132
333000
2000
Թվում է, թե ամեն ինչ լավ է նրանց հետ,
05:53
But our grandkids are going to be kind of concerned here.
133
335000
3000
սակայն մեր թոռներին դա կարող է անհանգստացնել:
05:56
So what we've done is I've started to do PET scans
134
338000
3000
Ես սկսեցի ընտանիքի բոլոր անդամների ուղեղի
05:59
of everybody in the family.
135
341000
2000
տոմոգրաֆիա անել(ՈւՏ):
06:01
(Laughter)
136
343000
1000
(ծիծաղ)
06:02
We started to do PET scans, EEGs and genetic analysis
137
344000
3000
Մենք արեցինք տոմոգրաֆիա, էլեկտրոէնցեֆալոգրաֆիա և գենային վերլուծություններ տեսնելու,
06:05
to see where the bad news is.
138
347000
2000
թե որտեղ է կայանում վատ լուրը:
06:07
Now the only person -- it turns out
139
349000
2000
Պարզվում է
06:09
one son and one daughter, siblings,
140
351000
3000
ունենք հարազատ քույր և եղբայր,
06:12
didn't get along and their patterns are exactly the same.
141
354000
2000
որոնք միմյանց հետ անհաշտ են և նրանց նկարները լիովին նույնն են:
06:14
They have the same brain, and the same EEG.
142
356000
3000
Նրանք ունեն ուղեղի միևնույն կառուցվածքը
06:17
And now they are close as can be.
143
359000
3000
և միևնույն էլեկտրոէնցեֆալոգրաֆիան:
06:20
But there's gonna be bad news somewhere.
144
362000
2000
Բայց այստեղ ինչ-որ վատ լուր կա,
06:22
And we don't know where it's going to pop up.
145
364000
2000
սակայն չգիտենք, թե երբ այն կբացահայտվի:
06:24
So that's my talk.
146
366000
2000
Այսպիսով սա էր իմ ելույթը:
06:26
(Laughter)
147
368000
1000
(ծիծաղ)
ABOUT THE SPEAKER
Jim Fallon - NeurobiologistSloan Scholar, Fulbright Fellow, Professor Emeritus of Neuroscience, Jim Fallon looks at the way nature and nurture intermingle to wire up the human brain.
Why you should listen
Jim Fallon has taught neuroscience and psychiatry grand rounds at the University of California Irvine for thirty-five years. Through research he explores the way genetic and perinatal environmental factors affect the way the brain gets built -- and then how an individual's experience further shapes his or her development. He lectures and writes on creativity, consciousness and culture, and has made key contributions to our understanding of adult stems and stroke, schizophrenia, Parkinson's disease and Alzheimer's disease.
Only lately has Fallon turned his research toward the subject of psychopaths -- particularly those who kill. With PET scans and EEGs, he's beginning to uncover the deep, underlying traits that make people violent and murderous. In his talk at TEDDIY at TED@PalmSprings, he shared a surprise discovery about his own family that prompted him to bring his work home.
Watch his followup talk from The Moth at the 2011 World Science Festival >>
Jim Fallon | Speaker | TED.com