Eric Haseltine: What will be the next big scientific breakthrough?
Eric Haseltine: သိပ္ပံပညာရဲ့ နောက်တစ်ခု ထိုးဖောက်မှုကြီးက ဘာများဖြစ်မလဲ။
Eric Haseltine applies discoveries about the brain to innovation and forecasting game-changing advances in science and technology. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
my passion for science.
ကျွန်တော် အားကျပုံကို ပြောပြချင်ပါတယ်။
that takes baby steps.
သိပ္ပံပညာကိုပြောနေတာ မဟုတ်၊
that takes enormous leaps.
နိုင်တဲ့ သိပ္ပံပညာ အကြောင်းကို ပြောနေတာပါ
Einstein အကြောင်း ပြောနေတာပါ၊
that turns the world on its head.
လုပ်ပစ်တဲ့ တော်လှန်ရေး သိပ္ပံပညာကိုပါ။
about two ideas that might do this.
ပြောပြသွားမှာပါ။
most are flat wrong,
အတွေးအခေါ် တချို့ဆို
seldom have the impact
ကျွန်တော်တို့
two ideas in particular,
ရွေးချယ်ခဲ့ခြင်းကို ရှင်းပြရန်၊
compulsively thorough doctor
ဂဃနဏ လုပ်ကိုင်တတ်တဲ့ ဆရာဝန်ပါ၊
ခြားနားချက်ရှိခဲ့တယ်။
soon after giving birth
မီးဖွားပြီး နောက်မှာ
at one of the clinics than at the other.
သုံးဆ ပိုပြီးများခဲ့တယ်။
what the difference was that caused this,
စူးစမ်း ရှာဖွေရန်
until he happened to autopsy a doctor
ပြဿနာအဖြေကို ရှာမတွေ့ခဲ့ပါ၊
to those of the mothers who were dying.
သေဆုံးနေကြတဲ့ မိခင်တွေနဲ့ ထပ်တူရှိခဲ့တယ်။
get the same thing as new mothers?
မီးဖွား မိခင်လို သေရတာလဲ။
everything the doctor had done
အရာတိုင်းကို၊ ရောဂါရခဲ့တဲ့အထိကို၊
that he'd been autopsying a corpse.
စစ်ကြည့်နေခဲ့ကြောင်း တွေ့လိုက်ရတယ်။
in his wound that killed him?
သေသွားတာများလား။
for any connection he could
မီးဖွားခန်းထဲက မိခင်အလောင်းများ
and dead mothers in his delivery room,
စဉ်းစားကြည့်ခဲ့ရာ
with the high death rate,
after autopsying corpses in the morgue.
ချက်ချင်းဆိုသလို ကလေးမွေးပေးခဲ့ကြတယ်။
the doctors' hands
လက်များကို ရောဂါကူးစက်စေခဲ့လို့
to sterilize their hands,
ပိုးသတ်ကြရန် သူက ညွှန်ကြားလိုက်ရာ
had discovered infectious disease.
စတင် တွေ့ရှိလိုက်ခြင်းပါပဲ။
thought he was crazy,
အဲဒါကို အလကားလို့ ထင်ခဲ့ကြမှာပါ၊
and had for hundreds of years,
miasmas ဆိုတဲ့ အငွေ့ရဲ့ အနံ့ကြောင့်
called miasmas caused disease,
အသေးအမွှား အရာတွေကြောင့်
that you couldn't see.
ယုံကြည့်နေခဲ့ကြလို့ပါ။
for Frenchman Louis Pasteur
နောက်နှစ် ၂၀ အကြာတွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံသား
ပညာရှင်ဖြစ်ခဲ့ပြီး
why milk and beer spoiled so often.
ပျက်လွယ်တာလဲ ဆိုတာ စူးစမ်းနေခဲ့တယ်။
ရှာတွေ့ခဲ့ပါတယ်။
could kill people in exactly the same way
နည်းနဲ့ လူတွေကိုပါ Semmelweis ရဲ့
to talk about tonight, in two ideas.
အကြောင်းအရာ နှစ်ခုကို ကြည့်ကြပါမည်။
that he was a revolutionary.
တော်လှန်ရေးသမား တစ်ဦးဖြစ်တယ်။
to a completely new world.
ကမ္ဘာကြီးကို ဖွင့်ပြခဲ့တယ်။
၁၈၆၀ ပြည့်နှစ်က သိလာတယ်။
that bacteria killed people.
မသိခဲ့ကြပါ။
that people kept close to their heart.
လက်ခံလာခဲ့ကြတဲ့ အယူအဆကို ဖျက်ပစ်လိုက်တယ်။
Bacteria killed people.
ဗက်တီးရီးယားက လူတွေကို သတ်နေတာ။
I want to talk about tonight.
အကြောင်းအရာဆီကို ခေါ်ဆောင်ပါတယ်။
to a completely new universe,
ဖြစ်တဲ့ စကြာဝဠာကို ဖွင့်ပြလိုက်တယ်၊
ထိုးနှက်ပြောင်းပစ်တယ်။
to an entirely new world
လုံးဝအသစ်ဖြစ်တဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို
Bell Laboratory
ကိရိယာများးကို ဖန်တီးနေခဲ့တဲ့
ဂုဏ်ရှိတဲ့ အလုပ်မှ ထွက်ခဲ့တယ်။
were taking his brilliant inventions
သူ့ဖန်တီးမှုတွေကို ခိုးယူနေကြတယ်လို့
အိမ်နေယောင်္ကျား ဖြစ်လာတယ်။
for figuring out
ကြည့်နိုင်မယ့် အရင်တုန်းက
to see finer and finer details
ဖန်တီးရေး ဆိုတဲ့
or ever could be seen.
going to understand how cells work,
အလုပ်လုပ်ကြပုံ၊ ကင်ဆာ အလုပ်လုပ်ပုံကို၊
150th the size of a head of a pin
called the law of physics,
is the thing called the diffraction limit.
ရူပဗေဒ နိယာမ ဆိုတာ ရှိပါတယ်။
when you go to a doctor's office,
ခင်ဗျားဆို့ ဆရာဝန်ဆီကို သွားပြရင်၊
no matter how good glasses you have.
ကိုယ်မြင်နိုင်သလောက်ဘဲ မြင်နိုင်တယ်။
figured out how to take a tiny molecule
အဏုကြည့်စက် မြင်နိုင်တာထက်
the best microscope could see
လင်းအောင်
are not so unbreakable after all."
မရဘူးဆိုတာ မဟုတ်ဘူးနဲ့ တူတယ်။”
in his friend's living room.
အဏုကြည့်စက်ကို ဆွဲယူလာခဲ့တယ်။
got different protein molecules
အရောင်မျိုးစုံမှာ လင်းဖို့
to turn very, very fuzzy blurs
အတော့ကို မှုန်နေတဲ့ အရာတွေကို
of unprecedented and startling clarity.
ပြောင်းလဲ ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့တယ်။
with unprecedented detail
ကျွန်ုပ်တို့ဟာ မကြုံစူဖူး
a better handle on things like cancer.
ပိုပြီး ကောင်းမွန်စွာ ကုသလာနိုင်ကြပါမယ်။
Betzig was satisfied there?
ရှိနေတယ် ထင်လား။
that he invented were just too slow.
သိပ်ကို နှေးလွန်းနေခဲ့လို့ပါ။
အတွေးအခေါ်နဲ့ ပေါ်လာတယ်၊
if you take two very, very fine patterns
ယူလိုက်ပြီး တစ်ခုကို တစ်ခုနဲ့
ပုံစံကို မြင်ရမှာမို့
be able to see.
to taking a really blurry image of a cell
တကယ့်ကို မှုန်ဝါးနေတဲ့ ဆဲလ်ကိုယူကါ
light patterns across it
ပုံစံတသီကြီးဖြင့် အဲဒီဆဲလ်
we don't know what they're doing.
လုပ်နေခဲ့ကြပါတယ်။
we'll have a better handle on life itself.
ပိုပြီး ကောင်းမွန်စွာ အသုံးချလာနိုင်မယ်။
green globs that you see?
မြင်ရတယ် မဟုတ်လား။
that protect other molecules
အခါမှာ အခြားမော်လီကြူးကို
hijack those to infect cells.
အပိုင်စီးလျက် ဆဲလ်ထဲ ကူးစက်ကြတယ်။
wormlike things moving around?
ဟာမျိုး လှုပ်နေတာ မြင်ကြလား။
also climb down those things
တွယ်ကပ်ကာ
ဖျားနာလာစေဖို့ပါ။
deep inside a cell,
မြင်နိုင်လာတဲ့ အခါမှာ
of curing viral diseases like AIDS.
ပိုကောင်းတဲ့ အခွင့်အလမ်း ရရှိလာမယ်။
our eyes to a completely new world.
ကျွန်တော်တို့အား ဖွင့်ပြတာ ရှင်းနေတယ်။
any cherished beliefs.
ယုံကြည်ချက်ကိုလည်း ရိုက်ချိုးမပစ်ခဲ့ပါ။
Cambridge ရှိနေတဲ့
squirming with an interesting idea:
စမ်းကြည့်ချင်တဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ ရှိတယ်။
think he's a crackpot.
ပညာရှင် အများက ထင်နိုင်တယ်။
consequence of living.
ရှောင်မရနိုင်တဲ့ ရလဒ်ဆိုတာ သိတယ်။
what we call free radicals.
ပုံစံပြောင်းစေတယ်။
ဆံပင်ကျွတ်စေတယ်။
သံချေးတက်သလိုပဲ။
သံချေးတက်လာလို့ပါ။
there is something called immortality:
သိပ္ပံပညာရှင်များ သိကြပါသေးတယ်-
ရပ်တန့်သွားရင်၊
into giant walking malignant tumors.
နေတဲ့ ကင်ဆာ အကျိတ်ကြီးနဲ့ တူပါမယ်။
but could de Grey be on to something?
Grey ဆီမှာ တစ်ခုခုရှိလား။
seeing him as a crackpot.
ကြောင်လို့ ကိုယ်တိုင် မြင်လာခဲ့လို့ပါ။
as a computer scientist,
ဘဝကနေ စခဲ့တာ၊
in biology from Cambridge,
ဇီဝဗေဒနဲ့ ရခဲ့တယ်၊
some very significant work
သိပ်ကို အရေးပါတယ်၊
and a bunch of other stuff.
အကြောင်းပါ။
an antiaging foundation
ရန်ပုံငွေအဖွဲ့ကို စတင်ခဲ့ကာ
seven different causes of aging,
ခုနစ်ခုကို ဖေါ်ထုတ်ခဲ့တယ်၊
of fixes for every single one of them.
လေ့လာရန် အားထုတ်နေသူပါ။
is that our mitochondrial DNA mutates,
mitochondrial DNA ပုံစံ ပြောင်းလဲမှုပါ၊
and our cells lose energy.
ခွန်အား ဆုံးရှုံးလာကြရတယ်။
a convincing case,
ကျွန်တော်တို့ ဆဲလ်တွေကို
၅၀၀၀ အသက်ရှင်ကြတယ်၊
အိုမင်းတယ် ရယ်လို့ လုံးဝမရှိပါ။
is going to revolutionize our lifespans.
အသက်ကို တော်လှန်ပစ်မယ်လို့ မပြောလိုပါ။
and most of us are not lobsters.
မဟုတ်သလို ပုစွန်တွေလည်း မဟုတ်ပါ။
Darwins and Einsteins out there,
Darwin တွေ၊ Einstein တွေ ရှိကြတယ်၊
alive today than during Darwin's time.
လူဦးရေဟာ ခုနစ်ဆ များပါတယ်။
alive today as Einstein.
လူဦးရေဟာ လေးဆ များပါတယ်။
in the population has skyrocketed,
များပြားလာခဲ့တာကို ထည့်တွက်လိုက်ရင်၊
ရှိနေကြပြီ။
that there's one of them out there
တစ်နေရာရာမှာ
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အသက်ကို
ခင်ဗျားတို့တော့ မသိ၊
and I don't know about you,
မစောင့်နိုင်တော့ပါဘူး။
ABOUT THE SPEAKER
Eric Haseltine - Author, futurist, innovatorEric Haseltine applies discoveries about the brain to innovation and forecasting game-changing advances in science and technology.
Why you should listen
Dr. Eric Haseltine is a neuroscientist and futurist who has applied a brain-centered approach to help organizations in aerospace, entertainment, healthcare, consumer products and national security transform and innovate. He is the author of Long Fuse, Big Bang: Achieving Long-Term Success Through Daily Victories. For five years, he wrote a monthly column on the brain for Discover magazine and is a frequent contributor to Psychology Today's web site, where his popular blog on the brain has garnered over 800,000 views. Haseltine received the Distinguished Psychologist in Management Award from the Society of Psychologists in Management and has published 41 patents and patent applications in optics, media and entertainment technology.
In 1992 he joined Walt Disney Imagineering to help found the Virtual Reality Studio, which he ultimately ran until his departure from Disney in 2002. When he left Disney, Haseltine was executive vice president of Imagineering and head of R&D for the entire Disney Corporation, including film, television, theme parks, Internet and consumer products.
In the aftermath of 9/11, Eric joined the National Security Agency to run its Research Directorate. Three years later, he was promoted to associate of director of National Intelligence, where he oversaw all science and technology efforts within the United States Intelligence Community as well as fostering development innovative new technologies for countering cyber threats and terrorism. For his work on counter-terrorism technologies, he received the National Intelligence Distinguished Service Medal in 2007.
Haseltine serves on numerous boards, and is an active consultant, speaker and writer. Over the past three years, he has focused heavily on developing innovation strategies and consumer applications for the Internet of Things, virtual reality and augmented reality.
Haseltine continues to do basic research in neuroscience, with his most recent publications focusing on the mind-body health connection and exploitation of big-data to uncover subtle, but important trends in mental and physical health.
Eric Haseltine | Speaker | TED.com