TED2011
David Christian: The history of our world in 18 minutes
David Christian: Grote geschiedenis
Filmed:
Readability: 4.7
10,836,002 views
Ondersteund door prachtige illustraties vertelt David Christian een complete geschiedenis van het universum, van de Big Bang tot het internet, in een geweldige 18 minuten. Dit is Big History: een verhelderende, wijdse blik op de complexiteit, het leven en de mensheid, vergeleken met ons krap bemeten onderdeel van de kosmische tijdlijn.
David Christian - Historian
David Christian teaches an ambitious world history course that tells the tale of the entire universe -- from the Big Bang 13 billion years ago to present day. Full bio
David Christian teaches an ambitious world history course that tells the tale of the entire universe -- from the Big Bang 13 billion years ago to present day. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
First, a video.
0
0
3000
Om te beginnen een video.
00:24
(Video) Yes, it is a scrambled egg.
1
9000
3000
Ja, het is een roerei.
00:28
But as you look at it,
2
13000
2000
Maar als je er naar kijkt,
00:30
I hope you'll begin to feel
3
15000
2000
dan merk je misschien
00:32
just slightly uneasy.
4
17000
3000
dat er iets niet klopt.
00:36
Because you may notice that what's actually happening
5
21000
3000
Omdat je misschien merkt dat wat er werkelijk gebeurt,
00:39
is that the egg is unscrambling itself.
6
24000
3000
is dat het ei 'ontroerd' wordt.
00:42
And you'll now see the yolk and the white have separated.
7
27000
2000
Je ziet nu hoe de dooier en het wit gescheiden worden.
00:44
And now they're going to be poured back into the egg.
8
29000
3000
Nu gaan ze terug het ei in.
00:47
And we all know in our heart of hearts
9
32000
3000
We weten allemaal in ons diepste zelf
00:50
that this is not the way the universe works.
10
35000
3000
dat dit niet de manier is waarop het universum werkt.
00:54
A scrambled egg is mush -- tasty mush -- but it's mush.
11
39000
3000
Een roerei is brij, smakelijke brij, maar het blijft brij.
00:57
An egg is a beautiful, sophisticated thing
12
42000
3000
Een ei is een mooi, gesofisticeerd ding
01:00
that can create even more sophisticated things,
13
45000
2000
dat kan leiden tot nog meer verfijnde dingen,
01:02
such as chickens.
14
47000
2000
zoals kippen.
01:04
And we know in our heart of hearts
15
49000
2000
We weten in ons diepste zelf
01:06
that the universe does not travel
16
51000
2000
dat het universum nooit
01:08
from mush to complexity.
17
53000
2000
van brij naar de complexiteit gaat.
01:10
In fact, this gut instinct
18
55000
2000
In feite komt dit buikgevoel
01:12
is reflected in one of the most fundamental laws of physics,
19
57000
3000
tot uiting in een van de meest fundamentele wetten van de fysica,
01:15
the second law of thermodynamics, or the law of entropy.
20
60000
3000
de tweede wet van de thermodynamica, of de wet van de entropie.
01:18
What that says basically
21
63000
2000
Die zegt eigenlijk
01:20
is that the general tendency of the universe
22
65000
3000
dat het de algemene tendens van het heelal
01:23
is to move from order
23
68000
2000
is om te gaan van orde
01:25
and structure
24
70000
2000
en structuur
01:27
to lack of order, lack of structure --
25
72000
2000
naar wanorde, gebrek aan structuur -
01:29
in fact, to mush.
26
74000
2000
in feite naar brij.
01:31
And that's why that video
27
76000
2000
Dat is waarom die video
01:33
feels a bit strange.
28
78000
2000
een beetje vreemd aanvoelt.
01:35
And yet,
29
80000
2000
En toch,
01:37
look around us.
30
82000
2000
kijk eens om je heen.
01:39
What we see around us
31
84000
2000
We zien om ons heen
01:41
is staggering complexity.
32
86000
2000
onthutsende complexiteit.
01:43
Eric Beinhocker estimates that in New York City alone,
33
88000
3000
Eric Beinhocker schat dat in New York City alleen
01:46
there are some 10 billion SKUs, or distinct commodities, being traded.
34
91000
4000
zo'n 10 miljard SKU's, of verschillende producten, worden verhandeld.
01:50
That's hundreds of times as many species
35
95000
3000
Dat is honderden keren zo veel soorten
01:53
as there are on Earth.
36
98000
2000
als er op Aarde zijn.
01:55
And they're being traded by a species
37
100000
2000
ze worden verhandeld door een soort
01:57
of almost seven billion individuals,
38
102000
2000
met bijna zeven miljard individuen.
01:59
who are linked by trade, travel, and the Internet
39
104000
3000
Die zijn met elkaar verbonden door handel, reizen en het internet
02:02
into a global system
40
107000
2000
in een wereldwijd systeem
02:04
of stupendous complexity.
41
109000
3000
van een verbazingwekkende complexiteit.
02:07
So here's a great puzzle:
42
112000
2000
Dat is een groot raadsel:
02:09
in a universe
43
114000
2000
hoe kan in een universum,
02:11
ruled by the second law of thermodynamics,
44
116000
3000
geregeerd door de tweede wet van de thermodynamica,
02:14
how is it possible
45
119000
2000
de soort van complexiteit
02:16
to generate the sort of complexity I've described,
46
121000
3000
die ik zojuist heb beschreven, ontstaan -
02:19
the sort of complexity represented by you and me
47
124000
3000
de soort van complexiteit zoals die van jou en mij
02:22
and the convention center?
48
127000
3000
en het congrescentrum?
02:25
Well, the answer seems to be,
49
130000
3000
Het antwoord lijkt te zijn
02:28
the universe can create complexity,
50
133000
3000
dat het universum complexiteit kan creëren,
02:31
but with great difficulty.
51
136000
2000
maar tegen een prijs.
02:33
In pockets,
52
138000
2000
Op bepaalde plaatsen
02:35
there appear what my colleague, Fred Spier,
53
140000
2000
verschijnen wat mijn collega, Fred Spier,
02:37
calls "Goldilocks conditions" --
54
142000
2000
"Goudlokjesvoorwaarden" noemt -
02:39
not too hot, not too cold,
55
144000
2000
niet te warm, niet te koud,
02:41
just right for the creation of complexity.
56
146000
3000
precies goed voor de creatie van complexiteit.
02:44
And slightly more complex things appear.
57
149000
2000
Waar iets complexere dingen verschijnen.
02:46
And where you have slightly more complex things,
58
151000
2000
En waar je iets complexere zaken hebt,
02:48
you can get slightly more complex things.
59
153000
2000
kan je iets nog complexere zaken krijgen.
02:50
And in this way, complexity builds
60
155000
3000
Op deze manier wordt complexiteit
02:53
stage by stage.
61
158000
2000
stap voor stap opgebouwd.
02:55
Each stage is magical
62
160000
3000
Elke fase is magisch
02:58
because it creates the impression of something utterly new
63
163000
3000
omdat ze de indruk wekt dat iets volstrekt nieuws
03:01
appearing almost out of nowhere in the universe.
64
166000
3000
bijna uit het niets verschijnt in het universum.
03:04
We refer in big history to these moments
65
169000
2000
Wij noemen deze momenten in de grote geschiedenis
03:06
as threshold moments.
66
171000
2000
drempelmomenten.
03:08
And at each threshold,
67
173000
2000
Bij elke drempel
03:10
the going gets tougher.
68
175000
2000
wordt het moeilijker.
03:12
The complex things get more fragile,
69
177000
3000
De ingewikkelde dingen worden fragieler,
03:15
more vulnerable;
70
180000
2000
kwetsbaarder,
03:17
the Goldilocks conditions get more stringent,
71
182000
3000
de Goudlokjesvoorwaarden worden strenger.
03:20
and it's more difficult
72
185000
2000
Het wordt moeilijker
03:22
to create complexity.
73
187000
2000
om complexiteit te creëren.
03:24
Now, we, as extremely complex creatures,
74
189000
3000
Nu hebben wij als zeer complexe wezens
03:27
desperately need to know this story
75
192000
3000
dringend behoefte om te weten
03:30
of how the universe creates complexity
76
195000
2000
hoe het heelal
03:32
despite the second law,
77
197000
2000
complexiteit creëert, ondanks de tweede wet.
03:34
and why complexity
78
199000
2000
En waarom complexiteit te maken
03:36
means vulnerability
79
201000
2000
heeft met kwetsbaarheid
03:38
and fragility.
80
203000
2000
en fragiliteit.
03:40
And that's the story that we tell in big history.
81
205000
3000
Dat verhaal vertellen we in de grote geschiedenis.
03:43
But to do it, you have do something
82
208000
2000
Maar om dat te doen, moet je iets doen
03:45
that may, at first sight, seem completely impossible.
83
210000
2000
dat op het eerste gezicht volstrekt onmogelijk lijkt.
03:47
You have to survey the whole history of the universe.
84
212000
4000
Je moet de hele geschiedenis van het heelal overlopen.
03:52
So let's do it.
85
217000
2000
Laten we dat even doen.
03:54
(Laughter)
86
219000
2000
(Gelach)
03:56
Let's begin by winding the timeline back
87
221000
3000
Laten we eerst de tijdsbalk
03:59
13.7 billion years,
88
224000
3000
zo'n 13,7 miljard jaar terugdraaien
04:02
to the beginning of time.
89
227000
3000
naar het begin van de tijd.
04:12
Around us, there's nothing.
90
237000
2000
Om ons heen is er niets.
04:14
There's not even time or space.
91
239000
4000
Er is zelfs geen tijd of ruimte.
04:18
Imagine the darkest, emptiest thing you can
92
243000
3000
Stel je het donkerste, leegste ding wat je kunt voor
04:21
and cube it a gazillion times
93
246000
2000
en maak dat op een onvoorstelbare manier donkerder en leger.
04:23
and that's where we are.
94
248000
2000
Daar zijn we nu.
04:25
And then suddenly,
95
250000
3000
Dan opeens,
04:28
bang! A universe appears, an entire universe.
96
253000
3000
Bang! verschijnt er een heelal, een volledig heelal.
04:31
And we've crossed our first threshold.
97
256000
2000
We zijn over onze eerste drempel gestapt.
04:33
The universe is tiny; it's smaller than an atom.
98
258000
2000
Dat universum is klein, kleiner dan een atoom.
04:35
It's incredibly hot.
99
260000
2000
Het is ongelooflijk heet.
04:37
It contains everything that's in today's universe,
100
262000
2000
Het bevat alles wat je in het universum van vandaag terugvindt.
04:39
so you can imagine, it's busting.
101
264000
2000
Je kunt je voorstellen dat het uit zijn voegen barst
04:41
And it's expanding at incredible speed.
102
266000
3000
en zich met een ongelooflijke snelheid uitbreidt.
04:44
And at first, it's just a blur,
103
269000
2000
In het begin is het vaag, maar al snel gaan
04:46
but very quickly distinct things begin to appear in that blur.
104
271000
3000
verschillende dingen beginnen te verschijnen in die vaagheid.
04:49
Within the first second,
105
274000
2000
Binnen de eerste seconde
04:51
energy itself shatters into distinct forces
106
276000
3000
valt de energie zelf uit elkaar in afzonderlijke krachten,
04:54
including electromagnetism and gravity.
107
279000
2000
waaronder elektromagnetisme en zwaartekracht.
04:56
And energy does something else quite magical:
108
281000
3000
Energie doet nog iets heel magisch:
04:59
it congeals to form matter --
109
284000
3000
ze 'stolt' tot materie -
05:02
quarks that will create protons
110
287000
2000
quarks die protonen gaan vormen
05:04
and leptons that include electrons.
111
289000
3000
en leptonen waaronder elektronen.
05:07
And all of that happens in the first second.
112
292000
2000
Dat allemaal in de eerste seconde.
05:09
Now we move forward 380,000 years.
113
294000
5000
Nu gaan we 380.000 jaar vooruit.
05:14
That's twice as long as humans have been on this planet.
114
299000
3000
Dat is twee keer zo lang als er mensen zijn op deze planeet.
05:17
And now simple atoms appear
115
302000
3000
Eenvoudige atomen verschijnen nu.
05:20
of hydrogen and helium.
116
305000
3000
Waterstof en helium.
05:23
Now I want to pause for a moment,
117
308000
2000
Hier wil ik even pauzeren,
05:25
380,000 years after the origins of the universe,
118
310000
3000
op 380.000 jaar na het ontstaan van het heelal,
05:28
because we actually know quite a lot
119
313000
2000
omdat we eigenlijk heel veel weten
05:30
about the universe at this stage.
120
315000
2000
over het universum in dit stadium.
05:32
We know above all that it was extremely simple.
121
317000
3000
We weten vooral dat het zeer eenvoudig was.
05:35
It consisted of huge clouds
122
320000
2000
Het bestond uit enorme wolken
05:37
of hydrogen and helium atoms,
123
322000
2000
van waterstof- en heliumatomen,
05:39
and they have no structure.
124
324000
2000
zonder verdere structuur.
05:41
They're really a sort of cosmic mush.
125
326000
3000
Ze zijn echt een soort van kosmische brij.
05:44
But that's not completely true.
126
329000
2000
Maar dat is niet helemaal waar.
05:46
Recent studies
127
331000
2000
Recente studies
05:48
by satellites such as the WMAP satellite
128
333000
3000
door satellieten zoals de WMAP-satelliet
05:51
have shown that, in fact, there are just tiny differences in that background.
129
336000
4000
hebben aangetoond dat er kleine verschillen in die achtergrond aanwezig waren.
05:55
What you see here,
130
340000
2000
Hier zie je dat de blauwe gebieden
05:57
the blue areas are about a thousandth of a degree cooler
131
342000
3000
ongeveer een duizendste van een graad koeler zijn
06:00
than the red areas.
132
345000
2000
dan de rode gebieden.
06:02
These are tiny differences,
133
347000
2000
Slechts kleine verschillen,
06:04
but it was enough for the universe to move on
134
349000
2000
maar genoeg voor het heelal om verder te gaan
06:06
to the next stage of building complexity.
135
351000
2000
naar de volgende fase van de complexiteitsopbouw.
06:08
And this is how it works.
136
353000
2000
Dat ging zo.
06:10
Gravity is more powerful
137
355000
3000
Zwaartekracht is sterker
06:13
where there's more stuff.
138
358000
2000
waar er meer materiaal zit.
06:15
So where you get slightly denser areas,
139
360000
2000
Dus in de iets dichtere gebieden,
06:17
gravity starts compacting clouds
140
362000
2000
gaat zwaartekracht de wolken
06:19
of hydrogen and helium atoms.
141
364000
2000
van waterstof- en heliumatomen verdichten.
06:21
So we can imagine the early universe breaking up
142
366000
2000
Zo kunnen we ons voorstellen dat het vroege heelal
06:23
into a billion clouds.
143
368000
2000
uiteenvalt in miljarden wolken.
06:25
And each cloud is compacted,
144
370000
2000
Iedere wolk trekt samen,
06:27
gravity gets more powerful as density increases,
145
372000
3000
de zwaartekracht wordt krachtiger naarmate de dichtheid toeneemt,
06:30
the temperature begins to rise at the center of each cloud,
146
375000
2000
de temperatuur begint te stijgen in het midden van elke wolk.
06:32
and then, at the center of each cloud,
147
377000
2000
Als in het midden van een dergelijke wolk
06:34
the temperature crosses the threshold temperature
148
379000
3000
de temperatuur de drempeltemperatuur
06:37
of 10 million degrees,
149
382000
2000
van 10 miljoen graden bereikt,
06:39
protons start to fuse,
150
384000
2000
beginnen protonen te fuseren,
06:41
there's a huge release of energy,
151
386000
3000
een grote hoop energie wordt vrijgemaakt,
06:44
and, bam!
152
389000
2000
en Bang!
06:46
We have our first stars.
153
391000
2000
Daar zijn onze eerste sterren.
06:48
From about 200 million years after the Big Bang,
154
393000
4000
Ongeveer 200 miljoen jaar na de Big Bang,
06:52
stars begin to appear all through the universe,
155
397000
3000
beginnen miljarden en miljarden sterren
06:55
billions of them.
156
400000
2000
overal in het heelal te verschijnen.
06:57
And the universe is now significantly more interesting
157
402000
3000
Het universum is nu beduidend interessanter
07:00
and more complex.
158
405000
3000
en complexer geworden.
07:03
Stars will create the Goldilocks conditions
159
408000
2000
Sterren creëren nu de Goudlokjesvoorwaarden
07:05
for crossing two new thresholds.
160
410000
3000
voor het oversteken van twee nieuwe drempels.
07:08
When very large stars die,
161
413000
2000
Wanneer zeer grote sterren sterven,
07:10
they create temperatures so high
162
415000
3000
creëren ze temperaturen die zo hoog zijn
07:13
that protons begin to fuse in all sorts of exotic combinations,
163
418000
3000
dat protonen in allerlei exotische combinaties beginnen te fuseren.
07:16
to form all the elements of the periodic table.
164
421000
3000
Zo maken ze alle elementen van het periodiek systeem.
07:19
If, like me, you're wearing a gold ring,
165
424000
3000
Als je, zoals ik, een gouden ring draagt,
07:22
it was forged in a supernova explosion.
166
427000
3000
dan is dat goud in een supernova-explosie ontstaan.
07:25
So now the universe is chemically more complex.
167
430000
3000
Het universum is nu chemisch ingewikkelder geworden.
07:28
And in a chemically more complex universe,
168
433000
3000
In een chemisch complexer universum,
07:31
it's possible to make more things.
169
436000
2000
is het mogelijk om meer dingen te laten ontstaan.
07:33
And what starts happening
170
438000
2000
Nu gaan
07:35
is that, around young suns,
171
440000
2000
rond die jonge zonnen,
07:37
young stars,
172
442000
2000
jonge sterren,
07:39
all these elements combine, they swirl around,
173
444000
2000
al deze elementen combineren, ze zwieren rond,
07:41
the energy of the star stirs them around,
174
446000
2000
de energie van de ster laat ze ronddraaien,
07:43
they form particles, they form snowflakes,
175
448000
3000
ze vormen deeltjes, sneeuwvlokken,
07:46
they form little dust motes,
176
451000
2000
stofpluisjes,
07:48
they form rocks, they form asteroids,
177
453000
2000
maar ook rotsen, asteroïden,
07:50
and eventually, they form planets and moons.
178
455000
3000
en uiteindelijk vormen ze planeten en manen.
07:53
And that is how our solar system was formed,
179
458000
3000
Zo is vier en een half miljard jaar geleden
07:56
four and a half billion years ago.
180
461000
3000
ons zonnestelsel gevormd.
07:59
Rocky planets like our Earth
181
464000
3000
Rotsachtige planeten zoals onze Aarde
08:02
are significantly more complex than stars
182
467000
3000
zijn aanzienlijk complexer dan de sterren
08:05
because they contain a much greater diversity of materials.
183
470000
3000
omdat ze een veel grotere diversiteit van materialen bevatten.
08:08
So we've crossed a fourth threshold of complexity.
184
473000
3000
Dus hebben we een vierde drempel van complexiteit overschreden.
08:12
Now, the going gets tougher.
185
477000
3000
Nu wordt het echt moeilijker.
08:16
The next stage introduces entities
186
481000
2000
De volgende fase introduceert entiteiten
08:18
that are significantly more fragile,
187
483000
2000
die aanzienlijk fragieler,
08:20
significantly more vulnerable,
188
485000
2000
aanzienlijk kwetsbaarder zijn.
08:22
but they're also much more creative
189
487000
3000
Maar ze zijn ook veel creatiever
08:25
and much more capable of generating further complexity.
190
490000
3000
en veel meer in staat om nog meer complexiteit te genereren.
08:28
I'm talking, of course,
191
493000
2000
Ik heb het natuurlijk
08:30
about living organisms.
192
495000
2000
over levende organismen.
08:32
Living organisms are created by chemistry.
193
497000
2000
Levende organismen zijn 'chemische producten'.
08:34
We are huge packages of chemicals.
194
499000
3000
We zijn enorme verpakkingen chemicaliën.
08:38
So, chemistry is dominated by the electromagnetic force.
195
503000
3000
Chemie wordt gedomineerd door de elektromagnetische kracht.
08:41
That operates over smaller scales than gravity,
196
506000
2000
Die werkt op kleinere schalen dan de zwaartekracht,
08:43
which explains why you and I
197
508000
2000
hetgeen verklaart waarom jij en ik
08:45
are smaller than stars or planets.
198
510000
2000
kleiner zijn dan sterren of planeten.
08:47
Now, what are the ideal conditions for chemistry?
199
512000
3000
Wat zijn nu de ideale omstandigheden voor chemie?
08:50
What are the Goldilocks conditions?
200
515000
2000
Wat zijn de Goudlokjesvoorwaarden?
08:52
Well, first, you need energy,
201
517000
2000
De eerste is energie,
08:54
but not too much.
202
519000
2000
maar niet te veel.
08:56
In the center of a star, there's so much energy
203
521000
2000
In het centrum van een ster is er zoveel energie
08:58
that any atoms that combine will just get busted apart again.
204
523000
3000
dat alle atomen die samenkomen, gewoon weer uit elkaar botsen.
09:01
But not too little.
205
526000
2000
Maar ook niet te weinig.
09:03
In intergalactic space, there's so little energy
206
528000
2000
In de intergalactische ruimte is er zo weinig energie
09:05
that atoms can't combine.
207
530000
3000
dat atomen niet kunnen combineren.
09:08
What you want is just the right amount,
208
533000
2000
Wat je wilt is precies de juiste hoeveelheid,
09:10
and planets, it turns out, are just right,
209
535000
2000
en planeten, zo blijkt, zijn daarvoor precies geschikt,
09:12
because they're close to stars, but not too close.
210
537000
3000
omdat je ze dichtbij sterren, maar ook weer niet te dichtbij vindt.
09:15
You also need a great diversity of chemical elements,
211
540000
3000
Je moet ook een grote verscheidenheid aan chemische elementen hebben,
09:18
and you need liquid such as water.
212
543000
3000
alsook een vloeistof, zoals water.
09:21
Why?
213
546000
2000
Waarom?
09:23
Well, in gasses, atoms move past each other so fast
214
548000
3000
Welnu, in gassen bewegen atomen zo snel langs elkaar
09:26
that they can't hitch up.
215
551000
2000
dat ze niet kunnen aankoppelen.
09:28
In solids,
216
553000
2000
In vaste stoffen
09:30
atoms are stuck together, they can't move.
217
555000
3000
zitten atomen zo vast aan elkaar, dat ze niet kunnen bewegen.
09:33
In liquids,
218
558000
2000
In vloeistoffen
09:35
they can cruise and cuddle
219
560000
2000
kunnen ze rondzwerven en knuffelen
09:37
and link up to form molecules.
220
562000
3000
en combineren om moleculen te vormen.
09:40
Now, where do you find such Goldilocks conditions?
221
565000
3000
Waar vind je nu zulke Goudlokjesvoorwaarden?
09:43
Well, planets are great,
222
568000
2000
Planeten zijn daar ideaal voor,
09:45
and our early Earth
223
570000
2000
en onze jonge aarde
09:47
was almost perfect.
224
572000
2000
was bijna perfect.
09:49
It was just the right distance from its star
225
574000
2000
Ze bevond zich gewoon op de juiste afstand tot haar ster
09:51
to contain huge oceans of open water.
226
576000
3000
om enorme oceanen van open water te bevatten.
09:54
And deep beneath those oceans,
227
579000
2000
Diep onder de oceanen
09:56
at cracks in the Earth's crust,
228
581000
2000
bij scheuren in de aardkorst,
09:58
you've got heat seeping up from inside the Earth,
229
583000
3000
heb je warmte, die uit het binnenste van de Aarde wegsijpelt,
10:01
and you've got a great diversity of elements.
230
586000
2000
en ook een grote diversiteit aan elementen.
10:03
So at those deep oceanic vents,
231
588000
2000
Bij die diepe oceanische openingen
10:05
fantastic chemistry began to happen,
232
590000
3000
begon fantastische chemie te gebeuren.
10:08
and atoms combined in all sorts of exotic combinations.
233
593000
3000
Atomen combineerden tot allerlei exotische combinaties.
10:12
But of course, life is more
234
597000
2000
Maar natuurlijk is het leven meer
10:14
than just exotic chemistry.
235
599000
2000
dan alleen maar exotische chemie.
10:16
How do you stabilize
236
601000
2000
Hoe stabiliseer je
10:18
those huge molecules
237
603000
2000
die grote moleculen
10:20
that seem to be viable?
238
605000
3000
die levensvatbaar lijken te worden?
10:23
Well, it's here that life introduces
239
608000
2000
Hier introduceert het leven
10:25
an entirely new trick.
240
610000
3000
een geheel nieuwe truc.
10:28
You don't stabilize the individual;
241
613000
2000
Je hoeft het individu niet te stabiliseren;
10:30
you stabilize the template,
242
615000
2000
je stabiliseert de sjabloon,
10:32
the thing that carries information,
243
617000
2000
het ding dat de informatie draagt,
10:34
and you allow the template to copy itself.
244
619000
2000
en je laat de sjabloon toe zichzelf te kopiëren.
10:36
And DNA, of course,
245
621000
2000
DNA, natuurlijk,
10:38
is the beautiful molecule
246
623000
2000
is dat prachtige molecuul
10:40
that contains that information.
247
625000
2000
dat die informatie bevat.
10:42
You'll be familiar with the double helix of DNA.
248
627000
3000
Je bent vertrouwd met de dubbele helix van het DNA.
10:45
Each rung contains information.
249
630000
2000
Elke trede bevat informatie.
10:47
So, DNA contains information
250
632000
2000
Dus DNA bevat informatie
10:49
about how to make living organisms.
251
634000
3000
over hoe levende organismen te maken.
10:52
And DNA also copies itself.
252
637000
2000
DNA kan ook kopieën van zichzelf maken.
10:54
So, it copies itself
253
639000
2000
Het kopieert zichzelf
10:56
and scatters the templates through the ocean.
254
641000
2000
en verspreidt de sjablonen via de oceaan.
10:58
So the information spreads.
255
643000
2000
Zodat de informatie zich verspreidt.
11:00
Notice that information has become part of our story.
256
645000
3000
Merk op dat informatie onderdeel van ons verhaal is geworden.
11:03
The real beauty of DNA though
257
648000
2000
De echte schoonheid van het DNA zit echter
11:05
is in its imperfections.
258
650000
2000
in haar onvolkomenheden.
11:07
As it copies itself,
259
652000
2000
Terwijl het zichzelf kopieert,
11:09
once in every billion rungs,
260
654000
2000
wordt er eens per miljard sporten,
11:11
there tends to be an error.
261
656000
2000
een fout gemaakt.
11:13
And what that means
262
658000
2000
Dat betekent
11:15
is that DNA is, in effect, learning.
263
660000
3000
dat DNA in feite 'leert'.
11:18
It's accumulating new ways of making living organisms
264
663000
2000
Het accumuleert nieuwe manieren om levende organismen te maken
11:20
because some of those errors work.
265
665000
2000
omdat sommige van die fouten werken.
11:22
So DNA's learning
266
667000
2000
Dus leert het DNA
11:24
and it's building greater diversity and greater complexity.
267
669000
3000
en creëert grotere diversiteit en complexiteit.
11:27
And we can see this happening over the last four billion years.
268
672000
3000
Dat is zo in de afgelopen vier miljard jaar aan de gang geweest.
11:30
For most of that time of life on Earth,
269
675000
2000
Gedurende de het grootste deel van het leven op Aarde,
11:32
living organisms have been relatively simple --
270
677000
2000
waren levende organismen relatief eenvoudig -
11:34
single cells.
271
679000
2000
ééncelligen.
11:36
But they had great diversity,
272
681000
2000
Maar ze hadden een grote diversiteit,
11:38
and, inside, great complexity.
273
683000
2000
en, binnenin, grote complexiteit.
11:40
Then from about 600 to 800 million years ago,
274
685000
3000
Vervolgens zijn dan 600 tot 800 miljoen jaar geleden
11:43
multi-celled organisms appear.
275
688000
2000
meercellige organismen op het toneel verschenen.
11:45
You get fungi, you get fish,
276
690000
2000
Er komen schimmels, vissen,
11:47
you get plants,
277
692000
2000
planten,
11:49
you get amphibia, you get reptiles,
278
694000
3000
amfibieën, reptielen,
11:52
and then, of course, you get the dinosaurs.
279
697000
3000
en dan, natuurlijk, ook dinosaurussen.
11:55
And occasionally, there are disasters.
280
700000
4000
Af en toe zijn er rampen.
11:59
Sixty-five million years ago,
281
704000
2000
65 miljoen jaar geleden
12:01
an asteroid landed on Earth
282
706000
2000
stortte een asteroïde neer op de aarde
12:03
near the Yucatan Peninsula,
283
708000
2000
in de buurt van het schiereiland Yucatan.
12:05
creating conditions equivalent to those of a nuclear war,
284
710000
3000
De gevolgen waren gelijkwaardig aan die van een nucleaire oorlog
12:08
and the dinosaurs were wiped out.
285
713000
2000
en de dinosaurussen werden uitgeroeid.
12:10
Terrible news for the dinosaurs,
286
715000
4000
Verschrikkelijk nieuws voor de dinosauriërs.
12:14
but great news for our mammalian ancestors,
287
719000
3000
Maar geweldig nieuws voor onze zoogdierachtige voorouders,
12:17
who flourished
288
722000
2000
die de door de dinosauriërs verlaten
12:19
in the niches left empty by the dinosaurs.
289
724000
3000
ecologische nissen gingen bezetten.
12:22
And we human beings
290
727000
2000
Wij mensen
12:24
are part of that creative evolutionary pulse
291
729000
3000
maken deel uit van die creatieve evolutionaire impuls
12:27
that began 65 million years ago
292
732000
3000
die 65 miljoen jaar geleden begon
12:30
with the landing of an asteroid.
293
735000
2000
met de impact van een asteroïde.
12:33
Humans appeared about 200,000 years ago.
294
738000
3000
Mensen verschijnen ongeveer 200.000 jaar geleden.
12:36
And I believe we count
295
741000
2000
Ik denk dat we ook mogen gezien worden
12:38
as a threshold in this great story.
296
743000
2000
als een drempel in dit fantastische verhaal.
12:40
Let me explain why.
297
745000
2000
Laat me uitleggen waarom.
12:42
We've seen that DNA learns in a sense,
298
747000
3000
We hebben gezien dat DNA kan leren,
12:45
it accumulates information.
299
750000
2000
informatie in zich opslaan.
12:47
But it is so slow.
300
752000
2000
Maar dat gaat zo traag.
12:49
DNA accumulates information
301
754000
2000
DNA accumuleert informatie
12:51
through random errors,
302
756000
2000
door middel van toevallige fouten,
12:53
some of which just happen to work.
303
758000
3000
waarvan sommige toevallig werken.
12:56
But DNA had actually generated a faster way of learning:
304
761000
2000
Maar DNA heeft een snellere manier van leren gegenereerd.
12:58
it had produced organisms with brains,
305
763000
3000
Het produceerde organismen met hersens,
13:01
and those organisms can learn in real time.
306
766000
3000
en deze organismen kunnen in real time leren.
13:04
They accumulate information, they learn.
307
769000
3000
Ze accumuleren informatie, ze leren.
13:07
The sad thing is,
308
772000
2000
Het trieste is dat
13:09
when they die, the information dies with them.
309
774000
3000
wanneer zij sterven, die informatie met hen sterft.
13:12
Now what makes humans different
310
777000
2000
Wat de mens anders maakt
13:14
is human language.
311
779000
2000
is de menselijke taal.
13:16
We are blessed with a language, a system of communication,
312
781000
2000
Wij zijn gezegend met een taal.
13:18
so powerful and so precise
313
783000
3000
Een machtig en nauwkeurig systeem van communicatie.
13:21
that we can share what we've learned with such precision
314
786000
3000
Wat we geleerd hebben kunnen we zo precies meedelen
13:24
that it can accumulate in the collective memory.
315
789000
3000
dat het opgeslagen wordt in het collectieve geheugen.
13:27
And that means
316
792000
2000
Dat betekent dat die informatie
13:29
it can outlast the individuals who learned that information,
317
794000
3000
de mensen die ze hebben gevonden, kan overleven.
13:32
and it can accumulate from generation to generation.
318
797000
4000
Ze kan generatie na generatie worden opgehoopt.
13:36
And that's why, as a species, we're so creative
319
801000
2000
Dat is waarom wij als soort zo creatief
13:38
and so powerful,
320
803000
2000
en zo machtig zijn.
13:40
and that's why we have a history.
321
805000
2000
Daarom hebben we een geschiedenis.
13:42
We seem to be the only species in four billion years
322
807000
3000
We lijken de enige soort in die vier miljard jaar
13:45
to have this gift.
323
810000
2000
met deze gave.
13:47
I call this ability
324
812000
2000
Ik noem dit vermogen
13:49
collective learning.
325
814000
2000
collectief leren.
13:51
It's what makes us different.
326
816000
2000
Het is dat wat ons anders maakt.
13:53
We can see it at work
327
818000
2000
We zien het aan het werk
13:55
in the earliest stages of human history.
328
820000
2000
in de vroegste stadia van de menselijke geschiedenis.
13:57
We evolved as a species
329
822000
2000
We zijn als soort geëvolueerd
13:59
in the savanna lands of Africa,
330
824000
2000
op de savannes van Afrika,
14:01
but then you see humans migrating into new environments,
331
826000
3000
maar dan zie je mensen migreren naar nieuwe omgevingen -
14:04
into desert lands, into jungles,
332
829000
2000
naar woestijnland, naar jungles,
14:06
into the ice age tundra of Siberia --
333
831000
2000
in de ijstijd naar de toendra’s van Siberië -
14:08
tough, tough environment --
334
833000
2000
harde, moeilijke omgeving -
14:10
into the Americas, into Australasia.
335
835000
2000
naar Amerika, Australië.
14:12
Each migration involved learning --
336
837000
2000
Elke migratie hield leren in -
14:14
learning new ways of exploiting the environment,
337
839000
3000
het leren van nieuwe manieren voor de exploitatie van het milieu,
14:17
new ways of dealing with their surroundings.
338
842000
2000
nieuwe manieren van omgaan met hun omgeving.
14:19
Then 10,000 years ago,
339
844000
2000
10.000 jaar geleden
14:21
exploiting a sudden change in global climate
340
846000
2000
maakte de mens gebruik van een plotselinge verandering
14:23
with the end of the last ice age,
341
848000
2000
in het wereldklimaat op het einde van de laatste ijstijd,
14:25
humans learned to farm.
342
850000
3000
om te leren boeren.
14:28
Farming was an energy bonanza.
343
853000
2000
Landbouw bracht energie in overvloed.
14:30
And exploiting that energy,
344
855000
2000
Door de exploitatie van die energie
14:32
human populations multiplied.
345
857000
2000
gingen menselijke populaties zich vermenigvuldigen.
14:34
Human societies got larger, denser,
346
859000
2000
Menselijke samenlevingen werden groter, dichter,
14:36
more interconnected.
347
861000
2000
meer met elkaar verbonden.
14:38
And then from about 500 years ago,
348
863000
4000
Ongeveer 500 jaar geleden
14:42
humans began to link up globally
349
867000
2000
begonnen mensen wereldwijd contacten te leggen
14:44
through shipping, through trains,
350
869000
2000
door middel van scheepvaart, treinen,
14:46
through telegraph, through the Internet,
351
871000
3000
telegraaf, internet,
14:49
until now we seem to form
352
874000
2000
totdat we nu
14:51
a single global brain
353
876000
2000
een wereldwijd brein
14:53
of almost seven billion individuals.
354
878000
2000
van bijna zeven miljard individuen lijken te vormen.
14:55
And that brain is learning at warp speed.
355
880000
5000
Hersenen leren nu met lichtsnelheid.
15:00
And in the last 200 years, something else has happened.
356
885000
2000
In de laatste 200 jaar is er nog iets anders gebeurd.
15:02
We've stumbled on another energy bonanza
357
887000
2000
We vonden een andere overvloed aan energie:
15:04
in fossil fuels.
358
889000
2000
de fossiele brandstoffen.
15:06
So fossil fuels and collective learning together
359
891000
3000
Fossiele brandstoffen en collectief leren
15:09
explain the staggering complexity
360
894000
2000
verklaren de duizelingwekkende complexiteit,
15:11
we see around us.
361
896000
2000
die we om ons heen zien.
15:16
So, here we are,
362
901000
3000
Ja, hier zijn we nu,
15:19
back at the convention center.
363
904000
2000
terug in het congrescentrum.
15:21
We've been on a journey, a return journey,
364
906000
2000
We hebben een reis, een retourreis,
15:23
of 13.7 billion years.
365
908000
3000
van 13,7 miljard jaar gemaakt.
15:26
I hope you agree that this is a powerful story.
366
911000
3000
Ik hoop dat u het ermee eens bent dat dit een machtig verhaal is.
15:29
And it's a story in which humans
367
914000
2000
Het is een verhaal waarin de mens
15:31
play an astonishing and creative role.
368
916000
3000
een verrassende en creatieve rol speelt.
15:34
But it also contains warnings.
369
919000
3000
Maar het houdt ook waarschuwingen in.
15:37
Collective learning is a very, very powerful force,
370
922000
4000
Collectief leren is een krachtig iets,
15:41
and it's not clear
371
926000
2000
en het is niet duidelijk
15:43
that we humans are in charge of it.
372
928000
3000
of wij mensen het in de hand hebben.
15:46
I remember very vividly as a child growing up in England,
373
931000
3000
Ik herinner me heel levendig hoe ik in Engeland als kind
15:49
living through the Cuban Missile Crisis.
374
934000
3000
de Cubaanse rakettencrisis heb ervaren.
15:52
For a few days,
375
937000
2000
Een paar dagen lang leek het
15:54
the entire biosphere
376
939000
2000
alsof de gehele biosfeer
15:56
seemed to be on the verge of destruction.
377
941000
3000
op de rand van de vernietiging stond.
15:59
And the same weapons are still here,
378
944000
3000
Die wapens zijn er nog steeds
16:02
and they are still armed.
379
947000
2000
en staan nog steeds op scherp.
16:04
If we avoid that trap,
380
949000
2000
Als we die val kunnen vermijden,
16:06
others are waiting for us.
381
951000
2000
dan staan er ons nog anderen te wachten.
16:08
We're burning fossil fuels at such a rate
382
953000
3000
We verbranden fossiele brandstoffen aan een zodanig tempo
16:11
that we seem to be undermining the Goldilocks conditions
383
956000
3000
dat we de Goudlokjesvoorwaarden lijken aan te tasten.
16:14
that made it possible for human civilizations
384
959000
2000
Die voorwaarden maakten het mogelijk dat
16:16
to flourish over the last 10,000 years.
385
961000
4000
in de afgelopen 10.000 jaar menselijke beschavingen konden bloeien.
16:20
So what big history can do
386
965000
2000
De grote geschiedenis kan
16:22
is show us the nature of our complexity and fragility
387
967000
3000
ons de aard van deze complexiteit en kwetsbaarheid
16:25
and the dangers that face us,
388
970000
2000
en de gevaren waar we voor staan, laten inzien.
16:27
but it can also show us
389
972000
3000
Maar ze kan ons ook bewust maken van
16:30
our power with collective learning.
390
975000
2000
onze macht tot collectief leren.
16:32
And now, finally,
391
977000
3000
Uiteindelijk
16:35
this is what I want.
392
980000
4000
is dit wat ik wil.
16:39
I want my grandson, Daniel,
393
984000
3000
Ik wil dat mijn kleinzoon Daniël,
16:42
and his friends and his generation,
394
987000
2000
zijn vrienden en zijn generatie,
16:44
throughout the world,
395
989000
2000
over de hele wereld,
16:46
to know the story of big history,
396
991000
3000
het verhaal van de grote geschiedenis leren kennen.
16:49
and to know it so well
397
994000
2000
En het zo goed leren kennen
16:51
that they understand
398
996000
2000
dat ze zowel de uitdagingen
16:53
both the challenges that face us
399
998000
2000
waarmee wij geconfronteerd worden
16:55
and the opportunities that face us.
400
1000000
3000
als mogelijkheden die we hebben, gaan begrijpen.
16:58
And that's why a group of us
401
1003000
2000
Dat is waarom een groep van ons
17:00
are building a free, online syllabus
402
1005000
2000
bezig is een gratis onlinesyllabus op te stellen
17:02
in big history
403
1007000
2000
voor middelbare scholieren over de hele wereld
17:04
for high school students throughout the world.
404
1009000
2000
van de grote geschiedenis.
17:06
We believe that big history
405
1011000
3000
Wij geloven dat die grote geschiedenis
17:09
will be a vital intellectual tool for them,
406
1014000
3000
voor Daniël en zijn generatie
17:12
as Daniel and his generation
407
1017000
3000
een vitaal intellectueel instrument zal zijn,
17:15
face the huge challenges
408
1020000
2000
als ze oog in oog komen te staan met de enorme uitdagingen
17:17
and also the huge opportunities
409
1022000
2000
en ook de enorme mogelijkheden
17:19
ahead of them at this threshold moment
410
1024000
3000
op dit drempelmoment
17:22
in the history of our beautiful planet.
411
1027000
4000
in de geschiedenis van onze prachtige planeet.
17:26
I thank you for your attention.
412
1031000
2000
Ik dank jullie voor jullie aandacht.
17:28
(Applause)
413
1033000
5000
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
David Christian - HistorianDavid Christian teaches an ambitious world history course that tells the tale of the entire universe -- from the Big Bang 13 billion years ago to present day.
Why you should listen
David Christian is by training a historian of Russia and the Soviet Union, but since the 1980s he has become interested in world history on very large scales. He has written on the social and material history of the 19th-century Russian peasantry, in particular on aspects of diet and the role of alcohol. In 1989, he began teaching courses on "Big History," surveying the past on the largest possible scales, including those of biology and astronomy.
Christian is a member of the Australian Academy of the Humanities. Over the next few years he will also be working with the support of Bill Gates to create an online course in "Big History" for high school students.
Watch the Big History series on H2 >>
David Christian | Speaker | TED.com