TEDGlobal 2013
Michael Sandel: Why we shouldn't trust markets with our civic life
Michael Sandel: Waarom we markten ons burgerleven niet moeten toevertrouwen
Filmed:
Readability: 3.6
2,044,888 views
Volgens Michael Sandel is de VS de afgelopen drie decennia afgedreven van een markteconomie naar een marktsamenleving; het is redelijk om te zeggen dat de manier waarop een Amerikaan het burgerleven ervaart, afhangt van hoeveel geld hij of zij heeft. (Drie belangrijke voorbeelden: toegang tot onderwijs, toegang tot justitie, politieke invloed.) In een toespraak en een discussie met het publiek vraagt Sandel ons om oprecht na te denken over de volgende vraag: zijn te veel dingen te koop in onze huidige democratie?
Michael Sandel - Political philosopher
Michael Sandel teaches political philosophy at Harvard, exploring some of the most hotly contested moral and political issues of our time. Full bio
Michael Sandel teaches political philosophy at Harvard, exploring some of the most hotly contested moral and political issues of our time. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Here's a question we need to rethink together:
0
1459
4227
Dit is een vraagstuk waar we gezamenlijk
opnieuw over moeten nadenken:
opnieuw over moeten nadenken:
welke rol zouden geld
00:17
What should be the role of money
1
5686
2441
00:20
and markets in our societies?
2
8127
3486
en markten moeten spelen in onze maatschappijen?
00:23
Today, there are very few things
3
11613
2494
Tegenwoordig zijn er nog maar heel weinig dingen
die niet te koop zijn.
00:26
that money can't buy.
4
14107
2688
00:28
If you're sentenced to a jail term
5
16795
1657
Als je veroordeeld bent tot een gevangenisstraf
00:30
in Santa Barbara, California,
6
18452
2451
in Santa Barbara, Californië,
00:32
you should know
7
20903
1352
moet je weten
00:34
that if you don't like the standard accommodations,
8
22255
2715
dat als de standaard
accomodatie je niet bevalt,
accomodatie je niet bevalt,
00:36
you can buy a prison cell upgrade.
9
24970
4343
je een betere gevangeniscel kunt kopen.
00:41
It's true. For how much, do you think?
10
29313
2846
Echt waar.
Voor hoeveel geld, denk je?
Voor hoeveel geld, denk je?
00:44
What would you guess?
11
32159
1941
Wat zou je zeggen?
00:46
Five hundred dollars?
12
34100
1705
Vijfhonderd dollar?
00:47
It's not the Ritz-Carlton. It's a jail!
13
35805
3335
Het is niet het Ritz-Carlton,
het is een gevangenis!
het is een gevangenis!
00:51
Eighty-two dollars a night.
14
39140
2024
82 dollar per nacht.
00:53
Eighty-two dollars a night.
15
41164
2372
00:55
If you go to an amusement park
16
43536
2200
Als je naar een pretpark gaat
00:57
and don't want to stand in the long lines
17
45736
2692
en niet in lange wachtrijen wilt staan
01:00
for the popular rides,
18
48428
1456
voor de populaire attracties,
01:01
there is now a solution.
19
49884
2887
is er nu een oplossing.
01:04
In many theme parks, you can pay extra
20
52771
4264
In veel pretparken kun je extra geld betalen
01:09
to jump to the head of the line.
21
57035
1614
om vooraan de wachtrij te komen.
01:10
They call them Fast Track or VIP tickets.
22
58649
4515
Dat noemen ze 'Fast Track' of VIP-tickets.
01:15
And this isn't only happening in amusement parks.
23
63164
3589
Dit gebeurt niet alleen in pretparken.
01:18
In Washington, D.C., long lines,
24
66753
3216
In Washington, D.C.
vormen zich soms lange wachtrijen
01:21
queues sometimes form
25
69969
1940
01:23
for important Congressional hearings.
26
71909
3869
voor belangrijke hoorzittingen van het congres.
01:27
Now some people don't like to wait in long queues,
27
75778
3505
Sommige mensen willen niet
in lange wachtrijen staan;
in lange wachtrijen staan;
01:31
maybe overnight, even in the rain.
28
79283
2505
wellicht is het nacht of regent het.
01:33
So now, for lobbyists and others
29
81788
1997
Dus voor lobbyisten en anderen
01:35
who are very keen to attend these hearings
30
83785
1806
die deze hoorzittingen graag bijwonen,
01:37
but don't like to wait, there are companies,
31
85591
2719
maar niet willen wachten, zijn er nu bedrijven,
01:40
line-standing companies,
32
88310
2043
'line-standing'-bedrijven,
01:42
and you can go to them.
33
90353
1863
waar je heen kunt gaan.
01:44
You can pay them a certain amount of money,
34
92216
1889
Je kunt ze een bepaald bedrag betalen
01:46
they hire homeless people and others who need a job
35
94105
3265
en dan huren ze daklozen of werkzoekenden in
01:49
to stand waiting in the line for as long as it takes,
36
97370
3283
om voor jou in de rij te staan,
zo lang als nodig is,
zo lang als nodig is,
01:52
and the lobbyist, just before the hearing begins,
37
100653
2868
waarna de lobbyist
vlak voor aanvang van de hoorzitting
vlak voor aanvang van de hoorzitting
01:55
can take his or her place at the head of the line
38
103521
2879
zijn of haar plaats kan innemen,
01:58
and a seat in the front of the room.
39
106400
2745
en vooraan kan zitten in de zaal.
02:01
Paid line standing.
40
109145
3079
Tegen betaling in de rij staan.
02:04
It's happening, the recourse to market mechanisms
41
112224
3582
Deze toevlucht tot marktmechanismen,
marktdenken en marktoplossingen
02:07
and market thinking and market solutions,
42
115806
2674
vindt ook in ruimere zin plaats.
02:10
in bigger arenas.
43
118480
2632
Neem bijvoorbeeld onze oorlogsvoering.
02:13
Take the way we fight our wars.
44
121112
2671
Wist u dat er in Irak en Afghanistan
02:15
Did you know that, in Iraq and Afghanistan,
45
123783
3067
02:18
there were more private military contractors on the ground
46
126850
4045
meer militaire aannemers aanwezig waren
02:22
than there were U.S. military troops?
47
130895
3820
dan Amerikaanse militairen?
02:26
Now this isn't because we had a public debate
48
134715
3119
Dit komt niet doordat we
ons gezamenlijk afvroegen
ons gezamenlijk afvroegen
02:29
about whether we wanted to outsource war
49
137834
2977
of we de oorlog wilden uitbesteden
02:32
to private companies,
50
140811
2171
aan bedrijven,
02:34
but this is what has happened.
51
142982
2707
maar toch gebeurde dat.
02:37
Over the past three decades,
52
145689
2428
Gedurende de laatste drie decennia
02:40
we have lived through a quiet revolution.
53
148117
4098
hebben we een stille revolutie meegemaakt.
02:44
We've drifted almost without realizing it
54
152215
4967
We zijn afgedreven,
haast zonder het door te hebben,
haast zonder het door te hebben,
02:49
from having a market economy
55
157182
3248
van het hebben van
een markteconomie,
een markteconomie,
02:52
to becoming market societies.
56
160430
3967
naar het zijn van
een marktsamenleving.
een marktsamenleving.
02:56
The difference is this: A market economy is a tool,
57
164397
3585
Het verschil is: een markteconomie is een middel,
02:59
a valuable and effective tool,
58
167982
1662
een waardevol en effectief middel,
03:01
for organizing productive activity,
59
169644
3058
om productieactiviteiten te regelen.
03:04
but a market society is a place where
60
172702
3058
Een marktsamenleving is een plaats waarin
03:07
almost everything is up for sale.
61
175760
2848
nagenoeg alles te koop is.
03:10
It's a way of life, in which market thinking
62
178608
3452
Het is een manier van leven,
waarin marktdenken
waarin marktdenken
03:14
and market values begin to dominate
63
182060
2721
en marktwaarden centraal gaan staan
03:16
every aspect of life:
64
184781
3524
in elk aspect van het leven:
03:20
personal relations, family life, health, education,
65
188305
4735
persoonlijke relaties, gezinsleven,
gezondheidszorg, onderwijs,
gezondheidszorg, onderwijs,
03:25
politics, law, civic life.
66
193040
3299
de politiek, justitie, het burgerleven.
03:28
Now, why worry? Why worry about our becoming
67
196339
5491
Maar waarom zou je je erover zorgen maken
dat we in marktsamenlevingen veranderen?
03:33
market societies?
68
201830
2546
03:36
For two reasons, I think.
69
204376
3104
Om twee redenen, denk ik.
03:39
One of them has to do with inequality.
70
207480
4681
Eén daarvan gaat over ongelijkheid.
03:44
The more things money can buy,
71
212161
3333
Hoe meer je met geld kunt kopen,
03:47
the more affluence, or the lack of it, matters.
72
215494
4294
hoe belangrijker rijkdom,
of het gebrek daaraan, wordt.
of het gebrek daaraan, wordt.
03:51
If the only thing that money determined
73
219788
2857
Als geld alleen zou bepalen
03:54
was access to yachts or fancy vacations or BMWs,
74
222645
5689
of je toegang hebt tot jachten,
luxe vakanties of BMW's,
luxe vakanties of BMW's,
04:00
then inequality wouldn't matter very much.
75
228334
4352
dan maakt ongelijkheid niet zoveel uit.
04:04
But when money comes increasingly to govern
76
232686
3427
Maar zodra geld
steeds belangrijker wordt
steeds belangrijker wordt
voor toegang tot zaken die essentieel zijn
voor een goed leven --
voor een goed leven --
04:08
access to the essentials of the good life --
77
236113
4837
04:12
decent health care, access to the best education,
78
240950
3926
fatsoenlijke gezondheidszorg,
toegang tot het beste onderwijs,
toegang tot het beste onderwijs,
04:16
political voice and influence in campaigns --
79
244876
4870
een politieke stem en invloed in campagnes --
04:21
when money comes to govern all of those things,
80
249746
3580
zodra geld belangrijk wordt
voor toegang tot al die dingen,
voor toegang tot al die dingen,
04:25
inequality matters a great deal.
81
253326
2550
dan wordt ongelijkheid plotseling heel belangrijk.
04:27
And so the marketization of everything
82
255876
2255
De vermarkting van alles
04:30
sharpens the sting of inequality
83
258131
3570
verscherpt dus de angel van ongelijkheid
04:33
and its social and civic consequence.
84
261701
2184
en zijn sociale en maatschappelijke gevolgen.
04:35
That's one reason to worry.
85
263885
2986
Dat is één reden om je zorgen te maken.
04:38
There's a second reason
86
266871
2237
Er is een tweede reden,
04:41
apart from the worry about inequality,
87
269108
3899
los van de zorgen over ongelijkheid,
04:45
and it's this:
88
273007
2319
en dat is wel deze.
04:47
with some social goods and practices,
89
275326
3924
Bij sommige publieke goederen
en handelingen is het zo dat,
en handelingen is het zo dat,
04:51
when market thinking and market values enter,
90
279250
5466
zodra marktdenken en marktwaarde
er een rol in gaan spelen,
er een rol in gaan spelen,
ze de betekenis van deze handelingen
kunnen veranderen,
kunnen veranderen,
04:56
they may change the meaning of those practices
91
284716
2772
04:59
and crowd out attitudes and norms
92
287488
3349
en waardevolle houdingen
en normen kunnen verdringen.
en normen kunnen verdringen.
05:02
worth caring about.
93
290837
1949
05:04
I'd like to take an example
94
292786
2624
Ik geef een voorbeeld
05:07
of a controversial use of a market mechanism,
95
295410
3726
van controversieel gebruik
van een marktmechanisme,
van een marktmechanisme,
05:11
a cash incentive, and see what you think about it.
96
299136
4745
een geldprikkel, en ik hoor graag
wat jullie ervan vinden.
wat jullie ervan vinden.
05:15
Many schools struggle with the challenge
97
303881
3165
Veel scholen hebben moeite om
05:19
of motivating kids, especially kids
98
307046
2539
kinderen te motiveren -- vooral kinderen
05:21
from disadvantaged backgrounds, to study hard,
99
309585
3955
uit kansarme milieus -- om hard te leren,
om het goed te doen op school,
om hun best te doen.
om hun best te doen.
05:25
to do well in school, to apply themselves.
100
313540
3039
05:28
Some economists have proposed a market solution:
101
316579
3488
Sommige economen hebben
een marktoplossing voorgesteld:
een marktoplossing voorgesteld:
05:32
Offer cash incentives to kids for getting good grades
102
320067
4059
bied kinderen een geldprikkel aan
om ze te stimuleren hoge cijfers
om ze te stimuleren hoge cijfers
05:36
or high test scores
103
324126
2374
of hoge testscores te halen,
05:38
or for reading books.
104
326500
1951
of om boeken te lezen.
05:40
They've tried this, actually.
105
328451
1782
Hiermee hebben ze trouwens
echt experimenten gedaan
echt experimenten gedaan
05:42
They've done some experiments
106
330233
1285
05:43
in some major American cities.
107
331518
3431
in een aantal grote Amerikaanse steden.
05:46
In New York, in Chicago, in Washington, D.C.,
108
334949
3647
In New York, Chicago en Washington D.C.
05:50
they've tried this, offering 50 dollars for an A,
109
338596
3711
bood men 50 dollar voor een hoog cijfer
05:54
35 dollars for a B.
110
342307
2192
en 35 dollar voor een bovengemiddeld cijfer.
05:56
In Dallas, Texas, they have a program that offers
111
344499
3174
In Dallas, Texas hebben ze een programma dat
achtjarigen twee dollar biedt
voor elk boek dat ze lezen.
voor elk boek dat ze lezen.
05:59
eight-year-olds two dollars for each book they read.
112
347673
4420
06:04
So let's see what -- Some people are in favor,
113
352093
2919
Dus laten we even kijken --
sommige mensen zijn voor,
sommige mensen zijn voor,
06:07
some people are opposed to this cash incentive
114
355012
3390
sommige mensen zijn tegen deze geldprikkel
06:10
to motivate achievement.
115
358402
1698
om prestaties te bevorderen.
06:12
Let's see what people here think about it.
116
360100
2637
Laten we eens kijken hoe jullie erover denken.
06:14
Imagine that you are the head of a major school system,
117
362737
4508
Stel, je staat aan het hoofd
van een grote schoolgemeenschap,
van een grote schoolgemeenschap,
06:19
and someone comes to you with this proposal.
118
367245
2985
en iemand doet je dit voorstel.
06:22
And let's say it's a foundation. They will provide the funds.
119
370230
2637
Laten we zeggen dat het een stichting is.
Zij betalen de rekening.
Zij betalen de rekening.
06:24
You don't have to take it out of your budget.
120
372867
1866
Het komt dus niet uit je eigen budget.
06:26
How many would be in favor
121
374733
1282
Hoeveel mensen zouden er vóór zijn,
06:28
and how many would be opposed to giving it a try?
122
376015
3594
en hoeveel mensen er tegen,
om een poging te wagen?
om een poging te wagen?
06:31
Let's see by a show of hands.
123
379609
1596
Laten we handen tellen.
06:33
First, how many think it might at least be worth a try
124
381205
3594
Wie vindt het op z'n minst de moeite waard
06:36
to see if it would work? Raise your hand.
125
384799
3896
om te kijken of het zou werken? Steek je hand op.
06:40
And how many would be opposed? How many would --
126
388695
2731
En wie zou tegen zijn?
06:43
So the majority here are opposed,
127
391426
2814
Dus de meerderheid is tegen,
06:46
but a sizable minority are in favor.
128
394240
2982
maar een aanzienlijke minderheid is voor.
06:49
Let's have a discussion.
129
397222
1569
Laten we een discussie voeren.
06:50
Let's start with those of you who object,
130
398791
3043
We beginnen met diegenen die tegen zijn,
06:53
who would rule it out even before trying.
131
401834
2881
die het al zouden uitsluiten
zonder het te proberen.
zonder het te proberen.
06:56
What would be your reason?
132
404715
1621
Wat zou je reden daarvoor zijn?
06:58
Who will get our discussion started? Yes?
133
406336
3872
Wie brengt onze discussie op gang? Ja?
07:02
Heike Moses: Hello everyone, I'm Heike,
134
410208
1898
Heike Moses: Hallo iedereen, ik ben Heike.
07:04
and I think it just kills the intrinsic motivation,
135
412106
2767
Ik denk dat het gewoon de intrinsieke motivatie
zou verstoren.
zou verstoren.
07:06
so in the respect that children, if they would like to read,
136
414873
5148
In het geval dat kinderen
echt zouden willen lezen,
echt zouden willen lezen,
07:12
you just take this incentive away
137
420021
2117
neem je die prikkel weg
07:14
in just paying them, so it just changes behavior.
138
422138
3452
door ze er gewoon voor te betalen,
dus het verandert het gedrag.
dus het verandert het gedrag.
07:17
Michael Sandel: Takes the intrinsic incentive away.
139
425590
3418
Michael Sandel: Het neemt de intrinsieke prikkel weg.
07:21
What is, or should be, the intrinsic motivation?
140
429008
4235
Wat is, of wat zou de intrinsieke motivatie
moeten zijn?
moeten zijn?
07:25
HM: Well, the intrinsic motivation
141
433243
1690
De intrinsieke motivatie
07:26
should be to learn.
142
434933
1677
zou moeten zijn dat je iets wilt leren.
07:28
MS: To learn.
HM: To get to know the world.
HM: To get to know the world.
143
436610
3143
MS: Iets leren.
HM: De wereld leren kennen.
HM: De wereld leren kennen.
07:31
And then, if you stop paying them, what happens then?
144
439753
2894
En wat zou er gebeuren als je stopt met betalen?
07:34
Then they stop reading?
145
442647
1747
Stoppen ze dan ook met lezen?
07:36
MS: Now, let's see if there's someone who favors,
146
444394
3000
MS: Laten we nu eens kijken of er iemand voor is,
07:39
who thinks it's worth trying this.
147
447394
2348
iemand die denkt dat dit de moeite waard is.
07:41
Elizabeth Loftus: I'm Elizabeth Loftus,
148
449742
1972
Elizabeth Loftus: Ik ben Elizabeth Loftus,
07:43
and you said worth a try, so why not try it
149
451714
4130
en u zei "een poging wagen", dus
waarom zouden we het niet proberen,
waarom zouden we het niet proberen,
07:47
and do the experiment and measure things?
150
455844
4123
en een experiment doen en dingen meten?
07:51
MS: And measure. And what would you measure?
151
459967
2173
MS: Meten. En wat zou u meten?
07:54
You'd measure how many --
152
462140
1721
Zou u meten hoeveel --
07:55
EL: How many books they read
153
463861
1844
EL: Hoeveel boeken ze hebben gelezen,
07:57
and how many books they continued to read
154
465705
2690
en hoeveel boeken ze zouden lezen
08:00
after you stopped paying them.
155
468395
1715
nadat je stopt met betalen.
08:02
MS: Oh, after you stopped paying.
156
470110
2357
MS: Oh, nadat je stopt met betalen.
08:04
All right, what about that?
157
472467
1354
Ok, hoe klinkt dat?
08:05
HM: To be frank, I just think
158
473821
1977
HM: Eerlijk gezegd denk ik gewoon
08:07
this is, not to offend anyone, a very American way.
159
475798
4633
dat dit, zonder iemand te willen beledigen,
een nogal Amerikaanse aanpak is.
een nogal Amerikaanse aanpak is.
08:12
(Laughter) (Applause)
160
480431
6472
(Gelach) (Applaus)
08:18
MS: All right. What's emerged from this discussion
161
486903
2203
MS: Ok. Uit deze discussie
08:21
is the following question:
162
489106
2120
is de volgende vraag naar boven gekomen.
08:23
Will the cash incentive drive out or corrupt
163
491226
4251
Zal de geldprikkel leiden tot verdrijving, bederving
08:27
or crowd out the higher motivation,
164
495477
3189
of verdringing van de echte motivatie,
08:30
the intrinsic lesson that we hope to convey,
165
498666
4794
de intrinsieke les die we hopen
over te kunnen brengen,
over te kunnen brengen,
08:35
which is to learn to love to learn and to read
166
503460
4087
namelijk dat men leert te houden
van leren en lezen
van leren en lezen
08:39
for their own sakes?
167
507547
2003
voor hun eigen plezier?
08:41
And people disagree about what the effect will be,
168
509550
4097
Mensen zijn het oneens over de mogelijke effecten,
08:45
but that seems to be the question,
169
513647
2657
maar dat lijkt de vraag te zijn,
08:48
that somehow a market mechanism
170
516304
2036
dat, op de een of andere manier,
een marktmechanisme
een marktmechanisme
08:50
or a cash incentive teaches the wrong lesson,
171
518340
4861
of een geldprikkel de verkeerde les leert,
08:55
and if it does, what will become of these children later?
172
523201
3607
en wat er in dat geval
terechtkomt van deze kinderen.
terechtkomt van deze kinderen.
08:58
I should tell you what's happened with these experiments.
173
526808
3373
Ik vertel even hoe het afliep
met deze experimenten.
met deze experimenten.
09:02
The cash for good grades has had very mixed results,
174
530181
4518
Betalen voor hoge cijfers
heeft zeer uiteenlopende resultaten gehad,
heeft zeer uiteenlopende resultaten gehad,
09:06
for the most part has not resulted in higher grades.
175
534699
3147
maar over het algemeen
heeft het niet geleid tot hogere cijfers.
heeft het niet geleid tot hogere cijfers.
09:09
The two dollars for each book
176
537846
2371
Twee dollar voor elk gelezen boek
09:12
did lead those kids to read more books.
177
540217
3301
leidde er wel toe dat die kinderen
meer boeken gingen lezen.
meer boeken gingen lezen.
09:15
It also led them to read shorter books.
178
543518
2644
Het leidde er ook toe dat ze
dunnere boeken gingen lezen.
dunnere boeken gingen lezen.
09:18
(Laughter)
179
546162
4178
(Gelach)
09:22
But the real question is,
180
550340
1650
Maar de echte vraag is:
09:23
what will become of these kids later?
181
551990
2572
wat komt er van deze kinderen terecht?
09:26
Will they have learned that reading is a chore,
182
554562
2114
Hebben ze geleerd dat lezen een vervelende klus is
09:28
a form of piecework to be done for pay, that's the worry,
183
556676
2972
die men enkel doet voor stukloon?
Dat is de zorg.
Dat is de zorg.
09:31
or may it lead them to read maybe for the wrong reason initially
184
559648
4617
Of gaan ze in eerste instantie
misschien om de verkeerde reden lezen,
misschien om de verkeerde reden lezen,
09:36
but then lead them to fall in love with reading for its own sake?
185
564265
4746
maar worden ze vervolgens
verliefd op het lezen zelf?
verliefd op het lezen zelf?
09:41
Now, what this, even this brief debate, brings out
186
569011
4821
Wat zelfs dit kleine debat
hier al naar boven brengt,
hier al naar boven brengt,
09:45
is something that many economists overlook.
187
573832
3818
is iets dat veel economen over het hoofd zien.
09:49
Economists often assume
188
577650
2096
Economen nemen vaak aan
09:51
that markets are inert,
189
579746
2624
dat markten inert zijn,
09:54
that they do not touch or taint the goods they exchange.
190
582370
4366
dat ze de goederen die ze uitwisselen
niet aanraken of besmetten.
niet aanraken of besmetten.
09:58
Market exchange, they assume,
191
586736
3104
Handel, zo veronderstellen ze,
10:01
doesn't change the meaning or value
192
589840
2460
verandert niets aan de betekenis of de waarde
10:04
of the goods being exchanged.
193
592300
1283
van de verhandelde goederen.
10:05
This may be true enough
194
593583
1576
Dat is misschien wel zo
10:07
if we're talking about material goods.
195
595159
2417
als we het hebben over materiële goederen.
10:09
If you sell me a flat screen television
196
597576
2506
Of je me nou een flatscreen televisie verkoopt,
10:12
or give me one as a gift,
197
600082
2178
of me er eentje cadeau doet;
het is nog steeds hetzelfde goed.
10:14
it will be the same good.
198
602260
1360
10:15
It will work the same either way.
199
603620
2486
Het komt op hetzelfde neer.
10:18
But the same may not be true
200
606106
2776
Maar dit hoeft niet waar te zijn
als we het hebben over immateriële goederen
10:20
if we're talking about nonmaterial goods
201
608882
2332
10:23
and social practices such as teaching and learning
202
611214
3950
en sociale handelingen, zoals onderwijzen en leren,
10:27
or engaging together in civic life.
203
615164
3732
of met elkaar omgaan in het dagelijks leven.
10:30
In those domains, bringing market mechanisms
204
618896
3421
In die gebieden zouden marktmechanismen
10:34
and cash incentives may undermine
205
622317
3918
en geldprikkels kunnen zorgen voor ondermijning
10:38
or crowd out nonmarket values and attitudes
206
626235
4320
of verdringing van waarden en houdingen
10:42
worth caring about.
207
630555
2359
die de moeite waard zijn.
10:44
Once we see
208
632914
2224
Zodra we inzien
10:47
that markets and commerce,
209
635138
3711
dat markten en handel,
10:50
when extended beyond the material domain,
210
638849
3661
als ze eenmaal verder reiken
dan het materiële domein,
dan het materiële domein,
10:54
can change the character of the goods themselves,
211
642510
5450
het karakter van de goederen zelf
kunnen veranderen,
kunnen veranderen,
en de betekenis van sociale handelingen
kunnen veranderen,
kunnen veranderen,
10:59
can change the meaning of the social practices,
212
647960
2561
11:02
as in the example of teaching and learning,
213
650521
3464
zoals in het voorbeeld van onderwijzen en leren,
11:05
we have to ask where markets belong
214
653985
4646
dan moeten we ons afvragen
waar markten thuishoren,
waar markten thuishoren,
11:10
and where they don't,
215
658631
1931
en waar niet;
11:12
where they may actually undermine
216
660562
2373
waar ze kunnen leiden tot ondermijning van
11:14
values and attitudes worth caring about.
217
662935
3003
waarden en houdingen die de moeite waard zijn.
11:17
But to have this debate,
218
665938
3262
Maar om dit debat te kunnen voeren
moeten we iets doen
waar we niet erg goed in zijn.
waar we niet erg goed in zijn.
11:21
we have to do something we're not very good at,
219
669200
3498
11:24
and that is to reason together in public
220
672698
3482
We moeten gezamenlijk nadenken
11:28
about the value and the meaning
221
676180
3240
over de waarde en de betekenis
11:31
of the social practices we prize,
222
679420
4004
van de sociale handelingen die we zo op prijs stellen.
11:35
from our bodies to family life
223
683424
2505
Van onze lichamen tot ons gezinsleven,
11:37
to personal relations to health
224
685929
1953
van persoonlijke relaties tot gezondheid,
11:39
to teaching and learning to civic life.
225
687882
3713
van onderwijzen en leren tot het burgerleven.
11:43
Now these are controversial questions,
226
691595
2984
Dit zijn omstreden vragen,
11:46
and so we tend to shrink from them.
227
694579
2760
en dus gaan we ze liever uit de weg.
11:49
In fact, during the past three decades,
228
697339
2920
Het is zelfs zo dat gedurende
de laatste drie decennia,
de laatste drie decennia,
11:52
when market reasoning and market thinking
229
700259
2497
waarin marktredenering en marktdenken
11:54
have gathered force and gained prestige,
230
702756
3488
aan kracht en prestige hebben gewonnen,
11:58
our public discourse during this time
231
706244
3482
ons publieke debat gedurende deze tijd
12:01
has become hollowed out,
232
709726
2235
uitgehold is,
12:03
empty of larger moral meaning.
233
711961
3706
ontdaan van grotere morele betekenis.
12:07
For fear of disagreement, we shrink from these questions.
234
715667
3212
Uit angst voor onenigheid
gaan we deze vragen uit de weg.
gaan we deze vragen uit de weg.
12:10
But once we see that markets
235
718879
3527
Maar zodra we inzien dat markten
12:14
change the character of goods,
236
722406
2173
het karakter van goederen veranderen,
12:16
we have to debate among ourselves
237
724579
4567
moeten we onderling het debat aangaan
omtrent deze grotere vragen,
12:21
these bigger questions
238
729146
2337
over hoe we goederen naar waarde schatten.
12:23
about how to value goods.
239
731483
1960
12:25
One of the most corrosive effects
240
733443
2995
Eén van de meest bijtende effecten
12:28
of putting a price on everything
241
736438
2787
van overal een prijskaartje aan hangen,
12:31
is on commonality,
242
739225
2369
gaat over gemeenschappelijkheid,
12:33
the sense that we are all in it together.
243
741594
3178
het idee dat we allemaal
in hetzelfde schuitje zitten.
in hetzelfde schuitje zitten.
In het licht van toenemende ongelijkheid
12:36
Against the background of rising inequality,
244
744772
4723
12:41
marketizing every aspect of life
245
749495
3867
leidt het vermarkten
van elk aspect van het leven
van elk aspect van het leven
12:45
leads to a condition where those who are affluent
246
753362
5551
tot een toestand waarin de rijken
en de minder bedeelden
12:50
and those who are of modest means
247
758913
1850
12:52
increasingly live separate lives.
248
760763
4382
in toenemende mate afgezonderd van elkaar leven.
12:57
We live and work and shop and play
249
765145
3219
We leven, werken, winkelen en spelen
13:00
in different places.
250
768364
1731
dan op verschillende plekken.
13:02
Our children go to different schools.
251
770095
3116
Onze kinderen gaan dan naar verschillende scholen.
13:05
This isn't good for democracy,
252
773211
2549
Dat is niet goed voor de democratie,
13:07
nor is it a satisfying way to live,
253
775760
2923
noch is het een bevredigende manier om te leven,
13:10
even for those of us who can afford
254
778683
3280
zelfs voor diegenen
die het zich kunnen veroorloven
die het zich kunnen veroorloven
13:13
to buy our way to the head of the line.
255
781963
2755
om tegen betaling vooraan te mogen staan.
13:16
Here's why.
256
784718
1773
En wel hierom.
13:18
Democracy does not require perfect equality,
257
786491
4929
Democratie vereist geen perfecte gelijkheid.
13:23
but what it does require
258
791420
1763
Wat ze wel vereist,
13:25
is that citizens share in a common life.
259
793183
3628
is dat burgers gemeenschappelijk leven.
13:28
What matters is that people
260
796811
2629
Het is belangrijk dat mensen
13:31
of different social backgrounds
261
799440
1769
van verschillende achtergronden
13:33
and different walks of life
262
801209
1724
en verschillende geledingen
13:34
encounter one another,
263
802933
2284
elkaar ontmoeten,
13:37
bump up against one another
264
805217
2023
elkaar tegen het lijf lopen,
13:39
in the ordinary course of life,
265
807240
3490
in de dagelijkse gang van zaken.
13:42
because this is what teaches us
266
810730
2724
Dit leert ons namelijk om
13:45
to negotiate and to abide our differences.
267
813454
3672
te onderhandelen en onze verschillen te accepteren.
13:49
And this is how we come to care for the common good.
268
817126
4214
Op die manier gaan we geven
om het algemene welzijn.
om het algemene welzijn.
13:53
And so, in the end, the question of markets
269
821340
3350
Dus uiteindelijk is de vraag over markten
13:56
is not mainly an economic question.
270
824690
4140
niet zozeer een economisch vraagstuk.
14:00
It's really a question of how we want to live together.
271
828830
4088
Het is de vraag hoe we
met elkaar willen omgaan.
met elkaar willen omgaan.
14:04
Do we want a society where everything is up for sale,
272
832918
4540
Willen we een maatschappij
waarin alles te koop is,
waarin alles te koop is,
14:09
or are there certain moral and civic goods
273
837458
3512
of zijn er bepaalde
morele en burgerlijke goederen
morele en burgerlijke goederen
14:12
that markets do not honor
274
840970
1929
die markten geen eer aandoen
14:14
and money cannot buy?
275
842899
2794
en niet te koop zijn?
14:17
Thank you very much.
276
845693
1462
Hartelijk bedankt.
14:19
(Applause)
277
847155
5185
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Sandel - Political philosopherMichael Sandel teaches political philosophy at Harvard, exploring some of the most hotly contested moral and political issues of our time.
Why you should listen
Michael Sandel is one of the best known American public intellectuals. The London Observer calls him "one of the most popular teachers in the world" and indeed his lectures at Harvard draw thousands of students eager to discuss big questions of modern political life: bioethics, torture, rights versus responsibilities, the value we put on things. Sandel's class is a primer on thinking through the hard choices we face as citizens. The course has been turned into a public TV series with companion website and book: Justice: What’s the Right Thing to Do? In his newest book, What Money Can't Buy, he challenges the idea that markets are morally neutral.
"To understand the importance of his purpose," a Guardian reviewer wrote of the book, "you first have to grasp the full extent of the triumph achieved by market thinking in economics, and the extent to which that thinking has spread to other domains. This school sees economics as a discipline that has nothing to do with morality, and is instead the study of incentives, considered in an ethical vacuum. Sandel's book is, in its calm way, an all-out assault on that idea, and on the influential doctrine that the economic approach to "utility maximisation" explains all human behaviour."
Read more about his thinking on markets and morality: "Lunch with Michael Sandel" on FT.com >>
Michael Sandel | Speaker | TED.com