ABOUT THE SPEAKER
Michael Sandel - Political philosopher
Michael Sandel teaches political philosophy at Harvard, exploring some of the most hotly contested moral and political issues of our time.

Why you should listen

Michael Sandel is one of the best known American public intellectuals. The London Observer calls him "one of the most popular teachers in the world" and indeed his lectures at Harvard draw thousands of students eager to discuss big questions of modern political life: bioethics, torture, rights versus responsibilities, the value we put on things. Sandel's class is a primer on thinking through the hard choices we face as citizens. The course has been turned into a public TV series with companion website and book: Justice: What’s the Right Thing to Do? In his newest book, What Money Can't Buy, he challenges the idea that markets are morally neutral.
 
"To understand the importance of his purpose," a Guardian reviewer wrote of the book, "you first have to grasp the full extent of the triumph achieved by market thinking in economics, and the extent to which that thinking has spread to other domains. This school sees economics as a discipline that has nothing to do with morality, and is instead the study of incentives, considered in an ethical vacuum. Sandel's book is, in its calm way, an all-out assault on that idea, and on the influential doctrine that the economic approach to "utility maximisation" explains all human behaviour."

Read more about his thinking on markets and morality: "Lunch with Michael Sandel" on FT.com >>  

More profile about the speaker
Michael Sandel | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2013

Michael Sandel: Why we shouldn't trust markets with our civic life

Michael Sandel: Waarom we markten ons burgerleven niet moeten toevertrouwen

Filmed:
2,044,888 views

Volgens Michael Sandel is de VS de afgelopen drie decennia afgedreven van een markteconomie naar een marktsamenleving; het is redelijk om te zeggen dat de manier waarop een Amerikaan het burgerleven ervaart, afhangt van hoeveel geld hij of zij heeft. (Drie belangrijke voorbeelden: toegang tot onderwijs, toegang tot justitie, politieke invloed.) In een toespraak en een discussie met het publiek vraagt Sandel ons om oprecht na te denken over de volgende vraag: zijn te veel dingen te koop in onze huidige democratie?
- Political philosopher
Michael Sandel teaches political philosophy at Harvard, exploring some of the most hotly contested moral and political issues of our time. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
Here'sHier is a questionvraag we need to rethinkheroverwegen togethersamen:
0
1459
4227
Dit is een vraagstuk waar we gezamenlijk
opnieuw over moeten nadenken:
welke rol zouden geld
00:17
What should be the rolerol of moneygeld
1
5686
2441
00:20
and marketsmarkten in our societiessamenlevingen?
2
8127
3486
en markten moeten spelen in onze maatschappijen?
00:23
TodayVandaag, there are very fewweinig things
3
11613
2494
Tegenwoordig zijn er nog maar heel weinig dingen
die niet te koop zijn.
00:26
that moneygeld can't buykopen.
4
14107
2688
00:28
If you're sentencedveroordeeld to a jailgevangenis termtermijn
5
16795
1657
Als je veroordeeld bent tot een gevangenisstraf
00:30
in SantaSanta BarbaraBarbara, CaliforniaCalifornië,
6
18452
2451
in Santa Barbara, Californië,
00:32
you should know
7
20903
1352
moet je weten
00:34
that if you don't like the standardstandaard- accommodationsaccommodaties,
8
22255
2715
dat als de standaard
accomodatie je niet bevalt,
00:36
you can buykopen a prisongevangenis cellcel upgradeupgrade.
9
24970
4343
je een betere gevangeniscel kunt kopen.
00:41
It's truewaar. For how much, do you think?
10
29313
2846
Echt waar.
Voor hoeveel geld, denk je?
00:44
What would you guessraden?
11
32159
1941
Wat zou je zeggen?
00:46
FiveVijf hundredhonderd dollarsdollars?
12
34100
1705
Vijfhonderd dollar?
00:47
It's not the Ritz-CarltonRitz-Carlton. It's a jailgevangenis!
13
35805
3335
Het is niet het Ritz-Carlton,
het is een gevangenis!
00:51
Eighty-twoTweeëntachtig dollarsdollars a night.
14
39140
2024
82 dollar per nacht.
00:53
Eighty-twoTweeëntachtig dollarsdollars a night.
15
41164
2372
00:55
If you go to an amusementAmusement parkpark
16
43536
2200
Als je naar een pretpark gaat
00:57
and don't want to standstand in the long lineslijnen
17
45736
2692
en niet in lange wachtrijen wilt staan
01:00
for the popularpopulair ridesritten,
18
48428
1456
voor de populaire attracties,
01:01
there is now a solutionoplossing.
19
49884
2887
is er nu een oplossing.
01:04
In manyveel themethema parksparken, you can paybetalen extraextra
20
52771
4264
In veel pretparken kun je extra geld betalen
01:09
to jumpspringen to the headhoofd of the linelijn.
21
57035
1614
om vooraan de wachtrij te komen.
01:10
They call them FastSnel TrackTrack or VIPVIP ticketskaartjes.
22
58649
4515
Dat noemen ze 'Fast Track' of VIP-tickets.
01:15
And this isn't only happeninggebeurtenis in amusementAmusement parksparken.
23
63164
3589
Dit gebeurt niet alleen in pretparken.
01:18
In WashingtonWashington, D.C., long lineslijnen,
24
66753
3216
In Washington, D.C.
vormen zich soms lange wachtrijen
01:21
queueswachtrijen sometimessoms formformulier
25
69969
1940
01:23
for importantbelangrijk CongressionalCongres hearingshoorzittingen.
26
71909
3869
voor belangrijke hoorzittingen van het congres.
01:27
Now some people don't like to wait in long queueswachtrijen,
27
75778
3505
Sommige mensen willen niet
in lange wachtrijen staan;
01:31
maybe overnightgedurende de nacht, even in the rainregen.
28
79283
2505
wellicht is het nacht of regent het.
01:33
So now, for lobbyistslobbyisten and othersanderen
29
81788
1997
Dus voor lobbyisten en anderen
01:35
who are very keenscherp to attendwonen these hearingshoorzittingen
30
83785
1806
die deze hoorzittingen graag bijwonen,
01:37
but don't like to wait, there are companiesbedrijven,
31
85591
2719
maar niet willen wachten, zijn er nu bedrijven,
01:40
line-standinglijn-staande companiesbedrijven,
32
88310
2043
'line-standing'-bedrijven,
01:42
and you can go to them.
33
90353
1863
waar je heen kunt gaan.
01:44
You can paybetalen them a certainzeker amountbedrag of moneygeld,
34
92216
1889
Je kunt ze een bepaald bedrag betalen
01:46
they hirehuren homelessdakloze people and othersanderen who need a jobbaan
35
94105
3265
en dan huren ze daklozen of werkzoekenden in
01:49
to standstand waitingaan het wachten in the linelijn for as long as it takes,
36
97370
3283
om voor jou in de rij te staan,
zo lang als nodig is,
01:52
and the lobbyistlobbyist, just before the hearinggehoor beginsbegint,
37
100653
2868
waarna de lobbyist
vlak voor aanvang van de hoorzitting
01:55
can take his or her placeplaats at the headhoofd of the linelijn
38
103521
2879
zijn of haar plaats kan innemen,
01:58
and a seatstoel in the frontvoorkant of the roomkamer.
39
106400
2745
en vooraan kan zitten in de zaal.
02:01
PaidBetaald linelijn standingstaand.
40
109145
3079
Tegen betaling in de rij staan.
02:04
It's happeninggebeurtenis, the recourseberoep to marketmarkt mechanismsmechanismen
41
112224
3582
Deze toevlucht tot marktmechanismen,
marktdenken en marktoplossingen
02:07
and marketmarkt thinkinghet denken and marketmarkt solutionsoplossingen,
42
115806
2674
vindt ook in ruimere zin plaats.
02:10
in biggergroter arenasArenas.
43
118480
2632
Neem bijvoorbeeld onze oorlogsvoering.
02:13
Take the way we fightstrijd our warsoorlogen.
44
121112
2671
Wist u dat er in Irak en Afghanistan
02:15
Did you know that, in IraqIrak and AfghanistanAfghanistan,
45
123783
3067
02:18
there were more privateprivaat militaryleger contractorsaannemers on the groundgrond
46
126850
4045
meer militaire aannemers aanwezig waren
02:22
than there were U.S. militaryleger troopstroepen?
47
130895
3820
dan Amerikaanse militairen?
02:26
Now this isn't because we had a publicopenbaar debatedebat
48
134715
3119
Dit komt niet doordat we
ons gezamenlijk afvroegen
02:29
about whetherof we wanted to outsourceuitbesteden waroorlog
49
137834
2977
of we de oorlog wilden uitbesteden
02:32
to privateprivaat companiesbedrijven,
50
140811
2171
aan bedrijven,
02:34
but this is what has happenedgebeurd.
51
142982
2707
maar toch gebeurde dat.
02:37
Over the pastverleden threedrie decadestientallen jaren,
52
145689
2428
Gedurende de laatste drie decennia
02:40
we have livedleefden throughdoor a quietrustig revolutionrevolutie.
53
148117
4098
hebben we een stille revolutie meegemaakt.
02:44
We'veWe hebben drifteddreef almostbijna withoutzonder realizinghet realiseren van it
54
152215
4967
We zijn afgedreven,
haast zonder het door te hebben,
02:49
from havingmet a marketmarkt economyeconomie
55
157182
3248
van het hebben van
een markteconomie,
02:52
to becomingworden marketmarkt societiessamenlevingen.
56
160430
3967
naar het zijn van
een marktsamenleving.
02:56
The differenceverschil is this: A marketmarkt economyeconomie is a toolgereedschap,
57
164397
3585
Het verschil is: een markteconomie is een middel,
02:59
a valuablewaardevol and effectiveeffectief toolgereedschap,
58
167982
1662
een waardevol en effectief middel,
03:01
for organizingorganiserende productiveproduktief activityactiviteit,
59
169644
3058
om productieactiviteiten te regelen.
03:04
but a marketmarkt societymaatschappij is a placeplaats where
60
172702
3058
Een marktsamenleving is een plaats waarin
03:07
almostbijna everything is up for saleverkoop.
61
175760
2848
nagenoeg alles te koop is.
03:10
It's a way of life, in whichwelke marketmarkt thinkinghet denken
62
178608
3452
Het is een manier van leven,
waarin marktdenken
03:14
and marketmarkt valueswaarden beginbeginnen to dominateheersen
63
182060
2721
en marktwaarden centraal gaan staan
03:16
everyelk aspectaspect of life:
64
184781
3524
in elk aspect van het leven:
03:20
personalpersoonlijk relationsrelaties, familyfamilie life, healthGezondheid, educationonderwijs,
65
188305
4735
persoonlijke relaties, gezinsleven,
gezondheidszorg, onderwijs,
03:25
politicspolitiek, lawwet, civicburgerlijk life.
66
193040
3299
de politiek, justitie, het burgerleven.
03:28
Now, why worryzorgen? Why worryzorgen about our becomingworden
67
196339
5491
Maar waarom zou je je erover zorgen maken
dat we in marktsamenlevingen veranderen?
03:33
marketmarkt societiessamenlevingen?
68
201830
2546
03:36
For two reasonsredenen, I think.
69
204376
3104
Om twee redenen, denk ik.
03:39
One of them has to do with inequalityongelijkheid.
70
207480
4681
Eén daarvan gaat over ongelijkheid.
03:44
The more things moneygeld can buykopen,
71
212161
3333
Hoe meer je met geld kunt kopen,
03:47
the more affluencerijkdom, or the lackgebrek of it, mattersaangelegenheden.
72
215494
4294
hoe belangrijker rijkdom,
of het gebrek daaraan, wordt.
03:51
If the only thing that moneygeld determinedvastbesloten
73
219788
2857
Als geld alleen zou bepalen
03:54
was accesstoegang to yachtsjachten or fancyzin in hebben vacationsvakanties or BMWsBMW 's,
74
222645
5689
of je toegang hebt tot jachten,
luxe vakanties of BMW's,
04:00
then inequalityongelijkheid wouldn'tzou het niet matterer toe doen very much.
75
228334
4352
dan maakt ongelijkheid niet zoveel uit.
04:04
But when moneygeld comeskomt increasinglyin toenemende mate to governregeren
76
232686
3427
Maar zodra geld
steeds belangrijker wordt
voor toegang tot zaken die essentieel zijn
voor een goed leven --
04:08
accesstoegang to the essentialsEssentials of the good life --
77
236113
4837
04:12
decentfatsoenlijk healthGezondheid carezorg, accesstoegang to the bestbeste educationonderwijs,
78
240950
3926
fatsoenlijke gezondheidszorg,
toegang tot het beste onderwijs,
04:16
politicalpolitiek voicestem and influenceinvloed in campaignscampagnes --
79
244876
4870
een politieke stem en invloed in campagnes --
04:21
when moneygeld comeskomt to governregeren all of those things,
80
249746
3580
zodra geld belangrijk wordt
voor toegang tot al die dingen,
04:25
inequalityongelijkheid mattersaangelegenheden a great dealtransactie.
81
253326
2550
dan wordt ongelijkheid plotseling heel belangrijk.
04:27
And so the marketizationmarketization of everything
82
255876
2255
De vermarkting van alles
04:30
sharpensscherpt the stingsteek of inequalityongelijkheid
83
258131
3570
verscherpt dus de angel van ongelijkheid
04:33
and its socialsociaal and civicburgerlijk consequencegevolg.
84
261701
2184
en zijn sociale en maatschappelijke gevolgen.
04:35
That's one reasonreden to worryzorgen.
85
263885
2986
Dat is één reden om je zorgen te maken.
04:38
There's a secondtweede reasonreden
86
266871
2237
Er is een tweede reden,
04:41
apartdeel from the worryzorgen about inequalityongelijkheid,
87
269108
3899
los van de zorgen over ongelijkheid,
04:45
and it's this:
88
273007
2319
en dat is wel deze.
04:47
with some socialsociaal goodsgoederen and practicespraktijken,
89
275326
3924
Bij sommige publieke goederen
en handelingen is het zo dat,
04:51
when marketmarkt thinkinghet denken and marketmarkt valueswaarden enterinvoeren,
90
279250
5466
zodra marktdenken en marktwaarde
er een rol in gaan spelen,
ze de betekenis van deze handelingen
kunnen veranderen,
04:56
they maymei changeverandering the meaningbetekenis of those practicespraktijken
91
284716
2772
04:59
and crowdmenigte out attitudesattitudes and normsnormen
92
287488
3349
en waardevolle houdingen
en normen kunnen verdringen.
05:02
worthwaard caringzorgzaam about.
93
290837
1949
05:04
I'd like to take an examplevoorbeeld
94
292786
2624
Ik geef een voorbeeld
05:07
of a controversialcontroversieel use of a marketmarkt mechanismmechanisme,
95
295410
3726
van controversieel gebruik
van een marktmechanisme,
05:11
a cashcontant incentiveaansporing, and see what you think about it.
96
299136
4745
een geldprikkel, en ik hoor graag
wat jullie ervan vinden.
05:15
ManyVeel schoolsscholen struggleworstelen with the challengeuitdaging
97
303881
3165
Veel scholen hebben moeite om
05:19
of motivatingmotiverend kidskinderen, especiallyvooral kidskinderen
98
307046
2539
kinderen te motiveren -- vooral kinderen
05:21
from disadvantagedkansarmen backgroundsachtergronden, to studystudie hardhard,
99
309585
3955
uit kansarme milieus -- om hard te leren,
om het goed te doen op school,
om hun best te doen.
05:25
to do well in schoolschool-, to applyvan toepassing zijn themselveszich.
100
313540
3039
05:28
Some economistseconomen have proposedvoorgestelde a marketmarkt solutionoplossing:
101
316579
3488
Sommige economen hebben
een marktoplossing voorgesteld:
05:32
OfferAanbieding cashcontant incentivesprikkels to kidskinderen for gettingkrijgen good gradesrangen
102
320067
4059
bied kinderen een geldprikkel aan
om ze te stimuleren hoge cijfers
05:36
or highhoog testtest scoresscores
103
324126
2374
of hoge testscores te halen,
05:38
or for readinglezing booksboeken.
104
326500
1951
of om boeken te lezen.
05:40
They'veZe hebben triedbeproefd this, actuallywerkelijk.
105
328451
1782
Hiermee hebben ze trouwens
echt experimenten gedaan
05:42
They'veZe hebben donegedaan some experimentsexperimenten
106
330233
1285
05:43
in some majorgroot AmericanAmerikaanse citiessteden.
107
331518
3431
in een aantal grote Amerikaanse steden.
05:46
In NewNieuw YorkYork, in ChicagoChicago, in WashingtonWashington, D.C.,
108
334949
3647
In New York, Chicago en Washington D.C.
05:50
they'veze hebben triedbeproefd this, offeringoffer 50 dollarsdollars for an A,
109
338596
3711
bood men 50 dollar voor een hoog cijfer
05:54
35 dollarsdollars for a B.
110
342307
2192
en 35 dollar voor een bovengemiddeld cijfer.
05:56
In DallasDallas, TexasTexas, they have a programprogramma that offersaanbiedingen
111
344499
3174
In Dallas, Texas hebben ze een programma dat
achtjarigen twee dollar biedt
voor elk boek dat ze lezen.
05:59
eight-year-olds8-jarigen two dollarsdollars for eachelk bookboek they readlezen.
112
347673
4420
06:04
So let's see what -- Some people are in favorgunst,
113
352093
2919
Dus laten we even kijken --
sommige mensen zijn voor,
06:07
some people are opposedgekant tegen to this cashcontant incentiveaansporing
114
355012
3390
sommige mensen zijn tegen deze geldprikkel
06:10
to motivatemotiveren achievementprestatie.
115
358402
1698
om prestaties te bevorderen.
06:12
Let's see what people here think about it.
116
360100
2637
Laten we eens kijken hoe jullie erover denken.
06:14
ImagineStel je voor that you are the headhoofd of a majorgroot schoolschool- systemsysteem,
117
362737
4508
Stel, je staat aan het hoofd
van een grote schoolgemeenschap,
06:19
and someoneiemand comeskomt to you with this proposalvoorstel.
118
367245
2985
en iemand doet je dit voorstel.
06:22
And let's say it's a foundationfundament. They will providevoorzien the fundsfondsen.
119
370230
2637
Laten we zeggen dat het een stichting is.
Zij betalen de rekening.
06:24
You don't have to take it out of your budgetbegroting.
120
372867
1866
Het komt dus niet uit je eigen budget.
06:26
How manyveel would be in favorgunst
121
374733
1282
Hoeveel mensen zouden er vóór zijn,
06:28
and how manyveel would be opposedgekant tegen to givinggeven it a try?
122
376015
3594
en hoeveel mensen er tegen,
om een poging te wagen?
06:31
Let's see by a showtonen of handshanden.
123
379609
1596
Laten we handen tellen.
06:33
First, how manyveel think it mightmacht at leastminst be worthwaard a try
124
381205
3594
Wie vindt het op z'n minst de moeite waard
06:36
to see if it would work? RaiseVerhogen your handhand-.
125
384799
3896
om te kijken of het zou werken? Steek je hand op.
06:40
And how manyveel would be opposedgekant tegen? How manyveel would --
126
388695
2731
En wie zou tegen zijn?
06:43
So the majoritymeerderheid here are opposedgekant tegen,
127
391426
2814
Dus de meerderheid is tegen,
06:46
but a sizableomvangrijke minorityminderheid are in favorgunst.
128
394240
2982
maar een aanzienlijke minderheid is voor.
06:49
Let's have a discussiondiscussie.
129
397222
1569
Laten we een discussie voeren.
06:50
Let's startbegin with those of you who objectvoorwerp,
130
398791
3043
We beginnen met diegenen die tegen zijn,
06:53
who would ruleregel it out even before tryingproberen.
131
401834
2881
die het al zouden uitsluiten
zonder het te proberen.
06:56
What would be your reasonreden?
132
404715
1621
Wat zou je reden daarvoor zijn?
06:58
Who will get our discussiondiscussie startedbegonnen? Yes?
133
406336
3872
Wie brengt onze discussie op gang? Ja?
07:02
HeikeHeike MosesMozes: HelloHallo everyoneiedereen, I'm HeikeHeike,
134
410208
1898
Heike Moses: Hallo iedereen, ik ben Heike.
07:04
and I think it just killskills the intrinsicintrinsieke motivationmotivatie,
135
412106
2767
Ik denk dat het gewoon de intrinsieke motivatie
zou verstoren.
07:06
so in the respecteerbied that childrenkinderen, if they would like to readlezen,
136
414873
5148
In het geval dat kinderen
echt zouden willen lezen,
07:12
you just take this incentiveaansporing away
137
420021
2117
neem je die prikkel weg
07:14
in just payingbetalen them, so it just changesveranderingen behaviorgedrag.
138
422138
3452
door ze er gewoon voor te betalen,
dus het verandert het gedrag.
07:17
MichaelMichael SandelSandel: Takes the intrinsicintrinsieke incentiveaansporing away.
139
425590
3418
Michael Sandel: Het neemt de intrinsieke prikkel weg.
07:21
What is, or should be, the intrinsicintrinsieke motivationmotivatie?
140
429008
4235
Wat is, of wat zou de intrinsieke motivatie
moeten zijn?
07:25
HMHM: Well, the intrinsicintrinsieke motivationmotivatie
141
433243
1690
De intrinsieke motivatie
07:26
should be to learnleren.
142
434933
1677
zou moeten zijn dat je iets wilt leren.
07:28
MSMS: To learnleren.
HMHM: To get to know the worldwereld-.
143
436610
3143
MS: Iets leren.
HM: De wereld leren kennen.
07:31
And then, if you stop payingbetalen them, what happensgebeurt then?
144
439753
2894
En wat zou er gebeuren als je stopt met betalen?
07:34
Then they stop readinglezing?
145
442647
1747
Stoppen ze dan ook met lezen?
07:36
MSMS: Now, let's see if there's someoneiemand who favorsgunsten,
146
444394
3000
MS: Laten we nu eens kijken of er iemand voor is,
07:39
who thinksdenkt it's worthwaard tryingproberen this.
147
447394
2348
iemand die denkt dat dit de moeite waard is.
07:41
ElizabethElizabeth LoftusLoftus: I'm ElizabethElizabeth LoftusLoftus,
148
449742
1972
Elizabeth Loftus: Ik ben Elizabeth Loftus,
07:43
and you said worthwaard a try, so why not try it
149
451714
4130
en u zei "een poging wagen", dus
waarom zouden we het niet proberen,
07:47
and do the experimentexperiment and measuremaatregel things?
150
455844
4123
en een experiment doen en dingen meten?
07:51
MSMS: And measuremaatregel. And what would you measuremaatregel?
151
459967
2173
MS: Meten. En wat zou u meten?
07:54
You'dU zou measuremaatregel how manyveel --
152
462140
1721
Zou u meten hoeveel --
07:55
ELEL: How manyveel booksboeken they readlezen
153
463861
1844
EL: Hoeveel boeken ze hebben gelezen,
07:57
and how manyveel booksboeken they continuedvervolgd to readlezen
154
465705
2690
en hoeveel boeken ze zouden lezen
08:00
after you stoppedgestopt payingbetalen them.
155
468395
1715
nadat je stopt met betalen.
08:02
MSMS: Oh, after you stoppedgestopt payingbetalen.
156
470110
2357
MS: Oh, nadat je stopt met betalen.
08:04
All right, what about that?
157
472467
1354
Ok, hoe klinkt dat?
08:05
HMHM: To be frankopenhartig, I just think
158
473821
1977
HM: Eerlijk gezegd denk ik gewoon
08:07
this is, not to offendbeledigen anyoneiedereen, a very AmericanAmerikaanse way.
159
475798
4633
dat dit, zonder iemand te willen beledigen,
een nogal Amerikaanse aanpak is.
08:12
(LaughterGelach) (ApplauseApplaus)
160
480431
6472
(Gelach) (Applaus)
08:18
MSMS: All right. What's emergedvoortgekomen from this discussiondiscussie
161
486903
2203
MS: Ok. Uit deze discussie
08:21
is the followingvolgend questionvraag:
162
489106
2120
is de volgende vraag naar boven gekomen.
08:23
Will the cashcontant incentiveaansporing driverijden out or corruptcorrupt
163
491226
4251
Zal de geldprikkel leiden tot verdrijving, bederving
08:27
or crowdmenigte out the higherhoger motivationmotivatie,
164
495477
3189
of verdringing van de echte motivatie,
08:30
the intrinsicintrinsieke lessonles that we hopehoop to conveyoverbrengen,
165
498666
4794
de intrinsieke les die we hopen
over te kunnen brengen,
08:35
whichwelke is to learnleren to love to learnleren and to readlezen
166
503460
4087
namelijk dat men leert te houden
van leren en lezen
08:39
for theirhun owneigen sakesbestwil?
167
507547
2003
voor hun eigen plezier?
08:41
And people disagreehet oneens zijn about what the effecteffect will be,
168
509550
4097
Mensen zijn het oneens over de mogelijke effecten,
08:45
but that seemslijkt to be the questionvraag,
169
513647
2657
maar dat lijkt de vraag te zijn,
08:48
that somehowhoe dan ook a marketmarkt mechanismmechanisme
170
516304
2036
dat, op de een of andere manier,
een marktmechanisme
08:50
or a cashcontant incentiveaansporing teachesonderwijst the wrongfout lessonles,
171
518340
4861
of een geldprikkel de verkeerde les leert,
08:55
and if it does, what will becomeworden of these childrenkinderen laterlater?
172
523201
3607
en wat er in dat geval
terechtkomt van deze kinderen.
08:58
I should tell you what's happenedgebeurd with these experimentsexperimenten.
173
526808
3373
Ik vertel even hoe het afliep
met deze experimenten.
09:02
The cashcontant for good gradesrangen has had very mixedgemengd resultsuitslagen,
174
530181
4518
Betalen voor hoge cijfers
heeft zeer uiteenlopende resultaten gehad,
09:06
for the mostmeest partdeel has not resultedresulteerde in higherhoger gradesrangen.
175
534699
3147
maar over het algemeen
heeft het niet geleid tot hogere cijfers.
09:09
The two dollarsdollars for eachelk bookboek
176
537846
2371
Twee dollar voor elk gelezen boek
09:12
did leadlood those kidskinderen to readlezen more booksboeken.
177
540217
3301
leidde er wel toe dat die kinderen
meer boeken gingen lezen.
09:15
It alsoook led them to readlezen shorterkortere booksboeken.
178
543518
2644
Het leidde er ook toe dat ze
dunnere boeken gingen lezen.
09:18
(LaughterGelach)
179
546162
4178
(Gelach)
09:22
But the realecht questionvraag is,
180
550340
1650
Maar de echte vraag is:
09:23
what will becomeworden of these kidskinderen laterlater?
181
551990
2572
wat komt er van deze kinderen terecht?
09:26
Will they have learnedgeleerd that readinglezing is a chorekarwei,
182
554562
2114
Hebben ze geleerd dat lezen een vervelende klus is
09:28
a formformulier of pieceworkstukloon to be donegedaan for paybetalen, that's the worryzorgen,
183
556676
2972
die men enkel doet voor stukloon?
Dat is de zorg.
09:31
or maymei it leadlood them to readlezen maybe for the wrongfout reasonreden initiallyeerste
184
559648
4617
Of gaan ze in eerste instantie
misschien om de verkeerde reden lezen,
09:36
but then leadlood them to fallvallen in love with readinglezing for its owneigen sakesake?
185
564265
4746
maar worden ze vervolgens
verliefd op het lezen zelf?
09:41
Now, what this, even this briefkort debatedebat, bringsbrengt out
186
569011
4821
Wat zelfs dit kleine debat
hier al naar boven brengt,
09:45
is something that manyveel economistseconomen overlookover het hoofd.
187
573832
3818
is iets dat veel economen over het hoofd zien.
09:49
EconomistsEconomen oftenvaak assumeuitgaan van
188
577650
2096
Economen nemen vaak aan
09:51
that marketsmarkten are inertinerte,
189
579746
2624
dat markten inert zijn,
09:54
that they do not touchaanraken or taintTaint the goodsgoederen they exchangeuitwisseling.
190
582370
4366
dat ze de goederen die ze uitwisselen
niet aanraken of besmetten.
09:58
MarketMarkt exchangeuitwisseling, they assumeuitgaan van,
191
586736
3104
Handel, zo veronderstellen ze,
10:01
doesn't changeverandering the meaningbetekenis or valuewaarde
192
589840
2460
verandert niets aan de betekenis of de waarde
10:04
of the goodsgoederen beingwezen exchangeduitgewisseld.
193
592300
1283
van de verhandelde goederen.
10:05
This maymei be truewaar enoughgenoeg
194
593583
1576
Dat is misschien wel zo
10:07
if we're talkingpratend about materialmateriaal goodsgoederen.
195
595159
2417
als we het hebben over materiële goederen.
10:09
If you sellverkopen me a flatvlak screenscherm televisiontelevisie
196
597576
2506
Of je me nou een flatscreen televisie verkoopt,
10:12
or give me one as a giftgift,
197
600082
2178
of me er eentje cadeau doet;
het is nog steeds hetzelfde goed.
10:14
it will be the samedezelfde good.
198
602260
1360
10:15
It will work the samedezelfde eithereen van beide way.
199
603620
2486
Het komt op hetzelfde neer.
10:18
But the samedezelfde maymei not be truewaar
200
606106
2776
Maar dit hoeft niet waar te zijn
als we het hebben over immateriële goederen
10:20
if we're talkingpratend about nonmaterialnonmaterial goodsgoederen
201
608882
2332
10:23
and socialsociaal practicespraktijken suchzodanig as teachingonderwijs and learningaan het leren
202
611214
3950
en sociale handelingen, zoals onderwijzen en leren,
10:27
or engaginginnemend togethersamen in civicburgerlijk life.
203
615164
3732
of met elkaar omgaan in het dagelijks leven.
10:30
In those domainsdomeinen, bringingbrengen marketmarkt mechanismsmechanismen
204
618896
3421
In die gebieden zouden marktmechanismen
10:34
and cashcontant incentivesprikkels maymei undermineondermijnen
205
622317
3918
en geldprikkels kunnen zorgen voor ondermijning
10:38
or crowdmenigte out nonmarketnonmarket valueswaarden and attitudesattitudes
206
626235
4320
of verdringing van waarden en houdingen
10:42
worthwaard caringzorgzaam about.
207
630555
2359
die de moeite waard zijn.
10:44
OnceEenmaal we see
208
632914
2224
Zodra we inzien
10:47
that marketsmarkten and commercehandel,
209
635138
3711
dat markten en handel,
10:50
when extendedverlengd beyondvoorbij the materialmateriaal domaindomein,
210
638849
3661
als ze eenmaal verder reiken
dan het materiële domein,
10:54
can changeverandering the characterkarakter of the goodsgoederen themselveszich,
211
642510
5450
het karakter van de goederen zelf
kunnen veranderen,
en de betekenis van sociale handelingen
kunnen veranderen,
10:59
can changeverandering the meaningbetekenis of the socialsociaal practicespraktijken,
212
647960
2561
11:02
as in the examplevoorbeeld of teachingonderwijs and learningaan het leren,
213
650521
3464
zoals in het voorbeeld van onderwijzen en leren,
11:05
we have to askvragen where marketsmarkten belongbehoren
214
653985
4646
dan moeten we ons afvragen
waar markten thuishoren,
11:10
and where they don't,
215
658631
1931
en waar niet;
11:12
where they maymei actuallywerkelijk undermineondermijnen
216
660562
2373
waar ze kunnen leiden tot ondermijning van
11:14
valueswaarden and attitudesattitudes worthwaard caringzorgzaam about.
217
662935
3003
waarden en houdingen die de moeite waard zijn.
11:17
But to have this debatedebat,
218
665938
3262
Maar om dit debat te kunnen voeren
moeten we iets doen
waar we niet erg goed in zijn.
11:21
we have to do something we're not very good at,
219
669200
3498
11:24
and that is to reasonreden togethersamen in publicopenbaar
220
672698
3482
We moeten gezamenlijk nadenken
11:28
about the valuewaarde and the meaningbetekenis
221
676180
3240
over de waarde en de betekenis
11:31
of the socialsociaal practicespraktijken we prizeprijs,
222
679420
4004
van de sociale handelingen die we zo op prijs stellen.
11:35
from our bodieslichamen to familyfamilie life
223
683424
2505
Van onze lichamen tot ons gezinsleven,
11:37
to personalpersoonlijk relationsrelaties to healthGezondheid
224
685929
1953
van persoonlijke relaties tot gezondheid,
11:39
to teachingonderwijs and learningaan het leren to civicburgerlijk life.
225
687882
3713
van onderwijzen en leren tot het burgerleven.
11:43
Now these are controversialcontroversieel questionsvragen,
226
691595
2984
Dit zijn omstreden vragen,
11:46
and so we tendde neiging hebben to shrinkkrimpen from them.
227
694579
2760
en dus gaan we ze liever uit de weg.
11:49
In factfeit, duringgedurende the pastverleden threedrie decadestientallen jaren,
228
697339
2920
Het is zelfs zo dat gedurende
de laatste drie decennia,
11:52
when marketmarkt reasoningredenering and marketmarkt thinkinghet denken
229
700259
2497
waarin marktredenering en marktdenken
11:54
have gatheredverzamelde forcedwingen and gainedopgedaan prestigeprestige,
230
702756
3488
aan kracht en prestige hebben gewonnen,
11:58
our publicopenbaar discourseredevoering duringgedurende this time
231
706244
3482
ons publieke debat gedurende deze tijd
12:01
has becomeworden holloweduitgeholde out,
232
709726
2235
uitgehold is,
12:03
emptyleeg of largergrotere moralMoreel meaningbetekenis.
233
711961
3706
ontdaan van grotere morele betekenis.
12:07
For fearangst of disagreementonenigheid, we shrinkkrimpen from these questionsvragen.
234
715667
3212
Uit angst voor onenigheid
gaan we deze vragen uit de weg.
12:10
But onceeen keer we see that marketsmarkten
235
718879
3527
Maar zodra we inzien dat markten
12:14
changeverandering the characterkarakter of goodsgoederen,
236
722406
2173
het karakter van goederen veranderen,
12:16
we have to debatedebat amongtussen ourselvesonszelf
237
724579
4567
moeten we onderling het debat aangaan
omtrent deze grotere vragen,
12:21
these biggergroter questionsvragen
238
729146
2337
over hoe we goederen naar waarde schatten.
12:23
about how to valuewaarde goodsgoederen.
239
731483
1960
12:25
One of the mostmeest corrosivebijtende effectsbijwerkingen
240
733443
2995
Eén van de meest bijtende effecten
12:28
of puttingzetten a priceprijs on everything
241
736438
2787
van overal een prijskaartje aan hangen,
12:31
is on commonalitygemeenschappelijkheid,
242
739225
2369
gaat over gemeenschappelijkheid,
12:33
the sensezin that we are all in it togethersamen.
243
741594
3178
het idee dat we allemaal
in hetzelfde schuitje zitten.
In het licht van toenemende ongelijkheid
12:36
AgainstTegen the backgroundachtergrond of risingstijgende lijn inequalityongelijkheid,
244
744772
4723
12:41
marketizingmarketizing everyelk aspectaspect of life
245
749495
3867
leidt het vermarkten
van elk aspect van het leven
12:45
leadsleads to a conditionstaat where those who are affluentwelvarende
246
753362
5551
tot een toestand waarin de rijken
en de minder bedeelden
12:50
and those who are of modestbescheiden meansmiddelen
247
758913
1850
12:52
increasinglyin toenemende mate liveleven separatescheiden liveslevens.
248
760763
4382
in toenemende mate afgezonderd van elkaar leven.
12:57
We liveleven and work and shopwinkel and playspelen
249
765145
3219
We leven, werken, winkelen en spelen
13:00
in differentverschillend placesplaatsen.
250
768364
1731
dan op verschillende plekken.
13:02
Our childrenkinderen go to differentverschillend schoolsscholen.
251
770095
3116
Onze kinderen gaan dan naar verschillende scholen.
13:05
This isn't good for democracydemocratie,
252
773211
2549
Dat is niet goed voor de democratie,
13:07
nornoch is it a satisfyingvoldoen aan way to liveleven,
253
775760
2923
noch is het een bevredigende manier om te leven,
13:10
even for those of us who can affordveroorloven
254
778683
3280
zelfs voor diegenen
die het zich kunnen veroorloven
13:13
to buykopen our way to the headhoofd of the linelijn.
255
781963
2755
om tegen betaling vooraan te mogen staan.
13:16
Here'sHier is why.
256
784718
1773
En wel hierom.
13:18
DemocracyDemocratie does not requirevereisen perfectperfect equalitygelijkheid,
257
786491
4929
Democratie vereist geen perfecte gelijkheid.
13:23
but what it does requirevereisen
258
791420
1763
Wat ze wel vereist,
13:25
is that citizensburgers sharedelen in a commongemeenschappelijk life.
259
793183
3628
is dat burgers gemeenschappelijk leven.
13:28
What mattersaangelegenheden is that people
260
796811
2629
Het is belangrijk dat mensen
13:31
of differentverschillend socialsociaal backgroundsachtergronden
261
799440
1769
van verschillende achtergronden
13:33
and differentverschillend walkswandelingen of life
262
801209
1724
en verschillende geledingen
13:34
encounterstuiten op one anothereen ander,
263
802933
2284
elkaar ontmoeten,
13:37
bumpbuil up againsttegen one anothereen ander
264
805217
2023
elkaar tegen het lijf lopen,
13:39
in the ordinarygewoon courseCursus of life,
265
807240
3490
in de dagelijkse gang van zaken.
13:42
because this is what teachesonderwijst us
266
810730
2724
Dit leert ons namelijk om
13:45
to negotiateonderhandelen and to abidevertoeven our differencesverschillen.
267
813454
3672
te onderhandelen en onze verschillen te accepteren.
13:49
And this is how we come to carezorg for the commongemeenschappelijk good.
268
817126
4214
Op die manier gaan we geven
om het algemene welzijn.
13:53
And so, in the endeinde, the questionvraag of marketsmarkten
269
821340
3350
Dus uiteindelijk is de vraag over markten
13:56
is not mainlyhoofdzakelijk an economiceconomisch questionvraag.
270
824690
4140
niet zozeer een economisch vraagstuk.
14:00
It's really a questionvraag of how we want to liveleven togethersamen.
271
828830
4088
Het is de vraag hoe we
met elkaar willen omgaan.
14:04
Do we want a societymaatschappij where everything is up for saleverkoop,
272
832918
4540
Willen we een maatschappij
waarin alles te koop is,
14:09
or are there certainzeker moralMoreel and civicburgerlijk goodsgoederen
273
837458
3512
of zijn er bepaalde
morele en burgerlijke goederen
14:12
that marketsmarkten do not honoreer
274
840970
1929
die markten geen eer aandoen
14:14
and moneygeld cannotkan niet buykopen?
275
842899
2794
en niet te koop zijn?
14:17
Thank you very much.
276
845693
1462
Hartelijk bedankt.
14:19
(ApplauseApplaus)
277
847155
5185
(Applaus)
Translated by Michael van Rhee
Reviewed by Axel Saffran

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Michael Sandel - Political philosopher
Michael Sandel teaches political philosophy at Harvard, exploring some of the most hotly contested moral and political issues of our time.

Why you should listen

Michael Sandel is one of the best known American public intellectuals. The London Observer calls him "one of the most popular teachers in the world" and indeed his lectures at Harvard draw thousands of students eager to discuss big questions of modern political life: bioethics, torture, rights versus responsibilities, the value we put on things. Sandel's class is a primer on thinking through the hard choices we face as citizens. The course has been turned into a public TV series with companion website and book: Justice: What’s the Right Thing to Do? In his newest book, What Money Can't Buy, he challenges the idea that markets are morally neutral.
 
"To understand the importance of his purpose," a Guardian reviewer wrote of the book, "you first have to grasp the full extent of the triumph achieved by market thinking in economics, and the extent to which that thinking has spread to other domains. This school sees economics as a discipline that has nothing to do with morality, and is instead the study of incentives, considered in an ethical vacuum. Sandel's book is, in its calm way, an all-out assault on that idea, and on the influential doctrine that the economic approach to "utility maximisation" explains all human behaviour."

Read more about his thinking on markets and morality: "Lunch with Michael Sandel" on FT.com >>  

More profile about the speaker
Michael Sandel | Speaker | TED.com