ABOUT THE SPEAKER
Paul Bloom - Psychologist
Paul Bloom explores some of the most puzzling aspects of human nature, including pleasure, religion, and morality.

Why you should listen

In Paul Bloom’s last book, How Pleasure Works, he explores the often-mysterious enjoyment that people get out of experiences such as sex, food, art, and stories. His latest book, Just Babies, examines the nature and origins of good and evil. How do we decide what's fair and unfair? What is the relationship between emotion and rationality in our judgments of right and wrong? And how much of morality is present at birth? To answer these questions, he and his colleagues at Yale study how babies make moral decisions. (How do you present a moral quandary to a 6-month-old? Through simple, gamelike experiments that yield surprisingly adult-like results.)  

Paul Bloom is a passionate teacher of undergraduates, and his popular Introduction to Psychology 110 class has been released to the world through the Open Yale Courses program. He has recently completed a second MOOC, “Moralities of Everyday Life”, that introduced moral psychology to tens of thousands of students. And he also presents his research to a popular audience though articles in The Atlantic, The New Yorker, and The New York Times. Many of the projects he works on are student-initiated, and all of them, he notes, are "strongly interdisciplinary, bringing in theory and research from areas such as cognitive, social, and developmental psychology, evolutionary theory, linguistics, theology and philosophy." 

He says: "A growing body of evidence suggests that humans do have a rudimentary moral sense from the very start of life."

More profile about the speaker
Paul Bloom | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2011

Paul Bloom: The origins of pleasure

Paul Bloom: Pochodzenie przyjemności

Filmed:
2,137,903 views

Dlaczego wolimy oryginalny obraz niż podróbkę? Psycholog Paul Bloom argumentuje, że ludzie są esencjalistami - nasze poglądy dotyczące historii obiektu zmieniają nasze doświadczanie go, nie jako iluzja, ale jako fundamentalna cecha przyjemności (a także bólu).
- Psychologist
Paul Bloom explores some of the most puzzling aspects of human nature, including pleasure, religion, and morality. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
I'm going to talk todaydzisiaj
0
0
2000
Chcę dzisiaj opowiedzieć
00:17
about the pleasuresprzyjemności of everydaycodziennie life.
1
2000
2000
o przyjemnościach życia codziennego.
00:19
But I want to beginzaczynać with a storyfabuła
2
4000
2000
Ale chcę zacząć opowieścią
00:21
of an unusualniezwykły and terriblestraszny man.
3
6000
2000
o niezwykłym i strasznym człowieku.
00:23
This is HermannHermann GoeringGoeringa.
4
8000
2000
To Hermann Goering.
00:25
GoeringGoeringa was Hitler'sHitlera seconddruga in commanddowództwo in WorldŚwiat WarWojny IIII,
5
10000
3000
Goering był zastępcą Hitlera podczas II wojny światowej,
00:28
his designatedwyznaczone successornastępca.
6
13000
2000
jego wyznaczonym następcą.
00:30
And like HitlerHitler,
7
15000
2000
I jak Hitler,
00:32
GoeringGoeringa fanciedzdawało himselfsamego siebie a collectorKolekcjoner of artsztuka.
8
17000
2000
Goering uważał się za kolekcjonera sztuki.
00:34
He wentposzedł throughprzez EuropeEuropy, throughprzez WorldŚwiat WarWojny IIII,
9
19000
2000
Przeszedł przez Europę, przez II wojnę światową,
00:36
stealingkradzież, extortingWyłudzanie and occasionallysporadycznie buyingkupowanie
10
21000
3000
kradnąc, wymuszając i czasem kupując
00:39
variousróżnorodny paintingsobrazy for his collectionkolekcja.
11
24000
2000
różne obrazy do swojej kolekcji.
00:41
And what he really wanted was something by VermeerVermeer.
12
26000
3000
Takie, którego naprawdę pragnął, miało być pędzla Vermeera.
00:44
HitlerHitler had two of them, and he didn't have any.
13
29000
3000
Hitler miał takie dwa, a on nie miał żadnego.
00:47
So he finallywreszcie founduznany an artsztuka dealerkupiec,
14
32000
2000
Więc w końcu znalazł marszanda,
00:49
a DutchHolenderski artsztuka dealerkupiec namedo imieniu HanHan vanawangarda MeegerenMeegeren,
15
34000
3000
holenderskiego marszanda Hana van Meegrena,
00:52
who soldsprzedany him a wonderfulwspaniale VermeerVermeer
16
37000
2000
który sprzedał mu pięknego Vermeera
00:54
for the costkoszt of what would now be 10 millionmilion dollarsdolarów.
17
39000
3000
za cenę dzisiejszych 10 milionów dolarów.
00:57
And it was his favoriteulubiony artworkgrafika ever.
18
42000
3000
I to było jego ulubione dzieło.
01:00
WorldŚwiat WarWojny IIII cameoprawa ołowiana witrażu to an endkoniec,
19
45000
2000
II wojna światowa się skończyła,
01:02
and GoeringGoeringa was capturedschwytany, triedwypróbowany at NurembergNuremberg
20
47000
3000
Goering został pojmany, osądzony w Norymberdze
01:05
and ultimatelyostatecznie sentencedskazany to deathśmierć.
21
50000
3000
i w końcu skazany na śmierć.
01:08
Then the AlliedAllied forcessiły wentposzedł throughprzez his collectionskolekcje
22
53000
2000
Potem alianci przejrzeli jego zbiory,
01:10
and founduznany the paintingsobrazy
23
55000
2000
znaleźli obrazy
01:12
and wentposzedł after the people who soldsprzedany it to him.
24
57000
2000
i szukali ludzi, którzy je sprzedali.
01:14
And at some pointpunkt the DutchHolenderski policePolicja cameoprawa ołowiana witrażu into AmsterdamAmsterdam
25
59000
3000
W pewnym momencie holenderska policja dotarła do Amsterdamu
01:17
and arrestedaresztowany VanVan MeegerenMeegeren.
26
62000
2000
i aresztowała van Meegrena.
01:19
VanVan MeegerenMeegeren was chargednaładowany with the crimeprzestępstwo of treasonZdrada,
27
64000
3000
Van Meegren został oskarżony o zdradę,
01:22
whichktóry is itselfsamo punishablekaralne by deathśmierć.
28
67000
3000
która karana jest śmiercią.
01:25
SixSześć weekstygodnie into his prisonwięzienie sentencezdanie,
29
70000
2000
Po sześciu tygodniach kary więzienia,
01:27
vanawangarda MeegerenMeegeren confessedprzyznał się.
30
72000
2000
Van Meegren przyznał się.
01:29
But he didn't confesswyznać to treasonZdrada.
31
74000
2000
Ale nie przyznał się do zdrady.
01:31
He said, "I did not sellSprzedać a great masterpiecearcydzieło
32
76000
3000
Powiedział: "Nie sprzedałem wielkiego dzieła
01:34
to that NaziNazistowskich.
33
79000
2000
temu naziście.
01:36
I paintednamalowany it myselfsiebie; I'm a forgerfałszerz."
34
81000
3000
Sam to namalowałem, jestem fałszerzem."
01:39
Now nobodynikt believeduwierzyli him.
35
84000
3000
Nikt mu nie uwierzył.
01:42
And he said, "I'll proveokazać się it.
36
87000
2000
Powiedział więc: "Udowodnię to.
01:44
BringPrzynieść me a canvasbrezentowy and some paintfarba,
37
89000
2000
Przynieście mi płótno i farby,
01:46
and I will paintfarba a VermeerVermeer much better
38
91000
2000
a namaluję znacznie lepszego Vermeera
01:48
than I soldsprzedany that disgustingobrzydliwy NaziNazistowskich.
39
93000
2000
niż ten, którego sprzedałem temu obrzydliwemu naziście.
01:50
I alsorównież need alcoholalkohol and morphinemorfiny, because it's the only way I can work."
40
95000
3000
Potrzebuję też alkoholu i morfiny, ponieważ tylko tak mogę pracować."
01:53
(LaughterŚmiech)
41
98000
2000
(Śmiech)
01:55
So they broughtprzyniósł him in.
42
100000
2000
Więc przynieśli mu to wszystko.
01:57
He paintednamalowany a beautifulpiękny VermeerVermeer.
43
102000
3000
Namalował pięknego Vermeera.
02:00
And then the chargesopłaty of treasonZdrada were droppedporzucone.
44
105000
3000
A wówczas odsunięto oskarżenie o zdradę.
02:03
He had a lessermałopolskie chargeopłata of forgeryfałszerstwo,
45
108000
2000
Dostał lżejsze oskarżenie o fałszerstwo,
02:05
got a yearrok sentencezdanie
46
110000
2000
dostał roczny wyrok
02:07
and diedzmarły a herobohater to the DutchHolenderski people.
47
112000
3000
i zmarł jako holenderski bohater.
02:11
There's a lot more to be said about vanawangarda MeegerenMeegeren,
48
116000
3000
Można powiedzieć wiele więcej o van Meegrenie,
02:14
but I want to turnskręcać now to GoeringGoeringa,
49
119000
2000
ale chcę wrócić do Goeringa,
02:16
who'skto jest picturedna zdjęciu here beingistota interrogatedprzesłuchiwany at NurembergNuremberg.
50
121000
3000
którego widać tutaj podczas przesłuchania w Norymberdze.
02:19
Now GoeringGoeringa was, by all accountskonta, a terriblestraszny man.
51
124000
2000
Goering był, pod każdym względem, strasznym człowiekiem.
02:21
Even for a NaziNazistowskich, he was a terriblestraszny man.
52
126000
3000
Nawet jak na nazistę był straszny.
02:24
His AmericanAmerykański interrogatorsśledczy describedopisane him
53
129000
3000
Przesłuchujący go amerykańscy śledczy opisali go
02:27
as an amicablepolubownego psychopathpsychopata.
54
132000
2000
jako przyjacielskiego psychopatę.
02:29
But you could feel sympathywspółczucie
55
134000
2000
Ale możecie empatyzować
02:31
for the reactionreakcja he had
56
136000
2000
z jego reakcją,
02:33
when he was told that his favoriteulubiony paintingobraz
57
138000
2000
gdy powiedziano mu, że jego ulubiony obraz
02:35
was actuallytak właściwie a forgeryfałszerstwo.
58
140000
2000
był w rzeczywistości podróbką.
02:37
AccordingZgodnie z to his biographerbiograf,
59
142000
2000
Zgodnie z wypowiedzią jego biografa,
02:39
"He lookedspojrzał as if for the first time
60
144000
2000
"Wyglądał jakby po raz pierwszy
02:41
he had discoveredodkryty there was evilzło in the worldświat."
61
146000
2000
odkrył, że jest zło na świecie."
02:43
(LaughterŚmiech)
62
148000
3000
(Śmiech)
02:46
And he killedzabity himselfsamego siebie soonwkrótce afterwardspotem.
63
151000
3000
A krótko po tym się zabił.
02:49
He had discoveredodkryty after all
64
154000
2000
Ostatecznie odkrył,
02:51
that the paintingobraz he thought was this
65
156000
2000
że obraz, o którym myślał, że jest tym,
02:53
was actuallytak właściwie that.
66
158000
3000
był tak naprawdę tym.
02:56
It lookedspojrzał the samepodobnie,
67
161000
2000
Wyglądał tak samo,
02:58
but it had a differentróżne originpochodzenie, it was a differentróżne artworkgrafika.
68
163000
2000
ale miał inne pochodzenie, było to inne dzieło.
03:00
It wasn'tnie było just him who was in for a shockzaszokować.
69
165000
2000
Nie tylko on był w szoku.
03:02
OnceRaz vanawangarda MeegerenMeegeren was on trialpróba, he couldn'tnie mógł stop talkingmówić.
70
167000
3000
Kiedy już van Meegren stanął przed sądem, nie mógł przestać gadać.
03:05
And he boastedchwalił się about all the great masterpiecesarcydzieła
71
170000
2000
I chwalił się wszystkimi wielkimi dziełami,
03:07
that he himselfsamego siebie had paintednamalowany
72
172000
2000
które sam namalował,
03:09
that were attributedprzypisać to other artistsartyści.
73
174000
2000
a które przypisywano innym artystom.
03:11
In particularszczególny, "The SupperKolacja at EmmausEmaus"
74
176000
2000
W szczególności "Wieczerza w Emaus",
03:13
whichktóry was viewedobejrzeli as Vermeer'sVermeera finestnajlepsze masterpiecearcydzieło, his bestNajlepiej work --
75
178000
3000
którą postrzegano jako największe arcydzieło Vermeera, jego najlepszą pracę -
03:16
people would come [from] all over the worldświat to see it --
76
181000
3000
ludzie przybywali z całego świata by je zobaczyć -
03:19
was actuallytak właściwie a forgeryfałszerstwo.
77
184000
2000
była w rzeczywistości falsyfikatem.
03:21
It was not that paintingobraz, but that paintingobraz.
78
186000
2000
To nie było to malowidło, ale to malowidło.
03:23
And when that was discoveredodkryty,
79
188000
2000
I kiedy to odkryto,
03:25
it lostStracony all its valuewartość and was takenwzięty away from the museummuzeum.
80
190000
3000
straciło całą swoją wartość i zostało usunięte z muzeum.
03:28
Why does this mattermateria?
81
193000
2000
Dlaczego to ma znaczenie?
03:30
I'm a psychologistspsychologowie -- why do originspoczątki mattermateria so much?
82
195000
3000
Psycholodzy, dlaczego pochodzenie ma tak wielkie znaczenie?
03:33
Why do we respondodpowiadać so much
83
198000
2000
Dlaczego tak bardzo reagujemy
03:35
to our knowledgewiedza, umiejętności of where something comespochodzi from?
84
200000
3000
na swoją wiedzę dotyczącą tego, skąd coś pochodzi?
03:38
Well there's an answerodpowiedź that manywiele people would give.
85
203000
2000
Jest taka odpowiedź, która często pada.
03:40
ManyWiele sociologistssocjologowie like VeblenVeblen and WolfeWolfe
86
205000
3000
Wielu socjologów jak Veblen i Wolfe
03:43
would arguespierać się that the reasonpowód why we take originspoczątki so seriouslypoważnie
87
208000
3000
argumentowałoby, że przyczyną, dla której tak poważnie traktujemy pochodzenie,
03:46
is because we're snobssnobów, because we're focusedskupiony on statusstatus.
88
211000
3000
jest nasz snobizm, nasze skupienie na statusie.
03:49
AmongWśród other things,
89
214000
2000
Między innymi,
03:51
if you want to showpokazać off how richbogaty you are, how powerfulpotężny you are,
90
216000
2000
jeśli chcesz się pochwalić swoim bogactwem, wpływami,
03:53
it's always better to ownwłasny an originaloryginalny than a forgeryfałszerstwo
91
218000
2000
zawsze lepiej posiadać oryginał niż podróbkę,
03:55
because there's always going to be fewermniej originalsoryginały than forgeriesfalsyfikaty.
92
220000
3000
ponieważ zawsze będzie mniej oryginałów niż podróbek.
03:59
I don't doubtwątpić that that playsgra some rolerola,
93
224000
2000
Nie wątpię, że odgrywa to pewną rolę,
04:01
but what I want to convinceprzekonać you of todaydzisiaj
94
226000
2000
ale chcę was dzisiaj przekonać,
04:03
is that there's something elsejeszcze going on.
95
228000
2000
że dzieje się coś innego.
04:05
I want to convinceprzekonać you
96
230000
2000
Chcę was przekonać,
04:07
that humansludzie are, to some extentstopień, naturalnaturalny bornurodzony essentialistsessentialists.
97
232000
3000
że ludzie są, do pewnego stopnia, urodzonymi esencjalistami.
04:10
What I mean by this
98
235000
2000
Rozumiem przez to,
04:12
is we don't just respondodpowiadać to things as we see them,
99
237000
2000
że nie reagujemy na rzeczy jakimi je widzimy,
04:14
or feel them, or hearsłyszeć them.
100
239000
2000
lub czujemy, lub słyszymy.
04:16
RatherRaczej, our responseodpowiedź is conditionedklimatyzowane on our beliefswierzenia,
101
241000
3000
Nasza reakcja jest raczej uwarunkowana naszymi przekonaniami,
04:19
about what they really are, what they cameoprawa ołowiana witrażu from,
102
244000
3000
o tym, czym one naprawdę są, skąd pochodzą,
04:22
what they're madezrobiony of, what theirich hiddenukryty natureNatura is.
103
247000
3000
z czego są wykonane, jaka jest ich ukryta natura.
04:25
I want to suggestsugerować that this is trueprawdziwe,
104
250000
2000
Chcę zasugerować, że sprawdza się to
04:27
not just for how we think about things,
105
252000
2000
nie tylko dla naszego myślenia o rzeczach,
04:29
but how we reactreagować to things.
106
254000
2000
ale i naszych reakcji na nie.
04:31
So I want to suggestsugerować that pleasureprzyjemność is deepgłęboki --
107
256000
2000
Więc chcę zasugerować, że przyjemność jest głęboka -
04:33
and that this isn't trueprawdziwe
108
258000
2000
i że nie jest to prawdziwe
04:35
just for higherwyższy levelpoziom pleasuresprzyjemności like artsztuka,
109
260000
3000
tylko dla przyjemności wyższego rzędu jak sztuka,
04:38
but even the mostwiększość seeminglypozornie simpleprosty pleasuresprzyjemności
110
263000
3000
ale nawet wydawałoby się najprostsze przyjemności
04:41
are affectedafektowany by our beliefswierzenia about hiddenukryty essencesesencje.
111
266000
3000
ulegają wpływowi naszych przekonań o ich ukrytej esencji.
04:44
So take foodjedzenie.
112
269000
2000
Weźmy jedzenie.
04:46
Would you eatjeść this?
113
271000
2000
Zjedlibyście to?
04:48
Well, a good answerodpowiedź is, "It dependszależy. What is it?"
114
273000
3000
Cóż, dobra odpowiedzią jest: "To zależy. Co to jest?"
04:51
Some of you would eatjeść it if it's porkwieprzowina, but not beefwołowina.
115
276000
2000
Niektórzy z was zjedliby to jeśli to wieprzowina, ale nie wołowina.
04:53
Some of you would eatjeść it if it's beefwołowina, but not porkwieprzowina.
116
278000
3000
Inni zjedliby jeśli to wołowina, ale nie wieprzowina.
04:56
FewKilka of you would eatjeść it if it's a ratszczur
117
281000
2000
Kilkoro zjadłoby jeśli to szczur
04:58
or a humanczłowiek.
118
283000
2000
lub człowiek.
05:00
Some of you would eatjeść it only if it's a strangelydziwnie coloredkolorowy piecekawałek of tofutofu.
119
285000
3000
Niektórzy z was zjedliby tylko jeśli to kawałek tofu w dziwnym kolorze.
05:04
That's not so surprisingzaskakujący.
120
289000
2000
Nie jest to zaskakujące.
05:06
But what's more interestingciekawy
121
291000
2000
Ale co bardziej interesujące,
05:08
is how it tastesSmaki to you
122
293000
2000
smak tego
05:10
will dependzależeć criticallykrytycznie on what you think you're eatingjedzenie.
123
295000
3000
będzie istotnie zależał od przekonania o tym, co jecie.
05:13
So one demonstrationdemonstracja of this was doneGotowe with youngmłody childrendzieci.
124
298000
3000
Unaoczniono to na małych dzieciach.
05:16
How do you make childrendzieci
125
301000
2000
Jak sprawić by dzieci
05:18
not just be more likelyprawdopodobne to eatjeść carrotsmarchew and drinkdrink milkmleko,
126
303000
3000
nie tylko chętniej jadły marchewki i piły mleko,
05:21
but to get more pleasureprzyjemność from eatingjedzenie carrotsmarchew and drinkingpicie milkmleko --
127
306000
3000
ale i czerpały więcej przyjemności z jedzenia marchewek i picia mleka -
05:24
to think they tastesmak better?
128
309000
2000
by myślały, że smakują one lepiej?
05:26
It's simpleprosty, you tell them they're from McDonald'sMcDonald's.
129
311000
3000
To proste, mówi się im, że są z McDonalda.
05:29
They believe McDonald'sMcDonald's foodjedzenie is tastiersmaczniejsze,
130
314000
2000
Dzieci wierzą, że jedzenie z McDonalda jest smaczniejsze,
05:31
and it leadswskazówki them to experiencedoświadczenie it as tastiersmaczniejsze.
131
316000
3000
co sprawia, że smakuje im ono bardziej.
05:34
How do you get adultsdorośli ludzie to really enjoycieszyć się winewino?
132
319000
2000
Jak sprawić, by dorosłym naprawdę smakowało wino?
05:36
It's very simpleprosty:
133
321000
2000
To bardzo proste:
05:38
pourwlać it from an expensivedrogi bottlebutelka.
134
323000
2000
nalej go z drogiej butelki.
05:40
There are now dozensdziesiątki, perhapsmoże hundredssetki of studiesstudia showingseans
135
325000
3000
Są teraz tuziny, może setki badań wykazujących,
05:43
that if you believe you're drinkingpicie the expensivedrogi stuffrzeczy,
136
328000
2000
że jeśli wierzysz, że pijesz coś drogiego,
05:45
it tastesSmaki better to you.
137
330000
2000
smakuje ci to lepiej.
05:47
This was recentlyostatnio doneGotowe with a neuroscientificneuroscientific twistTwist.
138
332000
3000
Niedawno zbadano to z pomocą neuronauki.
05:50
They get people into a fMRIfMRI scannerskaner,
139
335000
2000
Wkładają ludzi w skaner fMRI
05:52
and while they're lyingkłamstwo there, throughprzez a tuberura,
140
337000
2000
i podczas gdy oni tam leżą, przez rurkę
05:54
they get to sipSIP winewino.
141
339000
2000
podaje im się wino.
05:56
In frontz przodu of them on a screenekran is informationInformacja about the winewino.
142
341000
3000
Przed nimi na ekranie jest informacja o winie.
05:59
EverybodyKażdy, of coursekurs,
143
344000
2000
Każdy, oczywiście,
06:01
drinksnapoje exactlydokładnie the samepodobnie winewino.
144
346000
2000
pije dokładnie to samo wino.
06:03
But if you believe you're drinkingpicie expensivedrogi stuffrzeczy,
145
348000
3000
Ale jeśli wierzysz, że pijesz coś drogiego,
06:06
partsCzęści of the brainmózg associatedpowiązany with pleasureprzyjemność and rewardnagroda
146
351000
3000
obszary mózgu związane z przyjemnością i nagrodą
06:09
lightlekki up like a ChristmasBoże Narodzenie treedrzewo.
147
354000
2000
świecą się jak świąteczna choinka.
06:11
It's not just that you say it's more pleasurablePrzyjemny, you say you like it more,
148
356000
3000
Nie tylko mówisz, że to przyjemniejsze, że bardziej ci się to podoba,
06:14
you really experiencedoświadczenie it in a differentróżne way.
149
359000
3000
ale naprawdę doświadczasz tego w inny sposób.
06:17
Or take sexseks.
150
362000
3000
Weźmy seks.
06:20
These are stimulibodźce I've used in some of my studiesstudia.
151
365000
3000
To są bodźce, których używałem w niektórych moich badaniach.
06:23
And if you simplypo prostu showpokazać people these pictureskino,
152
368000
3000
I jeśli po prostu pokaże się ludziom te zdjęcia,
06:26
they'lloni to zrobią say these are fairlydość attractiveatrakcyjny people.
153
371000
2000
powiedzą, że to są całkiem atrakcyjni ludzie.
06:28
But how attractiveatrakcyjny you find them,
154
373000
3000
Ale jak atrakcyjni będą,
06:31
how sexuallyseksualnie or romanticallyromantycznie movedprzeniósł you are by them,
155
376000
3000
jak bardzo będą cię poruszać seksualnie lub romantycznie,
06:34
restspodpórki criticallykrytycznie on who you think you're looking at.
156
379000
3000
zależy głównie od tego, na kogo uważasz, że patrzysz.
06:37
You probablyprawdopodobnie think the pictureobrazek on the left is malemęski,
157
382000
3000
Myślicie pewnie, że zdjęcie po lewej to mężczyzną,
06:40
the one on the right is femalePłeć żeńska.
158
385000
2000
po prawej kobieta.
06:42
If that beliefwiara turnsskręca out to be mistakenbłędny, it will make a differenceróżnica.
159
387000
3000
Jeśli to przekonanie okaże się błędne, będzie to robiło różnicę.
06:45
(LaughterŚmiech)
160
390000
2000
(Śmiech)
06:47
It will make a differenceróżnica if they turnskręcać out to be
161
392000
2000
Będzie robiło różnicę, jeśli okażą się
06:49
much youngermniejszy or much olderstarsze than you think they are.
162
394000
3000
dużo młodsi albo dużo starsi niż myślisz, że są.
06:52
It will make a differenceróżnica if you were to discoverodkryć
163
397000
2000
Będzie robiło różnicę, jeśli odkryjesz,
06:54
that the personosoba you're looking at with lustżądza
164
399000
2000
że osoba, na którą patrzysz z pożądaniem
06:56
is actuallytak właściwie a disguisedw przebraniu versionwersja of your sonsyn or daughtercórka,
165
401000
2000
jest w rzeczywistości przebraną wersją twojego syna lub córki,
06:58
your mothermama or fatherojciec.
166
403000
2000
matki lub ojca.
07:00
KnowingWiedząc somebody'sczyjś your kinkin typicallyzwykle killszabija the libidolibido.
167
405000
3000
Wiedza, że ktoś jest twoim krewnym zabija libido.
07:03
Maybe one of the mostwiększość hearteningotuchy findingsustalenia
168
408000
2000
Chyba jednym z najbardziej pocieszających odkryć
07:05
from the psychologyPsychologia of pleasureprzyjemność
169
410000
2000
psychologii przyjemności
07:07
is there's more to looking good than your physicalfizyczny appearancewygląd.
170
412000
3000
jest to, że trzeba czegoś więcej niż wyglądu fizycznego, by wyglądać dobrze.
07:10
If you like somebodyktoś, they look better to you.
171
415000
3000
Jeśli kogoś lubisz, wygląda on dla ciebie lepiej.
07:13
This is why spousesmałżonkowie in happyszczęśliwy marriagesmałżeństwa
172
418000
3000
To dlatego partnerzy w szczęśliwych małżeństwach
07:16
tendzmierzać to think that theirich husbandmąż or wifeżona
173
421000
2000
uważają, że ich mąż czy żona
07:18
lookswygląda much better than anyonektokolwiek elsejeszcze thinksmyśli that they do.
174
423000
3000
wyglądają znacznie lepiej niż ktokolwiek inny myśli, że wyglądają.
07:21
(LaughterŚmiech)
175
426000
2000
(Śmiech)
07:23
A particularlyszczególnie dramaticdramatyczny exampleprzykład of this
176
428000
3000
Szczególnie dramatyczny przykład
07:26
comespochodzi from a neurologicalneurologiczny disordernieład knownznany as CapgrasCapgras syndromezespół.
177
431000
3000
niesie zaburzenie neurologiczne znane jako zespół Capgrasa.
07:29
So CapgrasCapgras syndromezespół is a disordernieład
178
434000
3000
Zespół Capgrasa to zaburzenie,
07:32
where you get a specifickonkretny delusionurojenia.
179
437000
2000
w którym ma się szczególne urojenie.
07:34
SufferersOsób cierpiących na of CapgrasCapgras syndromezespół
180
439000
2000
Chorzy na zespół Capgrasa
07:36
believe that the people they love mostwiększość in the worldświat
181
441000
2000
uważają, że ludzie, których kochają najbardziej na świecie
07:38
have been replacedzastąpiony by perfectidealny duplicatesduplikaty.
182
443000
2000
są podstawieni przez idealnych sobowtórów.
07:40
Now oftenczęsto, a resultwynik of CapgrasCapgras syndromezespół is tragictragiczny.
183
445000
3000
Często wynik zespołu Capgrasa jest tragiczny.
07:43
People have murderedzamordowany those that they lovedkochany,
184
448000
2000
Ludzie mordowali tych, których kochają,
07:45
believingwierząc that they were murderingmordowanie an imposteroszustem.
185
450000
3000
wierząc, że mordują oszusta.
07:48
But there's at leastnajmniej one casewalizka
186
453000
2000
Ale jest przynajmniej jeden przypadek,
07:50
where CapgrasCapgras syndromezespół had a happyszczęśliwy endingkończący się.
187
455000
2000
gdy zespół Capgrasa miał szczęśliwe zakończenie.
07:52
This was recordednagrany in 1931.
188
457000
2000
Opisano to w 1931.
07:54
"ResearchBadania describedopisane a womankobieta with CapgrasCapgras syndromezespół
189
459000
3000
"Badanie opisuje kobietę z zespołem Capgrasa,
07:57
who complainedskarżył się about her poorlysłabo endowedobdarzeni and sexuallyseksualnie inadequateniewystarczające loverkochanka."
190
462000
3000
która skarżyła się na swojego kiepsko wyposażonego i seksualnie nieudolnego kochanka."
08:00
But that was before she got CapgrasCapgras syndromezespół.
191
465000
3000
Ale to było przed zapadnięciem na zespół Capgrasa.
08:03
After she got it, "She was happyszczęśliwy to reportraport
192
468000
2000
Dotknięta nim, "Była szczęśliwa opowiadając,
08:05
that she has discoveredodkryty that he possessedopętany a doublepodwójnie
193
470000
3000
że odkryła, iż posiada on sobowtóra,
08:08
who was richbogaty, virilemęski, handsomeprzystojny and aristocraticarystokratycznej."
194
473000
2000
który był bogaty, męski, przystojny i o arystokratycznym pochodzeniu."
08:10
Of coursekurs, it was the samepodobnie man,
195
475000
2000
Oczywiście był to ten sam mężczyzna,
08:12
but she was seeingwidzenie him in differentróżne wayssposoby.
196
477000
2000
ale postrzegała go inaczej.
08:14
As a thirdtrzeci exampleprzykład,
197
479000
2000
Jako trzeci przykład
08:16
considerrozważać consumerkonsument productsprodukty.
198
481000
2000
rozważcie produkty konsumenckie.
08:18
So one reasonpowód why you mightmoc like something is its utilityużyteczność.
199
483000
3000
Jedną przyczyną, dla której możesz coś lubić jest użyteczność.
08:21
You can put shoesbuty on your feetstopy; you can playgrać golfgolf with golfgolf clubskluby;
200
486000
3000
Możesz założyć buty na stopy, grać w golfa kijami,
08:24
and chewedżuć up bubblebańka gumguma doesn't do anything at all for you.
201
489000
3000
a wyżuta guma prawdopodobnie do niczego ci nie służy.
08:27
But eachkażdy of these threetrzy objectsobiekty has valuewartość
202
492000
2000
Ale każda z tych trzech rzeczy ma wartość
08:29
abovepowyżej and beyondpoza what it can do for you
203
494000
2000
ponad to, do czego może służyć,
08:31
basedna podstawie on its historyhistoria.
204
496000
2000
bazującą na swojej historii.
08:33
The golfgolf clubskluby were ownedwłasnością by JohnJohn F. KennedyKennedy
205
498000
3000
Kije golfowe należały do Johna F. Kennedy'ego
08:36
and soldsprzedany for three-quarterstrzy czwarte of a millionmilion dollarsdolarów at auctionAukcja.
206
501000
3000
i sprzedano je za 750 000$ na aukcji.
08:39
The bubblebańka gumguma was chewedżuć up by popmuzyka pop stargwiazda BritneyBritney SpearsSpears
207
504000
3000
Guma była żuta przez gwiazdę muzyki pop Britney Spears
08:42
and soldsprzedany for severalkilka hundredssetki of dollarsdolarów.
208
507000
2000
i sprzedana za kilka tysięcy dolarów.
08:44
And in factfakt, there's a thrivingkwitnie marketrynek
209
509000
2000
W istocie kwitnie rynek
08:46
in the partiallyczęściowo eatenjeść foodjedzenie of belovedukochany people.
210
511000
3000
nadjedzonych potraw znanych ludzi.
08:49
(LaughterŚmiech)
211
514000
2000
(Śmiech)
08:51
The shoesbuty are perhapsmoże the mostwiększość valuablecenny of all.
212
516000
3000
Buty są chyba najcenniejsze ze wszystkiego.
08:54
AccordingZgodnie z to an unconfirmedniepotwierdzone reportraport,
213
519000
2000
Zgodnie z niepotwiedzonym doniesieniem
08:56
a SaudiArabii Saudyjskiej millionaireMilioner offeredoferowany 10 millionmilion dollarsdolarów
214
521000
2000
saudyjski milioner zaoferował 10 milionów dolarów
08:58
for this pairpara of shoesbuty.
215
523000
2000
za tę parę butów.
09:00
They were the oneste thrownrzucony at GeorgeGeorge BushBush
216
525000
3000
To były te rzucone w George'a Busha
09:03
at an IraqiIracki pressnaciśnij conferencekonferencja severalkilka yearslat agotemu.
217
528000
2000
na irackiej konferencji prasowej kilka lat temu.
09:05
(ApplauseAplauz)
218
530000
2000
(Oklaski)
09:07
Now this attractionatrakcja to objectsobiekty
219
532000
2000
To upodobanie do przedmiotów
09:09
doesn't just work for celebritysława objectsobiekty.
220
534000
2000
działa nie tylko w przypadku własności gwiazd.
09:11
EachKażdy one of us, mostwiększość people,
221
536000
2000
Każdy z nas, większość,
09:13
have something in our life that's literallydosłownie irreplaceableniezastąpione,
222
538000
3000
ma w życiu coś dosłownie nie do zastąpienia,
09:16
in that it has valuewartość because of its historyhistoria --
223
541000
3000
o wartości związanej ze swoją historią -
09:19
maybe your weddingślub ringpierścień, maybe your child'sdziecka babydziecko shoesbuty --
224
544000
3000
może obrączka ślubna, może pierwsze buciki dziecka -
09:22
so that if it was lostStracony, you couldn'tnie mógł get it back.
225
547000
3000
gdyby zostało to zagubione, nie można tego zastąpić.
09:25
You could get something that lookedspojrzał like it or feltczułem like it,
226
550000
2000
Można zdobyć coś, co wygląda podobnie,
09:27
but you couldn'tnie mógł get the samepodobnie objectobiekt back.
227
552000
3000
ale nie można odzyskać tego samego przedmiotu.
09:30
With my colleagueskoledzy GeorgeGeorge NewmanNewman and GilGil DiesendruckDiesendruck,
228
555000
3000
W kolegami Georgem Newmanem i Gilem Diesendruckiem
09:33
we'vemamy lookedspojrzał to see what sortsortować of factorsczynniki, what sortsortować of historyhistoria, matterssprawy
229
558000
3000
badaliśmy, jakie rodzaje czynników, jakie historie mają znaczenie
09:36
for the objectsobiekty that people like.
230
561000
2000
dla obiektów lubianych przez ludzi.
09:38
So in one of our experimentseksperymenty,
231
563000
2000
W jednym z naszych eksperymentów
09:40
we askedspytał people to nameNazwa a famoussławny personosoba who they adoreduwielbiał,
232
565000
3000
poprosiliśmy ludzi, by podali znaną osobę, którą uwielbiają,
09:43
a livingżycie personosoba they adoreduwielbiał.
233
568000
2000
żyjącą osobę, którą uwielbiają.
09:45
So one answerodpowiedź was GeorgeGeorge ClooneyClooney.
234
570000
2000
Jedną z odpowiedzi był George Clooney.
09:47
Then we askedspytał them,
235
572000
2000
Potem zapytaliśmy ich:
09:49
"How much would you payzapłacić for GeorgeGeorge Clooney'sClooney i sweaterSweter?"
236
574000
2000
"Jak dużo zapłaciłbyś za sweter George'a Clooneya?"
09:51
And the answerodpowiedź is a fairtargi amountilość --
237
576000
2000
I odpowiedzią jest duża suma -
09:53
more than you would payzapłacić for a brandMarka newNowy sweaterSweter
238
578000
3000
więcej niż zapłacilibyście za całkiem nowy sweter
09:56
or a sweaterSweter ownedwłasnością by somebodyktoś who you didn't adoreUwielbiam.
239
581000
3000
lub sweter posiadany przez kogoś, kogo nie uwielbiacie.
09:59
Then we askedspytał other groupsgrupy of subjectstematy --
240
584000
2000
Potem zapytaliśmy inne grupy badanych -
10:01
we gavedał them differentróżne restrictionsograniczenia
241
586000
2000
daliśmy im inne ograniczenia
10:03
and differentróżne conditionswarunki.
242
588000
2000
i inne warunki.
10:05
So for instanceinstancja, we told some people,
243
590000
2000
Więc na przykład, niektórym powiedzieliśmy:
10:07
"Look, you can buykupować the sweaterSweter,
244
592000
2000
"Zobacz, możesz kupić ten sweter,
10:09
but you can't tell anybodyktoś you ownwłasny it,
245
594000
2000
ale nikomu nie możesz powiedzieć, że go masz
10:11
and you can't resellodsprzedawać it."
246
596000
2000
i nie możesz go odsprzedać."
10:13
That dropskrople the valuewartość of it,
247
598000
2000
To obniża jego wartość,
10:15
suggestingsugestia that that's one reasonpowód why we like it.
248
600000
3000
sugerując, że jest to jedna z przyczyn, dla których go lubimy.
10:18
But what really causesprzyczyny an effectefekt
249
603000
2000
Ale co naprawdę wywiera wpływ,
10:20
is you tell people, "Look, you could resellodsprzedawać it, you could boastpochwalić się about it,
250
605000
3000
to powiedzenie ludziom: "Patrz, możesz go odsprzedać, możesz się nim chwalić,
10:23
but before it getsdostaje to you,
251
608000
2000
ale zanim do ciebie trafi,
10:25
it's thoroughlycałkowicie washedumyty."
252
610000
2000
zostanie dokładnie wyprany."
10:27
That causesprzyczyny a hugeolbrzymi dropupuszczać in the valuewartość.
253
612000
3000
To wywołuje ogromny spadek wartości.
10:30
As my wifeżona put it, "You've washedumyty away the ClooneyClooney cootiesCooties."
254
615000
3000
Jak powiedziała moja żona: "Wypraliście weszki Clooneya."
10:33
(LaughterŚmiech)
255
618000
2000
(Śmiech)
10:35
So let's go back to artsztuka.
256
620000
2000
Więc wróćmy do sztuki.
10:37
I would love a ChagallChagall. I love the work of ChagallChagall.
257
622000
2000
Chciałbym Chagalla. Kocham prace Chagalla.
10:39
If people want to get me something at the endkoniec of the conferencekonferencja,
258
624000
2000
Gdybyście chcieli mi coś dać na koniec konferencji,
10:41
you could buykupować me a ChagallChagall.
259
626000
2000
moglibyście kupić mi Chagalla.
10:43
But I don't want a duplicateduplikować,
260
628000
2000
Ale nie chcę kopii,
10:45
even if I can't tell the differenceróżnica.
261
630000
2000
nawet jeśli nie poznam różnicy.
10:47
That's not because, or it's not simplypo prostu because,
262
632000
2000
To nie dlatego, lub nie po prostu dlatego,
10:49
I'm a snobsnob and want to boastpochwalić się about havingmający an originaloryginalny.
263
634000
3000
że jestem snobem i chcę się chwalić oryginałem.
10:52
RatherRaczej, it's because I want something that has a specifickonkretny historyhistoria.
264
637000
3000
Raczej to dlatego, że chcę coś, co ma szczególną historię.
10:55
In the casewalizka of artworkgrafika,
265
640000
2000
W przypadku dzieła sztuki,
10:57
the historyhistoria is specialspecjalny indeedw rzeczy samej.
266
642000
2000
historia jest rzeczywiście szczególna.
10:59
The philosopherfilozof DenisDenis DuttonDutton
267
644000
2000
Filozof Denis Dutton
11:01
in his wonderfulwspaniale bookksiążka "The ArtSztuka InstinctInstynkt"
268
646000
2000
w swojej wspaniałej książce "The Art Instinct"
11:03
makesczyni the casewalizka that, "The valuewartość of an artworkgrafika
269
648000
2000
pisze, że "Wartość dzieła sztuki
11:05
is rootedukorzeniony in assumptionszałożenia about the humanczłowiek performancewydajność underlyingpoważniejszych its creationkreacja."
270
650000
3000
jest zakorzeniona w założeniach o działaniach człowieka leżących u podłoża jego tworzenia."
11:08
And that could explainwyjaśniać the differenceróżnica
271
653000
2000
I to by wyjaśniało różnicę
11:10
betweenpomiędzy an originaloryginalny and a forgeryfałszerstwo.
272
655000
2000
między oryginałem i podróbką.
11:12
They maymoże look alikezarówno, but they have a differentróżne historyhistoria.
273
657000
2000
Mogą wyglądać tak samo, ale mają różne historie.
11:14
The originaloryginalny is typicallyzwykle the productprodukt of a creativetwórczy actdziałać,
274
659000
3000
Oryginał jest najczęściej produktem aktu twórczości,
11:17
the forgeryfałszerstwo isn't.
275
662000
2000
falsyfikat nie.
11:19
I think this approachpodejście can explainwyjaśniać differencesróżnice
276
664000
3000
Sądzę, że to podejście może tłumaczyć różnice
11:22
in people'sludzie tastesmak in artsztuka.
277
667000
2000
w ludzkich gustach w sztuce.
11:24
This is a work by JacksonJackson PollockPollock.
278
669000
2000
To praca Jacksona Pollocka.
11:26
Who here likeslubi the work of JacksonJackson PollockPollock?
279
671000
3000
Kto tutaj lubi prace Jacksona Pollocka?
11:30
Okay. Who here, it does nothing for them?
280
675000
2000
OK. Kogo tutaj to nie rusza?
11:32
They just don't like it.
281
677000
3000
Po prostu go nie lubią.
11:35
I'm not going to make a claimroszczenie about who'skto jest right,
282
680000
2000
Nie będę rozstrzygał, kto ma rację,
11:37
but I will make an empiricalempiryczne claimroszczenie
283
682000
2000
ale wygłoszę empiryczne stwierdzenie
11:39
about people'sludzie intuitionsintuicje,
284
684000
2000
o ludzkiej intuicji,
11:41
whichktóry is that, if you like the work of JacksonJackson PollockPollock,
285
686000
2000
mianowicie, jeśli lubicie prace Jacksona Pollocka,
11:43
you'llTy będziesz tendzmierzać more so than the people who don't like it
286
688000
3000
będziecie bardziej przekonani niż ludzie, którzy go nie lubią,
11:46
to believe that these worksPrace are difficulttrudny to createStwórz,
287
691000
3000
że te prace są trudne do stworzenia,
11:49
that they requirewymagać a lot of time and energyenergia
288
694000
2000
że wymagają wiele czasu i energii,
11:51
and creativetwórczy energyenergia.
289
696000
2000
i to energii twórczej.
11:53
I use JacksonJackson PollockPollock on purposecel, powód as an exampleprzykład
290
698000
3000
Celowo używam Jacksona Pollocka jako przykładu,
11:56
because there's a youngmłody AmericanAmerykański artistartysta
291
701000
2000
ponieważ jest młoda amerykańska artystka,
11:58
who paintsmalatura very much in the stylestyl of JacksonJackson PollockPollock,
292
703000
2000
która maluje bardzo w stylu Jacksona Pollocka,
12:00
and her work was worthwartość
293
705000
2000
a jej praca była warta
12:02
manywiele tenskilkadziesiąt of thousandstysiące of dollarsdolarów --
294
707000
2000
wiele dziesiątek tysięcy dolarów -
12:04
in largeduży partczęść because she's a very youngmłody artistartysta.
295
709000
2000
w dużej mierze dlatego, że była bardzo młodą artystką.
12:06
This is MarlaMarla OlmsteadOlmstead
296
711000
2000
To Marla Olmstead,
12:08
who did mostwiększość of her work when she was threetrzy yearslat oldstary.
297
713000
2000
która namalowała większość swoich prac jako trzylatka.
12:10
The interestingciekawy thing about MarlaMarla OlmsteadOlmstead
298
715000
2000
Ciekawe w przypadku Marli Olmstead jest,
12:12
is her familyrodzina madezrobiony the mistakebłąd
299
717000
2000
że jej rodzina popełniła błąd,
12:14
of invitingatrakcyjny the televisiontelewizja programprogram 60 MinutesMinut IIII into theirich housedom
300
719000
4000
zapraszając program telewizyjny 60 Minutes II do swojego domu,
12:18
to filmfilm her paintingobraz.
301
723000
2000
by nagrali ją jak maluje.
12:20
And they then reportedzgłaszane that her fatherojciec was coachingCoaching her.
302
725000
3000
I podali wówczas, że uczy ją jej ojciec.
12:23
When this cameoprawa ołowiana witrażu out on televisiontelewizja,
303
728000
2000
Kiedy to ukazało się w telewizji,
12:25
the valuewartość of her artsztuka droppedporzucone to nothing.
304
730000
3000
wartość jej sztuki spadła do zera.
12:28
It was the samepodobnie artsztuka, physicallyfizycznie,
305
733000
2000
Fizycznie była to ta sama sztuka,
12:30
but the historyhistoria had changedzmienione.
306
735000
3000
ale historia się zmieniła.
12:33
I've been focusingskupienie now on the visualwizualny artssztuka,
307
738000
2000
Skupiałem się na sztukach wizualnych,
12:35
but I want to give two examplesprzykłady from musicmuzyka.
308
740000
2000
ale chcę podać dwa przykłady z muzyki.
12:37
This is JoshuaJoshua BellBell, a very famoussławny violinistskrzypek.
309
742000
2000
To Joshua Bell, bardzo znany skrzypek.
12:39
And the WashingtonWaszyngton PostStanowisko reporterreporter GeneGen WeingartenWeingarten
310
744000
3000
Reporter Washington Post Gene Weingarten
12:42
decidedzdecydowany to enlistzaciągnąć him for an audaciouszuchwały experimenteksperyment.
311
747000
3000
zdecydował się go nakłonić do zuchwałego eksperymentu.
12:45
The questionpytanie is: How much would people like JoshuaJoshua BellBell,
312
750000
2000
Pytanie brzmi: Jak bardzo ludziom spodoba się Joshua Bell,
12:47
the musicmuzyka of JoshuaJoshua BellBell,
313
752000
2000
muzyka Joshuy Bella,
12:49
if they didn't know they were listeningsłuchający to JoshuaJoshua BellBell?
314
754000
3000
jeśli nie będą wiedzieli, że słuchają Joshuy Bella?
12:53
So he got JoshuaJoshua BellBell to take his millionmilion dollardolar violinskrzypce
315
758000
3000
Więc skłonił Joshuę Bella do zabrania swoich skrzypiec wartych milion dolarów
12:56
down to a WashingtonWaszyngton D.C. subwaymetro stationstacja
316
761000
3000
na stację metra w Waszyngtonie
12:59
and standstoisko in the cornerkąt and see how much moneypieniądze he would make.
317
764000
3000
i stania w rogu, by zobaczyć, jak wiele pieniędzy zarobi.
13:02
And here'soto jest a briefkrótki clipspinacz of this.
318
767000
2000
I tu jest krótkie nagranie tego.
13:04
(ViolinSkrzypce musicmuzyka)
319
769000
7000
(muzyka skrzypcowa)
13:11
After beingistota there for three-quarterstrzy czwarte of an hourgodzina,
320
776000
2000
W ciągu trzech kwadransów
13:13
he madezrobiony 32 dollarsdolarów.
321
778000
3000
zarobił 32$.
13:16
Not badzły. It's alsorównież not good.
322
781000
2000
Nieźle. Nie jest to także dobrze.
13:18
ApparentlyNajwyraźniej to really enjoycieszyć się the musicmuzyka of JoshuaJoshua BellBell,
323
783000
3000
Widocznie by naprawdę się cieszyć muzyką Joshuy Bella
13:21
you have to know you're listeningsłuchający to JoshuaJoshua BellBell.
324
786000
3000
trzeba wiedzieć, że się słucha Joshuy Bella.
13:24
He actuallytak właściwie madezrobiony 20 dollarsdolarów more than that,
325
789000
2000
Tak naprawdę zarobił o 20$ więcej,
13:26
but he didn't countliczyć it.
326
791000
2000
ale tego nie policzył.
13:28
Because this womankobieta comespochodzi up --
327
793000
2000
Ponieważ przyszła ta kobieta -
13:30
you see at the endkoniec of the videowideo -- she comespochodzi up.
328
795000
2000
widzicie na końcu filmu - przyszła.
13:32
She had heardsłyszał him at the LibraryBiblioteka of CongressKongres a fewkilka weekstygodnie before
329
797000
2000
Słyszała go w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych kilka tygodni wcześniej
13:34
at this extravagantekstrawaganckie black-tieBlack-Tie affairromans.
330
799000
3000
na ekstrawaganckim galowym koncercie.
13:37
So she's stunnedoszołomiony that he's standingna stojąco in a subwaymetro stationstacja.
331
802000
3000
Więc jest oszołomiona, że on stoi na stacji metra.
13:40
So she's struckpowalony with pityszkoda.
332
805000
2000
Budzi w niej to litość.
13:42
She reachessięga into her purseportmonetka and handsręce him a 20.
333
807000
2000
Sięga do portmonetki i daje mu dwudziestkę.
13:44
(LaughterŚmiech)
334
809000
2000
(Śmiech)
13:46
(ApplauseAplauz)
335
811000
2000
(Oklaski)
13:48
The seconddruga exampleprzykład from musicmuzyka
336
813000
2000
Drugi przykład z muzyki
13:50
is from JohnJohn Cage'sCage modernistmodernista compositionkompozycja,
337
815000
2000
dotyczy utworu kompozytora współczesnego Johna Cage'a
13:52
"4'33"."
338
817000
2000
"4'33".
13:54
As manywiele of you know,
339
819000
2000
Jak wielu z was wie,
13:56
this is the compositionkompozycja where the pianistpianista sitssiedzi at a benchławka,
340
821000
3000
to kompozycja, gdzie pianista siada na stołku,
13:59
opensotwiera się up the pianofortepian
341
824000
2000
otwiera pianino,
14:01
and sitssiedzi and does nothing for fourcztery minutesminuty and 33 secondstowary drugiej jakości --
342
826000
2000
siedzi i nic nie robi przez 4 minuty i 33 sekundy -
14:03
that periodokres of silencecisza.
343
828000
2000
taki okres ciszy.
14:05
And people have differentróżne viewswidoki on this.
344
830000
2000
Ludzie mają na ten temat różne zdania.
14:07
But what I want to pointpunkt out
345
832000
2000
Ale chcę podkreślić,
14:09
is you can buykupować this from iTunesiTunes.
346
834000
2000
że można to kupić na iTunes.
14:11
(LaughterŚmiech)
347
836000
2000
(Śmiech)
14:13
For a dollardolar 99,
348
838000
2000
Za dolara dziewięćdziesiąt dziewięć,
14:15
you can listen to that silencecisza,
349
840000
2000
można słuchać tej ciszy,
14:17
whichktóry is differentróżne than other formsformularze of silencecisza.
350
842000
3000
która różni się od innych rodzajów ciszy.
14:20
(LaughterŚmiech)
351
845000
2000
(Śmiech)
14:22
Now I've been talkingmówić so fardaleko about pleasureprzyjemność,
352
847000
3000
Mówiłem do tej pory o przyjemności,
14:25
but what I want to suggestsugerować
353
850000
2000
ale chcę zasugerować,
14:27
is that everything I've said appliesdotyczy as well to painból.
354
852000
3000
że wszystko, co powiedziałem odnosi się także do bólu.
14:30
And how you think about what you're experiencingdoświadczanie,
355
855000
2000
I to, jak myślisz o swoim doświadczeniu,
14:32
your beliefswierzenia about the essenceistota of it,
356
857000
2000
twoje poglądy na jego esencję,
14:34
affectoddziaływać how it hurtsboli.
357
859000
2000
wpływają na to, jak bardzo boli.
14:36
One lovelyśliczny experimenteksperyment
358
861000
2000
Jeden cudowny eksperyment
14:38
was doneGotowe by KurtKurt GraySzary and DanDan WegnerWegner.
359
863000
2000
został przeprowadzony przez Kurta Graya i Dana Wegnera.
14:40
What they did was they hookedhaczykowaty up HarvardHarvard undergraduatespoziomie przeddyplomowym
360
865000
2000
Podłączyli studentów Harvardu
14:42
to an electricelektryczny shockzaszokować machinemaszyna.
361
867000
2000
do maszyny wydzielającej wstrząsy elektryczne.
14:44
And they gavedał them a seriesseria of painfulbolesny electricelektryczny shocksamortyzatory.
362
869000
3000
I podali im serię bolesnych wstrząsów elektrycznych.
14:47
So it was a seriesseria of fivepięć painfulbolesny shocksamortyzatory.
363
872000
3000
Więc była to seria pięciu bolesnych wstrząsów.
14:50
HalfPołowa of them are told that they're beingistota givendany the shocksamortyzatory
364
875000
2000
Połowie z nich powiedziano, że doświadczają wstrząsów
14:52
by somebodyktoś in anotherinne roompokój,
365
877000
2000
dawanych przez kogoś w innym pokoju,
14:54
but the personosoba in the other roompokój doesn't know they're givingdający them shocksamortyzatory.
366
879000
3000
ale osoba w innym pokoju nie wie, że razi ich prądem.
14:57
There's no malevolencezłej woli, they're just pressingpilny a buttonprzycisk.
367
882000
2000
Nie ma wrogości, po prostu naciskają guzik.
14:59
The first shockzaszokować is recordednagrany as very painfulbolesny.
368
884000
3000
Pierwszy wstrząs określano jako bardzo bolesny.
15:02
The seconddruga shockzaszokować feelsczuje lessmniej painfulbolesny, because you get a bitkawałek used to it.
369
887000
3000
Drugi wydaje się mniej bolesny, ponieważ trochę się przyzwyczajasz.
15:05
The thirdtrzeci dropskrople, the fourthczwarty, the fifthpiąty.
370
890000
2000
Spada trzeci, czwarty, piąty.
15:07
The painból getsdostaje lessmniej.
371
892000
3000
Ból się zmniejsza.
15:10
In the other conditionstan,
372
895000
2000
W drugim warunku
15:12
they're told that the personosoba in the nextNastępny roompokój
373
897000
2000
powiedziano im, że osoba w drugim pokoju
15:14
is shockingwstrząsający them on purposecel, powód -- knowswie they're shockingwstrząsający them.
374
899000
3000
razi ich specjalnie - wie, że ich razi.
15:17
The first shockzaszokować hurtsboli like hellpiekło.
375
902000
2000
Pierwszy wstrząs boli jak diabli.
15:19
The seconddruga shockzaszokować hurtsboli just as much,
376
904000
2000
Drugi boli tak samo,
15:21
and the thirdtrzeci and the fourthczwarty and the fifthpiąty.
377
906000
2000
i trzeci, i czwarty, i piąty.
15:23
It hurtsboli more
378
908000
2000
Boli bardziej,
15:25
if you believe somebodyktoś is doing it to you on purposecel, powód.
379
910000
3000
jeśli sądzisz, że ktoś to robi specjalnie.
15:28
The mostwiększość extremeskrajny exampleprzykład of this
380
913000
3000
Najbardziej skrajnym przykładem
15:31
is that in some casesprzypadki,
381
916000
2000
jest to, że w pewnych przypadkach
15:33
painból underpod the right circumstancesokoliczności
382
918000
2000
ból we właściwych okolicznościach
15:35
can transformprzekształcać into pleasureprzyjemność.
383
920000
2000
może się przemienić w przyjemność.
15:37
HumansLudzie have this extraordinarilyniezwykle interestingciekawy propertynieruchomość
384
922000
3000
Ludzie mają to niezwykle interesującą cechę,
15:40
that will oftenczęsto seekszukać out low-levelniskiego poziomu dosesdawki of painból
385
925000
2000
że często poszukują niskich dawek bólu
15:42
in controlledkontrolowane circumstancesokoliczności
386
927000
2000
w kontrolowanych okolicznościach
15:44
and take pleasureprzyjemność from it --
387
929000
2000
i czerpią z tego przyjemność -
15:46
as in the eatingjedzenie of hotgorąco chiliChili pepperspapryka
388
931000
2000
jak przy jedzeniu papryczek chilli
15:48
and rollerwałek coasterCoaster ridesprzejażdżki.
389
933000
3000
i jazdach na kolejce górce.
15:51
The pointpunkt was nicelyładnie summarizedpodsumowane
390
936000
2000
Zostało to ładnie podsumowane
15:53
by the poetpoeta JohnJohn MiltonMilton
391
938000
2000
przez poetę Johna Miltona,
15:55
who wrotenapisał, "The mindumysł is its ownwłasny placemiejsce,
392
940000
2000
który napisał: "Umysł jest miejscem samym w sobie,
15:57
and in itselfsamo can make a heavenniebo of hellpiekło,
393
942000
2000
i sam może uczynić niebo z piekła,
15:59
a hellpiekło of heavenniebo."
394
944000
2000
piekło z nieba."
16:01
And I'll endkoniec with that. Thank you.
395
946000
2000
I tym zakończę. Dziękuję.
16:03
(ApplauseAplauz)
396
948000
7000
(Oklaski)
Translated by Agata Lesnicka
Reviewed by Martyna Bajek

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Paul Bloom - Psychologist
Paul Bloom explores some of the most puzzling aspects of human nature, including pleasure, religion, and morality.

Why you should listen

In Paul Bloom’s last book, How Pleasure Works, he explores the often-mysterious enjoyment that people get out of experiences such as sex, food, art, and stories. His latest book, Just Babies, examines the nature and origins of good and evil. How do we decide what's fair and unfair? What is the relationship between emotion and rationality in our judgments of right and wrong? And how much of morality is present at birth? To answer these questions, he and his colleagues at Yale study how babies make moral decisions. (How do you present a moral quandary to a 6-month-old? Through simple, gamelike experiments that yield surprisingly adult-like results.)  

Paul Bloom is a passionate teacher of undergraduates, and his popular Introduction to Psychology 110 class has been released to the world through the Open Yale Courses program. He has recently completed a second MOOC, “Moralities of Everyday Life”, that introduced moral psychology to tens of thousands of students. And he also presents his research to a popular audience though articles in The Atlantic, The New Yorker, and The New York Times. Many of the projects he works on are student-initiated, and all of them, he notes, are "strongly interdisciplinary, bringing in theory and research from areas such as cognitive, social, and developmental psychology, evolutionary theory, linguistics, theology and philosophy." 

He says: "A growing body of evidence suggests that humans do have a rudimentary moral sense from the very start of life."

More profile about the speaker
Paul Bloom | Speaker | TED.com