ABOUT THE SPEAKER
Lisa Bu - Passionate reader
Lisa Bu has built a career helping people find great stories to listen to. Now she tells her own story.

Why you should listen

At TED's annual staff retreat, everyone has to get up and talk about something -- either about work, or about something interesting from their own lives. In fall 2012, our own Lisa Bu prepared a talk about her love of reading. And our quiet, funny and efficient Content Distribution Manager simply brought down the house, with a story that's too good not to share. We are thrilled and proud that Lisa is the first TED staffer ever to be invited to speak on the mainstage at the TED Conference.

Born and raised in Hunan, China, Lisa Bu has been with TED since 2011. Before that, she spent seven years as a talk show producer and a digital media content director at Wisconsin Public Radio. She's also a computer programmer, with a PhD in journalism and an MBA in information systems from the University of Wisconsin-Madison, as well as a BA in Chinese from Nanjing University in China.

More profile about the speaker
Lisa Bu | Speaker | TED.com
TED2013

Lisa Bu: How books can open your mind

Lisa Bu: Jak książki mogą otwierać umysły

Filmed:
4,963,279 views

Co się stanie, jeśli twoje dziecięce marzenia się nie spełnią? Lisa Bu, przystosowując się do nowego życia w Stanach Zjednoczonych, zwróciła się ku książkom, aby rozwinąć swój umysł i znaleźć dla siebie nową drogę. W tej osobistej i pięknej prelekcji o magii książek, dzieli się z nami unikalnym podejściem do czytania.
- Passionate reader
Lisa Bu has built a career helping people find great stories to listen to. Now she tells her own story. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
So I was trainedprzeszkolony to becomestają się a gymnastgimnastyk
0
607
2712
W prowincji Hunan, w 1970 roku
00:15
for two yearslat in HunanHunan, ChinaChiny in the 1970s.
1
3319
3656
przez dwa lata szkolono mnie
na gimnastyczkę.
00:18
When I was in the first gradestopień, the governmentrząd
2
6975
2545
Kiedy byłam w pierwszej klasie,
00:21
wanted to transfertransfer me to a schoolszkoła for athletessportowcy,
3
9520
2607
rząd chciał mnie przenieść
do szkoły dla sportowców,
00:24
all expenseswydatki paidpłatny.
4
12127
2048
zagwarantowano pokrycie kosztów.
00:26
But my tigerTygrys mothermama said, "No."
5
14175
2648
Ale moja "tygrysia mama"
powiedziała "nie".
00:28
My parentsrodzice wanted me to becomestają się
6
16823
2136
Rodzice chcieli,
00:30
an engineerinżynier like them.
7
18959
2104
żebym, jak oni,
została inżynierem.
00:33
After survivingprzeżycie the CulturalKulturalnych RevolutionRewolucja,
8
21063
2087
Po przetrwaniu rewolucji kulturalnej,
00:35
they firmlymocno believeduwierzyli there's only one sure way to happinessszczęście:
9
23150
3809
wierzyli, że istnieje tylko jeden
sposób na szczęście:
00:38
a safebezpieczny and well-paiddobrze płatne jobpraca.
10
26959
2933
bezpieczna i dobrze płatna praca.
00:41
It is not importantważny if I like the jobpraca or not.
11
29892
2795
Nieważne czy lubi się pracę, czy nie.
00:44
But my dreamśnić was to becomestają się a ChineseChiński operaopera singerpiosenkarz.
12
32687
5280
Ale moim marzeniem było zostać
chińska śpiewaczką operową.
00:49
That is me playinggra my imaginaryurojona pianofortepian.
13
37967
3648
Tu gram na wyimaginowanym fortepianie.
00:53
An operaopera singerpiosenkarz mustmusi startpoczątek trainingtrening youngmłody
14
41615
2184
Śpiewak operowy
musi rozpocząć szkolenie za młodu,
00:55
to learnuczyć się acrobaticsakrobatyka,
15
43799
1584
nauczyć się akrobatyki.
00:57
so I triedwypróbowany everything I could to go to operaopera schoolszkoła.
16
45383
2944
Robiłam wszystko,
żeby pójść do szkoły wokalnej.
01:00
I even wrotenapisał to the schoolszkoła principalgłówny
17
48327
2267
Nawet napisałam do dyrektora szkoły
01:02
and the hostgospodarz of a radioradio showpokazać.
18
50594
2761
i gospodarza audycji radiowych.
01:05
But no adultsdorośli ludzie likedlubiany the ideapomysł.
19
53355
3806
Ale dorosłym nie spodobał się mój pomysł.
01:09
No adultsdorośli ludzie believeduwierzyli I was seriouspoważny.
20
57161
2723
Nie wierzyli, że myślę o nim poważnie.
01:11
Only my friendsprzyjaciele supportedutrzymany me, but they were kidsdzieciaki,
21
59884
3244
Moi przyjaciele mnie wspierali,
ale byli dziećmi,
01:15
just as powerlessbezsilny as I was.
22
63128
2756
tak samo bezsilnymi jak ja.
01:17
So at agewiek 15, I knewwiedziałem I was too oldstary to be trainedprzeszkolony.
23
65884
5765
W wieku 15 lat , wiedziałam,
że jestem już za stara na szkolenie.
01:23
My dreamśnić would never come trueprawdziwe.
24
71649
2967
Moje marzenie nigdy się nie spełni.
01:26
I was afraidprzestraszony that for the restodpoczynek of my life
25
74616
3308
Bałam się, że do końca życia
01:29
some second-classdrugiej klasy happinessszczęście
26
77924
2037
szczęście obywatela drugiej kategorii
01:31
would be the bestNajlepiej I could hopenadzieja for.
27
79961
2537
będzie wszystkim, co osiągnę.
01:34
But that's so unfairnieuczciwe.
28
82498
2428
To takie niesprawiedliwe.
01:36
So I was determinedustalona to find anotherinne callingpowołanie.
29
84926
3802
Byłam zdeterminowany,
by znaleźć inne powołanie.
01:40
NobodyNikt nie around to teachnauczać me? Fine.
30
88728
2737
Nie mam żadnego mentora?
Trudno.
01:43
I turnedobrócony to booksksiążki.
31
91465
2232
Zaszyłam się w książkach.
01:45
I satisfiedzadowolona my hungergłód for parentalrodzicielskiej adviceRada
32
93697
3642
Zaspokoiłam głód na rodzicielskie rady
01:49
from this bookksiążka by a familyrodzina of writerspisarze and musiciansmuzycy.["CorrespondenceKorespondencja in the FamilyRodzina of FouFou LeiLei"]
33
97339
4877
tą książką napisaną przez rodzinę literatów i muzyków.
["Korespondencja rodziny Fou Lei"]
01:54
I founduznany my rolerola modelModel of an independentniezależny womankobieta
34
102216
3073
Znalazłem wzór do naśladowania
kobiety niezależnej,
01:57
when ConfucianKonfucjańskie traditiontradycja requireswymaga obedienceposłuszeństwo.["JaneJane EyreEyre"]
35
105289
3844
mimo że konfucjańska tradycja
wymaga posłuszeństwa. ["Jane Eyre"]
02:01
And I learnednauczyli to be efficientwydajny from this bookksiążka.["CheaperTańsze by the DozenTuzin"]
36
109133
3697
A skuteczności nauczyła mnie ta książka.
["Fałszywa dwunastka"]
02:04
And I was inspirednatchniony to studybadanie abroadza granicą after readingczytanie these.
37
112830
3965
A do nauki za granicą
zainspirowały mnie te pozycje.
02:08
["CompleteZakończyć WorksPrace of SanmaoSanmao" (akaaka EchoEcho ChanChan)] ["LessonsLekcje From HistoryHistoria" by NanNaN HuaijinHuaijin]
38
116795
2071
["Complete Works Sanmao" (aka Echo Chan)]
["Lessons From History" Nan Huaijin]
02:10
I cameoprawa ołowiana witrażu to the U.S. in 1995,
39
118866
3191
Przybyłam do USA w 1995 roku.
02:14
so whichktóry booksksiążki did I readczytać here first?
40
122057
2881
Jakie książki przeczytałam najpierw?
02:16
BooksKsiążki bannedZakazany in ChinaChiny, of coursekurs.
41
124938
3525
Książki zakazane w Chinach, oczywiście.
02:20
"The Good EarthZiemia" is about ChineseChiński peasantchłop life.
42
128463
3670
"Łaskawa ziemia" jest o życiu chińskiej wsi.
02:24
That's just not convenientwygodna for propagandaPropaganda. Got it.
43
132133
4102
To nie wygodne dla propagandy.
02:28
The BibleBiblii is interestingciekawy, but strangedziwne.
44
136235
3725
Biblia jest interesująca, ale dziwna.
02:31
(LaughterŚmiech)
45
139960
2485
(Śmiech)
02:34
That's a topictemat for a differentróżne day.
46
142445
3471
Ale to temat na inny dzień.
02:37
But the fifthpiąty commandmentprzykazanie gavedał me an epiphanyŚwięto Trzech Króli:
47
145916
3295
Jednak piąte przykazanie mnie oświeciło:
02:41
"You shallpowinien honorhonor your fatherojciec and mothermama."
48
149211
2979
"Czcij ojca swego i matkę swoją".
02:44
"HonorCześć," I said. "That's so differentróżne,
49
152190
2950
"Czcij" pomyślałam.
"To tak rożne
02:47
and better, than obeybyć posłusznym."
50
155140
1739
i o niebo lepsze, niż bądź posłuszny".
02:48
So it becomesstaje się my toolnarzędzie to climbwspinać się out
51
156879
2504
Znalazłam narzędzia,
żeby wydostać się
02:51
of this ConfucianKonfucjańskie guiltpoczucie winy trapPułapka
52
159383
2116
z pułapki konfucjańskiego poczucia winy
02:53
and to restarturuchom ponownie my relationshipzwiązek with my parentsrodzice.
53
161499
4272
i zdefiniowałam na nowo
relację z rodzicami.
02:57
EncounteringNapotykają a newNowy culturekultura alsorównież startedRozpoczęty my habitnawyk
54
165771
3022
Poznając nową kulturę,
zaczęłam nałogowo czytać
03:00
of comparativeporównawcze readingczytanie.
55
168793
1772
studia porównawcze.
03:02
It offersoferuje manywiele insightswgląd.
56
170565
1855
Oferują wiele ciekawych spostrzeżeń.
03:04
For exampleprzykład, I founduznany this mapmapa out of placemiejsce at first
57
172420
4780
Na przykład uważałam,
że taka mapa jest błędna,
03:09
because this is what ChineseChiński studentsstudenci grewrósł up with.
58
177200
4885
bo chińscy uczniowie znają ją zupełnie inaczej.
03:14
It had never occurredwystąpił to me,
59
182085
1501
Nigdy nie przyszło mi do głowy,
03:15
ChinaChiny doesn't have to be at the centercentrum of the worldświat.
60
183586
3135
że Chiny niekoniecznie
muszą być w centrum świata.
03:18
A mapmapa actuallytak właściwie carriesniesie somebody'sczyjś viewwidok.
61
186721
4253
Mapa faktycznie przedstawia czyjeś poglądy.
03:22
ComparativePorównawcze readingczytanie actuallytak właściwie is nothing newNowy.
62
190974
2408
Studia porównawcze nie są niczym nowym.
03:25
It's a standardstandard practicećwiczyć in the academicakademicki worldświat.
63
193382
3304
To standard w świecie akademickim.
03:28
There are even researchBadania fieldspola
64
196686
1468
Istnieją nawet rejony badań,
03:30
suchtaki as comparativeporównawcze religionreligia and comparativeporównawcze literatureliteratura.
65
198154
3945
studia porównawcze religii i literatury.
03:34
ComparePorównaj and contrastkontrast givesdaje scholarsuczonych
66
202099
2235
Porównywanie i kontrastowanie
dają badaczom
03:36
a more completekompletny understandingzrozumienie of a topictemat.
67
204334
3006
pełniejszy obraz tematu.
03:39
So I thought, well, if comparativeporównawcze readingczytanie
68
207340
1753
Pomyślałam,
że jeśli studia porównawcze
03:41
worksPrace for researchBadania, why not do it in dailycodziennie life too?
69
209093
3836
sprawdzają się w badaniach,
czemu nie spróbować tego w życiu.
03:44
So I startedRozpoczęty readingczytanie booksksiążki in pairspary.
70
212929
3375
Zaczęłam czytać książki parami.
03:48
So they can be about people --
71
216304
1214
Mogły dotyczyć ludzi...
03:49
["BenjaminBenjamin FranklinFranklin" by WalterWalter IsaacsonIsaacson]["JohnJohn AdamsAdams" by DavidDavid McCulloughMcCullough] --
72
217518
883
["Benjamin Franklin" Walter Isaacson]
["John Adams" David McCullough]
03:50
who are involvedzaangażowany in the samepodobnie eventzdarzenie,
73
218401
2508
Zaangażowanych w to samo wydarzenie,
03:52
or friendsprzyjaciele with sharedudostępniony experienceswzruszenie religijne.
74
220909
2679
albo znajomymi mającymi
wspólne doświadczenia.
03:55
["PersonalOsobiste HistoryHistoria" by KatharineKatharine GrahamGraham]["The SnowballŚnieżka: WarrenWarren BuffettBuffett and the BusinessBiznes of Life," by AliceAlicja SchroederSchroeder]
75
223588
1400
["Personal History" Katharine Graham]
["The Snowball: Warren Buffett and the Business of Life" Alice Schroeder]
03:56
I alsorównież compareporównać the samepodobnie storieshistorie in differentróżne genresgatunki -- (LaughterŚmiech)
76
224988
4398
Porównywałam podobne historie w różnych gatunkach.(Śmiech)
04:01
[HolyŚwięty BibleBiblii: KingKról JamesJames VersionWersja]["LambJagnięcina" by ChrisopherChrisopher MooreMoore] --
77
229386
2112
[Biblia Króla Jakuba]
["Baranek" Chrisopher Moore]
04:03
or similarpodobny storieshistorie from differentróżne cultureskultury,
78
231498
3137
Lub podobne historie różnych kultur,
04:06
as JosephJózef CampbellCampbell did in his wonderfulwspaniale bookksiążka.["The PowerZasilania of MythMit" by JosephJózef CampbellCampbell]
79
234635
2881
jak to zrobił Joseph Campbell w swojej wspaniałej pracy.
["Potęga mitu" Joseph Campbell]
04:09
For exampleprzykład, bothobie the ChristChrystus and the BuddhaBudda
80
237516
3393
Na przykład, Buddę i Chrystusa
04:12
wentposzedł throughprzez threetrzy temptationspokusy.
81
240909
2433
poddano trzem kuszeniom.
04:15
For the ChristChrystus, the temptationspokusy
82
243342
1802
Pokusy Chrystusa
04:17
are economicgospodarczy, politicalpolityczny and spiritualduchowy.
83
245144
3975
były natury ekonomicznej,
politycznej i duchowej.
04:21
For the BuddhaBudda, they are all psychologicalpsychologiczny:
84
249119
4326
Pokusy Buddy jedynie psychologicznej:
04:25
lustżądza, fearstrach and socialspołeczny dutyobowiązek -- interestingciekawy.
85
253445
7318
pożądanie, strach i obowiązek społeczny...
Ciekawe.
04:32
So if you know a foreignobcy languagejęzyk, it's alsorównież funzabawa
86
260763
3039
Znajomość języka obcego,
to także zabawa,
04:35
to readczytać your favoriteulubiony booksksiążki in two languagesJęzyki.
87
263802
1897
można czytać ulubione książki
w dwóch językach.
04:37
["The Way of ChuangChuang TzuTzu" ThomasThomas MertonMerton]["TaoTao: The WatercourseCiek wodny Way" AlanAlan WattsWatts]
88
265699
1252
["Droga Chuang Tzu" Thomas Merton]
["Tao Strumienia" Alan Watts]
04:38
InsteadZamiast tego of lostStracony in translationtłumaczenie, I founduznany there is much to gainzdobyć.
89
266951
3560
Zamiast strat w tłumaczeniach
dostrzegłam, jak wiele można zyskać.
04:42
For exampleprzykład, it's throughprzez translationtłumaczenie that I realizedrealizowany
90
270527
4208
Dzięki tłumaczeniom
zdałam sobie sprawę,
04:46
"happinessszczęście" in ChineseChiński literallydosłownie meansznaczy "fastszybki joyradość." Huh!
91
274735
5973
że "szczęście" w chińskim oznacza
dosłownie "szybką radość". Huh!
04:52
"BridePanna Młoda" in ChineseChiński literallydosłownie meansznaczy "newNowy mothermama." Uh-ohOjej.
92
280708
5289
"Panna młoda" natomiast,
"nową matkę". Oj oj.
04:57
(LaughterŚmiech)
93
285997
3261
(Śmiech)
05:01
BooksKsiążki have givendany me a magicmagia portalPortal to connectpołączyć with people
94
289258
5387
Książki stały się dla mnie
magicznym portalem, łączącym z ludźmi
05:06
of the pastprzeszłość and the presentteraźniejszość.
95
294645
2645
z przeszłości i teraźniejszości.
05:09
I know I shallpowinien never feel lonelysamotny or powerlessbezsilny again.
96
297290
4235
Nigdy już nie będę się czuć
samotna czy bezsilna.
05:13
HavingPosiadanie a dreamśnić shatteredShattered really is nothing
97
301525
2677
Niespełnione marzenie to nic
05:16
comparedporównywane to what manywiele othersinni have sufferedcierpiał.
98
304202
2936
w porównaniu do cierpień innych ludzi.
05:19
I have come to believe that comingprzyjście trueprawdziwe
99
307138
2728
Zdałam sobie sprawę,
że spełnianie się
05:21
is not the only purposecel, powód of a dreamśnić.
100
309866
3280
nie jest jedynym celem marzeń.
05:25
Its mostwiększość importantważny purposecel, powód is to get us in touchdotknąć
101
313146
3901
Najważniejsze,
aby odnaleźć źródło marzeń
05:29
with where dreamsmarzenia come from,
102
317047
2115
Najważniejsze,
aby odnaleźć źródło marzeń
05:31
where passionpasja comespochodzi from, where happinessszczęście comespochodzi from.
103
319162
2904
miejsce gdzie rodzi się pasja,
skąd pochodzi szczęście.
05:34
Even a shatteredShattered dreamśnić can do that for you.
104
322066
4222
Może to sprawić
nawet niespełnione marzenie.
05:38
So because of booksksiążki, I'm here todaydzisiaj,
105
326288
2254
Dzięki książkom
jestem tutaj dzisiaj,
05:40
happyszczęśliwy, livingżycie again with a purposecel, powód and a clarityprzejrzystość,
106
328542
3660
szczęśliwa, z jasnością celu w życiu,
05:44
mostwiększość of the time.
107
332202
1750
zazwyczaj.
05:45
So maymoże booksksiążki be always with you.
108
333952
3561
Niech książki będą z wami.
05:49
Thank you.
109
337513
1478
Dziękuję.
05:50
(ApplauseAplauz)
110
338991
1848
(Brawa)
05:52
Thank you. (ApplauseAplauz)
111
340839
3645
Dziękuję. (Brawa)
05:56
Thank you. (ApplauseAplauz)
112
344484
5093
Dziękujemy. (Oklaski)
Translated by Lena Gorska
Reviewed by Michał Kołodziejski

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Lisa Bu - Passionate reader
Lisa Bu has built a career helping people find great stories to listen to. Now she tells her own story.

Why you should listen

At TED's annual staff retreat, everyone has to get up and talk about something -- either about work, or about something interesting from their own lives. In fall 2012, our own Lisa Bu prepared a talk about her love of reading. And our quiet, funny and efficient Content Distribution Manager simply brought down the house, with a story that's too good not to share. We are thrilled and proud that Lisa is the first TED staffer ever to be invited to speak on the mainstage at the TED Conference.

Born and raised in Hunan, China, Lisa Bu has been with TED since 2011. Before that, she spent seven years as a talk show producer and a digital media content director at Wisconsin Public Radio. She's also a computer programmer, with a PhD in journalism and an MBA in information systems from the University of Wisconsin-Madison, as well as a BA in Chinese from Nanjing University in China.

More profile about the speaker
Lisa Bu | Speaker | TED.com