TED2003
Lee Smolin: Science and democracy
Lee Smolin: Nauka jest jak demokracja
Filmed:
Readability: 4.2
309,290 views
Fizyk Lee Smolin opowiada o tym, jak działa społeczność naukowa; ujął to tak: "spieramy się i walczymy ze wszystkich sił", ale wszyscy akceptują fakt, że dopiero następne pokolenie naukowców zdecyduje, kto ma rację. W ten sam sposób, dodaje, działa demokracja.
Lee Smolin - Physicist
Lee Smolin is a theoretical physicist, working mainly in the field of quantum gravity. He's a founding member of the Perimeter Institute for Theoretical Physics in Canada, and the author of The Trouble With Physics. Full bio
Lee Smolin is a theoretical physicist, working mainly in the field of quantum gravity. He's a founding member of the Perimeter Institute for Theoretical Physics in Canada, and the author of The Trouble With Physics. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So, about three years ago I was in London,
0
0
4000
Trzy lata temu, gdy byłem w Londynie,
00:16
and somebody called Howard Burton came to me and said,
1
4000
5000
niejaki Howard Burton podszedł do mnie i powiedział:
00:21
I represent a group of people,
2
9000
2000
Reprezentuję grupę ludzi;
00:23
and we want to start an institute in theoretical physics.
3
11000
4000
chcemy założyć instytut fizyki teoretycznej.
00:27
We have about 120 million dollars, and we want to do it well.
4
15000
5000
Mamy około 120 milionów $ i chcemy zrobić to dobrze.
00:32
We want to be in the forefront fields,
5
20000
2000
Zajmować się innowacyjnymi problemami.
00:34
and we want to do it differently.
6
22000
2000
Zrobić to wszystko inaczej.
00:36
We want to get out of this thing
7
24000
2000
Chcemy wyrwać się ze schematu,
00:38
where the young people have all the ideas, and the old people have all the power
8
26000
3000
w którym wszystkie pomysły mają ludzie młodzi, a całą władzę ludzie starzy,
00:41
and decide what science gets done.
9
29000
3000
którzy decydują, czym zajmuje się nauka.
00:44
It took me about 25 seconds to decide that that was a good idea.
10
32000
3000
25 sekund zajęło mi zdecydowanie, że to był dobry pomysł.
00:47
Three years later, we have the Perimeter Institute for Theoretical Physics
11
35000
5000
3 lata po tym wydarzeniu mamy Barierowy Instytut Fizyki Teoretycznej
00:52
in Waterloo, Ontario. It’s the most exciting job I’ve ever had.
12
40000
5000
w Waterloo, Ontario. To najbardziej ekscytująca praca, jaką miałem.
00:57
And it’s the first time I’ve had a job where I’m afraid to go away
13
45000
4000
I po raz pierwszy mam pracę, którą boję się opuszczać,
01:01
because of everything that’s going to happen in this week when I’m here.
14
49000
4000
bo tyle się tam zdarzy w ciągu tego tygodnia, kiedy jestem tutaj.
01:05
(Laughter)
15
53000
2000
(śmiech)
01:07
But in any case, what I’m going to do in my little bit of time
16
55000
4000
Tal czy inaczej, poświęcę ten czas, który mi przydzielono,
01:11
is take you on a quick tour of some of the things
17
59000
3000
na szybkie zapoznanie was z niektórymi rzeczami,
01:14
that we talk about and we think about.
18
62000
3000
o których myślimy i rozmawiamy.
01:17
So, we think a lot about what really makes science work?
19
65000
3000
Dużo myślimy o tym, co sprawia, że nauka funkcjonuje.
01:20
The first thing that anybody who knows science,
20
68000
3000
Pierwszą rzeczą, którą każdy, kto zna naukę
01:23
and has been around science,
21
71000
1000
i zajmuje się nauką,
01:24
is that the stuff you learn in school as a scientific method
22
72000
2000
jest fakt, że rzeczy pokazywane w szkole jako metody naukowe
01:26
is wrong. There is no method.
23
74000
3000
to bzdura. Metody nie istnieją.
01:29
On the other hand, somehow we manage to reason together
24
77000
4000
Z drugiej strony, jakoś udaje nam się rozumować razem,
01:33
as a community, from incomplete evidence
25
81000
3000
jako społeczeństwo; od niekompletnych dowodów
01:36
to conclusions that we all agree about.
26
84000
3000
do wniosków, na które wszyscy się zgadzamy.
01:39
And this is, by the way, something that a democratic society also has to do.
27
87000
4000
Przy okazji, tym samym musi się zajmować społeczeństwo demokratyczne.
01:43
So how does it work?
28
91000
2000
Więc jak to działa?
01:45
Well, my belief is that it works
29
93000
3000
Cóż, ja uważam, że to działa,
01:48
because scientists are a community bound together by an ethics.
30
96000
4000
bo naukowcy są społecznością powiązaną przez etykę.
01:52
And here are some of the ethical principles.
31
100000
2000
Oto kilka naszych zasad etycznych.
01:54
I’m not going to read them all to you because I’m not in teacher mode.
32
102000
3000
Nie przeczytam wam ich, bo nie jestem nastawiony na tryb nauczania,
01:57
I’m in entertain, amaze mode.
33
105000
3000
tylko tryb zadziwiania i zabawiania.
02:00
(Laughter)
34
108000
3000
(śmiech)
02:03
But one of the principles is that everybody
35
111000
4000
Ale jedna z zasad brzmi: każdy, kto
02:07
who is part of the community gets to fight and argue
36
115000
3000
jest częścią tej społeczności, zaczyna ze wszystkich sił
02:10
as hard as they can for what they believe.
37
118000
3000
spierać się i walczyć o to, w co wierzy.
02:13
But we’re all disciplined by the understanding
38
121000
3000
Ale wszystkich nas dyscyplinuje zrozumienie,
02:16
that the only people who are going to decide, you know,
39
124000
2000
że jedynymi ludźmi, którzy zdecydują, no wiecie,
02:18
whether I’m right or somebody else is right,
40
126000
3000
czy rację mam ja, czy ktoś inny,
02:21
are the people in our community in the next generation,
41
129000
3000
są następne pokolenia członków naszej społeczności,
02:24
in 30 and 50 years.
42
132000
2000
za 30 czy 50 lat.
02:26
So it’s this combination of respect
43
134000
3000
To to połączenie szacunku
02:29
for the tradition and community we’re in,
44
137000
2000
dla tradycji i społeczności, w której żyjemy,
02:31
and rebellion that the community requires to get anywhere,
45
139000
3000
oraz buntu koniecznego, aby społeczność osiągnęła cokolwiek,
02:34
that makes science work.
46
142000
3000
sprawiają, że nauka działa.
02:37
And being in this process of being in a community
47
145000
5000
A uczestniczenie w procesie bycia w społeczeństwie,
02:42
that reasons from shared evidence to conclusions,
48
150000
4000
które rozumuje od dzielonego doświadczenia do wniosków,
02:46
I believe, teaches us about democracy.
49
154000
4000
uczy nas o demokracji, jak sądzę.
02:50
Not only is there a relationship between the ethics of science
50
158000
3000
Nie tylko istnieje związek między etyką naukową
02:53
and the ethics of being a citizen in democracy,
51
161000
3000
a etyką bycia obywatelem w społeczeństwie;
02:56
but there has been, historically, a relationship
52
164000
3000
przez lata istniał i wciąż istnieje związek
02:59
between how people think about space and time, and what the cosmos is,
53
167000
6000
między tym, jak ludzie myślą o przestrzeni i czasie i o tym, czym jest kosmos
03:05
and how people think about the society that they live in.
54
173000
4000
i tym, jak myślą o społeczeństwie, w którym żyją.
03:09
And I want to talk about three stages in that evolution.
55
177000
5000
Chcę porozmawiać o trzech etapach tej ewolucji.
03:14
The first science of cosmology that was anything like science
56
182000
4000
Pierwsze teorie kosmologiczne, które można by uznać za naukę
03:18
was Aristotelian science, and that was hierarchical.
57
186000
4000
były nauką arystotelejską, uporządkowaną hierarchicznie.
03:22
The earth is in the center, then there are these crystal spheres,
58
190000
4000
Ziemia jest w centrum, potem są sfery kryształowe ,
03:26
the sun, the moon, the planets and finally the celestial sphere,
59
194000
4000
słońce, księżyc, planety i wreszcie sfera niebiańska,
03:30
where the stars are. And everything in this universe has a place.
60
198000
4000
gdzie są gwiazdy. Wszystko w tym świecie ma swoje miejsce.
03:34
And Aristotle’s law of motion was that everything
61
202000
3000
Zasada dynamiki Arystotelesa mówiła, że wszystko
03:37
goes to its natural place, which was of course,
62
205000
2000
dąży do swojego naturalnego miejsca, które
03:39
the rule of the society that Aristotle lived in,
63
207000
4000
było rządami społeczeństwa, w którym żył Arystoteles
03:43
and more importantly, the medieval society that, through Christianity,
64
211000
3000
oraz średniowiecznego społeczeństwa, które poprzez chrześcijaństwo
03:46
embraced Aristotle and blessed it.
65
214000
4000
przyjęło i pobłogosławiło naukę Arystotelesa.
03:50
And the idea is that everything is defined.
66
218000
3000
Chodzi o to, że wszystko jest określone.
03:53
Where something is, is defined with respect to this last sphere,
67
221000
5000
To, gdzie coś się znajduje, określa się w odniesieniu do ostatniej,
03:58
the celestial sphere, outside of which is this eternal,
68
226000
2000
niebiańskiej sfery, poza którą istnieje wieczne,
04:00
perfect realm, where lives God,
69
228000
3000
idealne królestwo, gdzie żyje Bóg,
04:03
who is the ultimate judge of everything.
70
231000
3000
najwyższy sędzia wszystkiego.
04:06
So that is both Aristotelian cosmology,
71
234000
2000
To zarówno kosmologia Arystotelesa,
04:08
and in a certain sense, medieval society.
72
236000
3000
jak i społeczeństwo średniowieczne.
04:11
Now, in the 17th century there was a revolution in thinking about
73
239000
5000
W XVIII w. zaszła rewolucja w myśleniu o przestrzeni,
04:16
space and time and motion and so forth of Newton.
74
244000
4000
czasie i ruchu itd., zdefiniowanych przez Newtona.
04:20
And at the same time there was a revolution in social thought
75
248000
4000
W tym samym czasie trwała rewolucja w myśleniu społecznym,
04:24
of John Locke and his collaborators.
76
252000
3000
określonym przez Johna Locke i współpracowników.
04:27
And they were very closely associated.
77
255000
1000
Były ze sobą ściśle połączone.
04:28
In fact, Newton and Locke were friends.
78
256000
3000
Newton i Locke byli nawet przyjaciółmi.
04:31
Their way of thinking about space and time and motion on the one hand,
79
259000
5000
Ich sposób myślenia o przestrzeni, czasie i ruchu z jednej strony,
04:36
and a society on the other hand, were closely related.
80
264000
4000
a o społeczeństwie z drugiej strony, były powiązane.
04:40
And let me show you.
81
268000
1000
Zademonstruję wam to.
04:41
In a Newtonian universe, there’s no center -- thank you.
82
269000
5000
We wszechświecie newtońskim nie ma centrum - dziękuję.
04:46
There are particles and they move around
83
274000
3000
Istnieją cząstki poruszające się
04:49
with respect to a fixed, absolute framework of space and time.
84
277000
5000
w odniesieniu do stałej, absolutnej struktury czasu i przestrzeni.
04:54
It’s meaningful to say absolutely where something is in space,
85
282000
4000
To znaczące, oznajmiać, gdzie się coś znajduje w przestrzeni,
04:58
because that’s defined, not with respect to say, where other things are,
86
286000
4000
bo to definiuje, nie jeśli chodzi o to, powiedzmy, gdzie są inne rzeczy,
05:02
but with respect to this absolute notion of space,
87
290000
2000
ale w odniesieniu do absolutnego pojęcia przestrzeni,
05:04
which for Newton was God.
88
292000
2000
którym dla Newtona był Bóg.
05:06
Now, similarly, in Locke’s society there are individuals
89
294000
5000
Podobnie w społeczeństwie Locke'a: istnieją jednostki,
05:11
who have certain rights, properties in a formal sense,
90
299000
3000
które mają pewne prawa, własności w sensie formalnym,
05:14
and those are defined with respect to some absolute,
91
302000
4000
które są zdefiniowane w odniesieniu do absolutnych,
05:18
abstract notions of rights and justice, and so forth,
92
306000
4000
abstrakcyjnych pojęć: prawa, sprawiedliwość itd.,
05:22
which are independent of what else has happened in the society.
93
310000
5000
które są niezależne od tego, co dzieje się w społeczeństwie.
05:27
Of who else there is, of the history and so forth.
94
315000
3000
Od tego, kto jeszcze tam jest, od historii itd.
05:30
There is also an omniscient observer
95
318000
3000
Istnieje też wszechwiedzący obserwator,
05:33
who knows everything, who is God,
96
321000
2000
który wie wszystko, jest Bogiem,
05:35
who is in a certain sense outside the universe,
97
323000
3000
w pewnym sensie jest poza wszechświatem,
05:38
because he has no role in anything that happens,
98
326000
2000
bo nie ma żadnej roli w tym, co się wydarza,
05:40
but is in a certain sense everywhere,
99
328000
2000
ale w pewnym sensie jest wszędzie,
05:42
because space is just the way that God knows
100
330000
3000
bo przestrzeń jest tylko sposobem, w jaki Bóg
05:45
where everything is, according to Newton, OK?
101
333000
4000
wie, gdzie wszystko się znajduje - według Newtona, ok?
05:49
So this is the foundations of what’s called, traditionally,
102
337000
4000
To są podstawy tego, co tradycyjnie nazywamy
05:53
liberal political theory and Newtonian physics.
103
341000
4000
liberalną teorią polityczną i fizyką newtońską.
05:57
Now, in the 20th century we had a revolution
104
345000
4000
W XX wieku mieliśmy rewolucję
06:01
that was initiated at the beginning of the 20th century,
105
349000
3000
która zaczęła się na początku XX wieku
06:04
and which is still going on.
106
352000
3000
i która nadal trwa.
06:07
It was begun with the invention
107
355000
1000
Zaczęła się wraz ze sformułowaniem
06:08
of relativity theory and quantum theory.
108
356000
3000
teorii względności i teorii kwantowej.
06:11
And merging them together to make the final quantum theory
109
359000
3000
A połączenie obu w celu sformułowania ostatecznej teorii kwantowej
06:14
of space and time and gravity, is the culmination of that,
110
362000
5000
miejsca, czasu i grawitacji, jest tego kulminacją,
06:19
something that’s going on right now.
111
367000
2000
czymś, co dzieje się właśnie teraz.
06:21
And in this universe there’s nothing fixed and absolute. Zilch, OK.
112
369000
5000
W tym świecie nic nie jest stałe ani absolutne. Ok, zero jest.
06:26
This universe is described by being a network of relationships.
113
374000
5000
Ten wszechświat jest opisany jako sieć powiązań.
06:31
Space is just one aspect, so there’s no meaning to say
114
379000
3000
Przestrzeń to tylko jeden z aspektów, więc nie można powiedzieć,
06:34
absolutely where something is.
115
382000
2000
gdzie coś jest ostatecznie,
06:36
There’s only where it is relative to everything else that is.
116
384000
3000
a tylko, gdzie to jest w doniesieniu do wszystkiego innego.
06:39
And this network of relations is ever-evolving.
117
387000
4000
Ta sieć powiązań wciąż ewoluuje.
06:43
So we call it a relational universe.
118
391000
2000
Nazywamy to światem relacyjnym.
06:45
All properties of things are about these kinds of relationships.
119
393000
4000
Wszystkie własności rzeczy dotyczą tych rodzajów relacji.
06:49
And also, if you’re embedded in such a network of relationships,
120
397000
3000
Jeśli jesteście częścią takiej sieci powiązań, wasz pogląd
06:52
your view of the world has to do with what information
121
400000
4000
na świat zależy od tego, jakie informacje
06:56
comes to you through the network of relations.
122
404000
2000
docierają do was przez tę sieć powiązań.
06:58
And there’s no place for an omniscient observer
123
406000
3000
Nie ma miejsca dla wszechwiedzącego obserwatora
07:01
or an outside intelligence knowing everything and making everything.
124
409000
5000
ani zewnętrznej inteligencji wiedzącej wszystko i wszystko robiącej.
07:06
So this is general relativity, this is quantum theory.
125
414000
3000
To ogólna teoria względności, teoria kwantowa.
07:09
This is also, if you talk to legal scholars,
126
417000
3000
A także, jak powiedzą wam badacze prawa,
07:12
the foundations of new ideas in legal thought.
127
420000
4000
podstawy nowych idei w myśli prawniczej.
07:16
They’re thinking about the same things.
128
424000
1000
Myślą o takich samych rzeczach.
07:17
And not only that, they make the analogy
129
425000
3000
To nie koniec - często dokonują analogii
07:20
to relativity theory and cosmology often.
130
428000
3000
z teorią względności i kosmologii.
07:23
So there’s an interesting discussion going on there.
131
431000
3000
Trwa interesująca dyskusja.
07:26
This last view of cosmology is called the relational view.
132
434000
5000
Ten ostatni pogląd na kosmologię to pogląd relacyjny.
07:31
So the main slogan here is that there’s nothing outside the universe,
133
439000
3000
Jego główne hasło brzmi: nie istnieje nic poza wszechświatem,
07:34
which means that there’s no place
134
442000
2000
co oznacza, że nie ma miejsca
07:36
to put an explanation for something outside.
135
444000
4000
na wytłumaczenie dla czegoś na zewnątrz.
07:40
So in such a relational universe,
136
448000
2000
W takim świecie relacyjnym,
07:42
if you come upon something that’s ordered and structured,
137
450000
4000
jeśli natkniecie się na coś uporządkowanego, strukturalnego,
07:46
like this device here, or that device there,
138
454000
2000
jak to urządzenie tutaj albo jak tamto,
07:48
or something beautiful, like all the living things,
139
456000
2000
albo coś pięknego, jak wszystkie żywe istoty,
07:50
all of you guys in the room --
140
458000
3000
wszyscy ludzie tutaj...
07:53
"guys" in physics, by the way, is a generic term: men and women.
141
461000
5000
przy okazji, w fizyce termin "ludzie" oznacza i mężczyzn, i kobiety.
07:58
(Laughter)
142
466000
3000
(śmiech)
08:01
Then you want to know, you’re a person,
143
469000
3000
Jesteście ludźmi, więc chcecie wiedzieć,
08:04
you want to know how is it made.
144
472000
2000
wiedzieć, jak to jest zrobione.
08:06
And in a relational universe the only possible explanation was, somehow it made itself.
145
474000
5000
A w świecie relacyjnym jedyne możliwe wyjaśnienie to: jakoś samo się zrobiło.
08:11
There must be mechanisms of self-organization
146
479000
3000
Wewnątrz tego świata muszą istnieć mechanizmy
08:14
inside the universe that make things.
147
482000
2000
samoorganizacji, które robią rzeczy.
08:16
Because there’s no place to put a maker outside,
148
484000
3000
Bo nie ma miejsca na zewnętrznego stwórcę,
08:19
as there was in the Aristotelian and the Newtonian universe.
149
487000
4000
tak jak to było w świecie arystotelejskim lub newtońskim.
08:23
So in a relational universe we must have processes of self-organization.
150
491000
4000
W świecie relacyjnym muszą być procesy samoorganizacji.
08:27
Now, Darwin taught us that there are processes of self-organization
151
495000
6000
Darwin nauczył nas, że istnieją procesy samoorganizacji,
08:33
that suffice to explain all of us and everything we see.
152
501000
4000
wystarczające do wyjaśnienia nas i wszystkiego, co widzimy.
08:37
So it works. But not only that,
153
505000
2000
Więc to działa. Ale to nie wszystko;
08:39
if you think about how natural selection works,
154
507000
4000
jeśli pomyślicie, jak działa dobór naturalny,
08:43
then it turns out that natural selection
155
511000
2000
okazuje się, że ma on sens
08:45
would only make sense in such a relational universe.
156
513000
4000
wyłącznie w takim świecie relacyjnym.
08:49
That is, natural selection works on properties,
157
517000
4000
Dobór naturalny działa na właściwości,
08:53
like fitness, which are about relationships
158
521000
3000
np. sprawność, opierające się na relacjach
08:56
of some species to some other species.
159
524000
3000
jednych gatunków względem innych.
08:59
Darwin wouldn’t make sense in an Aristotelian universe,
160
527000
4000
Darwin byłby bez sensu w arystotelejskim świecie,
09:03
and wouldn’t really make sense in a Newtonian universe.
161
531000
4000
nie miałby też sensu w świecie newtońskim.
09:07
So a theory of biology based on natural selection
162
535000
5000
Zatem teoria biologii oparta na doborze naturalnym
09:12
requires a relational notion of
163
540000
3000
wymaga określenia relacyjnego:
09:15
what are the properties of biological systems.
164
543000
3000
jakie są własności systemów biologicznych.
09:18
And if you push that all the way down, really,
165
546000
3000
A jeśli dojść do samego sedna sprawy,
09:21
it makes the best sense in a relational universe
166
549000
3000
to największy sens będzie mieć w świecie relacyjnym,
09:24
where all properties are relational.
167
552000
3000
gdzie wszystkie własności są relacyjne.
09:27
Now, not only that, but Einstein taught us
168
555000
3000
Poza tym, Einstein nauczył nas,
09:30
that gravity is the result of the world being relational.
169
558000
6000
że grawitacja to wynik istnienia świata relacyjnego.
09:36
If it wasn’t for gravity, there wouldn’t be life,
170
564000
3000
Bez grawitacji nie byłoby życia,
09:39
because gravity causes stars to form and live for a very long time,
171
567000
6000
bo sprawia ona, że gwiazdy formują się i żyją przez długi czas,
09:45
keeping pieces of the world, like the surface of the Earth,
172
573000
3000
utrzymując części świata, np. powierzchnię Ziemi,
09:48
out of thermal equilibrium for billions of years so life can evolve.
173
576000
4000
poza termiczną równowagą przez miliardy lat, żeby powstało życie.
09:52
In the 20th century,
174
580000
2000
Wiek XX był świadkiem
09:54
we saw the independent development of two big themes in science.
175
582000
5000
niezależnego rozwoju dwóch ważnych kwestii w nauce.
09:59
In the biological sciences, they explored
176
587000
4000
W naukach biologicznych zbadano
10:03
the implications of the notion that order and complexity
177
591000
3000
skutki założenia, że porządek, złożoność
10:06
and structure arise in a self-organized way.
178
594000
4000
i struktura powstają w sposób samozorganizowany.
10:10
That was the triumph of Neo-Darwinism and so forth.
179
598000
4000
To był triumf neodarwinizmu i tak dalej.
10:14
And slowly, that idea is leaking out to the cognitive sciences,
180
602000
5000
Powoli ta idea przenika do nauk kognitywnych,
10:19
the human sciences, economics, et cetera.
181
607000
4000
nauk humanistycznych, ekonomii etc.
10:23
At the same time, we physicists
182
611000
2000
Jednocześnie my, fizycy,
10:25
have been busy trying to make sense of
183
613000
3000
zajmowaliśmy się próbą zrozumienia,
10:28
and build on and integrate the discoveries
184
616000
3000
budowania na i integrowania odkryć
10:31
of quantum theory and relativity.
185
619000
2000
teorii kwantowej i względności.
10:33
And what we’ve been working out is the implications, really,
186
621000
4000
Właściwie to pracowaliśmy nad poznaniem skutków
10:37
of the idea that the universe is made up of relations.
187
625000
3000
idei zakładającej, że świat składa się z relacji.
10:40
21st-century science is going to be driven
188
628000
3000
Nauką w XXI w. będzie kierować
10:43
by the integration of these two ideas:
189
631000
3000
integracja tych dwóch idei:
10:46
the triumph of relational ways of thinking
190
634000
3000
triumfu relacyjnego sposobu myślenia
10:49
about the world, on the one hand,
191
637000
2000
o świecie z jednej strony
10:51
and self-organization or Darwinian ways of thinking about the world,
192
639000
3000
i samoorganizacji lub darwinistycznego sposobu myślenia o świecie,
10:54
on the other hand.
193
642000
3000
o świecie, z drugiej strony.
10:57
And also, is that in the 21st century
194
645000
2000
Ponadto, w XXI wieku nasze
10:59
our thinking about space and time and cosmology,
195
647000
5000
myślenie o przestrzeni, czasie i kosmologii
11:04
and our thinking about society are both going to continue to evolve.
196
652000
5000
i nasze myślenie o społeczeństwie będą wciąż ewoluować.
11:09
And what they’re evolving towards is the union
197
657000
2000
Będą ewoluować w kierunku zjednoczenia
11:11
of these two big ideas, Darwinism and relationalism.
198
659000
4000
tych dwóch ważnych idei, darwinizmu i relacjonizmu.
11:15
Now, if you think about democracy from this perspective,
199
663000
6000
Jeśli z tej perspektywy pomyślicie o demokracji,
11:21
a new pluralistic notion of democracy would be one that recognizes
200
669000
5000
nowa, pluralistyczna demokracja będzie uznawać istnienie
11:26
that there are many different interests, many different agendas,
201
674000
3000
wielu różnych interesów, wielu rożnych planów,
11:29
many different individuals, many different points of view.
202
677000
4000
wielu różnych osób i różnych punktów widzenia.
11:33
Each one is incomplete, because you’re embedded
203
681000
4000
Każde jest niekompletne, bo jesteście częścią
11:37
in a network of relationships.
204
685000
2000
sieci powiązań.
11:39
Any actor in a democracy is embedded
205
687000
2000
Każdy działający w demokracji
11:41
in a network of relationships.
206
689000
1000
jest częścią sieci relacji.
11:42
And you understand some things better than other things,
207
690000
3000
Rozumiecie pewne rzeczy lepiej niż inne, co sprawia,
11:45
and because of that there’s a continual jostling
208
693000
4000
że wciąż trwa przepychanka, dawać i brać;
11:49
and give and take, which is politics.
209
697000
5000
to jest polityka.
11:54
And politics is, in the ideal sense,
210
702000
2000
A polityka to, w sensie idealnym,
11:56
the way in which we continually address
211
704000
4000
sposób, w który wciąż zwracamy się
12:00
our network of relations in order to achieve
212
708000
3000
do naszej sieci relacji, aby uzyskać
12:03
a better life and a better society.
213
711000
3000
lepsze życie, lepsze społeczeństwo.
12:06
And I also think that science will never go away and --
214
714000
6000
Myślę też, że nauka nigdy nie zniknie i...
12:12
I’m finishing on this line.
215
720000
2000
Tym właśnie zakończę.
12:14
(Laughter)
216
722000
4000
(śmiech)
12:18
In fact, I’m finished. Science will never go away.
217
726000
2000
To by było na tyle. Nauka zawsze będzie górą.
ABOUT THE SPEAKER
Lee Smolin - PhysicistLee Smolin is a theoretical physicist, working mainly in the field of quantum gravity. He's a founding member of the Perimeter Institute for Theoretical Physics in Canada, and the author of The Trouble With Physics.
Why you should listen
Lee Smolin's bachelor's degree was in physics and philosophy -- twin passions that have complemented one another throughout his blazing career as a theoretical physicist. As his website bio is careful to state, "His main contributions to research so far are to the field of quantum gravity." He's made contributions in many other fields, including cosmology, quantum mechanics, elementary particle physics and theoretical biology, and is the author of (among other books) The Trouble With Physics, a work that questions the very basis of the prevailing string theory.
Taking a step back from work on specific problems in physics, Smolin's work examines the scientific process itself and its place in the world. In all of his three books, Life of the Cosmos, Three Roads to Quantum Gravity and The Trouble with Physics, he wrestles with the philosophical implications of what contemporary physics has shown us to be true. As we come to understand more about how the world works, he asks, how will our worldview change?
Smolin is a founding member of and a researcher at the Perimeter Institute for Theoretical Physics, in Ontario, Canada (whose Executive Director is 2008 TED Prize winner Neil Turok).
Lee Smolin | Speaker | TED.com