ABOUT THE SPEAKER
Lee Smolin - Physicist
Lee Smolin is a theoretical physicist, working mainly in the field of quantum gravity. He's a founding member of the Perimeter Institute for Theoretical Physics in Canada, and the author of The Trouble With Physics.

Why you should listen

Lee Smolin's bachelor's degree was in physics and philosophy -- twin passions that have complemented one another throughout his blazing career as a theoretical physicist. As his website bio is careful to state, "His main contributions to research so far are to the field of quantum gravity." He's made contributions in many other fields, including cosmology, quantum mechanics, elementary particle physics and theoretical biology, and is the author of (among other books) The Trouble With Physics, a work that questions the very basis of the prevailing string theory.

Taking a step back from work on specific problems in physics, Smolin's work examines the scientific process itself and its place in the world. In all of his three books, Life of the CosmosThree Roads to Quantum Gravity and The Trouble with Physics, he wrestles with the philosophical implications of what contemporary physics has shown us to be true. As we come to understand more about how the world works, he asks, how will our worldview change?

Smolin is a founding member of and a researcher at the Perimeter Institute for Theoretical Physics, in Ontario, Canada (whose Executive Director is 2008 TED Prize winner Neil Turok).

More profile about the speaker
Lee Smolin | Speaker | TED.com
TED2003

Lee Smolin: Science and democracy

Lee Smolin: Nauka jest jak demokracja

Filmed:
309,290 views

Fizyk Lee Smolin opowiada o tym, jak działa społeczność naukowa; ujął to tak: "spieramy się i walczymy ze wszystkich sił", ale wszyscy akceptują fakt, że dopiero następne pokolenie naukowców zdecyduje, kto ma rację. W ten sam sposób, dodaje, działa demokracja.
- Physicist
Lee Smolin is a theoretical physicist, working mainly in the field of quantum gravity. He's a founding member of the Perimeter Institute for Theoretical Physics in Canada, and the author of The Trouble With Physics. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
So, about threetrzy yearslat agotemu I was in LondonLondyn,
0
0
4000
Trzy lata temu, gdy byłem w Londynie,
00:16
and somebodyktoś callednazywa HowardHoward BurtonBurton cameoprawa ołowiana witrażu to me and said,
1
4000
5000
niejaki Howard Burton podszedł do mnie i powiedział:
00:21
I representprzedstawiać a groupGrupa of people,
2
9000
2000
Reprezentuję grupę ludzi;
00:23
and we want to startpoczątek an instituteinstytut in theoreticalteoretyczny physicsfizyka.
3
11000
4000
chcemy założyć instytut fizyki teoretycznej.
00:27
We have about 120 millionmilion dollarsdolarów, and we want to do it well.
4
15000
5000
Mamy około 120 milionów $ i chcemy zrobić to dobrze.
00:32
We want to be in the forefrontForefront fieldspola,
5
20000
2000
Zajmować się innowacyjnymi problemami.
00:34
and we want to do it differentlyróżnie.
6
22000
2000
Zrobić to wszystko inaczej.
00:36
We want to get out of this thing
7
24000
2000
Chcemy wyrwać się ze schematu,
00:38
where the youngmłody people have all the ideaspomysły, and the oldstary people have all the powermoc
8
26000
3000
w którym wszystkie pomysły mają ludzie młodzi, a całą władzę ludzie starzy,
00:41
and decidedecydować się what sciencenauka getsdostaje doneGotowe.
9
29000
3000
którzy decydują, czym zajmuje się nauka.
00:44
It tookwziął me about 25 secondstowary drugiej jakości to decidedecydować się that that was a good ideapomysł.
10
32000
3000
25 sekund zajęło mi zdecydowanie, że to był dobry pomysł.
00:47
ThreeTrzy yearslat laterpóźniej, we have the PerimeterObwodowej InstituteInstytut for TheoreticalTeoretyczne PhysicsFizyka
11
35000
5000
3 lata po tym wydarzeniu mamy Barierowy Instytut Fizyki Teoretycznej
00:52
in WaterlooWaterloo, OntarioOntario. It’s the mostwiększość excitingekscytujący jobpraca I’veve ever had.
12
40000
5000
w Waterloo, Ontario. To najbardziej ekscytująca praca, jaką miałem.
00:57
And it’s the first time I’veve had a jobpraca where I’m afraidprzestraszony to go away
13
45000
4000
I po raz pierwszy mam pracę, którą boję się opuszczać,
01:01
because of everything that’s going to happenzdarzyć in this weektydzień when I’m here.
14
49000
4000
bo tyle się tam zdarzy w ciągu tego tygodnia, kiedy jestem tutaj.
01:05
(LaughterŚmiech)
15
53000
2000
(śmiech)
01:07
But in any casewalizka, what I’m going to do in my little bitkawałek of time
16
55000
4000
Tal czy inaczej, poświęcę ten czas, który mi przydzielono,
01:11
is take you on a quickszybki tourwycieczka of some of the things
17
59000
3000
na szybkie zapoznanie was z niektórymi rzeczami,
01:14
that we talk about and we think about.
18
62000
3000
o których myślimy i rozmawiamy.
01:17
So, we think a lot about what really makesczyni sciencenauka work?
19
65000
3000
Dużo myślimy o tym, co sprawia, że nauka funkcjonuje.
01:20
The first thing that anybodyktoś who knowswie sciencenauka,
20
68000
3000
Pierwszą rzeczą, którą każdy, kto zna naukę
01:23
and has been around sciencenauka,
21
71000
1000
i zajmuje się nauką,
01:24
is that the stuffrzeczy you learnuczyć się in schoolszkoła as a scientificnaukowy methodmetoda
22
72000
2000
jest fakt, że rzeczy pokazywane w szkole jako metody naukowe
01:26
is wrongźle. There is no methodmetoda.
23
74000
3000
to bzdura. Metody nie istnieją.
01:29
On the other handdłoń, somehowjakoś we managezarządzanie to reasonpowód togetherRazem
24
77000
4000
Z drugiej strony, jakoś udaje nam się rozumować razem,
01:33
as a communityspołeczność, from incompleteniekompletny evidencedowód
25
81000
3000
jako społeczeństwo; od niekompletnych dowodów
01:36
to conclusionswnioski that we all agreeZgodzić się about.
26
84000
3000
do wniosków, na które wszyscy się zgadzamy.
01:39
And this is, by the way, something that a democraticdemokratyczny societyspołeczeństwo alsorównież has to do.
27
87000
4000
Przy okazji, tym samym musi się zajmować społeczeństwo demokratyczne.
01:43
So how does it work?
28
91000
2000
Więc jak to działa?
01:45
Well, my beliefwiara is that it worksPrace
29
93000
3000
Cóż, ja uważam, że to działa,
01:48
because scientistsnaukowcy are a communityspołeczność boundgranica togetherRazem by an ethicsEtyka.
30
96000
4000
bo naukowcy są społecznością powiązaną przez etykę.
01:52
And here are some of the ethicaletyczny principleszasady.
31
100000
2000
Oto kilka naszych zasad etycznych.
01:54
I’m not going to readczytać them all to you because I’m not in teachernauczyciel modetryb.
32
102000
3000
Nie przeczytam wam ich, bo nie jestem nastawiony na tryb nauczania,
01:57
I’m in entertainrozrywki, amazezadziwia modetryb.
33
105000
3000
tylko tryb zadziwiania i zabawiania.
02:00
(LaughterŚmiech)
34
108000
3000
(śmiech)
02:03
But one of the principleszasady is that everybodywszyscy
35
111000
4000
Ale jedna z zasad brzmi: każdy, kto
02:07
who is partczęść of the communityspołeczność getsdostaje to fightwalka and arguespierać się
36
115000
3000
jest częścią tej społeczności, zaczyna ze wszystkich sił
02:10
as hardciężko as they can for what they believe.
37
118000
3000
spierać się i walczyć o to, w co wierzy.
02:13
But we’reRe all disciplinedzdyscyplinowany by the understandingzrozumienie
38
121000
3000
Ale wszystkich nas dyscyplinuje zrozumienie,
02:16
that the only people who are going to decidedecydować się, you know,
39
124000
2000
że jedynymi ludźmi, którzy zdecydują, no wiecie,
02:18
whetherczy I’m right or somebodyktoś elsejeszcze is right,
40
126000
3000
czy rację mam ja, czy ktoś inny,
02:21
are the people in our communityspołeczność in the nextNastępny generationgeneracja,
41
129000
3000
są następne pokolenia członków naszej społeczności,
02:24
in 30 and 50 yearslat.
42
132000
2000
za 30 czy 50 lat.
02:26
So it’s this combinationpołączenie of respectPoszanowanie
43
134000
3000
To to połączenie szacunku
02:29
for the traditiontradycja and communityspołeczność we’reRe in,
44
137000
2000
dla tradycji i społeczności, w której żyjemy,
02:31
and rebellionBunt that the communityspołeczność requireswymaga to get anywheregdziekolwiek,
45
139000
3000
oraz buntu koniecznego, aby społeczność osiągnęła cokolwiek,
02:34
that makesczyni sciencenauka work.
46
142000
3000
sprawiają, że nauka działa.
02:37
And beingistota in this processproces of beingistota in a communityspołeczność
47
145000
5000
A uczestniczenie w procesie bycia w społeczeństwie,
02:42
that reasonspowody from sharedudostępniony evidencedowód to conclusionswnioski,
48
150000
4000
które rozumuje od dzielonego doświadczenia do wniosków,
02:46
I believe, teachesuczy us about democracydemokracja.
49
154000
4000
uczy nas o demokracji, jak sądzę.
02:50
Not only is there a relationshipzwiązek betweenpomiędzy the ethicsEtyka of sciencenauka
50
158000
3000
Nie tylko istnieje związek między etyką naukową
02:53
and the ethicsEtyka of beingistota a citizenobywatel in democracydemokracja,
51
161000
3000
a etyką bycia obywatelem w społeczeństwie;
02:56
but there has been, historicallyhistorycznie, a relationshipzwiązek
52
164000
3000
przez lata istniał i wciąż istnieje związek
02:59
betweenpomiędzy how people think about spaceprzestrzeń and time, and what the cosmoskosmos is,
53
167000
6000
między tym, jak ludzie myślą o przestrzeni i czasie i o tym, czym jest kosmos
03:05
and how people think about the societyspołeczeństwo that they liverelacja na żywo in.
54
173000
4000
i tym, jak myślą o społeczeństwie, w którym żyją.
03:09
And I want to talk about threetrzy stagesgradacja in that evolutionewolucja.
55
177000
5000
Chcę porozmawiać o trzech etapach tej ewolucji.
03:14
The first sciencenauka of cosmologykosmologia that was anything like sciencenauka
56
182000
4000
Pierwsze teorie kosmologiczne, które można by uznać za naukę
03:18
was AristotelianArystotelesa sciencenauka, and that was hierarchicalhierarchiczne.
57
186000
4000
były nauką arystotelejską, uporządkowaną hierarchicznie.
03:22
The earthZiemia is in the centercentrum, then there are these crystalkryształ spheressfery,
58
190000
4000
Ziemia jest w centrum, potem są sfery kryształowe ,
03:26
the sunsłońce, the moonksiężyc, the planetsplanety and finallywreszcie the celestialCelestial spherekula,
59
194000
4000
słońce, księżyc, planety i wreszcie sfera niebiańska,
03:30
where the starsgwiazdy are. And everything in this universewszechświat has a placemiejsce.
60
198000
4000
gdzie są gwiazdy. Wszystko w tym świecie ma swoje miejsce.
03:34
And AristotleArystoteles’s lawprawo of motionruch was that everything
61
202000
3000
Zasada dynamiki Arystotelesa mówiła, że wszystko
03:37
goesidzie to its naturalnaturalny placemiejsce, whichktóry was of coursekurs,
62
205000
2000
dąży do swojego naturalnego miejsca, które
03:39
the rulereguła of the societyspołeczeństwo that AristotleArystoteles livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj in,
63
207000
4000
było rządami społeczeństwa, w którym żył Arystoteles
03:43
and more importantlyco ważne, the medievalśredniowieczny societyspołeczeństwo that, throughprzez ChristianityChrześcijaństwo,
64
211000
3000
oraz średniowiecznego społeczeństwa, które poprzez chrześcijaństwo
03:46
embracedobjęty AristotleArystoteles and blessedbłogosławiony it.
65
214000
4000
przyjęło i pobłogosławiło naukę Arystotelesa.
03:50
And the ideapomysł is that everything is definedokreślone.
66
218000
3000
Chodzi o to, że wszystko jest określone.
03:53
Where something is, is definedokreślone with respectPoszanowanie to this last spherekula,
67
221000
5000
To, gdzie coś się znajduje, określa się w odniesieniu do ostatniej,
03:58
the celestialCelestial spherekula, outsidena zewnątrz of whichktóry is this eternalwieczne,
68
226000
2000
niebiańskiej sfery, poza którą istnieje wieczne,
04:00
perfectidealny realmkrólestwo, where liveszyje God,
69
228000
3000
idealne królestwo, gdzie żyje Bóg,
04:03
who is the ultimateostateczny judgesędzia of everything.
70
231000
3000
najwyższy sędzia wszystkiego.
04:06
So that is bothobie AristotelianArystotelesa cosmologykosmologia,
71
234000
2000
To zarówno kosmologia Arystotelesa,
04:08
and in a certainpewny sensesens, medievalśredniowieczny societyspołeczeństwo.
72
236000
3000
jak i społeczeństwo średniowieczne.
04:11
Now, in the 17thth centurystulecie there was a revolutionrewolucja in thinkingmyślący about
73
239000
5000
W XVIII w. zaszła rewolucja w myśleniu o przestrzeni,
04:16
spaceprzestrzeń and time and motionruch and so forthnaprzód of NewtonNewton.
74
244000
4000
czasie i ruchu itd., zdefiniowanych przez Newtona.
04:20
And at the samepodobnie time there was a revolutionrewolucja in socialspołeczny thought
75
248000
4000
W tym samym czasie trwała rewolucja w myśleniu społecznym,
04:24
of JohnJohn LockeLocke and his collaboratorswspółpracownicy.
76
252000
3000
określonym przez Johna Locke i współpracowników.
04:27
And they were very closelydokładnie associatedpowiązany.
77
255000
1000
Były ze sobą ściśle połączone.
04:28
In factfakt, NewtonNewton and LockeLocke were friendsprzyjaciele.
78
256000
3000
Newton i Locke byli nawet przyjaciółmi.
04:31
TheirIch way of thinkingmyślący about spaceprzestrzeń and time and motionruch on the one handdłoń,
79
259000
5000
Ich sposób myślenia o przestrzeni, czasie i ruchu z jednej strony,
04:36
and a societyspołeczeństwo on the other handdłoń, were closelydokładnie relatedzwiązane z.
80
264000
4000
a o społeczeństwie z drugiej strony, były powiązane.
04:40
And let me showpokazać you.
81
268000
1000
Zademonstruję wam to.
04:41
In a NewtonianNewtona universewszechświat, there’s no centercentrum -- thank you.
82
269000
5000
We wszechświecie newtońskim nie ma centrum - dziękuję.
04:46
There are particlescząsteczki and they moveruszaj się around
83
274000
3000
Istnieją cząstki poruszające się
04:49
with respectPoszanowanie to a fixednaprawiony, absoluteabsolutny frameworkstruktura of spaceprzestrzeń and time.
84
277000
5000
w odniesieniu do stałej, absolutnej struktury czasu i przestrzeni.
04:54
It’s meaningfulznaczący to say absolutelyabsolutnie where something is in spaceprzestrzeń,
85
282000
4000
To znaczące, oznajmiać, gdzie się coś znajduje w przestrzeni,
04:58
because that’s definedokreślone, not with respectPoszanowanie to say, where other things are,
86
286000
4000
bo to definiuje, nie jeśli chodzi o to, powiedzmy, gdzie są inne rzeczy,
05:02
but with respectPoszanowanie to this absoluteabsolutny notionpojęcie of spaceprzestrzeń,
87
290000
2000
ale w odniesieniu do absolutnego pojęcia przestrzeni,
05:04
whichktóry for NewtonNewton was God.
88
292000
2000
którym dla Newtona był Bóg.
05:06
Now, similarlypodobnie, in LockeLocke’s societyspołeczeństwo there are individualsosoby prywatne
89
294000
5000
Podobnie w społeczeństwie Locke'a: istnieją jednostki,
05:11
who have certainpewny rightsprawa, propertiesnieruchomości in a formalformalny sensesens,
90
299000
3000
które mają pewne prawa, własności w sensie formalnym,
05:14
and those are definedokreślone with respectPoszanowanie to some absoluteabsolutny,
91
302000
4000
które są zdefiniowane w odniesieniu do absolutnych,
05:18
abstractabstrakcyjny notionsgalanteria of rightsprawa and justicesprawiedliwość, and so forthnaprzód,
92
306000
4000
abstrakcyjnych pojęć: prawa, sprawiedliwość itd.,
05:22
whichktóry are independentniezależny of what elsejeszcze has happenedstało się in the societyspołeczeństwo.
93
310000
5000
które są niezależne od tego, co dzieje się w społeczeństwie.
05:27
Of who elsejeszcze there is, of the historyhistoria and so forthnaprzód.
94
315000
3000
Od tego, kto jeszcze tam jest, od historii itd.
05:30
There is alsorównież an omniscientwszechwiedzący observerobserwator
95
318000
3000
Istnieje też wszechwiedzący obserwator,
05:33
who knowswie everything, who is God,
96
321000
2000
który wie wszystko, jest Bogiem,
05:35
who is in a certainpewny sensesens outsidena zewnątrz the universewszechświat,
97
323000
3000
w pewnym sensie jest poza wszechświatem,
05:38
because he has no rolerola in anything that happensdzieje się,
98
326000
2000
bo nie ma żadnej roli w tym, co się wydarza,
05:40
but is in a certainpewny sensesens everywherewszędzie,
99
328000
2000
ale w pewnym sensie jest wszędzie,
05:42
because spaceprzestrzeń is just the way that God knowswie
100
330000
3000
bo przestrzeń jest tylko sposobem, w jaki Bóg
05:45
where everything is, accordingwedług to NewtonNewton, OK?
101
333000
4000
wie, gdzie wszystko się znajduje - według Newtona, ok?
05:49
So this is the foundationsfundamenty of what’s callednazywa, traditionallytradycyjnie,
102
337000
4000
To są podstawy tego, co tradycyjnie nazywamy
05:53
liberalliberalne politicalpolityczny theoryteoria and NewtonianNewtona physicsfizyka.
103
341000
4000
liberalną teorią polityczną i fizyką newtońską.
05:57
Now, in the 20thth centurystulecie we had a revolutionrewolucja
104
345000
4000
W XX wieku mieliśmy rewolucję
06:01
that was initiatedzapoczątkowany at the beginningpoczątek of the 20thth centurystulecie,
105
349000
3000
która zaczęła się na początku XX wieku
06:04
and whichktóry is still going on.
106
352000
3000
i która nadal trwa.
06:07
It was begunzaczął with the inventionwynalazek
107
355000
1000
Zaczęła się wraz ze sformułowaniem
06:08
of relativitywzględność theoryteoria and quantumkwant theoryteoria.
108
356000
3000
teorii względności i teorii kwantowej.
06:11
And mergingScalanie them togetherRazem to make the finalfinał quantumkwant theoryteoria
109
359000
3000
A połączenie obu w celu sformułowania ostatecznej teorii kwantowej
06:14
of spaceprzestrzeń and time and gravitypowaga, is the culminationKulminacja of that,
110
362000
5000
miejsca, czasu i grawitacji, jest tego kulminacją,
06:19
something that’s going on right now.
111
367000
2000
czymś, co dzieje się właśnie teraz.
06:21
And in this universewszechświat there’s nothing fixednaprawiony and absoluteabsolutny. ZilchZilch, OK.
112
369000
5000
W tym świecie nic nie jest stałe ani absolutne. Ok, zero jest.
06:26
This universewszechświat is describedopisane by beingistota a networksieć of relationshipsrelacje.
113
374000
5000
Ten wszechświat jest opisany jako sieć powiązań.
06:31
SpaceMiejsca is just one aspectaspekt, so there’s no meaningznaczenie to say
114
379000
3000
Przestrzeń to tylko jeden z aspektów, więc nie można powiedzieć,
06:34
absolutelyabsolutnie where something is.
115
382000
2000
gdzie coś jest ostatecznie,
06:36
There’s only where it is relativekrewny to everything elsejeszcze that is.
116
384000
3000
a tylko, gdzie to jest w doniesieniu do wszystkiego innego.
06:39
And this networksieć of relationsrelacje is ever-evolvingzmieniające się.
117
387000
4000
Ta sieć powiązań wciąż ewoluuje.
06:43
So we call it a relationalrelacyjnych universewszechświat.
118
391000
2000
Nazywamy to światem relacyjnym.
06:45
All propertiesnieruchomości of things are about these kindsrodzaje of relationshipsrelacje.
119
393000
4000
Wszystkie własności rzeczy dotyczą tych rodzajów relacji.
06:49
And alsorównież, if you’reRe embeddedosadzone in suchtaki a networksieć of relationshipsrelacje,
120
397000
3000
Jeśli jesteście częścią takiej sieci powiązań, wasz pogląd
06:52
your viewwidok of the worldświat has to do with what informationInformacja
121
400000
4000
na świat zależy od tego, jakie informacje
06:56
comespochodzi to you throughprzez the networksieć of relationsrelacje.
122
404000
2000
docierają do was przez tę sieć powiązań.
06:58
And there’s no placemiejsce for an omniscientwszechwiedzący observerobserwator
123
406000
3000
Nie ma miejsca dla wszechwiedzącego obserwatora
07:01
or an outsidena zewnątrz intelligenceinteligencja knowingporozumiewawczy everything and makingzrobienie everything.
124
409000
5000
ani zewnętrznej inteligencji wiedzącej wszystko i wszystko robiącej.
07:06
So this is generalgenerał relativitywzględność, this is quantumkwant theoryteoria.
125
414000
3000
To ogólna teoria względności, teoria kwantowa.
07:09
This is alsorównież, if you talk to legalprawny scholarsuczonych,
126
417000
3000
A także, jak powiedzą wam badacze prawa,
07:12
the foundationsfundamenty of newNowy ideaspomysły in legalprawny thought.
127
420000
4000
podstawy nowych idei w myśli prawniczej.
07:16
They’reRe thinkingmyślący about the samepodobnie things.
128
424000
1000
Myślą o takich samych rzeczach.
07:17
And not only that, they make the analogyanalogia
129
425000
3000
To nie koniec - często dokonują analogii
07:20
to relativitywzględność theoryteoria and cosmologykosmologia oftenczęsto.
130
428000
3000
z teorią względności i kosmologii.
07:23
So there’s an interestingciekawy discussiondyskusja going on there.
131
431000
3000
Trwa interesująca dyskusja.
07:26
This last viewwidok of cosmologykosmologia is callednazywa the relationalrelacyjnych viewwidok.
132
434000
5000
Ten ostatni pogląd na kosmologię to pogląd relacyjny.
07:31
So the mainGłówny sloganslogan here is that there’s nothing outsidena zewnątrz the universewszechświat,
133
439000
3000
Jego główne hasło brzmi: nie istnieje nic poza wszechświatem,
07:34
whichktóry meansznaczy that there’s no placemiejsce
134
442000
2000
co oznacza, że nie ma miejsca
07:36
to put an explanationwyjaśnienie for something outsidena zewnątrz.
135
444000
4000
na wytłumaczenie dla czegoś na zewnątrz.
07:40
So in suchtaki a relationalrelacyjnych universewszechświat,
136
448000
2000
W takim świecie relacyjnym,
07:42
if you come uponna something that’s orderedzamówione and structuredzbudowany,
137
450000
4000
jeśli natkniecie się na coś uporządkowanego, strukturalnego,
07:46
like this deviceurządzenie here, or that deviceurządzenie there,
138
454000
2000
jak to urządzenie tutaj albo jak tamto,
07:48
or something beautifulpiękny, like all the livingżycie things,
139
456000
2000
albo coś pięknego, jak wszystkie żywe istoty,
07:50
all of you guys in the roompokój --
140
458000
3000
wszyscy ludzie tutaj...
07:53
"guys" in physicsfizyka, by the way, is a genericrodzajowy termsemestr: menmężczyźni and womenkobiety.
141
461000
5000
przy okazji, w fizyce termin "ludzie" oznacza i mężczyzn, i kobiety.
07:58
(LaughterŚmiech)
142
466000
3000
(śmiech)
08:01
Then you want to know, you’reRe a personosoba,
143
469000
3000
Jesteście ludźmi, więc chcecie wiedzieć,
08:04
you want to know how is it madezrobiony.
144
472000
2000
wiedzieć, jak to jest zrobione.
08:06
And in a relationalrelacyjnych universewszechświat the only possiblemożliwy explanationwyjaśnienie was, somehowjakoś it madezrobiony itselfsamo.
145
474000
5000
A w świecie relacyjnym jedyne możliwe wyjaśnienie to: jakoś samo się zrobiło.
08:11
There mustmusi be mechanismsmechanizmy of self-organizationSamoorganizacja
146
479000
3000
Wewnątrz tego świata muszą istnieć mechanizmy
08:14
insidewewnątrz the universewszechświat that make things.
147
482000
2000
samoorganizacji, które robią rzeczy.
08:16
Because there’s no placemiejsce to put a makerproducent outsidena zewnątrz,
148
484000
3000
Bo nie ma miejsca na zewnętrznego stwórcę,
08:19
as there was in the AristotelianArystotelesa and the NewtonianNewtona universewszechświat.
149
487000
4000
tak jak to było w świecie arystotelejskim lub newtońskim.
08:23
So in a relationalrelacyjnych universewszechświat we mustmusi have processesprocesy of self-organizationSamoorganizacja.
150
491000
4000
W świecie relacyjnym muszą być procesy samoorganizacji.
08:27
Now, DarwinDarwin taughtnauczony us that there are processesprocesy of self-organizationSamoorganizacja
151
495000
6000
Darwin nauczył nas, że istnieją procesy samoorganizacji,
08:33
that sufficewystarczać to explainwyjaśniać all of us and everything we see.
152
501000
4000
wystarczające do wyjaśnienia nas i wszystkiego, co widzimy.
08:37
So it worksPrace. But not only that,
153
505000
2000
Więc to działa. Ale to nie wszystko;
08:39
if you think about how naturalnaturalny selectionwybór worksPrace,
154
507000
4000
jeśli pomyślicie, jak działa dobór naturalny,
08:43
then it turnsskręca out that naturalnaturalny selectionwybór
155
511000
2000
okazuje się, że ma on sens
08:45
would only make sensesens in suchtaki a relationalrelacyjnych universewszechświat.
156
513000
4000
wyłącznie w takim świecie relacyjnym.
08:49
That is, naturalnaturalny selectionwybór worksPrace on propertiesnieruchomości,
157
517000
4000
Dobór naturalny działa na właściwości,
08:53
like fitnessfitness, whichktóry are about relationshipsrelacje
158
521000
3000
np. sprawność, opierające się na relacjach
08:56
of some speciesgatunki to some other speciesgatunki.
159
524000
3000
jednych gatunków względem innych.
08:59
DarwinDarwin wouldnwouldn’t make sensesens in an AristotelianArystotelesa universewszechświat,
160
527000
4000
Darwin byłby bez sensu w arystotelejskim świecie,
09:03
and wouldnwouldn’t really make sensesens in a NewtonianNewtona universewszechświat.
161
531000
4000
nie miałby też sensu w świecie newtońskim.
09:07
So a theoryteoria of biologybiologia basedna podstawie on naturalnaturalny selectionwybór
162
535000
5000
Zatem teoria biologii oparta na doborze naturalnym
09:12
requireswymaga a relationalrelacyjnych notionpojęcie of
163
540000
3000
wymaga określenia relacyjnego:
09:15
what are the propertiesnieruchomości of biologicalbiologiczny systemssystemy.
164
543000
3000
jakie są własności systemów biologicznych.
09:18
And if you pushPchać that all the way down, really,
165
546000
3000
A jeśli dojść do samego sedna sprawy,
09:21
it makesczyni the bestNajlepiej sensesens in a relationalrelacyjnych universewszechświat
166
549000
3000
to największy sens będzie mieć w świecie relacyjnym,
09:24
where all propertiesnieruchomości are relationalrelacyjnych.
167
552000
3000
gdzie wszystkie własności są relacyjne.
09:27
Now, not only that, but EinsteinEinstein taughtnauczony us
168
555000
3000
Poza tym, Einstein nauczył nas,
09:30
that gravitypowaga is the resultwynik of the worldświat beingistota relationalrelacyjnych.
169
558000
6000
że grawitacja to wynik istnienia świata relacyjnego.
09:36
If it wasnnie było’t for gravitypowaga, there wouldnwouldn’t be life,
170
564000
3000
Bez grawitacji nie byłoby życia,
09:39
because gravitypowaga causesprzyczyny starsgwiazdy to formformularz and liverelacja na żywo for a very long time,
171
567000
6000
bo sprawia ona, że gwiazdy formują się i żyją przez długi czas,
09:45
keepingkonserwacja piecessztuk of the worldświat, like the surfacepowierzchnia of the EarthZiemia,
172
573000
3000
utrzymując części świata, np. powierzchnię Ziemi,
09:48
out of thermaltermiczne equilibriumrównowaga for billionsmiliardy of yearslat so life can evolveewoluować.
173
576000
4000
poza termiczną równowagą przez miliardy lat, żeby powstało życie.
09:52
In the 20thth centurystulecie,
174
580000
2000
Wiek XX był świadkiem
09:54
we saw the independentniezależny developmentrozwój of two bigduży themestematy in sciencenauka.
175
582000
5000
niezależnego rozwoju dwóch ważnych kwestii w nauce.
09:59
In the biologicalbiologiczny sciencesnauki, they exploredzbadać
176
587000
4000
W naukach biologicznych zbadano
10:03
the implicationsimplikacje of the notionpojęcie that orderzamówienie and complexityzłożoność
177
591000
3000
skutki założenia, że porządek, złożoność
10:06
and structureStruktura arisepowstać in a self-organizedsamodzielnie organizowanych way.
178
594000
4000
i struktura powstają w sposób samozorganizowany.
10:10
That was the triumphtriumf of Neo-DarwinismNeo-Darwinizm and so forthnaprzód.
179
598000
4000
To był triumf neodarwinizmu i tak dalej.
10:14
And slowlypowoli, that ideapomysł is leakingprzecieka out to the cognitivepoznawczy sciencesnauki,
180
602000
5000
Powoli ta idea przenika do nauk kognitywnych,
10:19
the humanczłowiek sciencesnauki, economicsEkonomia, etet ceteracetera.
181
607000
4000
nauk humanistycznych, ekonomii etc.
10:23
At the samepodobnie time, we physicistsfizycy
182
611000
2000
Jednocześnie my, fizycy,
10:25
have been busyzajęty tryingpróbować to make sensesens of
183
613000
3000
zajmowaliśmy się próbą zrozumienia,
10:28
and buildbudować on and integratezintegrować the discoveriesodkrycia
184
616000
3000
budowania na i integrowania odkryć
10:31
of quantumkwant theoryteoria and relativitywzględność.
185
619000
2000
teorii kwantowej i względności.
10:33
And what we’veve been workingpracujący out is the implicationsimplikacje, really,
186
621000
4000
Właściwie to pracowaliśmy nad poznaniem skutków
10:37
of the ideapomysł that the universewszechświat is madezrobiony up of relationsrelacje.
187
625000
3000
idei zakładającej, że świat składa się z relacji.
10:40
21st-centuryst-wiek sciencenauka is going to be drivennapędzany
188
628000
3000
Nauką w XXI w. będzie kierować
10:43
by the integrationintegracja of these two ideaspomysły:
189
631000
3000
integracja tych dwóch idei:
10:46
the triumphtriumf of relationalrelacyjnych wayssposoby of thinkingmyślący
190
634000
3000
triumfu relacyjnego sposobu myślenia
10:49
about the worldświat, on the one handdłoń,
191
637000
2000
o świecie z jednej strony
10:51
and self-organizationSamoorganizacja or DarwinianDarwinowskiej wayssposoby of thinkingmyślący about the worldświat,
192
639000
3000
i samoorganizacji lub darwinistycznego sposobu myślenia o świecie,
10:54
on the other handdłoń.
193
642000
3000
o świecie, z drugiej strony.
10:57
And alsorównież, is that in the 21stul centurystulecie
194
645000
2000
Ponadto, w XXI wieku nasze
10:59
our thinkingmyślący about spaceprzestrzeń and time and cosmologykosmologia,
195
647000
5000
myślenie o przestrzeni, czasie i kosmologii
11:04
and our thinkingmyślący about societyspołeczeństwo are bothobie going to continueKontyntynuj to evolveewoluować.
196
652000
5000
i nasze myślenie o społeczeństwie będą wciąż ewoluować.
11:09
And what they’reRe evolvingewoluować towardsw kierunku is the unionunia
197
657000
2000
Będą ewoluować w kierunku zjednoczenia
11:11
of these two bigduży ideaspomysły, DarwinismDarwinizm and relationalismrelationalism.
198
659000
4000
tych dwóch ważnych idei, darwinizmu i relacjonizmu.
11:15
Now, if you think about democracydemokracja from this perspectiveperspektywiczny,
199
663000
6000
Jeśli z tej perspektywy pomyślicie o demokracji,
11:21
a newNowy pluralisticpluralistycznej notionpojęcie of democracydemokracja would be one that recognizesrozpoznaje
200
669000
5000
nowa, pluralistyczna demokracja będzie uznawać istnienie
11:26
that there are manywiele differentróżne interestszainteresowania, manywiele differentróżne agendasporządki obrad,
201
674000
3000
wielu różnych interesów, wielu rożnych planów,
11:29
manywiele differentróżne individualsosoby prywatne, manywiele differentróżne pointszwrotnica of viewwidok.
202
677000
4000
wielu różnych osób i różnych punktów widzenia.
11:33
EachKażdy one is incompleteniekompletny, because you’reRe embeddedosadzone
203
681000
4000
Każde jest niekompletne, bo jesteście częścią
11:37
in a networksieć of relationshipsrelacje.
204
685000
2000
sieci powiązań.
11:39
Any actoraktor in a democracydemokracja is embeddedosadzone
205
687000
2000
Każdy działający w demokracji
11:41
in a networksieć of relationshipsrelacje.
206
689000
1000
jest częścią sieci relacji.
11:42
And you understandzrozumieć some things better than other things,
207
690000
3000
Rozumiecie pewne rzeczy lepiej niż inne, co sprawia,
11:45
and because of that there’s a continualnieustanny jostlingprzepychanki
208
693000
4000
że wciąż trwa przepychanka, dawać i brać;
11:49
and give and take, whichktóry is politicsPolityka.
209
697000
5000
to jest polityka.
11:54
And politicsPolityka is, in the idealideał sensesens,
210
702000
2000
A polityka to, w sensie idealnym,
11:56
the way in whichktóry we continuallynieustannie addressadres
211
704000
4000
sposób, w który wciąż zwracamy się
12:00
our networksieć of relationsrelacje in orderzamówienie to achieveosiągać
212
708000
3000
do naszej sieci relacji, aby uzyskać
12:03
a better life and a better societyspołeczeństwo.
213
711000
3000
lepsze życie, lepsze społeczeństwo.
12:06
And I alsorównież think that sciencenauka will never go away and --
214
714000
6000
Myślę też, że nauka nigdy nie zniknie i...
12:12
I’m finishingwykończeniowy on this linelinia.
215
720000
2000
Tym właśnie zakończę.
12:14
(LaughterŚmiech)
216
722000
4000
(śmiech)
12:18
In factfakt, I’m finishedskończone. ScienceNauka will never go away.
217
726000
2000
To by było na tyle. Nauka zawsze będzie górą.
Translated by Joanna Szczerba
Reviewed by Marek Kasiak

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Lee Smolin - Physicist
Lee Smolin is a theoretical physicist, working mainly in the field of quantum gravity. He's a founding member of the Perimeter Institute for Theoretical Physics in Canada, and the author of The Trouble With Physics.

Why you should listen

Lee Smolin's bachelor's degree was in physics and philosophy -- twin passions that have complemented one another throughout his blazing career as a theoretical physicist. As his website bio is careful to state, "His main contributions to research so far are to the field of quantum gravity." He's made contributions in many other fields, including cosmology, quantum mechanics, elementary particle physics and theoretical biology, and is the author of (among other books) The Trouble With Physics, a work that questions the very basis of the prevailing string theory.

Taking a step back from work on specific problems in physics, Smolin's work examines the scientific process itself and its place in the world. In all of his three books, Life of the CosmosThree Roads to Quantum Gravity and The Trouble with Physics, he wrestles with the philosophical implications of what contemporary physics has shown us to be true. As we come to understand more about how the world works, he asks, how will our worldview change?

Smolin is a founding member of and a researcher at the Perimeter Institute for Theoretical Physics, in Ontario, Canada (whose Executive Director is 2008 TED Prize winner Neil Turok).

More profile about the speaker
Lee Smolin | Speaker | TED.com