TEDxYouth@Manchester
Ben Ambridge: 9 myths about psychology, debunked
Ben Ambridge: 10 mite për psikologjinë: Të ekspozuara
Filmed:
Readability: 4.3
3,054,590 views
Sa prej gjërave që dini për trurin tuaj janë të pasakta? Në këtë udhëtim të shkencës së përgënjeshtruar, Ben Ambridge rishikon 10 ide të famshme për psikologjinë, për të cilat është dëshmuar se janë gabim - dhe zbulon disa të vërteta të befasishme për atë se si funksionon truri jonë në të vërtetë.
Ben Ambridge - Psychologist
Ben Ambridge is the author of "Psy-Q," a sparkling book debunking what we think we know about psychology. Full bio
Ben Ambridge is the author of "Psy-Q," a sparkling book debunking what we think we know about psychology. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
You've heard of your I.Q.,
your general intelligence,
your general intelligence,
0
857
2859
Keni dëgjuar për I.Q.-në,
inteligjencën tuaj të përgjithshme,
inteligjencën tuaj të përgjithshme,
00:15
but what's your Psy-Q?
1
3716
1676
por çfarë është Psy-Q?
00:17
How much do you know
about what makes you tick,
about what makes you tick,
2
5392
2237
Sa shumë dini për
atë që ju motivon
atë që ju motivon
00:19
and how good are you
at predicting other people's behavior
at predicting other people's behavior
3
7629
2745
dhe sa mirë mund ta parashikoni
sjelljen e të tjerëve
sjelljen e të tjerëve
00:22
or even your own?
4
10374
1506
apo edhe sjelljen tuaj?
00:23
And how much of what you think you know
about psychology is wrong?
about psychology is wrong?
5
11880
3279
Dhe sa nga gjërat që mendoni se i dini
për psikologjinë, janë gabim?
për psikologjinë, janë gabim?
00:27
Let's find out by counting down
the top 10 myths of psychology.
the top 10 myths of psychology.
6
15159
3788
Le ta kuptojmë duke i numëruar
10 mitet më të mëdha të psikologjisë.
10 mitet më të mëdha të psikologjisë.
00:30
You've probably heard it said
that when it comes to their psychology,
that when it comes to their psychology,
7
18947
3396
Besoj që keni dëgjuar të thuhet
që sa i përket psikologjisë së tyre,
që sa i përket psikologjisë së tyre,
00:34
it's almost as if men are from Mars
and women are from Venus.
and women are from Venus.
8
22343
2882
është sikur burrat të jenë nga Marsi
dhe gratë nga Venusi.
dhe gratë nga Venusi.
00:37
But how different
are men and women really?
are men and women really?
9
25235
2029
Por sa të ndryshëm
janë ata në të vërtetë?
janë ata në të vërtetë?
00:39
To find out, let's start
by looking at something
by looking at something
10
27264
2254
Le të shohim diçka
00:41
on which men and women really do differ
11
29518
1977
ku burrat dhe gratë vërtetë ndryshojnë
00:43
and plotting some psychological
gender differences on the same scale.
gender differences on the same scale.
12
31495
3448
dhe t'i vendosim ca dallime gjinore
psikologjike në të njëjtën shkallë
psikologjike në të njëjtën shkallë
00:46
One thing men and women
do really differ on
do really differ on
13
34943
2173
Një gjë ku gratë dhe burrat
ndryshojnë vërtetë
ndryshojnë vërtetë
00:49
is how far they can throw a ball.
14
37116
1797
është sa larg mund ta gjuajnë topin.
00:50
So if we look at the data for men here,
15
38913
1890
Nëse shohim të dhënat për burrat këtu,
00:52
we see what is called
a normal distribution curve.
a normal distribution curve.
16
40803
2471
shohim atë që quhet lakorja e shpërndarjes
normale.
normale.
00:55
A few men can throw a ball really far,
and a few men not far at all,
and a few men not far at all,
17
43274
3208
Disa burra
gjuajnë topin shumë larg, të tjerët
fare pak,
fare pak,
00:58
but most a kind of average distance.
18
46482
1770
por shumica në distancë mesatare.
01:00
And women share
the same distribution as well,
the same distribution as well,
19
48252
2164
Dhe gratë ndajnë të njëjtën shpërndarje,
01:02
but actually there's
quite a big difference.
quite a big difference.
20
50416
2049
por në fakt ka një dallim të madh.
01:04
In fact, the average man
can throw a ball further
can throw a ball further
21
52465
2448
Burri mesatar mund ta gjuajë topin më larg
01:06
than about 98 percent of all women.
22
54913
1707
se rreth 98 % e të gjitha grave.
01:08
So now let's look at what
some psychological gender differences
some psychological gender differences
23
56620
3027
Tani le të shohim se si duken disa dallime
gjinore psikologjike
gjinore psikologjike
01:11
look like on the same standardized scale.
24
59647
2857
në shkallën e njëjtë të standardizuar.
01:14
Any psychologist will tell you
25
62504
1586
Psikologët thonë
se burrat kanë vetëdije hapësinore
më të mirë
më të mirë
01:16
that men are better
at spatial awareness than women --
at spatial awareness than women --
26
64090
2545
se gratë -
në gjëra si leximi i hartave,
01:18
so things like map-reading,
for example -- and it's true,
for example -- and it's true,
27
66635
2738
dhe është e vërtetë.
01:21
but let's have a look
at the size of this difference.
at the size of this difference.
28
69373
2490
Por ta shohim madhësinë e këtij dallimi.
01:23
It's tiny; the lines are so close
together they almost overlap.
together they almost overlap.
29
71863
3387
Është e vogël; vijat janë aq afër sa gati
takohen.
takohen.
01:27
In fact, the average woman is better
than 33 percent of all men,
than 33 percent of all men,
30
75250
3994
Në fakt, gruaja mesatare është më e mirë
se 33% e gjithë burrave,
se 33% e gjithë burrave,
01:31
and of course, if that was 50 percent,
31
79244
1881
dhe natyrisht, po të ishte kjo 50%,
01:33
then the two genders
would be exactly equal.
would be exactly equal.
32
81125
2056
të dy gjinitë do të ishin saktësisht
baraz.
baraz.
01:35
It's worth bearing in mind that this
difference and the next one I'll show you
difference and the next one I'll show you
33
83181
3658
Vlen të thuhet se ky dallim dhe tjetri që
do t'ju tregoj tani
do t'ju tregoj tani
01:38
are pretty much the biggest
psychological gender differences
psychological gender differences
34
86839
2825
janë pak a shumë dallimet më të mëdha
psikologjike gjinore
psikologjike gjinore
01:41
ever discovered in psychology.
35
89664
1437
që janë zbuluar në psikologji.
01:43
So here's the next one.
36
91101
1111
Tani, dallimi tjetër.
01:44
Any psychologist will tell you
that women are better
that women are better
37
92212
2438
Psikologët thonë që gratë janë më të zonja
01:46
with language and grammar than men.
38
94650
1665
se burrat në gjuhë dhe gramatikë.
01:48
So here's performance
on the standardized grammar test.
on the standardized grammar test.
39
96315
2589
Ja performanca në testin e standardizuar
në gramatikë.
në gramatikë.
01:50
There go the women. There go the men.
40
98904
1957
Ja ku janë gratë. Ja dhe burrat.
01:52
Again, yes, women are better on average,
but the lines are so close
but the lines are so close
41
100861
3699
Sërish, vërtetë që gratë janë më mirë si
mesatare, por vijat janë kaq afër
mesatare, por vijat janë kaq afër
01:56
that 33 percent of men
are better than the average woman,
are better than the average woman,
42
104560
3487
saqë 33% e burrave janë më të mirë se
gruaja mesatare,
gruaja mesatare,
02:00
and again, if it was 50 percent,
43
108047
1673
dhe sërish, po të ishte 50%,
02:01
that would represent
complete gender equality.
complete gender equality.
44
109720
2742
do të ishte barazi e plotë gjinore.
02:04
So it's not really
a case of Mars and Venus.
a case of Mars and Venus.
45
112462
2121
Pra, nuk është çështje e Marsit dhe
Venusit.
Venusit.
02:06
It's more a case of, if anything,
Mars and Snickers:
Mars and Snickers:
46
114583
2667
Është më shumë si çështja e Mars dhe
Snickers:
Snickers:
02:09
basically the same, but one's maybe
slightly nuttier than the other.
slightly nuttier than the other.
47
117250
4362
pothuajse njëjtë, por njëra është
më e krisur.
më e krisur.
02:13
I won't say which.
48
121612
2026
Nuk ju them se cila.
02:15
Now we've got you warmed up.
49
123638
1865
Tani që jemi nxehur
02:17
Let's psychoanalyze you using
the famous Rorschach inkblot test.
the famous Rorschach inkblot test.
50
125503
3036
le ta bëjmë testin e famshëm
psikanalitik të Rorschach-ut.
psikanalitik të Rorschach-ut.
02:20
So you can probably see two, I dunno,
two bears or two people or something.
two bears or two people or something.
51
128539
3583
Këtu mund të shihni dy arinj a dy njerëz.
02:24
But what do you think they're doing?
52
132122
1753
Po çka mendoni se po bëjnë?
02:25
Put your hand up if you think
they're saying hello.
they're saying hello.
53
133875
3184
Ngrijeni dorën nëse mendoni se po
përshëndesin.
përshëndesin.
02:29
Not many people. Okay.
54
137059
1811
Jo aq shumë njerëz. Në rregull.
02:30
Put your hands up if you think
they are high-fiving.
they are high-fiving.
55
138870
2467
Ngrijeni dorën nëse mendoni se
po takojnë duart.
po takojnë duart.
02:33
Okay. What if you think they're fighting?
56
141337
1970
Mirë. Ju që mendoni se po përleshen?
02:35
Only a few people there.
57
143307
1255
Vetëm pak njerëz.
02:36
Okay, so if you think they're
saying hello or high-fiving,
saying hello or high-fiving,
58
144562
3077
Mirë, pra nëse mendoni se po përshëndeten
ose po takojnë duart,
ose po takojnë duart,
02:39
then that means you're a friendly person.
59
147639
1991
do të thotë se jeni miqësor.
02:41
If you think they're fighting,
60
149630
1590
Nëse mendoni se po përleshen,
02:43
you're a bit more of a
nasty, aggressive person.
nasty, aggressive person.
61
151220
2316
jeni person pak më agresiv.
02:45
Are you a lover or a fighter, basically.
62
153536
1940
Pra jeni ose i dashur, ose luftarak.
02:47
What about this one?
63
155476
1287
Po kjo?
02:48
This isn't really a voting one, so on
three everyone shout out what you see.
three everyone shout out what you see.
64
156763
3622
Kjo s'është me votë, prandaj në 3, thoni
atë që shihni.
atë që shihni.
02:52
One, two, three.
(Audience shouting)
(Audience shouting)
65
160385
3164
Një, dy, tre.
02:55
I heard hamster. Who said hamster?
66
163549
1692
Dëgjova brejtës. Kush tha brejtës?
02:57
That was very worrying.
67
165241
1537
Kjo ishte shqetësuese.
02:58
A guy there said hamster.
68
166778
1513
Dikush aty tha brejtës.
03:00
Well, you should see
some kind of two-legged animal here,
some kind of two-legged animal here,
69
168291
3308
Epo, ju duhet të shihni ndonjë
dykëmbësh aty,
dykëmbësh aty,
03:03
and then the mirror image of them there.
70
171599
2384
dhe imazhin e reflektuar të tyre këtu.
03:05
If you didn't, then this means
that you have difficulty
that you have difficulty
71
173983
3431
Nëse nuk e patë, kjo ka kuptimin që
ju keni vështirësi
ju keni vështirësi
03:09
processing complex situations
where there's a lot going on.
where there's a lot going on.
72
177414
4090
të procesoni situatat komplekse
kur jeni të ngarkuar.
kur jeni të ngarkuar.
03:13
Except, of course,
it doesn't mean that at all.
it doesn't mean that at all.
73
181504
2225
Përpos që, natyrisht, s'e ka fare atë
kuptim.
kuptim.
03:15
Rorschach inkblot tests
have basically no validity
have basically no validity
74
183729
2671
Testet me bojë të Rorschach-ut nuk kanë
fare validitet
fare validitet
03:18
when it comes to diagnosing
people's personality
people's personality
75
186400
2275
sa i përket testeve të personalitetit
03:20
and are not used
by modern-day psychologists.
by modern-day psychologists.
76
188675
2461
dhe nuk përdoren nga psikologët e sotshëm.
03:23
In fact, one recent study found
that when you do try
that when you do try
77
191136
3419
Në fakt, një studim gjeti se kur u përdor
03:26
to diagnose people's personalities
using Rorschach inkblot tests,
using Rorschach inkblot tests,
78
194555
3059
testi i Rorschach-ut për testim të
personalitetit,
personalitetit,
03:29
schizophrenia was diagnosed
79
197614
1742
u diagnostikuan me skizofreni
03:31
in about one sixth of apparently
perfectly normal participants.
perfectly normal participants.
80
199356
3993
një e gjashta e pjesëmarrësve dukshëm
normal.
normal.
03:35
So if you didn't do that well on this,
81
203349
2833
Pra, nëse nuk ishit të mirë në këtë test,
03:38
maybe you are not
a very visual type of person.
a very visual type of person.
82
206182
2554
ndoshta nuk jeni shumë tip vizual.
03:40
So let's do another
quick quiz to find out.
quick quiz to find out.
83
208736
2369
Le ta bëjmë një kuiz të shpejtë
për ta kuptuar.
për ta kuptuar.
03:43
When making a cake, do you prefer to --
so hands up for each one again --
so hands up for each one again --
84
211105
3778
Kur gatuani tortë, a preferoni - ngrini
duart kësaj radhe -
duart kësaj radhe -
03:46
do you prefer to use
a recipe book with pictures?
a recipe book with pictures?
85
214883
2769
a preferoni libër recetash me fotografi?
03:49
Yeah, a few people.
86
217652
2020
Po, disa njerëz.
03:51
Have a friend talk you through?
87
219672
2740
Preferoni t'ju diktojë një mik?
03:54
Or have a go, making it up
as you go along?
as you go along?
88
222412
2663
Apo të improvizoni gjatë procesit?
03:57
Quite a few people there.
89
225075
1492
Mjaftueshëm njerëz aty.
03:58
Okay, so if you said A,
90
226567
1720
Mirë, nëse thatë A,
04:00
then this means that you
are a visual learner
are a visual learner
91
228287
2172
i bie që ju mësoni vizualisht
04:02
and you learn best when information
is presented in a visual style.
is presented in a visual style.
92
230459
3528
dhe mësoni më së miri kur të dhënat
janë vizuale.
janë vizuale.
04:05
If you said B, it means
you're an auditory learner,
you're an auditory learner,
93
233987
2582
Nëse thatë B, i bie që mësoni përmes
dëgjimit
dëgjimit
04:08
that you learn best when information
is presented to you in an auditory format.
is presented to you in an auditory format.
94
236569
3725
dhe mësoni më së miri kur të dhënat
janë dëgjimore.
janë dëgjimore.
04:12
And if you said C, it means
that you're a kinesthetic learner,
that you're a kinesthetic learner,
95
240294
2935
Nëse thatë C, i bie që mësoni
kinestetikisht,
kinestetikisht,
04:15
that you learn best when you get stuck in
and do things with your hands.
and do things with your hands.
96
243229
3401
që mësoni më mirë kur i bëni vetë gjërat
me duart tuaja.
me duart tuaja.
04:18
Except, of course,
as you've probably guessed,
as you've probably guessed,
97
246630
2158
Përpos që, siç mund ta keni
qëlluar,
qëlluar,
04:20
that it doesn't, because
the whole thing is a complete myth.
the whole thing is a complete myth.
98
248788
2819
nuk është ashtu, sepse ky është mit.
04:23
Learning styles are made up and are
not supported by scientific evidence.
not supported by scientific evidence.
99
251607
3858
Stilet e të mësuarit janë të shpikura dhe
pa mbështetje shkencore.
pa mbështetje shkencore.
04:27
So we know this because in
tightly controlled experimental studies,
tightly controlled experimental studies,
100
255465
3556
Këtë e dimë nga eksperimentet tejet
të kontrolluara,
të kontrolluara,
04:31
when learners are given material to learn
101
259021
2121
ku personat marrin material për ta mësuar
04:33
either in their preferred style
or an opposite style,
or an opposite style,
102
261142
2620
ose në stil të preferuar ose të kundërt,
04:35
it makes no difference at all to the
amount of information that they retain.
amount of information that they retain.
103
263762
3576
nuk ka fare dallim në sasinë e të dhënave
që memorizojnë.
që memorizojnë.
04:39
And if you think about it
for just a second,
for just a second,
104
267338
2066
Dhe nëse mendoni vetëm pak,
04:41
it's just obvious
that this has to be true.
that this has to be true.
105
269404
2078
është e qartë që kjo është e vërteta.
04:43
It's obvious that
the best presentation format
the best presentation format
106
271482
2572
Është e qartë që formati i prezantimit
04:46
depends not on you,
but on what you're trying to learn.
but on what you're trying to learn.
107
274054
3298
nuk varet nga ju, por nga ajo që tentoni
ta mësoni.
ta mësoni.
04:49
Could you learn to drive a car,
for example,
for example,
108
277357
2122
A mund të mësoni vozitjen,
04:51
just by listening to someone
telling you what to do
telling you what to do
109
279479
2418
thjesht duke dëgjuar dikë që ju tregon
çka të bëni
çka të bëni
04:53
with no kinesthetic experience?
110
281897
1628
pa përvojë kinestetike?
04:55
Could you solve simultaneous equations
111
283525
1816
A mund t'i zgjidhni ekuacionet
04:57
by talking them through in your head
and without writing them down?
and without writing them down?
112
285341
3146
e përbashkëta,
duke i menduar në kokë, pa i shkruar?
duke i menduar në kokë, pa i shkruar?
05:00
Could you revise
for your architecture exams
for your architecture exams
113
288487
2101
A mund t'i vlerësoni provimet e
arkitekturës
arkitekturës
05:02
using interpretive dance
if you're a kinesthetic learner?
if you're a kinesthetic learner?
114
290588
2673
me vallëzim interpretues, nëse ju
mësoni kinestetikisht?
mësoni kinestetikisht?
05:05
No. What you need to do
is match the material to be learned
is match the material to be learned
115
293261
2941
Jo. Ju duhet t'ia përshtatni materialin
05:08
to the presentation format, not you.
116
296202
3775
formatit të prezantimit, jo vetes.
05:11
I know many of you are A-level students
117
299977
2149
E di që shumica jeni studentë
të shkëlqyer,
të shkëlqyer,
05:14
that will have recently gotten
your GCSE results.
your GCSE results.
118
302126
2292
që tani i keni marrë rezultatet e GCSE-së.
05:16
And if you didn't quite get
what you were hoping for,
what you were hoping for,
119
304418
2558
Nëse nuk i keni marrë rezultatet
që keni shpresuar,
që keni shpresuar,
05:18
then you can't really blame
your learning style,
your learning style,
120
306976
2347
nuk mund ta fajësoni stilin e të mësuarit
05:21
but one thing that you might want
to think about blaming is your genes.
to think about blaming is your genes.
121
309323
3627
por mund të konsideroni se faji është
te gjenet tuaja.
te gjenet tuaja.
05:24
So what this is all about is a
recent study at University College London
recent study at University College London
122
312950
3685
Një studim në University College London
05:28
found that 58 percent of the variation
123
316635
2554
ka gjetur se 58% e dallimit
05:31
between different students
and their GCSE results
and their GCSE results
124
319189
3251
midis studentëve të ndryshëm dhe
rezultatet e tyre në GCSE
rezultatet e tyre në GCSE
05:34
was down to genetic factors.
125
322440
1657
ka të bëjë me faktorin gjenetik.
05:36
That sounds like a very precise figure,
so how can we tell?
so how can we tell?
126
324097
3136
Duket si një shifër mjaft precize,
e si mund ta dimë?
e si mund ta dimë?
05:39
Well, when we want to unpack
the relative contributions
the relative contributions
127
327233
3505
Kur duam të zbulojmë kontributet relative
05:42
of genes and the environment,
128
330738
2104
të gjeneve dhe të mjedisit,
05:44
what we can do is do a twin study.
129
332842
2229
mund të bëjmë një studim me binjakë.
05:47
So identical twins share
100 percent of their environment
100 percent of their environment
130
335071
3576
Binjakët identikë kanë mjedis 100%
të njëjtë
të njëjtë
05:50
and 100 percent of their genes,
131
338647
1904
dhe gjene 100% të njëjta,
05:52
whereas non-identical twins
share 100 percent of their environment,
share 100 percent of their environment,
132
340551
3222
kurse binjakët jo-identikë kanë
mjedis 100% të njëjtë
mjedis 100% të njëjtë
05:55
but just like any brother and sister,
share only 50 percent of their genes.
share only 50 percent of their genes.
133
343773
3736
por vetëm 50% e gjeneve të tyre
janë të njëjta.
janë të njëjta.
05:59
So by comparing how similar
GCSE results are in identical twins
GCSE results are in identical twins
134
347509
4198
Duke krahasuar ngjashmërinë
e rezultateve të GCSE për binjakë identikë
e rezultateve të GCSE për binjakë identikë
06:03
versus non-identical twins,
135
351707
2311
kundrejt atyre jo-identikë,
06:06
and doing some clever math,
136
354018
1346
dhe duke bërë ca llogaritje,
06:07
we can an idea of how much variation
and performance is due to the environment
and performance is due to the environment
137
355364
3901
shohim sa përgjegjës është mjedisi
për performancën
për performancën
06:11
and how much is due to genes.
138
359265
2136
dhe sa përgjegegjëse janë gjenet.
06:13
And it turns out that it's
about 58 percent due to genes.
about 58 percent due to genes.
139
361401
3777
Del se gati 58% është për shkak të
gjeneve.
gjeneve.
06:17
So this isn't to undermine the hard work
that you and your teachers here put in.
that you and your teachers here put in.
140
365178
3763
Kjo nuk e nënvlerëson punën që bëni
ju dhe mësuesit tuaj.
ju dhe mësuesit tuaj.
06:20
If you didn't quite get the GCSE results
that you were hoping for,
that you were hoping for,
141
368941
3131
Nëse nuk keni marrë rezultatin që keni
shpresuar,
shpresuar,
06:24
then you can always try blaming
your parents, or at least their genes.
your parents, or at least their genes.
142
372072
4506
mund t'i fajësoni prindërit tuaj, ose të
paktën gjenet e tyre.
paktën gjenet e tyre.
06:28
One thing that you shouldn't blame
143
376578
2028
Një gjë që nuk mund ta fajësoni është
06:30
is being a left-brained
or right-brained learner,
or right-brained learner,
144
378606
2462
të pasurit një anë të majtë
ose të djathtë më aktive
ose të djathtë më aktive
06:33
because again, this is a myth.
145
381068
1811
të trurit, sepse ky është mit.
06:34
So the myth here is that
the left brain is logical,
the left brain is logical,
146
382879
2757
Besohet se ana e majtë e trurit
është logjike,
është logjike,
06:37
it's good with equations like this,
147
385636
1799
e shkathët me ekuacione si ky,
06:39
and the right brain is more creative,
so the right brain is better at music.
so the right brain is better at music.
148
387435
4099
kurse ana e djathtë është më kreative
dhe më e shkathët në muzikë.
dhe më e shkathët në muzikë.
06:43
But again, this is a myth
because nearly everything that you do
because nearly everything that you do
149
391534
2931
Por sërish, ky është mit, sepse çdo gjë
që ju bëni
që ju bëni
06:46
involves nearly all parts
of your brain talking together,
of your brain talking together,
150
394465
2810
përfshin gati të gjitha pjesët e trurit
tuaj,
tuaj,
06:49
even just the most mundane thing
like having a normal conversation.
like having a normal conversation.
151
397275
3320
edhe gjëja më e rëndomtë, si bisedat
e zakonshme.
e zakonshme.
06:52
However, perhaps one reason
why this myth has survived
why this myth has survived
152
400595
3343
Sidoqoftë, arsyeja e mbijetesës së këtij
miti
miti
06:55
is that there is
a slight grain of truth to it.
a slight grain of truth to it.
153
403938
2242
është se ka një të vërtetë të vogël në të.
06:58
So a related version of the myth
154
406180
1610
Një version relativ i mitit
06:59
is that left-handed people are
more creative than right-handed people,
more creative than right-handed people,
155
407790
3283
është që majtakët janë më kreativ se
djathtakët,
djathtakët,
07:03
which kind of makes sense because
your brain controls the opposite hands,
your brain controls the opposite hands,
156
411073
3454
që lidhet me atë se truri juaj kontrollon
duart në formë të kryqëzuar,
duart në formë të kryqëzuar,
07:06
so left-handed people,
157
414527
1360
ashtu që majtakët
07:07
the right side of the brain
is slightly more active
is slightly more active
158
415887
2426
kanë anë të djathtë pak më aktive
07:10
than the left-hand side of the brain,
159
418313
1805
sesa ana e majtë e trurit
07:12
and the idea is the right-hand side
is more creative.
is more creative.
160
420118
2488
dhe ideja është që ana e djathtë
është më kreative.
është më kreative.
07:14
Now, it isn't true per se
161
422606
1397
Në parim nuk qëndron ideja
07:16
that left-handed people are more creative
than right-handed people.
than right-handed people.
162
424003
3201
që majtakët janë më kreativ sesa
djathtakët.
djathtakët.
07:19
What is true that ambidextrous people,
163
427204
2415
Ajo që është e vërtetë është se
07:21
or people who use both hands
for different tasks,
for different tasks,
164
429619
2693
njerëzit që përdorin me shkathtësi
të dy duart
të dy duart
07:24
are more creative thinkers
than one-handed people,
than one-handed people,
165
432312
3762
kanë të menduar më kreativ sesa ata
që përdorin vetëm njërën dorë,
që përdorin vetëm njërën dorë,
07:28
because being ambidextrous involves
166
436074
1733
sepse përdorimi i dy duarve përfshin
07:29
having both sides of the brain
talk to each other a lot,
talk to each other a lot,
167
437807
2729
bashkëpunim të madh midis pjesëve
të trurit,
të trurit,
07:32
which seems to be involved
in creating flexible thinking.
in creating flexible thinking.
168
440536
3762
gjë që mundëson të menduar fleksibil
dhe kreativ.
dhe kreativ.
07:36
The myth of the creative left-hander
169
444298
1815
Miti i majtakut kreativ
07:38
arises from the fact
that being ambidextrous
that being ambidextrous
170
446113
2058
rrjedh nga fakti që përdorimi i dy duarve
07:40
is more common amongst
left-handers than right-handers,
left-handers than right-handers,
171
448171
3127
është më i shpeshtë te majtakët
sesa te djathtakët,
sesa te djathtakët,
07:43
so a grain of truth in the idea
of the creative left-hander,
of the creative left-hander,
172
451298
3049
pra ka pak saktësi në idenë e
majtakut më kreativ,
majtakut më kreativ,
07:46
but not much.
173
454347
1347
por jo aq shumë.
07:47
A related myth that you've
probably heard of
probably heard of
174
455694
2437
Një tjetër mit relevant që
keni mundur ta dëgjoni
keni mundur ta dëgjoni
07:50
is that we only use
10 percent of our brains.
10 percent of our brains.
175
458131
2373
është që ne përdorim vetëm
10% të trurit.
10% të trurit.
07:52
This is, again, a complete myth.
176
460504
1526
Ky, sërish, është krejt mit.
07:54
Nearly everything that we do,
even the most mundane thing,
even the most mundane thing,
177
462030
2719
Pothuaj çdo gjë bëjmë, edhe
gjëja më e rëndomtë,
gjëja më e rëndomtë,
07:56
uses nearly all of our brains.
178
464749
2183
angazhon gati tërë trurin tonë.
07:58
That said, it is of course true
179
466932
3761
Megjithatë, natyrisht që është e vërtetë
08:02
that most of us don't use our brainpower
quite as well as we could.
quite as well as we could.
180
470693
4580
që nuk e përdorim fuqinë e trurit më
së miri.
së miri.
08:07
So what could we do
to boost our brainpower?
to boost our brainpower?
181
475273
2966
Çka mund të bëjmë për ta rritur
këtë fuqi?
këtë fuqi?
08:10
Maybe we could listen
to a nice bit of Mozart.
to a nice bit of Mozart.
182
478239
2138
Ndoshta mund ta dëgjojmë
një pjesë nga Mozart.
një pjesë nga Mozart.
08:12
Have you heard of the idea
of the Mozart effect?
of the Mozart effect?
183
480377
2718
A keni dëgjuar ndonjëherë
për efektin Mozart?
për efektin Mozart?
08:15
So the idea is that listening
to Mozart makes you smarter
to Mozart makes you smarter
184
483095
2957
Ideja që nëse dëgjoni Mozartin
bëheni më të zgjuar
bëheni më të zgjuar
08:18
and improves your
performance on I.Q. tests.
performance on I.Q. tests.
185
486052
2169
dhe përmirësoni performancën
në teste të I.Q.
në teste të I.Q.
08:20
Now again, what's interesting
about this myth
about this myth
186
488221
2105
Tani, gjëja interesante këtu
08:22
is that although it's basically a myth,
there is a grain of truth to it.
there is a grain of truth to it.
187
490326
3441
është se ky mit megjithatë ka pak
të vërtetë brenda.
të vërtetë brenda.
08:25
So the original study found that
188
493767
1774
Studimi origjinal gjeti se
08:27
participants who were played
Mozart music for a few minutes
Mozart music for a few minutes
189
495541
3781
pjesëmarrësit që dëgjuan muzikë
të Mozartit për disa minuta
të Mozartit për disa minuta
08:31
did better on a subsequent I.Q. test
190
499322
2299
patën rezultate më të mira në
testin e I.Q.
testin e I.Q.
08:33
than participants who simply
sat in silence.
sat in silence.
191
501621
3413
sesa ata që vetëm qëndruan në heshtje.
08:37
But a follow-up study recruited
some people who liked Mozart music
some people who liked Mozart music
192
505034
3724
Një studim tjetër mori njerëz që
iu pëlqen muzika e Mozartit
iu pëlqen muzika e Mozartit
08:40
and then another group of people
193
508758
1781
dhe një tjetër grup njerëzish
08:42
who were fans of
the horror stories of Stephen King.
the horror stories of Stephen King.
194
510539
2668
adhurues të tregimeve horror të
Stephen King.
Stephen King.
08:45
And they played the people
the music or the stories.
the music or the stories.
195
513207
3564
Pjesëmarrësit dëgjuan muzikën
dhe tregimet.
dhe tregimet.
08:48
The people who preferred
Mozart music to the stories
Mozart music to the stories
196
516771
2508
Njerëzit që parapëlqenin Mozartin
08:51
got a bigger I.Q. boost
from the Mozart than the stories,
from the Mozart than the stories,
197
519279
2731
Patën rezultate më të mira të I.Q.
nga dëgjimi i muzikës,
nga dëgjimi i muzikës,
08:54
but the people who preferred
the stories to the Mozart music
the stories to the Mozart music
198
522010
2838
por njerëzit që preferonin tregimet,
08:56
got a bigger I.Q. boost
from listening to the Stephen King stories
from listening to the Stephen King stories
199
524848
3107
patën rezultate më të mira nga
dëgjimi i tregimeve
dëgjimi i tregimeve
08:59
than the Mozart music.
200
527955
1215
se nga muzika e Mozartit.
09:01
So the truth is that listening
to something that you enjoy
to something that you enjoy
201
529170
2763
E vërteta është që kur dëgjoni
atë që iu pëlqen
atë që iu pëlqen
09:03
perks you up a bit
and gives you a temporary I.Q. boost
and gives you a temporary I.Q. boost
202
531933
3251
I.Q-ja juaj përmirësohet përkohësisht
09:07
on a narrow range of tasks.
203
535184
1927
në një numër detyrash.
09:09
There's no suggestion that
listening to Mozart,
listening to Mozart,
204
537111
2368
Nuk do të thotë që dëgjimi i Mozart
09:11
or indeed Stephen King stories,
205
539479
1625
apo tregimeve të Stephen King
09:13
is going to make you any smarter
in the long run.
in the long run.
206
541104
3422
do t'ju bëjë më të zgjuar në afat
të gjatë.
të gjatë.
09:16
Another version of the Mozart myth
207
544526
2940
Një tjetër version i mitit të Mozartit
09:19
is that listening to Mozart can make you
not only cleverer but healthier, too.
not only cleverer but healthier, too.
208
547466
4858
është që jo vetëm që do të bëheni më
të zgjuar, por edhe më të shëndetshëm.
të zgjuar, por edhe më të shëndetshëm.
09:24
Unfortunately, this doesn't
seem to be true
seem to be true
209
552324
2068
Fatkeqësisht, kjo nuk del të jetë
e vërtetë
e vërtetë
09:26
of someone who listened
to the music of Mozart almost every day,
to the music of Mozart almost every day,
210
554392
3059
as për dikë që dëgjonte muzikën
e Mozartit gati cdo ditë,
e Mozartit gati cdo ditë,
09:29
Mozart himself,
211
557451
1718
Mozarti vetë,
09:31
who suffered from gonorrhea,
smallpox, arthritis,
smallpox, arthritis,
212
559169
2980
që vuante nga gonorea, lia, artriti
09:34
and, what most people think eventually
killed him in the end, syphilis.
killed him in the end, syphilis.
213
562149
4514
dhe ajo çka shumica e njerëzve mendojnë
se e vrau, sifilisi.
se e vrau, sifilisi.
09:38
This suggests that Mozart
should have bit more careful, perhaps,
should have bit more careful, perhaps,
214
566673
3362
Kjo nënkupton që Mozarti është
dashur të jetë më i kujdesshëm
dashur të jetë më i kujdesshëm
09:42
when choosing his sexual partners.
215
570035
2578
në zgjedhjen e partnerëve seksual.
09:44
But how do we choose a partner?
216
572613
2159
Por si ta zgjedhim partnerin?
09:46
So a myth that I have to say
is sometimes spread a bit by sociologists
is sometimes spread a bit by sociologists
217
574772
5026
Një mit tjetër që është përhapur nga
sociologët
sociologët
09:51
is that our preferences in a romantic
partner are a product of our culture,
partner are a product of our culture,
218
579798
3623
është që preferencat tona në partnerin
romantik janë produkt i kulturës,
romantik janë produkt i kulturës,
09:55
that they're very culturally specific.
219
583421
1931
janë kulturalisht specifike.
09:57
But in fact, the data don't back this up.
220
585352
2144
Por të dhënat nuk e përkrahin këtë.
09:59
A famous study surveyed people from
[37] different cultures across the globe,
[37] different cultures across the globe,
221
587496
4045
Një studim i famshëm studjoi njerëzit nga
37 kultura të ndryshme të botës,
37 kultura të ndryshme të botës,
10:03
from Americans to Zulus,
222
591541
1576
nga amerikanët te zulut
10:05
on what they look for in a partner.
223
593117
2366
dhe çfarë ata kërkojnë te partneri.
10:07
And in every single culture
across the globe,
across the globe,
224
595483
2369
Në secilën kulturë në mbarë botën,
10:09
men placed more value
on physical attractiveness in a partner
on physical attractiveness in a partner
225
597852
3715
burrat vlerësuan më shumë pamjen fizike
10:13
than did women,
226
601567
1300
sesa gratë
10:14
and in every single culture, too,
227
602867
1741
dhe po në secilën kulturë,
10:16
women placed more importance than did men
on ambition and high earning power.
on ambition and high earning power.
228
604608
4614
gratë vlerësuan më shumë ambicien
dhe aftësinë për të fituar.
dhe aftësinë për të fituar.
10:21
In every culture, too,
229
609222
1383
Në secilën kulturë,
10:22
men preferred women
who were younger than themselves,
who were younger than themselves,
230
610605
2525
burrat preferojnë gra më të reja se ata,
10:25
an average of, I think it was 2.66 years,
231
613130
2809
mesatarisht, më duket se ishte 2.66 vjet
10:27
and in every culture, too,
232
615939
1649
dhe po në secilën kulturë,
10:29
women preferred men
who were older than them,
who were older than them,
233
617588
2600
gratë preferojnë burra më të vjetër se
ato,
ato,
10:32
so an average of 3.42 years,
234
620188
2810
në mesatare prej 3.42 vjet,
10:34
which is why we've got here
"Everybody needs a Sugar Daddy."
"Everybody needs a Sugar Daddy."
235
622998
3715
prandaj këtu kemi "Secilit i duhet një
sponsor më i vjetër".
sponsor më i vjetër".
10:38
So moving on from trying
to score with a partner
to score with a partner
236
626713
2577
Nga përpjekja për të fituar një partner
10:41
to trying to score in basketball
or football or whatever your sport is.
or football or whatever your sport is.
237
629290
3922
kalojmë te përpjekja për të fituar në
basketboll, futboll apo tjetër sport.
basketboll, futboll apo tjetër sport.
10:45
The myth here is that sportsmen go through
hot-hand streaks, Americans call them,
hot-hand streaks, Americans call them,
238
633212
4141
Miti është që sportistët kalojnë
periudha të nxehta, sipas amerikanëve,
periudha të nxehta, sipas amerikanëve,
10:49
or purple patches,
we sometimes say in England,
we sometimes say in England,
239
637353
2200
apo copëza vjollce, si themi ne në Anli,
10:51
where they just can't miss,
like this guy here.
like this guy here.
240
639553
2840
kur ata thjesht nuk huqin asnjëherë,
si ky këtu.
si ky këtu.
10:54
But in fact, what happens is that
if you analyze the pattern
if you analyze the pattern
241
642393
3684
Por në fakt, çka ndodh është që
nëse analizoni modelin statistikor
nëse analizoni modelin statistikor
10:58
of hits and misses statistically,
242
646077
1788
të goditjeve të qëlluara dhe humbura
10:59
it turns out that it's
nearly always at random.
nearly always at random.
243
647865
2299
del që ai është pothuajse gjithnjë
i rastësishëm.
i rastësishëm.
11:02
Your brain creates patterns
from the randomness.
from the randomness.
244
650164
2415
Truri juaj krijon modele nga rastësia.
11:04
If you toss a coin,
245
652579
1357
Nëse hidhni një monedhë,
11:05
a streak of heads or tails is going
to come out somewhere in the randomness,
to come out somewhere in the randomness,
246
653936
3636
një seri e kokave apo pileve do
të dalë dikur rastësisht
të dalë dikur rastësisht
11:09
and because the brain likes to see
patterns where there are none,
patterns where there are none,
247
657572
3111
dhe meqë trurit i pëlqen të shohe
modele aty ku nuk ka,
modele aty ku nuk ka,
11:12
we look at these streaks
and attribute meanings to them
and attribute meanings to them
248
660683
2601
ne i shohim këto seri dhe iu japim
atyre kuptime
atyre kuptime
11:15
and say, "Yeah he's really on form today,"
249
663284
2307
dhe themi, "Qenka në formë sot",
11:17
whereas actually you would
get the same pattern
get the same pattern
250
665591
2310
kur në fakt do ta shihnim të njëjtin
model
model
11:19
if you were just getting
hits and misses at random.
hits and misses at random.
251
667901
2645
me goditje të rastësishme, të humbura
a të qëlluara.
a të qëlluara.
11:23
So an exception to this, however,
is penalty shootouts.
is penalty shootouts.
252
671406
3466
Një përjashtim i kësaj janë penaltitë.
11:26
A recent study looking
at penalty shootouts in football
at penalty shootouts in football
253
674872
3085
Një studim i gjuajtjeve të penaltisë
në futboll
në futboll
11:29
shows that players who represent countries
254
677957
2020
tregon se lojtarët që përfaqësojnë shtetet
11:31
with a very bad record
in penalty shootouts,
in penalty shootouts,
255
679977
2624
me një rekord të keq në gjuajtje të
penaltive,
penaltive,
11:34
like, for example, England,
256
682601
2183
si për shembull Anglia,
11:36
tend to be quicker to take their shots
than countries with a better record,
than countries with a better record,
257
684784
3761
i bëjnë gjuajtjet e tyre më shpejt sesa
vendet me rekorde më të mira
vendet me rekorde më të mira
11:40
and presumably as a result,
they're more likely to miss.
they're more likely to miss.
258
688545
3320
dhe si rezultat, kanë më shumë gjasa
të gabojnë.
të gabojnë.
11:43
Which raises the question
259
691865
1695
Që na bën të pyesim
11:45
of if there's any way that we
could improve people's performance.
could improve people's performance.
260
693560
3389
se a ka ndonjë mënyrë që mund ta
përmirësojë performancën e njerëzve.
përmirësojë performancën e njerëzve.
11:48
And one thing you might think about doing
261
696949
1998
Një gjë që mund të mendoni
11:50
is punishing people for their misses
and seeing if that improves them.
and seeing if that improves them.
262
698947
3419
është t'i dënoni njerëzit kur gabojnë
dhe të shihni nëse ka sukses.
dhe të shihni nëse ka sukses.
11:54
This idea, the effect that punishment
can improve performance,
can improve performance,
263
702366
3632
Këtë ide, që ndëshkimi mund të përmirësojë
performancën,
performancën,
11:57
is what participants
thought they were testing
thought they were testing
264
705998
2206
pjesëmarrësit menduan se po
testonin në
testonin në
12:00
in Milgram's famous learning
and punishment experiment
and punishment experiment
265
708204
2532
eksperimentin e famshëm të Milgramit
për të mësuarit dhe ndëshkimin
12:02
that you've probably heard about
if you're a psychology student.
if you're a psychology student.
266
710736
3008
që me siguri e keni dëgjuar nëse jeni
student i psikologjisë.
student i psikologjisë.
12:05
The story goes that participants
were prepared to give
were prepared to give
267
713744
2822
Pjesëmarrësit ishin përgatitur të jepnin
12:08
what they believed to be fatal
electric shocks to a fellow participant
electric shocks to a fellow participant
268
716566
3301
çka ata besuan se ishte një shok fatal
elektrik te një pjesëmarrës
elektrik te një pjesëmarrës
12:11
when they got a question wrong,
269
719867
2021
kur ai gabonte përgjigjen,
12:13
just because someone
in a white coat told them to.
in a white coat told them to.
270
721888
2809
vetëm se dikush me mantel të bardhë
iu kishte thënë ashtu.
iu kishte thënë ashtu.
12:16
But this story is a myth
for three reasons.
for three reasons.
271
724697
2415
Por kjo histori është një mit, për tri
arsye.
arsye.
12:19
Firstly and most crucially, the lab coat
wasn't white, it was in fact grey.
wasn't white, it was in fact grey.
272
727112
4904
E para më me rëndësi, manteli nuk ishte i
bardhë, por në fakt i hirtë.
bardhë, por në fakt i hirtë.
12:24
Secondly, the participants
were told before the study
were told before the study
273
732016
4407
E dyta, pjesëmarrësve u ishte thënë
para studimit
para studimit
12:28
and reminded any time
they raised a concern,
they raised a concern,
274
736423
2507
dhe rikujtuar sa herë që ata e ngritën
çështjen,
çështjen,
12:30
that although the shocks were painful,
they were not fatal
they were not fatal
275
738930
2833
që edhe pse shoku ishte i dhimbshëm,
nuk ishte fatal
nuk ishte fatal
12:33
and indeed caused
no permanent damage whatsoever.
no permanent damage whatsoever.
276
741763
2742
dhe nuk shkaktonte dëm të përhershëm.
12:36
And thirdly, participants
didn't give the shocks
didn't give the shocks
277
744505
2320
E treta, pjesëmarrësit nuk dhanë shok
12:38
just because someone
in the coat told them to.
in the coat told them to.
278
746825
2648
vetëm pse dikush me mantel iu tha ashtu.
12:41
When they were interviewed
after the study,
after the study,
279
749473
2042
Kur u intervistuan pas studimit,
12:43
all the participants said
that they firmly believed
that they firmly believed
280
751515
2508
të gjithë pjesëmarrësit thanë se besuan
fuqimisht
fuqimisht
12:46
that the learning and punishment study
served a worthy scientific purpose
served a worthy scientific purpose
281
754023
3784
se studimi mbi mësimin dhe ndëshkimin
kishte qëllim të denjë shkencor
kishte qëllim të denjë shkencor
12:49
which would have
enduring gains for science
enduring gains for science
282
757807
2438
që do t'i sillte shkencës përfitime
afatgjata
afatgjata
12:52
as opposed to the momentary nonfatal
discomfort caused to the participants.
discomfort caused to the participants.
283
760245
5869
kundrejt shqetësimit momental, jo fatal,
shkaktuar pjesëmarrësve.
shkaktuar pjesëmarrësve.
12:59
Okay, so I've been talking
for about 12 minutes now,
for about 12 minutes now,
284
767025
2578
Unë jam duke folur per 12 minuta
13:01
and you've probably been
sitting there listening to me,
sitting there listening to me,
285
769603
2686
dhe ju me siguri më keni dëgjuar,
13:04
analyzing my speech patterns
and body language
and body language
286
772289
2220
keni analizuar modelet e të folurit
dhe gjuhën trupore
dhe gjuhën trupore
13:06
and trying to work out if you should
take any notice of what I'm saying,
take any notice of what I'm saying,
287
774509
3607
për ta zbuluar se a duhet të ma vini
veshin për këto që po flas
veshin për këto që po flas
13:10
whether I'm telling the truth
or whether I'm lying,
or whether I'm lying,
288
778116
2461
se a jam duke treguar të vërtetën
apo po gënjej,
apo po gënjej,
13:12
but if so you've
probably completely failed,
probably completely failed,
289
780577
2182
nëse po, me siguri keni
dështuar plotësisht,
dështuar plotësisht,
13:14
because although we all think
we can catch a liar
we can catch a liar
290
782759
2345
se edhe kur besojmë se mund
ta zëmë një gënjeshtar
ta zëmë një gënjeshtar
13:17
from their body language
and speech patterns,
and speech patterns,
291
785104
2093
nga gjuha trupore apo modelet e të
folurit,
folurit,
13:19
hundreds of psychological tests
over the years have shown
over the years have shown
292
787197
2673
qindra teste psikologjike ndër vite
kanë treguar
kanë treguar
13:21
that all of us, including
police officers and detectives,
police officers and detectives,
293
789870
2691
që për të gjithë ne, edhe policët dhe
detektivët,
detektivët,
13:24
are basically at chance when it comes
to detecting lies from body language
to detecting lies from body language
294
792561
3500
është çështje fati dallimi i gënjeshtrës
përmes gjuhës trupore
përmes gjuhës trupore
13:28
and verbal patterns.
295
796061
1581
dhe modeleve verbale.
13:29
Interestingly, there is one exception:
296
797642
2044
Megjithatë, ka një përjashtim:
13:31
TV appeals for missing relatives.
297
799686
2252
Thirrjet televizive për të afërmit
e humbur.
e humbur.
13:33
It's quite easy to predict
when the relatives are missing
when the relatives are missing
298
801938
2985
Është shumë lehtë të parashikosh
kur të afërmit kanë humbur
kur të afërmit kanë humbur
13:36
and when the appealers have in fact
murdered the relatives themselves.
murdered the relatives themselves.
299
804923
3331
dhe kur në fakt ata që i kërkojnë, i kanë
vrarë të afërmit e tyre.
vrarë të afërmit e tyre.
13:40
So hoax appealers are more likely
to shake their heads, to look away,
to shake their heads, to look away,
300
808254
3515
Kërkuesit e rremë kanë më shumë gjasa
të lëkundin kokën, të shohin anash,
të lëkundin kokën, të shohin anash,
13:43
and to make errors in their speech,
301
811769
1714
të bëjnë gabime në të folur,
13:45
whereas genuine appealers are more likely
302
813483
2015
kurse kërkuesit e vërtetë kanë prirje
13:47
to express hope that the person
will return safely
will return safely
303
815498
2345
të shprehin shpresë që personi do të
kthehet i sigurt
kthehet i sigurt
13:49
and to avoid brutal language.
304
817843
1741
dhe shmangin gjuhën e ashpër.
13:51
So, for example, they might say
"taken from us" rather than "killed."
"taken from us" rather than "killed."
305
819584
4603
Ata thonë "na e morën" dhe jo
"e vranë".
"e vranë".
13:56
Speaking of which,
it's about time I killed this talk,
it's about time I killed this talk,
306
824187
2657
Meqë ra fjala, është koha që t'i jap
fund këtij fjalimi,
fund këtij fjalimi,
13:58
but before I do, I just want
to give you in 30 seconds
to give you in 30 seconds
307
826844
3208
por para kësaj, dua t'ju jap në 30 sekonda
14:02
the overarching myth of psychology.
308
830052
3371
mitin kryesor të psikologjisë.
14:05
So the myth is that psychology is just
a collection of interesting theories,
a collection of interesting theories,
309
833423
4297
Miti është që psikologjia është thjesht
përmbledhje e teorive interesante,
përmbledhje e teorive interesante,
14:09
all of which say something useful
and all of which have something to offer.
and all of which have something to offer.
310
837720
3521
të cilat thonë diçka të dobishme dhe
të cilat kanë diçka për të ofruar.
të cilat kanë diçka për të ofruar.
14:13
What I hope to have shown you
in the past few minutes
in the past few minutes
311
841241
2499
Shpresoj që në minutat që shkuan unë
iu kam treguar
iu kam treguar
14:15
is that this isn't true.
312
843740
1585
që kjo nuk është e vërtetë.
14:17
What we need to do is assess
psychological theories
psychological theories
313
845325
3259
Çfarë duhet të bëjmë është t'i
vlerësojmë teoritë psikologjike
vlerësojmë teoritë psikologjike
14:20
by seeing what predictions they make,
314
848584
1884
duke shikuar parashikimet e tyre,
14:22
whether that is that listening to Mozart
makes you smarter,
makes you smarter,
315
850468
2821
nëse dëgjimi i Mozartit iu bën më të
zgjuar,
zgjuar,
14:25
that you learn better when information is
presented in your preferred learning style
presented in your preferred learning style
316
853289
4767
që mësoni më mirë kur të dhënat iu
prezantohen në stilin tuaj të preferuar
prezantohen në stilin tuaj të preferuar
14:30
or whatever it is, all of these
are testable empirical predictions,
are testable empirical predictions,
317
858056
3465
ose çka do tjetër, të gjitha këto janë
parashikime empirike të testueshme
parashikime empirike të testueshme
14:33
and the only way we can make progress
318
861521
1785
dhe mënyra e vetme për të përparuar
14:35
is to test these predictions
against the data
against the data
319
863306
2120
është testimi i parashikimeve
me të dhëna
me të dhëna
14:37
in tightly controlled
experimental studies.
experimental studies.
320
865426
2329
në studime tejet të kontrolluara
eksperimentale.
eksperimentale.
14:39
And it's only by doing so
that we can hope to discover
that we can hope to discover
321
867755
3134
Dhe vetëm kështu mund të shpresojmë
të gjejmë
të gjejmë
14:42
which of these theories
are well supported,
are well supported,
322
870889
2624
se cilat nga këto teori janë të
mbështetura
mbështetura
14:45
and which, like all the ones
I've told you about today, are myths.
I've told you about today, are myths.
323
873513
3390
dhe cilat, si këto që iu tregova sot,
janë mite.
janë mite.
14:48
Thank you.
324
876903
1509
Ju falemnderit.
14:50
(Applause)
325
878412
3460
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Ben Ambridge - PsychologistBen Ambridge is the author of "Psy-Q," a sparkling book debunking what we think we know about psychology.
Why you should listen
Ben Ambridge is a senior lecturer in psychology at the University of Liverpool, where he researches children’s language development. He is the author of Psy-Q, which introduces readers to some of the major findings in psychology via interactive puzzles, games, quizzes and tests.
He also writes great newsy stories connecting psychology to current events. His article "Why Can't We Talk to the Animals?" was shortlisted for the 2012 Guardian-Wellcome Science Writing Prize. Psy-Q is his first book for a general audience.
Ben Ambridge | Speaker | TED.com