TEDGlobal 2014
Oren Yakobovich: Hidden cameras that film injustice in the world’s most dangerous places
Oren Yakobovich: Dünya'nın en tehlikeli yerlerindeki adaletsizlikleri filme alan gizli kameralar
Filmed:
Readability: 4
1,153,918 views
Görmek inanmaktır diyor Oren Yakobovich — bu yüzden şiddet, siyasi dolandırıcılık ve istismar gibi tehlikeli durumları gizli kameralarla filme almak için insanlara yardım ediyor. Kuruluşu Videre, dünyanın şahit olması gereken insan hakları ihlallerini açığa çıkarıyor, doğruluyor ve halka duyuruyor.
Oren Yakobovich - Human-rights activist
Videre co-founder Oren Yakobovich wields the latest covert recording technology to expose and subvert violent oppression. Full bio
Videre co-founder Oren Yakobovich wields the latest covert recording technology to expose and subvert violent oppression. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I would like to start
0
766
1777
Mary'nin hikayesiyle
00:14
with the story of Mary,
1
2543
1961
başlamak istiyorum.
00:16
a woman from an African village.
2
4504
2991
Afrika köylerinden bir kadın.
00:19
Her first memories
3
7495
1593
Onun ilk anıları
00:21
are of her family fleeing violent riots
4
9088
2852
ailesinin, iktidardaki
siyasi partinin planladığı
siyasi partinin planladığı
00:23
orchestrated by
the ruling political party.
the ruling political party.
5
11940
3857
vahşi ayaklanmadan kaçmak.
00:27
Her brother was murdered
by the state-sponsored militia,
by the state-sponsored militia,
6
15797
3997
Abisi devlet destekli milisler
tarafından katledildi
tarafından katledildi
00:31
and she was raped more than once
7
19794
1577
ve kendisi sırf yanlış
partiye oy verdiği için
partiye oy verdiği için
00:33
just because she belonged
to the wrong party.
to the wrong party.
8
21371
4209
defalarca tecavüze uğradı.
00:38
One morning, a month before the election,
9
26610
3133
Bir sabah, seçimden bir ay evvel,
00:41
Mary's village was called
to another intimidation meeting.
to another intimidation meeting.
10
29743
3721
Mary’nin köyü başka bir gözdağı
mitingi için çağrılmıştı.
mitingi için çağrılmıştı.
00:45
In this meeting, there is a man
standing in front of them,
standing in front of them,
11
33464
2779
Bu mitingde, bir adam karşılarına geçiyor
00:48
telling them, "We know who you are,
12
36243
2458
ve diyor ki: “Kim olduğunuzu biliyoruz,
00:50
we know who you will vote for,
13
38701
2651
kime oy vereceğinizi biliyoruz
00:53
and if you're not going
to drop the right paper,
to drop the right paper,
14
41352
2410
ve eğer doğru oy pusulasını seçmezseniz
00:55
we're going to take revenge."
15
43762
3338
intikamını alırız.”
00:59
But for Mary, this meeting is different.
16
47100
2959
Fakat Mary’e göre bu miting farklı.
01:02
She feels different.
17
50059
1734
O farklı hissediyor.
01:03
This time, she's waiting for this meeting,
18
51793
2637
Bu sefer, bu toplantı için bekliyor,
01:06
because this time, she's carrying
a small hidden camera in her dress,
a small hidden camera in her dress,
19
54430
4169
çünkü bu sefer kıyafetinde küçük
bir gizli kamera saklıyor,
bir gizli kamera saklıyor,
01:10
a camera that nobody else can see.
20
58599
3056
kimsenin göremeyeceği bir kamera.
01:13
Nobody is allowed to film
in these meetings.
in these meetings.
21
61655
2067
Bu toplantıları filme almak yasaktı.
01:15
You risk your life if you do.
22
63722
2059
Bunu yapmak hayatını riske atmaktı.
01:17
Mary knows that, but she also knows
that the only way to stop them
that the only way to stop them
23
65781
4398
Mary bunu biliyordu ama onları
durdurmanın, kendisini ve
durdurmanın, kendisini ve
01:22
and to protect herself and her community
24
70179
3572
toplumunu korumasının tek yolunun
01:25
is to expose their intimidation,
25
73751
2315
onların yıldırma çabalarını ifşa etmek,
01:28
to make sure they understand
somebody is following them,
somebody is following them,
26
76066
3982
birilerinin onları izlediğini
anlamalarını sağlamak,
anlamalarını sağlamak,
01:32
to break the impunity they feel.
27
80048
3690
dokunulmazlıklarını kırmak
olduğunu da biliyordu.
olduğunu da biliyordu.
01:35
Mary and her friends were filming
for months, undercover,
for months, undercover,
28
83738
3986
Mary ve arkadaşları aylarca,
iktidardaki siyasi partinin
iktidardaki siyasi partinin
01:39
the intimidation of
the ruling political party.
the ruling political party.
29
87724
3767
yıldırma çabalarını gizlice filme aldılar.
01:43
(Video) ["Filmed with hidden cameras"]
30
91491
2505
(Video) [“Gizli kamerayla çekildi”]
01:45
Man: We are now going to speak
about the upcoming elections.
about the upcoming elections.
31
93996
4321
Adam: Şimdi önümüzdeki seçimler
hakkında konuşacağız.
hakkında konuşacağız.
01:50
Nothing can stop us
from doing what we want.
from doing what we want.
32
98317
3430
Bizi kimse, istediklerimizi
yapmaktan alıkoyamaz.
yapmaktan alıkoyamaz.
01:53
If we hear you are with [The Opposition]
33
101747
3411
Eğer onlardan [Muhalefet parti]
olduğunuzu duyarsak
olduğunuzu duyarsak
01:57
we will not forgive you.
34
105158
2536
sizi affetmeyeceğiz.
01:59
["Militia intimidation rally"]
35
107694
4941
[“Milislerin gözdağı yürüyüşü”]
02:04
[The Party] can torture you at any time.
36
112635
2623
[Parti] size istediği zaman
işkence yapabilir.
işkence yapabilir.
02:07
The youth can beat you.
37
115258
2320
Gençler sizi dövebilir.
02:10
["Disruption of political meeting"]
38
118698
5546
[“Mitingde karışıklık”]
02:19
For those who lie, saying they
are back with [The Party],
are back with [The Party],
39
127588
4177
[Partiyi] desteklediği hakkında
yalan söyleyenler,
yalan söyleyenler,
02:23
your time is running out.
40
131765
2373
sizin vaktiniz daralıyor.
02:26
["Party youth militia"]
41
134138
3141
[“Partideki genç milisler”]
02:29
Some have died because they rebelled.
42
137279
2128
Kimisi isyan ettiği için öldü.
02:31
Some have lost their homes.
43
139407
3019
Kimileri evlerini kaybetti.
02:34
If you don't work together
with [The Party],
with [The Party],
44
142426
3764
Eğer [Parti'ye] destek vermezseniz,
02:38
you will lead a very bad life.
45
146190
6242
çok kötü bir hayat yaşayacaksanız.
02:50
Oren Yakobovich: These images
were broadcast all over the world,
were broadcast all over the world,
46
158447
3139
Oren Yakobovich: Bu görüntüler
tüm dünyada yayınlandı
tüm dünyada yayınlandı
02:53
but more importantly,
47
161586
1597
ama daha da önemlisi
02:55
they have been broadcast
back to the community.
back to the community.
48
163183
3153
aynı toplumda da yayınlandılar.
02:58
The perpetrators saw them too.
49
166336
2884
Bunu zorbalık yapanlar da gördü.
03:01
They understood somebody
is following them.
is following them.
50
169220
2241
Birilerinin onları izlediğini
farkına vardılar.
farkına vardılar.
03:03
They got scared. Impunity was broken.
51
171461
3609
Korktular. Dokunulmazlık kalkmıştı.
03:07
Mary and her friends forced
the ruling political party
the ruling political party
52
175070
3086
Mary ve arkadaşları iktidar partisini,
seçimler sırasında
seçimler sırasında
03:10
not to use violence during the election,
53
178156
2250
şiddet kullanmamaya zorladılar
03:12
and saved hundreds of lives.
54
180406
3489
ve yüzlerce hayat kurtardılar.
03:15
Mary is just one of hundreds of people
55
183895
2507
Mary, kamera kullanarak insan hakları
03:18
that my organization had helped
to document human rights violations
to document human rights violations
56
186402
3560
ihlalini belgelemek için benim örgütümün
yardım ettiği yüzlerce insandan
yardım ettiği yüzlerce insandan
03:21
using cameras.
57
189962
2900
yalnızca biri.
03:24
My background should have
led me to a different direction.
led me to a different direction.
58
192862
3361
Geçmişim beni farklı bir
noktaya getirmeliydi.
noktaya getirmeliydi.
03:28
I was born in Israel
to a right-wing family,
to a right-wing family,
59
196223
3249
İsrail’de sağcı bir ailenin içinde doğdum
03:31
and as long as I remember myself,
60
199472
1906
ve kendimi bildim bileli
03:33
I wanted to join the Israeli army
to serve my country
to serve my country
61
201378
3095
ülkeme hizmet etmek için İsrail
ordusuna katılmak ve
ordusuna katılmak ve
03:36
and prove what I believed
was our right for the whole land.
was our right for the whole land.
62
204473
4451
bu toprakların bize ait olduğuna
inandığımı kanıtlamak istemişimdir.
inandığımı kanıtlamak istemişimdir.
03:40
I joined the Israeli army
just after the first intifada,
just after the first intifada,
63
208924
5280
İlk intifadanın -ilk filistin ayaklanması-
hemen ardından
hemen ardından
03:46
the first Palestinian uprising,
64
214204
2380
İsrail ordusuna katıldım
03:48
and I served in one of the hard-minded,
65
216584
1908
ve en zorlu, en sert ve saldırgan
03:50
toughest, aggressive infantry units,
66
218492
3520
piyade birliğinde askerlik yaptım.
03:54
and I got the biggest gun in my platoon.
67
222012
4959
Müfrezedeki en büyük silah bendeydi.
03:58
Quite fast, I became an officer
68
226971
2460
Göz açıp kapayıncaya kadar subay olmuştum
04:01
and got soldiers under my command,
69
229431
2991
ve emrime askerler verilmişti.
04:04
and as time passed, I started
serving in the West Bank,
serving in the West Bank,
70
232422
2925
Bir zaman sonra, Batı Şeria’ya
tayin edildim
tayin edildim
04:07
and I saw these images.
71
235347
2856
ve bu görüntülerle karşılaştım.
04:17
I didn't like what I saw.
72
245811
2266
Gördüğüm şeyden hoşlanmamıştım.
04:20
It took me a while,
73
248077
1419
Biraz vakit aldı
04:21
but eventually I refused
to serve in the West Bank
to serve in the West Bank
74
249496
3242
ama nihayet Batı Şeria’ da
çalışmayı reddetmiştim
çalışmayı reddetmiştim
04:24
and had to spend time in jail.
75
252738
2856
ve bir süreliğine hapse atıldım.
04:27
It was a bit —
76
255594
1160
Bu biraz --
04:28
(Applause) —
77
256754
2976
(Alkışlar) --
04:31
It was not that bad, I have to say.
78
259730
1692
O kadar da kötü olmadığını söylemeliyim.
04:33
It was a bit like being in a hotel,
but with very shitty food.
but with very shitty food.
79
261422
3083
Bu biraz otelde kalmak gibiydi,
sadece yemekleri berbattı.
sadece yemekleri berbattı.
04:36
(Laughter)
80
264505
1665
(Gülüşmeler)
04:38
In jail, I kept thinking
that I need people to know.
that I need people to know.
81
266170
3872
Hapisteyken, bunu insanların bilmesi
gerektiğini düşünüp durdum.
gerektiğini düşünüp durdum.
04:42
I need people to understand
82
270042
1666
İnsanların Batı Şeria’da
04:43
what the reality
in the West Bank looks like.
in the West Bank looks like.
83
271708
2856
gerçekte neler döndüğünü
anlamalarına ihtiyacım vardı.
anlamalarına ihtiyacım vardı.
04:46
I need them to hear what I heard,
84
274564
2438
Benim duyduklarımı duymaları,
04:49
I need them to see what I saw,
85
277002
1904
benim gördüklerimi görmeleri lazımdı
04:50
but I also understood, we need
the Palestinians themselves,
the Palestinians themselves,
86
278906
3338
ve ayrıca anladım ki,
asıl acı çeken Filistinlilerin,
asıl acı çeken Filistinlilerin,
04:54
the people that are suffering,
87
282244
1489
hikayelerini anlatabilmelerine
ihtiyacımız vardı,
ihtiyacımız vardı,
04:55
to be able to tell their own stories,
88
283733
2232
04:57
not journalists or filmmakers
that are coming outside of the situation.
that are coming outside of the situation.
89
285965
5611
olayı dışarıdan izleyen gazetecilerin
ya da yöneticilerin değil.
ya da yöneticilerin değil.
05:04
I joined a human rights organization,
90
292071
2578
Bir insan hakları örgütüne katıldım,
05:06
an Israeli human rights
organization called B'Tselem.
organization called B'Tselem.
91
294649
3140
B'Tselem adında İsrail kökenli
bir insan hakları örgütü.
bir insan hakları örgütü.
05:09
Together, we analyzed the West Bank
92
297789
2075
Birlikte, Batı Şeria’yı inceledik
05:11
and picked 100 families that
are living in the most risky places:
are living in the most risky places:
93
299864
3925
ve en riskli bölgelerde
yaşayan 100 aile seçtik:
yaşayan 100 aile seçtik:
05:15
close to checkpoints, near army bases,
94
303789
3815
kontrol noktasına yakın,
ordu üslerinin yanında,
ordu üslerinin yanında,
05:19
side by side with settlers.
95
307604
2455
yerleşimcilerle yan yana olanlar.
05:22
We gave them cameras and training.
96
310059
3842
Onlara kameralar verdik ve eğittik.
05:25
Quite fast, we started getting
very disturbing images
very disturbing images
97
313901
4330
Çabucak, yerleşimciler ve askerlerin
onları nasıl istismar ettiğiyle ilgili
onları nasıl istismar ettiğiyle ilgili
05:30
about how the settlers
and the soldiers are abusing them.
and the soldiers are abusing them.
98
318231
4982
oldukça rahatsız edici görüntüler
almaya başladık.
almaya başladık.
05:35
I would like to share with you
two clips from this project.
two clips from this project.
99
323213
3120
Sizlerle bu projeden iki
klip paylaşmak istiyorum.
klip paylaşmak istiyorum.
05:38
Both of them were broadcast in Israel,
and it created a massive debate.
and it created a massive debate.
100
326333
4145
İkisi de İsrail’de yayınlandı ve
şiddetli bir tartışma yarattı.
şiddetli bir tartışma yarattı.
05:42
And I have to warn you,
101
330478
1292
Sizi uyarmam lazım,
05:43
some of you might
find them quite explicit.
find them quite explicit.
102
331770
3260
bazılarınız bunları sakıncalı bulabilir.
05:47
The masked men you
will see in the first clips
will see in the first clips
103
335030
2424
İlk klipte göreceğiniz maskeli adamlar
05:49
are Jewish settlers.
104
337454
1730
yahudi yerleşimcilerdir.
05:51
Minutes before the camera was turned on,
105
339184
2486
Kamera açılmadan dakikalar önce,
05:53
they approached a Palestinian family
106
341670
1878
topraklarında çalışan Filistinli
05:55
that was working their land
107
343548
1812
aileye yaklaşıyorlar
05:57
and told them that they
have to leave the land,
have to leave the land,
108
345360
2207
ve bu toprakları terk
etmelerini söylüyorlar
etmelerini söylüyorlar
05:59
because this land belongs
to the Jewish settlers.
to the Jewish settlers.
109
347567
2552
çünkü bu topraklar yahudi
yerleşimcilere ait.
yerleşimcilere ait.
06:02
The Palestinians refused.
110
350119
1927
Filistinliler reddediyorlar.
06:04
Let's see what happened.
111
352046
3063
Hep birlikte neler olduğunu görelim.
06:07
The masked men that are approaching
are Jewish settlers.
are Jewish settlers.
112
355109
3816
Yaklaşan maskeli adamlar
yahudi yerleşimcilerdir.
yahudi yerleşimcilerdir.
06:10
They are approaching
the Palestinian family.
the Palestinian family.
113
358925
5334
Filistinli aileye yaklaşıyorlar.
06:33
This is a demonstration in the West Bank.
114
381087
2374
Bu Batı Şeria’daki bir gösteri.
06:35
The guy in green is Palestinian.
115
383461
1602
Yeşilli adam Filistinli.
06:37
He will be arrested in a second.
116
385063
2810
Birazdan tutuklanacak.
06:39
Here you see him
blindfolded and handcuffed.
blindfolded and handcuffed.
117
387873
2833
Burada onu gözleri bağlanmış ve
kelepçelenmiş görüyorsunuz.
kelepçelenmiş görüyorsunuz.
06:42
In a few seconds, he regrets
he came to this demonstration.
he came to this demonstration.
118
390706
3656
Bir kaç saniyede onu gösteriye
geldiğine pişman ediyorlar.
geldiğine pişman ediyorlar.
06:49
He's been shot in the foot
with a rubber bullet.
with a rubber bullet.
119
397824
4246
Plastik mermiyle ayağına sıkıyorlar.
06:55
He is okay.
120
403256
2386
Hayatta.
07:00
Not all the settlers and the soldiers
are acting this way.
are acting this way.
121
408242
4571
Bütün yerleşimciler ve askerler bu
şekilde davranmıyor.
şekilde davranmıyor.
07:04
We're talking about a tiny minority,
but they have to be brought to justice.
but they have to be brought to justice.
122
412813
4245
Çok küçük bir azınlıktan bahsediyoruz
ama adalete teslim edilmeleri lazım.
ama adalete teslim edilmeleri lazım.
07:09
These clips, and others like them,
123
417058
2253
Bu klipler ve bunlar gibi diğerleri,
07:11
forced the army and the police
to start investigations.
to start investigations.
124
419311
3398
ordu ve polisi soruşturma yapmaya zorladı.
07:14
They've been shown in Israel, of course,
125
422709
2254
Bunlar İsrail’de gösteriliyor tabii ki
07:16
and the Israeli public
was exposed to them also.
was exposed to them also.
126
424963
2546
ve İsrail kamuoyu da bunlarla yüzleşti.
Bu proje işgal altındaki bölgelerde,
insan hakları mücadelesine
insan hakları mücadelesine
07:20
This project redefined
the struggle for human rights
the struggle for human rights
127
428039
3068
07:23
in the occupied territories,
128
431107
1601
yeni bir boyut kazandırdı
07:24
and we managed to reduce the number
of violent attacks in the West Bank.
of violent attacks in the West Bank.
129
432708
4883
ve Batı Şeria’daki vahşi saldırıları
azaltmayı başardık.
azaltmayı başardık.
07:32
The success of this project
got me thinking
got me thinking
130
440517
2199
Bu projenin başarısı, beni aynı metodu
07:34
how I can take the same methodology
to other places in the world.
to other places in the world.
131
442716
3581
dünyanın farklı yerlerine nasıl
taşıyabileceğimi düşünmeye sevk etti.
taşıyabileceğimi düşünmeye sevk etti.
07:38
Now, we tend to believe that today,
132
446306
1710
Artık, elimizdeki onca teknolojiyle,
07:40
with all of the technology,
133
448016
1706
akıllı telefonlar ve internetle,
07:41
the smartphones and the Internet,
134
449722
1630
dünyada olan her şeyi
07:43
we are able to see and understand
most of what's happening in the world,
most of what's happening in the world,
135
451352
3396
görüp ve duyabileceğimizi
sanıyoruz
sanıyoruz
07:46
and people are able to tell their story —
136
454748
2149
ve insanların hikayelerini
anlatabildiğini --
anlatabildiğini --
07:48
but it's only partly true.
137
456897
1899
ama bu sadece kısmen doğru.
07:50
Still today, with all
the technology we have,
the technology we have,
138
458796
2998
Bugün hâlâ, elimizdeki
onca teknolojiye rağmen
onca teknolojiye rağmen
07:53
less than half of the world's population
139
461794
2408
dünya nüfusunun yarısından azı
07:56
has access to the Internet,
140
464202
2276
internete erişebiliyor
07:58
and more than three billion people —
141
466478
2547
ve üç milyardan fazla insan --
08:01
I'm repeating the number —
142
469025
1564
tekrar söylüyorum --
08:02
three billion people are consuming news
that is censored by those in power.
that is censored by those in power.
143
470589
6302
üç milyar insan, nüfuzlu insanların
sansürlediği haberlerle besleniyor.
sansürlediği haberlerle besleniyor.
08:10
More or less around the same time,
144
478590
1829
Aşağı yukarı aynı zamanlarda,
08:12
I'm approached by a great guy
named Uri Fruchtmann.
named Uri Fruchtmann.
145
480419
3118
Uri Fruchtmann adında harika bir
adam benimle temas kurdu.
adam benimle temas kurdu.
08:15
He's a filmmaker and an activist.
146
483537
2356
O bir yapımcı ve aktivist.
08:17
We understood we were
thinking along the same lines,
thinking along the same lines,
147
485893
2576
Aynı fikirleri paylaştığımızı fark ettik
08:20
and we decided to establish Videre,
our organization, together.
our organization, together.
148
488469
6189
ve birlikte Videre adında bir
organizasyon kurmaya karar verdik.
organizasyon kurmaya karar verdik.
08:26
While building the organization in London,
149
494658
2864
Organisazyon Londra’da kurulurken
08:29
we've been traveling undercover to places
150
497522
2072
biz de, bir toplumun istismar edildiği,
08:31
where a community
was suffering from abuses,
was suffering from abuses,
151
499594
2187
kitlesel barbarlıkların yaşandığı yerlere
08:33
where mass atrocities were happening,
152
501781
2668
gizli bir şekilde seyahat ettik
08:36
and there was a lack of reporting.
153
504449
2877
ve buralarda yeterli haber yapılmıyordu.
08:39
We tried to understand how we can help.
154
507326
3795
Nasıl yardım edebileceğimizi
anlamaya çalıştık.
anlamaya çalıştık.
08:43
There were four things that I learned.
155
511121
2669
Öğrendiğim dört şey var.
08:45
The first thing is that we have to engage
156
513790
2460
Birincisi, kırsal bölgelerde yaşayan
08:48
with communities that are
living in rural areas,
living in rural areas,
157
516250
3159
topluluklar üzerinde çalışmamız gerekiyor,
08:51
where violations are happening
far from the public eye.
far from the public eye.
158
519409
3405
şiddetin toplum gözünden
uzakta gerçekleştiği yerler.
uzakta gerçekleştiği yerler.
08:54
We need to partner with them,
159
522814
1831
Onlarla ortak çalışmamız gerekiyor
08:56
and we need to understand which images
are not making it out there
are not making it out there
160
524645
3921
ve hangi görüntülerin
oradan çıkamadığını anlamalı
oradan çıkamadığını anlamalı
09:00
and help them to document them.
161
528566
2908
ve bunları belgelendirmelerine
yardım etmeliydik.
yardım etmeliydik.
09:03
The second thing I learned
162
531824
1818
Öğrendiğim ikinci şey,
09:05
is that we have to enable them
to film in a safe way.
to film in a safe way.
163
533642
3782
güvenli bir şekilde filme almalarını
mümkün kılmamız gerektiğidir.
mümkün kılmamız gerektiğidir.
09:09
Security has to be the priority.
164
537424
4379
Öncelik emniyet olmalı.
09:13
Where I used to work before,
in the West Bank,
in the West Bank,
165
541803
2203
Batı Şeria’da çalıştığım zamanlarda,
09:16
one can take a camera out,
166
544006
1640
birisi bir kamera çıkartabilir ve
09:17
most likely not going to get shot,
167
545646
2693
ve büyük ihtimalle de vurulmazdı.
09:20
but in places we wanted to work,
168
548339
1545
Fakat çalışmak istediğimiz yerlerde
09:21
just try to pull a phone out,
and you're dead — literally dead.
and you're dead — literally dead.
169
549884
5210
sadece bir telefon çıkartman ölümün
demektir -- gerçek manada.
demektir -- gerçek manada.
09:27
This is why we decided
170
555094
1530
Bu yüzden operasyonları
09:28
to take the operation undercover
171
556624
1944
gerektiğinde gizli yapmaya
09:30
when necessary,
172
558568
1427
ve çoğunlukla
09:31
and use mostly hidden cameras.
173
559995
2031
gizli kamera kullanmaya karar verdik.
09:34
Unfortunately, I can't show you
the hidden cameras we're using today —
the hidden cameras we're using today —
174
562026
3377
Maalesef, bariz sebeplerden dolayı
bugün kullandığımız gizli kameraları
bugün kullandığımız gizli kameraları
09:37
for obvious reasons —
175
565403
1442
gösteremiyorum
09:38
but these are cameras we used before.
176
566845
2252
ama bunlar daha önceden
kullandığımız kameralar.
kullandığımız kameralar.
09:41
You can buy them off the shelf.
177
569097
2090
Bunları piyasada bulabilirsiniz.
09:43
Today, we're building
a custom-made hidden camera,
a custom-made hidden camera,
178
571187
3599
Bugün, özel yapılmış gizli
bir kamera üretiyoruz.
bir kamera üretiyoruz.
09:46
like the one that Mary was wearing
179
574786
1862
Mary’nin, iktidar partisinin
09:48
in her dress to film
the intimidation meeting
the intimidation meeting
180
576648
2294
düzenlediği yıldırma mitingini
filme almak için
filme almak için
09:50
of the ruling political party.
181
578942
2012
üzerine giydiğinin aynısı.
09:52
It's a camera that nobody can see,
182
580954
1842
Kimsenin göremediği,
09:54
that blends into the environment,
183
582796
2949
çevreyle kamufle olabilen bir kamera.
09:57
into the surroundings.
184
585745
2079
09:59
Now, filming securities go beyond
using hidden cameras.
using hidden cameras.
185
587824
3448
Artık, güvenlik önlemleri gizli
kameraların ötesine geçti.
kameraların ötesine geçti.
10:03
Being secure starts way before
the activist is turning the camera on.
the activist is turning the camera on.
186
591272
4890
Güvenlik, eylemcinin kamerayı
açmasından çok daha önce başlıyor.
açmasından çok daha önce başlıyor.
10:08
To keep our partners safe,
187
596162
2052
Ortağımızı güvende tutmak için,
10:10
we work to understand
the risk of every location
the risk of every location
188
598214
2752
her mekanın ve isabet etmeden
evvel her merminin riskini
evvel her merminin riskini
10:12
and of every shot before it's happened,
189
600966
2681
hesap etmeye çalışıyoruz.
10:15
building a backup plan
if something goes wrong,
if something goes wrong,
190
603647
2902
Bir şeyler yanlış giderse
diye yedek plan hazırlıyoruz
diye yedek plan hazırlıyoruz
10:18
and making sure
we have everything in place
we have everything in place
191
606549
2392
ve operasyonumuz
başlamadan önce her şeyin
başlamadan önce her şeyin
10:20
before our operations start.
192
608941
2951
yerli yerinde olduğundan
emin oluyoruz.
emin oluyoruz.
10:23
The third thing I learned
is the importance of verification.
is the importance of verification.
193
611892
3815
Öğrendiğim üçüncü şey ise
doğrulamanın önemidir.
doğrulamanın önemidir.
10:27
You can have an amazing shot of atrocity,
194
615707
2604
Harika bir vahşet çekimi yapabilirsiniz,
10:30
but if you can't verify it,
it's worth nothing.
it's worth nothing.
195
618311
3768
ama bunu doğrulayamazsanız
hiçbir değeri olmaz.
hiçbir değeri olmaz.
10:34
Recently, like in the ongoing war
in Syria or the war in Gaza,
in Syria or the war in Gaza,
196
622079
3483
Geçenlerde, Suriye veya Gazze'de
devam eden savaşlar gibi,
devam eden savaşlar gibi,
10:37
we've seen images that are staged
or brought from a different conflict.
or brought from a different conflict.
197
625562
5313
farklı çatışmalardan getirilen veya
sahnelenen görüntüler gördük.
sahnelenen görüntüler gördük.
10:42
This misinformation destroyed
the credibility of the source,
the credibility of the source,
198
630875
2953
Bu yanlış bilgilendirme,
kaynağın güvenilirliğini zedeledi
kaynağın güvenilirliğini zedeledi
10:45
and it's harmed the credibility of other
reliable and trustworthy sources.
reliable and trustworthy sources.
199
633828
4780
ve bu diğer güvenilir ve sağlam kaynakların
güvenilirliğine de zarar verdi.
güvenilirliğine de zarar verdi.
10:50
We use a variety of ways to make sure
we can verify the information
we can verify the information
200
638608
4003
Bilgiyi doğrulayabileceğimizden emin olmak
için çeşitli yöntemler kullanıyoruz
için çeşitli yöntemler kullanıyoruz
10:54
and we can trust the material.
201
642611
1948
ve böylece materyale güvenebiliyoruz.
10:56
It starts with vetting the partners,
202
644559
1873
İş, ortakları incelemekle, onların
kim olduklarını anlamakla başlıyor.
kim olduklarını anlamakla başlıyor.
10:58
understanding who they are,
and working with them very intensively.
and working with them very intensively.
203
646432
3213
Ve bir konumu nasıl filme
alabileceğimiz hususunda
alabileceğimiz hususunda
11:01
How do you film a location?
204
649645
2135
onlarla yoğun bir şekilde çalışıyoruz.
11:03
You film road signs, you film watches,
205
651780
1834
Yol işaretlerini, saatleri, gazeteleri filme alırsın.
11:05
you film newspapers.
206
653614
1342
11:06
We are checking maps, looking at maps,
207
654956
4486
Biz haritaları kontrol ediyoruz,
haritalara bakıyoruz,
haritalara bakıyoruz,
11:11
double-checking the information,
208
659442
2253
bilgileri iki kere kontrol ediyoruz
11:13
and looking also at
the metadata of the material.
the metadata of the material.
209
661695
4383
ve ayrıca materyalin üstverisine bakıyoruz.
11:18
Now, the fourth and the most
important thing I learned
important thing I learned
210
666078
3119
Şimdi, öğrendiğim
dördüncü ve en önemli şey,
dördüncü ve en önemli şey,
11:21
is how you use images
to create a positive change.
to create a positive change.
211
669197
4269
olumlu bir değişim için
görüntülerin nasıl kullanıldığı oldu.
görüntülerin nasıl kullanıldığı oldu.
11:26
To have an effect,
212
674450
1849
Etki yaratabilmek için
11:28
the key thing is how you use the material.
213
676299
4587
kilit nokta, materyali nasıl kullandığındır.
11:32
Today, we're working
with hundreds of activists
with hundreds of activists
214
680886
2518
Bugün, gizli kayıt yapan yüzlerce
11:35
filming undercover.
215
683404
1549
aktivist ile çalışıyoruz.
11:36
We work with them both to understand
the situation on the ground
the situation on the ground
216
684953
3102
Hem alandaki durumu anlamak,
hem de bu durumu izah için
hem de bu durumu izah için
11:40
and which images
are missing to describe it,
are missing to describe it,
217
688055
2990
hangi görüntülerin
eksik olduğunu anlamak,
eksik olduğunu anlamak,
11:43
who are the ones that are
influencing the situation,
influencing the situation,
218
691045
4934
duruma etki edenlerin kimler olduğunu
ve mücadelede ilerlemek için
ve mücadelede ilerlemek için
11:47
and when to release the material
to advance the struggle.
to advance the struggle.
219
695979
4057
materyallerin ne zaman salınacağını
kestirmek için onlarla çalışıyoruz.
kestirmek için onlarla çalışıyoruz.
11:52
Sometimes, it's about
putting it in the media,
putting it in the media,
220
700036
2437
Bazen farkındalık
yaratmak için olayı medyaya
yaratmak için olayı medyaya
11:54
mostly local ones, to create awareness.
221
702473
1926
-daha çok yerel medyaya-
yansıtmak meseledir.
yansıtmak meseledir.
11:56
Sometimes it's working
with decision makers,
with decision makers,
222
704399
2436
Bazen yasaları değiştirmek
için karar vericilerle
için karar vericilerle
11:58
to change laws.
223
706835
1174
çalışmak meseledir.
12:00
Sometimes, it's working with lawyers
to use as evidence in court.
to use as evidence in court.
224
708009
4526
Bazen, mahkemede kanıt olarak
kullanmak için avukatlarla çalışmaktır.
kullanmak için avukatlarla çalışmaktır.
12:04
But more than often,
225
712535
1518
Ama bunun da ötesinde,
12:06
the most effective way
to create a social change
to create a social change
226
714053
3958
sosyal bir değişim yaratmanın
en etkili yolu
en etkili yolu
12:10
is to work within the community.
227
718011
2331
toplum içerisinde çalışmaktır.
12:12
I want to give you one example.
228
720342
2233
Size bir örnek vermek istiyorum.
12:14
Fatuma is part of a network of women
that are fighting abuses in Kenya.
that are fighting abuses in Kenya.
229
722575
5776
Fatuma Kenya'daki tacizlerle savaşan
bayan grubunun bir parçası.
bayan grubunun bir parçası.
12:20
Women in her community
have been harassed constantly
have been harassed constantly
230
728351
2931
Onun toplumunda kadınlar okula,
12:23
on their way to school
and on their way to work.
and on their way to work.
231
731282
2875
işe giderken sürekli taciz ediliyor.
12:26
They are trying to change
the behavior of the community from inside.
the behavior of the community from inside.
232
734157
3697
Toplumun davranışını içeriden
değiştirmek istiyorlar.
değiştirmek istiyorlar.
12:29
In the next clip,
233
737854
2530
Sonraki klipte,
12:32
Fatuma is taking us with her
on her journey to work.
on her journey to work.
234
740384
4265
Fatuma'ya işe giderken eşlik ediyoruz.
12:36
Her voice is superimposed
on images that she filmed herself
on images that she filmed herself
235
744649
3904
Sesi gizli kamerayla kendi çektiği filmdeki
12:40
using hidden cameras.
236
748557
2538
görüntülerle birleştirilmiş.
12:43
(Video) Fatuma Chiusiku:
My name is Fatuma Chiusiku.
My name is Fatuma Chiusiku.
237
751095
2477
(Video) Fatuma Chiusiku:
Adım Fatuma Chiusiku.
Adım Fatuma Chiusiku.
12:45
I'm 32 years old, a mother,
238
753572
2252
32 yaşında bir anneyim.
12:47
And Ziwa La Ng'Ombe is my home.
239
755824
3615
Ziwa La Ng'Ombe benim evim.
12:51
Each morning, I ride the mini-bus
240
759439
2213
Her sabah, 11 numaralı minibüse biniyorum.
12:53
Number 11.
241
761652
2357
12:56
But instead of a peaceful journey to work,
242
764009
3053
Fakat işe huzur içerisinde gideyim derken
12:59
each day begins with fear.
243
767062
3429
her günüm bir kabusa dönüşüyor.
13:02
Come with me now
244
770491
1500
Şimdi benimle gelin
13:03
and use my eyes
245
771991
1805
ve benim gözlerimden
13:05
to feel what I feel.
246
773796
5773
hissettiklerimi hissedin.
13:11
As I walk, I think to myself:
247
779569
2145
Yürürken, kendimce düşünüyorum:
13:13
Will I be touched?
248
781714
1671
Ellenecek miyim?
13:15
Grabbed?
249
783385
1265
Tutulacak mıyım?
13:16
Violated by this conductor again?
250
784650
3464
Biletçi yine taciz edecek mi?
13:20
Even the men inside
251
788114
2093
İçerideki adamlar bile,
13:22
the way they look at me
252
790207
2143
bana bakış şekilleri,
13:24
touch my body, rub against me,
253
792350
2316
vücuduma dokunmaları,
bana sürtünmeleri,
bana sürtünmeleri,
13:26
grab me,
254
794666
1953
bana yapışmaları..
13:28
and now, as I sit in my seat
255
796619
2273
Şimdi de, koltuğuma oturunca
13:30
I only wish my mind was full
of thoughts for my day,
of thoughts for my day,
256
798892
2842
keşke aklımda sadece günümü,
13:33
my dreams, my children at school,
257
801734
1616
hayallerimi, okuldaki
çocuklarımı düşünsem.
çocuklarımı düşünsem.
13:35
but instead I worry about
the moment when we will arrive
the moment when we will arrive
258
803350
4267
Fakat onun yerine oraya gideceğim anın
13:39
and I will be violated again.
259
807617
5168
ve tekrar taciz edileceğimin
endişesini taşıyorum.
endişesini taşıyorum.
13:44
OY: Today, there is a new front
in the fight for human rights.
in the fight for human rights.
260
812785
5365
OY: Bugün, insan hakları
savaşında yeni bir cephe açıldı.
savaşında yeni bir cephe açıldı.
13:50
I used to carry a big gun.
261
818150
2545
Büyük bir silah taşırdım.
13:52
Now, I am carrying this.
262
820695
3173
Şimdi, bunu taşıyorum.
13:55
This is a much more powerful
and much, much more effective weapon.
and much, much more effective weapon.
263
823868
6430
Bu çok çok daha güçlü
ve çok çok daha etkili bir silah.
ve çok çok daha etkili bir silah.
14:02
But we have to use its power wisely.
264
830298
4131
Fakat bu silahı akıllı kullanmalıyız.
14:06
By putting the right images
in the right hands at the right time,
in the right hands at the right time,
265
834429
5364
Doğru zamanda, doğru ellere,
doğru görüntüleri vererek,
doğru görüntüleri vererek,
14:11
we can truly create an impact.
266
839793
2792
tam bir etki yaratabiliriz.
14:14
Thank you.
267
842585
2234
Teşekkür ederim.
14:16
(Applause)
268
844819
8425
(Alkışlar)
14:25
Thank you.
269
853244
2604
Teşekkür ederim.
14:27
(Applause)
270
855848
2763
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Oren Yakobovich - Human-rights activistVidere co-founder Oren Yakobovich wields the latest covert recording technology to expose and subvert violent oppression.
Why you should listen
Using recording technology -- some of it so secret you haven’t heard of it yet -- Videre connects with activists deep within the most repressive regimes to video-document human-rights abuses and expose them to worldwide scrutiny. Yakobovich believes that only action by the oppressed communities themselves will temper the worst excesses of their authoritarian governments.
Videre's name comes from the Latin expression "videre est credere" -- to see is to believe. Previously, Yakobovich (together with Israeli watchdog group B’Tselem) initiated the camera documentation project, which delivered hundreds of cameras to Palestinians to expose the daily realities of life in the West Bank.
Oren Yakobovich | Speaker | TED.com