TEDGlobal 2014
Oren Yakobovich: Hidden cameras that film injustice in the world’s most dangerous places
Орин Якобович: Хамгийн аюултай газруудад шударга бус байдлыг бичиж авдаг нууц дурангууд
Filmed:
Readability: 4
1,153,918 views
"Хүн нүдээрээ харж байж итгэдэг" - Орин Якобович. Тиймээс ч тэр өдөр тутамд болж буй хүчирхийлэл, улс төрийн бусармаг явдал болон дарлалыг нууц дурангаар бичиж авахад тусалдаг. Түүний Видера байгууллага нь эдгээр хүний эрхийн зөрчлүүдийн баримтыг баталгаажуулж дэлхий дахинд ил болгодог.
Oren Yakobovich - Human-rights activist
Videre co-founder Oren Yakobovich wields the latest covert recording technology to expose and subvert violent oppression. Full bio
Videre co-founder Oren Yakobovich wields the latest covert recording technology to expose and subvert violent oppression. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I would like to start
0
766
1777
Би яриагаа Мэригийн түүхээр
00:14
with the story of Mary,
1
2543
1961
яриагаа эхэлмээр байна.
00:16
a woman from an African village.
2
4504
2991
Тэр африкийн нэгэн тосгоноос гаралтай.
00:19
Her first memories
3
7495
1593
Түүний хамгийн анхны дурсамж бол
00:21
are of her family fleeing violent riots
4
9088
2852
түүний гэр бүл
улс төрийн эрх баригчдын өдөөсөн
00:23
orchestrated by
the ruling political party.
the ruling political party.
5
11940
3857
үймээн самуунаас зугтаж байгаа зураглал.
00:27
Her brother was murdered
by the state-sponsored militia,
by the state-sponsored militia,
6
15797
3997
Түүний ахыг төрийн цэрэг хөнөөсөн ба
00:31
and she was raped more than once
7
19794
1577
зүгээр л өөр намд байснаас нь болж
00:33
just because she belonged
to the wrong party.
to the wrong party.
8
21371
4209
Мэрийг хэд хэдэн удаа хүчиндсэн.
00:38
One morning, a month before the election,
9
26610
3133
Нэгэн өглөө, сонгуулиас хэдэн сарын өмнө
Мэрийгийн тосгоны иргэдийг
00:41
Mary's village was called
to another intimidation meeting.
to another intimidation meeting.
10
29743
3721
дахин сүрдүүлгийн уулзалтанд дуудлаа.
00:45
In this meeting, there is a man
standing in front of them,
standing in front of them,
11
33464
2779
Энэ уулзалтын үеэр нэг залуу
хүмүүсийн урд гараад,
00:48
telling them, "We know who you are,
12
36243
2458
хэн гэдгийг чинь,
00:50
we know who you will vote for,
13
38701
2651
хэнд саналаа өгөхийг чинь мэднэ,
00:53
and if you're not going
to drop the right paper,
to drop the right paper,
14
41352
2410
хэрэв зөв хуудсыг бөглөхгүй бол
00:55
we're going to take revenge."
15
43762
3338
бид өшөө авах болно гэж хэлдэг.
Харин Мэригийн хувьд
00:59
But for Mary, this meeting is different.
16
47100
2959
энэ уулзалт арай өөр байсан.
01:02
She feels different.
17
50059
1734
Түүнд өөр мэдрэмж төрсөн.
01:03
This time, she's waiting for this meeting,
18
51793
2637
Энэ удаа Мэри уулзалтыг хүлээж байсан юм.
01:06
because this time, she's carrying
a small hidden camera in her dress,
a small hidden camera in her dress,
19
54430
4169
Учир нь тэр энэ удаад
даашинзандаа нууц камер байрлуулсан байв.
01:10
a camera that nobody else can see.
20
58599
3056
Түүнийг нь өөр хэн ч анзаарсангүй.
01:13
Nobody is allowed to film
in these meetings.
in these meetings.
21
61655
2067
Эдгээр уулзалтуудыг бичиж авна гэдэг
01:15
You risk your life if you do.
22
63722
2059
амьдралаараа дэнчин тавьж байна гэсэн үг.
01:17
Mary knows that, but she also knows
that the only way to stop them
that the only way to stop them
23
65781
4398
Үүнийг Мэри мэднэ.
Гэхдээ тэднийг зогсоож
01:22
and to protect herself and her community
24
70179
3572
өөрийгөө болон бусдыг хамгаалах
цорын ганц арга нь тэр байлаа.
01:25
is to expose their intimidation,
25
73751
2315
Тэдний сүрдүүлгийг илчилж,
01:28
to make sure they understand
somebody is following them,
somebody is following them,
26
76066
3982
хэн нэгэн тэдэнтэй тэмцэж байгаа шүү
гэдгийг харуулах,
01:32
to break the impunity they feel.
27
80048
3690
өөрсдийгөө гэм зэмгүй гэж цагаатгах
ойлголтоос нь салгахыг зорьсон юм.
01:35
Mary and her friends were filming
for months, undercover,
for months, undercover,
28
83738
3986
Мэри болон түүний найзууд нууцаар
олон сарын турш эрх баригч намын
01:39
the intimidation of
the ruling political party.
the ruling political party.
29
87724
3767
сүрдүүлгийг бичиж байлаа.
01:43
(Video) ["Filmed with hidden cameras"]
30
91491
2505
[Нууц дурангаар бичсэн бичлэг]
01:45
Man: We are now going to speak
about the upcoming elections.
about the upcoming elections.
31
93996
4321
Бид одоо ирэх сонгуулийн тухай ярилцана.
01:50
Nothing can stop us
from doing what we want.
from doing what we want.
32
98317
3430
Бид хүссэнээ хийнэ,
үүнийг хэн ч зогсоож чадахгүй.
01:53
If we hear you are with [The Opposition]
33
101747
3411
Хэрэв сөрөг хүчнийхэнтэй
байгааг чинь мэдвэл
01:57
we will not forgive you.
34
105158
2536
бид чамайг өршөөхгүй.
01:59
["Militia intimidation rally"]
35
107694
4941
[Сүрдүүлгийн цэргийн бүрэлдэхүүн]
02:04
[The Party] can torture you at any time.
36
112635
2623
[Нам] чамайг хэзээ ч тамлан зовоож чадна.
02:07
The youth can beat you.
37
115258
2320
Залуус чамайг зодно.
02:10
["Disruption of political meeting"]
38
118698
5546
[Улс төрийн цуглааны үеэрх зөрчил]
02:19
For those who lie, saying they
are back with [The Party],
are back with [The Party],
39
127588
4177
Эргээд Намд элссэн гэж
худлаа ярьж байгаа хүмүүст,
02:23
your time is running out.
40
131765
2373
та нарын цаг дуусч байна.
02:26
["Party youth militia"]
41
134138
3141
[Намын залуусын цэрэг бүрэлдэхүүн]
02:29
Some have died because they rebelled.
42
137279
2128
Зарим хүмүүс эсэргүүцэж байгаад үхсэн.
02:31
Some have lost their homes.
43
139407
3019
Зарим нь орон гэрээ алдсан.
02:34
If you don't work together
with [The Party],
with [The Party],
44
142426
3764
Хэрэв Намтай хамтарч ажиллахгүй бол
02:38
you will lead a very bad life.
45
146190
6242
амьдрал чинь сүйрнэ.
02:50
Oren Yakobovich: These images
were broadcast all over the world,
were broadcast all over the world,
46
158447
3139
Эдгээр дүрсүүдийг дэлхий даяар цацсан.
02:53
but more importantly,
47
161586
1597
Хамгийн гол нь
02:55
they have been broadcast
back to the community.
back to the community.
48
163183
3153
эргээд нийгэмд нь харуулсан.
02:58
The perpetrators saw them too.
49
166336
2884
Буруутай эдгээдүүд хараад хэн нэгэн
03:01
They understood somebody
is following them.
is following them.
50
169220
2241
тэднийг дагаж байгааг мэдээд айж эхэлсэн.
03:03
They got scared. Impunity was broken.
51
171461
3609
Тэгээд гэм зэмгүй байдал үгүй болсон
03:07
Mary and her friends forced
the ruling political party
the ruling political party
52
175070
3086
Мэри болон түүний найзууд
сонгуулийн үеэр эрх баригч нам
03:10
not to use violence during the election,
53
178156
2250
хүч хэрэглэхгүй байхыг шаардан
03:12
and saved hundreds of lives.
54
180406
3489
олон зуун хүний амийг аварсан.
03:15
Mary is just one of hundreds of people
55
183895
2507
Мэри бол нууц дуран ашиглан
03:18
that my organization had helped
to document human rights violations
to document human rights violations
56
186402
3560
хүний эрхийн зөрчлийг баримтжуулан
хүмүүст тусалсан Видера байгууллагын
03:21
using cameras.
57
189962
2900
олон зуун гишүүдийн нэг юм.
03:24
My background should have
led me to a different direction.
led me to a different direction.
58
192862
3361
Миний гарал үүсэл намайг
өөр чигт хөтлөх ёстой байсан.
03:28
I was born in Israel
to a right-wing family,
to a right-wing family,
59
196223
3249
Би Израиль гэр бүлд төрсөн.
03:31
and as long as I remember myself,
60
199472
1906
Миний санаж байгаагаар
03:33
I wanted to join the Israeli army
to serve my country
to serve my country
61
201378
3095
Би эх орондоо зүтгэж,
бусдад зөв итгэлээ зүйлээ батлахын тулд
03:36
and prove what I believed
was our right for the whole land.
was our right for the whole land.
62
204473
4451
үргэлж армид орохыг хүсдэг байсан.
03:40
I joined the Israeli army
just after the first intifada,
just after the first intifada,
63
208924
5280
Би хамгийн анхны Палестины бослогын дараа
03:46
the first Palestinian uprising,
64
214204
2380
армид элсэн орсон.
03:48
and I served in one of the hard-minded,
65
216584
1908
Хамгийн чанга
03:50
toughest, aggressive infantry units,
66
218492
3520
хэцүү ангид байлаа.
03:54
and I got the biggest gun in my platoon.
67
222012
4959
Бас салааныхаа хамгийн том буутай нь.
03:58
Quite fast, I became an officer
68
226971
2460
Хамгийн түрүүнд офицер болоод
04:01
and got soldiers under my command,
69
229431
2991
доороо сайн цэргүүдтэй болоод
04:04
and as time passed, I started
serving in the West Bank,
serving in the West Bank,
70
232422
2925
Баруун эрэгт зүтгэж эхэлсэн.
04:07
and I saw these images.
71
235347
2856
Тэгээд эдгээр зургуудыг харсан.
04:17
I didn't like what I saw.
72
245811
2266
Миний харсан зүйл надад таалагдаагүй.
04:20
It took me a while,
73
248077
1419
Хэсэг хугацааны дараа
04:21
but eventually I refused
to serve in the West Bank
to serve in the West Bank
74
249496
3242
Баруун эрэгт зүтгэхээс татгалзаж
04:24
and had to spend time in jail.
75
252738
2856
шоронд хоригдох болсон.
04:27
It was a bit —
76
255594
1160
Энэ тийм ч...
04:28
(Applause) —
77
256754
2976
(Алга ташилт)
04:31
It was not that bad, I have to say.
78
259730
1692
муу байгаагүй ээ,
04:33
It was a bit like being in a hotel,
but with very shitty food.
but with very shitty food.
79
261422
3083
яг л муу хоолтой зочид буудалд
байгаа юм шиг байсан.
байгаа юм шиг байсан.
04:36
(Laughter)
80
264505
1665
(Алга ташилт)
Шоронд байхдаа хүмүүс үүнийг
04:38
In jail, I kept thinking
that I need people to know.
that I need people to know.
81
266170
3872
мэдэх хэрэгтэй гэдгийг ойлгосон.
Баруун эрэг дэх бодит байдлыг
04:42
I need people to understand
82
270042
1666
04:43
what the reality
in the West Bank looks like.
in the West Bank looks like.
83
271708
2856
хүмүүст ойлгуулах хэрэгтэй.
04:46
I need them to hear what I heard,
84
274564
2438
Тэд миний юу сонссоныг сонсож,
04:49
I need them to see what I saw,
85
277002
1904
юу харсныг минь хараасай гэж хүссэн.
04:50
but I also understood, we need
the Palestinians themselves,
the Palestinians themselves,
86
278906
3338
Үүнээс илүүтэйгээр
зовж байгаа тэдгээр хүмүүс
Палестинчууд өөрсдөө
04:54
the people that are suffering,
87
282244
1489
04:55
to be able to tell their own stories,
88
283733
2232
өөрийн түүхээ хэлэх
боломжтой байх хэрэгтэй.
боломжтой байх хэрэгтэй.
04:57
not journalists or filmmakers
that are coming outside of the situation.
that are coming outside of the situation.
89
285965
5611
Нөхцөл байдлын гаднаас ирсэн
сэтгүүлч, кино зураглаачид биш.
сэтгүүлч, кино зураглаачид биш.
05:04
I joined a human rights organization,
90
292071
2578
Би Израилийн хүний эрхийн төлөөх
05:06
an Israeli human rights
organization called B'Tselem.
organization called B'Tselem.
91
294649
3140
байгууллага болох Бэ'Цэлэмд нэгдсэн.
05:09
Together, we analyzed the West Bank
92
297789
2075
Бид Баруун Эрэг дэх
нөхцөл байдлыг судалж
нөхцөл байдлыг судалж
05:11
and picked 100 families that
are living in the most risky places:
are living in the most risky places:
93
299864
3925
хамгийн аюултай газарт амьдарч буй
100 гэр бүлийг сонгон авсан.
100 гэр бүлийг сонгон авсан.
05:15
close to checkpoints, near army bases,
94
303789
3815
Тэд хяналтын цэг, цэргийн баазууд,
05:19
side by side with settlers.
95
307604
2455
түр суурьшсан хүмүүстэй ойр амьдардаг.
05:22
We gave them cameras and training.
96
310059
3842
Бид тэдэнд камер өгч, сургаж эхэлсэн.
05:25
Quite fast, we started getting
very disturbing images
very disturbing images
97
313901
4330
Тун удалгүй цэргүүд болон түр суурьшигчид
тэднийг хэрхэн хүчирхийлж байгаа
тэднийг хэрхэн хүчирхийлж байгаа
05:30
about how the settlers
and the soldiers are abusing them.
and the soldiers are abusing them.
98
318231
4982
аймшигтай дүр зургууд гарч ирэх болсон.
05:35
I would like to share with you
two clips from this project.
two clips from this project.
99
323213
3120
Энэ ажлынхаа хэсгээс та бүхэнд
хоёр бичлэг үзүүлмээр байна.
хоёр бичлэг үзүүлмээр байна.
05:38
Both of them were broadcast in Israel,
and it created a massive debate.
and it created a massive debate.
100
326333
4145
Эдгээрийг Израиль даяар цацахад
маш том мэтгэлцээнийг эхлүүлж байсан.
маш том мэтгэлцээнийг эхлүүлж байсан.
05:42
And I have to warn you,
101
330478
1292
Эдгээр бичлэгүүд
хэтэрхий ил тод
хэтэрхий ил тод
05:43
some of you might
find them quite explicit.
find them quite explicit.
102
331770
3260
санагдаж магадгүй гэдгийг анхааруулъя.
05:47
The masked men you
will see in the first clips
will see in the first clips
103
335030
2424
Эхний бичлэгэнд гарах багтай хүмүүс бол
05:49
are Jewish settlers.
104
337454
1730
Еврей түр суурьшигчид.
05:51
Minutes before the camera was turned on,
105
339184
2486
Камер асаахаас хэдхэн минутын өмнө
05:53
they approached a Palestinian family
106
341670
1878
тэд газраа арчилж байсан
05:55
that was working their land
107
343548
1812
Палестин хүмүүс дээр ирээд
05:57
and told them that they
have to leave the land,
have to leave the land,
108
345360
2207
тэднийг явахыг шаардсан.
05:59
because this land belongs
to the Jewish settlers.
to the Jewish settlers.
109
347567
2552
Учир нь тэр газар Еврейчүүдийнх гэсэн.
06:02
The Palestinians refused.
110
350119
1927
Палестин гэр бүл эсэргүүцсэн.
06:04
Let's see what happened.
111
352046
3063
Юу болсныг харцгаая.
06:07
The masked men that are approaching
are Jewish settlers.
are Jewish settlers.
112
355109
3816
Багтай хүмүүс бол Еврей түр суурьшигчид.
06:10
They are approaching
the Palestinian family.
the Palestinian family.
113
358925
5334
Тэд Палестинчууд дээр ирж байна.
06:33
This is a demonstration in the West Bank.
114
381087
2374
Энэ бол Баруун Эрэг дэх жагсаал
06:35
The guy in green is Palestinian.
115
383461
1602
Ногоон цамцтай нь Палестин эр
06:37
He will be arrested in a second.
116
385063
2810
Түүнийг удахгүй баривчлагдана.
06:39
Here you see him
blindfolded and handcuffed.
blindfolded and handcuffed.
117
387873
2833
Энд түүний нүдийг боосон,
гавласан байгааг харж байна.
гавласан байгааг харж байна.
06:42
In a few seconds, he regrets
he came to this demonstration.
he came to this demonstration.
118
390706
3656
Тэр хэдэн секундын дараа
энэ жагсаалд ирсэндээ харамсах болно.
энэ жагсаалд ирсэндээ харамсах болно.
06:49
He's been shot in the foot
with a rubber bullet.
with a rubber bullet.
119
397824
4246
Түүний хөл рүү резинэн сумаар буудсан.
06:55
He is okay.
120
403256
2386
Тэр зүгээр ээ
07:00
Not all the settlers and the soldiers
are acting this way.
are acting this way.
121
408242
4571
Бүх түр суурьшигч, цэргүүд ингэдэггүй.
07:04
We're talking about a tiny minority,
but they have to be brought to justice.
but they have to be brought to justice.
122
412813
4245
Бид энд зөвхөн цөөнхийг ярьж байна.
Гэхдээ тэднийг шүүн таслах хэрэгтэй.
Гэхдээ тэднийг шүүн таслах хэрэгтэй.
07:09
These clips, and others like them,
123
417058
2253
Үүнтэй ижил бичлэгүүд арми болон
07:11
forced the army and the police
to start investigations.
to start investigations.
124
419311
3398
цагдаа нарыг мөрдлөгө хийлгэхэд хүргэсэн.
07:14
They've been shown in Israel, of course,
125
422709
2254
Израилийн олон нийт мөн адил
07:16
and the Israeli public
was exposed to them also.
was exposed to them also.
126
424963
2546
үүний тухай бүгд мэдсэн.
07:20
This project redefined
the struggle for human rights
the struggle for human rights
127
428039
3068
Мөн энэ ажил нь тухайн газар нутаг дээрх
07:23
in the occupied territories,
128
431107
1601
хүний эрхийн төлөөх тэмцлийг
өөрөөр харахад хүргэж,
өөрөөр харахад хүргэж,
07:24
and we managed to reduce the number
of violent attacks in the West Bank.
of violent attacks in the West Bank.
129
432708
4883
Баруун Эрэг дэх хүчирхийллийн
тоог багасгасан.
тоог багасгасан.
07:32
The success of this project
got me thinking
got me thinking
130
440517
2199
Би энэхүү төслийн амжилтыг хараад
07:34
how I can take the same methodology
to other places in the world.
to other places in the world.
131
442716
3581
энэ аргачлалаа бусад газарт хэрхэн
ашиглаж болох талаар бодож эхэлсэн.
ашиглаж болох талаар бодож эхэлсэн.
07:38
Now, we tend to believe that today,
132
446306
1710
Өнөөдөр бид дэвшилттэй технологи,
07:40
with all of the technology,
133
448016
1706
ухаалаг утас,
интернетийн тусламжтайгаар
интернетийн тусламжтайгаар
07:41
the smartphones and the Internet,
134
449722
1630
дэлхийд юу болж байгааг
07:43
we are able to see and understand
most of what's happening in the world,
most of what's happening in the world,
135
451352
3396
бүгдийг харж ойлгодог,
07:46
and people are able to tell their story —
136
454748
2149
хүн бүр түүхээ хуваалцдаг гэж боддог.
07:48
but it's only partly true.
137
456897
1899
Гэхдээ үүний зарим хэсэг нь л үнэн.
07:50
Still today, with all
the technology we have,
the technology we have,
138
458796
2998
Өнөө үед технологийн
бүх боломжууд байдаг ч
бүх боломжууд байдаг ч
07:53
less than half of the world's population
139
461794
2408
дэлхийн хүн амын
тэн хагасаас бага хувь нь
тэн хагасаас бага хувь нь
07:56
has access to the Internet,
140
464202
2276
интернет ашиглах боломжтой ба
07:58
and more than three billion people —
141
466478
2547
3 тэрбумаас их,
08:01
I'm repeating the number —
142
469025
1564
тоог дахин хэлье,
08:02
three billion people are consuming news
that is censored by those in power.
that is censored by those in power.
143
470589
6302
3 тэрбумаас олон хүн эрх баригчдаар
хянан өөрчилсөн мэдээллийг авч байдаг,
хянан өөрчилсөн мэдээллийг авч байдаг,
08:10
More or less around the same time,
144
478590
1829
Тухайн үед
08:12
I'm approached by a great guy
named Uri Fruchtmann.
named Uri Fruchtmann.
145
480419
3118
надтай Юрий Фрухтман
гэгч нэг сайн залуу уулзсан.
гэгч нэг сайн залуу уулзсан.
08:15
He's a filmmaker and an activist.
146
483537
2356
Тэр бол кино бүтээгч, активист.
08:17
We understood we were
thinking along the same lines,
thinking along the same lines,
147
485893
2576
Бид нэг ижил зүйл бодож
байгаагаа ойлголцон
байгаагаа ойлголцон
08:20
and we decided to establish Videre,
our organization, together.
our organization, together.
148
488469
6189
хамтдаа Видера байгууллагаа
нээхээр шийдсэн.
нээхээр шийдсэн.
08:26
While building the organization in London,
149
494658
2864
Лондонд байгууллагаа эхлүүлж байх үед
08:29
we've been traveling undercover to places
150
497522
2072
бид ард иргэд нь хүчирхийлэлд өртөж
08:31
where a community
was suffering from abuses,
was suffering from abuses,
151
499594
2187
харгислал явагдаж байгаа
08:33
where mass atrocities were happening,
152
501781
2668
мэдээлэл дутагдалтай
08:36
and there was a lack of reporting.
153
504449
2877
газруудаар нууцаар явж байсан.
08:39
We tried to understand how we can help.
154
507326
3795
Бид яаж тусалж чадах вэ
гэдгийг ойлгохыг хичээсэн.
гэдгийг ойлгохыг хичээсэн.
08:43
There were four things that I learned.
155
511121
2669
Миний мэдэж авсан 4 зүйл бий:
08:45
The first thing is that we have to engage
156
513790
2460
1-рт, бид олон нийтийн нүднээс далд
08:48
with communities that are
living in rural areas,
living in rural areas,
157
516250
3159
хүчирхийлэл явагдаж байгаа орон нутгийн
08:51
where violations are happening
far from the public eye.
far from the public eye.
158
519409
3405
ард иргэдийг оролцуулах хэрэгтэй.
08:54
We need to partner with them,
159
522814
1831
Бид тэдэнтэй хамтран ажиллаж
08:56
and we need to understand which images
are not making it out there
are not making it out there
160
524645
3921
аль дүр зургийг хүмүүс олж
харахгүй байгааг тодорхойлж,
харахгүй байгааг тодорхойлж,
09:00
and help them to document them.
161
528566
2908
тэдгээрийг нь баримтжуулахад нь
туслах хэрэгтэй.
туслах хэрэгтэй.
09:03
The second thing I learned
162
531824
1818
Миний олж мэдсэн 2-р зүйл бол
09:05
is that we have to enable them
to film in a safe way.
to film in a safe way.
163
533642
3782
тэдэнд аюулгүй мэдрэмжийг төрүүлэх.
09:09
Security has to be the priority.
164
537424
4379
Аюулгүй байдал хамгийн
чухал нь байх ёстой.
чухал нь байх ёстой.
09:13
Where I used to work before,
in the West Bank,
in the West Bank,
165
541803
2203
Намайг өмнө нь Баруун Эрэгт ажиллаж байхад
09:16
one can take a camera out,
166
544006
1640
хэн дуртай нь камер гаргаж ирэхэд
09:17
most likely not going to get shot,
167
545646
2693
тэднийг барагтаа л буудахгүй.
09:20
but in places we wanted to work,
168
548339
1545
Гэхдээ бидний ажиллахыг
хүссэн газруудад
хүссэн газруудад
09:21
just try to pull a phone out,
and you're dead — literally dead.
and you're dead — literally dead.
169
549884
5210
гар утсаа гаргаж ирэхэд л чи үхдэл болно.
09:27
This is why we decided
170
555094
1530
Ийм учраас бид ажиллагаагаа
09:28
to take the operation undercover
171
556624
1944
нууцаар хийн
шаардлагатай үед нууц камер
09:30
when necessary,
172
558568
1427
09:31
and use mostly hidden cameras.
173
559995
2031
ашиглахаар болсон юм.
09:34
Unfortunately, I can't show you
the hidden cameras we're using today —
the hidden cameras we're using today —
174
562026
3377
Харамсалтай нь тодорхой шалтгааны улмаас
ямар нууц дуран ашигладгаа
та бүхэнд харуулж чадахгүй нь.
та бүхэнд харуулж чадахгүй нь.
09:37
for obvious reasons —
175
565403
1442
09:38
but these are cameras we used before.
176
566845
2252
Энэ бол өмнө нь
ашигладаг байсан дуран
ашигладаг байсан дуран
09:41
You can buy them off the shelf.
177
569097
2090
Та бүхэн дурын газраас худалдан авч болно.
09:43
Today, we're building
a custom-made hidden camera,
a custom-made hidden camera,
178
571187
3599
Өнөөдөр бид тусгайлан хийгдсэн
нууц дуран ашиглаж байгаа.
нууц дуран ашиглаж байгаа.
09:46
like the one that Mary was wearing
179
574786
1862
Эрх баригч намын сүрдүүлгийг
09:48
in her dress to film
the intimidation meeting
the intimidation meeting
180
576648
2294
бичиж авахад ашигласан
09:50
of the ruling political party.
181
578942
2012
яг л Мэригийн зүүж байсан шиг.
09:52
It's a camera that nobody can see,
182
580954
1842
Энэ бол хүрээлэн буй
09:54
that blends into the environment,
183
582796
2949
орчиндоо уусдаг,
09:57
into the surroundings.
184
585745
2079
хэнд ч харагддаггүй дуран.
09:59
Now, filming securities go beyond
using hidden cameras.
using hidden cameras.
185
587824
3448
Бичлэг хийхэд аюулгүй байдлын хувьд
зөвхөн нууц дурангаар ч зогсохгүй.
зөвхөн нууц дурангаар ч зогсохгүй.
10:03
Being secure starts way before
the activist is turning the camera on.
the activist is turning the camera on.
186
591272
4890
Аюулгүй байдал гэдэг нь камераа
асааж эхлэхээс ч өмнө эхэлдэг.
асааж эхлэхээс ч өмнө эхэлдэг.
10:08
To keep our partners safe,
187
596162
2052
Хамтрагчдаа аюулгүй байлгахын тулд
10:10
we work to understand
the risk of every location
the risk of every location
188
598214
2752
бүх бичлэг, байрлалын эрсдэлийг тооцож,
10:12
and of every shot before it's happened,
189
600966
2681
хэрэв ямар нэг зүйл буруугаар эргэвэл
10:15
building a backup plan
if something goes wrong,
if something goes wrong,
190
603647
2902
нөөц төлөвлөгөө боловсруулдаг.
10:18
and making sure
we have everything in place
we have everything in place
191
606549
2392
Бас ажиллагаа эхлэхээс өмнө
бүх зүйл байх ёстой газраа
бүх зүйл байх ёстой газраа
10:20
before our operations start.
192
608941
2951
байгаа эсэхийг шалгана.
10:23
The third thing I learned
is the importance of verification.
is the importance of verification.
193
611892
3815
3-рт, баталгаажуулалт нэн чухал.
10:27
You can have an amazing shot of atrocity,
194
615707
2604
Харгислалыг гайхалтай тодоор бичиж авсан ч
10:30
but if you can't verify it,
it's worth nothing.
it's worth nothing.
195
618311
3768
түүнийгээ гэрчилж чадахгүй бол
тэр бичлэг юунд ч хүрэхгүй.
тэр бичлэг юунд ч хүрэхгүй.
10:34
Recently, like in the ongoing war
in Syria or the war in Gaza,
in Syria or the war in Gaza,
196
622079
3483
Сүүлийн үед Сири болон Газа-д
болж байгаа дайны хувьд
болж байгаа дайны хувьд
10:37
we've seen images that are staged
or brought from a different conflict.
or brought from a different conflict.
197
625562
5313
урьдчилан бэлдсэн эсвэл өөр нэг
дайны бичлэгийг зөндөө харж байна.
дайны бичлэгийг зөндөө харж байна.
10:42
This misinformation destroyed
the credibility of the source,
the credibility of the source,
198
630875
2953
Энэ нь эх сурвалжийн найдвартай
байдлыг огт үгүй хийхээс гадна
байдлыг огт үгүй хийхээс гадна
10:45
and it's harmed the credibility of other
reliable and trustworthy sources.
reliable and trustworthy sources.
199
633828
4780
бусад найдвартай эх сурвалжуудад ч
сөргөөр нөлөөлж байдаг.
сөргөөр нөлөөлж байдаг.
10:50
We use a variety of ways to make sure
we can verify the information
we can verify the information
200
638608
4003
Бид мэдээлэлд итгэх, түүнийгээ шалгах
олон төрлийн аргыг ашигладаг.
10:54
and we can trust the material.
201
642611
1948
10:56
It starts with vetting the partners,
202
644559
1873
Энэ бүгд хамтрагчидтайгаа уулзахаас эхлэн
10:58
understanding who they are,
and working with them very intensively.
and working with them very intensively.
203
646432
3213
тэдний талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл
авч тэдэнтэй маш нягт ажиллан,
авч тэдэнтэй маш нягт ажиллан,
11:01
How do you film a location?
204
649645
2135
яаж тэрхүү байрлалд бичлэг хийсэн,
11:03
You film road signs, you film watches,
205
651780
1834
замын тэмдэг, бугуйн цагаа,
11:05
you film newspapers.
206
653614
1342
сонины дугаар зэргийг бичсэн эсэх,
11:06
We are checking maps, looking at maps,
207
654956
4486
газрын зурагтай харьцуулалт хийх,
11:11
double-checking the information,
208
659442
2253
давхар шалгах, өгөдлийн
11:13
and looking also at
the metadata of the material.
the metadata of the material.
209
661695
4383
метадата-г шалгах тодруулах гэх мэт
11:18
Now, the fourth and the most
important thing I learned
important thing I learned
210
666078
3119
4-рт, хамгийн чухал зүйл бол
11:21
is how you use images
to create a positive change.
to create a positive change.
211
669197
4269
зураг ашиглан эерэг өөрчлөлтийг
яаж бий болгох тухай юм.
яаж бий болгох тухай юм.
11:26
To have an effect,
212
674450
1849
Нөлөө үзүүлэхийн тулд
11:28
the key thing is how you use the material.
213
676299
4587
өгөгдлийг хэрхэн ашиглах вэ
гэдэг нь нэн чухал.
гэдэг нь нэн чухал.
11:32
Today, we're working
with hundreds of activists
with hundreds of activists
214
680886
2518
Өнөөдөр бид нууцаар бичлэг хийдэг
зуу зуун активистуудтай ажилладаг.
11:35
filming undercover.
215
683404
1549
11:36
We work with them both to understand
the situation on the ground
the situation on the ground
216
684953
3102
Нөхцөл байдлыг ойлгохын тулд
бид бодит байдлыг тайлбарлахад
бид бодит байдлыг тайлбарлахад
11:40
and which images
are missing to describe it,
are missing to describe it,
217
688055
2990
аль дүр зураг дутуу байгааг,
11:43
who are the ones that are
influencing the situation,
influencing the situation,
218
691045
4934
асуудалд нөлөөлж байгаа
гол хүмүүс нь хэн бэ гэдгийг,
гол хүмүүс нь хэн бэ гэдгийг,
11:47
and when to release the material
to advance the struggle.
to advance the struggle.
219
695979
4057
тэмцэлээ ахиулахын тулд хэзээ
бичлэгийг цацах вэ гэдгийг тодорхойлдог.
бичлэгийг цацах вэ гэдгийг тодорхойлдог.
11:52
Sometimes, it's about
putting it in the media,
putting it in the media,
220
700036
2437
Заримдаа мэдээллийн хэрэгслүүдэд өгч
11:54
mostly local ones, to create awareness.
221
702473
1926
орон нутгийн хэмжээнд таниулахыг хичээдэг.
11:56
Sometimes it's working
with decision makers,
with decision makers,
222
704399
2436
Заримдаа шийдвэр гаргагчидтай
өөрчлөлтийн төлөө хамтран ажиллана.
11:58
to change laws.
223
706835
1174
12:00
Sometimes, it's working with lawyers
to use as evidence in court.
to use as evidence in court.
224
708009
4526
Заримдаа шүүхэд хуульчидтай
эд мөрийн баримт болгон ажиллана.
эд мөрийн баримт болгон ажиллана.
12:04
But more than often,
225
712535
1518
Гэвч ихэнх тохиолдолд
12:06
the most effective way
to create a social change
to create a social change
226
714053
3958
нийгэмд эерэг өөрчлөлт гаргах
хамгийн үр дүнтэй арга бол,
хамгийн үр дүнтэй арга бол,
12:10
is to work within the community.
227
718011
2331
ард иргэд дунд ажиллах явдал юм.
12:12
I want to give you one example.
228
720342
2233
Би та бүхэнд нэгэн жишээ танилцуулъя.
12:14
Fatuma is part of a network of women
that are fighting abuses in Kenya.
that are fighting abuses in Kenya.
229
722575
5776
Фатума бол Кени эмэгтэйчүүдийн
хүчирхийллийн эсрэг бүлгэмийн гишүүн.
хүчирхийллийн эсрэг бүлгэмийн гишүүн.
12:20
Women in her community
have been harassed constantly
have been harassed constantly
230
728351
2931
Түүний эргэн тойрны эмэгтэйчүүд
12:23
on their way to school
and on their way to work.
and on their way to work.
231
731282
2875
ажил, сургууль руугаа явах
замдаа үргэлж дарамтанд өртдөг.
замдаа үргэлж дарамтанд өртдөг.
12:26
They are trying to change
the behavior of the community from inside.
the behavior of the community from inside.
232
734157
3697
Тэд энэ үйлдэлийг нь хүрээлэл
дотроос нь өөрчлөхийг хичээж байна.
дотроос нь өөрчлөхийг хичээж байна.
12:29
In the next clip,
233
737854
2530
Дараагийн бичлэгэнд Фатума
12:32
Fatuma is taking us with her
on her journey to work.
on her journey to work.
234
740384
4265
биднийг ажил руугаа дагуулж явна.
12:36
Her voice is superimposed
on images that she filmed herself
on images that she filmed herself
235
744649
3904
Нууц дуран ашиглан хийсэн
өөрийнх нь бичлэг дээр
өөрийнх нь бичлэг дээр
12:40
using hidden cameras.
236
748557
2538
түүний хоолойг давхар оруулсан байгаа.
12:43
(Video) Fatuma Chiusiku:
My name is Fatuma Chiusiku.
My name is Fatuma Chiusiku.
237
751095
2477
Намайг Фатума гэдэг.
12:45
I'm 32 years old, a mother,
238
753572
2252
Би 32 настай. Эх хүн.
12:47
And Ziwa La Ng'Ombe is my home.
239
755824
3615
Ziwa La Ng'Ombe бол миний гэр.
12:51
Each morning, I ride the mini-bus
240
759439
2213
Өглөө болгон би 11 дугаартай
12:53
Number 11.
241
761652
2357
жижиг автобусаар явдаг.
12:56
But instead of a peaceful journey to work,
242
764009
3053
Ажил руугаа хүрэх тайван аяллын оронд
12:59
each day begins with fear.
243
767062
3429
өдөр бүр айдсаар эхэлдэг.
13:02
Come with me now
244
770491
1500
Надтай хамт явж
13:03
and use my eyes
245
771991
1805
миний нүдээр
13:05
to feel what I feel.
246
773796
5773
юу мэдэрдгийг минь мэдрээч.
13:11
As I walk, I think to myself:
247
779569
2145
Би алхаж байхдаа
13:13
Will I be touched?
248
781714
1671
надад хүрэх болов уу,
13:15
Grabbed?
249
783385
1265
намайг барьж авах болов уу,
13:16
Violated by this conductor again?
250
784650
3464
энэ жолооч дахиад надруу
дайрах болов уу гэж боддог.
дайрах болов уу гэж боддог.
13:20
Even the men inside
251
788114
2093
Дотор байгаа эрчүүд хүртэл,
13:22
the way they look at me
252
790207
2143
тэдний надруу харж байгаа байдал,
13:24
touch my body, rub against me,
253
792350
2316
миний биед хүрэх нь,
надад хүрч наалдах нь,
надад хүрч наалдах нь,
13:26
grab me,
254
794666
1953
намайг барьж авах нь хүртэл.
13:28
and now, as I sit in my seat
255
796619
2273
Харин одоо намайг суудалдаа сууж байхад
13:30
I only wish my mind was full
of thoughts for my day,
of thoughts for my day,
256
798892
2842
энэ өдрийн тухай бодлууд
толгой дүүргээсэй гэж хүсдэг.
толгой дүүргээсэй гэж хүсдэг.
13:33
my dreams, my children at school,
257
801734
1616
Миний мөрөөдөл,
сургууль дээрээ байгаа
сургууль дээрээ байгаа
13:35
but instead I worry about
the moment when we will arrive
the moment when we will arrive
258
803350
4267
хүүхдүүдийн минь тухай бодлын
оронд миний буух буудал дээр
оронд миний буух буудал дээр
13:39
and I will be violated again.
259
807617
5168
надруу дахиад л дайрах болно гэж боддог.
13:44
OY: Today, there is a new front
in the fight for human rights.
in the fight for human rights.
260
812785
5365
Өнөөдөр хүний эрхийн төлөөх
тэмцлийн шинэ талбар бий болжээ.
тэмцлийн шинэ талбар бий болжээ.
13:50
I used to carry a big gun.
261
818150
2545
Би маш том буу авч явдаг байсан.
13:52
Now, I am carrying this.
262
820695
3173
Харин одоо би үүнийг авч явдаг болсон.
13:55
This is a much more powerful
and much, much more effective weapon.
and much, much more effective weapon.
263
823868
6430
Энэ бол хамаагүй хүчтэй,
илүү үр дүнтэй зэвсэг юм.
илүү үр дүнтэй зэвсэг юм.
14:02
But we have to use its power wisely.
264
830298
4131
Гэхдээ бид үүний хүчийг
зөв ашиглах хэрэгтэй.
зөв ашиглах хэрэгтэй.
14:06
By putting the right images
in the right hands at the right time,
in the right hands at the right time,
265
834429
5364
Зөв зургийг, зөв хүнд нь
зөв цагт өгөх юм бол
зөв цагт өгөх юм бол
14:11
we can truly create an impact.
266
839793
2792
бид үнэхээр нөлөө үзүүлж чадна.
14:14
Thank you.
267
842585
2234
Баярлалаа.
14:16
(Applause)
268
844819
8425
(Алга ташилт)
14:25
Thank you.
269
853244
2604
Баярлалаа.
14:27
(Applause)
270
855848
2763
(Алга ташилт)
ABOUT THE SPEAKER
Oren Yakobovich - Human-rights activistVidere co-founder Oren Yakobovich wields the latest covert recording technology to expose and subvert violent oppression.
Why you should listen
Using recording technology -- some of it so secret you haven’t heard of it yet -- Videre connects with activists deep within the most repressive regimes to video-document human-rights abuses and expose them to worldwide scrutiny. Yakobovich believes that only action by the oppressed communities themselves will temper the worst excesses of their authoritarian governments.
Videre's name comes from the Latin expression "videre est credere" -- to see is to believe. Previously, Yakobovich (together with Israeli watchdog group B’Tselem) initiated the camera documentation project, which delivered hundreds of cameras to Palestinians to expose the daily realities of life in the West Bank.
Oren Yakobovich | Speaker | TED.com