TEDGlobal 2014
Oren Yakobovich: Hidden cameras that film injustice in the world’s most dangerous places
Oren Yakobovich: Camera giấu kín ghi lại sự bất công ở những nơi nguy hiểm trên thế giới
Filmed:
Readability: 4
1,153,918 views
To see is to believe, says Oren Yakobovich — which is why he helps everyday people use hidden cameras to film dangerous situations of violence, political fraud and abuse. His organization, Videre, uncovers, verifies and publicizes human-rights abuses that the world needs to witness.
Oren Yakobovich - Human-rights activist
Videre co-founder Oren Yakobovich wields the latest covert recording technology to expose and subvert violent oppression. Full bio
Videre co-founder Oren Yakobovich wields the latest covert recording technology to expose and subvert violent oppression. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I would like to start
0
766
1777
Tôi muốn mở đầu
00:14
with the story of Mary,
1
2543
1961
bằng câu chuyện của Mary,
00:16
a woman from an African village.
2
4504
2991
một phụ nữ sống ở một vùng quê Châu Phi.
00:19
Her first memories
3
7495
1593
Những ký ức đầu tiên của cô ấy
00:21
are of her family fleeing violent riots
4
9088
2852
là về cảnh gia đình cô
trốn chạy khỏi bạo động
trốn chạy khỏi bạo động
00:23
orchestrated by
the ruling political party.
the ruling political party.
5
11940
3857
dẫn dắt bởi đảng chính trị cầm quyền.
00:27
Her brother was murdered
by the state-sponsored militia,
by the state-sponsored militia,
6
15797
3997
Anh trai cô bị giết
bởi đội dân vệ được nhà nước bảo trợ
bởi đội dân vệ được nhà nước bảo trợ
00:31
and she was raped more than once
7
19794
1577
và cô bị cưỡng hiếp hơn một lần
00:33
just because she belonged
to the wrong party.
to the wrong party.
8
21371
4209
chỉ vì cô theo một đảng khác.
00:38
One morning, a month before the election,
9
26610
3133
Vào một buổi sáng,
1 tháng trước cuộc bầu cử
1 tháng trước cuộc bầu cử
00:41
Mary's village was called
to another intimidation meeting.
to another intimidation meeting.
10
29743
3721
Người dân trong khu phố của Mary
được gọi đến một cuộc họp đe dọa.
được gọi đến một cuộc họp đe dọa.
00:45
In this meeting, there is a man
standing in front of them,
standing in front of them,
11
33464
2779
Trong cuộc họp này,
một người đàn ông đứng trước mặt họ.
một người đàn ông đứng trước mặt họ.
00:48
telling them, "We know who you are,
12
36243
2458
nói rằng "Chúng tôi biết tất cả các người,
00:50
we know who you will vote for,
13
38701
2651
biết các người sẽ bầu cử cho ai,
00:53
and if you're not going
to drop the right paper,
to drop the right paper,
14
41352
2410
và nếu các người không bỏ đúng lá phiếu,
00:55
we're going to take revenge."
15
43762
3338
chúng tôi sẽ trả thù."
00:59
But for Mary, this meeting is different.
16
47100
2959
Nhưng đối với Mary, cuộc họp này lại khác.
01:02
She feels different.
17
50059
1734
Cô ấy có một cảm giác khác.
01:03
This time, she's waiting for this meeting,
18
51793
2637
Lần này, cô mong đợi đến cuộc họp,
01:06
because this time, she's carrying
a small hidden camera in her dress,
a small hidden camera in her dress,
19
54430
4169
bởi vì lần này, cô mang theo
một chiếc camera nhỏ giấu trong người,
một chiếc camera nhỏ giấu trong người,
01:10
a camera that nobody else can see.
20
58599
3056
chiếc camera không ai khác thấy được.
01:13
Nobody is allowed to film
in these meetings.
in these meetings.
21
61655
2067
Các cuộc họp này
không cho phép quay phim.
không cho phép quay phim.
01:15
You risk your life if you do.
22
63722
2059
Bạn liều mạng nếu bạn làm vậy.
01:17
Mary knows that, but she also knows
that the only way to stop them
that the only way to stop them
23
65781
4398
Mary biết điều đó, nhưng cô cũng hiểu
cách duy nhất để ngăn chặn bọn chúng
cách duy nhất để ngăn chặn bọn chúng
01:22
and to protect herself and her community
24
70179
3572
và để bảo vệ bản thân
cũng nhưng cộng đồng của mình
cũng nhưng cộng đồng của mình
01:25
is to expose their intimidation,
25
73751
2315
đó là phơi bày bộ mặt của chúng
01:28
to make sure they understand
somebody is following them,
somebody is following them,
26
76066
3982
làm chúng hiểu rằng
có người đang theo dõi chúng,
có người đang theo dõi chúng,
01:32
to break the impunity they feel.
27
80048
3690
cho chúng hiểu tội ác phải bị trừng phạt.
01:35
Mary and her friends were filming
for months, undercover,
for months, undercover,
28
83738
3986
Mary và các bạn của cô đã liên tục quay
trong nhiều tháng, một cách bí mật,
trong nhiều tháng, một cách bí mật,
01:39
the intimidation of
the ruling political party.
the ruling political party.
29
87724
3767
hành động đe dọa
của đảng chính trị cầm quyền.
của đảng chính trị cầm quyền.
01:43
(Video) ["Filmed with hidden cameras"]
30
91491
2505
(Video)
[quay bởi máy quay được giấu trong người]
[quay bởi máy quay được giấu trong người]
01:45
Man: We are now going to speak
about the upcoming elections.
about the upcoming elections.
31
93996
4321
Người đàn ông: Chúng ta sẽ nói về
các cuộc bầu cử sắp tới.
các cuộc bầu cử sắp tới.
01:50
Nothing can stop us
from doing what we want.
from doing what we want.
32
98317
3430
Không gì có thể ngăn cản được
những gì chúng tôi muốn làm
những gì chúng tôi muốn làm
01:53
If we hear you are with [The Opposition]
33
101747
3411
Nếu chúng tôi biết
các người theo [đảng đối lập]
các người theo [đảng đối lập]
01:57
we will not forgive you.
34
105158
2536
chúng tôi sẽ không dung thứ cho các người.
01:59
["Militia intimidation rally"]
35
107694
4941
["Cuộc tuần hành đe dọa của dân quân"]
02:04
[The Party] can torture you at any time.
36
112635
2623
[Đảng cầm quyền] có thể tra tấn các người
bất kỳ lúc nào
bất kỳ lúc nào
02:07
The youth can beat you.
37
115258
2320
Đám thanh niên có thể đánh đập các người.
02:10
["Disruption of political meeting"]
38
118698
5546
[cuộc họp chính trị bị gián đoạn]
02:19
For those who lie, saying they
are back with [The Party],
are back with [The Party],
39
127588
4177
Đối với những kẻ dối trá,
nói rằng mình đang quay lại với [Đảng],
nói rằng mình đang quay lại với [Đảng],
02:23
your time is running out.
40
131765
2373
thời gian dành cho các người đã hết.
02:26
["Party youth militia"]
41
134138
3141
["Lực lượng thanh niên dân quân
của Đảng cầm quyền"]
của Đảng cầm quyền"]
02:29
Some have died because they rebelled.
42
137279
2128
Một vài kẻ đã chết vì dám nổi loạn.
02:31
Some have lost their homes.
43
139407
3019
Một vài kẻ đã mất nhà cửa.
02:34
If you don't work together
with [The Party],
with [The Party],
44
142426
3764
Nếu các người
không hợp tác với [Đảng cầm quyền],
không hợp tác với [Đảng cầm quyền],
02:38
you will lead a very bad life.
45
146190
6242
các người sẽ đi đến kết cục tồi tệ.
02:50
Oren Yakobovich: These images
were broadcast all over the world,
were broadcast all over the world,
46
158447
3139
Oren Yakobovich: Những hình ảnh này
được công bố ở toàn thế giới
được công bố ở toàn thế giới
02:53
but more importantly,
47
161586
1597
nhưng quan trọng hơn là,
02:55
they have been broadcast
back to the community.
back to the community.
48
163183
3153
chúng được công bố
về chính động đồng của Mary.
về chính động đồng của Mary.
02:58
The perpetrators saw them too.
49
166336
2884
Những kẻ phạm tội cũng nhìn thấy.
03:01
They understood somebody
is following them.
is following them.
50
169220
2241
Chúng đã nhận ra
có người đang theo dõi chúng.
có người đang theo dõi chúng.
03:03
They got scared. Impunity was broken.
51
171461
3609
Chúng bắt đầu lo sợ.
Cảm giác miễn tội bị phá vỡ.
Cảm giác miễn tội bị phá vỡ.
03:07
Mary and her friends forced
the ruling political party
the ruling political party
52
175070
3086
Mary và các bạn cô
đã buộc đảng cầm quyền
đã buộc đảng cầm quyền
03:10
not to use violence during the election,
53
178156
2250
ngưng việc dùng vũ lực trong cuộc bầu cử,
03:12
and saved hundreds of lives.
54
180406
3489
và cứu được hàng trăm người.
03:15
Mary is just one of hundreds of people
55
183895
2507
Mary chỉ là một trong hàng trăm người
03:18
that my organization had helped
to document human rights violations
to document human rights violations
56
186402
3560
mà tổ chức của tôi đã giúp đỡ
ghi lại vi phạm quyền con người
ghi lại vi phạm quyền con người
03:21
using cameras.
57
189962
2900
bằng camera.
03:24
My background should have
led me to a different direction.
led me to a different direction.
58
192862
3361
Hoàn cảnh của tôi đáng lẽ
đã đưa tôi vào con đường khác.
đã đưa tôi vào con đường khác.
03:28
I was born in Israel
to a right-wing family,
to a right-wing family,
59
196223
3249
Tôi được sinh ra ở Israel
trong một gia đình thuộc phe cánh hữu,
trong một gia đình thuộc phe cánh hữu,
03:31
and as long as I remember myself,
60
199472
1906
và như tôi nhớ được,
03:33
I wanted to join the Israeli army
to serve my country
to serve my country
61
201378
3095
tôi muốn gia nhập quân đội Israel
để phục vụ đất nước
để phục vụ đất nước
03:36
and prove what I believed
was our right for the whole land.
was our right for the whole land.
62
204473
4451
và chứng minh rằng niềm tin của tôi
là đúng đắn cho cả nước.
là đúng đắn cho cả nước.
03:40
I joined the Israeli army
just after the first intifada,
just after the first intifada,
63
208924
5280
Tôi gia nhập quân đội Israel
ngay sau cuộc khởi nghĩa năm 1987,
ngay sau cuộc khởi nghĩa năm 1987,
03:46
the first Palestinian uprising,
64
214204
2380
cuộc nổi dậy đầu tiên của Palestine,
03:48
and I served in one of the hard-minded,
65
216584
1908
tôi phục vụ cho một trong những
đơn vị
đơn vị
03:50
toughest, aggressive infantry units,
66
218492
3520
khắt khe, cứng rắn, hiếu chiến nhất,
03:54
and I got the biggest gun in my platoon.
67
222012
4959
và tôi có khẩu súng lớn nhất
trong trung đội.
trong trung đội.
03:58
Quite fast, I became an officer
68
226971
2460
Khá nhanh, tôi trở thành một sĩ quan
04:01
and got soldiers under my command,
69
229431
2991
và có binh sĩ dưới sự chỉ huy của tôi,
04:04
and as time passed, I started
serving in the West Bank,
serving in the West Bank,
70
232422
2925
và theo thời gian, tôi bắt đầu
phục vụ ở Bờ Tây,
phục vụ ở Bờ Tây,
04:07
and I saw these images.
71
235347
2856
và tôi nhìn thấy những hình ảnh này.
04:17
I didn't like what I saw.
72
245811
2266
Tôi không thích chúng.
04:20
It took me a while,
73
248077
1419
Phải cần một lúc,
04:21
but eventually I refused
to serve in the West Bank
to serve in the West Bank
74
249496
3242
nhưng cuối cùng tôi cũng từ chối
phục vụ ở Bờ Tây
phục vụ ở Bờ Tây
04:24
and had to spend time in jail.
75
252738
2856
và phải ở tù một thời gian.
04:27
It was a bit —
76
255594
1160
Tôi đã hơi -
04:28
(Applause) —
77
256754
2976
(tán thưởng) -
Tôi phải nói rằng
nó không tệ đến vậy.
nó không tệ đến vậy.
04:31
It was not that bad, I have to say.
78
259730
1692
04:33
It was a bit like being in a hotel,
but with very shitty food.
but with very shitty food.
79
261422
3083
Nó có cảm giác như ở khách sạn,
nhưng với đồ ăn tệ hại.
nhưng với đồ ăn tệ hại.
04:36
(Laughter)
80
264505
1665
(cười)
04:38
In jail, I kept thinking
that I need people to know.
that I need people to know.
81
266170
3872
Trong tù, tôi cứ nghĩ rằng
tôi cần mọi người biết.
tôi cần mọi người biết.
04:42
I need people to understand
82
270042
1666
Tôi cần mọi người hiểu
04:43
what the reality
in the West Bank looks like.
in the West Bank looks like.
83
271708
2856
thực tế ở Bờ Tây như thế nào.
04:46
I need them to hear what I heard,
84
274564
2438
Tôi cần họ nghe những gì tôi đã nghe,
04:49
I need them to see what I saw,
85
277002
1904
tôi cần họ thấy những gì tôi đã thấy,
04:50
but I also understood, we need
the Palestinians themselves,
the Palestinians themselves,
86
278906
3338
nhưng tôi hiểu rằng, chúng ta cần
những người Palestine,
những người Palestine,
04:54
the people that are suffering,
87
282244
1489
những người chịu tổn thất,
04:55
to be able to tell their own stories,
88
283733
2232
có thể kể được những câu chuyện của họ.
04:57
not journalists or filmmakers
that are coming outside of the situation.
that are coming outside of the situation.
89
285965
5611
không phải những nhà báo hay nhà làm phim
ra khỏi tình cảnh đó.
ra khỏi tình cảnh đó.
05:04
I joined a human rights organization,
90
292071
2578
Tôi tham gia một tổ chức quyền con người,
05:06
an Israeli human rights
organization called B'Tselem.
organization called B'Tselem.
91
294649
3140
một tổ chức quyền con người
của Israel tên là B'Tselem.
của Israel tên là B'Tselem.
05:09
Together, we analyzed the West Bank
92
297789
2075
Cùng nhau, chúng tôi phân tích Bờ Tây
05:11
and picked 100 families that
are living in the most risky places:
are living in the most risky places:
93
299864
3925
và chọn 100 gia đình đang sinh sống
ở những nơi nguy hiểm nhất:
ở những nơi nguy hiểm nhất:
05:15
close to checkpoints, near army bases,
94
303789
3815
gần trạm kiểm soát, gần căn cứ quân đội,
05:19
side by side with settlers.
95
307604
2455
ngay kề với quân đóng.
05:22
We gave them cameras and training.
96
310059
3842
Chúng tôi cung cấp cho họ
camera và rèn luyện.
camera và rèn luyện.
05:25
Quite fast, we started getting
very disturbing images
very disturbing images
97
313901
4330
Khá nhanh, chúng tôi bắt đầu thu được
các hình ảnh đáng lo ngại
các hình ảnh đáng lo ngại
05:30
about how the settlers
and the soldiers are abusing them.
and the soldiers are abusing them.
98
318231
4982
về cách quân lính ngược đãi họ.
05:35
I would like to share with you
two clips from this project.
two clips from this project.
99
323213
3120
Tôi muốn chia sẻ với các bạn
hai đoạn phim trong dự án này.
hai đoạn phim trong dự án này.
05:38
Both of them were broadcast in Israel,
and it created a massive debate.
and it created a massive debate.
100
326333
4145
Cả hai đều được truyền hình khắp Israel,
và gây ra một cuộc tranh luận khổng lồ.
và gây ra một cuộc tranh luận khổng lồ.
05:42
And I have to warn you,
101
330478
1292
Tôi phải cảnh báo các bạn
05:43
some of you might
find them quite explicit.
find them quite explicit.
102
331770
3260
một số người có thể bị khó chịu.
05:47
The masked men you
will see in the first clips
will see in the first clips
103
335030
2424
Bọn người bịt mặt các bạn thấy
trong đoạn phim đầu
trong đoạn phim đầu
05:49
are Jewish settlers.
104
337454
1730
là quân đóng Do Thái.
05:51
Minutes before the camera was turned on,
105
339184
2486
Vài phút trước khi camera được bật lên,
05:53
they approached a Palestinian family
106
341670
1878
chúng tiến tới một gia đình Palestine
05:55
that was working their land
107
343548
1812
đang làm trên đất của họ
05:57
and told them that they
have to leave the land,
have to leave the land,
108
345360
2207
và bảo rằng họ phải rời mảnh đất,
05:59
because this land belongs
to the Jewish settlers.
to the Jewish settlers.
109
347567
2552
bởi vì mảnh đất này thuộc về chúng.
06:02
The Palestinians refused.
110
350119
1927
Gia đình người Palestine từ chối.
06:04
Let's see what happened.
111
352046
3063
Hãy cùng xem điều gì đã xảy ra.
06:07
The masked men that are approaching
are Jewish settlers.
are Jewish settlers.
112
355109
3816
Bọn bịt mặt đang tiến tới
là quân đóng Do Thái.
là quân đóng Do Thái.
06:10
They are approaching
the Palestinian family.
the Palestinian family.
113
358925
5334
Chúng đang tiến tới
một gia đình Palestine.
một gia đình Palestine.
06:33
This is a demonstration in the West Bank.
114
381087
2374
Đây là một cuộc biểu hiện ở Bờ Tây.
06:35
The guy in green is Palestinian.
115
383461
1602
Người mặc đồ xanh là từ Palestine
06:37
He will be arrested in a second.
116
385063
2810
Anh ta sẽ bị bắt trong vài giây.
06:39
Here you see him
blindfolded and handcuffed.
blindfolded and handcuffed.
117
387873
2833
Ở đây các bạn thấy anh ta
bị bịt mắt và còng tay.
bị bịt mắt và còng tay.
06:42
In a few seconds, he regrets
he came to this demonstration.
he came to this demonstration.
118
390706
3656
Trong vài giây, anh ta sẽ hối tiếc
đã tham gia cuộc biểu hiện này.
đã tham gia cuộc biểu hiện này.
06:49
He's been shot in the foot
with a rubber bullet.
with a rubber bullet.
119
397824
4246
Anh đã bị bắn vào chân
bằng một viên đạn cao su
bằng một viên đạn cao su
06:55
He is okay.
120
403256
2386
Anh ta vẫn ổn.
07:00
Not all the settlers and the soldiers
are acting this way.
are acting this way.
121
408242
4571
Không phải tất cả quân lính
đều hành sự như thế này.
đều hành sự như thế này.
07:04
We're talking about a tiny minority,
but they have to be brought to justice.
but they have to be brought to justice.
122
412813
4245
Chúng ta đang nói về một số lượng nhỏ,
nhưng họ phải bị đưa ra công lý.
nhưng họ phải bị đưa ra công lý.
07:09
These clips, and others like them,
123
417058
2253
Những đoạn phim này,
và những cái tương tự,
và những cái tương tự,
07:11
forced the army and the police
to start investigations.
to start investigations.
124
419311
3398
đã bắt buộc quân đội và cảnh sát
bắt đầu điều tra.
bắt đầu điều tra.
07:14
They've been shown in Israel, of course,
125
422709
2254
Chúng đã được cho xem ở Israel,
tất nhiên,
tất nhiên,
07:16
and the Israeli public
was exposed to them also.
was exposed to them also.
126
424963
2546
và quần chúng Israel cũng được thấy chúng.
07:20
This project redefined
the struggle for human rights
the struggle for human rights
127
428039
3068
Dự án này đã xác định lại
cuộc đấu tranh cho quyền con người
cuộc đấu tranh cho quyền con người
07:23
in the occupied territories,
128
431107
1601
trong các lãnh thổ có quân đóng,
07:24
and we managed to reduce the number
of violent attacks in the West Bank.
of violent attacks in the West Bank.
129
432708
4883
và chúng tôi đã giảm được
số cuộc tấn công bạo lực ở Bờ Tây.
số cuộc tấn công bạo lực ở Bờ Tây.
07:32
The success of this project
got me thinking
got me thinking
130
440517
2199
Sự thành công của dự án này
đã khiến tôi nghĩ
đã khiến tôi nghĩ
07:34
how I can take the same methodology
to other places in the world.
to other places in the world.
131
442716
3581
về cách ứng dụng phương pháp tương tự
vào những nơi khác trên thế giới.
vào những nơi khác trên thế giới.
07:38
Now, we tend to believe that today,
132
446306
1710
Bây giờ, chúng ra thường nghĩ rằng
07:40
with all of the technology,
133
448016
1706
với các loại công nghê,
07:41
the smartphones and the Internet,
134
449722
1630
điện thoại thông minh và Internet,
07:43
we are able to see and understand
most of what's happening in the world,
most of what's happening in the world,
135
451352
3396
chúng ta có thể thấy và hiểu
đa số những gì đang xảy ra trên thế giới,
đa số những gì đang xảy ra trên thế giới,
07:46
and people are able to tell their story —
136
454748
2149
và mọi người có thể kể câu chuyện của họ -
07:48
but it's only partly true.
137
456897
1899
nhưng điều này chỉ đúng một phần.
07:50
Still today, with all
the technology we have,
the technology we have,
138
458796
2998
Tới bây giờ, với tất cả
công nghệ chúng ta có,
công nghệ chúng ta có,
07:53
less than half of the world's population
139
461794
2408
chưa đến một nửa dân số thế giới
07:56
has access to the Internet,
140
464202
2276
có khả năng truy cập Internet,
07:58
and more than three billion people —
141
466478
2547
và hơn 3 tỉ người -
08:01
I'm repeating the number —
142
469025
1564
để tôi lặp lại con số -
08:02
three billion people are consuming news
that is censored by those in power.
that is censored by those in power.
143
470589
6302
3 tỉ người chỉ được nhận thông tin
đã qua kiểm duyệt từ chính quyền.
đã qua kiểm duyệt từ chính quyền.
08:10
More or less around the same time,
144
478590
1829
Ngay khoảng thời gian này,
08:12
I'm approached by a great guy
named Uri Fruchtmann.
named Uri Fruchtmann.
145
480419
3118
một chàng trai tuyệt vời
tên Uri Fruchtmann đã đến gặp tôi.
tên Uri Fruchtmann đã đến gặp tôi.
08:15
He's a filmmaker and an activist.
146
483537
2356
Anh ta là một nhà làm phim
và nhà hoạt động.
và nhà hoạt động.
08:17
We understood we were
thinking along the same lines,
thinking along the same lines,
147
485893
2576
Chúng tôi hiểu rằng
chúng tôi đang đi cùng hướng,
chúng tôi đang đi cùng hướng,
08:20
and we decided to establish Videre,
our organization, together.
our organization, together.
148
488469
6189
và chúng tôi cùng nhau
thành lập tổ chức Videre.
thành lập tổ chức Videre.
08:26
While building the organization in London,
149
494658
2864
Trong lúc xây dựng tổ chức ở London,
08:29
we've been traveling undercover to places
150
497522
2072
chúng tôi đã bí mật đi đến những nơi
08:31
where a community
was suffering from abuses,
was suffering from abuses,
151
499594
2187
mà một cộng đồng
phải chịu đựng sự áp bức,
phải chịu đựng sự áp bức,
08:33
where mass atrocities were happening,
152
501781
2668
nơi mà các cuộc hành hung tập thể
đang diễn ra,
đang diễn ra,
08:36
and there was a lack of reporting.
153
504449
2877
và không có sự báo cáo.
08:39
We tried to understand how we can help.
154
507326
3795
Chúng tôi có tìm cách để giúp đỡ.
08:43
There were four things that I learned.
155
511121
2669
Tôi học được bốn điều.
08:45
The first thing is that we have to engage
156
513790
2460
Thứ nhất là chúng tôi phải làm việc
08:48
with communities that are
living in rural areas,
living in rural areas,
157
516250
3159
với những cộng đồng ở vùng nông thôn,
08:51
where violations are happening
far from the public eye.
far from the public eye.
158
519409
3405
nơi mà những xâm phạm
tránh được sự phát hiện.
tránh được sự phát hiện.
08:54
We need to partner with them,
159
522814
1831
Chúng tôi cần phải hợp tác với họ,
08:56
and we need to understand which images
are not making it out there
are not making it out there
160
524645
3921
và chúng tôi cần hiểu hình ảnh nào
đang không được tung ra
đang không được tung ra
09:00
and help them to document them.
161
528566
2908
và giúp họ ghi nhận chúng.
09:03
The second thing I learned
162
531824
1818
Điều thứ hai mà tôi học được
09:05
is that we have to enable them
to film in a safe way.
to film in a safe way.
163
533642
3782
là chúng tôi cần phải giúp họ quay phim
một cách an toàn.
một cách an toàn.
09:09
Security has to be the priority.
164
537424
4379
An ninh là điều tối cao.
09:13
Where I used to work before,
in the West Bank,
in the West Bank,
165
541803
2203
Nơi tôi từng làm việc, ở Bờ Tây,
09:16
one can take a camera out,
166
544006
1640
một người có thể lấy camera ra,
09:17
most likely not going to get shot,
167
545646
2693
nhiều khả năng sẽ không bị bắn,
nhưng ở nơi chúng tôi muốn làm việc,
09:20
but in places we wanted to work,
168
548339
1545
09:21
just try to pull a phone out,
and you're dead — literally dead.
and you're dead — literally dead.
169
549884
5210
nếu bạn thử lấy điện thoại ra,
bạn sẽ bị giết ngay.
bạn sẽ bị giết ngay.
09:27
This is why we decided
170
555094
1530
Đó là lí do chúng tôi quyết định
09:28
to take the operation undercover
171
556624
1944
thực hiện trong bí mật
09:30
when necessary,
172
558568
1427
khi cần thiết,
09:31
and use mostly hidden cameras.
173
559995
2031
và phần lớn dùng camera giấu kín.
09:34
Unfortunately, I can't show you
the hidden cameras we're using today —
the hidden cameras we're using today —
174
562026
3377
Nhưng tôi không thể cho các bạn thấy
các camera chúng tôi đang dùng
các camera chúng tôi đang dùng
09:37
for obvious reasons —
175
565403
1442
vì những lí do hiển nhiên,
09:38
but these are cameras we used before.
176
566845
2252
nhưng đây là những camera
chúng tôi từng dùng.
chúng tôi từng dùng.
09:41
You can buy them off the shelf.
177
569097
2090
Bạn có thể mua trong cửa hàng.
09:43
Today, we're building
a custom-made hidden camera,
a custom-made hidden camera,
178
571187
3599
Bây giờ, chúng tôi đang xây dựng
một camera tùy chỉnh,
một camera tùy chỉnh,
09:46
like the one that Mary was wearing
179
574786
1862
như cái mà Mary đeo
09:48
in her dress to film
the intimidation meeting
the intimidation meeting
180
576648
2294
trong cái váy để quay
cuộc họp đe dọa
cuộc họp đe dọa
09:50
of the ruling political party.
181
578942
2012
của đang cầm quyền.
09:52
It's a camera that nobody can see,
182
580954
1842
Nó là một cái camera không ai thấy,
09:54
that blends into the environment,
183
582796
2949
và trà trộn vào môi trường,
09:57
into the surroundings.
184
585745
2079
vào những vật xung quanh.
09:59
Now, filming securities go beyond
using hidden cameras.
using hidden cameras.
185
587824
3448
Nhưng việc bảo vệ khi quay phim
có nhiều hơn là camera giấu kín.
có nhiều hơn là camera giấu kín.
10:03
Being secure starts way before
the activist is turning the camera on.
the activist is turning the camera on.
186
591272
4890
Nó bắt đầu từ lâu trước khi
camera được bật lên.
camera được bật lên.
10:08
To keep our partners safe,
187
596162
2052
Để giữ đối tác của chúng tôi được an toàn,
10:10
we work to understand
the risk of every location
the risk of every location
188
598214
2752
chúng tôi phải nghiên cứu rủi ro
của từng địa điểm
của từng địa điểm
10:12
and of every shot before it's happened,
189
600966
2681
và từng thước phim trước khi nó xảy ra,
10:15
building a backup plan
if something goes wrong,
if something goes wrong,
190
603647
2902
xây dựng kế hoạch dự phòng
nếu có gì đó không ổn,
nếu có gì đó không ổn,
10:18
and making sure
we have everything in place
we have everything in place
191
606549
2392
và bảo đảm tất cả mọi thứ phải sẵn sàng
10:20
before our operations start.
192
608941
2951
trước khi chiến dịch bắt đầu.
10:23
The third thing I learned
is the importance of verification.
is the importance of verification.
193
611892
3815
Điều thứ ba tôi học được
là tầm quan trọng của sự xác minh.
là tầm quan trọng của sự xác minh.
10:27
You can have an amazing shot of atrocity,
194
615707
2604
Bạn có thể có một đoạn phim sự hành hung
rất kinh ngạc,
rất kinh ngạc,
10:30
but if you can't verify it,
it's worth nothing.
it's worth nothing.
195
618311
3768
nhưng nếu không xác minh được,
nó là vô dụng.
nó là vô dụng.
10:34
Recently, like in the ongoing war
in Syria or the war in Gaza,
in Syria or the war in Gaza,
196
622079
3483
Gần đây, như trong cuộc chiến trang
ở Syria hay Gaza,
ở Syria hay Gaza,
10:37
we've seen images that are staged
or brought from a different conflict.
or brought from a different conflict.
197
625562
5313
chúng tôi đã thấy các hình ảnh
được dàn dựng hoặc từ nơi khác
được dàn dựng hoặc từ nơi khác
10:42
This misinformation destroyed
the credibility of the source,
the credibility of the source,
198
630875
2953
Thông tin sai sẽ phá hủy uy tín
của nguồn thông tin,
của nguồn thông tin,
10:45
and it's harmed the credibility of other
reliable and trustworthy sources.
reliable and trustworthy sources.
199
633828
4780
và làm hại uy tín của các nguồn thông tin
đáng tin cậy khác.
đáng tin cậy khác.
10:50
We use a variety of ways to make sure
we can verify the information
we can verify the information
200
638608
4003
Chúng tôi dùng nhiều cách
để xác minh thông tin
để xác minh thông tin
10:54
and we can trust the material.
201
642611
1948
và tin tưởng những tài liệu.
10:56
It starts with vetting the partners,
202
644559
1873
Bắt đầu bằng việc kiểm tra đối tác,
10:58
understanding who they are,
and working with them very intensively.
and working with them very intensively.
203
646432
3213
hiểu họ là người thế nào,
và làm việc cao độ với họ.
và làm việc cao độ với họ.
11:01
How do you film a location?
204
649645
2135
Bạn quay một địa điểm bằng cách nào?
11:03
You film road signs, you film watches,
205
651780
1834
Bạn quay bảng chỉ đường,
quay đồng hồ,
quay đồng hồ,
11:05
you film newspapers.
206
653614
1342
quay sách báo.
11:06
We are checking maps, looking at maps,
207
654956
4486
Chúng tôi kiểm tra bản đồ, xem bản đồ,
11:11
double-checking the information,
208
659442
2253
kiểm tra lại thông tin,
11:13
and looking also at
the metadata of the material.
the metadata of the material.
209
661695
4383
và xem dữ liệu trong các tài liệu.
Điều thứ tư và quan trọng nhất
tôi học được
tôi học được
11:18
Now, the fourth and the most
important thing I learned
important thing I learned
210
666078
3119
11:21
is how you use images
to create a positive change.
to create a positive change.
211
669197
4269
là cách dùng các hình ảnh
để mang lại thay đổi tích cực.
để mang lại thay đổi tích cực.
11:26
To have an effect,
212
674450
1849
Để tạo ảnh hưởng,
11:28
the key thing is how you use the material.
213
676299
4587
điều quan trọng
là cách bạn dùng các tài liệu.
là cách bạn dùng các tài liệu.
Bây giờ, chúng tôi làm việc
với hàng trăm nhà hoạt động
với hàng trăm nhà hoạt động
11:32
Today, we're working
with hundreds of activists
with hundreds of activists
214
680886
2518
11:35
filming undercover.
215
683404
1549
quay phim bí mật.
11:36
We work with them both to understand
the situation on the ground
the situation on the ground
216
684953
3102
Chúng tôi làm việc với họ
để hiểu được tình hình
để hiểu được tình hình
11:40
and which images
are missing to describe it,
are missing to describe it,
217
688055
2990
và những hình ảnh còn thiếu
để miêu tả nó,
để miêu tả nó,
11:43
who are the ones that are
influencing the situation,
influencing the situation,
218
691045
4934
ai là những người có ảnh hưởng
đến tình hình,
đến tình hình,
11:47
and when to release the material
to advance the struggle.
to advance the struggle.
219
695979
4057
và khi nào nên phát hành các tài liệu.
11:52
Sometimes, it's about
putting it in the media,
putting it in the media,
220
700036
2437
Đôi khi, đó là đưa nó đến truyền thông,
11:54
mostly local ones, to create awareness.
221
702473
1926
đa số là địa phương, để tạo nhận thức.
11:56
Sometimes it's working
with decision makers,
with decision makers,
222
704399
2436
Đôi khi đó là làm việc với chính quyền,
11:58
to change laws.
223
706835
1174
để thay đổi luật.
12:00
Sometimes, it's working with lawyers
to use as evidence in court.
to use as evidence in court.
224
708009
4526
Đôi khi, đó là làm việc với các luật sư
để làm bằng chứng trước tòa.
để làm bằng chứng trước tòa.
12:04
But more than often,
225
712535
1518
Nhưng nhiều khi,
12:06
the most effective way
to create a social change
to create a social change
226
714053
3958
cách hiệu quả nhất để mang lại
thay đổi xã hội
thay đổi xã hội
12:10
is to work within the community.
227
718011
2331
là làm việc trong cộng đồng.
12:12
I want to give you one example.
228
720342
2233
Tôi muốn cho các bạn một ví dụ.
12:14
Fatuma is part of a network of women
that are fighting abuses in Kenya.
that are fighting abuses in Kenya.
229
722575
5776
Fatuma là một phần của mạng lưới phụ nữ
đang đấu tranh với ngược đãi ở Kenya.
đang đấu tranh với ngược đãi ở Kenya.
12:20
Women in her community
have been harassed constantly
have been harassed constantly
230
728351
2931
Phụ nữ trong cộng đồng của cô
đã bị quấy rối liên tiếp
đã bị quấy rối liên tiếp
12:23
on their way to school
and on their way to work.
and on their way to work.
231
731282
2875
trên đường đến trường
và trên đường đi làm.
và trên đường đi làm.
12:26
They are trying to change
the behavior of the community from inside.
the behavior of the community from inside.
232
734157
3697
Họ đang cố thay đổi hành vi của cộng đồng
từ bên trong.
từ bên trong.
12:29
In the next clip,
233
737854
2530
Trong đoạn phim tới,
12:32
Fatuma is taking us with her
on her journey to work.
on her journey to work.
234
740384
4265
Fatuma đang dẫn chúng ta
theo con đường đi làm của cô.
theo con đường đi làm của cô.
12:36
Her voice is superimposed
on images that she filmed herself
on images that she filmed herself
235
744649
3904
Giọng nói của cô ta được chồng lên
các hình ảnh cô ấy tự mình quay
các hình ảnh cô ấy tự mình quay
12:40
using hidden cameras.
236
748557
2538
bằng camera giấu kín.
12:43
(Video) Fatuma Chiusiku:
My name is Fatuma Chiusiku.
My name is Fatuma Chiusiku.
237
751095
2477
(Video) Fatima Chiusiku:
Tôi tên là Fatima Chiusiku.
Tôi tên là Fatima Chiusiku.
12:45
I'm 32 years old, a mother,
238
753572
2252
Tôi 32 tuổi, là một người mẹ,
12:47
And Ziwa La Ng'Ombe is my home.
239
755824
3615
và Ziwa La Ng'Ombe là quê hương tôi.
12:51
Each morning, I ride the mini-bus
240
759439
2213
Mỗi sáng, tôi đi xe buýt
12:53
Number 11.
241
761652
2357
số 11.
12:56
But instead of a peaceful journey to work,
242
764009
3053
Nhưng thay vì một chuyến đi yên bình
tới chỗ làm,
tới chỗ làm,
12:59
each day begins with fear.
243
767062
3429
mỗi ngày bắt đầu với sự sợ hãi.
13:02
Come with me now
244
770491
1500
Hãy đi cùng tôi
13:03
and use my eyes
245
771991
1805
và dùng đôi mắt tôi
13:05
to feel what I feel.
246
773796
5773
để cảm nhận những cảm giác của tôi.
13:11
As I walk, I think to myself:
247
779569
2145
Khi tôi bước đi, tôi nghĩ:
13:13
Will I be touched?
248
781714
1671
Liệu mình sẽ bị sàm sỡ?
13:15
Grabbed?
249
783385
1265
Túm lấy?
13:16
Violated by this conductor again?
250
784650
3464
Xâm phạn bởi người bán vé nữa?
13:20
Even the men inside
251
788114
2093
Ngay cả những đàn ông bên trong
13:22
the way they look at me
252
790207
2143
cách họ nhìn tôi
13:24
touch my body, rub against me,
253
792350
2316
chạm vào tôi, cọ vào tôi,
13:26
grab me,
254
794666
1953
túm lấy tôi,
13:28
and now, as I sit in my seat
255
796619
2273
và bây giờ, khi tôi ngồi trên ghế
tôi chỉ mong tâm trí tôi
đầy những ý nghĩ cho ngày của tôi,
đầy những ý nghĩ cho ngày của tôi,
13:30
I only wish my mind was full
of thoughts for my day,
of thoughts for my day,
256
798892
2842
giấc mơ của tôi, con cái tôi ở trường,
13:33
my dreams, my children at school,
257
801734
1616
13:35
but instead I worry about
the moment when we will arrive
the moment when we will arrive
258
803350
4267
nhưng thay vào đó tôi lo lắng về
lúc tôi tới
lúc tôi tới
13:39
and I will be violated again.
259
807617
5168
và sẽ bị xâm hại lần nữa.
13:44
OY: Today, there is a new front
in the fight for human rights.
in the fight for human rights.
260
812785
5365
OY: Ngày nay, có một mặt trận mới
trong cuộc đấu tranh cho quyền con người.
trong cuộc đấu tranh cho quyền con người.
13:50
I used to carry a big gun.
261
818150
2545
Tôi từng mang một khẩu súng lớn.
13:52
Now, I am carrying this.
262
820695
3173
Bây giờ, tôi mang theo thứ này.
13:55
This is a much more powerful
and much, much more effective weapon.
and much, much more effective weapon.
263
823868
6430
Đây là một vũ khí mạnh
và hiệu quả hơn rất, rất nhiều.
và hiệu quả hơn rất, rất nhiều.
14:02
But we have to use its power wisely.
264
830298
4131
Nhưng chúng ta phải dùng sức mạnh đó
một cách thông minh.
một cách thông minh.
14:06
By putting the right images
in the right hands at the right time,
in the right hands at the right time,
265
834429
5364
Bằng cách đưa đúng hình ảnh cho đúng người
vào thời điểm đúng,
vào thời điểm đúng,
14:11
we can truly create an impact.
266
839793
2792
chúng ta có thể thực sự tạo ảnh hưởng.
14:14
Thank you.
267
842585
2234
Xin cảm ơn.
14:16
(Applause)
268
844819
8425
(tán thưởng)
14:25
Thank you.
269
853244
2604
Cảm ơn.
14:27
(Applause)
270
855848
2763
(tán thưởng)
ABOUT THE SPEAKER
Oren Yakobovich - Human-rights activistVidere co-founder Oren Yakobovich wields the latest covert recording technology to expose and subvert violent oppression.
Why you should listen
Using recording technology -- some of it so secret you haven’t heard of it yet -- Videre connects with activists deep within the most repressive regimes to video-document human-rights abuses and expose them to worldwide scrutiny. Yakobovich believes that only action by the oppressed communities themselves will temper the worst excesses of their authoritarian governments.
Videre's name comes from the Latin expression "videre est credere" -- to see is to believe. Previously, Yakobovich (together with Israeli watchdog group B’Tselem) initiated the camera documentation project, which delivered hundreds of cameras to Palestinians to expose the daily realities of life in the West Bank.
Oren Yakobovich | Speaker | TED.com