TEDGlobal 2012
Max Little: A test for Parkinson's with a phone call
Max Little: Kiểm tra bệnh Parkinson chỉ với một cuộc điện thoại
Filmed:
Readability: 4.5
1,296,740 views
Bệnh Parkinson ảnh hưởng đến 6,3 triệu người trên toàn thế giới, gây ra sự suy nhược và các chứng run rẩy, nhưng không có phương pháp chính xác nào để phát hiện bệnh sớm. Tuy nhiên, nhà toán học ứng dụng và là thành viên của hội TED Fellow, Max Little đang thử nghiệm một công cụ đơn giản với giá thành rẻ, có thể phát hiện Parkinson với độ chính xác 99 phần trăm - qua một cuộc gọi điện thoại 30 giây.
Max Little - Applied mathematician
Max Little is a mathematician whose research includes a breakthrough technique to monitor – and potentially screen for – Parkinson's disease through simple voice recordings. Full bio
Max Little is a mathematician whose research includes a breakthrough technique to monitor – and potentially screen for – Parkinson's disease through simple voice recordings. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
So, well, I do applied math,
0
667
2103
Vâng, tôi làm toán học ứng dụng
00:18
and this is a peculiar problem
1
2770
1524
và đây là một vấn đề khác thường
00:20
for anyone who does applied math, is that
2
4294
2173
cho bất cứ ai làm toán học ứng dụng, chính là
00:22
we are like management consultants.
3
6467
1933
chúng tôi giống như các nhà tư vấn quản lý.
00:24
No one knows what the hell we do.
4
8400
1946
Không ai biết chúng tôi làm cái quái gì.
00:26
So I am going to give you some -- attempt today
5
10346
2274
Vì vậy, hôm nay tôi sẽ thử cố gắng
00:28
to try and explain to you what I do.
6
12620
2293
giải thích cho bạn việc tôi làm.
00:30
So, dancing is one of the most human of activities.
7
14913
3321
Vâng, nhảy múa là một trong những hoạt động mà con người thường làm
00:34
We delight at ballet virtuosos and tap dancers
8
18234
3682
Chúng ta yêu thích những vũ công bậc thầy về Ba Lê và Nhảy gõ chân
00:37
you will see later on.
9
21916
1148
bạn sẽ thấy sau đây.
00:38
Now, ballet requires an extraordinary level of expertise
10
23064
2690
Múa ba lê đòi hỏi một trình độ chuyên môn đặc biệt
00:41
and a high level of skill,
11
25754
2914
và trình độ kỹ thuật cao
00:44
and probably a level of initial suitability
12
28668
2531
và có thể mức độ phù hợp với bộ môn này
00:47
that may well have a genetic component to it.
13
31199
1847
có liên quan đến yếu tố di truyền.
00:48
Now, sadly, neurological disorders such as Parkinson's disease
14
33046
3393
Thật đáng buồn, rối loạn thần kinh như bệnh Parkinson
00:52
gradually destroy this extraordinary ability,
15
36439
2087
dần dần phá huỷ khả năng đặc biệt này,
00:54
as it is doing to my friend Jan Stripling, who was
16
38526
2323
như điều đang xảy đến cho bạn tôi Jan Stripling, người mà
00:56
a virtuoso ballet dancer in his time.
17
40849
2967
một thời, đã từng một nghệ sĩ ba lê bậc thầy .
00:59
So great progress and treatment has been made over the years.
18
43816
3054
Trong suốt những năm qua đã có sự tiến bộ to lớn trong quá trình điều trị.
01:02
However, there are 6.3 million people worldwide
19
46870
2944
Tuy nhiên, 6.3 triệu người trên toàn cầu
01:05
who have the disease, and they have to live with
20
49814
3448
mắc bệnh, và họ phải sống trong
01:09
incurable weakness, tremor, rigidity
21
53262
2568
tình trạng suy nhược, run rẩy, xơ cứng vô phương chữa trị
01:11
and the other symptoms that go along with the disease,
22
55830
1857
và các triệu chứng khác đi cùng với căn bệnh này.
01:13
so what we need are objective tools
23
57687
2383
Những gì chúng ta cần là các công cụ cho mục tiêu rõ rệt
01:15
to detect the disease before it's too late.
24
60070
3057
để phát hiện ra bệnh trước khi quá muộn.
01:19
We need to be able to measure progression objectively,
25
63127
2554
Chúng ta cần đo lường sự tiến triển một cách khách quan,
01:21
and ultimately, the only way we're going to know
26
65681
3173
và cuối cùng, cách duy nhất mà chúng ta biết
01:24
when we actually have a cure is when we have
27
68854
2192
khi chúng ta thực sự có một cách điều trị, là khi chúng ta có
01:26
an objective measure that can answer that for sure.
28
71046
3398
một phương pháp chính xác để có thể trả lời chắc chắn.
01:30
But frustratingly, with Parkinson's disease
29
74444
2850
Nhưng thật nản lòng là với bệnh Parkinson
01:33
and other movement disorders, there are no biomarkers,
30
77294
2353
và các chứng rối loạn vận động khác, chúng không có dấu ấn sinh học,
01:35
so there's no simple blood test that you can do,
31
79647
2229
vì vậy không có phương pháp xét nghiệm máu đơn giản nào mà bạn có thể làm,
01:37
and the best that we have is like
32
81876
1802
và cái tốt nhất mà chúng ta có
01:39
this 20-minute neurologist test.
33
83678
2241
là bài kiểm tra thần kinh này.
01:41
You have to go to the clinic to do it. It's very, very costly,
34
85919
2458
Bạn cần phải đến bệnh viện để làm điều đó. Nó rất rất tốn kém,
01:44
and that means that, outside the clinical trials,
35
88377
2757
có nghĩa là cuộc xét nghiệm này nằm ngoài các thử nghiệm lâm sàng,
01:47
it's just never done. It's never done.
36
91134
2728
Nó chưa bao giờ được thực hiện.
01:49
But what if patients could do this test at home?
37
93862
3077
Nhưng nếu như nếu bệnh nhân có thể làm xét nghiệm này ở nhà thì sao?
01:52
Now, that would actually save on a difficult trip to the clinic,
38
96939
2098
Điều đó sẽ thực sự miễn một chuyến đi đến phòng khám,
01:54
and what if patients could do that test themselves, right?
39
99037
4254
và nếu bệnh nhân còn có thể tự làm xét nghiệm nữa, thì sao?
01:59
No expensive staff time required.
40
103291
1920
Không tốn thời giờ vàng bạc của nhân viên.
02:01
Takes about $300, by the way,
41
105211
1418
Chỉ tất khoảng $300 mà thôi,
02:02
in the neurologist's clinic to do it.
42
106629
1993
Để làm xét nghiệm này tại phòng khám Bác Sỹ chuyên khoa thần kinh
02:04
So what I want to propose to you as an unconventional way
43
108622
2681
Vì vậy, cái tôi muốn đề xuất cho bạn là một cách phi truyền thống
02:07
in which we can try to achieve this,
44
111303
1514
qua đó ta có thể đạt được điều này,
02:08
because, you see, in one sense, at least,
45
112817
1808
vì như bạn thấy , ít nhất theo một hướng nào đó,
02:10
we are all virtuosos like my friend Jan Stripling.
46
114625
3256
chúng ta đều là những bậc thầy như Jan Stripling bạn tôi.
02:13
So here we have a video of the vibrating vocal folds.
47
117881
3755
Ở đây chúng ta có một đoạn phim của các giây thanh quản đang rung
02:17
Now, this is healthy and this is somebody making speech sounds,
48
121636
3229
giây thanh quản này khỏe mạnh và ai đó đang nói,
02:20
and we can think of ourselves as vocal ballet dancers,
49
124865
3464
và chúng ta có thể xem mình như những vũ công ba lê thanh nhạc,
02:24
because we have to coordinate all of these vocal organs
50
128329
2214
bởi vì chúng ta phải phối hợp tất cả các cơ quan phát âm
02:26
when we make sounds, and we all actually
51
130543
2295
khi tạo ra âm thanh, và tất cả chúng ta thực sự
02:28
have the genes for it. FoxP2, for example.
52
132838
2296
có các gen để phụ trách điều đó. Ví dụ như FoxP2.
02:31
And like ballet, it takes an extraordinary level of training.
53
135134
2713
Giống như ba lê nó cần được đào tạo đặc biệt.
02:33
I mean, just think how long it takes a child to learn to speak.
54
137847
2585
Ý tôi là, thử nghĩ mất bao lâu để một đứa trẻ tập nói.
02:36
From the sound, we can actually track
55
140432
2382
Từ âm thanh, chúng ta thực sự có thể theo dấu
02:38
the vocal fold position as it vibrates,
56
142814
2281
vị trí dây thanh quản khi rung,
02:40
and just as the limbs are affected in Parkinson's,
57
145095
2543
Khi các chi bị ảnh hưởng bởi Parkinson,
02:43
so too are the vocal organs.
58
147638
2781
Các cơ quan âm thanh cũng bị thế
02:46
So on the bottom trace, you can see an example of
59
150419
1880
Vậy nên ở đồ thị bên dưới, bạn có thể thấy một ví dụ về
02:48
irregular vocal fold tremor.
60
152299
1698
sự rung bất thường của dây thanh quản
02:49
We see all the same symptoms.
61
153997
1168
Chúng ta thấy đều cùng triệu chứng.
02:51
We see vocal tremor, weakness and rigidity.
62
155165
2930
Chúng ta thấy giọng run, sự suy nhược và xơ cứng.
02:53
The speech actually becomes quieter and more breathy
63
158095
2104
Lời nói trở nên trầm lắng hơn và nhiều giọng gió hơn
02:56
after a while, and that's one of the example symptoms of it.
64
160199
2233
sau một thời gian, và đó là một trong các triệu chứng ví dụ về nó.
02:58
So these vocal effects can actually be quite subtle,
65
162432
2847
Những hiệu ứng âm thanh này có thể thực sự khó phát hiện,
03:01
in some cases, but with any digital microphone,
66
165279
3216
trong một số trường hợp, nhưng với bất kỳ Micro kỹ thuật số nào,
03:04
and using precision voice analysis software
67
168495
2545
và sử dụng phần mềm phân tích giọng nói chuẩn xác
03:06
in combination with the latest in machine learning,
68
171040
2409
kết hợp với kiến thức máy móc mới nhất,
03:09
which is very advanced by now,
69
173449
1578
rất tân tiến hiện nay
03:10
we can now quantify exactly where somebody lies
70
175027
2886
chúng ta có thể định lượng chính xác người nào đó nói dối chỗ nào
03:13
on a continuum between health and disease
71
177913
2881
trong hệ miền liên tục giữa sức khỏe và bệnh tật
03:16
using voice signals alone.
72
180794
2596
chỉ bằng cách sử dụng tín hiệu giọng nói.
03:19
So these voice-based tests, how do they stack up against
73
183390
2314
Vậy làm thế nào các bài thử nghiệm dựa trên giọng nói này so sánh ngang ngửa
03:21
expert clinical tests? We'll, they're both non-invasive.
74
185704
2150
với thử nghiệm lâm sàng chuyên môn? Cả hai đều không xâm hạm lẫn nhau.
03:23
The neurologist's test is non-invasive. They both use existing infrastructure.
75
187854
3982
Thử nghiệm của thần kinh học không có tính xâm phạm. Chúng đều sử dụng cơ sở hạ tầng hiện có.
03:27
You don't have to design a whole new set of hospitals to do it.
76
191836
3004
Bạn không cần phải thiết kế cả một hệ thống bệnh viện hoàn toàn mới để tiến hành thử nghiệm này
03:30
And they're both accurate. Okay, but in addition,
77
194840
2302
Và cả hai đều chuẩn xác. Nhưng thêm một điều,
03:33
voice-based tests are non-expert.
78
197142
3327
thử nghiệm dựa trên giọng nói không có tính chuyên môn.
03:36
That means they can be self-administered.
79
200469
1992
Đó có nghĩa là nó có thể tự thực hiện được.
03:38
They're high-speed, take about 30 seconds at most.
80
202461
2580
Tốc độ nhanh, chỉ mất khoảng 30 giây tối đa.
03:40
They're ultra-low cost, and we all know what happens.
81
205041
2294
Chi phí cực thấp, và chúng ta đều biết điều gì sẽ xảy ra.
03:43
When something becomes ultra-low cost,
82
207335
2440
Khi một cái gì đó trở nên cực rẻ,
03:45
it becomes massively scalable.
83
209775
2296
nó sẽ được phổ biến trên diện rộng
03:47
So here are some amazing goals that I think we can deal with now.
84
212071
3675
Vì vậy, đây là một số mục tiêu tuyệt vời mà tôi nghĩ rằng chúng tôi có thể làm bây giờ.
03:51
We can reduce logistical difficulties with patients.
85
215746
2426
Chúng tôi có thể làm giảm khó khăn hậu cần cho bệnh nhân.
03:54
No need to go to the clinic for a routine checkup.
86
218172
2312
Không cần phải đi đến phòng khám để kiểm tra định kì.
03:56
We can do high-frequency monitoring to get objective data.
87
220484
2320
Chúng tôi có thể thực hiện sự quan sát với tần số cao để có được dữ liệu nhắm đến.
03:58
We can perform low-cost mass recruitment for clinical trials,
88
222804
4105
Chúng tôi có thể thực hiện tuyển dụng nhân sự hàng loạt với chi phí thấp để thực hiện thử nghiệm lâm sàng,
04:02
and we can make population-scale screening
89
226909
2115
Việc thẩm định trên quy mô dân số
04:04
feasible for the first time.
90
229024
1596
là khả thi ngay trong lần đầu tiên này.
04:06
We have the opportunity to start to search
91
230620
2202
Chúng tôi có cơ hội để bắt đầu tìm kiếm
04:08
for the early biomarkers of the disease before it's too late.
92
232822
3541
những dấu ấn sinh học ban đầu của căn bệnh trước khi nó quá muộn.
04:12
So, taking the first steps towards this today,
93
236363
2758
Vì vậy, để thực hiện các bước đầu tiên hướng tới việc này,
04:15
we're launching the Parkinson's Voice Initiative.
94
239121
2126
chúng tôi đang đưa ra trương trình Khởi Đầu giọng nói Parkinson.
04:17
With Aculab and PatientsLikeMe, we're aiming
95
241247
2232
Với Aculab và PatientsLikeMe, chúng tôi nhắm đến việc
04:19
to record a very large number of voices worldwide
96
243479
1928
ghi âm lại giọng nói với một số lượng rất lớn trên toàn cầu
04:21
to collect enough data to start to tackle these four goals.
97
245407
3140
để thu thập đủ dữ liệu và bắt đầu xử trí bốn mục tiêu.
04:24
We have local numbers accessible to three quarters
98
248547
1700
Chúng tôi có những cư dân địa phương có thể tiếp cận được với ba phần tư
04:26
of a billion people on the planet.
99
250247
1610
của một tỷ người trên hành tinh.
04:27
Anyone healthy or with Parkinson's can call in, cheaply,
100
251857
3077
Bất cứ ai khỏe mạnh hoặc mắc bệnh Parkinson có thể gọi tới với giá rẻ,
04:30
and leave recordings, a few cents each,
101
254934
2139
và để lại âm ghi, vài xu mỗi lần,
04:32
and I'm really happy to announce that we've already hit
102
257073
2190
và tôi thực sự vui mừng thông báo rằng chúng tôi đã đạt
04:35
six percent of our target just in eight hours.
103
259263
3543
sáu phần trăm mục tiêu chỉ trong tám giờ.
04:38
Thank you. (Applause)
104
262806
3751
Cảm ơn các bạn. (Vỗ tay)
04:42
(Applause)
105
266557
6320
(Vỗ tay)
04:48
Tom Rielly: So Max, by taking all these samples of,
106
272877
3575
Tom Rielly (TR): Vậy Max, bằng cách lấy tất cả các mẫu
04:52
let's say, 10,000 people,
107
276452
2776
cho là của 10.000 người đi,
04:55
you'll be able to tell who's healthy and who's not?
108
279228
2854
bạn có thể cho biết ai khỏe mạnh và ai không?
04:57
What are you going to get out of those samples?
109
282082
1685
Bạn sẽ kết luận được gì từ những mẫu này?
04:59
Max Little: Yeah. Yeah. So what will happen is that,
110
283767
1830
Max Little (ML): vâng. Vâng. Điều sẽ xảy ra là,
05:01
during the call you have to indicate whether or not
111
285597
1657
khi gọi bạn phải chỉ rõ
05:03
you have the disease or not, you see. TR: Right.
112
287254
1267
bạn có bệnh hay không. TR: phải.
05:04
ML: You see, some people may not do it. They may not get through it.
113
288521
2507
ML: Bạn thấy đó, một số người có thể không làm điều đó. Có thể họ không gọi tới được.
05:06
But we'll get a very large sample of data that is collected
114
291028
2717
Nhưng chúng tôi sẽ lấy một lượng lớn mẫu dữ liệu thu thập được
05:09
from all different circumstances, and it's getting it
115
293745
3408
từ tất cả các trường hợp khác nhau, và kết quả có được
05:13
in different circumstances that matter because then
116
297153
1905
trong trường hợp khác nhau mới là quan trọng bởi vì sau đó
05:14
we are looking at ironing out the confounding factors,
117
299058
3384
chúng tôi xem xét giải quyết các yếu tố trùng hợp,
05:18
and looking for the actual markers of the disease.
118
302442
2161
và tìm kiếm các dấu hiệu thực tế của căn bệnh này.
05:20
TR: So you're 86 percent accurate right now?
119
304603
2497
TR: Vậy hiện tại độ chính xác là 86 phần trăm?
05:23
ML: It's much better than that.
120
307100
1194
ML: Hơn mức đó nhiều chứ
05:24
Actually, my student Thanasis, I have to plug him,
121
308294
1720
Thực ra, sinh viên của tôi Thanasis, tôi phải khen ngợi anh ta,
05:25
because he's done some fantastic work,
122
310014
1870
bởi vì anh ấy đã làm một số công việc tuyệt vời,
05:27
and now he has proved that it works over the mobile telephone network as well,
123
311884
3770
anh ta đã chứng minh được rằng điều này còn có thể thực hiện được qua mạng điện thoại di động nữa,
05:31
which enables this project, and we're getting 99 percent accuracy.
124
315654
3390
điều đó cho phép dự án này được thực hiện, và độ chính xác đang đạt đến 99 phần trăm.
05:34
TR: Ninety-nine. Well, that's an improvement.
125
319044
1576
TR: Chín mươi chín. Vâng, một tiến bộ tớn.
05:36
So what that means is that people will be able to —
126
320620
2201
Vậy, điều đó có nghĩa là mọi người sẽ có thể —
05:38
ML: (Laughs)
127
322821
1852
ML: (Cười)
05:40
TR: People will be able to call in from their mobile phones
128
324673
1906
TR: Mọi người có thể gọi từ điện thoại di động của họ
05:42
and do this test, and people with Parkinson's could call in,
129
326579
3072
và làm bài kiểm tra này, và những người có bệnh Parkinson có thể gọi,
05:45
record their voice, and then their doctor can check up
130
329651
2870
ghi âm giọng nói của họ, và sau đó bác sĩ có thể kiểm tra
05:48
on their progress, see where they're doing in this course of the disease.
131
332521
2681
sự tiến triển của họ, xem tình trạng sức khoẻ của họ khi mang bệnh
05:51
ML: Absolutely.
132
335202
970
ML: Chính xác.
05:52
TR: Thanks so much. Max Little, everybody.
133
336172
1743
TR: Cảm ơn rất nhiều. Hoan Nghênh Max Little nào mọi người.
05:53
ML: Thanks, Tom. (Applause)
134
337915
5157
ML: Cảm ơn nhiều, Tom. (Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Max Little - Applied mathematicianMax Little is a mathematician whose research includes a breakthrough technique to monitor – and potentially screen for – Parkinson's disease through simple voice recordings.
Why you should listen
Max Little is an applied mathematician whose goal is to "see connections between subjects, not boundaries … to see how things are related, not how they are different." He has a background in applied mathematics, statistics, signal processing and computational engineering, and his work has been applied across disciplines like biomedicine, extreme rainfall analysis and forecasting, biophysical signal processing, and hydrogeomorphology and open channel flow measurement. Little is best known for his work on the Parkinson's Voice Initiative, in which he and his team developed a cheap and simple tool that uses precise voice analysis software to detect Parkinson's with 99 percent accuracy. Little is a TEDGlobal 2012 Fellow and a Wellcome Trust-MIT Postdoctoral Research Fellow.
Max Little | Speaker | TED.com