TEDMED 2014
Nadine Burke Harris: How childhood trauma affects health across a lifetime
Nadine Burke Harris: Tổn thương thời thơ ấu ảnh hưởng đến sức khoẻ lâu dài như thế nào
Filmed:
Readability: 5.1
6,760,359 views
Tổn thương thời thơ ấu không thể vượt qua bằng cách lớn lên và trưởng thành. Bác sĩ nhi khoa Nadine Burke Harris cho rằng sự chịu đựng lập đi lập lại bạo hành gia đình, bỏ bê thường xuyên và việc bố mẹ có vấn đề về tâm thần hoặc lạm dụng các chất kích thích có mối liên quan rõ ràng, cụ thể tới sự phát triển của bộ não. Hậu quả gây ra cho cả đời đến mức mà những người khi chịu đựng tổn thương cao có nguy cơ bị bệnh tim mạch và ung thư phổi gấp ba lần. Đây là một lời khẩn cầu đầy tâm huyết dành cho những liệu pháp nhi khoa để đối chất với việc ngăn chặn và chữa trị những tổn thương thời thơ ấu ngay từ đầu.
Nadine Burke Harris - Pediatrician
Nadine Burke Harris’ healthcare practice focuses on a little-understood, yet very common factor in childhood that can profoundly impact adult-onset disease: trauma. Full bio
Nadine Burke Harris’ healthcare practice focuses on a little-understood, yet very common factor in childhood that can profoundly impact adult-onset disease: trauma. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
In the mid-'90s,
0
653
1612
Giữa thập kỷ 90,
00:14
the CDC and Kaiser Permanente
1
2265
2607
Trung tâm kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ
và Kaiser Permanente
và Kaiser Permanente
00:17
discovered an exposure
that dramatically increased the risk
that dramatically increased the risk
2
4872
4120
phát hiện ra một sự tiếp xúc
làm gia tăng đáng kể nguy cơ
làm gia tăng đáng kể nguy cơ
00:21
for seven out of 10 of the leading
causes of death in the United States.
causes of death in the United States.
3
8992
5421
dẫn đến bảy trong 10 nguyên nhân
hàng đầu gây tử vong ở Mỹ.
hàng đầu gây tử vong ở Mỹ.
00:27
In high doses, it affects
brain development,
brain development,
4
14953
3391
Với liều cao, nó ảnh hưởng tới
sự phát triển của não,
sự phát triển của não,
00:30
the immune system, hormonal systems,
5
18344
3667
hệ thống miễn dịch, hệ thống hormone,
00:34
and even the way our DNA
is read and transcribed.
is read and transcribed.
6
22011
4673
và thậm chí là cách DNA
được đọc và sao chép.
được đọc và sao chép.
00:38
Folks who are exposed in very high doses
7
26684
3521
Những người tiếp xúc với
liều lượng rất lớn
liều lượng rất lớn
00:42
have triple the lifetime risk
of heart disease and lung cancer
of heart disease and lung cancer
8
30205
4087
có nguy cơ mắc bệnh tim và
ung thư phổi cao gấp 3 lần cho cả đời
ung thư phổi cao gấp 3 lần cho cả đời
00:46
and a 20-year difference
in life expectancy.
in life expectancy.
9
34292
4659
và tuổi thọ trung bình giảm đi 20 năm.
00:52
And yet, doctors today are not trained
in routine screening or treatment.
in routine screening or treatment.
10
39911
5682
Song, bác sĩ ngày nay chưa được đào tạo
để sàng lọc định kỳ hay điều trị
để sàng lọc định kỳ hay điều trị
00:58
Now, the exposure I'm talking about is
not a pesticide or a packaging chemical.
not a pesticide or a packaging chemical.
11
46203
5355
Sự tiếp xúc tôi đang nói tới không phải
là thuốc trừ sâu hay gói hóa chất.
là thuốc trừ sâu hay gói hóa chất.
01:03
It's childhood trauma.
12
51558
2430
Đó là tổn thương thời thơ ấu.
01:07
Okay. What kind of trauma
am I talking about here?
am I talking about here?
13
54968
2718
Thế thì tổn thương tôi đang nhắc tới
ở đây là gì?
ở đây là gì?
01:09
I'm not talking about failing a test
or losing a basketball game.
or losing a basketball game.
14
57686
4309
Tôi không nói tới việc trượt một bài thi
hay thua một trận bóng rổ.
hay thua một trận bóng rổ.
01:14
I am talking about threats
that are so severe or pervasive
that are so severe or pervasive
15
61995
4741
Tôi đang nói đến những mối đe dọa
nghiêm trọng và sâu sắc
nghiêm trọng và sâu sắc
01:18
that they literally get under our skin
and change our physiology:
and change our physiology:
16
66736
4597
mà thật sự ngấm sâu vào cơ thể
và làm thay đổi chức năng sinh lý:
và làm thay đổi chức năng sinh lý:
01:23
things like abuse or neglect,
17
71333
2392
những tình trạng như là
bị ngược đãi hay bị bỏ rơi,
bị ngược đãi hay bị bỏ rơi,
01:25
or growing up with a parent
who struggles with mental illness
who struggles with mental illness
18
73725
3770
hay lớn lên với bố/mẹ phải chiến đấu
với bệnh tâm thần
với bệnh tâm thần
01:29
or substance dependence.
19
77495
1982
hay với phụ thuộc vào chất kích thích.
01:32
Now, for a long time,
20
79887
1557
Trong thời gian dài,
01:33
I viewed these things in the way
I was trained to view them,
I was trained to view them,
21
81444
2997
tôi nhìn nhận vấn đề theo cách
tôi được dạy để nhận diện chúng,
tôi được dạy để nhận diện chúng,
01:36
either as a social problem --
refer to social services --
refer to social services --
22
84441
4092
như là một vấn đề xã hội
-để nhận dịch vụ xã hội
-để nhận dịch vụ xã hội
01:40
or as a mental health problem --
refer to mental health services.
refer to mental health services.
23
88533
4583
hay như là một vấn đề sức khỏe tâm thần-
để nhận dịch vụ về sức khỏe tâm thần
để nhận dịch vụ về sức khỏe tâm thần
01:46
And then something happened
to make me rethink my entire approach.
to make me rethink my entire approach.
24
94088
5688
Và rồi một điều xảy ra buộc tôi phải
xem xét lại toàn bộ cách tiếp cận của mình.
xem xét lại toàn bộ cách tiếp cận của mình.
01:51
When I finished my residency,
25
99776
1872
Khi tôi hoàn tất thời gian thực tập,
01:53
I wanted to go someplace
where I felt really needed,
where I felt really needed,
26
101648
3724
tôi muốn tới một nơi mà ở đó
tôi cảm thấy là mình rất cần thiết,
tôi cảm thấy là mình rất cần thiết,
01:57
someplace where I could make a difference.
27
105372
3158
nơi tôi có thể tạo ra sự thay đổi.
02:00
So I came to work for
California Pacific Medical Center,
California Pacific Medical Center,
28
108530
3116
Nên tôi đến làm việc tại
California Pacific Medical Center,
California Pacific Medical Center,
02:03
one of the best private hospitals
in Northern California,
in Northern California,
29
111646
3826
một trong những bệnh viên tư
tốt nhất ở miền Bắc California,
tốt nhất ở miền Bắc California,
02:07
and together, we opened a clinic
in Bayview-Hunters Point,
in Bayview-Hunters Point,
30
115472
4528
và cùng nhau, chúng tôi mở một phòng khám
ở Bayview-Hunters Point,
ở Bayview-Hunters Point,
02:12
one of the poorest, most underserved
neighborhoods in San Francisco.
neighborhoods in San Francisco.
31
120000
3733
một trong những khu phụ cận nghèo và ít
được chăm sóc y tế nhất ở San Francisco.
được chăm sóc y tế nhất ở San Francisco.
02:16
Now, prior to that point,
32
124263
1855
Trước thời điểm đó,
02:18
there had been only
one pediatrician in all of Bayview
one pediatrician in all of Bayview
33
126118
2862
chỉ có một bác sĩ nhi ở cả Bayview
02:21
to serve more than 10,000 children,
34
128980
3443
để chăm sóc hơn 10,000 trẻ em,
02:24
so we hung a shingle, and we were able
to provide top-quality care
to provide top-quality care
35
132423
4649
nên chúng tôi treo bảng hiệu và chúng tôi
có thể cung cấp dịch vụ chăm sóc hàng đầu
có thể cung cấp dịch vụ chăm sóc hàng đầu
02:29
regardless of ability to pay.
36
137072
1985
bất kể khả năng chi trả (của bệnh nhân).
02:31
It was so cool. We targeted
the typical health disparities:
the typical health disparities:
37
139057
4162
Rất tuyệt khi chúng tôi tập trung vào những
cách biệt điển hình trong chăm sóc sức khỏe
cách biệt điển hình trong chăm sóc sức khỏe
02:35
access to care, immunization rates,
asthma hospitalization rates,
asthma hospitalization rates,
38
143219
4807
mức độ tiếp cận với dịch vụ, tỉ lệ
chủng ngừa, tỉ lệ nhập viện vì hen suyễn.
chủng ngừa, tỉ lệ nhập viện vì hen suyễn.
02:40
and we hit all of our numbers.
39
148026
2157
và chúng tôi đạt được
tất cả những mục tiêu đề ra.
tất cả những mục tiêu đề ra.
02:42
We felt very proud of ourselves.
40
150183
2613
Chúng tôi cảm thấy rất tự hào.
02:45
But then I started noticing
a disturbing trend.
a disturbing trend.
41
153446
3181
Nhưng sau đó, tôi nhận thấy
một xu hướng đáng lo ngại.
một xu hướng đáng lo ngại.
02:48
A lot of kids were being
referred to me for ADHD,
referred to me for ADHD,
42
156627
3890
Rất nhiều trẻ giới thiệu đến tôi vì ADHD
02:52
or Attention Deficit
Hyperactivity Disorder,
Hyperactivity Disorder,
43
160517
2997
hay còn gọi là chứng rối loạn tăng động,
giảm tập trung,
giảm tập trung,
02:55
but when I actually did
a thorough history and physical,
a thorough history and physical,
44
163514
4882
Nhưng sau khi tôi tìm hiểu kỹ lưỡng
về lịch sử nhiễm bệnh và khám sức khỏe,
về lịch sử nhiễm bệnh và khám sức khỏe,
03:00
what I found was that
for most of my patients,
for most of my patients,
45
168396
3199
tôi phát hiện ra rằng
phần lớn bệnh nhân của tôi,
phần lớn bệnh nhân của tôi,
03:03
I couldn't make a diagnosis of ADHD.
46
171595
3039
tôi không thể chẩn đoán đó là ADHD.
03:07
Most of the kids I was seeing
had experienced such severe trauma
had experienced such severe trauma
47
175264
5570
Đa phần những trẻ mà tôi khám
đã trải qua những tổn thương nghiêm trọng
đã trải qua những tổn thương nghiêm trọng
03:13
that it felt like something else
was going on.
was going on.
48
180834
3390
tới mức dường như
có điều gì khác đang diễn ra.
có điều gì khác đang diễn ra.
03:16
Somehow I was missing something important.
49
184224
3982
tôi dường như đã bỏ qua
điều gì đó quan trọng.
điều gì đó quan trọng.
03:21
Now, before I did my residency,
I did a master's degree in public health,
I did a master's degree in public health,
50
189516
3801
Trước khi tôi thực tập, tôi đã có
bằng Thạc sĩ ngành Sức khỏe cộng đồng.
bằng Thạc sĩ ngành Sức khỏe cộng đồng.
03:25
and one of the things that they teach you
in public health school
in public health school
51
193317
3093
Một trong những điều mà họ dạy ở
trường sức khỏe cộng đồng
trường sức khỏe cộng đồng
03:28
is that if you're a doctor
52
196410
1885
là nếu là bác sĩ
03:30
and you see 100 kids
that all drink from the same well,
that all drink from the same well,
53
198295
3784
và thấy 100 đứa trẻ
uống nước từ cùng một cái giếng,
uống nước từ cùng một cái giếng,
03:34
and 98 of them develop diarrhea,
54
202079
3398
có tới 98 đứa mắc bệnh tiêu chảy,
03:37
you can go ahead
and write that prescription
and write that prescription
55
205477
2286
bạn có thể ngay lập tức kê toa thuốc
03:39
for dose after dose
after dose of antibiotics,
after dose of antibiotics,
56
207763
4329
với hết liều kháng sinh này
đến liều kháng sinh khác,
đến liều kháng sinh khác,
03:44
or you can walk over and say,
"What the hell is in this well?"
"What the hell is in this well?"
57
212092
5823
hay bạn có thể đi đến và nói
"Có cái quái gì trong cái giếng này vậy?"
"Có cái quái gì trong cái giếng này vậy?"
03:50
So I began reading everything that
I could get my hands on
I could get my hands on
58
217915
3793
Tôi bắt đầu đọc mọi tài liệu
mà tôi có thể có được
mà tôi có thể có được
03:53
about how exposure to adversity
59
221708
2554
về những ảnh hưởng mà nghịch cảnh
03:56
affects the developing brains
and bodies of children.
and bodies of children.
60
224262
3479
tác động lên sự phát triển
não bộ và cơ thể của trẻ em.
não bộ và cơ thể của trẻ em.
03:59
And then one day,
my colleague walked into my office,
my colleague walked into my office,
61
227741
3905
Ngày kia, đồng nghiệp của tôi
bước vào văn phòng,
bước vào văn phòng,
04:03
and he said, "Dr. Burke,
have you seen this?"
have you seen this?"
62
231646
4414
anh ta nói: "Bác sĩ Burke,
cô xem cái này chưa?"
cô xem cái này chưa?"
04:09
In his hand was a copy
of a research study
of a research study
63
236900
4002
Trên tay anh ta là bản sao
của một công trình nghiên cứu
của một công trình nghiên cứu
04:13
called the Adverse Childhood
Experiences Study.
Experiences Study.
64
240902
3217
gọi là Nghiên cứu về
Những trải nghiệm có hại thời Thơ ấu.
Những trải nghiệm có hại thời Thơ ấu.
04:16
That day changed my clinical practice
and ultimately my career.
and ultimately my career.
65
244569
7123
Ngày đó đã thay đổi thực tiễn lâm sàng
kéo theo thay đổi sự nghiệp của tôi.
kéo theo thay đổi sự nghiệp của tôi.
04:24
The Adverse Childhood Experiences Study
66
252465
2108
Nghiên cứu
Những trải nghiệm có hại thời Thơ ấu
Những trải nghiệm có hại thời Thơ ấu
04:26
is something that everybody
needs to know about.
needs to know about.
67
254573
3232
là thứ mà mọi người cần phải biết.
04:30
It was done by Dr. Vince Felitti at Kaiser
and Dr. Bob Anda at the CDC,
and Dr. Bob Anda at the CDC,
68
257805
5331
Nghiên cứu được thực hiện bởi Tiến sĩ Vince
Felitti ở Kaiser và Tiến sĩ Bob Anda ở CDC
Felitti ở Kaiser và Tiến sĩ Bob Anda ở CDC
04:35
and together, they asked 17,500 adults
about their history of exposure
about their history of exposure
69
263136
8198
Cùng nhau, họ phỏng vấn 17.500
người lớn về lịch sử tiếp xúc
người lớn về lịch sử tiếp xúc
04:43
to what they called "adverse
childhood experiences," or ACEs.
childhood experiences," or ACEs.
70
271334
4717
với cái được gọi là "những
trải nghiệm có hại thời thơ ấu" (ACE)
trải nghiệm có hại thời thơ ấu" (ACE)
04:49
Those include physical, emotional,
or sexual abuse;
or sexual abuse;
71
276911
3927
Bao gồm những ngược đãi về thân thể,
cảm xúc hoặc tình dục;
cảm xúc hoặc tình dục;
04:53
physical or emotional neglect;
72
280838
3926
bị bỏ rơi về mặt thể xác hay cảm xúc,
04:56
parental mental illness,
substance dependence, incarceration;
substance dependence, incarceration;
73
284764
3094
cha mẹ mắc bệnh tâm thần,
phụ thuộc vào chất kích thích, đi tù;
phụ thuộc vào chất kích thích, đi tù;
05:00
parental separation or divorce;
74
287858
2779
cha mẹ ly thân hoặc ly hôn;
05:02
or domestic violence.
75
290637
2535
hay bạo hành trong gia đình.
05:05
For every yes, you would get
a point on your ACE score.
a point on your ACE score.
76
293172
4436
Mỗi câu trả lời có, bạn sẽ có
một điểm trong thang điểm ACE.
một điểm trong thang điểm ACE.
05:09
And then what they did
77
297608
1508
Và sau đó điều họ làm
05:11
was they correlated these ACE scores
against health outcomes.
against health outcomes.
78
299116
5250
là tìm ra mối tương quan
giữa điểm số ACE và tình trạng sức khỏe.
giữa điểm số ACE và tình trạng sức khỏe.
05:17
What they found was striking.
79
304836
2837
Kết quả mà họ tìm thấy
rất đáng quan tâm.
rất đáng quan tâm.
05:19
Two things:
80
307673
1295
Hai thứ:
05:21
Number one, ACEs are incredibly common.
81
308968
4262
Thứ nhất, ACE phổ biến một cách khó tin.
05:25
Sixty-seven percent of the population
had at least one ACE,
had at least one ACE,
82
313230
6804
67% dân số có ít nhất một điểm ACE,
05:32
and 12.6 percent, one in eight,
had four or more ACEs.
had four or more ACEs.
83
320034
5839
và 12.6%, một trong tám người,
có ít nhất bốn điểm ACE.
có ít nhất bốn điểm ACE.
05:38
The second thing that they found
84
326692
2279
Điều thứ hai họ phát hiện ra
05:41
was that there was
a dose-response relationship
a dose-response relationship
85
328971
3462
là mối liên hệ giữa liều lượng và phản ứng
05:44
between ACEs and health outcomes:
86
332433
4600
giữa điểm số ACE và tình trạng sức khỏe:
05:49
the higher your ACE score,
the worse your health outcomes.
the worse your health outcomes.
87
337033
3919
Điểm ACE càng cao,
tình trạng sức khỏe càng tệ.
tình trạng sức khỏe càng tệ.
05:53
For a person with an ACE score
of four or more,
of four or more,
88
340952
3251
Một người có điểm số ACE bốn hoặc hơn,
05:56
their relative risk of chronic
obstructive pulmonary disease
obstructive pulmonary disease
89
344203
3692
có nguy cơ mắc bệnh
tắc nghẽn phổi mãn tính (COPD)
tắc nghẽn phổi mãn tính (COPD)
06:00
was two and a half times that
of someone with an ACE score of zero.
of someone with an ACE score of zero.
90
347895
4551
cao gấp 2.5 lần một người
có số điểm ACE bằng 0.
có số điểm ACE bằng 0.
06:05
For hepatitis, it was also
two and a half times.
two and a half times.
91
353096
3274
Với bệnh viêm gan, tỉ lệ cũng là 2.5 lần.
06:08
For depression, it was
four and a half times.
four and a half times.
92
356370
3320
Với trầm cảm, tỉ lệ là 4.5 lần.
06:11
For suicidality, it was 12 times.
93
359690
3433
Với tự sát, tỉ lệ là 12 lần.
06:15
A person with an ACE score
of seven or more
of seven or more
94
363123
3165
Một người với số điểm ACE bảy hoặc hơn,
06:18
had triple the lifetime risk
of lung cancer
of lung cancer
95
366288
4570
có nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi
cao gấp 3 lần,
cao gấp 3 lần,
06:23
and three and a half times the risk
of ischemic heart disease,
of ischemic heart disease,
96
370858
3971
và 3.5 lần nguy cơ thiếu máu cơ tim,
06:27
the number one killer
in the United States of America.
in the United States of America.
97
374829
3145
là nguy cơ tử vong số một ở Mỹ.
06:31
Well, of course this makes sense.
98
379124
2763
Tất nhiên, những điều này
cũng dễ hiểu.
cũng dễ hiểu.
06:34
Some people looked at this data
and they said, "Come on.
and they said, "Come on.
99
381887
4667
Một vài người xem những số liệu này
và nói: "Thôi nào,
và nói: "Thôi nào,
06:38
You have a rough childhood,
you're more likely to drink and smoke
you're more likely to drink and smoke
100
386554
4822
anh có một tuổi thơ dữ dội, có nhiều
khả năng anh sẽ uống rượu và hút thuốc
khả năng anh sẽ uống rượu và hút thuốc
06:43
and do all these things
that are going to ruin your health.
that are going to ruin your health.
101
391376
2815
và làm tất cả những việc như thế này
gây tổn hại đến sức khỏe.
gây tổn hại đến sức khỏe.
06:46
This isn't science.
This is just bad behavior."
This is just bad behavior."
102
394191
3795
Đây không phải là khoa học.
Đây chỉ là hành vi xấu thôi."
Đây chỉ là hành vi xấu thôi."
06:50
It turns out this is exactly
where the science comes in.
where the science comes in.
103
398486
5239
Nhưng thực ra, đây mới chính là
chỗ mà khoa học có giá trị.
chỗ mà khoa học có giá trị.
06:55
We now understand
better than we ever have before
better than we ever have before
104
403725
4654
Chúng ta bây giờ hiểu rõ hơn bao giờ hết
07:00
how exposure to early adversity
105
408379
3252
về việc gặp phải nghịch cảnh từ sớm
ảnh hưởng
ảnh hưởng
07:03
affects the developing brains
and bodies of children.
and bodies of children.
106
411631
3088
tới quá trình phát triển não bộ
và cơ thể của trẻ như thế nào.
và cơ thể của trẻ như thế nào.
07:06
It affects areas like
the nucleus accumbens,
the nucleus accumbens,
107
414719
2786
Nó ảnh hưởng tới
những khu vực như vùng nhân não,
những khu vực như vùng nhân não,
07:09
the pleasure and reward
center of the brain
center of the brain
108
417505
2531
là trung tâm vui vẻ và
khen thưởng của não,
khen thưởng của não,
07:12
that is implicated
in substance dependence.
in substance dependence.
109
420036
2646
có liên quan tới việc nghiện hút chích.
07:14
It inhibits the prefrontal cortex,
110
422682
2722
nó kìm hãm thùy trán,
07:17
which is necessary for impulse control
and executive function,
and executive function,
111
425404
4057
cần thiết cho việc kiểm soát sự bốc đồng
và chức năng điều hành,
và chức năng điều hành,
07:21
a critical area for learning.
112
429461
2067
vùng vô cùng quan trọng cho việc học.
07:23
And on MRI scans,
113
431528
1688
Hình chụp từ máy quét cộng hưởng từ MRI
07:25
we see measurable differences
in the amygdala,
in the amygdala,
114
433216
3988
chúng tôi thấy những khác biệt
có thể đo lượng được ở hạch hạnh nhân
có thể đo lượng được ở hạch hạnh nhân
07:29
the brain's fear response center.
115
437204
2642
trung tâm phản ứng với sợ hãi của bộ não.
07:32
So there are real neurologic reasons
116
440246
3520
Vậy nên có những lý do thực sự
về thần kinh học
về thần kinh học
07:35
why folks exposed
to high doses of adversity
to high doses of adversity
117
443766
3530
cho việc tại sao những cá thể tiếp xúc
với nghịch cảnh liều lượng cao
với nghịch cảnh liều lượng cao
07:39
are more likely to engage
in high-risk behavior,
in high-risk behavior,
118
447296
3297
có xác suất tham gia vào
những hành vi mang tính nguy hiểm cao.
những hành vi mang tính nguy hiểm cao.
07:42
and that's important to know.
119
450593
1904
Biết được điều đó là rất quan trọng.
07:44
But it turns out that even if you don't
engage in any high-risk behavior,
engage in any high-risk behavior,
120
452497
5619
Nhưng hóa ra, ngay cả khi không tham gia
vào những hành vi mang tính nguy hiểm cao
vào những hành vi mang tính nguy hiểm cao
07:50
you're still more likely
to develop heart disease or cancer.
to develop heart disease or cancer.
121
458116
5141
bạn vẫn có khả năng
bị bệnh tim hoặc ung thư cao.
bị bệnh tim hoặc ung thư cao.
07:56
The reason for this has to do with
the hypothalamic–pituitary–adrenal axis,
the hypothalamic–pituitary–adrenal axis,
122
464101
5925
Lý do cho điều này là việc liên quan tới
trục hạ đồi - tuyến yên - thượng thận,
trục hạ đồi - tuyến yên - thượng thận,
08:02
the brain's and body's
stress response system
stress response system
123
470027
3669
hệ thống phản ứng với căng thẳng
của bộ não và cơ thể
của bộ não và cơ thể
08:05
that governs our fight-or-flight response.
124
473696
3780
điều khiển phản ứng đánh - hay - chạy.
08:09
How does it work?
125
477476
1955
Nó làm việc như thế nào?
08:11
Well, imagine you're walking
in the forest and you see a bear.
in the forest and you see a bear.
126
479431
3738
Hãy tưởng tượng bạn đang đi trong rừng
và nhìn thấy một con gấu.
và nhìn thấy một con gấu.
08:15
Immediately, your hypothalamus
sends a signal to your pituitary,
sends a signal to your pituitary,
127
483169
4157
Ngay lập tức, trục hạ đồi
gửi một tín hiệu tới tuyến yên,
gửi một tín hiệu tới tuyến yên,
08:19
which sends a signal
to your adrenal gland that says,
to your adrenal gland that says,
128
487326
2601
tuyến này gửi tín hiệu tới
tuyến thượng thận với nội dung
tuyến thượng thận với nội dung
08:22
"Release stress hormones!
Adrenaline! Cortisol!"
Adrenaline! Cortisol!"
129
489927
3551
"Giải phóng hormone căng thẳng!
Aerenaline! Cortisol!"
Aerenaline! Cortisol!"
08:25
And so your heart starts to pound,
130
493478
2621
Và tim bạn bắt đầu đập mạnh,
08:28
Your pupils dilate, your airways open up,
131
496099
2134
con ngươi giãn, đường thở mở rộng,
08:30
and you are ready to either
fight that bear or run from the bear.
fight that bear or run from the bear.
132
498234
6248
và bạn đã sẵn sàng hoặc đánh nhau
với con gấu hoặc chạy thoát thân.
với con gấu hoặc chạy thoát thân.
08:36
And that is wonderful
133
504482
2316
Và điều đó thật tuyệt diệu
08:38
if you're in a forest
and there's a bear.
and there's a bear.
134
506798
3491
nếu như bạn đang ở trong rừng
và có một con gấu.
và có một con gấu.
08:42
(Laughter)
135
510289
2554
(Tiếng cười)
08:45
But the problem is what happens
when the bear comes home every night,
when the bear comes home every night,
136
512843
5413
Nhưng vấn đề là điều gì xảy ra
khi con gấu về nhà hàng đêm,
khi con gấu về nhà hàng đêm,
08:50
and this system is activated
over and over and over again,
over and over and over again,
137
518256
5648
và hệ thống này được kích hoạt
hết lần này đến lần khác.
hết lần này đến lần khác.
08:56
and it goes from being
adaptive, or life-saving,
adaptive, or life-saving,
138
523904
4504
Và nó chuyển từ thích nghi,
hay cứu mạng sống,
hay cứu mạng sống,
09:00
to maladaptive, or health-damaging.
139
528408
4125
sang không thích nghi tốt,
hay phá hủy sức khỏe.
hay phá hủy sức khỏe.
09:04
Children are especially sensitive
to this repeated stress activation,
to this repeated stress activation,
140
532533
5503
Trẻ em đặc biệt nhạy cảm
với việc kích hoạt căng thẳng lặp lại này.
với việc kích hoạt căng thẳng lặp lại này.
09:10
because their brains and bodies
are just developing.
are just developing.
141
538036
3234
bởi não bộ và cơ thể chúng
mới chỉ đang phát triển.
mới chỉ đang phát triển.
09:14
High doses of adversity not only affect
brain structure and function,
brain structure and function,
142
542000
6075
Liều lượng nghịch cảnh cao không chỉ
ảnh hưởng tới cấu trúc và vận hành não bộ,
ảnh hưởng tới cấu trúc và vận hành não bộ,
09:20
they affect the developing immune system,
143
548075
3226
mà còn ảnh hưởng sự phát triển
hệ thống miễn dịch,
hệ thống miễn dịch,
09:23
developing hormonal systems,
144
551301
2843
sự phát triển hệ thống hormone,
09:26
and even the way our DNA
is read and transcribed.
is read and transcribed.
145
554144
4689
thậm chí là cách DNA
được đọc và sao chép.
được đọc và sao chép.
09:32
So for me, this information
threw my old training out the window,
threw my old training out the window,
146
560413
4458
Với tôi, thông tin này vứt những gì
tôi được học qua cửa sổ.
tôi được học qua cửa sổ.
09:37
because when we understand
the mechanism of a disease,
the mechanism of a disease,
147
564871
3947
Bởi khi hiểu được
cơ chế của một căn bệnh,
cơ chế của một căn bệnh,
09:41
when we know not only
which pathways are disrupted, but how,
which pathways are disrupted, but how,
148
568818
4737
khi ta không chỉ biết được lộ trình nào bị
gián đoạn, mà còn gián đoạn như thế nào
gián đoạn, mà còn gián đoạn như thế nào
09:45
then as doctors, it is our job
to use this science
to use this science
149
573555
4661
thì là bác sĩ, công việc của chúng ta
là dùng khoa học đó
là dùng khoa học đó
09:50
for prevention and treatment.
150
578216
2629
để phòng bệnh và chữa bệnh.
09:53
That's what we do.
151
580845
1693
Đó là việc chúng ta làm.
09:54
So in San Francisco, we created
the Center for Youth Wellness
the Center for Youth Wellness
152
582728
4063
ở San Francisco, chúng tôi tạo ra
Trung tâm vì Sức khỏe Thanh thiếu niên
Trung tâm vì Sức khỏe Thanh thiếu niên
09:58
to prevent, screen and heal the impacts
of ACEs and toxic stress.
of ACEs and toxic stress.
153
586791
5433
để ngăn chặn, sàng lọc và chữa lành
tác động của ACE và căng thẳng có hại.
tác động của ACE và căng thẳng có hại.
10:04
We started simply with routine screening
of every one of our kids
of every one of our kids
154
592224
4583
Chúng tôi bắt đầu bằng việc đơn giản
là khám định kỳ cho tất cả trẻ em
là khám định kỳ cho tất cả trẻ em
10:09
at their regular physical,
155
596807
1527
qua lần thăm khám thường xuyên,
10:10
because I know that if my patient
has an ACE score of 4,
has an ACE score of 4,
156
598334
4704
Bởi tôi biết nếu bệnh nhân của tôi
có điểm ACE là 4,
có điểm ACE là 4,
10:15
she's two and a half times as likely
to develop hepatitis or COPD,
to develop hepatitis or COPD,
157
603038
4557
thì em có nguy cơ bị viêm gan
hoặc COPD cao gấp 2.5 lần,
hoặc COPD cao gấp 2.5 lần,
10:19
she's four and half times as likely
to become depressed,
to become depressed,
158
607595
2902
thì em có khả năng bị trầm cảm
cao gấp 4.5 lần,
cao gấp 4.5 lần,
10:22
and she's 12 times as likely
to attempt to take her own life
to attempt to take her own life
159
610497
4063
và em có nguy cơ tự tử cao hơn 12 lần
10:26
as my patient with zero ACEs.
160
614560
2300
so với bệnh nhân của tôi
có điểm ACE là 0.
có điểm ACE là 0.
10:29
I know that when she's in my exam room.
161
616860
2659
Tôi biết điều đó ngay lúc
em trong phòng khám của tôi.
em trong phòng khám của tôi.
10:32
For our patients who do screen positive,
162
620249
2764
Với những bệnh nhân có
kết quả sàng lọc dương tính,
kết quả sàng lọc dương tính,
10:35
we have a multidisciplinary treatment team
that works to reduce the dose of adversity
that works to reduce the dose of adversity
163
623013
5222
chúng tôi có một nhóm chuyên gia đa ngành
làm việc để giảm hậu quả của nghịch cảnh
làm việc để giảm hậu quả của nghịch cảnh
10:40
and treat symptoms using best practices,
including home visits, care coordination,
including home visits, care coordination,
164
628235
5883
và chữa những triệu chứng bằng cách tốt nhất
như thăm hỏi tại nhà, phối hợp chăm sóc,
như thăm hỏi tại nhà, phối hợp chăm sóc,
10:46
mental health care, nutrition,
165
634118
3914
chăm sóc sức khỏe tâm thần, dinh dưỡng,
10:50
holistic interventions, and yes,
medication when necessary.
medication when necessary.
166
638032
4715
can thiệp toàn diện, và vâng,
cấp thuốc nếu cần.
cấp thuốc nếu cần.
10:54
But we also educate parents
about the impacts of ACEs and toxic stress
about the impacts of ACEs and toxic stress
167
642747
4689
Đồng thời chúng tôi cũng giáo dục phụ huynh
về ảnh hưởng của ACE và căng thẳng độc hại
về ảnh hưởng của ACE và căng thẳng độc hại
10:59
the same way you would for covering
electrical outlets, or lead poisoning,
electrical outlets, or lead poisoning,
168
647436
5510
giống như cách bạn nói
về bọc ổ điện hay nhiễm động chì,
về bọc ổ điện hay nhiễm động chì,
11:05
and we tailor the care
of our asthmatics and our diabetics
of our asthmatics and our diabetics
169
652946
3940
và chúng tôi liệu trình chăm sóc
bệnh nhân hen suyễn và tiểu đường
bệnh nhân hen suyễn và tiểu đường
11:09
in a way that recognizes that they may
need more aggressive treatment,
need more aggressive treatment,
170
656886
4458
với tư tưởng là
họ có thể cần trị liệu mạnh hơn,
họ có thể cần trị liệu mạnh hơn,
11:13
given the changes to their hormonal
and immune systems.
and immune systems.
171
661344
4427
tạo những thay đổi cho
hệ thống hormone và miễn dịch.
hệ thống hormone và miễn dịch.
11:17
So the other thing that happens
when you understand this science
when you understand this science
172
665771
4092
Khía cạnh khác khi hiểu được khoa học này
11:22
is that you want to shout it
from the rooftops,
from the rooftops,
173
669863
2998
là bạn muốn cho
tất cả mọi người biết về nó,
tất cả mọi người biết về nó,
11:25
because this isn't just an issue
for kids in Bayview.
for kids in Bayview.
174
672861
4330
bởi đây không chỉ là vấn đề
của trẻ em ở Bayview.
của trẻ em ở Bayview.
11:29
I figured the minute
that everybody else heard about this,
that everybody else heard about this,
175
677191
3634
Tôi biết là ngay lúc
mọi người nghe về điều này,
mọi người nghe về điều này,
11:33
it would be routine screening,
multi-disciplinary treatment teams,
multi-disciplinary treatment teams,
176
680825
3483
họ sẽ nghĩ là cần sàng lọc định kỳ,
các nhóm điều trị đa ngành,
các nhóm điều trị đa ngành,
11:36
and it would be a race to the most
effective clinical treatment protocols.
effective clinical treatment protocols.
177
684308
4797
và sẽ là cuộc đua với những phác đồ
điều trị lâm sàng hiệu quả nhất.
điều trị lâm sàng hiệu quả nhất.
11:41
Yeah. That did not happen.
178
689105
4120
Song điều đó đã không xảy ra.
11:45
And that was a huge learning for me.
179
693225
2855
Và đó là một bài học lớn cho tôi.
11:48
What I had thought of as simply
best clinical practice
best clinical practice
180
696080
4807
Điều tôi từng nghĩ tới đơn giản chỉ
là thực tiễn lâm sàng tốt nhất
là thực tiễn lâm sàng tốt nhất
11:53
I now understand to be a movement.
181
700887
3558
giờ thì tôi hiểu đó là một cuộc vận động.
11:57
In the words of Dr. Robert Block,
182
705125
2350
Như lời Tiến sĩ Rober Block,
11:59
the former President
of the American Academy of Pediatrics,
of the American Academy of Pediatrics,
183
707475
3701
cựu chủ tịch của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ,
12:03
"Adverse childhood experiences
184
711176
2952
"Những trải nghiệm có hại thời thơ ấu
12:06
are the single greatest
unaddressed public health threat
unaddressed public health threat
185
714128
5010
là mối đe dọa đơn lẻ lớn nhất cho
sức khỏe cộng đồng mà chưa được quan tâm
sức khỏe cộng đồng mà chưa được quan tâm
12:11
facing our nation today."
186
719138
2249
đang đối mặt với đất nước chúng ta
ngày nay."
ngày nay."
12:13
And for a lot of people,
that's a terrifying prospect.
that's a terrifying prospect.
187
721387
4646
Và với rất nhiều người,
đó là một viễn cảnh khủng khiếp.
đó là một viễn cảnh khủng khiếp.
12:18
The scope and scale of the problem
seems so large that it feels overwhelming
seems so large that it feels overwhelming
188
726033
5805
Phạm vi và quy mô của vấn đề này
dường như rộng lớn đến mức cảm thấy
dường như rộng lớn đến mức cảm thấy
12:24
to think about how we might approach it.
189
731838
2624
mơ hồ khi tìm ra cách tiếp cận nó.
12:26
But for me, that's actually
where the hopes lies,
where the hopes lies,
190
734462
4407
Nhưng đối với tôi,
đó lại là nơi hy vọng tồn tại.
đó lại là nơi hy vọng tồn tại.
12:31
because when we have the right framework,
191
738869
2664
Bởi khi chúng ta có được kết cấu đúng đắn,
12:33
when we recognize this to be
a public health crisis,
a public health crisis,
192
741533
5257
khi chúng ta nhìn nhận đây là
vấn đề khủng hoảng sức khỏe cộng đồng,
vấn đề khủng hoảng sức khỏe cộng đồng,
12:38
then we can begin to use the right
tool kit to come up with solutions.
tool kit to come up with solutions.
193
746790
5004
thì ta có thể bắt đầu sử dụng công cụ
phù hợp để tìm ra hướng giải quyết.
phù hợp để tìm ra hướng giải quyết.
12:43
From tobacco to lead poisoning
to HIV/AIDS,
to HIV/AIDS,
194
751794
3728
Từ thuốc lá tới ngộ độc chì,
rồi tới HIV/AIDS,
rồi tới HIV/AIDS,
12:47
the United States actually has
quite a strong track record
quite a strong track record
195
755522
5013
nước Mỹ đã có một hệ thống
hồ sơ theo dõi khá chặt chẽ
hồ sơ theo dõi khá chặt chẽ
12:52
with addressing public health problems,
196
760535
2904
dành riêng cho những vấn đề
về sức khỏe cộng đồng.
về sức khỏe cộng đồng.
12:55
but replicating those successes
with ACEs and toxic stress
with ACEs and toxic stress
197
763439
5503
nhưng tái tạo những thành công đó
với ACE và căng thẳng có hại
với ACE và căng thẳng có hại
13:01
is going to take determination
and commitment,
and commitment,
198
768942
4597
đòi hỏi sự quyết tâm và lời cam kết.
13:05
and when I look at what
our nation's response has been so far,
our nation's response has been so far,
199
773539
3972
và khi nhìn lại phản ứng
của đất nước chúng ta cho tới nay,
của đất nước chúng ta cho tới nay,
13:09
I wonder,
200
777511
1844
tôi tự hỏi,
13:11
why haven't we taken this more seriously?
201
779355
3799
vì sao chúng ta
vẫn chưa nghiêm túc hơn với nó?
vẫn chưa nghiêm túc hơn với nó?
13:15
You know, at first I thought
that we marginalized the issue
that we marginalized the issue
202
783154
3822
Ban đầu tôi nghĩ là
chúng ta đã không đặt nặng vấn đề
chúng ta đã không đặt nặng vấn đề
13:19
because it doesn't apply to us.
203
786976
1924
vì nó không liên quan đến chúng ta.
13:21
That's an issue for those kids
in those neighborhoods.
in those neighborhoods.
204
788900
3298
Đó là vấn đề
của những đứa trẻ ở những khu vực đó.
của những đứa trẻ ở những khu vực đó.
13:24
Which is weird, because the data
doesn't bear that out.
doesn't bear that out.
205
792198
4189
Nhưng thật lạ, bởi dữ liệu
không phản ánh như thế.
không phản ánh như thế.
13:28
The original ACEs study
was done in a population
was done in a population
206
796387
4133
Nghiên cứu ACE ban đầu
được thực hiện với nhóm dân cư
được thực hiện với nhóm dân cư
13:32
that was 70 percent Caucasian,
207
800520
2787
có 70% là người da trắng,
13:35
70 percent college-educated.
208
803307
3158
70% người có trình độ đại học.
13:38
But then, the more I talked to folks,
209
806465
3482
Nhưng rồi càng nói chuyện với nhiều người,
13:42
I'm beginning to think that maybe
I had it completely backwards.
I had it completely backwards.
210
809947
4507
tôi lại bắt đầu nghĩ rằng
có lẽ tôi đã hoàn toàn tụt hậu.
có lẽ tôi đã hoàn toàn tụt hậu.
13:47
If I were to ask
how many people in this room
how many people in this room
211
815334
5944
Nếu tôi hỏi
bao nhiêu người trong phòng này
bao nhiêu người trong phòng này
13:53
grew up with a family member
who suffered from mental illness,
who suffered from mental illness,
212
821278
3679
lớn lên với một người thân
mắc bệnh tâm thần,
mắc bệnh tâm thần,
13:57
I bet a few hands would go up.
213
825587
2466
tôi cá là sẽ có vài cánh tay giơ lên.
14:00
And then if I were to ask how many folks
had a parent who maybe drank too much,
had a parent who maybe drank too much,
214
828053
5701
Và rồi nếu tôi hỏi có bao nhiêu người
có cha/mẹ uống nhiều rượu,
có cha/mẹ uống nhiều rượu,
14:05
or who really believed that
if you spare the rod, you spoil the child,
if you spare the rod, you spoil the child,
215
833754
4513
hay ai thực sự tin rằng
"yêu cho roi cho vọt"
"yêu cho roi cho vọt"
14:11
I bet a few more hands would go up.
216
839077
3118
tôi cá sẽ có thêm vài cánh tay giơ lên.
14:14
Even in this room, this is an issue
that touches many of us,
that touches many of us,
217
842195
5081
Đó! ngay trong phòng này, đây là
một vấn đề chạm tới rất nhiều người.
một vấn đề chạm tới rất nhiều người.
14:19
and I am beginning to believe
that we marginalize the issue
that we marginalize the issue
218
847276
3389
Tôi bắt đầu tin rằng
chúng ta cách ly nó
chúng ta cách ly nó
14:22
because it does apply to us.
219
850665
2596
bởi nó có liên hệ với ta.
14:25
Maybe it's easier to see
in other zip codes
in other zip codes
220
853261
2860
Có lẽ sẽ dễ thấy vấn đề hơn
khi nó ở một vùng khác
khi nó ở một vùng khác
14:28
because we don't want to look at it.
221
856121
2903
bởi ta không muốn nhìn thẳng vào nó.
14:31
We'd rather be sick.
222
859024
2078
Chúng ta thà chấp nhận mình bị bệnh.
14:34
Fortunately, scientific advances
and, frankly, economic realities
and, frankly, economic realities
223
862112
6328
May mắn là khoa học phát triển
và thực tế kinh tế
và thực tế kinh tế
14:40
make that option less viable every day.
224
868440
4044
từng ngày làm cho lựa chọn đó
trở nên ít khả thi hơn.
trở nên ít khả thi hơn.
14:45
The science is clear:
225
873524
1587
Khoa học chỉ rõ:
14:48
Early adversity dramatically affects
health across a lifetime.
health across a lifetime.
226
875991
4949
Nghịch cảnh thời thơ ấu ảnh hưởng rõ rệt
tới sức khỏe trong suốt cuộc đời.
tới sức khỏe trong suốt cuộc đời.
14:54
Today, we are beginning to understand
how to interrupt the progression
how to interrupt the progression
227
881870
4762
Ngày nay, chúng ta bắt đầu hiểu được
cách làm gián đoạn tiến trình
cách làm gián đoạn tiến trình
14:58
from early adversity
to disease and early death,
to disease and early death,
228
886632
4301
bắt đầu từ nghịch cảnh thời thơ ấu
tới bệnh tật và chết sớm.
tới bệnh tật và chết sớm.
15:03
and 30 years from now,
229
890933
2525
và 30 năm nữa,
15:05
the child who has a high ACE score
230
893458
2508
đứa trẻ có điểm ACE cao
15:08
and whose behavioral symptoms
go unrecognized,
go unrecognized,
231
895966
3105
và có những triệu chứng hành vi
không được phát hiện,
không được phát hiện,
15:11
whose asthma management
is not connected,
is not connected,
232
899071
2700
có bệnh hen suyễn không được kiểm soát,
15:13
and who goes on to develop
high blood pressure
high blood pressure
233
901771
3204
và tiếp tục phát triển bệnh cao huyết áp,
15:17
and early heart disease or cancer
234
904975
2844
và có bệnh tim hay ung thư sớm,
15:20
will be just as anomalous
as a six-month mortality from HIV/AIDS.
as a six-month mortality from HIV/AIDS.
235
907819
5144
cũng sẽ chết bất thường như
một ca tử vong sau 6 tháng mắc HIV/AIDS.
một ca tử vong sau 6 tháng mắc HIV/AIDS.
15:25
People will look at that situation
and say, "What the heck happened there?"
and say, "What the heck happened there?"
236
912963
4485
Người ta sẽ nhìn vào trường hợp đó
và nói: "Chuyện quái gì đây?"
và nói: "Chuyện quái gì đây?"
15:30
This is treatable.
237
918468
2287
Vấn đề này chữa trị được.
15:32
This is beatable.
238
920755
2772
Vấn đề này đánh bại được.
15:35
The single most important thing
that we need today
that we need today
239
923527
4163
Một điều quan trọng duy nhất
chúng ta cần làm bây giờ
chúng ta cần làm bây giờ
15:39
is the courage to look
this problem in the face
this problem in the face
240
927690
3327
là dũng cảm nhìn thẳng vào vấn đề
15:43
and say, this is real
and this is all of us.
and this is all of us.
241
931017
5072
và nói, đây là chuyện có thật
và đây là chuyện của tất cả chúng ta.
và đây là chuyện của tất cả chúng ta.
15:48
I believe that we are the movement.
242
936089
4737
Tôi tin rằng lúc đó chúng ta đang
tham gia phong trào.
tham gia phong trào.
15:53
Thank you.
243
940826
1378
Cảm ơn.
15:54
(Applause)
244
942204
3463
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Nadine Burke Harris - PediatricianNadine Burke Harris’ healthcare practice focuses on a little-understood, yet very common factor in childhood that can profoundly impact adult-onset disease: trauma.
Why you should listen
Pediatrician Nadine Burke Harris noticed a disturbing trend as she treated children in an underserved neighborhood in San Francisco: that many of the kids who came to see her had experienced childhood trauma. She began studying how childhood exposure to adverse events affects brain development, as well as a person’s health as an adult.
Understanding this powerful correlation, Burke Harris became the founder and CEO of the Center for Youth Wellness, an initiative at the California Pacific Medical Center Bayview Child Health Center that seeks to create a clinical model that recognizes and effectively treats toxic stress in children. Her work pushes the health establishment to reexamine its relationship to social risk factors, and advocates for medical interventions to counteract the damaging impact of stress. Her goal: to change the standard of pediatric practice, across demographics.
Nadine Burke Harris | Speaker | TED.com