ABOUT THE SPEAKER
Allan Adams - Theoretical physicist
Allan Adams is a theoretical physicist working at the intersection of fluid dynamics, quantum field theory and string theory.

Why you should listen

Allan Adams is a theoretical physicist working at the intersection of fluid dynamics, quantum field theory and string theory. His research in theoretical physics focuses on string theory both as a model of quantum gravity and as a strong-coupling description of non-gravitational systems.

Like water, string theory enjoys many distinct phases in which the low-energy phenomena take qualitatively different forms. In its most familiar phases, string theory reduces to a perturbative theory of quantum gravity. These phases are useful for studying, for example, the resolution of singularities in classical gravity, or the set of possibilities for the geometry and fields of spacetime. Along these lines, Adams is particularly interested in microscopic quantization of flux vacua, and in the search for constraints on low-energy physics derived from consistency of the stringy UV completion.

In other phases, when the gravitational interactions become strong and a smooth spacetime geometry ceases to be a good approximation, a more convenient description of string theory may be given in terms of a weakly-coupled non-gravitational quantum field theory. Remarkably, these two descriptions—with and without gravity—appear to be completely equivalent, with one remaining weakly-coupled when its dual is strongly interacting. This equivalence, known as gauge-gravity duality, allows us to study strongly-coupled string and quantum field theories by studying perturbative features of their weakly-coupled duals. Gauge-gravity duals have already led to interesting predictions for the quark-gluon plasma studied at RHIC. A major focus of Adams's present research is to use such dualities to find weakly-coupled descriptions of strongly-interacting condensed matter systems which can be realized in the lab.
More profile about the speaker
Allan Adams | Speaker | TED.com
TED2016

Allan Adams: What the discovery of gravitational waves means

Allan Adams: Wat de ontdekking van gravitatiegolven betekent

Filmed:
2,709,056 views

Meer dan een miljard jaar geleden raakten twee zwarte gaten in een ver sterrenstelsel met elkaar verstrengeld in een spiraal, cirkelden onverbiddelijk naar elkaar toe, en botsten. "Al die energie werd in het weefsel van tijd en ruimte zelf gepompt," zegt theoretisch fysicus Allan Adams, "en deed het hele heelal zinderen in gravitatiegolven." Ongeveer 25 jaar geleden bouwde een groep wetenschappers een gigantische laserdetector, LIGO genaamd, om te zoeken naar dit soort golven. Ze waren voorspeld, maar nooit waargenomen. In deze breinbrekende talk legt Adams uit wat er gebeurde toen LIGO in september 2015 een ondenkbaar kleine anomalie ontdekte die leidde tot een van de meest opwindende ontdekkingen in de geschiedenis van de natuurkunde.
- Theoretical physicist
Allan Adams is a theoretical physicist working at the intersection of fluid dynamics, quantum field theory and string theory. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
1.3 billionmiljard yearsjaar agogeleden,
0
873
3207
1,3 miljard jaar geleden,
00:16
in a distantafgelegen, distantafgelegen galaxymelkweg,
1
4104
3070
in een ver, ver sterrenstelsel,
00:19
two blackzwart holesgaten lockedopgesloten into a spiralspiraal,
2
7198
3354
raakten twee zwarte gaten
verstrengeld in een spiraal.
00:22
fallingvallend inexorablyonverbiddelijk towardsnaar eachelk other
3
10576
2079
Ze cirkelden onverbiddelijk
naar elkaar toe,
00:25
and collidedbotste,
4
13234
1374
botsten en zetten
een massa van drie zonnen om
00:26
convertingomzetten threedrie Suns'Suns worthwaard of stuffspul
5
14632
2943
in pure energie in 1/10 van een seconde.
00:29
into purezuiver energyenergie in a tenthtiende of a secondtweede.
6
17599
2829
00:33
For that briefkort momentmoment in time,
7
21769
2032
Op dat korte moment
00:36
the glowgloed was brighterhelderder than all the starssterren
8
24538
3412
was hun gloed helderder
dan die van alle sterren
00:39
in all the galaxiessterrenstelsels
9
27974
1661
in alle sterrenstelsels
00:41
in all of the knownbekend UniverseUniverse.
10
29659
2024
in het hele bekende universum.
00:44
It was a very
11
32426
1388
Het was een zeer
00:46
biggroot
12
34226
1151
grote
00:47
bangknal.
13
35401
1150
knal.
00:50
But they didn't releasevrijlating
theirhun energyenergie in lightlicht.
14
38297
2814
Maar hun energie kwam niet vrij als licht.
00:53
I mean, you know, they're blackzwart holesgaten.
15
41135
2356
Ik bedoel, het waren zwarte gaten.
00:57
All that energyenergie was pumpedgepompt
into the fabrickleding stof of spaceruimte and time itselfzelf,
16
45229
4841
Al die energie werd in het weefsel
van ruimte en tijd zelf gepompt,
01:02
makingmaking the UniverseUniverse explodeontploffen
in gravitationalzwaartekracht wavesgolven.
17
50094
3613
wat het hele heelal liet
zinderen in gravitatiegolven.
01:05
Let me give you a sensezin
of the timescaletijdschaal at work here.
18
53731
3094
Ik geef u een idee van de tijdschaal:
01:09
1.3 billionmiljard yearsjaar agogeleden,
19
57317
2611
1,3 miljard jaar geleden
01:11
EarthAarde had just managedbeheerd to evolveevolueren
multicellularmeercellige life.
20
59952
3115
was de aarde net toe aan meercellig leven.
01:16
SinceSinds then, EarthAarde has madegemaakt and evolvedgeëvolueerd
21
64250
3652
Sindsdien heeft de aarde koralen, vissen,
01:19
coralskoralen, fishvis, plantsplanten, dinosaursdinosaurussen, people
and even -- God savebesparen us -- the InternetInternet.
22
67926
5391
planten, dinosaurussen, mensen en zelfs
-- God helpe ons --
het internet voortgebracht.
01:26
And about 25 yearsjaar agogeleden,
23
74063
2515
Ongeveer 25 jaar geleden
vond een bijzonder
ondernemende groep mensen --
01:28
a particularlyvooral audaciousaudacious setreeks of people --
24
76602
2018
01:30
RaiRai WeissWeiss at MITMIT, KipKip ThorneThorne
and RonaldRonald DreverDrever at CaltechCaltech --
25
78644
5379
Rai Weiss aan het MIT, Kip Thorne
en Ronald Drever bij Caltech --
01:36
decidedbeslist that it would be really neatnetjes
26
84047
1794
dat het erg leuk zou zijn
01:37
to buildbouwen a giantreusachtig laserlaser detectordetector
27
85865
2713
om een gigantische laserdetector te bouwen
01:40
with whichwelke to searchzoeken
for the gravitationalzwaartekracht wavesgolven
28
88602
2382
om te zoeken naar gravitatiegolven
01:43
from things like collidingaanvaring blackzwart holesgaten.
29
91008
2252
van dingen zoals botsende zwarte gaten.
01:46
Now, mostmeest people thought they were nutsnoten.
30
94308
2106
De meeste mensen dachten dat ze gek waren.
01:49
But enoughgenoeg people realizedrealiseerde
that they were brilliantbriljant nutsnoten
31
97287
3914
Maar genoeg mensen beseften
dat ze briljante gekken waren.
01:53
that the US NationalNationale ScienceWetenschap FoundationStichting
decidedbeslist to fundfonds theirhun crazygek ideaidee.
32
101225
5039
De Amerikaanse
National Science Foundation
besloot om hun gekke idee te financieren.
01:58
So after decadestientallen jaren of developmentontwikkeling,
33
106288
3345
Na tientallen jaren van ontwikkeling,
02:01
constructionbouw and imaginationverbeelding
34
109657
2479
constructie en verbeelding,
02:04
and a breathtakingadembenemend amountbedrag of hardhard work,
35
112160
3984
en een adembenemende
hoeveelheid hard werken,
02:08
they builtgebouwd theirhun detectordetector, calledriep LIGOLIGO:
36
116168
3151
bouwden ze hun detector: LIGO.
02:11
The LaserLaser InterferometerInterferometer
Gravitational-WaveZwaartekracht-Wave ObservatorySterrenwacht.
37
119343
3697
Het Laser Interferometer
Gravitational-Wave Observatorium.
02:16
For the last severalverscheidene yearsjaar,
38
124651
1310
De afgelopen jaren
02:17
LIGO'sLIGO de been undergoingondergaan
a hugereusachtig expansionuitbreiding in its accuracynauwkeurigheid,
39
125985
3599
is de nauwkeurigheid van LIGO
enorm toegenomen,
02:21
a tremendousenorme improvementverbetering
in its detectionopsporing abilityvermogen.
40
129608
2992
het detectievermogen is enorm verbeterd.
02:24
It's now calledriep AdvancedGeavanceerde LIGOLIGO as a resultresultaat.
41
132624
2346
Het wordt nu Advanced LIGO genoemd.
02:28
In earlyvroeg SeptemberSeptember of 2015,
42
136116
2246
Begin september 2015
02:31
LIGOLIGO turnedgedraaid on for a finallaatste testtest runrennen
43
139005
2856
werd LIGO aan een laatste test onderworpen
02:33
while they sortednaargelang out
a fewweinig lingeringaanhoudende detailsgegevens.
44
141885
2854
terwijl ze nog wat
losse eindjes wegwerkten.
02:37
And on SeptemberSeptember 14 of 2015,
45
145978
4278
En op 14 september 2015,
02:42
just daysdagen after the detectordetector
had goneweg liveleven,
46
150280
3491
slechts enkele dagen
nadat de detector was aangezet,
02:46
the gravitationalzwaartekracht wavesgolven
from those collidingaanvaring blackzwart holesgaten
47
154842
3787
passeerden de gravitatiegolven
uit die botsende zwarte gaten
02:50
passedgeslaagd throughdoor the EarthAarde.
48
158653
1475
door de aarde.
02:52
And they passedgeslaagd throughdoor you and me.
49
160977
2039
En ze gingen door jou en door mij.
02:55
And they passedgeslaagd throughdoor the detectordetector.
50
163590
2021
En door de detector.
(Audio) Scott Hughes:
02:59
(AudioAudio) ScottScott HughesHughes:
There's two momentsmomenten in my life
51
167143
2501
Er waren in mijn leven twee momenten
meer emotioneel dan dat.
03:01
more emotionallyemotioneel intenseintens than that.
52
169668
1691
Het ene is de geboorte van mijn dochter.
03:03
One is the birthgeboorte of my daughterdochter.
53
171383
1539
03:04
The other is when I had to say goodbyetot ziens
to my fathervader when he was terminallyterminaal illziek.
54
172946
4087
Het andere toen ik afscheid moest nemen
van mijn ongeneeslijk zieke vader.
03:10
You know, it was the payoffafbetalen
of my careercarrière, basicallyeigenlijk.
55
178051
3171
Het was in principe
de eindafrekening van mijn carrière.
03:14
Everything I'd been workingwerkend on --
it's no longerlanger sciencewetenschap fictionfictie! (LaughsLacht)
56
182491
5655
Alles waar ik aan gewerkt had
was niet langer science fiction! (Lacht)
03:21
AllanAllan AdamsAdams: So that's my very good friendvriend
and collaboratormedewerker, ScottScott HughesHughes,
57
189416
4170
Allan Adams: Dat was mijn goede vriend
en medewerker, Scott Hughes,
03:25
a theoreticaltheoretisch physicistnatuurkundige at MITMIT,
58
193610
2191
een theoretisch natuurkundige aan het MIT.
03:27
who has been studyingaan het studeren
gravitationalzwaartekracht wavesgolven from blackzwart holesgaten
59
195825
2785
Hij bestudeert gravitatiegolven
uit zwarte gaten
03:30
and the signalssignalen that they could impartgeven
on observatoriesobservatoria like LIGOLIGO,
60
198634
3529
en de signalen die ze veroorzaken
op observatoria zoals LIGO
03:34
for the pastverleden 23 yearsjaar.
61
202187
2015
al 23 jaar.
03:36
So let me take a momentmoment to tell you
what I mean by a gravitationalzwaartekracht waveGolf.
62
204892
3756
Wat bedoel ik nu met een gravitatiegolf?
03:41
A gravitationalzwaartekracht waveGolf is a ripplerimpel
63
209489
3068
Een gravitatiegolf is een rimpel
03:44
in the shapevorm of spaceruimte and time.
64
212581
2429
in het ruimte-tijd continuüm.
03:47
As the waveGolf passespasses by,
65
215468
2011
Als de golf passeert,
03:49
it stretchesrek spaceruimte and everything in it
66
217503
2379
rekt ze de ruimte en alles erin uit
03:51
in one directionrichting,
67
219906
1159
in één richting
03:53
and compresseskompressen it in the other.
68
221089
1991
en comprimeert ze de ruimte in de andere.
03:55
This has led to countlessontelbaar instructorsinstructeurs
of generalalgemeen relativityrelativiteit
69
223893
3049
Dit heeft talloze leraars
van de algemene relativiteitstheorie
03:58
doing a really sillydwaas dancedans to demonstratetonen
in theirhun classesklassen on generalalgemeen relativityrelativiteit.
70
226966
3932
aangezet om het met een gek dansje
in hun lessen te demonstreren.
04:02
"It stretchesrek and expandsbreidt uit,
it stretchesrek and expandsbreidt uit."
71
230922
2757
"Het strekt zich en breidt zich uit,
het strekt zich en breidt zich uit."
04:08
So the troublemoeite with gravitationalzwaartekracht wavesgolven
72
236080
2176
Het probleem met gravitatiegolven
04:10
is that they're very weakzwak;
they're preposterouslyonrechte weakzwak.
73
238280
2618
is dat ze zeer zwak zijn,
belachelijk zwak.
04:13
For examplevoorbeeld, the wavesgolven that hitraken us
on SeptemberSeptember 14 --
74
241302
3398
Zo deden bijvoorbeeld
de golven die ons op 14 september troffen
04:16
and yes, everyelk singlesingle one of you
stretcheduitgerekt and compressedgecomprimeerde
75
244724
4694
-- ja, ieder van jullie werd uitgerekt
en samengedrukt door die golf --
04:21
underonder the actionactie of that waveGolf --
76
249442
1570
04:23
when the wavesgolven hitraken, they stretcheduitgerekt
the averagegemiddelde personpersoon
77
251734
2905
de gemiddelde persoon
uitrekken en samendrukken
04:26
by one partdeel in 10 to the 21.
78
254663
3111
met één op 10 tot de 21e deeltje.
04:29
That's a decimaldecimale placeplaats, 20 zeroesnullen,
79
257798
2872
Dat is een getal met 20 nullen
en één 1 achter de komma.
04:32
and a one.
80
260694
1166
04:35
That's why everyoneiedereen thought
the LIGOLIGO people were nutsnoten.
81
263519
3465
Daarom dacht iedereen
dat de mensen van LIGO gek waren.
04:39
Even with a laserlaser detectordetector fivevijf kilometerskilometer
long -- and that's alreadynu al crazygek --
82
267523
5882
Zelfs met een laserdetector
van vijf kilometer lang
-- dat is al gek --
04:45
they would have to measuremaatregel
the lengthlengte of those detectorsdetectoren
83
273429
2878
moesten ze de lengte
van deze detectoren meten
04:49
to lessminder than one thousandthduizendste
of the radiusstraal of the nucleusNucleus
84
277078
3981
tot op minder dan één duizendste
van de straal van de kern van een atoom.
04:53
of an atomatoom.
85
281083
1158
04:54
And that's preposterousabsurd.
86
282265
1840
Dat is belachelijk.
04:56
So towardsnaar the endeinde
of his classicklassiek texttekst on gravityzwaartekracht,
87
284480
3144
Tegen het einde van zijn klassieke tekst
over de zwaartekracht
05:00
LIGOLIGO co-foundermede-oprichter KipKip ThorneThorne
88
288497
2773
beschreef LIGO medestichter Kip Thorne
05:04
describedbeschreven the huntjacht
for gravitationalzwaartekracht wavesgolven as followsvolgt:
89
292508
2987
de jacht op gravitatiegolven als volgt:
05:07
He said, "The technicaltechnisch difficultiesmoeilijkheden
to be surmountedoverwonnen
90
295519
3151
"De technische moeilijkheden
die overwonnen moeten worden
05:10
in constructingconstrueren suchzodanig detectorsdetectoren
91
298694
2313
bij de bouw van dergelijke detectoren
05:13
are enormousenorm.
92
301031
1265
zijn enorm.
05:15
But physicistsnatuurkundigen are ingeniousvernuftig,
93
303574
2072
Maar natuurkundigen zijn ingenieus
05:18
and with the supportondersteuning
of a broadbreed layleggen publicopenbaar,
94
306408
3000
en met de ondersteuning
van een groot lekenpubliek
05:21
all obstaclesobstakels will surelyzeker be overcomeoverwinnen."
95
309972
2975
zullen alle obstakels
zeker worden overwonnen."
05:26
ThorneThorne publishedgepubliceerd that in 1973,
96
314138
3520
Thorne publiceerde dat in 1973,
05:29
42 yearsjaar before he succeededgeslaagd.
97
317682
3324
42 jaar voordat hij erin slaagde.
05:35
Now, comingkomt eraan back to LIGOLIGO,
98
323149
1259
Nu terug naar LIGO.
05:36
ScottScott likessympathieën to say that LIGOLIGO
actsacts like an earoor
99
324432
3214
Scott zegt graag dat LIGO
eerder als een oor werkt
05:39
more than it does like an eyeoog.
100
327670
1578
dan als een oog.
05:41
I want to explainuitleg geven what that meansmiddelen.
101
329629
2210
Ik leg uit wat dat betekent.
Zichtbaar licht heeft
een golflengte, een grootte,
05:43
VisibleZichtbaar lightlicht has a wavelengthgolflengte, a sizegrootte,
102
331863
2322
die veel kleiner is
dan de dingen om je heen,
05:46
that's much smallerkleiner
than the things around you,
103
334209
2573
de trekken op de gezichten van mensen
05:48
the featuresKenmerken on people'sPeople's facesgezichten,
104
336806
1499
05:50
the sizegrootte of your cellcel phonetelefoon.
105
338329
2753
of de grootte van je mobiele telefoon.
05:53
And that's really usefulnuttig,
106
341582
1207
Erg handig, want daardoor kun je
05:54
because it letslaten we you make an imagebeeld
or a mapkaart of the things around you,
107
342813
3207
de dingen om je heen in kaart brengen
aan de hand van het licht
van verschillende plekken
05:58
by looking at the lightlicht
comingkomt eraan from differentverschillend spotsvlekken
108
346044
2388
in je directe omgeving.
06:00
in the scenetafereel about you.
109
348456
1151
06:01
SoundGeluid is differentverschillend.
110
349631
1943
Geluid is anders.
06:04
AudibleHoorbaar soundgeluid has a wavelengthgolflengte
that can be up to 50 feetvoeten long.
111
352111
3450
Hoorbaar geluid heeft een golflengte
die tot 20 meter lang kan zijn.
06:07
And that makesmerken it really difficultmoeilijk --
112
355585
1777
Dat maakt het echt moeilijk
-- in praktische toepassingen
in feite onmogelijk --
06:09
in factfeit, in practicalpraktisch purposesdoeleinden,
impossibleonmogelijk -- to make an imagebeeld
113
357386
3040
om een ​​afbeelding te maken
van iets waar je echt om geeft.
06:12
of something you really carezorg about.
114
360450
1818
06:14
Your child'skind facegezicht.
115
362292
1340
Zoals het gezicht van je kind.
06:16
InsteadIn plaats daarvan, we use soundgeluid
to listen for featuresKenmerken like pitchtoonhoogte
116
364777
4130
In plaats daarvan gebruiken we geluid
om te luisteren naar zaken als toonhoogte,
06:20
and tonetoon and rhythmritme and volumevolume
117
368931
3118
toon, ritme en volume
06:24
to inferafleiden a storyverhaal behindachter the soundsklanken.
118
372073
3373
om een verhaal
uit de geluiden af ​​te leiden.
06:28
That's AliceAlice talkingpratend.
119
376065
1854
Hier praat Alice.
06:29
That's BobBob interruptingonderbreken.
120
377943
1533
Bob onderbreekt.
06:31
SillyDom BobBob.
121
379500
1250
Gekke Bob.
06:33
So, the samedezelfde is truewaar
of gravitationalzwaartekracht wavesgolven.
122
381809
3045
Hetzelfde geldt voor gravitatiegolven.
06:37
We can't use them to make simpleeenvoudig imagesafbeeldingen
of things out in the UniverseUniverse.
123
385688
5064
We kunnen ze niet gebruiken om eenvoudige
beelden van dingen in het heelal te maken.
06:42
But by listeninghet luisteren to changesveranderingen
124
390776
1676
Maar door te luisteren naar veranderingen
06:44
in the amplitudeamplitude and frequencyfrequentie
of those wavesgolven,
125
392476
3443
in amplitude en frequentie van de golven,
06:47
we can hearhoren the storyverhaal
that those wavesgolven are tellingvertellen.
126
395943
3059
kunnen we het verhaal horen
dat die golven vertellen.
06:52
And at leastminst for LIGOLIGO,
127
400224
1541
In ieder geval voor LIGO
06:53
the frequenciesfrequenties that it can hearhoren
are in the audioaudio bandband.
128
401789
4198
zijn de frequenties die het kan horen
in de bandbreedte van de audio.
06:58
So if we convertconverteren the waveGolf patternspatronen
into pressuredruk wavesgolven and airlucht, into soundgeluid,
129
406011
4552
Als we de golfpatronen in drukgolven
in lucht omzetten, in geluid dus,
07:03
we can literallyletterlijk hearhoren
the UniverseUniverse speakingsprekend to us.
130
411121
2778
kunnen we letterlijk het heelal
tot ons horen spreken.
07:07
For examplevoorbeeld, listeninghet luisteren to gravityzwaartekracht,
just in this way,
131
415089
4131
Door bijvoorbeeld op deze manier
naar zwaartekracht te luisteren,
07:11
can tell us a lot about the collisionbotsing
of two blackzwart holesgaten,
132
419244
2690
kunnen we veel leren
over de botsing van twee zwarte gaten,
07:13
something my colleaguecollega ScottScott has spentdoorgebracht
an awfulafschuwelijk lot of time thinkinghet denken about.
133
421958
3794
iets waar mijn collega Scott
ontzettend lang over heeft nagedacht.
07:17
(AudioAudio) SHSH: If the two blackzwart holesgaten
are non-spinningniet-spinnen,
134
425776
2471
(Audio) SH: Als de twee
zwarte gaten niet draaien,
krijg je een heel eenvoudige tjilp: woep!
07:20
you get a very simpleeenvoudig chirpTjilpen: whoopwhoop!
135
428271
1745
07:22
If the two bodieslichamen are spinningspinnen
very rapidlysnel, I have that samedezelfde chirpTjilpen,
136
430469
3653
Als ze zeer snel draaien,
krijg je diezelfde tjilp,
07:26
but with a modulationmodulatie on toptop of it,
137
434146
1722
maar met een modulatie erbovenop.
07:27
so it kindsoort of goesgaat: whirsnorren, whirsnorren, whirsnorren!
138
435892
2365
Dat geeft: wir, wir, wirrep!
07:30
It's sortsoort of the vocabularywoordenschat of spinspinnen
imprintedbedrukt on this waveformgolfvorm.
139
438281
4551
Een soort 'draai'-woordenschat
geënt op deze golfvorm.
07:35
AAAA: So on SeptemberSeptember 14, 2015,
140
443213
3287
AA: Op 14 september 2015,
07:38
a datedatum that's definitelydefinitief
going to liveleven in my memorygeheugen,
141
446524
2926
een datum die onuitwisbaar
in mijn geheugen zit,
07:41
LIGOLIGO heardgehoord this:
142
449474
2245
hoorde LIGO dit:
07:43
[WhirringGonzen soundgeluid]
143
451743
1530
[Geluid]
07:46
So if you know how to listen,
that is the soundgeluid of --
144
454416
4880
Voor een geoefend luisteraar
is dit het geluid van --
07:51
(AudioAudio) SHSH: ... two blackzwart holesgaten,
eachelk of about 30 solarzonne- massesmassa 's,
145
459320
3214
(Audio) SH: ... twee zwarte gaten,
elk ongeveer 30 zonsmassa's,
07:54
that were whirlingwervelende around at a ratetarief
146
462558
1692
die rond wervelden met een snelheid
07:56
comparablevergelijkbaar to what goesgaat on
in your blenderBlender.
147
464274
2541
vergelijkbaar met wat
er in je blender gebeurt.
07:59
AAAA: It's worthwaard pausingonderbreken here
to think about what that meansmiddelen.
148
467331
2802
AA: Even pauzeren om na te denken
over wat dat betekent.
08:02
Two blackzwart holesgaten, the densestdichtste thing
in the UniverseUniverse,
149
470157
3285
Twee zwarte gaten, de dingen
met de grootste dichtheid in het heelal,
08:05
one with a massmassa- of 29 SunsZonnen
150
473466
2180
één met een massa van 29 zonnen
08:07
and one with a massmassa- of 36 SunsZonnen,
151
475670
2787
en één met een massa van 36 zonnen,
08:10
whirlingwervelende around eachelk other
100 timestijden perper secondtweede
152
478481
2673
wervelen 100 keer per seconde rond elkaar
08:13
before they collidein botsing komen.
153
481178
1158
voordat ze met elkaar botsen.
08:14
Just imaginestel je voor the powermacht of that.
154
482360
1713
Stel je dat geweld eens voor.
08:16
It's fantasticfantastisch.
155
484819
1238
Het is fantastisch.
08:19
And we know it because we heardgehoord it.
156
487167
2755
En we weten het omdat we het hoorden.
08:23
That's the lastingduurzame importancebelang of LIGOLIGO.
157
491827
2380
Dat is het blijvende belang van LIGO.
08:27
It's an entirelygeheel newnieuwe way
to observeobserveren the UniverseUniverse
158
495049
3709
Het is een geheel nieuwe manier
om het heelal te observeren
08:30
that we'vewij hebben never had before.
159
498782
1857
die we nooit eerder hebben gehad.
08:32
It's a way that letslaten we us hearhoren the UniverseUniverse
160
500663
3064
We kunnen luisteren naar het universum
08:35
and hearhoren the invisibleonzichtbaar.
161
503751
1610
en het onzichtbare horen.
08:39
And there's a lot out there
that we can't see --
162
507496
2298
Er is veel dat we niet kunnen zien --
in de praktijk of zelfs in principe.
08:42
in practicepraktijk or even in principlebeginsel.
163
510556
1628
Een supernova, bijvoorbeeld:
08:44
So supernovasupernova, for examplevoorbeeld:
164
512208
2009
ik zou graag willen weten
08:46
I would love to know why very massivemassief
starssterren explodeontploffen in supernovaeSupernova.
165
514241
4444
waarom zeer massieve sterren
ontploffen tot supernova's.
Ze zijn zeer nuttig.
08:50
They're very usefulnuttig;
166
518709
1151
We hebben door hen veel
over het universum geleerd.
08:51
we'vewij hebben learnedgeleerd a lot
about the UniverseUniverse from them.
167
519884
2344
08:54
The problemprobleem is, all the interestinginteressant
physicsfysica happensgebeurt in the corekern,
168
522252
3007
Maar alle interessante
fysica gebeurt in de kern
08:57
and the corekern is hiddenverborgen behindachter
thousandsduizenden of kilometerskilometer
169
525283
2505
en die kern zit verborgen
onder duizenden kilometers
08:59
of ironijzer and carbonkoolstof and siliconsilicium.
170
527812
2075
ijzer, koolstof en silicium.
We zullen er nooit doorheen kijken,
want het is ondoorzichtig voor licht.
09:01
We'llWe zullen never see throughdoor it,
it's opaqueondoorzichtig to lightlicht.
171
529911
2305
09:04
GravitationalZwaartekracht wavesgolven go throughdoor ironijzer
as if it were glassglas --
172
532240
3916
Gravitatiegolven gaan door ijzer
alsof het glas is --
09:08
totallyhelemaal transparenttransparant.
173
536180
1455
volledig transparant.
09:10
The BigGrote BangBang: I would love
to be ablein staat to exploreonderzoeken
174
538512
2397
De Big Bang: ik zou graag
de eerste paar momenten
09:12
the first fewweinig momentsmomenten of the UniverseUniverse,
175
540933
2839
van het heelal willen onderzoeken,
09:15
but we'llgoed never see them,
176
543796
1648
maar we zullen ze nooit zien,
09:17
because the BigGrote BangBang itselfzelf
is obscuredverduisterd by its owneigen afterglowAfterglow.
177
545468
4306
omdat de Big Bang zelf
door zijn eigen nagloeien
wordt verduisterd.
09:22
With gravitationalzwaartekracht wavesgolven,
178
550703
1619
Maar met gravitatiegolven
09:24
we should be ablein staat to see
all the way back to the beginningbegin.
179
552917
2913
kunnen we tot aan het begin terugkijken.
09:28
PerhapsMisschien mostmeest importantlybelangrijker,
180
556425
1794
Misschien wel het allerbelangrijkste:
09:30
I'm positivepositief that there
are things out there
181
558243
2438
ik ben ervan overtuigd
dat er daar dingen zijn
09:33
that we'vewij hebben never seengezien
182
561300
1591
die we nooit hebben gezien,
waarvan we nooit in staat
zullen zijn om ze te zien,
09:34
that we maymei never be ablein staat to see
183
562915
1753
09:36
and that we haven'thebben niet even imaginedingebeeld --
184
564692
1841
waaraan we nog niet eens hebben gedacht --
dingen die we alleen
zullen ontdekken door te luisteren.
09:39
things that we'llgoed only
discoverontdekken by listeninghet luisteren.
185
567969
2389
09:43
And in factfeit, even
in that very first eventevenement,
186
571255
2660
Zelfs bij die eerste gebeurtenis
09:45
LIGOLIGO foundgevonden things that we didn't expectverwachten.
187
573939
3046
vond LIGO dingen die we niet verwachtten.
Hier is mijn collega,
09:49
Here'sHier is my colleaguecollega and one of the keysleutel
membersleden of the LIGOLIGO collaborationsamenwerking,
188
577564
3491
een van de belangrijkste
leden van de LIGO-groep,
Matt Evans, mijn collega aan het MIT.
09:53
MattMatt EvansEvans, my colleaguecollega at MITMIT,
addressingadressering exactlyprecies that:
189
581079
3638
Hij legt het uit.
(Audio) Matt Evans: de soorten sterren
die de zwarte gaten produceren
09:56
(AudioAudio) MattMatt EvansEvans: The kindssoorten of starssterren
whichwelke produceproduceren the blackzwart holesgaten
190
584741
3210
die we hier observeerden,
09:59
that we observedopgemerkt here
191
587975
1262
10:01
are the dinosaursdinosaurussen of the UniverseUniverse.
192
589261
1778
zijn de dinosaurussen van het universum.
10:03
They're these massivemassief things
that are oldoud, from prehistoricprehistorische timestijden,
193
591063
3675
Het zijn enorme, oude dingen
uit de prehistorie
10:06
and the blackzwart holesgaten are kindsoort of like
the dinosaurDinosaur bonesbeenderen
194
594762
2646
en de zwarte gaten zijn net
zoiets als dinosaurusbotten
10:09
with whichwelke we do this archeologyArcheologie.
195
597432
1618
waarmee wij aan archeologie doen.
10:11
So it letslaten we us really get
a wholegeheel nothernother anglehoek
196
599074
2548
We kunnen nu vanuit
een heel andere hoek kijken
10:13
on what's out there in the UniverseUniverse
197
601646
1881
naar wat er in het heelal gebeurt.
10:15
and how the starssterren camekwam to be,
and in the endeinde, of courseCursus,
198
603551
2763
Hoe de sterren ontstonden,
en uiteindelijk natuurlijk
10:18
how we camekwam to be out of this wholegeheel messknoeien.
199
606338
2699
hoe wij tevoorschijn kwamen
uit die hele rommel.
10:22
AAAA: Our challengeuitdaging now
200
610304
1652
AA: Onze uitdaging is nu
10:23
is to be as audaciousaudacious as possiblemogelijk.
201
611980
3094
de nodige durf aan de dag te leggen.
10:27
ThanksBedankt to LIGOLIGO, we know how
to buildbouwen exquisiteexquise detectorsdetectoren
202
615840
2902
Dankzij LIGO kunnen we nu
gevoelige detectoren bouwen
die naar het universum kunnen luisteren,
10:30
that can listen to the UniverseUniverse,
203
618766
1569
10:32
to the rustleruisen and the chirpTjilpen of the cosmoskosmos.
204
620359
3071
naar het ruisen
en het tjilpen van de kosmos.
10:35
Our jobbaan is to dreamdroom up and buildbouwen
newnieuwe observatoriesobservatoria --
205
623890
3188
Onze taak is het om te dromen
en nieuwe observatoria te bouwen --
10:39
a wholegeheel newnieuwe generationgeneratie of observatoriesobservatoria --
206
627102
2031
een hele nieuwe generatie
van observatoria --
10:41
on the groundgrond, in spaceruimte.
207
629157
1999
op de grond en in de ruimte.
10:43
I mean, what could be more gloriousglorieuze
than listeninghet luisteren to the BigGrote BangBang itselfzelf?
208
631559
4826
Ik bedoel, wat is er roemvoller
dan naar de Big Bang zelf te luisteren?
10:48
Our jobbaan now is to dreamdroom biggroot.
209
636973
1738
Onze taak is nu om groots te dromen.
10:51
DreamDroom with us.
210
639552
1231
Droom met ons.
10:52
Thank you.
211
640807
1159
Dank je.
10:53
(ApplauseApplaus)
212
641990
3523
(Applaus)
Translated by Rik Delaet
Reviewed by Peter Van de Ven

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Allan Adams - Theoretical physicist
Allan Adams is a theoretical physicist working at the intersection of fluid dynamics, quantum field theory and string theory.

Why you should listen

Allan Adams is a theoretical physicist working at the intersection of fluid dynamics, quantum field theory and string theory. His research in theoretical physics focuses on string theory both as a model of quantum gravity and as a strong-coupling description of non-gravitational systems.

Like water, string theory enjoys many distinct phases in which the low-energy phenomena take qualitatively different forms. In its most familiar phases, string theory reduces to a perturbative theory of quantum gravity. These phases are useful for studying, for example, the resolution of singularities in classical gravity, or the set of possibilities for the geometry and fields of spacetime. Along these lines, Adams is particularly interested in microscopic quantization of flux vacua, and in the search for constraints on low-energy physics derived from consistency of the stringy UV completion.

In other phases, when the gravitational interactions become strong and a smooth spacetime geometry ceases to be a good approximation, a more convenient description of string theory may be given in terms of a weakly-coupled non-gravitational quantum field theory. Remarkably, these two descriptions—with and without gravity—appear to be completely equivalent, with one remaining weakly-coupled when its dual is strongly interacting. This equivalence, known as gauge-gravity duality, allows us to study strongly-coupled string and quantum field theories by studying perturbative features of their weakly-coupled duals. Gauge-gravity duals have already led to interesting predictions for the quark-gluon plasma studied at RHIC. A major focus of Adams's present research is to use such dualities to find weakly-coupled descriptions of strongly-interacting condensed matter systems which can be realized in the lab.
More profile about the speaker
Allan Adams | Speaker | TED.com