TEDSummit
Joe Lassiter: We need nuclear power to solve climate change
ჯო ლასიტერი: კლიმატური ცვლილების პრობლემის გადასაჭრელად, ატომური ენერგია გვჭირდება
Filmed:
Readability: 4.3
1,192,799 views
ჯო ლასიტერი სიღრმისეულად მოაზროვნე და პირდაპირი პიროვნებაა, რომელიც კონცენტრირდება დაბალ ხარჯიანი ენერგიის სუფთა, დაცული და ნახშირბად-ნეიტრალური წყაროების განვითარებაზე. მსოფლიოს ენერომომარაგების მისეული ანალიზი, ატომური ენერგიის მწვავე საკითზე ფოკუსირდება, მათ შორის ატომური სადგურების ახალ დიზაინებზე, რომლებიც ეკონომიკურ კონკურენციას გაუწევენ წიაღისეულ საწვავს. ჩვენ გვაქვს პოტენციალი, რომ ატომური ენერგია უფრო უსაფრთხო და იაფი გავხადოთ, ვიდრე ეს წარსულში იყო, ამბობს ლასიტერი. ახლა, ჩვენ გეზი ამ მიმართულებით უნდა ავიღოთ.
Joe Lassiter - Energy scholar
Joe Lassiter focuses on one of the world’s most pressing problems: developing clean, secure and carbon-neutral supplies of reliable, low-cost energy all around the world. Full bio
Joe Lassiter focuses on one of the world’s most pressing problems: developing clean, secure and carbon-neutral supplies of reliable, low-cost energy all around the world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
მარტივია დაივივიწყოთ, რომ გასულ ღამეს,
00:12
It's easy to forget that last night,
0
980
2472
00:16
one billion people went to sleep
without access to electricity.
without access to electricity.
1
4203
3479
ერთი მილიარდი ადამიანი ელექტროენერგიის
გარეშე წავიდა დასაძინებლად.
გარეშე წავიდა დასაძინებლად.
00:20
One billion people.
2
8094
1330
ერთი მილიარდი.
00:22
Two and a half billion people
did not have access to clean cooking fuels
did not have access to clean cooking fuels
3
10298
4739
ორ-ნახევარ მილიარდ ადამიანს
სამზარეულო საწვავსა,
სამზარეულო საწვავსა,
ან გათბობაზე წვდომა არ ჰქონდა.
00:27
or clean heating fuels.
4
15553
1332
00:30
Those are the problems
in the developing world.
in the developing world.
5
18234
2362
ეს ის პრობლემებია,
რომლებიც განვითარებად სამყაროს აქვს
რომლებიც განვითარებად სამყაროს აქვს
00:32
And it's easy for us not to be empathetic
6
20982
2636
და ჩვენთვის მარტივია არ თანავუგრძნოთ
00:35
with those people
who seem so distanced from us.
who seem so distanced from us.
7
23642
2313
იმ ადამიანებს, რომლებიც
თითქოს ჩვენგან ასე შორს არიან.
თითქოს ჩვენგან ასე შორს არიან.
00:38
But even in our own world,
the developed world,
the developed world,
8
26331
2775
მაგრამ ჩვენ სამყაროშიც,
განვითარებულ სამყაროში,
განვითარებულ სამყაროში,
00:41
we see the tension of stagnant economies
9
29725
2905
ვხედავთ ეკონომიკის სტაგნაციას,
რომელიც ჩვენს გარშემო მყოფი ადამიანების
ცხოვრებაზე გავლენას ახდენს.
ცხოვრებაზე გავლენას ახდენს.
00:45
impacting the lives of people around us.
10
33234
2615
00:48
We see it in whole pieces of the economy,
11
36241
3104
ეკონომიკის ყველა დარგში ვხედავთ ამას,
00:51
where the people involved
have lost hope about the future
have lost hope about the future
12
39813
3099
სადაც ჩართულმა ადამიანებმა
მომავლის იმედი დაკარგეს
მომავლის იმედი დაკარგეს
00:55
and despair about the present.
13
43220
1722
და სასოწარკვეთილები არიან
აწმყოსთან მიმართებით.
აწმყოსთან მიმართებით.
00:57
We see that in the Brexit vote.
14
45457
1548
ამის მაჩვენებელია ბრექსიტი.
00:59
We see that in the Sanders/Trump
campaigns in my own country.
campaigns in my own country.
15
47546
3439
ეს ჩანს ჩემ ქვეყანაში,
სანდერს/ტრამპის კამპანიებში.
სანდერს/ტრამპის კამპანიებში.
01:03
But even in countries as recently
turning the corner
turning the corner
16
51667
4528
მაგრამ იმ ქვეყნებშიც კი,
რომლებიც განვითარებად სამყაროს
უახლოვდებიან,
უახლოვდებიან,
01:08
towards being in the developed world,
17
56619
1820
01:10
in China,
18
58463
1240
მაგალითად ჩინეთში,
01:11
we see the difficulty
that President Xi has
that President Xi has
19
59727
2576
ვხედავთ სირთულეებს,
რომელიც პრეზიდენტ შის აქვს
რომელიც პრეზიდენტ შის აქვს
01:14
as he begins to un-employ so many people
in his coal and mining industries
in his coal and mining industries
20
62700
4966
როცა ის ქვანახშირის ინდუსტრიაში
დასაქმებიდან უამრავ ადამიანს ათავისუფლებს,
დასაქმებიდან უამრავ ადამიანს ათავისუფლებს,
01:20
who see no future for themselves.
21
68214
1931
რომლებიც საკუთარ მომავალს ვერ ხედავენ.
როცა ჩვენ, როგორც საზოგადოება
ვარკვევთ თუ როგორ მოვაგვაროთ
ვარკვევთ თუ როგორ მოვაგვაროთ
01:23
As we as a society
figure out how to manage
figure out how to manage
22
71183
3003
01:26
the problems of the developed world
23
74210
1953
განვითარებული და განვითარებადი
სამყაროს პრობლემები,
სამყაროს პრობლემები,
01:28
and the problems of the developing world,
24
76187
2048
01:30
we have to look at how we move forward
25
78259
2848
ჩვენ წინ უნდა გავიხედოთ
01:33
and manage the environmental impact
of those decisions.
of those decisions.
26
81131
3710
და გავაკონტროლოთ ჩვენი
გადაწყვეტილებების გავლენა გარემოზე.
გადაწყვეტილებების გავლენა გარემოზე.
01:37
We've been working on this problem
for 25 years, since Rio,
for 25 years, since Rio,
27
85868
3099
ჩვენ ამ პრობლემაზე 25 წელია ვმუშაობთ,
რიოს შემდეგ,
რიოს შემდეგ,
01:40
the Kyoto Protocols.
28
88991
1683
კიოტოს ოქმით.
01:43
Our most recent move is the Paris treaty,
29
91223
2574
ჩვენი უახლესი ნაბიჯი პარიზის ხელშეკრულება
01:46
and the resulting climate agreements
30
94514
2574
და შემდგომი კლიმატური შეთანხმებებია,
01:49
that are being ratified
by nations around the world.
by nations around the world.
31
97112
2909
რომელთა რატიფიკაციაც
მსოფლიო ერების მიერ ხდება.
მსოფლიო ერების მიერ ხდება.
01:52
I think we can be very hopeful
32
100045
2187
ვფიქრობ, შეგვიძლია იმედიანად ვიყოთ,
01:54
that those agreements,
which are bottom-up agreements,
which are bottom-up agreements,
33
102256
3138
რომ ეს შეთანხმებები, რომლებიც
ნებაყოფლობით შეზღუდვებზეა,
ნებაყოფლობით შეზღუდვებზეა,
01:57
where nations have said
what they think they can do,
what they think they can do,
34
105418
2861
სადაც ერებმა თავად თქვეს,
რისი გაკეთება შეუძლიათ,
რისი გაკეთება შეუძლიათ,
02:00
are genuine and forthcoming
for the vast majority of the parties.
for the vast majority of the parties.
35
108303
4078
მხარეების დიდი უმრავლესობისგან
რეალურია და მოსალოდნელი.
რეალურია და მოსალოდნელი.
02:04
The unfortunate thing
36
112977
1568
სამწუხარო არის ის, რომ ახლა,
02:07
is that now, as we look
at the independent analyses
at the independent analyses
37
115205
3527
ეს კლიმატური შეთანხმებები რა შედეგებზე
უნდა იყოს პასუხისმგებელი,
უნდა იყოს პასუხისმგებელი,
02:10
of what those climate treaties
are liable to yield,
are liable to yield,
38
118756
3199
ამის დამოუკიდებელ ანალიზს თუ გადავხედავთ,
02:15
the magnitude of the problem
before us becomes clear.
before us becomes clear.
39
123083
2909
პრობლემის მასშტაბები
ჩვენთვის ნათელი ხდება.
ჩვენთვის ნათელი ხდება.
02:18
This is the United States
Energy Information Agency's assessment
Energy Information Agency's assessment
40
126965
4073
ეს შეერთებული შტატების ენერგეტიკის
საინფორმაციო სააგენტოს შეფასებაა,
საინფორმაციო სააგენტოს შეფასებაა,
თუ რა მოხდება,
ქვეყნებმა პარიზში დადებული
ქვეყნებმა პარიზში დადებული
02:23
of what will happen if the countries
implement the climate commitments
implement the climate commitments
41
131625
4688
კლიმატთან დაკავშირებული
ვალდებულებები რომ განახორციელონ,
ვალდებულებები რომ განახორციელონ,
02:28
that they've made in Paris
42
136337
2036
დღევანდელი დღიდან 2040 წლამდე.
02:30
between now and 2040.
43
138397
1951
02:33
It shows basically CO2 emissions
around the world
around the world
44
141221
4220
ის მსოფლიოში გამოყოფილი
ნახშირორჟანგის რაოდენობას აჩვენებს
ნახშირორჟანგის რაოდენობას აჩვენებს
02:37
over the next 30 years.
45
145465
1681
მომდენო 30 წლის განმავლობაში.
02:40
There are three things that you need
to look at and appreciate.
to look at and appreciate.
46
148236
3516
სამი რამეა, რასაც უნდა შეხედოთ
და შეაფასოთ.
და შეაფასოთ.
02:44
One, CO2 emissions are expected
to continue to grow
to continue to grow
47
152177
4171
პირველი, მომდევნო 30 წლის განმავლობაში
ნახშირორჟანგის გამოყოფის
ზრდაა მოსალოდნელი.
ზრდაა მოსალოდნელი.
02:48
for the next 30 years.
48
156372
1459
02:51
In order to control climate,
49
159265
2266
კლიმატის კონტროლისთვის,
02:54
CO2 emissions have to literally go to zero
50
162054
2986
ნახშირორჟანგის გამოყოფა
ნულამდე უნდა დავიდეს,
ნულამდე უნდა დავიდეს,
02:57
because it's the cumulative emissions
that drive heating on the planet.
that drive heating on the planet.
51
165564
4154
რადგან მათი დაგროვება იწვევს
პლანეტაზე ტემპერატურის ზრდას.
პლანეტაზე ტემპერატურის ზრდას.
03:02
This should tell you that we are losing
the race to fossil fuels.
the race to fossil fuels.
52
170445
4115
ეს აჩვენებს, რომ წიაღისეულ საწვავთან
მარათონს ვაგებთ.
მარათონს ვაგებთ.
03:07
The second thing you should notice
53
175567
1863
მეორე, რაც უნდა შეამჩნიოთ არის ის,
03:09
is that the bulk of the growth
comes from the developing countries,
comes from the developing countries,
54
177454
4293
რომ გამოყოფის ძირითადი ზრდა
განვითარებადი ქვეყნებიდან
განვითარებადი ქვეყნებიდან
03:13
from China, from India,
from the rest of the world,
from the rest of the world,
55
181771
3065
ჩინეთიდან, ინდოეთიდან
და დანარჩენი მსოფლიოდან მომდინარეობს,
და დანარჩენი მსოფლიოდან მომდინარეობს,
03:16
which includes South Africa
and Indonesia and Brazil,
and Indonesia and Brazil,
56
184860
3239
რომელიც სამხრეთ აფრიკას,
ინდონეზიასა და ბრაზილიას მოიცავს,
ინდონეზიასა და ბრაზილიას მოიცავს,
03:21
as most of these countries
move their people
move their people
57
189024
2829
რადგან ამ ქვეყნების უმეტესობა
თავიანთ ხალხს
თავიანთ ხალხს
03:24
into the lower range of lifestyles
58
192353
2911
დაბალი დონის ცხოვრებისკენ მიაქანებს,
03:27
that we literally take for granted
in the developed world.
in the developed world.
59
195288
3766
რაც ჩვენ, განვითარებულ ქვეყნებში,
თავისთავად მოცემულობად მიგვაჩნია.
თავისთავად მოცემულობად მიგვაჩნია.
03:32
The final thing that you should notice
60
200495
2383
და ბოლო, რაც ყურადღება მისაქცევია,
03:34
is that each year,
61
202902
1659
არის ის, რომ ყოველ წელს
03:37
about 10 gigatons of carbon are getting
added to the planet's atmosphere,
added to the planet's atmosphere,
62
205394
6960
დაახლოებით 10 გიგატონა ნახშირბადი
ემატება ატმოსფეროს
ემატება ატმოსფეროს
03:44
and then diffusing into the ocean
and into the land.
and into the land.
63
212994
2632
და შემდეგ ოკეანესა და მიწას ერევა.
03:48
That's on top of the 550 gigatons
that are in place today.
that are in place today.
64
216011
5310
ის ემატება 550 გიგატონა
უკვე არსებულ ნახშირბადს.
უკვე არსებულ ნახშირბადს.
03:54
At the end of 30 years,
65
222062
1834
30 წლის შემდეგ,
03:55
we will have put 850 gigatons
of carbon into the air,
of carbon into the air,
66
223920
4553
ჩვენ ჰაერში 850 გიგატონა
ნახშირბადი გვექნება
ნახშირბადი გვექნება
04:01
and that probably goes a long way
67
229171
2251
და ალბათ, გრძელი გზის გავლა მოგვიწევს,
04:03
towards locking in a 2-4 degree C increase
in global mean surface temperatures,
in global mean surface temperatures,
68
231446
6161
ზედაპირის გლობალური ტემპერატურის ზრდა
2-4 გრადუსამდე რომ შევზღუდოთ,
2-4 გრადუსამდე რომ შევზღუდოთ,
04:10
locking in ocean acidification
69
238140
2686
შევაჩეროთ ოკეანის დაჟანგვა
04:13
and locking in sea level rise.
70
241227
1977
და ზღვის დონის ზრდა.
04:16
Now, this is a projection made by men
71
244379
2826
ეს პერსპექტივა,
ადამიანის მიერაა შექმნილი,
ადამიანის მიერაა შექმნილი,
04:20
by the actions of society,
72
248197
1928
საზოგადოების ქმედებების შედეგია
04:22
and it's ours to change, not to accept.
73
250863
2476
და ჩვენვე არ უნდა შევეგუოთ,
არამედ უნდა შევცვალოთ.
არამედ უნდა შევცვალოთ.
04:25
But the magnitude of the problem
is something we need to appreciate.
is something we need to appreciate.
74
253912
3878
თუმცა, ამ პრობლემის მასშტაბები
უნდა გვესმოდეს.
უნდა გვესმოდეს.
სხვადასხვა ერები ენერგიის
სხვადასხვა წყაროს ირჩევენ.
სხვადასხვა წყაროს ირჩევენ.
04:30
Different nations make
different energy choices.
different energy choices.
75
258648
2443
04:33
It's a function
of their natural resources.
of their natural resources.
76
261115
2327
ეს დამოკიდებულია მათ ბუნებრივ რესურსებზე.
04:35
It's a function of their climate.
77
263466
2009
მათ კლიმატზე.
04:37
It's a function of the development path
that they've followed as a society.
that they've followed as a society.
78
265499
4482
განვითარების გზაზე, რომელსაც ისინი,
როგორც საზოგადოებები მიჰყვებიან.
როგორც საზოგადოებები მიჰყვებიან.
04:42
It's a function of where
on the surface of the planet they are.
on the surface of the planet they are.
79
270664
3503
ასევე იმაზე, თუ პლანეტის ზედაპირის
რომელ ნაწილში არიან.
რომელ ნაწილში არიან.
04:46
Are they where it's dark
a lot of the time,
a lot of the time,
80
274191
2500
არიან ისინი იქ,
სადაც უმეტეს დროს სიბნელეა,
სადაც უმეტეს დროს სიბნელეა,
04:48
or are they at the mid-latitudes?
81
276715
1861
თუ არიან ისინი შუა განედებზე?
04:50
Many, many, many things
go into the choices of countries,
go into the choices of countries,
82
278989
3719
ბევრი რამ დამოკიდებულია
ქვეყნების არჩევანზე
ქვეყნების არჩევანზე
04:55
and they each make a different choice.
83
283185
2177
და თითოეული მათგანი განსხვავებულ
არჩევანს აკეთებს.
არჩევანს აკეთებს.
04:58
The overwhelming thing
that we need to appreciate
that we need to appreciate
84
286878
3162
უდიდესი რამ, რაც უნდა შევაფასოთ,
05:02
is the choice that China has made.
85
290064
1917
არის ის არჩევანი,
რომელიც ჩინეთმა გააკეთა.
რომელიც ჩინეთმა გააკეთა.
05:04
China has made the choice,
86
292695
2594
ჩინეთმა მიიღო გადაწყვეტილება,
05:07
and will make the choice, to run on coal.
87
295313
2505
რომ არჩევანს ქვანახშირზე შეაჩერებს.
05:10
The United States has an alternative.
88
298358
2019
შეერთებულ შტატებს აქვს ალტერნატივა.
05:12
It can run on natural gas
89
300401
1757
ფიქლის გაზის გამოგონების შედეგად,
05:14
as a result of the inventions
of fracking and shale gas,
of fracking and shale gas,
90
302182
3825
რომელიც ჩვენ შტატებში გვაქვს.
05:18
which we have here.
91
306031
1471
მას შეუძლია ბუნებრივ აირზე იმუშაოს,
05:19
They provide an alternative.
92
307526
1565
ეს ქმნის ალტერნატივას.
ევროპის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და
განვითარების ორგანიზაციას არჩევანი აქვს.
განვითარების ორგანიზაციას არჩევანი აქვს.
05:22
The OECD Europe has a choice.
93
310662
2711
05:25
It has renewables that it can afford
to deploy in Germany
to deploy in Germany
94
313881
3069
მათ აღდგენადი ენერგიის წყარო აქვთ,
რომელიც გერმანიაში შეუძლიათ განათავსონ,
რომელიც გერმანიაში შეუძლიათ განათავსონ,
05:28
because it's rich enough
to afford to do it.
to afford to do it.
95
316974
2617
რადგან საკმარისად მდიდარია ამისათვის.
05:31
The French and the British
show interest in nuclear power.
show interest in nuclear power.
96
319615
5488
ფრანგები და ბრიტანელები
ატომური ენერგიის მიმართ იჩენენ ინტერესს.
ატომური ენერგიის მიმართ იჩენენ ინტერესს.
აღმოსავლეთ ევროპა,
ჯერ კიდევ, ძლიერ ერთგული რჩება
ჯერ კიდევ, ძლიერ ერთგული რჩება
05:37
Eastern Europe, still very heavily
committed to natural gas and to coal,
committed to natural gas and to coal,
97
325702
4605
ბუნებრივი აირის და ქვანახშირის მიმართ
05:42
and with natural gas
that comes from Russia,
that comes from Russia,
98
330331
2728
იმ ბუნებრივი აირის,
რომელიც რუსეთიდან მოდის,
რომელიც რუსეთიდან მოდის,
05:45
with all of its entanglements.
99
333083
1770
მთელი მისი პრობლემებით.
05:47
China has many fewer choices
100
335558
2457
ჩინეთს უფრო ნაკლები არჩევანი აქვს
05:50
and a much harder row to hoe.
101
338039
2250
და უფრო რთული სიტუაცია
პრობლემის გადასაწყეტად.
პრობლემის გადასაწყეტად.
05:53
If you look at China, and you ask yourself
102
341557
3032
თუ შეხედავთ ჩინეთს
და ჰკითხავთ საკუთარ თავს,
და ჰკითხავთ საკუთარ თავს,
05:56
why has coal been important to it,
103
344613
2204
რატომ იყო ნახშირი მისთვის
ასეთი მნიშვნელოვანი,
ასეთი მნიშვნელოვანი,
05:58
you have to remember what China's done.
104
346841
2212
უნდა გაიხსენოთ ჩინეთმა რა გააკეთა.
06:01
China brought people to power,
not power to people.
not power to people.
105
349534
3307
ჩინეთმა ხალხი მიიყვანა ენერგიამდე,
ენერგია კი არ მიიყვანა ხალხამდე.
ენერგია კი არ მიიყვანა ხალხამდე.
06:05
It didn't do rural electrification.
106
353380
2450
მან სოფლების ელექტროფიკაცია
კი არ მოახდინა,
კი არ მოახდინა,
06:08
It urbanized.
107
356427
1174
არამედ უბრანიზება განიცადა.
06:09
It urbanized by taking low-cost labor
and low-cost energy,
and low-cost energy,
108
357954
4204
ურბანიზება მოხდა დაბალანაზღაურებადი
მუშახელისა და დაბალფასიანი ენერგიის ხარჯზე
მუშახელისა და დაბალფასიანი ენერგიის ხარჯზე
06:14
creating export industries
109
362182
1917
ექსპორტის ინდუსტრიის შექმნით,
06:16
that could fund a tremendous
amount of growth.
amount of growth.
110
364123
2507
რომელსაც უდიდესი ზრდა შეუძლია დააფინანსოს.
06:19
If we look at China's path,
111
367535
2204
თუ ჩინეთის მაგალითს შევხედავთ,
06:21
all of us know that prosperity in China
has dramatically increased.
has dramatically increased.
112
369763
4133
ყველამ ვიცით, რომ ჩინეთში კეთილდღეობის
დონე მკვეთრად გაიზარდა
დონე მკვეთრად გაიზარდა
06:26
In 1980, 80 percent of China's population
113
374713
4546
1980 წელს ჩინეთის მოსახლეობის 80%
06:31
lived below the extreme poverty level,
114
379283
2434
უკიდურესი სიღარიბის
ზღვარს ქვემოთ ცხოვრობდა,
ზღვარს ქვემოთ ცხოვრობდა,
06:34
below the level of having
$1.90 per person per day.
$1.90 per person per day.
115
382493
3760
იმ ზღვარს ქვემოთ, როცა ადამიანზე
დღეში 1.90$ მოდის.
დღეში 1.90$ მოდის.
06:38
By the year 2000, only 20 percent
of China's population
of China's population
116
386658
5472
2000 წლისთვის კი, ჩინეთის მოსახლეობის
მხოლოდ 20% ცხოვრებდა
უკიდურესი სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ
უკიდურესი სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ
06:44
lived below the extreme poverty level --
117
392154
2534
06:47
a remarkable feat,
118
395498
1694
შესანიშნავი მიღწევაა
და უნდა ვაღიაროთ, რომ გარკეული
სამოქალაქო თავისუფლების ხარჯზე,
სამოქალაქო თავისუფლების ხარჯზე,
06:49
admittedly, with some costs
in civil liberties
in civil liberties
119
397977
2367
06:52
that would be tough to accept
in the Western world.
in the Western world.
120
400368
2956
რომელიც რთული მისაღები
იქნებოდა დასავლურ სამყაროში.
იქნებოდა დასავლურ სამყაროში.
ამ სიმდიდრის გავლენამ,
06:56
But the impact of all that wealth
121
404548
2907
06:59
allowed people to get
massively better nutrition.
massively better nutrition.
122
407479
3513
ადამიანებს საშუალება მისცა
უკეთესი საკვები მიეღოთ;
უკეთესი საკვები მიეღოთ;
გაეყვანათ წყლის მილები;
07:03
It allowed water pipes to be placed.
123
411484
2715
გაეყვანათ კანალიზაციის მილები;
07:06
It allowed sewage pipes to be placed,
124
414223
2459
07:08
dramatic decrease in diarrheal diseases,
125
416706
2972
მკვეთრად შემცირებულიყო
კუჭ-ნაწლავის დაავადებები,
კუჭ-ნაწლავის დაავადებები,
თუმცა გარკვეულწილად
ჰაერის დაბინძურების ხარჯზე.
ჰაერის დაბინძურების ხარჯზე.
07:12
at the cost of some outdoor air pollution.
126
420590
2623
მაგრამ 1980 წელს და დღესაც,
07:16
But in 1980, and even today,
127
424070
2280
07:18
the number one killer in China
is indoor air pollution,
is indoor air pollution,
128
426374
4007
ჩინეთში ნომერ პირველი დამღუპველი
შენობებს შიგნით დაბინძურებული ჰაერია,
შენობებს შიგნით დაბინძურებული ჰაერია,
07:22
because people do not have access
to clean cooking and heating fuels.
to clean cooking and heating fuels.
129
430833
4769
რადგან ადამიანებს წვდომა არ აქვთ სუფთა
სამზარეულოსა და სათბურ საწვავზე.
სამზარეულოსა და სათბურ საწვავზე.
დათვლილია, რომ 2040 წელს,
07:28
In fact, in 2040,
130
436066
2108
07:31
it's still estimated
that 200 million people in China
that 200 million people in China
131
439794
4775
ჩინეთში 200 მილიონ ადამიანს
სუფთა სამზარეულო საწვავზე
წვდომა ჯერ კიდევ არ ექნება.
წვდომა ჯერ კიდევ არ ექნება.
07:36
will not have access
to clean cooking fuels.
to clean cooking fuels.
132
444593
3551
07:41
They have a remarkable path to follow.
133
449133
2356
მათ სამაგალითო გზა აქვთ გავლილი.
07:44
India also needs to meet the needs
of its own people,
of its own people,
134
452854
4748
ინდოეთმა ასევე უნდა გაუსწოროს
ხალხის საჭიროებებს თვალი
ხალხის საჭიროებებს თვალი
07:49
and it's going to do that by burning coal.
135
457626
2174
და ის ამის გაკეთებას ქვანახშირის
დაწვით აპირებს.
დაწვით აპირებს.
07:52
When we look at the EIA's projections
of coal burning in India,
of coal burning in India,
136
460475
5478
როდესაც ინდოეთში ნახშირის წვის შესახებ,
EIA-ს პროგნოზებს ვუყურებთ,
EIA-ს პროგნოზებს ვუყურებთ,
ინდოეთი თითქმის 4-ჯერ მეტ ენერგიას
ქვანახშირისგან მოიმარაგებს,
ქვანახშირისგან მოიმარაგებს,
07:58
India will supply nearly four times
as much of its energy from coal
as much of its energy from coal
137
466591
4903
08:03
as it will from renewables.
138
471518
2039
ვიდრე აღდგენადი ენერგიისაგან.
08:06
It's not because they don't know
the alternatives;
the alternatives;
139
474962
2853
არა იმიტომ, რომ ალტერნატიული
საშუალებები არ იციან,
საშუალებები არ იციან,
08:09
it's because rich countries
can do what they choose,
can do what they choose,
140
477839
3745
არამედ იმიტომ, რომ მდიდარ ქვეყნებს
არჩვენის საშუალება აქვთ,
არჩვენის საშუალება აქვთ,
08:14
poor countries do what they must.
141
482162
2147
ღარიბი ქვეყნები კი აკეთებენ,
რაც სავალდებულოა.
რაც სავალდებულოა.
რა შეგვიძლია გავაკეთოთ ნახშირის გამოყოფის
დროზე შესაჩერებლად?
დროზე შესაჩერებლად?
08:18
So what can we do to stop
coal's emissions in time?
coal's emissions in time?
142
486198
3685
რა შეგვიძლია გავაკეთოთ,
რომ არსებული პროგნოზი შევცვლოთ?
რომ არსებული პროგნოზი შევცვლოთ?
08:22
What can we do that changes
this forecast that's in front of us?
this forecast that's in front of us?
143
490899
4612
08:27
Because it's a forecast that we can change
if we have the will to do it.
if we have the will to do it.
144
495535
4067
რადგან ეს პროგნოზი შეგვიძლია შევცვალოთ,
თუ ამის სურვილი გვექნება.
თუ ამის სურვილი გვექნება.
პირველ რიგში, პრობლემის მასშტაბზე
უნდა დავფიქრდეთ.
უნდა დავფიქრდეთ.
08:33
First of all, we have to think
about the magnitude of the problem.
about the magnitude of the problem.
145
501094
3419
08:36
Between now and 2040,
146
504537
2044
მიმდინარე წელსა და 2040 წელს შორის,
08:39
800 to 1,600 new coal plants
are going to be built around the world.
are going to be built around the world.
147
507104
5743
800-დან 1600-მდე ახალი ნახშირის საწარმო
იქნება აშენებული მსოფლიოში.
იქნება აშენებული მსოფლიოში.
ამ კვირაში, ერთიდან სამამდე 1 გიგავატიანი
სიმძლავრის ქვანახშირის საწარმო
სიმძლავრის ქვანახშირის საწარმო
08:46
This week, between one and three
one-gigawatt coal plants
one-gigawatt coal plants
148
514085
4609
08:50
are being turned on around the world.
149
518718
2211
ირთვება მსოფლიოში.
08:53
That's happening regardless
of what we want,
of what we want,
150
521817
4050
ეს ხდება, იმის მიუხედავად რა გვინდა,
08:57
because the people
that rule their countries,
that rule their countries,
151
525891
2508
რადგან ადამიანები,
რომლებიც საკუთარ ქვეყნებს მართავენ,
რომლებიც საკუთარ ქვეყნებს მართავენ,
09:00
assessing the interests of their citizens,
152
528423
2370
თავისი მოქალაქეების ინტერესებიდან გამოდიან
09:02
have decided it's in the interest
of their citizens to do that.
of their citizens to do that.
153
530817
3415
და გადაწყვიტეს, რომ ამის გაკეთება
მათი მოქალაქეების ინტერესებშია
მათი მოქალაქეების ინტერესებშია
09:07
And that's going to happen
unless they have a better alternative.
unless they have a better alternative.
154
535335
3967
და ესეც მოხდება
თუ მათ უკეთესი ალტერნატივა არ ექნებათ.
თუ მათ უკეთესი ალტერნატივა არ ექნებათ.
09:11
And every 100 of those plants will use up
155
539726
3757
ყოველი 100 ასეთი ნახშირის საწარმოზე
დაიხარჯება დედამიწის კლიმატის ბიუჯეტის
09:15
between one percent and three percent
156
543507
3131
1%-დან 3%-მდე.
09:18
of the Earth's climate budget.
157
546662
1618
ასე რომ, ყოველდღე სახლში მისვლისას,
როცა ფიქრობთ რა მოიმოქმედოთ
როცა ფიქრობთ რა მოიმოქმედოთ
09:21
So every day that you go home
thinking that you should do something
thinking that you should do something
158
549264
3491
09:24
about global warming,
159
552779
1276
გლობალურ დათბობის წინააღმდეგ,
კვირის ბოლოს გახსოვდეთ,
09:26
at the end of that week, remember:
160
554594
1932
რომ ვიღაცამ ნახშირის საწარმო ჩართო,
რომელიც 50 წელი იმუშავებს
რომელიც 50 წელი იმუშავებს
09:28
somebody fired up a coal plant
that's going to run for 50 years
that's going to run for 50 years
161
556550
4393
09:32
and take away your ability to change it.
162
560967
3076
და მისი შეცვლის საშუალებას არ მოგცემთ.
09:37
What we've forgotten is something
that Vinod Khosla used to talk about,
that Vinod Khosla used to talk about,
163
565972
3594
ის, რაც დაგვავიწყდა არის,
რაზეც ვინოდ ხოსლა საუბრობდა.
რაზეც ვინოდ ხოსლა საუბრობდა.
09:41
a man of Indian ethnicity
but an American venture capitalist.
but an American venture capitalist.
164
569590
3122
ეთნიკურად ინდოელი,
მაგრამ ამერიკელი კაპიტალისტი
მაგრამ ამერიკელი კაპიტალისტი
მან ჯერ კიდევ ადრეულ 2000-იანებში თქვა:
09:45
And he said, back in the early 2000s,
165
573339
2825
09:48
that if you needed to get
China and India off of fossil fuels,
China and India off of fossil fuels,
166
576188
4007
თუ ჩინეთის და ინდოეთის
წიაღისეული საწვავისგან ჩამოშორება გინდოდათ
წიაღისეული საწვავისგან ჩამოშორება გინდოდათ
უნდა შეგექმნათ ტექნოლოგია,
რომელიც "ჩინდიოეთის" ტესტს ჩააბარებდა.
რომელიც "ჩინდიოეთის" ტესტს ჩააბარებდა.
09:52
you had to create a technology
that passed the "Chindia test,"
that passed the "Chindia test,"
167
580219
3596
09:56
"Chindia" being the appending
of the two words.
of the two words.
168
584640
2459
"ჩინდოეთი" ორი სიტყვის შეერთებაა.
09:59
It had to be first of all viable,
169
587900
2359
პირველ რიგში,
ის შესრულებადი უნდა ყოფილიყო,
ის შესრულებადი უნდა ყოფილიყო,
10:02
meaning that technically, they could
implement it in their country,
implement it in their country,
170
590283
3594
რაც ტექნიკურად ნიშნავს, რომ მათ
ამის დანერგვა თავისთან უნდა შეძლებოდათ
ამის დანერგვა თავისთან უნდა შეძლებოდათ
10:05
and that it would be accepted
by the people in the country.
by the people in the country.
171
593901
3004
და მათ მოსახლეობას ეს უნდა მიეღო.
10:10
Two, it had to be a technology
that was scalable,
that was scalable,
172
598191
6573
მეორე: ტექნოლოგია მასშტაბებში
გაფართოებადი უნდა ყოფილიყო,
გაფართოებადი უნდა ყოფილიყო,
10:16
that it could deliver the same benefits
173
604788
3018
რომ ისეთივე სარგებელი მოეტანა
და იმავე გრაფიკით,
და იმავე გრაფიკით,
10:19
on the same timetable as fossil fuels,
174
607830
3077
როგორც წიაღისეულ საწვავს
10:23
so that they can enjoy the kind of life,
again, that we take for granted.
again, that we take for granted.
175
611387
3792
და შეძლებოდათ იმ ცხოვრებით ტკბობა,
რომელსაც ჩვენ მოცემულობად მივიჩნევთ.
რომელსაც ჩვენ მოცემულობად მივიჩნევთ.
10:27
And third, it had to be cost-effective
176
615766
2509
მესამე: ის ფინანსურად თვითკმარი
უნდა ყოფილიყო,
უნდა ყოფილიყო,
10:30
without subsidy or without mandate.
177
618299
2686
სუბსიდიების გარეშე.
10:33
It had to stand on its own two feet;
178
621432
2714
მას საკუთარი თავის შენახვა უნდა შეძლებოდა,
10:36
it could not be maintained
for that many people
for that many people
179
624170
3879
ის ვერ იმუშავებდა ამდენი ხალხისთვის,
10:40
if in fact, those countries
had to go begging
had to go begging
180
628073
2456
თუ ეს ქვეყნები თხოვნას დაუწყებდნენ,
10:43
or had some foreign country say,
"I won't trade with you,"
"I won't trade with you,"
181
631009
3819
ან თუ ზოგიერთი ქვეყანა ვაჭრობაზე
უარით დაემუქრებოდა,
უარით დაემუქრებოდა,
იმის სანაცვლოდ,
რომ მათ ტექნოლოგია შეეცვალათ.
რომ მათ ტექნოლოგია შეეცვალათ.
10:47
in order to get
the technology shift to occur.
the technology shift to occur.
182
635328
3283
10:52
If you look at the Chindia test,
183
640168
1686
თუ "ჩინდიოეთის" ტესტს შეხედავთ,
10:53
we simply have not come up
with alternatives that meet that test.
with alternatives that meet that test.
184
641878
4625
ჩვენ უბრალოდ არ მოგვიფიქრებია
ალტერნატივები,
ალტერნატივები,
რომლებიც ამ ტესტს შეესაბამება.
10:58
That's what the EIA forecast tells us.
185
646984
2844
EIA-ს პროგნოზი შემდეგს გვეუბნება:
11:02
China's building 800 gigawatts of coal,
186
650765
3350
ჩინეთი აშენებს 800 გიგავატ ნახშირის,
400 გიგავატ ჰიდრო
11:06
400 gigawatts of hydro,
187
654866
2184
11:09
about 200 gigawatts of nuclear,
188
657772
2372
და დაახლოებით 200 გიგავატ
სიმძლავრის ატომურ სადგურებს
სიმძლავრის ატომურ სადგურებს
11:12
and on an energy-equivalent basis,
adjusting for intermittency,
adjusting for intermittency,
189
660501
4061
ასევე ენერგო ეკვივალენტურად
ჩასანაცვლებლად,
ჩასანაცვლებლად,
დაახლოებით 100 გიგავატ
აღდგენადი ენერგიისას.
აღდგენადი ენერგიისას.
11:16
about 100 gigawatts of renewables.
190
664586
2291
11:19
800 gigawatts of coal.
191
667554
1908
800 გიგავატიანი ნახშირის სადგური.
ამას აკეთებენ მიუხედავად იმისა,
რომ ამის ხარჯი,
რომ ამის ხარჯი,
11:21
They're doing that, knowing the costs
better than any other country,
better than any other country,
192
669805
3552
სხვა ნებისმიერ ქვეყანაზე უკეთ იციან.
11:25
knowing the need better
than any other country.
than any other country.
193
673381
2552
ასევე ყველა სხვა ქვეყანაზე უკეთესად იციან
მათი საჭიროებები,
მათი საჭიროებები,
11:28
But that's what they're aiming for in 2040
194
676454
2627
მაგრამ ესაა რასაც მიზნად ისახავენ
2040 წლისთვის,
2040 წლისთვის,
11:31
unless we give them a better choice.
195
679105
2324
თუ უკეთეს ალტერნატივას არ შევთავაზებთ.
11:34
To give them a better choice,
196
682199
1440
უკეთეს ალტერნატივას,
11:35
it's going to have to meet
the Chindia test.
the Chindia test.
197
683663
2561
რომელიც "ჩინდოეთის" ტესტს ჩააბარებდა.
11:38
If you look at all the alternatives
that are out there,
that are out there,
198
686248
2658
თუ ყველა არსებულ ალტერნატივას გადახედავთ,
11:40
there are really two
that come near to meeting it.
that come near to meeting it.
199
688930
2500
ამ ტესტის ჩაბარების
ორი რეალური კანდიდატია.
ორი რეალური კანდიდატია.
პირველი, ახალ ატომურ სადგურებს ეხება,
რომელზეც რამდენიმე წუთში ვიტყვი
რომელზეც რამდენიმე წუთში ვიტყვი
11:43
First is this area of new nuclear
that I'll talk about in just a second.
that I'll talk about in just a second.
200
691865
3885
ეს ატომური სადგურების ახალი თაობაა,
რომლებიც შემუშავების პროცესშია
რომლებიც შემუშავების პროცესშია
11:48
It's a new generation of nuclear plants
that are on the drawing boards
that are on the drawing boards
201
696107
3300
მთელ მსოფლიოში
11:51
around the world,
202
699431
1276
და ადამიანები, ვინც ამას ქმნიან ამბობენ,
11:52
and the people who are
developing these say
developing these say
203
700731
2338
11:55
we can get them
in position to demo by 2025
in position to demo by 2025
204
703093
3541
რომ საცდელ მდგომარეობამდე მათი მიყვანა,
2025 წლისათვისაა შესაძლებელი
2025 წლისათვისაა შესაძლებელი
11:59
and to scale by 2030,
if you will just let us.
if you will just let us.
205
707252
3273
და თუ ნება იქნა გაფართოებადია
2030 წლისათვის.
2030 წლისათვის.
12:03
The second alternative
that could be there in time
that could be there in time
206
711246
2834
მეორე ალტერნატივა, რომელიც დროზე მოესწრება
დიდი ზომის მზის ელექტროსადგურებია,
რომლებიც ბუნებრივი აირითაა დაზღვეული,
რომლებიც ბუნებრივი აირითაა დაზღვეული,
12:06
is utility-scale solar
backed up with natural gas,
backed up with natural gas,
207
714771
3705
რომელიც შეგვიძლია დღეს გამოვიყენოთ.
12:10
which we can use today,
208
718500
1724
12:12
versus the batteries
which are still under development.
which are still under development.
209
720248
2934
ბატარეების მაგივრად, რომლებიც
ჯერ კიდევ შემუშავების პროცესშია.
ჯერ კიდევ შემუშავების პროცესშია.
მაშ, რა აფერხებს ახალ ატომურ სადგურებს?
12:16
So what's holding new nuclear back?
210
724589
2335
12:19
Outdated regulations
and yesterday's mindsets.
and yesterday's mindsets.
211
727686
3675
მოძველებული რეგულაციები და აზროვნება.
ჩვენ არ გამოგვიყენებია უახლესი მეცნიერული
აზროვნება რადიაციულ ჯანმრთელობაზე
აზროვნება რადიაციულ ჯანმრთელობაზე
12:23
We have not used our latest
scientific thinking on radiological health
scientific thinking on radiological health
212
731972
4195
რომ გადავიაზრით როგორ
ვესაუბრებით ამაზე საზოგადოებას
ვესაუბრებით ამაზე საზოგადოებას
12:28
to think how we communicate
with the public
with the public
213
736191
2688
12:30
and govern the testing
of new nuclear reactors.
of new nuclear reactors.
214
738903
2378
და როგორ ვმართავთ
ახალი ბირთვული რეაქტორების ტესტირებას.
ახალი ბირთვული რეაქტორების ტესტირებას.
12:33
We have new scientific knowledge
that we need to use
that we need to use
215
741729
4197
ჩვენ ახალი სამიცნიერო ცოდნა გვაქვს,
რომელიც ატომური ინდუსტრიის რეგულრების
გასაუმჯობესებლად უნდა გამოვიყენოთ.
გასაუმჯობესებლად უნდა გამოვიყენოთ.
12:37
in order to improve the way
we regulate nuclear industry.
we regulate nuclear industry.
216
745950
4539
ასევე ჩვენ გვაქვს აზროვნება,
12:42
The second thing is we've got a mindset
217
750872
2449
12:45
that it takes 25 years
and 2 to 5 billion dollars
and 2 to 5 billion dollars
218
753345
2809
რომლის თანახმადაც
ატომური სადგურის აგებას,
ატომური სადგურის აგებას,
25 წელი და 2-დან 5 მილიარდამდე
დოლარი სჭირდება.
დოლარი სჭირდება.
12:48
to develop a nuclear power plant.
219
756178
1735
12:49
That comes from the historical,
military mindset
military mindset
220
757937
3929
ეს ისტორიულად,
სამხედრო აზროვნებიდან მომდინარეობს,
სამხედრო აზროვნებიდან მომდინარეობს,
ადგილებიდან სადაც
ატომური ენერგია წარმოიშვა.
ატომური ენერგია წარმოიშვა.
12:54
of the places nuclear power came from.
221
762443
2408
ეს ახალი ატომური საწარმოები ამბობენ,
12:57
These new nuclear ventures are saying
222
765356
2211
რომ შეუძლიათ კილოვატსაათი ენერგია
5 ცენტად მოგვაწოდონ.
5 ცენტად მოგვაწოდონ.
12:59
that they can deliver power
for 5 cents a kilowatt hour;
for 5 cents a kilowatt hour;
223
767591
2905
ეს შეუძლიათ 100 გიგავატისთვის წელიწადში.
13:03
they can deliver it
for 100 gigawatts a year;
for 100 gigawatts a year;
224
771212
2601
მათ საცდელად ამის გაშვება
2025 წლისათვის შეუძლიათ
2025 წლისათვის შეუძლიათ
13:06
they can demo it by 2025;
225
774543
2229
13:09
and they can deliver it in scale by 2030,
226
777168
3005
და საშუალებას თუ მივცემთ
შეუძლიათ სრულ მასშტაბებამდე
2030 წლისთვის გააფართოვონ.
2030 წლისთვის გააფართოვონ.
13:12
if only we give them a chance.
227
780634
2199
13:16
Right now, we're basically
waiting for a miracle.
waiting for a miracle.
228
784064
2903
ამ წუთს ჩვენ ფაქტიურად სასწაულს ველით
და ის რაც გვჭირდება არჩევანის საშუალებაა.
13:19
What we need is a choice.
229
787888
1584
13:21
If they can't make it safe,
if they can't make it cheap,
if they can't make it cheap,
230
789952
2804
თუ ეს ვერ მოხდება უსაფრთხოდ,
თუ ეს ვერ მოხდება იაფად,
თუ ეს ვერ მოხდება იაფად,
13:24
it should not be deployed.
231
792780
1817
მაშინ ის არ უნდა დაინერგოს.
13:26
But what I want you to do
is not carry an idea forward,
is not carry an idea forward,
232
794621
4054
ის რაც თქვენგან მინდა
არა იდეის გავრცელებაა,
არა იდეის გავრცელებაა,
არამედ ის, რომ მისწეროთ
თქვენს ლიდერებს,
თქვენს ლიდერებს,
13:30
but write your leaders,
233
798699
1651
13:32
write the head of the NGOs you support,
234
800374
2378
მისწეროთ არასამთავრობო ორგანიზაციების
ხელმძღვანელებს, რომლებსაც მხარს უჭერთ
ხელმძღვანელებს, რომლებსაც მხარს უჭერთ
13:34
and tell them to give you the choice,
235
802776
2943
და უთხარით რომ თქვენ მოგცენ
არჩევანის საშუალება და არა წარსულს
არჩევანის საშუალება და არა წარსულს
13:38
not the past.
236
806290
1151
დიდი მადლობა.
13:39
Thank you very much.
237
807465
1184
13:40
(Applause)
238
808673
4792
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Joe Lassiter - Energy scholarJoe Lassiter focuses on one of the world’s most pressing problems: developing clean, secure and carbon-neutral supplies of reliable, low-cost energy all around the world.
Why you should listen
As the Senator John Heinz Professor of Management Practice in Environmental Management, Retired and current Senior Fellow at Harvard Business School, Joe Lassiter studies how high-potential ventures attacking the energy problem are being financed and how their innovations are being brought to market in different parts of the world. In the MBA and executive education programs, he teaches about the lessons learned from these ventures as well as potential improvements in business practices, regulation and government policy. Lassiter also supports University-wide efforts as a faculty fellow of the Harvard Environmental Economics Program and a faculty associate of the Harvard University Center for the Environment.
Following a 20-year career leading technology businesses, Lassiter joined HBS in 1996. He has taught courses in entrepreneurial finance, entrepreneurial marketing and innovation in business, energy & environment. For Harvard University, he taught courses in innovation & entrepreneurship to undergraduates, graduate students and post-doctoral fellows across the University and its affiliated hospitals. From its founding in 2010 until 2015, Lassuter was Faculty Chair of the University-wide Harvard Innovation Lab (Harvard i-lab).
Lassiter received his BS, MS, and PhD from MIT and was awarded National Science, Adams and McDermott Fellowships. He was elected to Sigma Xi.
Joe Lassiter | Speaker | TED.com