Russell Foster: Why do we sleep?
Рассел Фостер: Бид яагаад унтдаг вэ?
Russell Foster studies sleep and its role in our lives, examining how our perception of light influences our sleep-wake rhythms. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
унтаж ѳнгѳрѳѳдѳг ба
хэлж байна вэ гэвэл
нойрны талаар боддоггүй.
огт эргэцүүлж боддоггүй.
аваачмаар байна.
байгалиас заяасан анагаагч минь,
юу хийчихсэн юм бол?"
[Залруулга: Хенри IV, 2 дугаар хэсэг]
холбогч алтан гинж юм."
нэгэн жүжгийн зохиолч.
бага зэрэг ѳѳрчлѳгдѳнѳ.
20 дугаар зууны эхээр хэлжээ:
хэлсэн үгийг санах байх.
амьтдад зориулагдсан."
нойртой холбоотой юу хийв?
цахилгаан чийдэнг хэрэглэснээр
бараг ѳвчинд тооцох болов.
ѳвчин мэтээр үзэх болсон нь таагүй.
гүнзгий учир шалтгаантай.
Яагаад бид нойрыг тэгтлээ үл ойшооно вэ?
хийдэггүйд асуудал оршино.
Үгүй ээ, буруу.
амьдралын маш чухал хэсэг.
тайлбарлаж эхэлж байна.
судлаачаас авсан юм.
мэдэхгүй бөгөөд
Тэд намайг авсныг анзаараагүй байх.
таныг унтаж байхад
илүү идэвхитэй байдаг.
дан хэсгээс биш,
сүлжээнээс үүсдэг.
завсарын тархины суурь хэсэг.
сонирхолтой бүтцүүд байгаа.
хэзээ сэрэх нь сайн,
хэлж ѳгдѳг бѳгѳѳд
завсарын тархины бусад хэсгүүдтэй,
мэдрэлийн эсүүдтэй харьцдаг.
дохиоллыг цааш дамжуулж,
хэсэг хүртэл тархаж,
мэдрэлийн дамжуулагчуудад хүрснээр
сэрэхийг шийддэг байна.
32 жилийг авдаг гэж ярилцсан.
яг юу болохыг тайлбарлаагүй.
ойлголтод хүрээгүй байна.
өдрийн турш элэгдээд,
үеэ ѳнгѳрѳѳсѳн ойлголт.
эд эсүүд
идэвхжиж, нѳхѳн сэргээгддэг.
бодисын солилцооны
хангалттай нотолгоо байгаа юм.
хүнийг харьцуулж үзвэл
110 калори л болно.
ѳгдѳг илчлэг шүү дээ.
тѳдийлѳн итгэхгүй байгаа.
байгаа 3 дахь санаа буюу
ой санамжийн нэгдэл юм.
нойрмог үедээ
давхцал маш чухал.
эргэж санах тухай биш.
хялбар шийдэх чадвар нь
нэмэгддэг гэсэн тооцоо бий.
бүтээлч чанарыг нэмэгдүүлдэг.
тухай гурван тайлбар байна.
тайлбарууд нь олон янз бѳгѳѳд
болж унтдаг байж болно.
энгийн зэрэглэлийн суудлаас
зүйрлэдэг байсан.
зэрэглэлд шилжихээс хамаагүй өөр.
гайхмаар зүйл нь
талаар ярилцъя.
нойрны дутагдалтай байгаа.
бидний ихэнх нь
унтаж ѳнгѳрүүлдэг байжээ.
энэ үзүүлэлт хамаагүй муу байгаа.
9 цагийн нойр хэрэгтэй бол
Жишээ нь: ахмад настангууд.
ямар нэг хэмжээгээр
таваас бага цаг унтдаг.
20 орчим хувийг эзэлдэг ба
ажиллах шаардлагыг нь дагадаггүй.
давтамжинд тогтсон байдаг.
ээлжнээсээ буугаад
Энэ бол сэрүүн байх ёстой цаг"
нойрны чанар маш муу байдаг,
хэдэн арван сая хүн
шаналж байдаг.
байгаа хүн байна уу?
маш их баярлалаа.
хүсээд байгаа шүү дээ.
мэдрэмж тѳдий бус
үүрэглэж үзсэн байдаг бол
ослын тохиолдол
зүүрмэглэснээс болдог байна.
ажиллуулсны үр дүнд
сэтгэн бодох чадвар муудаж,
үүнээс ч муу мэдээ байна.
сэргээх зүйлсийг хүсч эхэлдэг.
хамгийн ѳргѳн тархсан сэргээш.
никотин хэрэглэдэг.
тусламжтай сэргэг байсаар
унтах хэрэгтэй байгаа ч
Юу хийх вэ?" гэж хэлнэ.
ундаа хэрэглэхэд хүрнэ.
унтахад тус болдог.
Зүгээр л түр тайвшруулна.
үр дүнгээ ѳгдѳг арга боловч
унтахын тулд хэрэглэсээр
жин нэмэлт.
түүнээс бага цаг унтдаг бол
ялгаруулалтыг нэмэгдүүлдэг.
хэрэгтэй байна" гэж хэлнэ.
ялангуяа чихэр.
холбоо байна.
ой тогтоолт бууралт.
том асуудал биш,
нойрны дутагдалтай давхцан
жинхэнэ асуудал.
дархлаа сулрахад хүргэдэг.
халдварт өртөх нь их.
тусах магадлал өндөр.
глюкоз нэмэгдүүлдэг.
чихрийн шижинтэй болно.
асар их зүйлийн шалтаан болдог.
зөвхөн тархийг гэмтээгээд зогсохгүй
тохирсон яг цаг байх.
нойр авч чадсан болов уу?"
нойр авдаг гэж бодож байна вэ?
та нарын зөвлөгөөг сонсъё.
асууж байгаа байх
үгүйгээ яаж мэдэх вэ?"
сэрүүлэг хэрэгтэй бол,
сэргээгч хэрэгтэй бол,
бухимдсан бол,
харагдаж байна гэж хэлбэл
Өөрийгөө сонс.
маягтай байж магадгүй.
оромж болго.
өрөөгөө аль болох харанхуй болго.
30 минутын өмнөөс
нэмэгдүүлж нойрыг алдагдуулдаг.
өмнө хийдэг зүйл юу вэ?
угаалгын өрөөнд ороод
хамгийн буруу зүйл.
Компьютеруудаа унтраа.
байхыг хичээ,
битгий хэрэглэ.
гэрлийг багасгах талаар ярилаа.
биеийн биологийн цагийг
нойронд умбуулах зүйлсийг хий.
Харин ямар таамаглал байдаг вэ?
орой сэрэх биологийн хандлагатай,
Заримд нь арай бага хэрэгтэй.
өөрийгөө сонсох.
үгүй юу?
бага нойр хэрэгтэй.
бат бөх байдал нь алдагддаг.
эрүүл, хөрөнгөтэй, ухаантай болгодог.
чинээлэг болгодог гэсэн
ямар ч нөлөө байхгүй.
эрт болон орой сэрдэг хүмүүсийн
зүгээр л эрт босдог хүмүүс нь
хэдхэн хоромд
өвчин болон нойрны дутагдалтай холбоотой
тэсрэлт хийж буй
харах өнцгийг тань өөрчилмөөр байна.
сэтгэцийн хурц өвчинд
холбоотой байсаар ирсэн ч
хүмүүс дахин үүнийг хайхарч эхэлсэн.
тайвшруулагч хэрэглэж байгаа юм чинь
нойрны доголдолтой л байна шүү дээ.
нойрны асуудалд хүргэж байгаа юм."
100 жилийн өмнөөс
гэдгийг үл ойшоож байсан.
шизофрени, сэтгэцийн өөрчлөлт
хийсэн судалгаагаа хэвлүүлсэн бөгөөд
24 цагийн бүтэц илрээгүй.
тэр чигтээ сүйрсэн байсан.
тааруулах ч чадваргүй байсан.
орой сэрсээр
бүрэн алдагдсан.
зүгээр нэг холбоотой бус,
сэтгэцийг тань эрүүл байлгадаг
чухал хэсэг болж байсан
хүргэж байсан.
хэвлүүлсэн ба тэр нь
генүүд хувирахад
энэхүү маш чухал 2 систем
нотолгоо байна.
бусад ажлууд ундарсан.
үндэс болдог бөгөөд
болох эрсдэл өндөртэй залуус
онош гарахаас өмнө
нойрны хэмтэй болсон байсан.
сэтгэцийн эмгэгийг
хүндрүүлдэг байх магадлалтай юм.
Дэн Фриман төрөл бүрийн арга
нойрыг тогтворжуулахад
50 хувиар буурсан.
2 системийг ойлгосноор
маш сонирхолтой зүйл байгааг олсон.
эмгэг нь тархинд
зохицуулагдаж байдгийг ойлгосон.
хэрвээ бид нойр
анхааруулах дохио
урагшлах боломжтой.
эмзэг байгааг мэдэж чадвал
миний хувьд хамгийн сонирхолтой нь,
нойрны төвүүдийг
болгож болно.
нойрыг тогтворжуулахад
эрүүл болгож чадна.
сэтгэцийн өвчлөлийн
намдааж чадна.
нойронд нухацтай хандах хэрэгтэй.
үетэй харьцуулахад
тэс ондоо ханддаг.
нойр чухал гэдгийг мэдэж байсан.
хамгийн зөв сонголт.
анхаарал төвлөрөлт, шийдвэр гаргах чадвар,
эрүүл мэндийг дээшлүүлнэ.
энэ таны сэтгэл санааны өөрчлөлт,
архи уух сонирхлыг багасгана.
сэтгэцийн эмгэгийн шалтгааны
тэдгээр хүнд хэцүү нөхцөлийг
Жим Бутчерийн хэлснээр:
зөвлөж чадах байна.
ABOUT THE SPEAKER
Russell Foster - Circadian neuroscientistRussell Foster studies sleep and its role in our lives, examining how our perception of light influences our sleep-wake rhythms.
Why you should listen
Much as your ear does double duty (balance plus hearing), Russell Foster posits that the eye has two jobs: creating vision, but also -- as a completely separate function -- managing our perception of light and dark, providing the clues that our circadian rhythms need to regulate sleep-wake cycles. He and his team at the University of Oxford are exploring a third kind of photoreceptor in the eye: not a rod or a cone but a photosensitive retinal ganglion cell (pRGC) that detects light/dark and feeds that information to the circadian system. As Foster explains: "Embedded within our genes, and almost all life on Earth, are the instructions for a biological clock that marks the passage of approximately 24 hours." Light and dark help us synchronize this inner clock with the outside world.
The research on light perception hits home as we age -- faced with fading vision, we also risk disrupted sleep cycles, which have very serious consequences, including lack of concentration, depression and cognitive decline. The more we learn about how our eyes and bodies create our sleep cycles, the more seriously we can begin to take sleep as a therapy.
Russell Foster | Speaker | TED.com