Michelle Kuo: The healing power of reading
Michelle Kuo: စာဖတ်ခြင်းရဲ့ ကုစားပေးနိုင်တဲ့ စွမ်းအား။
Michelle Kuo believes in the power of reading to connect us with one another, creating a shared universe. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
about how reading can change our lives
ကျွန်မတို့ရဲ့ဘဝကိုပြောင်းလဲပေးနိုင်ပုံနဲ့
ကန့်သတ်ချက်တွေအကြောင်းပါ။
can give us a shareable world
ဆက်သွယ်မှုရဲ့ မျှဝေလို့ရတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုကို
အကြောင်းကို ပြောပြချင်ပါတယ်။
is always partial.
နှစ်ခြိုက်စရာကောင်းပုံကိုပါ။
a lonely, idiosyncratic undertaking.
တစ်ဦးချင်းထူးခြားတဲ့ အရာပါ။
novelist James Baldwin.
ဝတ္ထုရေးဆရာ James Baldwin ပါ။
in Western Michigan in the 1980s,
ကျွန်မ ကြီးပြင်းလာတော့
interested in social change.
အာရှသား စာရေးဆရာတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။
ကျွန်မ တွေးမိတယ်၊
as a way to feel racially conscious.
သတိရှိတာ ခံစားမိဖို့ နည်းတစ်ခုအဖြစ်နဲ့ပါ။
I wasn't myself African American,
အာဖရိကန် အမေရိကန်မဟုတ်တာ သိတဲ့အတွက်
and indicted by his words.
စွဲချက်တင်နေတယ်လို့ ခံစားရတယ်။
who have all the proper attitudes,
သဘောထားကြီးသူတွေဆိုပေမဲ့
and you somehow expect them to deliver,
မျေှာ်လင့်တဲ့အတိုင်း ပေးအပ်ရမယ့်အခါမှာ
သူတို့ ရှိမနေကြဘူး။"
သူတို့ ရှိမနေကြဘူး။
ကျွန်မယူလိုက်တယ်။
in the United States.
ဒေသတွေထဲက တစ်ခုပေါ့။
by a powerful history.
ပုံဖော်ထားတဲ့နေရာပါ။
risked their lives to fight for education,
ပညာရေးနဲ့ မဲပေးခွင့်အတွက် တိုက်ပွဲဝင်ဖို့
သင်တန်းအောင်ပြီး
and go to college.
တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ချင်ခဲ့တယ်။
လမ်းညွှန်အကြံပေးမရှိပေမဲ့
to the local county jail.
အကျဉ်းထောင်ကိုပို့တယ်။
တွေ့ဆုံခဲ့တဲ့ ကျောင်းပါ။
he was in the eighth grade.
ထိန်းသိမ်းခံရတယ်၊ သူက အဌမတန်းမှာပါ။
မြင်ရတာ မုန်းတယ်။
when they got into a fight
နှစ်ယောက်ကြားထဲ သူခုန်ဝင်ပြီး
ကျွန်မ မြင်ခဲ့တယ်။
school was just too depressing
တစ်ခါတစ်လေ သူပြောတယ်၊
and teachers were quitting.
ဆရာတွေက ထွက်နေတာကြောင့်ပါ။
and was just too tired to make him come.
ကျောင်းလာအောင်လုပ်ဖို့ ပင်ပန်းလွန်းလို့ပါ။
to get him to come to school.
ကျွန်မ တာဝန်ယူလိုက်တယ်။
and zealously optimistic,
စိတ်အားထက်သန်တဲ့ အကောင်းမြင်သူဖြစ်လို့ပါ။
just to show up at his house
သူ့အိမ်ရှေ့မှာ အရောင်ပြပြီး
come to school?"
လို့ ပြောတာပါ။
စတင်ဖြစ်ထွန်းလာတယ်။
he was reading books.
စာအုပ်တွေ သူဖတ်နေခဲ့တယ်။
how to connect to Patrick,
ဝင်ခွင့်ရခဲ့တယ်၊
where should I put myself,
မေးခွန်းကိုရင်ဆိုင်ခဲ့တယ်၊
was a place where people with money,
အခွင့်အရေးရှိတဲ့လူတွေ၊
the chance to leave.
အထီးကျန်ပြီး ပင်ပန်းနေတယ်။
that I could do more change
ပိုကြီးမားတဲ့ အတိုင်းအတာမှာ
a prestigious law degree.
ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အယုံသွင်းခဲ့တယ်။
to graduate from law school,
had got into a fight and killed someone.
လူတစ်ယောက်ကို သတ်လိုက်တယ်တဲ့။
ဒါကို မယုံကြည့်ခဲ့ပေမဲ့
သိနေခဲ့တယ်။
the year after I left.
သူ ကျောင်းကထွက်လိုက်တယိလို့ ပြောတယ်။
to tell me something else.
အခြားတစ်ခု ပြောချင်နေခဲ့တယ်။
that he had had a baby daughter
သူ့မှာ သိပ်မကြာခင်ကမှ မွေးတဲ့
ခံစားရတယ်တဲ့။
was rushed and awkward.
ကမန်းကတန်း၊ ခွကျကျဖြစ်ခဲ့တယ်။
a voice inside me said,
ကျွန်မရဲ့ကိုယ်တွင်းက အသံတစ်သံက ပြောတာက
you'll never come back."
နင်ပြန်လာမှာမဟုတ်ဘူး"တဲ့။
and I went back.
ကျွန်မ ပြန်လာခဲ့တယ်။
with his legal case.
ဆိုပြီး ပြန်သွားတွေ့တယ်။
when I saw him a second time,
သူ့ကို ဒုတိယအကြိမ်တွေတဲ့အခါ
ထင်ပြီး ပြောခဲ့တာက
write a letter to your daughter,
စာတစ်စောင် ရေးလိုက်ပါလား။
and a piece of paper,
လှမ်းပေးလိုက်တော့
that he handed back to me,
စာရွက်ကို မြင်တဲ့အခါ
သူအမှားလုပ်ထားတယ်။
ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် တွေးမိတာက
could dramatically improve
အလွန်တိုတောင်းတဲ့ အချိန်ကာလအတွင်းမှာ
could dramatically regress.
နိုင်တယ်လို့တော့ တစ်ခါမှ မတွေးမိခဲ့တာပါ။
to his daughter.
I'm sorry for not being there for you."
သမီးနားမှာ ရှိမနေတဲ့အတွက် စိတ်မကောင်းဘူး"
he had to say to her.
သူပြောဖို့လိုတယ်လို့ ခံစားမိတာအကုန်ပါ။
that he has more to say,
ဒိထက်ပိုပြောဖို့ ဘယ်လိုစည်းရုံးနိုင်မလဲ၊
he doesn't need to apologize for.
အစိတ်အပိုင်းတွေပေပါ့၊
to share with his daughter.
သူ့ကို ခံစားေစချင်တာပါ။
စာအုပ်တွေယူလာပေးခဲ့တယ်။
ဖြစ်လာခဲ့တယ်။
လမ်းညွှန်စာအုပ်တွေ ယူလာပေးပြီး
his favorite book, the dictionary.
အဘိဓာန်ပါ။
both of us reading.
နာရီနဲ့ချီကာ တိတ်ဆိတ်စွာ ထိုင်ကြတယ်။
we would read poetry.
ကဗျာစာပေတွေဖတ်ကြတယ်။
hundreds of haikus,
ရာနဲ့ချီတဲ့ ဟိုက်ကူကဗျာတွေပေါ့၊
လက်ရာတစ်ခုပါ။
"Share with me your favorite haikus."
ဟိုက္ကူကို ငါနဲ့ မျှဝေဦး။"
I keep house casually."
ငါ အိမ်ကိုစောင့်တာ သာမန်ကာလျှံကာ"
no one punished me!"
ဘယ်သူမှ ငါ့ကို ဒဏ်မပေး"
about the first day of snow falling,
ပထမဆုံး နှင်းကျတဲ့အကြောင်းပါ။
from each other's coats."
တစ်ကောင်စီရဲ့ အမွှေးတွေကနေ"
လျှို့ဝှက်ဆန်းကျယ်ပြီး
as the words themselves.
နေရာလပ်ဟာ အရေးပါပါတယ်။
ကျွန်မတို့ဖတ်ခဲ့တယ်၊
his wife working in the garden
ကျန်တဲ့ အသက်တာကို
the rest of their lives together.
သဘောပေါက်ပြီး ရေးခဲ့တာပါ။
ပိုမအိုမင်းတော့ဘူး"တဲ့။
like the early cloud
အစောပိုင်း တိမ်လိုလျော့ပါးသွားလိမ့်မယ်။
slowly comes to itself"
ဖြည်းဖြည်းချင်း ဖြစ်တည်လာ"
line was, and he said,
Patrick ကို ကျွန်မမေးတော့
ပိုမအိုမင်းတော့ဘူး"တဲ့။
of a place where time just stops,
အရေးမပါတော့တဲ့
if he had a place like that,
ထဝရ ရှိတဲ့နေရာရှိလား
alongside someone else,
တစ်ယောက်နဲ့ အတူယှဉ်ပြီးဖတ်တဲ့အခါ
to that person, becomes personal to you.
ဖြစ်လာလို့၊သင့် ကိုယ်ပိုင်ဖြစ်လာလို့ပါ။
ကျွန်မတို့ဖတ်ကြတယ်။
ကျွန်မတို့ဖတ်တယ်၊
himself to read and write
အမေရိကန် ကျွန်တစ်ယောက်ဖြစ်ပြီး
because of his literacy.
of Frederick Douglass as a hero
လို့တွေးရင်း ကြီးပြင်းကာ
as one of uplift and hope.
မျှော်လင့်ချက် တစ်ခုအဖြစ် ထင်ခဲ့တယ်။
in a kind of panic.
ကြောက်စရာလို ဖြစ်စေခဲ့တယ်။
of how, over Christmas,
လွတ်လပ်မှုကို မဖြေရှင်းနိုင်တာ သက်သေပြဖို့
ခရစ်စမတ်အလွန်မှာ
that they can't handle freedom.
ပုံ ဇာတ်လမ်းကို သူ ဥပါဒါန်ဖြစ်ခဲ့တယ်။
stumbling on the fields.
ဒယီးဒယိုင်ဖြစ်နေမှာမို့ပါ။
Patrick က ပြောတယ်။
who, like slaves,
သူတို့ရဲ့အခြေအနေကို
နာကျင်လွန်းတာ၊
about how far we have to go.
တွေးဖို့ နာကျင်လွန်းတာပါ။
to get rid of thinking!
တွေးတာကို ရှင်းပစ်ဖို့ပဲ၊
of my condition that tormented me."
အကြောင်း မဆုံးနိုင်အောင် တွေးခြင်းပါ"
to write, to keep thinking.
သတ္တိရှိတယ်လို့ Patrick က ပြောတယ်။
how much he seemed like Douglass to me.
နေပုံရတာ ဘယ်တော့မှ Patrick သိမှာမဟုတ်ပါ။
even though it put him in a panic.
ဘယ်လို သူဆက်ဖတ်နေတယ်ဆိုတာပါ။
တစ်ခုမှာဖတ်ရင်း
stairway with no light.
ဖတ်ပြီးခဲ့တယ်၊
to read one of my favorite books,
စာအုပ်တစ်အုပ်ကို ဆက်ဖတ်ခဲ့တယ်။
from a father to his son.
ချဲ့ထားတဲ့ စာတစ်စောင်ပါ။
what you've done in your life ...
တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသင့်ကို ပြောပြဖို့ပါ၊
ကျေးဇူးတော်မှာ ရှိဖူးတာ၊
its love, its longing, its voice,
၎င်းရဲ့အချစ်၊ ရမ်းရော်မှု၊၎င်းရဲ့အသံက
အသက်သွင်းပေးတယ်။
going canoeing down the Mississippi river.
လှေစီး ဆင်းသွားနေတာ သူစိတ်ကူးကြည့်မိမယ်။
finding a mountain stream
တောင်ပေါ် စမ်းချောင်းတစ်ခု
to somebody you feel you have let down?
ဘယ်နှစ်ယောက်များ စာရေးဖူးကြလဲလို့ပါ။
to put those people out of your mind.
အများကြီးလွယ်ပါတယ်။
facing his daughter,
လာတယ်၊ သူ့သမီးကို မျက်နှာမူရင်း၊
ထက်သန်တဲ့ အာရုံစိုက်မှုနဲ့ပါ။
the strength of one's heart.
နှလုံးသားရဲ့အင်အားကို ဖော်ပြလို့ပါ။
and just ask an uncomfortable question.
ကသိကအောက်ဖြစ်တဲ့ မေးခွန်းတစ်ခု မေးပါရစေ။
as in this Patrick story?
ကျွန်မ ဘယ်သူ့ကို ဒီဇာတ်လမ်းပြောရမှာလဲ။
တစ်ယောက်ဖြစ်ပြီး
a day in my life.
ငတ်မနေခဲ့ဖူးဘူးလေ။
is not just about Patrick.
Patrick အကြောင်းသက်သက်မဟုတ်ပဲ မဟုတ်ဘူး။
and his grandparents
that world of plenty.
ဒီအလျှံပယ်မှုရဲ့ လောကကို ကိုယ်စားပြုတယ်၊
I didn't want to hide myself.
ကျွန်မကိုယ် ကျွန်မ ဖုံးကွယ်မထားချင်ဘူး။
I wanted to expose that power
ကျွန်မဟာ ဒီအစွမ်းကို ဖော်ပြချင်ပြီး
the distance between us?
ဘယ်လို လျော့နည်းအောင် လုပ်ကြလဲ။
နီးလာဖို့ နည်းလမ်းတစ်ခုပါ။
that we can share together,
တူညီစွာ မျှဝေနိုင်တဲ့ တိတ်ဆိတ်တဲ့
what happened to Patrick.
သင်တို့ တွေးမိနေလောက်တယ်။
because of his record,
သူ့ကို နှင်ထုတ်ကြတယ်၊
died at age 43
နှလုံးရောဂါနဲ့ ဆီးချိုကြောင့်
about reading that feel exaggerated to me.
စာဖတ်ခြင်းငို လူတွေက မျိုးစုံပြောတယ်။
form being discriminated against.
ခံရတာကနေ သူ့ကို မတားဆီးပေးခဲ့ဘူး။
မတားဆီးပေးခဲ့ဘူး။
ကျွန်မမှာ အဖြေအနည်းငယ်ရှိတယ်။
ဘဝကို
ပုံရိပ်တွေ သူ့ကိုပေးခဲ့တယ်၊
အရသာပေးတဲ့ စကားလုံးတွေပါ။
for what he had lost.
ဘာသာစကားတစ်ခု သူ့ကို ပေးခဲ့တယ်။
from the poet Derek Walcott?
တွေဟာ ဘယ်လောက်အဖိုးတန်လိုက်သလဲ။
Frederick Douglass,
Frederick Douglass ကို
even though being conscious hurts.
သူဟာ ဆက်လက် သတိရှိနေတယ်။
because we have to think.
ဖတ်ဖို့ ခက်ခဲရတာပါ။
rather than to not think.
တွေးဖို့ ရွေးချယ်ခဲ့တယ်။
to speak to his daughter.
စကားပြောဖို့ ဘာသာစကားတစ်ခု သူ့ကိုပေးတယ် ။
သူ့ကို စေ့ဆော်ပေးတယ်။
and writing is so powerful.
ကွင်းဆက်ဟာ အင်မတန် အားကောင်းပါတယ်။
to imagine the two of them together.
စိတ်ကူးကြည့်ဖို့၊ သူ့သမီးကို
our relationship with each other.
ဆက်ဆံရေးကိုလည်း ပြောင်းလဲစေတယ်။
တွေကို ကျော်မြင်ဖို့
ကျွန်မတို့ကို ပေးခဲ့တယ်။
ယူသွားပြီး
တွေ့ဆုံတဲ့အခါ
လောလောလတ်လတ်
what his favorite line will be.
ဘာဖြစ်မယ်ဆိုတာတာ သင်သိနိုင်စရာမရှိဘူး။
သောကတွေ သူမှာရှိတာကိုပေါ့။
of his inner life.
သီးသန့်ဖြစ်တည်မှုကို သင် ရင်ဆိုင်ရတယ်။
"Well, what is my inner life made of?
"ငါ့ရဲ့ သိုဝှက်ထားတဲ့ဘဝကဘာနဲ့လုပ်ထားလဲ၊
to share with another?"
မျှဝေထိုက်တာ ဘာရှိပါလိမ့်"လို့ပေါ့။
from Patrick's letters to his daughter.
စာကြောင်းတစ်ချို့နဲ့ နိဂုံးချုပ်ချင်ပါတယ်။
အရိပ်ထိုးနေပေမဲ့
through the cracks of trees ...
အလင်းရောင် ထိုးကျနေတယ်။
hang plenty of mulberries.
ပိုးစာသီးတွေ အများကြီး တွဲကျနေတယ်။
straight out to grab some."
သင် ဆန့်ထုတ်လိုက်တယ်။"
to the sounds of the words.
စကားလုံးတွေရဲ့ အသံတွေကို နားထောင်ပါ။
ABOUT THE SPEAKER
Michelle Kuo - Teacher, writer, lawyerMichelle Kuo believes in the power of reading to connect us with one another, creating a shared universe.
Why you should listen
Michelle Kuo is a teacher, lawyer, writer and passionate advocate of prison education. She has taught English at an alternative school for kids who were expelled from other schools in rural Arkansas, located in the Mississippi Delta. While at Harvard Law School, she received the National Clinical Association's award for her advocacy of children with special needs. Later, as a lawyer for undocumented immigrants in Oakland, Kuo helped tenants facing evictions, workers stiffed out of their wages and families facing deportation. She has also volunteered at a detention center in south Texas, helping families apply for asylum, and taught courses at San Quentin Prison. Currently, she teaches in the History, Law, and Society program at the American University of Paris, where she works to inspire students on issues of migrant justice and criminal justice. This fall, she is helping to start a prison education program in France.
In 2017, Kuo released Reading with Patrick, a memoir of teaching reading in a rural county jail in Arkansas. A runner-up for the Goddard Riverside Social Justice Prize and Dayton Literary Peace Prize, the book explores questions of what it is we owe each other and how starkly economic and racial inequality determine our life outcomes.
(Photo: Jasmine Cowen)
Michelle Kuo | Speaker | TED.com