TEDMED 2014
Jeff Iliff: One more reason to get a good night's sleep
Jeff IIiff: Thêm một lý do để ngon giấc về đêm
Filmed:
Readability: 4.3
5,135,628 views
Bộ não sử dụng một phần tư năng lượng cơ thể, nhưng chỉ chiếm khoảng hai phần trăm của khối lượng cơ thể. Làm thế nào mà cơ quan độc nhất này nhận và, quan trọng hơn nữa, là thu nạp chất dinh dưỡng cần để duy trì hoạt động? Nghiên cứu mới chỉ ra rằng liên quan đến giấc ngủ.
Jeff Iliff - Neuroscientist
Jeff Iliff is a neuroscientist who explores the unique functions of the brain. Full bio
Jeff Iliff is a neuroscientist who explores the unique functions of the brain. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Sleep.
0
741
1642
Ngủ.
00:14
It's something we spend about
a third of our lives doing,
a third of our lives doing,
1
2383
2821
Là thứ ta bỏ ra
một phần ba cuộc đời để làm
một phần ba cuộc đời để làm
00:17
but do any of us really understand what it's all about?
2
5204
3321
nhưng liệu ta có thực sự
hiểu được ý nghĩ của nó?
hiểu được ý nghĩ của nó?
00:20
Two thousand years ago, Galen,
3
8525
2215
Hai ngàn năm trước, Galen
một trong các nhà nghiên cứu
y học hàng đầu
y học hàng đầu
00:22
one of the most prominent medical researchers
4
10740
2140
00:25
of the ancient world,
5
12880
1059
của thế giới cổ đại,
00:26
proposed that while we're awake,
6
13939
2319
đã giả dụ rằng khi thức
00:28
our brain's motive force, its juice,
7
16258
3362
nguồn sức mạnh não, chất dịch của nó,
00:31
would flow out to all the other parts of the body,
8
19620
2570
sẽ chảy tới mọi cơ quan trong cơ thể,
00:34
animating them but leaving the brain all dried up,
9
22190
4014
làm chúng hoạt động
trong khi bộ não khô dần đi
trong khi bộ não khô dần đi
00:38
and he thought that when we sleep,
10
26204
1616
và ông ấy nghĩ rằng khi đi ngủ
00:40
all this moisture that filled the rest of the body
11
27820
2538
toàn bộ chất dịch này
sẽ quay trở lại,
sẽ quay trở lại,
00:42
would come rushing back,
12
30358
1744
00:44
rehydrating the brain
13
32102
1811
làm đầy lại bộ não
00:46
and refreshing the mind.
14
33913
2546
và làm mới lại suy nghĩ.
00:48
Now, that sounds completely ridiculous to us now,
15
36459
2421
Nghe có vẻ vô lý với chúng ta.
00:51
but Galen was simply trying to explain
16
38880
2041
Tuy vậy, Galen chỉ đang cố gắng giải thích
00:53
something about sleep
17
40921
1607
điều gì đó về giấc ngủ
00:54
that we all deal with every day.
18
42528
2657
thứ mà ta làm hàng ngày.
00:57
See, we all know based on our own experience
19
45185
1924
Chúng ta biết
từ kinh nghiệm của chính mình
từ kinh nghiệm của chính mình
00:59
that when you sleep, it clears your mind,
20
47109
2712
rằng khi đi ngủ, bạn thoải mái đầu óc
01:02
and when you don't sleep,
21
49821
1462
và khi mất ngủ
01:03
it leaves your mind murky.
22
51283
2927
nó khiến đầu óc bạn mụ mẫm.
01:06
But while we know a great deal more about sleep now
23
54210
2512
Giờ thì, dù biết về giấc ngủ
nhiều hơn thời của Galen,
nhiều hơn thời của Galen,
01:08
than when Galen was around,
24
56722
1804
01:10
we still haven't understood why it is that sleep,
25
58526
2880
chúng ta vẫn chưa thực sự hiểu
tại sao giấc ngủ
tại sao giấc ngủ
01:13
of all of our activities, has this incredible
26
61406
2629
lại có công dụng phục hồi thần kì
cho trí não.
cho trí não.
01:16
restorative function for the mind.
27
64035
2719
Vậy nên, hôm nay tôi muốn chia sẻ
về vài nghiên cứu gần đây
về vài nghiên cứu gần đây
01:18
So today I want to tell you about
28
66754
1500
01:20
some recent research
29
68254
1356
01:21
that may shed new light on this question.
30
69610
2758
mà có lẽ sẽ làm sáng tỏ câu hỏi này.
01:24
We've found that sleep may actually be
31
72368
3205
Chúng ta biết rằng
giấc ngủ có thể thực sự
giấc ngủ có thể thực sự
01:27
a kind of elegant design solution
32
75573
2373
là một giải pháp lập trình tinh tế
01:30
to some of the brain's most basic needs,
33
77946
2577
cho những nhu cầu cơ bản của não bộ,
01:32
a unique way that the brain
34
80523
1946
một cách đặc trưng để bộ não
01:34
meets the high demands and the narrow margins
35
82469
2823
đáp ứng các đòi hỏi cao và khác biệt nhỏ
01:37
that set it apart from all the other organs of the body.
36
85292
4999
khiến nó khác với
tất cả mọi cơ quan còn lại.
tất cả mọi cơ quan còn lại.
01:42
So almost all the biology that we observe
37
90291
3055
Vậy hầu như mọi hoạt động sinh lý ta có
01:45
can be thought of as a series of problems
38
93346
2454
có thể coi như một loạt các vấn đề
01:48
and their corresponding solutions,
39
95800
2041
và các giải pháp tương ứng.
01:50
and the first problem that every organ must solve
40
97841
3480
Và vấn đề đầu tiên mọi cơ quan phải xử lý
01:53
is a continuous supply of nutrients to fuel
41
101321
2498
là sự cung cấp dưỡng chất liên tục
để nuôi dưỡng các tế bào trong cơ thể.
01:56
all those cells of the body.
42
103819
1741
01:57
In the brain, that is especially critical;
43
105560
2578
Trong não, đó là phần đặc biệt quan trọng;
02:00
its intense electrical activity uses up
44
108138
2217
hoạt động xung điện mãnh liệt sử dụng
02:02
a quarter of the body's entire energy supply,
45
110355
2858
tới một phần tư năng lượng toàn bộ cơ thể
02:05
even though the brain accounts
46
113213
1630
mặc dù bộ não chỉ chiếm
02:07
for only about two percent of the body's mass.
47
114843
3337
khoảng hai phần trăm khối lượng cơ thể.
02:10
So the circulatory system
48
118180
1612
Do vậy, hệ thống tuần hoàn đó
02:11
solves the nutrient delivery problem
49
119792
2431
giải quyết vấn đế đề phân phối dinh dưỡng
02:14
by sending blood vessels to supply nutrients
50
122223
2540
bằng cách gửi
các mạch máu cung cấp dinh dưỡng
các mạch máu cung cấp dinh dưỡng
02:16
and oxygen to every corner of our body.
51
124763
3343
và oxy tới mọi xó xỉnh của cơ thể.
02:20
You can actually see it in this video here.
52
128106
3014
Các bạn có thể thấy điều đó
qua video sau.
qua video sau.
02:23
Here, we're imaging blood vessels
53
131120
1582
Đây, chúng ta xem các mạch máu
02:24
in the brain of a living mouse.
54
132702
2895
trong não của một con chuột sống.
02:27
The blood vessels form a complex network
55
135597
2520
Các mao mạch tạo nên
một hệ thống phức tạp
một hệ thống phức tạp
02:30
that fills the entire brain volume.
56
138117
2348
phủ toàn bộ diện tích não bộ.
02:32
They start at the surface of the brain,
57
140465
1801
Chúng bắt đầu từ vỏ não,
rồi tự đâm vào các nhóm tế bào,
rồi tự đâm vào các nhóm tế bào,
02:34
and then they dive down into the tissue itself,
58
142266
2881
02:37
and as they spread out, they supply nutrients
59
145147
2361
và khi tỏa ra, chúng cung cấp dinh dưỡng
02:39
and oxygen to each and every cell in the brain.
60
147508
5765
và oxy tới từng tế bào não.
02:45
Now, just as every cell requires
61
153276
2970
Khi mọi tế bào cần
dinh dưỡng để hoạt động,
dinh dưỡng để hoạt động,
02:48
nutrients to fuel it,
62
156246
1891
chúng cũng tạo ra chất thải
như sản phẩm phụ,
như sản phẩm phụ,
02:50
every cell also produces waste as a byproduct,
63
158137
3140
02:53
and the clearance of that waste
64
161277
1546
và việc dọn dẹp chất thải đó
là vấn đề cơ bản thứ hai
là vấn đề cơ bản thứ hai
02:55
is the second basic problem
65
162823
2267
mà mọi cơ quan phải xử lý.
02:57
that each organ has to solve.
66
165090
2792
03:00
This diagram shows the body's lymphatic system,
67
167882
2583
Giản đồ này thể hiện hệ mạch bạch huyết
03:02
which has evolved to meet this need.
68
170465
2430
dần dần phát triển để đáp ứng nhu cầu.
03:05
It's a second parallel network of vessels
69
172895
2812
Đó là hệ thống mạch song song thứ hai
03:07
that extends throughout the body.
70
175707
2014
phát triển khắp cơ thể.
03:09
It takes up proteins and other waste
71
177721
1957
Nó mang protein và chất thải khác
03:11
from the spaces between the cells,
72
179678
1924
qua các khoảng trống giữa các tế bào,
03:13
it collects them, and then dumps them into the blood
73
181602
2812
thu nhặt rồi bơm chúng vào máu
03:16
so they can be disposed of.
74
184414
2261
để thải đi.
03:18
But if you look really closely at this diagram,
75
186675
1789
Nhưng nếu xem thật kĩ giản đồ này,
03:20
you'll see something
76
188464
1394
bạn sẽ thấy một vài điều không hợp lý.
03:22
that doesn't make a lot of sense.
77
189858
2328
03:24
So if we were to zoom into this guy's head,
78
192186
2757
Nếu chúng ta phóng to đầu chàng trai,
03:27
one of the things that you would see there
79
194943
2193
một trong những thứ, bạn sẽ thấy ở đó
03:29
is that there are no lymphatic vessels in the brain.
80
197136
4162
là chẳng có mạch bạch huyết nào ở não cả.
03:33
But that doesn't make a lot of sense, does it?
81
201298
3094
Nhưng nó không có nghĩa gì nhiều,
phải không?
phải không?
03:36
I mean, the brain is this intensely active organ
82
204392
3205
ý tôi là, não là một cơ quan
hoạt động cô đặc
hoạt động cô đặc
03:39
that produces a correspondingly
large amount of waste
large amount of waste
83
207597
2565
tạo ra lượng lớn chất thải
cần được làm sạch hiệu quả.
cần được làm sạch hiệu quả.
03:42
that must be efficiently cleared.
84
210162
2577
03:44
And yet, it lacks lymphatic vessels, which means that
85
212739
2962
Vì vậy, nó thiếu các mạch bạch huyết,
nghĩa là
nghĩa là
03:47
the approach that the rest of the body takes
86
215701
1796
phương pháp mà phần còn lại cơ thể
sử dụng để làm sạch chất thải
sử dụng để làm sạch chất thải
03:49
to clearing away its waste
87
217497
1985
03:51
won't work in the brain.
88
219482
3009
không áp dụng cho não bộ.
03:54
So how, then, does the brain solve
89
222491
2048
Vậy não làm thế nào để giải quyết
03:56
its waste clearance problem?
90
224539
1754
vấn đề làm sạch chất thải của mình?
03:58
Well, that seemingly mundane question
91
226293
3689
Ồ, đó có vẻ như một câu hỏi đơn giản
04:02
is where our group first jumped into this story,
92
229982
3408
khi mới tham gia vào câu chuyện
04:05
and what we found
93
233390
2021
cái mà ta tìm thấy
04:07
as we dove down into the brain,
94
235411
2335
cũng như cái mà ta để trong não,
04:09
down among the neurons and the blood vessels,
95
237746
2891
dưới tất cả các nơ ron và mao mạch,
04:12
was that the brain's solution
96
240637
2183
đó là cách giải quyết của bộ não,
04:15
to the problem of waste clearance,
97
242820
2563
đối với vấn đề dọn sạch chất thải,
04:17
it was really unexpected.
98
245383
1817
thật không thể ngờ.
04:19
It was ingenious,
99
247200
2850
thật khác lạ,
04:22
but it was also beautiful.
100
250050
3118
nhưng cũng thật là đẹp.
Tôi sẽ nói bạn biết
phát hiện của chúng tôi.
phát hiện của chúng tôi.
04:25
Let me tell you about what we found.
101
253168
1667
04:27
So the brain has this large pool
102
254835
2554
Vì bộ não có một cái bể lớn
04:29
of clean, clear fluid called cerebrospinal fluid.
103
257389
3461
chứa đầy dịch sạch gọi là tủy não.
Chúng tôi gọi chúng là CSF.
04:33
We call it the CSF.
104
260850
1319
04:34
The CSF fills the space that surrounds the brain,
105
262169
3980
CSF lấp đầy
các khoảng trống xung quanh não
các khoảng trống xung quanh não
04:38
and wastes from inside the brain
106
266149
1523
và chất thải từ trong não
04:39
make their way out to the CSF,
107
267672
2222
theo các hướng ra, nhập vào CSF
04:42
which gets dumped, along with
the waste, into the blood.
the waste, into the blood.
108
269894
3263
bị thải ra, cùng chất bẩn, vào máu.
04:45
So in that way, it sounds a lot like
109
273157
1120
Nghe giống hệ bạch huyết,
đúng không?
đúng không?
04:46
the lymphatic system, doesn't it?
110
274277
2592
04:49
But what's interesting is that the fluid and the waste
111
276869
2756
Nhưng thú vị là chất dịch và chất thải
từ trong não bộ,
từ trong não bộ,
04:51
from inside the brain,
112
279625
1732
sẽ không thấm một cách tùy tiện
tới bể CSF.
tới bể CSF.
04:53
they don't just percolate their way randomly
113
281357
2407
04:55
out to these pools of CSF.
114
283764
2374
Thay vào đó,
sẽ có một hệ thống bơm
sẽ có một hệ thống bơm
04:58
Instead, there is a specialized network of plumbing
115
286138
3723
05:02
that organizes and facilitates this process.
116
289861
3892
chuyên tổ chức và hiện thực quá trình này.
05:05
You can see that in these videos.
117
293753
2149
Các bạn có thể xem trong các video sau.
05:08
Here, we're again imaging into the brain
118
295902
3038
Đây, chúng ta lại xem não
của một con chuột sống
05:11
of living mice.
119
298940
1484
05:12
The frame on your left shows
120
300424
1923
Khung ảnh ở phía bên trái thể hiện
05:14
what's happening at the brain's surface,
121
302347
2059
điều đang diễn ra trong bề mặt vỏ não,
05:16
and the frame on your right shows
122
304406
1564
và khung hình bên phái chỉ ra
05:18
what's happening down below the surface of the brain
123
305970
1946
điều đang diễn ra dưới bề mặt vỏ não
05:20
within the tissue itself.
124
307916
1723
trong các mao mạch.
05:21
We've labeled the blood vessels in red,
125
309639
2259
Chúng tôi đánh dấu các mao mạch màu đỏ,
05:24
and the CSF that's surrounding the brain
126
311898
2024
và hệ thống CSF xung quanh não
màu xanh.
màu xanh.
05:26
will be in green.
127
313922
1823
05:27
Now, what was surprising to us
128
315745
1800
Nào, giờ cái khiến ta ngạc nhiên
05:29
was that the fluid on the outside of the brain,
129
317545
3251
là chất dịch ở ngoài bộ não,
05:32
it didn't stay on the outside.
130
320796
2812
không nằm hoài ở ngoài.
05:35
Instead, the CSF was pumped back into
131
323608
3403
Thay vào đó, CSF được bơm ngược vào trong
05:39
and through the brain
132
327011
1873
qua bộ não
05:41
along the outsides of the blood vessels,
133
328884
3032
đi liền bên ngoài các mao mạch ngoài,
05:44
and as it flushed down into the brain
134
331916
2384
và chảy vào trong não bộ
05:46
along the outsides of these vessels,
135
334300
1800
đi bên ngoài xung quanh các mạch,
05:48
it was actually helping to clear away,
136
336100
2812
giúp làm sạch
rửa sạch các chất thải
từ khoảng trống giữa các tế bào não.
từ khoảng trống giữa các tế bào não.
05:51
to clean the waste from the spaces
137
338912
2441
05:53
between the brain's cells.
138
341353
2846
Nếu bạn nghĩ về nó,
05:56
If you think about it,
139
344199
1912
05:58
using the outsides of these blood vessels like this
140
346111
3477
sử dụng phía ngoài
của các mao mạch như vậy
của các mao mạch như vậy
thực sự là một cách giải quyết
rất sáng tạo, thông minh
rất sáng tạo, thông minh
06:01
is a really clever design solution,
141
349588
2519
06:04
because the brain is enclosed
142
352107
2722
bởi vì bộ não bị đóng chặt
06:07
in a rigid skull
143
354829
1823
trong một hộp sọ rắn chắc
06:08
and it's packed full of cells,
144
356652
2103
và chứa đầy tế bào,
06:10
so there is no extra space inside it
145
358755
2745
vậy nên không có thêm
nhiều khoảng trống
nhiều khoảng trống
06:13
for a whole second set of vessels
like the lymphatic system.
like the lymphatic system.
146
361500
3600
cho một hệ thống mạch thứ hai
như mạch bạch huyết.
như mạch bạch huyết.
06:17
Yet the blood vessels,
147
365100
1259
Mao mạch,
chúng sẽ mở rộng từ bề mặt não
chúng sẽ mở rộng từ bề mặt não
06:18
they extend from the surface of the brain
148
366359
1958
cho tới mọi tế bào đơn nhất trong não
06:20
down to reach every single cell in the brain,
149
368317
2609
điều đó có nghĩa là những chất dịch
06:23
which means that fluid
150
370926
1238
06:24
that's traveling along the outsides of these vessels
151
372164
3296
chuyển hóa ở phía ngoài các mạch
06:27
can gain easy access to the entire brain's volume,
152
375460
3800
có thể dễ dàng tiếp cận vùng não bộ,
06:31
so it's actually this really clever way
153
379260
2184
vậy nên, đó thực sự là một cách hay
06:33
to repurpose one set of vessels, the blood vessels,
154
381444
3765
để tái sử dụng hệ mao mạch, mạch máu,
06:37
to take over and replace the function
155
385209
2789
chiếm lấy và thay thế chức năng
06:40
of a second set of vessels, the lymphatic vessels,
156
387998
3183
ở hệ thống mạch thứ hai, hệ bạch huyết,
06:43
to make it so you don't need them.
157
391181
2411
giúp bạn không cần thêm nó nữa.
06:45
And what's amazing is that no other organ
158
393592
2317
Tuyệt vời là không một cơ quan nào khác
06:48
takes quite this approach
159
395909
1641
có thể sử dụng cách đó
06:49
to clearing away the waste from between its cells.
160
397550
3060
để làm sạch chất thải từ giữa các tế bào.
06:52
This is a solution that is entirely unique to the brain.
161
400610
5820
Đây là một cách giải quyết
hoàn toàn dành riêng cho bộ não.
hoàn toàn dành riêng cho bộ não.
06:58
But our most surprising finding
162
406430
2268
Tuy nhiên, khám phá gây bất ngờ nhất
07:00
was that all of this,
163
408698
2103
trong tất cả những điều
mà tôi vừa nói với các bạn,
mà tôi vừa nói với các bạn,
07:03
everything I just told you about,
164
410801
2350
với tất cả các chất dịch
chảy trong não bộ,
chảy trong não bộ,
07:05
with all this fluid rushing through the brain,
165
413151
3318
07:08
it's only happening in the sleeping brain.
166
416469
4184
điều đó chỉ xảy ra khi bộ não đang ngủ.
07:12
Here, the video on the left
167
420653
1450
Đây, video bên trái
07:14
shows how much of the CSF is moving
168
422103
2261
chỉ ra bao nhiêu CSF chuyển dịch
07:16
through the brain of a living mouse while it's awake.
169
424364
3606
qua não một con chuột sống khi nó thức.
07:20
It's almost nothing.
170
427970
1873
Gần như chẳng có gì.
07:22
Yet in the same animal,
171
429843
1575
Cùng một loài vật đó,
07:23
if we wait just a little while until it's gone to sleep,
172
431418
3205
nếu đợi tới lúc nó ngủ,
07:26
what we see is that the CSF
173
434623
2757
cái mà chúng ta thấy đó là CSF
07:29
is rushing through the brain,
174
437380
2418
đang vội chảy qua vỏ não,
07:31
and we discovered that at the same time
175
439798
2160
cùng lúc đó, chúng tôi khám phá ra
07:34
when the brain goes to sleep,
176
441958
2612
rằng khi bộ não đi ngủ,
07:36
the brain cells themselves seem to shrink,
177
444570
2663
các tế bào não tự thu hẹp lại,
07:39
opening up spaces in between them,
178
447233
2037
mở thêm khoảng trống,
07:41
allowing fluid to rush through
179
449270
2137
cho phép chất dịch chảy qua
07:43
and allowing waste to be cleared out.
180
451407
2733
và chất thải được làm sạch.
07:46
So it seems that Galen may actually have been
181
454140
2514
Vậy có vẻ như Galen đã phần nào
07:48
sort of on the right track when he wrote about
182
456654
2256
đúng khi viết về
07:51
fluid rushing through the brain
183
458910
2700
dòng dịch chảy mạnh trong não bộ
07:53
when sleep came on.
184
461610
1642
khi ta đi ngủ.
07:55
Our own research, now it's 2,000 years later,
185
463252
3453
Nghiên cứu của chúng tôi, 2000 năm sau,
07:58
suggests that what's happening is that
186
466705
2070
gợi ý rằng
08:00
when the brain is awake
187
468775
2059
khi bộ não thức
08:03
and is at its most busy,
188
470834
2114
và ở lúc bận rộn nhất,
08:05
it puts off clearing away the waste
189
472948
2362
nó trì hoãn việc tẩy sạch chất thải
08:07
from the spaces between its cells until later,
190
475310
3071
từ khoảng giữa các tế bào,
08:10
and then, when it goes to sleep
191
478381
1859
khi não đi ngủ
08:12
and doesn't have to be as busy,
192
480240
2348
và không phải bận rộn nữa,
08:14
it shifts into a kind of cleaning mode
193
482588
2577
nó chuyển sang chế độ làm sạch
08:17
to clear away the waste
194
485165
1687
để loại bỏ chất thải
giữa các tế bào,
giữa các tế bào,
08:19
from the spaces between its cells,
195
486852
1508
08:20
the waste that's accumulated throughout the day.
196
488360
2417
được tích tụ trong suốt cả ngày.
08:22
So it's actually a little bit like how you or I,
197
490777
2408
Nó thực sự giống như kiểu bạn hay tôi
08:25
we put off our household chores during the work week
198
493185
3082
chất chồng cả đống việc nhà
trong tuần làm việc
trong tuần làm việc
08:28
when we don't have time to get to it,
199
496267
1462
khi ta không có thời gian để xử lý,
08:29
and then we play catch up on all
the cleaning that we have to do
the cleaning that we have to do
200
497729
3261
rồi chờ đến ngày cuối tuần
để dọn dẹp.
để dọn dẹp.
08:33
when the weekend rolls around.
201
500990
2758
08:35
Now, I've just talked a lot about waste clearance,
202
503748
3272
Tôi vừa mới nói rất nhiều về
việc làm sạch chất thải,
việc làm sạch chất thải,
08:39
but I haven't been very specific
203
507020
1452
nhưng vẫn chưa đi vào chi tiết
các loại chất thải mà bộ não cần làm sạch
các loại chất thải mà bộ não cần làm sạch
08:40
about the kinds of waste
204
508472
1394
08:42
that the brain needs to be clearing
205
509866
2295
khi ta ngủ
để giữa gìn sức khỏe.
để giữa gìn sức khỏe.
08:44
during sleep in order to stay healthy.
206
512161
2543
08:46
The waste product that these recent studies
207
514704
1597
Sản phầm thải mà các nghiên cứu
gần đây quan tâm nhất là amyloid-beta
gần đây quan tâm nhất là amyloid-beta
08:48
focused most on is amyloid-beta,
208
516301
2418
08:50
which is a protein that's made
in the brain all the time.
in the brain all the time.
209
518719
3195
một loại protein
được não tiết ra liên tục.
được não tiết ra liên tục.
08:54
My brain's making amyloid-beta right now,
210
521914
1858
Não tôi đang tạo ra amyloid-beta
08:55
and so is yours.
211
523772
2158
và não của các bạn cũng vậy.
08:58
But in patients with Alzheimer's disease,
212
525930
2002
Nhưng ở bệnh nhân Alzheimer,
09:00
amyloid-beta builds up and aggregates
213
527932
2599
amyloid-beta tăng nhiều và tập trung
09:02
in the spaces between the brain's cells,
214
530531
2013
ở các khoảng trống giữa các tế bào não,
09:04
instead of being cleared away
like it's supposed to be,
like it's supposed to be,
215
532544
3426
thay vì được làm sạch
chúng bị giữa lại,
chúng bị giữa lại,
09:08
and it's this buildup of amyloid-beta
216
535970
2010
và việc gia tăng amyloid-beta
09:10
that's thought to be one of the key steps
217
537980
2213
được xem như một bước quan trọng
09:12
in the development of that terrible disease.
218
540193
2621
của sự phát triển
một căn bệnh khủng khiếp.
một căn bệnh khủng khiếp.
09:15
So we measured how fast amyloid-beta is cleared
219
542814
3094
Chúng tôi tính tốc độ amyloid được dọn
09:18
from the brain when it's awake
220
545908
1732
từ não khi nó còn thức
09:19
versus when it's asleep,
221
547640
1778
so với khi đang ngủ,
09:21
and we found that indeed,
222
549418
1878
và nhận ra rằng,
09:23
the clearance of amyloid-beta
223
551296
1890
việc dọn sạch amyloid-beta
09:25
is much more rapid from the sleeping brain.
224
553186
4519
nhanh hơn rất nhiểu khi não ngủ.
09:29
So if sleep, then,
225
557705
1679
Do đó ngủ,
là một phần giải pháp của bộ não
là một phần giải pháp của bộ não
09:31
is part of the brain's solution
226
559384
1958
để giải quyết vấn đề chất thải,
09:33
to the problem of waste clearance,
227
561342
2010
09:35
then this may dramatically change how we think
228
563352
2376
và điều này có thể làm thay đổi
cách ta nghĩ
cách ta nghĩ
09:37
about the relationship between sleep,
229
565728
2235
về mối quan hệ giữa ngủ,
amyloid-beta, và chứng Alzheimer.
amyloid-beta, và chứng Alzheimer.
09:40
amyloid-beta, and Alzheimer's disease.
230
567963
3356
Một loạt các nghiên cứu lâm sàng gần đây
chỉ ra rằng
chỉ ra rằng
09:43
A series of recent clinical studies
231
571319
1958
09:45
suggest that among patients
232
573277
1833
ở các bệnh nhân
chưa phát triển Alzheimer,
chưa phát triển Alzheimer,
09:47
who haven't yet developed Alzheimer's disease,
233
575110
3094
09:50
worsening sleep quality and sleep duration
234
578204
3066
giấc ngủ kém chất và thời lượng
09:53
are associated with a greater amount
235
581270
2018
có liên quan với lượng gia tăng
Amyloid-beta ở não,
Amyloid-beta ở não,
09:55
of amyloid-beta building up in the brain,
236
583288
2812
và mặc dù
nghiên cứu không chứng minh
nghiên cứu không chứng minh
09:58
and while it's important to point out
237
586100
1867
10:00
that these studies don't prove
238
587967
1710
việc thiếu ngủ và ngủ kém lượng
10:01
that lack of sleep or poor sleep
239
589677
2189
10:04
cause Alzheimer's disease,
240
591866
2407
gây nên chứng Alzheimer,
10:06
they do suggest that the failure of the brain
241
594273
2610
chúng lại đề cập đến sự thất bại của não
10:09
to keep its house clean
242
596883
1912
trong việc dọn sạch nhà
10:10
by clearing away waste like amyloid-beta
243
598795
2756
thông qua việc dọn sạch Amyloid-beta
10:13
may contribute to the development
244
601551
1902
có thể góp phần làm cho
Alzheimer phát triển.
Alzheimer phát triển.
10:15
of conditions like Alzheimer's.
245
603453
3617
Nghiên cứu mới này nói với ta
10:19
So what this new research tells us, then,
246
607070
1905
10:21
is that the one thing that all of you
247
608975
2327
rằng thứ duy nhất mà các bạn
đã biết về giấc ngủ,
đã biết về giấc ngủ,
10:23
already knew about sleep,
248
611302
1408
thậm chí, cả Galen cũng hiểu về giấc ngủ,
10:24
that even Galen understood about sleep,
249
612710
2653
10:27
that it refreshes and clears the mind,
250
615363
3071
liên quan tới việc làm tươi mới đầu óc.
10:30
may actually be a big part
251
618434
1541
có thể là một phần lớn
ý nghĩa của việc ngủ.
ý nghĩa của việc ngủ.
10:32
of what sleep is all about.
252
619975
2317
Thấy đó, bạn và tôi, chúng ta
đi ngủ hằng đêm
đi ngủ hằng đêm
10:34
See, you and I, we go to sleep
253
622292
1518
10:36
every single night,
254
623810
1733
nhưng bộ não chúng ta,
thì không bao giờ nghỉ.
thì không bao giờ nghỉ.
10:37
but our brains, they never rest.
255
625543
3003
10:40
While our body is still
256
628546
1834
Trong khi cơ thể và đầu óc
10:42
and our mind is off walking in dreams somewhere,
257
630380
3071
còn đang đi dạo đâu đó
trong giấc mơ,
trong giấc mơ,
10:45
the elegant machinery of the brain
258
633451
1676
hệ vận động của não bộ
vẫn đang thầm lặng
vẫn đang thầm lặng
10:47
is quietly hard at work
259
635127
1980
làm sạch và duy trì
một cỗ máy hết sức phức tạp.
một cỗ máy hết sức phức tạp.
10:49
cleaning and maintaining
260
637107
2193
10:51
this unimaginably complex machine.
261
639300
2835
Giống như việc nhà,
một công việc chẳng thú vị và thoải mái,
một công việc chẳng thú vị và thoải mái,
10:54
Like our housework,
262
642135
1041
10:55
it's a dirty and a thankless job,
263
643176
2749
nhưng lại hết sức quan trọng.
10:58
but it's also important.
264
645925
2255
11:00
In your house, if you stop cleaning your kitchen
265
648180
2403
Nếu bạn dừng dọn dẹp bếp núc
trong một tháng,
trong một tháng,
11:02
for a month,
266
650583
1908
nhà bạn sẽ trở nên không thể ở được
nhanh thôi.
nhanh thôi.
11:04
your home will become completely unlivable
267
652491
2439
11:07
very quickly.
268
654930
1607
Nhưng ở trong não bộ, kết quả
sau đó có thể tệ hại hơn
sau đó có thể tệ hại hơn
11:08
But in the brain, the consequences
269
656537
2088
11:10
of falling behind may be much greater
270
658625
2931
11:13
than the embarrassment of dirty countertops,
271
661556
2728
là sự xấu hổ của tình trạng bẩn thỉu,
11:16
because when it comes to cleaning the brain,
272
664284
2564
bởi làm sạch bộ não
là một chức năng tốt cho sức khỏe
là một chức năng tốt cho sức khỏe
11:19
it is the very health and function
273
666848
2376
và nhiệm vụ của trí óc và cơ thể
đang trong tình trạng xấu
đang trong tình trạng xấu
11:21
of the mind and the body that's at stake,
274
669224
2945
đó là lí do tại sao việc hiểu
11:24
which is why understanding these
275
672169
2241
11:26
very basic housekeeping functions of the brain today
276
674410
4272
công việc dọn dẹp cơ bản
của bộ não hôm nay
của bộ não hôm nay
11:30
may be critical for preventing and treating
277
678682
2993
có thể trở nên tối quan trọng
trong việc ngăn ngừa và chữa trị
trong việc ngăn ngừa và chữa trị
11:33
diseases of the mind tomorrow.
278
681675
3028
những căn bệnh về trí óc ngày mai.
11:36
Thank you.
279
684703
2048
Xin cám ơn.
11:38
(Applause)
280
686751
1767
( Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Jeff Iliff - NeuroscientistJeff Iliff is a neuroscientist who explores the unique functions of the brain.
Why you should listen
Neuroscientist Jeff Iliff 's research follows two main paths. The first is the exploration of how the brain’s support cells, called glia, contribute to maintaining the proper environment for neuronal function and how their failure in conditions like vascular dementia, stroke, and traumatic brain injury leads to neurodegeneration. The second seeks to define the basic cellular mechanisms by which brain blood flow is coordinated up and down the vascular tree. Now an Assistant Professor of Anesthesiology and Perioperative Medicine at Oregon Health & Science University, Jeff was a part of a University of Rochester Medical Center team that discovered a brain cleansing system, which they dubbed the “glymphatic system.”
More profile about the speakerJeff Iliff | Speaker | TED.com