TEDxCERN
Linda Liukas: A delightful way to teach kids about computers
Filmed:
Readability: 3.7
2,019,714 views
Computer code is the next universal language, and its syntax will be limited only by the imaginations of the next generation of programmers. Linda Liukas is helping to educate problem-solving kids, encouraging them to see computers not as mechanical, boring and complicated but as colorful, expressive machines meant to be tinkered with. In this talk, she invites us to imagine a world where the Ada Lovelaces of tomorrow grow up to be optimistic and brave about technology and use it to create a new world that is wonderful, whimsical and a tiny bit weird.
Linda Liukas - Programmer, storyteller and illustrator
Linda Liukas wants to create a more diverse and colorful world of technology, starting with the poetry of code. Full bio
Linda Liukas wants to create a more diverse and colorful world of technology, starting with the poetry of code. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Code is the next universal language.
0
720
3936
Code sẽ trở thành loại ngôn ngữ
toàn cầu trong tương lai.
toàn cầu trong tương lai.
00:16
In the seventies, it was punk music
that drove the whole generation.
that drove the whole generation.
1
4680
4176
Trong những năm 70, nó là một
loại nhạc rock làm đảo lộn cả một thế hệ.
loại nhạc rock làm đảo lộn cả một thế hệ.
00:20
In the eighties, it was probably money.
2
8880
2456
Trong những năm 80,
nó là thứ hái ra tiền.
nó là thứ hái ra tiền.
00:23
But for my generation of people,
3
11360
2336
Nhưng ở thế hệ của tôi,
00:25
software is the interface
to our imagination and our world.
to our imagination and our world.
4
13720
4816
phần mềm chính là giao diện của trí tưởng tượng và thế giới.
00:30
And that means that we need
5
18560
1696
Điều đó có nghĩa là chúng ta cần
00:32
a radically, radically
more diverse set of people
more diverse set of people
6
20280
3256
rất nhiều hơn nữa những nhóm người
00:35
to build those products,
7
23560
1776
để xây dựng nên những sản phẩm,
00:37
to not see computers as mechanical
and lonely and boring and magic,
and lonely and boring and magic,
8
25360
4936
để không chỉ nhìn nhận máy tính như thứ
quá máy móc, cô độc, buồn chán và ảo diệu
quá máy móc, cô độc, buồn chán và ảo diệu
00:42
to see them as things
that they can tinker
that they can tinker
9
30320
1976
mà nhìn nhận như thứ
ta có thể sửa lại
ta có thể sửa lại
00:44
and turn around and twist,
and so forth.
and so forth.
10
32320
2440
có thể biết hết về mọi ngóc ngách ...
00:47
My personal journey into the world
of programming and technology
of programming and technology
11
35720
3776
Hành trình của tôi đến với thế giới
lập trình và công nghệ
lập trình và công nghệ
00:51
started at the tender age of 14.
12
39520
2976
bắt đầu năm tôi 14 tuổi.
00:54
I had this mad teenage crush
on an older man,
on an older man,
13
42520
4096
Tôi say nắng mê mệt
một người đàn ông lớn tuổi hơn tôi
một người đàn ông lớn tuổi hơn tôi
00:58
and the older man in question
just happened to be
just happened to be
14
46640
2336
và người đàn ông được nói đến
cũng chính là
cũng chính là
01:01
the then Vice President
of the United States, Mr. Al Gore.
of the United States, Mr. Al Gore.
15
49000
4416
Phó Tổng thống Hoa Kỳ, Ngài Al Gore
01:05
And I did what every single
teenage girl would want to do.
teenage girl would want to do.
16
53440
3056
Và tôi đã làm điều mà tất cả
các cô gái tuổi teen sẽ làm.
các cô gái tuổi teen sẽ làm.
01:08
I wanted to somehow
express all of this love,
express all of this love,
17
56520
2216
Tôi muốn bày tỏ tình cảm của mình.
01:10
so I built him a website, it's over here.
18
58760
2576
Nên tôi đã tạo một trang web cho ông ấy.
Nó đây này.
Nó đây này.
01:13
And in 2001, there was no Tumblr,
19
61360
2936
Vào thời điểm năm 2001, vẫn chưa có Tumblr
01:16
there was no Facebook,
there was no Pinterest.
there was no Pinterest.
20
64319
2257
vẫn chưa có Facebook, và Pinterest.
01:18
So I needed to learn to code
21
66600
2136
Nên tôi phải học cách viết những đoạn code
01:20
in order to express
all of this longing and loving.
all of this longing and loving.
22
68760
3376
để có thể bày tỏ tất cả tình cảm và
sự ngưỡng mộ của mình.
sự ngưỡng mộ của mình.
01:24
And that is how programming
started for me.
started for me.
23
72160
2336
Tôi đã bắt đầu lập trình như thế đó.
01:26
It started as a means of self-expression.
24
74520
2536
Ban đầu nó như cách
để tôi có thể thể hiện chính mình
để tôi có thể thể hiện chính mình
01:29
Just like when I was smaller,
I would use crayons and legos.
I would use crayons and legos.
25
77080
3616
cũng giống như hồi tôi còn bé,
tôi sử dụng những cây bút chì màu hay Lego
tôi sử dụng những cây bút chì màu hay Lego
01:32
And when I was older, I would use
guitar lessons and theater plays.
guitar lessons and theater plays.
26
80720
4600
hay lớn hơn chút nữa
thì là guitar hoặc những vở kịch.
thì là guitar hoặc những vở kịch.
01:37
But then, there were other things
to get excited about,
to get excited about,
27
85920
2976
Nhưng sau đó, có nhiều thứ khác
làm tôi thích thú,
làm tôi thích thú,
01:40
like poetry and knitting socks
28
88920
2416
như thơ ca và việc đan tất,
01:43
and conjugating French irregular verbs
29
91360
3296
và chia động từ Tiếng Pháp
01:46
and coming up with make-believe worlds
30
94680
1856
sáng tạo những thế giới không có thật,
01:48
and Bertrand Russell and his philosophy.
31
96560
3136
Bertrand Russell
và những triết lý của ông ấy.
và những triết lý của ông ấy.
01:51
And I started to be one of those people
32
99720
1896
Và tôi trở thành 1 trong số những người
01:53
who felt that computers
are boring and technical and lonely.
are boring and technical and lonely.
33
101640
3680
cảm thấy máy tính thật nhàm chán
và quá máy móc và cô độc.
và quá máy móc và cô độc.
01:58
Here's what I think today.
34
106120
1816
Còn bây giờ tôi nghĩ như thế này.
01:59
Little girls don't know that they
are not supposed to like computers.
are not supposed to like computers.
35
107960
4056
Các cô bé không hề biết rằng
các em không thích máy tính.
các em không thích máy tính.
02:04
Little girls are amazing.
36
112040
1256
Các cô bé rất tuyệt vời.
02:05
They are really, really good
at concentrating on things
at concentrating on things
37
113320
4136
Các em rất, rất giỏi
tập trung vào công việc,
tập trung vào công việc,
02:09
and being exact and they ask
amazing questions like,
amazing questions like,
38
117480
3256
luôn chính xác, luôn đưa ra
những câu hỏi rất hay như,
những câu hỏi rất hay như,
02:12
"What?" and "Why?"
and "How?" and "What if?"
and "How?" and "What if?"
39
120760
2576
"Cái gì?" "Tại sao?"
"Thế nào?" "Sẽ như thế nào nếu?"
"Thế nào?" "Sẽ như thế nào nếu?"
02:15
And they don't know that they
are not supposed to like computers.
are not supposed to like computers.
40
123360
3680
Và chúng cũng không biết rằng
chúng sẽ không thích máy tính.
chúng sẽ không thích máy tính.
02:19
It's the parents who do.
41
127760
1936
Mà chính là những bậc phụ huynh.
02:21
It's us parents who feel
42
129720
1295
Chính che mẹ
là người thấy
là người thấy
02:23
like computer science
is this esoteric, weird science discipline
is this esoteric, weird science discipline
43
131039
5097
khoa học máy tính
thật bí hiểm, lạ lùng và cứng nhắc
thật bí hiểm, lạ lùng và cứng nhắc
02:28
that only belongs to the mystery makers.
44
136160
3656
và nó chỉ thuộc về
những nhà sáng tạo bí ẩn.
những nhà sáng tạo bí ẩn.
02:31
That it's almost as far removed
from everyday life
from everyday life
45
139840
2736
Nó xa rời cuộc sống hàng ngày
02:34
as, say, nuclear physics.
46
142600
2536
cũng như... vật lý hạt nhân vậy.
02:37
And they are partly right about that.
47
145160
2456
Và họ cũng có một phần đúng
khi nghĩ như thế.
khi nghĩ như thế.
02:39
There's a lot of syntax
and controls and data structures
and controls and data structures
48
147640
3496
Có quá nhiều cú pháp và sự kiểm soát
và cấu trúc dữ liệu
và cấu trúc dữ liệu
02:43
and algorithms and practices,
49
151160
2656
và thuật toán và thực tiễn,
02:45
protocols and paradigms in programming.
50
153840
2576
giao thức và khuôn mẫu trong lập trình.
02:48
And we as a community,
we've made computers smaller and smaller.
we've made computers smaller and smaller.
51
156440
4296
Và chúng ta với cương vị là một cộng đồng,
tạo ra những chiếc máy tính ngày càng nhỏ
tạo ra những chiếc máy tính ngày càng nhỏ
02:52
We've built layers and layers
of abstraction on top of each other
of abstraction on top of each other
52
160760
4536
Rồi chúng ta xây dựng tầng tầng lớp lớp
những thứ trừu tượng phủ lên chúng
những thứ trừu tượng phủ lên chúng
02:57
between the man and the machine
53
165320
1496
giữa con người và máy móc
02:58
to the point that we no longer
have any idea how computers work
have any idea how computers work
54
166840
3216
đến nỗi mà ta không còn
nhận ra máy tính hoạt động như thế nào nữa
nhận ra máy tính hoạt động như thế nào nữa
03:02
or how to talk to them.
55
170080
2176
hoặc nói chuyện với chúng như thế nào.
03:04
And we do teach our kids
how the human body works,
how the human body works,
56
172280
2776
Ta dạy con cái chúng ta
cơ thể người hoạt động như thế nào
cơ thể người hoạt động như thế nào
03:07
we teach them how
the combustion engine functions
the combustion engine functions
57
175080
3096
dạy chúng động cơ đốt trong
hoạt động như thế nào
hoạt động như thế nào
03:10
and we even tell them
that if you want to really be an astronaut
that if you want to really be an astronaut
58
178200
3016
và ta dạy rằng nếu chúng thật sự
muốn trở thành phi hành gia
muốn trở thành phi hành gia
03:13
you can become one.
59
181240
1456
chúng hoàn toàn có thể.
03:14
But when the kid comes to us and asks,
60
182720
2176
Nhưng khi lũ trẻ hỏi chúng ta,
03:16
"So, what is a bubble sort algorithm?"
61
184920
2736
"Thuật toán sắp xếp nổi bọt là gì ạ?"
03:19
Or, "How does the computer know
what happens when I press 'play,'
what happens when I press 'play,'
62
187680
4416
Hay, "Làm thế nào mà máy tính biết được
chuyện gì sẽ xảy ra khi ta bấm nút 'phát,'
chuyện gì sẽ xảy ra khi ta bấm nút 'phát,'
03:24
how does it know which video to show?"
63
192120
1856
sao nó biết được nên chiếu video nào?"
03:26
Or, "Linda, is Internet a place?"
64
194000
2576
hay, "Internet có phải là một
nơi chốn không ạ?"
nơi chốn không ạ?"
03:28
We adults, we grow oddly silent.
65
196600
2720
Người lớn chúng ta, chỉ biết im lặng.
03:32
"It's magic," some of us say.
66
200400
2456
"Đó là phép thuật,"
vài người sẽ trả lời như vậy.
vài người sẽ trả lời như vậy.
03:34
"It's too complicated," the others say.
67
202880
2720
"Nó phức tạp lắm," một vài người khác nói.
03:38
Well, it's neither.
68
206520
1496
Thật ra không phải thế.
03:40
It's not magic and it's not complicated.
69
208040
2576
Nó không phải là ảo thuật
cũng không phức tạp.
cũng không phức tạp.
03:42
It all just happened
really, really, really fast.
really, really, really fast.
70
210640
3616
Nó chỉ là tất cả mọi thứ
cùng diễn ra rất, rất, rất nhanh thôi.
cùng diễn ra rất, rất, rất nhanh thôi.
03:46
Computer scientists built
these amazing, beautiful machines,
these amazing, beautiful machines,
71
214280
2896
Các nhà khoa học máy tính đã tạo ra
loại máy móc tuyệt vời
loại máy móc tuyệt vời
03:49
but they made them
very, very foreign to us,
very, very foreign to us,
72
217200
2416
đồng thời họ cũng làm chúng
trở thành xa lạ với ta
trở thành xa lạ với ta
03:51
and also the language we speak
to the computers
to the computers
73
219640
2216
cũng như thứ ngôn ngữ mà
ta nói với chúng
ta nói với chúng
03:53
so that we don't know
how to speak to the computers anymore
how to speak to the computers anymore
74
221880
3016
nên ta không biết phải nói chuyện
với máy tính như thế nào nữa
với máy tính như thế nào nữa
03:56
without our fancy user interfaces.
75
224920
2496
nếu thiếu đi những giao diện
dành cho người dùng.
dành cho người dùng.
03:59
And that's why no one recognized
76
227440
1576
Đó cũng là lý do
không ai nhận ra
không ai nhận ra
04:01
that when I was conjugating
French irregular verbs,
French irregular verbs,
77
229040
2696
khi mà tôi đang chia động từ
bất quy tắc tiếng Pháp
bất quy tắc tiếng Pháp
04:03
I was actually practicing
my pattern recognition skills.
my pattern recognition skills.
78
231760
3256
thực ra là tôi đang thực hành kỹ năng
nhận dạng mẫu.
nhận dạng mẫu.
04:07
And when I was excited about knitting,
79
235040
2296
Và khi tôi đang phát cuồng
với việc đan lát,
với việc đan lát,
04:09
I actually was following
a sequence of symbolic commands
a sequence of symbolic commands
80
237360
3536
thực ra là tôi đang tuân theo
một chuỗi các lệnh biểu tượng
một chuỗi các lệnh biểu tượng
04:12
that included loops inside of them.
81
240920
1736
bao gồm cả các câu lệnh vòng lặp.
04:14
And that Bertrand Russell's lifelong quest
82
242680
2416
Và nhiệm vụ trong suốt
cuộc đời Bertrand Russell
cuộc đời Bertrand Russell
04:17
to find an exact language
between English and mathematics
between English and mathematics
83
245120
3976
luôn là tìm kiếm một thứ ngôn ngữ
giữa tiếng Anh và Toán học
giữa tiếng Anh và Toán học
04:21
found its home inside of a computer.
84
249120
2320
nay nó đó đã được tìm thấy
trong chiếc máy tính.
trong chiếc máy tính.
04:24
I was a programmer, but no one knew it.
85
252080
2200
Tôi đã là lập trình viên
có điều chẳng ai biết
có điều chẳng ai biết
04:27
The kids of today, they tap, swipe
and pinch their way through the world.
and pinch their way through the world.
86
255080
4456
Trẻ em hôm nay, chúng lướt, chạm và bấm
cả thế giới theo cách của chúng.
cả thế giới theo cách của chúng.
04:31
But unless we give them tools
to build with computers,
to build with computers,
87
259560
3216
Nhưng chúng ta không cho chúng
công cụ để xây dựng với máy tính
công cụ để xây dựng với máy tính
04:34
we are raising only consumers
instead of creators.
instead of creators.
88
262800
3936
chúng ta sẽ chỉ tạo ra những kẻ hưởng thụ
thay vì những người sáng tạo.
thay vì những người sáng tạo.
04:38
This whole quest
led me to this little girl.
led me to this little girl.
89
266760
2536
Nhiệm vụ này làm tôi nhớ đến một cô bé.
04:41
Her name is Ruby, she is six years old.
90
269320
2376
Tên của em là Ruby,
em chỉ mới 6 tuổi thôi.
em chỉ mới 6 tuổi thôi.
04:43
She is completely fearless,
imaginative and a little bit bossy.
imaginative and a little bit bossy.
91
271720
4096
Cô bé ấy không hề sợ hãi, giàu trí
tưởng tượng và hơi có tính thích chỉ huy.
tưởng tượng và hơi có tính thích chỉ huy.
04:47
And every time
I would run into a problem
I would run into a problem
92
275840
2456
Và mỗi lần tôi gặp phải rắc rối
04:50
in trying to teach
myself programming like,
myself programming like,
93
278320
2256
khi tự học lập trình như,
04:52
"What is object-oriented design
or what is garbage collection?",
or what is garbage collection?",
94
280600
3976
"Thiết kế đối tượng hoặc
thu gom rác thải là gì?"
thu gom rác thải là gì?"
04:56
I would try to imagine how a six-year-old
little girl would explain the problem.
little girl would explain the problem.
95
284600
4416
Tôi cố gắng tưởng tượng ra một đứa bé 6
tuổi sẽ giải thích vấn đề này như thế nào.
tuổi sẽ giải thích vấn đề này như thế nào.
05:01
And I wrote a book about her
and I illustrated it
and I illustrated it
96
289040
2656
Tôi đã viết một cuốn sách về cô bé
và vẽ minh họa nó.
và vẽ minh họa nó.
05:03
and the things
Ruby taught me go like this.
Ruby taught me go like this.
97
291720
2376
Và Ruby đã dạy tôi là như thế này.
05:06
Ruby taught me that you're
not supposed to be afraid
not supposed to be afraid
98
294120
2456
Ruby dạy tôi bạn không cần phải sợ
05:08
of the bugs under your bed.
99
296600
1376
con bọ dưới gầm giường.
05:10
And even the biggest of the problems
100
298000
2056
Và thậm chí những vấn đề lớn nhất
05:12
are a group of tiny problems
stuck together.
stuck together.
101
300080
3496
cũng chỉ là một tập hợp
của những vấn đề bé xíu.
của những vấn đề bé xíu.
05:15
And Ruby also introduced
me to her friends,
me to her friends,
102
303600
2736
Và Ruby cũng giới thiệu tôi với
bạn bè của cô bé,
bạn bè của cô bé,
05:18
the colorful side of the Internet culture.
103
306360
2896
những khía cạnh đầy màu sắc
của văn hóa Internet.
của văn hóa Internet.
05:21
She has friends like the Snow Leopard,
104
309280
1856
Cô bé có người bạn Báo Tuyết,
05:23
who is beautiful but doesn't want
to play with the other kids.
to play with the other kids.
105
311160
2936
xinh đẹp nhưng lại không muốn chơi
với những đứa trẻ khác.
với những đứa trẻ khác.
05:26
And she has friends like the green robots
that are really friendly but super messy.
that are really friendly but super messy.
106
314120
4616
Và cô bé cũng có bạn Robot Xanh Lá,
rất thân thiện nhưng cực kỳ bừa bộn.
rất thân thiện nhưng cực kỳ bừa bộn.
05:30
And she has friends like Linux the penguin
107
318760
2176
Và cô bé có người bạn Chim Cánh Cụt Linux
05:32
who's really ruthlessly efficient,
but somewhat hard to understand.
but somewhat hard to understand.
108
320960
3656
một người làm mọi việc thật sự rất hiệu
quả nhưng thỉnh thoảng hơi khó hiểu
quả nhưng thỉnh thoảng hơi khó hiểu
05:36
And idealistic foxes, and so on.
109
324640
2240
Và bạn Cáo luôn Lý Tưởng Hóa mọi thứ.v.v..
05:39
In Ruby's world, you learn
technology through play.
technology through play.
110
327880
3656
Trong thế giới của Ruby, bạn
học về công nghệ thông qua việc chơi.
học về công nghệ thông qua việc chơi.
05:43
And, for instance, computers
are really good at repeating stuff,
are really good at repeating stuff,
111
331560
3216
Ví dụ như, máy tính thật sự
rất giỏi lặp đi lặp lại mọi thứ,
rất giỏi lặp đi lặp lại mọi thứ,
05:46
so the way Ruby would teach
loops goes like this.
loops goes like this.
112
334800
2896
cách mà Ruby dạy về các câu lệnh vòng lặp
sẽ như thế này
sẽ như thế này
05:49
This is Ruby's favorite dance move,
it goes, "Clap, clap, stomp, stomp
it goes, "Clap, clap, stomp, stomp
113
337720
3376
Đây là động tác nhảy yêu thích của Ruby:
"vỗ, vỗ, dậm, dậm
"vỗ, vỗ, dậm, dậm
05:53
clap, clap and jump."
114
341120
1496
vỗ, vỗ và nhảy."
05:54
And you learn counter loops
by repeating that four times.
by repeating that four times.
115
342640
4016
Và bạn học bộ đếm vòng lặp
bằng cách lặp lại 4 lần.
bằng cách lặp lại 4 lần.
05:58
And you learn while loops
by repeating that sequence
by repeating that sequence
116
346680
2816
và bạn học vòng lặp while bằng cách
lặp lại trình tự đó
lặp lại trình tự đó
06:01
while I'm standing on one leg.
117
349520
1776
khi đang đứng bằng một chân.
06:03
And you learn until loops
by repeating that sequence
by repeating that sequence
118
351320
3296
Và bạn học được vòng lặp until
bằng cách lặp lại trình tự đó
bằng cách lặp lại trình tự đó
06:06
until mom gets really mad.
119
354640
2056
cho tới khi mẹ bạn nổi giận.
06:08
(Laughter)
120
356720
1016
(tiếng cười)
06:09
And most of all, you learn
that there are no ready answers.
that there are no ready answers.
121
357760
3720
Và trên hết, bạn học được là không hề
có những câu trả lời được chuẩn bị sẵn.
có những câu trả lời được chuẩn bị sẵn.
06:14
When coming up with the curriculum
for Ruby's world,
for Ruby's world,
122
362320
2736
Khi tôi nghĩ ra chương trình học
trong thế giới của Ruby,
trong thế giới của Ruby,
06:17
I needed to really ask the kids
how they see the world
how they see the world
123
365080
3296
tôi cần phải hỏi lũ trẻ cách mà
chúng nhìn nhận thế giới
chúng nhìn nhận thế giới
06:20
and what kind of questions they have
124
368400
2016
và chúng có những câu hỏi gì
06:22
and I would organize
play testing sessions.
play testing sessions.
125
370440
2080
và tôi sẽ tổ chức các
buổi chơi thử nghiệm.
buổi chơi thử nghiệm.
06:25
I would start by showing the kids
these four pictures.
these four pictures.
126
373360
2560
Tôi bắt đầu bằng cách cho bọn trẻ
xem những bức ảnh.
xem những bức ảnh.
06:28
I would show them a picture of a car,
127
376480
2336
Tôi sẽ cho chúng xem ảnh một chiếc xe hơi
06:30
a grocery store, a dog and a toilet.
128
378840
2416
1 cửa hàng tạp hóa, 1 con chó
và 1 cái nhà vệ sinh.
và 1 cái nhà vệ sinh.
06:33
And I would ask, "Which one of these
do you think is a computer?"
do you think is a computer?"
129
381280
3240
Tôi hỏi "theo các con thì cái nào
trong những cái trên là máy tính?"
trong những cái trên là máy tính?"
06:37
And the kids would be
very conservative and go,
very conservative and go,
130
385480
2736
Và lũ trẻ rất cương quyết với câu trả lời,
06:40
"None of these is a computer.
131
388240
1776
"Không có cái nào cả.
06:42
I know what a computer is:
132
390040
1656
Con biết cái máy tính mà.
06:43
it's that glowing box
133
391720
1336
Nó là một cái hộp phát sáng
06:45
in front of which mom or dad
spends way too much time."
spends way too much time."
134
393080
3616
mà cha mẹ dành cả ngày để
ngồi trước chúng."
ngồi trước chúng."
06:48
But then we would talk
135
396720
1496
Sau đó chúng tôi trò chuyện
06:50
and we would discover
that actually, a car is a computer,
that actually, a car is a computer,
136
398240
2816
và chúng tôi khám phá ra, xe hơi thật ra
cũng là máy tính
cũng là máy tính
06:53
it has a navigation system inside of it.
137
401080
2376
Nó có hệ thống định vị bên trong.
06:55
And a dog -- a dog
might not be a computer,
might not be a computer,
138
403480
2776
Và cả chú chó, chú chó có thể
không phải là máy tính,
không phải là máy tính,
06:58
but it has a collar
139
406280
1216
nhưng chó có vòng cổ
06:59
and the collar might have
a computer inside of it.
a computer inside of it.
140
407520
2616
và vòng cổ có thể có máy tính bên trong.
07:02
And grocery stores, they have
so many different kinds of computers,
so many different kinds of computers,
141
410160
3456
Và cửa hàng tạp hóa, nó có rất nhiều
loại máy tính khác nhau,
loại máy tính khác nhau,
07:05
like the cashier system
and the burglar alarms.
and the burglar alarms.
142
413640
3416
như hệ thống thu ngân,
hệ thống chống trộm.
hệ thống chống trộm.
07:09
And kids, you know what?
143
417080
1336
"Và mấy đứa biết gì không?
07:10
In Japan, toilets are computers
144
418440
2536
Ở nhật bản, nhà vệ sinh cũng là máy tính,
07:13
and there's even hackers who hack them.
145
421000
1896
thậm chí có cả hacker hack nhà vệ sinh"
07:14
(Laughter)
146
422920
1776
(Tiếng cười)
07:16
And we go further
147
424720
1216
Và chúng tôi đi sâu hơn
07:17
and I give them these little stickers
with an on/off button on them.
with an on/off button on them.
148
425960
3216
và tôi cho chúng những miếng dán với
nút tắt/mở trên đó
nút tắt/mở trên đó
07:21
And I tell the kids,
"Today you have this magic ability
"Today you have this magic ability
149
429200
3616
Và tôi bảo bọn trẻ,
"Hôm nay các con sẽ có khả năng kỳ diệu
"Hôm nay các con sẽ có khả năng kỳ diệu
07:24
to make anything in this room
into a computer."
into a computer."
150
432840
3616
có thể biến bất kỳ thứ gì
trong căn phòng này thành máy tính."
trong căn phòng này thành máy tính."
07:28
And again, the kids go,
151
436480
1336
Và một lần nữa,
lũ trẻ đáp
lũ trẻ đáp
07:29
"Sounds really hard,
I don't know the right answer for this."
I don't know the right answer for this."
152
437840
2896
"Có vẻ khó quá,
con không biết câu trả lời nào mới đúng."
con không biết câu trả lời nào mới đúng."
07:32
But I tell them, "Don't worry,
153
440760
1576
Tôi bảo bọn trẻ, "Hãy yên tâm,
07:34
your parents don't know
the right answer, either.
the right answer, either.
154
442360
2576
bố mẹ các con cũng đâu
có biết đáp án nào đúng.
có biết đáp án nào đúng.
07:36
They've just started
to hear about this thing
to hear about this thing
155
444960
2216
Họ chỉ mới đượcnghe về một thứ
07:39
called The Internet of Things.
156
447200
2216
gọi là Internet
07:41
But you kids,
you are going to be the ones
you are going to be the ones
157
449440
1976
Nhưng chính các con,
sẽ trở thành người
sẽ trở thành người
07:43
who are really going to live up in a world
where everything is a computer."
where everything is a computer."
158
451440
4376
sống trong một thế giới mà tất cả mọi thứ
đều là những chiếc máy tính."
đều là những chiếc máy tính."
07:47
And then I had this little girl
who came to me
who came to me
159
455840
2216
Và ngay sau đó một cô bé bước đến bên tôi
07:50
and took a bicycle lamp
160
458080
1296
và đưa tôi 1 cái đèn xe đạp
07:51
and she said, "This bicycle lamp,
if it were a computer,
if it were a computer,
161
459400
4216
và cô bé nói, "Đây là chiếc đèn xe đạp, "
nếu nó là một chiếc máy tính,
nếu nó là một chiếc máy tính,
07:55
it would change colors."
162
463640
2016
nó có thể thay đổi màu sắc."
07:57
And I said, "That's a really good idea,
what else could it do?"
what else could it do?"
163
465680
3016
"Một ý tưởng tuyệt vời,
chúng ta còn có thể làm gì nữa?"
chúng ta còn có thể làm gì nữa?"
08:00
And she thinks and she thinks,
164
468720
1736
Và cô bé tiếp tục suy nghĩ,
08:02
and she goes, "If this bicycle lamp
were a computer,
were a computer,
165
470480
4016
và cô bé nói "Nếu đèn xe đạp là máy tính,
08:06
we could go on a biking trip
with my father
with my father
166
474520
2736
con có thể đi dã ngoại bằng xe đạp với bố
08:09
and we would sleep in a tent
167
477280
1616
và ngủ trong những cái lều
08:10
and this biking lamp
could also be a movie projector."
could also be a movie projector."
168
478920
3840
và chiếc đèn xe đạp có thể trở thành
một chiếc máy chiếu phim."
một chiếc máy chiếu phim."
08:15
And that's the moment I'm looking for,
169
483640
1960
Và đó là thời khắc tôi kiếm tìm,
08:18
the moment when the kid realizes
170
486400
1576
thời khắc mà đứa trẻ nhận ra
08:20
that the world
is definitely not ready yet,
is definitely not ready yet,
171
488000
2376
Thế giới chưa sẵn sàg
08:22
that a really awesome way
of making the world more ready
of making the world more ready
172
490400
2976
và có một cách để làm thế giới này
trở nên sẵn sàng hơn
trở nên sẵn sàng hơn
08:25
is by building technology
173
493400
2216
đó là tạo ra công nghệ
08:27
and that each one of us
can be a part of that change.
can be a part of that change.
174
495640
2760
và mỗi người chúng ta có thể
góp phần vào sự thay đổi đó.
góp phần vào sự thay đổi đó.
08:31
Final story, we also built a computer.
175
499200
3056
Cuối cùng, chúng tôi tạo ra
một chiếc máy tính.
một chiếc máy tính.
08:34
And we got to know the bossy CPU
and the helpful RAM and ROM
and the helpful RAM and ROM
176
502280
4736
Và chúng tôi biết thêm về bạn CPU thích
chỉ huy và và hai bạn RAM, ROM rất hữu ích
chỉ huy và và hai bạn RAM, ROM rất hữu ích
08:39
that help it remember things.
177
507040
1416
Đó là cách để ghi nhớ sự vật.
08:40
And after we've assembled
our computer together,
our computer together,
178
508480
2936
Sau đó chúng tôi ráp các bộ phận
trên chiếc máy tính lại
trên chiếc máy tính lại
08:43
we also design an application for it.
179
511440
2656
chúng tôi cũng thiết kế
các ứng dụng cho nó.
các ứng dụng cho nó.
08:46
And my favorite story is this little boy,
180
514120
2015
Câu chuyện tôi rất thích
là về 1 cậu bé
là về 1 cậu bé
08:48
he's six years old
181
516159
1257
Em ấy 6 tuổi.
08:49
and his favorite thing in the world
is to be an astronaut.
is to be an astronaut.
182
517440
3119
Em thích nhất là được trở thành
phi hành gia.
phi hành gia.
08:53
And the boy, he has
these huge headphones on
these huge headphones on
183
521120
2256
Cậu bé mang một chiếc headphones khổng lồ
08:55
and he's completely immersed
in his tiny paper computer
in his tiny paper computer
184
523400
3256
Và em hoàn toàn đắm chìm trong chiếc
máy tính bằng giấy bé xíu.
máy tính bằng giấy bé xíu.
08:58
because you see, he's built his own
185
526680
2016
Như bạn thấy đấy, em đang xây dựng
09:00
intergalactic planetary
navigation application.
navigation application.
186
528720
4296
các ứng dụng định vị các hành tinh
trong dãy ngân hà
trong dãy ngân hà
09:05
And his father, the lone astronaut
in the Martian orbit,
in the Martian orbit,
187
533040
3136
Và cha của em, là phi hành gia đơn độc
ở quỹ đạo Sao Hỏa,
ở quỹ đạo Sao Hỏa,
09:08
is on the other side of the room
188
536200
1856
thật ra ông ấy đang ở phòng bên cạnh,
09:10
and the boy's important mission
189
538080
1616
và nhiệm vụ quan trọng của em là
09:11
is to bring the father
safely back to earth.
safely back to earth.
190
539720
2920
mang bố về lại Trái Đất an toàn.
09:15
And these kids are going to have
a profoundly different view of the world
a profoundly different view of the world
191
543760
3456
Và những đứa trẻ này sẽ có những
cách nhìn rất khác về công nghệ
cách nhìn rất khác về công nghệ
09:19
and the way we build it with technology.
192
547240
2400
và cả cách chúng tạo nên công nghệ.
09:22
Finally, the more approachable,
the more inclusive,
the more inclusive,
193
550840
3856
Cuối cùng thì, nếu công nghệ được
tiếp cận theo một cách dễ dàng hơn
tiếp cận theo một cách dễ dàng hơn
09:26
and the more diverse
we make the world of technology,
we make the world of technology,
194
554720
3376
thì thế giới công nghệ mà chúng ta
tạo ra sẽ càng to lớn và đa dạng.
tạo ra sẽ càng to lớn và đa dạng.
09:30
the more colorful and better
the world will look like.
the world will look like.
195
558120
3976
Thế giới sẽ càng trở nên tốt hơn
và nhiều màu sắc hơn.
và nhiều màu sắc hơn.
09:34
So, imagine with me, for a moment,
196
562120
2576
Bạn hãy dành chỉ một phút thôi
để tưởng tượng,
để tưởng tượng,
09:36
a world where the stories we tell
197
564720
2576
thế giới nơi mà có có những câu chuyện
09:39
about how things get made
don't only include
don't only include
198
567320
3016
về cách mà mọi thứ được tạo ra
không chỉ bởi
không chỉ bởi
09:42
the twentysomething-year-old
Silicon Valley boys,
Silicon Valley boys,
199
570360
2416
những đàn-ông-trên-hai-mươi ở
thung lũng Silicon
thung lũng Silicon
09:44
but also Kenyan schoolgirls
and Norwegian librarians.
and Norwegian librarians.
200
572800
4400
mà còn có cả nữ sinh Kenya hay những
người thủ thư ở Na Uy .
người thủ thư ở Na Uy .
09:50
Imagine a world where
the little Ada Lovelaces of tomorrow,
the little Ada Lovelaces of tomorrow,
201
578000
4216
Hãy tưởng tượng tới một thế giới nơi
mà những cô bé Ada Lovelace của tương lai,
mà những cô bé Ada Lovelace của tương lai,
09:54
who live in a permanent
reality of 1s and 0s,
reality of 1s and 0s,
202
582240
3216
Sống trong một thế giới của
những con số 1 và 0
những con số 1 và 0
09:57
they grow up to be very optimistic
and brave about technology.
and brave about technology.
203
585480
4616
các cô bé lớn lên lạc quan và
dũng cảm với công nghệ.
dũng cảm với công nghệ.
10:02
They embrace the powers
and the opportunities
and the opportunities
204
590120
3376
Chúng nắm bắt quyền lực và cơ hội
10:05
and the limitations of the world.
205
593520
1600
và giới hạn của thế giới.
10:07
A world of technology
that is wonderful, whimsical
that is wonderful, whimsical
206
595680
4136
Thế giới công nghệ tuyệt vời
và luôn thay đổi
và luôn thay đổi
10:11
and a tiny bit weird.
207
599840
1640
và đôi chút lạ lùng.
10:15
When I was a girl,
208
603120
1496
Khi tôi là một đứa trẻ,
10:16
I wanted to be a storyteller.
209
604640
2016
tôi muốn trở thành một người kể chuyện
10:18
I loved make-believe worlds
210
606680
1576
tôi thích sáng tạo nên thế giới
10:20
and my favorite thing to do
211
608280
1616
và ước mơ của tôi
10:21
was to wake up in the mornings
in Moominvalley.
in Moominvalley.
212
609920
4056
là buổi sáng được thức dậy ở Moominvalley.
10:26
In the afternoons,
I would roam around the Tatooines.
I would roam around the Tatooines.
213
614000
3120
và trưa đến, lang thang quanh Tatooine.
10:29
And in the evenings,
I would go to sleep in Narnia.
I would go to sleep in Narnia.
214
617320
2880
Và vào buổi tối, tôi sẽ ngủ lại Narnia.
10:33
And programming turned out
to be the perfect profession for me.
to be the perfect profession for me.
215
621400
3200
Và lập trình hóa ra lại là
nghề nghiệp hoàn hảo cho tôi.
nghề nghiệp hoàn hảo cho tôi.
10:37
I still create worlds.
216
625720
1936
Tôi vẫn có thể tạo ra cả thế giới.
10:39
Instead of stories, I do them with code.
217
627680
2960
Nhưng thay vì bằng câu chuyện,
tôi tạo ra thế giới bằng code.
tôi tạo ra thế giới bằng code.
10:43
Programming gives me this amazing power
218
631640
3056
Lập trình cho tôi năng lực tuyệt vời
10:46
to build my whole little universe
219
634720
2376
để xây dựng vũ trụ của riêng tôi
10:49
with its own rules
and paradigms and practices.
and paradigms and practices.
220
637120
3960
với những quy tắc của riêng tôi và
những mô hình, thực tiễn.
những mô hình, thực tiễn.
10:54
Create something out of nothing
with the pure power of logic.
with the pure power of logic.
221
642120
3960
Tạo ra những cái mới từ chỗ không có gì
bằng sức mạnh của sự logic.
bằng sức mạnh của sự logic.
10:58
Thank you.
222
646920
1216
Cảm ơn các bạn.
11:00
(Applause)
223
648160
2440
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Linda Liukas - Programmer, storyteller and illustratorLinda Liukas wants to create a more diverse and colorful world of technology, starting with the poetry of code.
Why you should listen
Linda Liukas is a programmer, storyteller and illustrator. Her children's book, Hello Ruby, is the "world’s most whimsical way to learn about technology, computing and coding.” Liukas founded Rails Girls, which has organized workshops in over 230 cities, teaching the basics of programming to more than 10,000 women. Linda worked at Codeacademy, which she left to write stories that teach children about software and programming. She won the 2013 Ruby Hero prize and was named the Digital Champion of Finland by the EU Commissioner for Digital Agenda.
Linda Liukas | Speaker | TED.com