TEDxPeachtree
Frans de Waal: Moral behavior in animals
Φρανς ντε Βάαλ: Ηθική συμπεριφορά στα ζώα
Filmed:
Readability: 3.2
4,770,589 views
Eνσυναίσθηση, συνεργασία, δικαιοσύνη και αμοιβαιότητα - το να νοιάζεται κάποιος για την ευημερία του άλλου μοιάζει να είναι ένα πολύ ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Όμως, ο Φρανς ντε Βάαλ μοιράζεται μαζί μας κάποια βίντεο συμπεριφοριστικών τεστ σε πρωτεύοντα και άλλα θηλαστικά, τα οποία προκαλούν έκπληξη καθώς μας δείχνουν πως τελικά όλοι μοιραζόμαστε κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά.
Frans de Waal - Primatologist
Frans de Waal studies primate social behavior -- how they fight and reconcile, share and cooperate. Full bio
Frans de Waal studies primate social behavior -- how they fight and reconcile, share and cooperate. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I was born in Den Bosch,
0
0
2000
Γεννήθηκα στο Ντεν Μπος,
00:17
where the painter Hieronymus Bosch named himself after.
1
2000
3000
από όπου πήρε τ' όνομά του ο ζωγράφος Ιερώνυμος Μπος.
00:20
And so I've always been very fond of this painter
2
5000
2000
Έτσι λοιπόν, θαύμαζα πάντα αυτόν τον ζωγράφο
00:22
who lived and worked in the 15th century.
3
7000
3000
που έζησε και δούλεψε τον 15ο αιώνα.
00:25
And what is interesting about him in relation to morality
4
10000
2000
Το ενδιαφέρον μ' αυτόν σε σχέση με την ηθική
00:27
is that he lived at a time where religion's influence was waning,
5
12000
3000
είναι πως έζησε σε μία εποχή όπου η επιρροή της θρησκείας έφθινε
00:30
and he was sort of wondering, I think,
6
15000
2000
και πιστεύω ότι αναρωτιόταν
00:32
what would happen with society
7
17000
2000
τι θα συνέβαινε στην κοινωνία
00:34
if there was no religion or if there was less religion.
8
19000
3000
αν δεν υπήρχε θρησκεία ή αν υπήρχε λιγότερη θρησκεία.
00:37
And so he painted this famous painting, "The Garden of Earthly Delights,"
9
22000
3000
Ζωγράφισε λοιπόν αυτόν τον διάσημο πίνακα, «Ο Κήπος των Επίγειων Απολαύσεων»,
00:40
which some have interpreted
10
25000
2000
τον οποίο κάποιοι ερμήνευσαν
00:42
as being humanity before the Fall,
11
27000
2000
ως την ανθρωπότητα πριν την Τελική Κρίση,
00:44
or being humanity without any Fall at all.
12
29000
3000
ή την ανθρωπότητα χωρίς καμία Τελική Κρίση.
00:47
And so it makes you wonder,
13
32000
2000
Και αυτό σε κάνει να αναρωτιέσαι,
00:49
what would happen if we hadn't tasted the fruit of knowledge, so to speak,
14
34000
3000
τι θα είχε συμβεί αν δεν είχαμε γευτεί τον καρπό της γνώσης,
00:52
and what kind of morality would we have?
15
37000
3000
και τι είδους ηθική θα είχαμε;
00:55
Much later, as a student,
16
40000
2000
Πολύ αργότερα, ως φοιτητής,
00:57
I went to a very different garden,
17
42000
2000
πήγα σε έναν πολύ διαφορετικό κήπο,
00:59
a zoological garden in Arnhem
18
44000
3000
ένα ζωολογικό κήπο στο Άρνχεμ
01:02
where we keep chimpanzees.
19
47000
2000
όπου έχουμε χιμπατζήδες.
01:04
This is me at an early age with a baby chimpanzee.
20
49000
2000
Εδώ βλέπετε εμένα σε νεαρή ηλικία με ένα χιμπατζή μωρό.
01:06
(Laughter)
21
51000
3000
(Γέλια)
01:09
And I discovered there
22
54000
2000
Εκεί ανακάλυψα
01:11
that the chimpanzees are very power hungry and wrote a book about it.
23
56000
3000
πως οι χιμπατζήδες διψούν για εξουσία και έγραψα ένα βιβλίο πάνω σε αυτό το θέμα.
01:14
And at that time the focus in a lot of animal research
24
59000
3000
Εκείνη την εποχή, πολλές έρευνες πάνω στα ζώα εστίαζαν
01:17
was on aggression and competition.
25
62000
2000
στην επιθετικότητα και τον ανταγωνισμό.
01:19
I painted a whole picture of the animal kingdom,
26
64000
2000
Περιέγραψα ολόκληρο το ζωικό βασίλειο,
01:21
and humanity included,
27
66000
2000
και, της ανθρωπότητας συμπεριλαμβανομένης,
01:23
was that deep down we are competitors,
28
68000
2000
το συμπέρασμα ήταν πως κατά βάθος είμαστε ανταγωνιστικοί,
01:25
we are aggressive,
29
70000
2000
είμαστε επιθετικοί,
01:27
we're all out for our own profit basically.
30
72000
3000
βασικά όλοι μας πολεμάμε για το δικό μας κέρδος.
01:30
This is the launch of my book.
31
75000
2000
Βλέπετε το λανσάρισμα του βιβλίου μου.
01:32
I'm not sure how well the chimpanzees read it,
32
77000
2000
Δεν είμαι σίγουρος πόσο καλά το διάβασαν οι χιμπατζήδες,
01:34
but they surely seemed interested in the book.
33
79000
3000
αλλά σίγουρα φάνηκε να τους ενδιαφέρει.
01:39
Now in the process
34
84000
2000
Στην πορεία, λοιπόν,
01:41
of doing all this work on power and dominance
35
86000
2000
που έκανα όλη αυτή τη δουλειά πάνω στην εξουσία, την υπεροχή,
01:43
and aggression and so on,
36
88000
2000
την επιθετικότητα και λοιπά,
01:45
I discovered that chimpanzees reconcile after fights.
37
90000
3000
ανακάλυψα πως οι χιμπατζήδες συμφιλιώνονται μετά από τους καυγάδες.
01:48
And so what you see here is two males who have had a fight.
38
93000
3000
Οπότε, αυτό που βλέπετε εδώ είναι δύο αρσενικά μετά από ένα καυγά.
01:51
They ended up in a tree, and one of them holds out a hand to the other.
39
96000
3000
Κατέληξαν πάνω σε ένα δένδρο, και ο ένας απλώνει το χέρι του στον άλλο.
01:54
And about a second after I took the picture, they came together in the fork of the tree
40
99000
3000
Περίπου ένα δευτερόλεπτο μετά που τράβηξα την φωτογραφία, βρέθηκαν στο ίδιο κλαδί
01:57
and they kissed and embraced each other.
41
102000
2000
και φιλήθηκαν και αγκαλιάστηκαν.
01:59
Now this is very interesting
42
104000
2000
Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον,
02:01
because at the time everything was about competition and aggression,
43
106000
3000
γιατί εκείνη τη στιγμή, όλα είχαν να κάνουν με τον ανταγωνισμό και την επιθετικότητα,
02:04
and so it wouldn't make any sense.
44
109000
2000
οπότε αυτό που έγινε δεν είχε λογική.
02:06
The only thing that matters is that you win or that you lose.
45
111000
2000
Το μόνο πράγμα που έχει σημασία είναι το ότι χάνεις ή κερδίζεις.
02:08
But why would you reconcile after a fight?
46
113000
2000
Αλλά γιατί να συμφιλιωθείς μετά από έναν καυγά;
02:10
That doesn't make any sense.
47
115000
2000
Αυτό δεν έχει καμία λογική.
02:12
This is the way bonobos do it. Bonobos do everything with sex.
48
117000
3000
Έτσι το κάνουν οι μπονόμπο. Οι μπονόμπο κάνουν τα πάντα με σεξ.
02:15
And so they also reconcile with sex.
49
120000
2000
Οπότε, συμφιλιώνονται και με σεξ.
02:17
But the principle is exactly the same.
50
122000
2000
Αλλά η αρχή είναι ακριβώς η ίδια.
02:19
The principle is that you have
51
124000
2000
Η αρχή είναι πως έχεις
02:21
a valuable relationship
52
126000
2000
μια πολύτιμη σχέση
02:23
that is damaged by conflict,
53
128000
2000
που έχει πληγεί από μία σύγκρουση,
02:25
so you need to do something about it.
54
130000
2000
οπότε πρέπει να κάνεις κάτι γι' αυτό.
02:27
So my whole picture of the animal kingdom,
55
132000
2000
Οπότε η όλη εικόνα μου του ζωικού βασιλείου,
02:29
and including humans also,
56
134000
2000
συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων,
02:31
started to change at that time.
57
136000
2000
άρχισε να αλλάζει εκείνη την εποχή.
02:33
So we have this image
58
138000
2000
Έχουμε αυτήν την εικόνα,
02:35
in political science, economics, the humanities,
59
140000
2000
στις πολιτικές επιστήμες, στα οικονομικά, στις ανθρωπιστικές επιστήμες,
02:37
philosophy for that matter,
60
142000
2000
ακόμα και στη φιλοσοφία,
02:39
that man is a wolf to man.
61
144000
2000
ότι ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο.
02:41
And so deep down our nature's actually nasty.
62
146000
3000
Ότι κατά βάθος η φύση μας είναι όντως μοχθηρή.
02:44
I think it's a very unfair image for the wolf.
63
149000
3000
Νομίζω πως είναι άδικη η εικόνα για τον λύκο.
02:47
The wolf is, after all,
64
152000
2000
Γιατί, τελικά ο λύκος είναι
02:49
a very cooperative animal.
65
154000
2000
ένα πολύ συνεργάσιμο ζώο.
02:51
And that's why many of you have a dog at home,
66
156000
2000
Γι' αυτό πολλοί από εσάς έχετε σκύλο στο σπίτι,
02:53
which has all these characteristics also.
67
158000
2000
ο οποίος έχει επίσης όλα αυτά τα χαρακτηριστικά.
02:55
And it's really unfair to humanity,
68
160000
2000
Είναι πραγματικά άδικο για την ανθρωπότητα,
02:57
because humanity is actually much more cooperative and empathic
69
162000
4000
γιατί η ανθρωπότητα είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο συνεργάσιμη και ενσυναισθητική
03:01
than given credit for.
70
166000
2000
από ό,τι πιστεύουμε.
03:03
So I started getting interested in those issues
71
168000
2000
Οπότε άρχισα να ενδιαφέρομαι γι' αυτά τα θέματα
03:05
and studying that in other animals.
72
170000
2000
και να τα μελετώ σε άλλα ζώα.
03:07
So these are the pillars of morality.
73
172000
2000
Αυτοί είναι οι πυλώνες της ηθικής.
03:09
If you ask anyone, "What is morality based on?"
74
174000
4000
Αν ρωτήσουμε κάποιον «Πού βασίζεται η ηθική;»
03:13
these are the two factors that always come out.
75
178000
2000
αυτοί είναι οι δύο παράγοντες που εμφανίζονται πάντα:
03:15
One is reciprocity,
76
180000
2000
Ο ένας είναι η αμοιβαιότητα,
03:17
and associated with it is a sense of justice and a sense of fairness.
77
182000
3000
και μαζί της συνδυάζονται μια αίσθηση δικαίου και δικαιοσύνης.
03:20
And the other one is empathy and compassion.
78
185000
2000
Ο άλλος παράγοντας είναι η ενσυναίσθηση και η συμπόνοια.
03:22
And human morality is more than this,
79
187000
3000
Η ανθρώπινη ηθική είναι περισσότερο από αυτό,
03:25
but if you would remove these two pillars,
80
190000
2000
αλλά αν αφαιρέσουμε αυτούς τους δύο πυλώνες,
03:27
there would be not much remaining I think.
81
192000
2000
νομίζω πως δεν θα μείνουν και πολλά
03:29
And so they're absolutely essential.
82
194000
2000
γι' αυτό είναι εντελώς απαραίτητοι.
03:31
So let me give you a few examples here.
83
196000
2000
Επιτρέψτε μου να σας δώσω μερικά παραδείγματα.
03:33
This is a very old video from the Yerkes Primate Center
84
198000
2000
Αυτό είναι ένα πολύ παλιό βίντεο από το Κέντρο Έρευνας Γιέρκς για τα πρωτεύοντα θηλαστικά
03:35
where they train chimpanzees to cooperate.
85
200000
3000
όπου εκπαιδεύουν χιμπατζήδες να συνεργάζονται.
03:38
So this is already about a hundred years ago
86
203000
3000
Είναι ήδη περίπου εκατό χρόνια
03:41
that we were doing experiments on cooperation.
87
206000
3000
που κάνουμε πειράματα πάνω στη συνεργασία.
03:44
What you have here is two young chimpanzees who have a box,
88
209000
3000
Εδώ έχουμε δύο νεαρούς χιμπατζήδες που έχουν ένα κουτί,
03:47
and the box is too heavy for one chimp to pull in.
89
212000
3000
και το κουτί είναι πολύ βαρύ για να το τραβήξει μόνος του ο ένας χιμπατζής.
03:50
And of course, there's food on the box.
90
215000
2000
Και, φυσικά, πάνω στο κουτί έχει φαγητό,
03:52
Otherwise they wouldn't be pulling so hard.
91
217000
2000
διαφορετικά δεν θα το τραβούσαν με τόση δύναμη.
03:54
And so they're bringing in the box.
92
219000
2000
Καταφέρνουν να φέρουν μέσα το κουτί
03:56
And you can see that they're synchronized.
93
221000
2000
και μπορείτε να δείτε ότι είναι συγχρονισμένοι.
03:58
You can see that they work together, they pull at the same moment.
94
223000
3000
Μπορείτε να δείτε ότι δουλεύουν μαζί, τραβούν την ίδια στιγμή.
04:01
It's already a big advance over many other animals
95
226000
3000
Αυτό είναι ήδη μεγάλη πρόοδος σε σχέση με άλλα ζώα
04:04
who wouldn't be able to do that.
96
229000
2000
που δεν θα ήταν ικανά να το κάνουν αυτό.
04:06
And now you're going to get a more interesting picture,
97
231000
2000
Και τώρα θα δείτε μια πιο ενδιαφέρουσα εικόνα,
04:08
because now one of the two chimps has been fed.
98
233000
3000
γιατί τώρα ο ένας από τους δύο χιμπατζήδες είναι ταϊσμένος.
04:11
So one of the two is not really interested
99
236000
2000
Οπότε ο ένας από τους δύο δεν ενδιαφέρεται πραγματικά
04:13
in the task anymore.
100
238000
3000
να τραβήξει το κουτί.
04:16
(Laughter)
101
241000
3000
(Γέλια)
04:23
(Laughter)
102
248000
5000
(Γέλια)
04:34
(Laughter)
103
259000
3000
(Γέλια)
04:50
Now look at what happens at the very end of this.
104
275000
3000
Και τώρα, δείτε τι συμβαίνει στο τέλος.
04:56
(Laughter)
105
281000
2000
(Γέλια)
05:07
He takes basically everything.
106
292000
2000
Βασικά, παίρνει τα πάντα.
05:09
(Laughter)
107
294000
3000
(Γέλια)
05:12
So there are two interesting parts about this.
108
297000
2000
Υπάρχουν δύο ενδιαφέροντα σημεία σε αυτό που είδαμε.
05:14
One is that the chimp on the right
109
299000
2000
Το ένα είναι πως ο χιμπατζής στα δεξιά
05:16
has a full understanding he needs the partner --
110
301000
2000
κατανοεί πλήρως ότι χρειάζεται τον συνεργάτη του...
05:18
so a full understanding of the need for cooperation.
111
303000
2000
οπότε κατανοεί πλήρως την αναγκαιότητα της συνεργασίας.
05:20
The second one is that the partner is willing to work
112
305000
3000
Το δεύτερο είναι πως ο συνεργάτης είναι πρόθυμος να δουλέψει
05:23
even though he's not interested in the food.
113
308000
2000
ακόμα και αν δεν ενδιαφέρεται για το φαγητό.
05:25
Why would that be? Well that probably has to do with reciprocity.
114
310000
3000
Γιατί συμβαίνει αυτό; Λοιπόν, αυτό μάλλον έχει να κάνει με την αμοιβαιότητα.
05:28
There's actually a lot of evidence in primates and other animals
115
313000
2000
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές αποδείξεις σε πρωτεύοντα θηλαστικά και άλλα ζώα
05:30
that they return favors.
116
315000
2000
πως ανταποδίδουν χάρες.
05:32
So he will get a return favor
117
317000
2000
Οπότε, θα του ανταποδώσει τη χάρη
05:34
at some point in the future.
118
319000
2000
κάποια στιγμή στο μέλλον.
05:36
And so that's how this all operates.
119
321000
2000
Και έτσι λειτουργεί το όλο σύστημα.
05:38
We do the same task with elephants.
120
323000
2000
Κάναμε το ίδιο πείραμα με ελέφαντες.
05:40
Now with elephants, it's very dangerous to work with elephants.
121
325000
3000
Οι ελέφαντες, είναι πολύ επικίνδυνο να δουλεύεις με ελέφαντες.
05:43
Another problem with elephants
122
328000
2000
Ένα άλλο πρόβλημα με τους ελέφαντες
05:45
is that you cannot make an apparatus
123
330000
2000
είναι πως δεν μπορείς να φτιάξεις μια συσκευή
05:47
that is too heavy for a single elephant.
124
332000
2000
η οποία να είναι αρκετά βαριά για ένα μόνο ελέφαντα.
05:49
Now you can probably make it,
125
334000
2000
Ίσως μπορείς να τη φτιάξεις,
05:51
but it's going to be a pretty flimsy apparatus I think.
126
336000
2000
αλλά θα είναι μάλλον μια κακότεχνη συσκευή νομίζω.
05:53
And so what we did in that case --
127
338000
2000
Αυτό που κάναμε σε αυτή την περίπτωση -
05:55
we do these studies in Thailand for Josh Plotnik --
128
340000
3000
κάνουμε αυτές τις έρευνες στην Ταϊλάνδη για τον Τζος Πλότνικ -
05:58
is we have an apparatus around which there is a rope, a single rope.
129
343000
3000
είναι μια συσκευή η οποία έχει γύρω της μόνο ένα σχοινί.
06:01
And if you pull on this side of the rope,
130
346000
2000
Αν τραβήξεις από αυτή τη μεριά του σχοινιού,
06:03
the rope disappears on the other side.
131
348000
2000
το σχοινί εξαφανίζεται από την άλλη πλευρά.
06:05
So two elephants need to pick it up at exactly the same time and pull.
132
350000
3000
Οπότε δύο ελέφαντες πρέπει να το πάρουν ακριβώς την ίδια στιγμή και να τραβήξουν.
06:08
Otherwise nothing is going to happen
133
353000
2000
Αλλιώς τίποτα δεν θα συμβεί
06:10
and the rope disappears.
134
355000
2000
και το σχοινί εξαφανίζεται.
06:12
And the first tape you're going to see
135
357000
2000
Στο πρώτο βίντεο που θα δείτε
06:14
is two elephants who are released together
136
359000
2000
δύο ελέφαντες ελευθερώνονται την ίδια στιγμή
06:16
arrive at the apparatus.
137
361000
2000
και φθάνουν στη συσκευή.
06:18
The apparatus is on the left with food on it.
138
363000
3000
Η συσκευή είναι στ' αριστερά και περιέχει φαγητό.
06:21
And so they come together, they arrive together,
139
366000
3000
Έρχονται και πλησιάζουν μαζί,
06:24
they pick it up together and they pull together.
140
369000
2000
το σηκώνουν μαζί και το τραβούν μαζί.
06:26
So it's actually fairly simple for them.
141
371000
3000
Είναι σχετικά εύκολο γι' αυτούς.
06:30
There they are.
142
375000
2000
Νάτοι.
06:39
And so that's how they bring it in.
143
384000
2000
Και έτσι το φέρνουν κοντά τους.
06:41
But now we're going to make it more difficult.
144
386000
2000
Αλλά τώρα θα το κάνουμε λίγο πιο δύσκολο,
06:43
Because the whole purpose of this experiment
145
388000
2000
γιατί ο σκοπός του πειράματος
06:45
is to see how well they understand cooperation.
146
390000
2000
είναι να δούμε πόσο καλά κατανοούν τη συνεργασία.
06:47
Do they understand that as well as the chimps, for example?
147
392000
3000
Την κατανοούν ας πούμε εξίσου καλά με τους χιμπατζήδες;
06:50
And so what we do in the next step
148
395000
2000
Αυτό που κάνουμε στο επόμενο βήμα
06:52
is we release one elephant before the other,
149
397000
2000
είναι να ελευθερώσουμε τον έναν ελέφαντα πριν από τον άλλο,
06:54
and that elephant needs to be smart enough
150
399000
2000
και αυτός ο ελέφαντας πρέπει να είναι αρκετά έξυπνος
06:56
to stay there and wait and not pull at the rope --
151
401000
2000
ώστε να μείνει εκεί και να περιμένει και να μην τραβήξει το σχοινί -
06:58
because if he pulls at the rope, it disappears and the whole test is over.
152
403000
3000
γιατί αν τραβήξει το σχοινί, αυτό εξαφανίζεται και το όλο πείραμα τελειώνει.
07:01
Now this elephant does something illegal
153
406000
2000
Αυτός ο ελέφαντας κάνει κάτι παράνομο
07:03
that we did not teach it.
154
408000
2000
το οποίο δεν του διδάξαμε,
07:05
But it shows the understanding that he has,
155
410000
2000
αλλά μας δείχνει ότι κατανοεί την κατάσταση,
07:07
because he puts his big foot on the rope,
156
412000
3000
γιατί βάζει το μεγάλο πόδι του πάνω στο σκοινί,
07:10
stands on the rope and waits there for the other,
157
415000
2000
στέκεται εκεί και περιμένει τον άλλο,
07:12
and then the other is going to do all the work for him.
158
417000
3000
και μετά ο άλλος θα κάνει όλη τη δουλειά γι' αυτόν.
07:15
So it's what we call freeloading.
159
420000
3000
Είναι αυτό που λέμε εκμεταλλευτής!
07:18
(Laughter)
160
423000
2000
(Γελια)
07:20
But it shows the intelligence that the elephants have.
161
425000
3000
Αλλά βλέπουμε την νοημοσύνη των ελεφάντων.
07:23
They develop several of these alternative techniques
162
428000
3000
Αναπτύσσουν αρκετές από αυτές τις εναλλακτικές τεχνικές
07:26
that we did not approve of necessarily.
163
431000
3000
τις οποίες δεν εγκρίνουμε απαραίτητα.
07:29
So the other elephant is now coming
164
434000
5000
Ο άλλος ελέφαντας έρχεται τώρα
07:34
and is going to pull it in.
165
439000
3000
και θα το τραβήξει.
07:53
Now look at the other. The other doesn't forget to eat, of course.
166
458000
3000
Και κοιτάξτε και τον άλλο. Ο άλλος δεν ξεχνάει να φάει, φυσικά.
07:56
(Laughter)
167
461000
4000
(Γέλια)
08:00
This was the cooperation, reciprocity part.
168
465000
2000
Αυτό ήταν το μέρος της συνεργασίας, της αμοιβαιότητας.
08:02
Now something on empathy.
169
467000
2000
Και τώρα κάτι για την ενσυναίσθηση.
08:04
Empathy is my main topic at the moment of research.
170
469000
2000
Η ενσυναίσθηση είναι το κύριο θέμα της έρευνάς μου αυτή τη στιγμή.
08:06
And empathy has sort of two qualities.
171
471000
2000
Και η ενσυναίσθηση έχει δύο ιδιότητες.
08:08
One is the understanding part of it. This is just a regular definition:
172
473000
3000
Η μία είναι η κατανόηση. Αυτός είναι ένας συνηθισμένος ορισμός:
08:11
the ability to understand and share the feelings of another.
173
476000
2000
η ικανότητα να κατανοείς και να μοιράζεσαι τα συναισθήματα του άλλου.
08:13
And the emotional part.
174
478000
2000
Και η άλλη είναι το συναισθηματικό μέρος.
08:15
And so empathy has basically two channels.
175
480000
2000
Οπότε ή ενσυναίσθηση έχει βασικά δύο κανάλια.
08:17
One is the body channel.
176
482000
2000
Το ένα είναι το σώμα μας.
08:19
If you talk with a sad person,
177
484000
2000
Αν μιλάς με έναν λυπημένο άνθρωπο,
08:21
you're going to adopt a sad expression and a sad posture,
178
486000
3000
θα υιοθετήσεις μια λυπημένη έκφραση και μία λυπημένη στάση σώματος,
08:24
and before you know it you feel sad.
179
489000
2000
και πριν καλά καλά το καταλάβεις, θα αισθάνεσαι λυπημένος.
08:26
And that's sort of the body channel of emotional empathy,
180
491000
3000
Αυτό είναι το σωματικό κανάλι της συναισθηματικής ενσυναίσθησης,
08:29
which many animals have.
181
494000
2000
που έχουν πολλά ζώα.
08:31
Your average dog has that also.
182
496000
2000
Ο μέσος σκύλος το κάνει αυτό.
08:33
That's actually why people keep mammals in the home
183
498000
2000
Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που πολλοί άνθρωποι έχουν θηλαστικά σπίτι
08:35
and not turtles or snakes or something like that
184
500000
2000
και όχι χελώνες ή φίδια ή κάτι παρόμοιο
08:37
who don't have that kind of empathy.
185
502000
2000
τα οποία δεν διαθέτουν αυτού του είδους την ενσυναίσθηση.
08:39
And then there's a cognitive channel,
186
504000
2000
Κι έπειτα υπάρχει το γνωστικό κανάλι,
08:41
which is more that you can take the perspective of somebody else.
187
506000
2000
που σημαίνει ότι μπορείς να καταλάβεις την προοπτική κάποιου άλλου.
08:43
And that's more limited.
188
508000
2000
Αυτό είναι πιο περιορισμένο.
08:45
There's few animals -- I think elephants and apes can do that kind of thing --
189
510000
2000
Είναι λίγα ζώα - νομίζω πως οι ελέφαντες και οι χιμπατζήδες μπορούν να κάνουν κάτι τέτοιο -
08:47
but there are very few animals who can do that.
190
512000
3000
αλλά είναι πολύ λίγα τα ζώα που μπορούν να το κάνουν αυτό.
08:50
So synchronization,
191
515000
2000
Οπότε ο συγχρονισμός,
08:52
which is part of that whole empathy mechanism
192
517000
2000
ο οποίος είναι μέρος αυτού του μηχανισμού ενσυναίσθησης,
08:54
is a very old one in the animal kingdom.
193
519000
2000
υπάρχει από πολύ παλιά στο ζωικό βασίλειο.
08:56
And in humans, of course, we can study that
194
521000
2000
Στους ανθρώπους, φυσικά, μπορούμε να το μελετήσουμε αυτό
08:58
with yawn contagion.
195
523000
2000
μέσω της μετάδοσης του χασμουρητού.
09:00
Humans yawn when others yawn.
196
525000
2000
Οι άνθρωποι χασμουριώνται όταν κάποιος άλλος χασμουριέται
09:02
And it's related to empathy.
197
527000
2000
και αυτό συνδέεται με την ενσυναίσθηση.
09:04
It activates the same areas in the brain.
198
529000
2000
Ενεργοποιεί τις ίδιες περιοχές στον εγκέφαλο.
09:06
Also, we know that people who have a lot of yawn contagion
199
531000
2000
Επίσης, γνωρίζουμε ότι άνθρωποι που επηρεάζονται πολύ από τη μετάδοση του χασμουρητού
09:08
are highly empathic.
200
533000
2000
έχουν μεγάλη ενσυναίσθηση.
09:10
People who have problems with empathy, such as autistic children,
201
535000
2000
Άνθρωποι που έχουν προβλήματα ενσυναίσθησης, όπως τα αυτιστικά παιδιά,
09:12
they don't have yawn contagion.
202
537000
2000
δεν επηρεάζονται από τη μετάδοση του χασμουρητού.
09:14
So it is connected.
203
539000
2000
Οπότε συνδέεται.
09:16
And we study that in our chimpanzees by presenting them with an animated head.
204
541000
3000
Το μελετήσαμε αυτό στους χιμπατζήδες μας, παρουσιάζοντάς τους ένα κινούμενο κεφάλι.
09:19
So that's what you see on the upper-left,
205
544000
2000
Αυτό λοιπόν βλέπετε πάνω αριστερά,
09:21
an animated head that yawns.
206
546000
2000
ένα κινούμενο κεφάλι που χασμουριέται.
09:23
And there's a chimpanzee watching,
207
548000
2000
Και να ένας χιμπατζής που παρακολουθεί,
09:25
an actual real chimpanzee watching a computer screen
208
550000
3000
ένας πραγματικός χιμπατζής που παρακολουθεί την οθόνη του υπολογιστή
09:28
on which we play these animations.
209
553000
3000
στην οποία παίζουμε αυτά τα κινούμενα σχέδια.
09:35
(Laughter)
210
560000
2000
(Γέλια)
09:37
So yawn contagion
211
562000
2000
Οπότε η μετάδοση του χασμουρητού
09:39
that you're probably all familiar with --
212
564000
2000
που μάλλον γνωρίζετε όλοι σας -
09:41
and maybe you're going to start yawning soon now --
213
566000
3000
και ίσως και να αρχίσετε σύντομα να χασμουριέστε τώρα -
09:44
is something that we share with other animals.
214
569000
3000
είναι κάτι που μοιραζόμαστε με άλλα ζώα.
09:47
And that's related to that whole body channel of synchronization
215
572000
3000
Αυτό συνδέεται με τον συγχρονισμό του καναλιού του σώματος
09:50
that underlies empathy
216
575000
2000
που υπογραμμίζει την ενσυναίσθηση
09:52
and that is universal in the mammals basically.
217
577000
3000
και που είναι βασικά οικουμενικό στα θηλαστικά.
09:55
Now we also study more complex expressions. This is consolation.
218
580000
3000
Μελετήσαμε επίσης και πιο πολύπλοκες εκφράσεις. Εδώ βλέπουμε την παρηγοριά.
09:58
This is a male chimpanzee who has lost a fight and he's screaming,
219
583000
3000
Εδώ βλέπουμε έναν αρσενικό χιμπατζή που έχει χάσει σ' έναν καυγά και φωνάζει,
10:01
and a juvenile comes over and puts an arm around him
220
586000
2000
και ένας νεαρός χιμπατζής έρχεται και τον αγκαλιάζει
10:03
and calms him down.
221
588000
2000
και τον ηρεμεί.
10:05
That's consolation. It's very similar to human consolation.
222
590000
3000
Αυτή είναι η παρηγοριά. Και μοιάζει πολύ με την ανθρώπινη παρηγοριά.
10:08
And consolation behavior,
223
593000
3000
Η συμπεριφορά της παρηγοριάς
10:11
it's empathy driven.
224
596000
2000
καθοδηγείται από την ενσυναίσθηση.
10:13
Actually the way to study empathy in human children
225
598000
3000
Στην πραγματικότητα, ο τρόπος για να μελετήσουμε την ενσυναίσθηση στα παιδιά
10:16
is to instruct a family member to act distressed,
226
601000
2000
είναι να πούμε σε ένα μέλος της οικογένειας να προσποιηθεί τον στενοχωρημένο,
10:18
and then they see what young children do.
227
603000
2000
και μετά να δούμε πώς θα αντιδράσουν τα μικρά παιδιά.
10:20
And so it is related to empathy,
228
605000
2000
Και αυτό συνδέεται με την ενσυναίσθηση,
10:22
and that's the kind of expressions we look at.
229
607000
3000
και αυτές είναι οι εκφράσεις που βλέπουμε.
10:25
We also recently published an experiment you may have heard about.
230
610000
3000
Πρόσφατα δημοσιεύσαμε ένα πείραμα που μπορεί και να έχετε ακούσει.
10:28
It's on altruism and chimpanzees
231
613000
3000
Είναι για τον αλτρουισμό και τους χιμπατζήδες
10:31
where the question is, do chimpanzees care
232
616000
2000
όπου η ερώτηση είναι, αν οι χιμπατζήδες ενδιαφέρονται
10:33
about the welfare of somebody else?
233
618000
2000
για το καλό κάποιου άλλου.
10:35
And for decades it had been assumed
234
620000
2000
Επί δεκαετίες υποθέταμε
10:37
that only humans can do that,
235
622000
2000
ότι μόνο οι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν αυτό,
10:39
that only humans worry about the welfare of somebody else.
236
624000
3000
ότι μόνο οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για το καλό του άλλου.
10:42
Now we did a very simple experiment.
237
627000
2000
Οπότε, κάναμε ένα πολύ απλό πείραμα.
10:44
We do that on chimpanzees that live in Lawrenceville,
238
629000
3000
Κάναμε το πείραμα σε χιμπατζήδες που ζουν στο Λόρενσβιλ,
10:47
in the field station of Yerkes.
239
632000
2000
στον τομέα του Γιέρκς.
10:49
And so that's how they live.
240
634000
2000
Έτσι ζουν λοιπόν
10:51
And we call them into a room and do experiments with them.
241
636000
3000
και τους φωνάζουμε μέσα σ' ένα δωμάτιο και κάνουμε πειράματα μ' αυτούς.
10:54
In this case, we put two chimpanzees side-by-side.
242
639000
2000
Σε αυτή την περίπτωση, βάλαμε δίπλα-δίπλα δύο χιμπατζήδες
10:56
and one has a bucket full of tokens, and the tokens have different meanings.
243
641000
3000
και ο ένας έχει έναν κουβά γεμάτο μικροαντικείμενα, τα οποία έχουν διαφορετικές έννοιες.
10:59
One kind of token feeds only the partner who chooses,
244
644000
3000
Ένα είδος αντικειμένων ταΐζει μόνο τον συμμετέχοντα που διαλέγει,
11:02
the other one feeds both of them.
245
647000
2000
το άλλο ταΐζει και τους δύο.
11:04
So this is a study we did with Vicky Horner.
246
649000
3000
Αυτή είναι μία μελέτη που κάναμε με τη Βίκυ Χόρνερ.
11:08
And here you have the two color tokens.
247
653000
2000
Εδώ βλέπετε τα δύο χρωματιστά αντικείμενα.
11:10
So they have a whole bucket full of them.
248
655000
2000
Έχουν έναν κουβά γεμάτο με τέτοια
11:12
And they have to pick one of the two colors.
249
657000
3000
και πρέπει να διαλέξουν το ένα από τα δύο χρώματα.
11:15
You will see how that goes.
250
660000
3000
Δείτε πώς εξελίσσεται.
11:18
So if this chimp makes the selfish choice,
251
663000
3000
Αν αυτός ο χιμπατζής κάνει την εγωιστική επιλογή,
11:21
which is the red token in this case,
252
666000
3000
η οποία είναι το κόκκινο αντικείμενο σε αυτή την περίπτωση,
11:24
he needs to give it to us.
253
669000
2000
πρέπει να το δώσει σε εμάς
11:26
So we pick it up, we put it on a table where there's two food rewards,
254
671000
3000
κι εμείς το παίρνουμε και το βάζουμε σε ένα τραπέζι όπου υπάρχουν δύο τροφές επιβράβευσης,
11:29
but in this case only the one on the right gets food.
255
674000
3000
αλλά σε αυτήν την περίπτωση μόνο αυτός στα δεξιά παίρνει τροφή.
11:32
The one on the left walks away because she knows already.
256
677000
2000
Αυτή στα αριστερά φεύγει, καθότι γνωρίζει ήδη
11:34
that this is not a good test for her.
257
679000
3000
πως αυτό το τεστ δεν έχει καλή έκβαση για την ίδια.
11:37
Then the next one is the pro-social token.
258
682000
2000
Το επόμενο είναι το προκοινωνικό αντικείμενο.
11:39
So the one who makes the choices -- that's the interesting part here --
259
684000
3000
Αυτός που κάνει τις επιλογές - και αυτό είναι το ενδιαφέρον -
11:42
for the one who makes the choices,
260
687000
2000
γι' αυτόν που κάνει τις επιλογές,
11:44
it doesn't really matter.
261
689000
2000
δεν έχει πραγματικά σημασία.
11:46
So she gives us now a pro-social token and both chimps get fed.
262
691000
3000
Οπότε μας δίνει τώρα ένα προκοινωνικό αντικείμενο και έτσι ταΐζονται και οι δύο χιμπατζήδες.
11:49
So the one who makes the choices always gets a reward.
263
694000
3000
Αυτός που κάνει τις επιλογές επιβραβεύεται πάντα.
11:52
So it doesn't matter whatsoever.
264
697000
2000
Δεν έχει σημασία λοιπόν
11:54
And she should actually be choosing blindly.
265
699000
2000
και θα έπρεπε στην πραγματικότητα να διαλέγει στα τυφλά.
11:56
But what we find
266
701000
2000
Αλλά αυτό που ανακαλύψαμε
11:58
is that they prefer the pro-social token.
267
703000
2000
είναι πως προτιμούν το προκοινωνικό αντικείμενο.
12:00
So this is the 50 percent line that's the random expectation.
268
705000
3000
Εδώ βλέπετε την γραμμή του 50%, δηλαδή την τυχαία επιλογή, κατά μέσο όρο.
12:03
And especially if the partner draws attention to itself, they choose more.
269
708000
3000
Και ιδιαίτερα αν ο παρτενέρ του, του τραβάει την προσοχή, διαλέγει πιο συχνά το προκοινωνικό αντικείμενο.
12:06
And if the partner puts pressure on them --
270
711000
3000
Αν ο παρτενέρ τον πιέσει -
12:09
so if the partner starts spitting water and intimidating them --
271
714000
3000
αν δηλαδή ο παρτενέρ αρχίσει να φτύνει νερό και να τον φοβίζει -
12:12
then the choices go down.
272
717000
3000
αυτές οι επιλογές μειώνονται.
12:15
It's as if they're saying,
273
720000
2000
Είναι σαν να λένε,
12:17
"If you're not behaving, I'm not going to be pro-social today."
274
722000
2000
«αν δεν συμπεριφερθείς καλά, δεν θα είμαι προκοινωνικός σήμερα».
12:19
And this is what happens without a partner,
275
724000
2000
Αυτό συμβαίνει χωρίς παρτενέρ,
12:21
when there's no partner sitting there.
276
726000
2000
όταν δεν υπάρχει κάποιος παρτενέρ εκεί.
12:23
And so we found that the chimpanzees do care
277
728000
2000
Ανακαλύψαμε λοιπόν ότι οι χιμπατζήδες ενδιαφέρονται
12:25
about the well-being of somebody else --
278
730000
2000
για το καλό κάποιου άλλου -
12:27
especially, these are other members of their own group.
279
732000
3000
ιδιαίτερα αν πρόκειται για μέλη της δικής τους ομάδας.
12:30
So the final experiment that I want to mention to you
280
735000
3000
Το τελευταίο πείραμα που θέλω να σας αναφέρω
12:33
is our fairness study.
281
738000
2000
είναι η μελέτη μας για τη δικαιοσύνη.
12:35
And so this became a very famous study.
282
740000
3000
Αυτή είναι μια πολύ διάσημη μελέτη.
12:38
And there's now many more,
283
743000
2000
Τώρα υπάρχουν πολλές περισσότερες,
12:40
because after we did this about 10 years ago,
284
745000
2000
γιατί μετά που την κάναμε εμείς, 10 χρόνια πριν,
12:42
it became very well known.
285
747000
2000
έγινε πολύ γνωστή.
12:44
And we did that originally with capuchin monkeys.
286
749000
2000
Την κάναμε αρχικά με καπουτσίνους.
12:46
And I'm going to show you the first experiment that we did.
287
751000
3000
Θα σας δείξω το πρώτο πείραμα που κάναμε.
12:49
It has now been done with dogs and with birds
288
754000
3000
Τώρα έχει γίνει και με σκύλους και με πτηνά
12:52
and with chimpanzees.
289
757000
2000
και με χιμπατζήδες.
12:54
But with Sarah Brosnan we started out with capuchin monkeys.
290
759000
4000
Αλλά με τη Σάρα Μπρόσναν ξεκινήσαμε με καπουτσίνους.
12:58
So what we did
291
763000
2000
Αυτό που κάναμε
13:00
is we put two capuchin monkeys side-by-side.
292
765000
2000
είναι να βάλουμε δύο καπουτσίνους δίπλα-δίπλα.
13:02
Again, these animals, they live in a group, they know each other.
293
767000
2000
Και πάλι, αυτά τα ζώα, ζουν σε ομάδα, γνωρίζονται μεταξύ τους.
13:04
We take them out of the group, put them in a test chamber.
294
769000
3000
Τους πήραμε από την ομάδα, και τους βάλαμε σε ένα δωμάτιο πειραμάτων.
13:07
And there's a very simple task
295
772000
2000
Έχουν να κάνουν
13:09
that they need to do.
296
774000
2000
μια πολύ απλή δουλειά.
13:11
And if you give both of them cucumber for the task,
297
776000
3000
Αν δώσεις και στο δύο αγγούρι για τη δουλειά,
13:14
the two monkeys side-by-side,
298
779000
2000
οι δύο πίθηκοι που είναι δίπλα-δίπλα
13:16
they're perfectly willing to do this 25 times in a row.
299
781000
2000
είναι απόλυτα πρόθυμοι να κάνουν τη δουλειά 25 συνεχόμενες φορές.
13:18
So cucumber, even though it's only really water in my opinion,
300
783000
4000
Αγγούρι λοιπόν, αν και κατά τη γνώμη μου είναι σκέτο νερό,
13:22
but cucumber is perfectly fine for them.
301
787000
3000
αλλά το αγγούρι είναι τέλειο για αυτούς.
13:25
Now if you give the partner grapes --
302
790000
3000
Τώρα αν δώσουμε στον ένα σταφύλια -
13:28
the food preferences of my capuchin monkeys
303
793000
2000
οι τροφικές προτιμήσεις των καπουτσίνων μου
13:30
correspond exactly with the prices in the supermarket --
304
795000
3000
αντιστοιχούν ακριβώς με τις τιμές στα σούπερ μάρκετ -
13:33
and so if you give them grapes -- it's a far better food --
305
798000
3000
οπότε, αν δώσουμε σταφύλια - που είναι πολύ καλύτερη τροφή -
13:36
then you create inequity between them.
306
801000
3000
τότε δημιουργούμε ανισότητα μεταξύ τους.
13:39
So that's the experiment we did.
307
804000
2000
Αυτό είναι το πείραμα που κάναμε.
13:41
Recently we videotaped it with new monkeys who'd never done the task,
308
806000
3000
Πρόσφατα το βιντεοσκοπήσαμε με καινούργιους πιθήκους, που δεν είχαν ξανακάνει την εργασία,
13:44
thinking that maybe they would have a stronger reaction,
309
809000
2000
σκεπτόμενοι ότι μπορεί να είχαν μια πιο έντονη αντίδραση,
13:46
and that turned out to be right.
310
811000
2000
κι αυτό αποδείχτηκε σωστό.
13:48
The one on the left is the monkey who gets cucumber.
311
813000
2000
Αυτός στ' αριστερά είναι ο πίθηκος που παίρνει το αγγούρι.
13:50
The one on the right is the one who gets grapes.
312
815000
3000
Αυτός στα δεξιά παίρνει τα σταφύλια.
13:53
The one who gets cucumber,
313
818000
2000
Αυτός που παίρνει το αγγούρι,
13:55
note that the first piece of cucumber is perfectly fine.
314
820000
2000
δείτε πώς το πρώτο κομμάτι αγγούρι του είναι μια χαρά.
13:57
The first piece she eats.
315
822000
3000
Το πρώτο κομμάτι που τρώει.
14:00
Then she sees the other one getting grape, and you will see what happens.
316
825000
3000
Μετά βλέπει ότι ο άλλος παίρνει σταφύλια, και δείτε τι συμβαίνει.
14:03
So she gives a rock to us. That's the task.
317
828000
3000
Μας δίνει μία πέτρα. Αυτή είναι η εργασία.
14:06
And we give her a piece of cucumber and she eats it.
318
831000
3000
Και της δίνουμε ένα κομμάτι αγγούρι και το τρώει.
14:09
The other one needs to give a rock to us.
319
834000
3000
Η άλλη πρέπει να μας δώσει μία πέτρα.
14:12
And that's what she does.
320
837000
3000
Και το κάνει.
14:15
And she gets a grape and she eats it.
321
840000
3000
Και παίρνει σταφύλι και το τρώει.
14:18
The other one sees that.
322
843000
2000
Η άλλη το βλέπει αυτό.
14:20
She gives a rock to us now,
323
845000
2000
Μας δίνει τώρα μία πέτρα,
14:22
gets, again, cucumber.
324
847000
3000
και ξαναπαίρνει ένα κομμάτι αγγούρι.
14:27
(Laughter)
325
852000
15000
(Γέλια)
14:42
She tests a rock now against the wall.
326
867000
3000
Τώρα χτυπάει την πέτρα στον τοίχο.
14:45
She needs to give it to us.
327
870000
2000
Πρέπει να μας την δώσει.
14:47
And she gets cucumber again.
328
872000
3000
Και ξαναπαίρνει ένα κομμάτι αγγούρι.
14:52
(Laughter)
329
877000
4000
(Γέλια)
14:58
So this is basically the Wall Street protest that you see here.
330
883000
4000
Αυτή είναι η διαμαρτυρία της Γουόλ Στριτ αυτό που βλέπετε εδώ.
15:02
(Laughter)
331
887000
3000
(Γέλια)
15:05
(Applause)
332
890000
3000
(Χειροκρότημα)
15:08
Let me tell you --
333
893000
2000
Αφήστε με να σας πω -
15:10
I still have two minutes left, let me tell you a funny story about this.
334
895000
2000
Έχω ακόμα δύο λεπτά, οπότε θα σας πω μία σχετική αστεία ιστορία.
15:12
This study became very famous
335
897000
2000
Αυτή η μελέτη έγινε πολύ γνωστή
15:14
and we got a lot of comments,
336
899000
2000
και είχαμε πολλά σχόλια,
15:16
especially anthropologists, economists,
337
901000
2000
κυρίως από ανθρωπολόγους, οικονομολόγους,
15:18
philosophers.
338
903000
2000
φιλόσοφους.
15:20
They didn't like this at all.
339
905000
2000
Δεν τους άρεσε καθόλου
15:22
Because they had decided in their minds, I believe,
340
907000
3000
διότι είχαν αποφασίσει στο μυαλό τους, πιστεύω,
15:25
that fairness is a very complex issue
341
910000
2000
πως η δικαιοσύνη είναι ένα πολύ περίπλοκο θέμα
15:27
and that animals cannot have it.
342
912000
2000
και τα ζώα δεν μπορούν να την έχουν.
15:29
And so one philosopher even wrote us
343
914000
2000
Μάλιστα ένας φιλόσοφος μας έγραψε
15:31
that it was impossible that monkeys had a sense of fairness
344
916000
3000
πως είναι αδύνατο οι πίθηκοι να έχουν την αίσθηση της δικαιοσύνης
15:34
because fairness was invented during the French Revolution.
345
919000
3000
γιατί η δικαιοσύνη εφευρέθηκε κατά τη Γαλλική Επανάσταση.
15:37
(Laughter)
346
922000
2000
(Γέλια)
15:39
Now another one wrote a whole chapter
347
924000
3000
Ένας άλλος έγραψε ένα ολόκληρο κεφάλαιο
15:42
saying that he would believe it had something to do with fairness
348
927000
4000
λέγοντας πως θα το πίστευε πως έχει να κάνει με τη δικαιοσύνη
15:46
if the one who got grapes would refuse the grapes.
349
931000
2000
αν ο πίθηκος που πήρε τα σταφύλια είχε αρνηθεί να τα πάρει.
15:48
Now the funny thing is that Sarah Brosnan,
350
933000
2000
Το αστείο είναι πως η Σάρα Μπρόσναν,
15:50
who's been doing this with chimpanzees,
351
935000
2000
που έκανε το πείραμα με τους χιμπατζήδες,
15:52
had a couple of combinations of chimpanzees
352
937000
2000
είχε κάποιους συνδυασμούς χιμπατζήδων
15:54
where, indeed, the one who would get the grape would refuse the grape
353
939000
3000
όπου, πραγματικά, αυτός που παίρνει το σταφύλι τελικά το αρνείται
15:57
until the other guy also got a grape.
354
942000
2000
μέχρι να πάρει και ο παρτενέρ του σταφύλι.
15:59
So we're getting very close to the human sense of fairness.
355
944000
3000
Οπότε είμαστε πολύ κοντά στην ανθρώπινη αίσθηση της δικαιοσύνης.
16:02
And I think philosophers need to rethink their philosophy for awhile.
356
947000
4000
Πιστεύω πως οι φιλόσοφοι πρέπει να ξανασκεφτούν λιγάκι τη φιλοσοφία τους.
16:06
So let me summarize.
357
951000
2000
Επιτρέψτε μου να συνοψίσω.
16:08
I believe there's an evolved morality.
358
953000
2000
Πιστεύω ότι υπάρχει μία εξελιγμένη ηθική.
16:10
I think morality is much more than what I've been talking about,
359
955000
2000
Πιστεύω πως η ηθική είναι πολλά περισσότερα από αυτό που πίστευα,
16:12
but it would be impossible without these ingredients
360
957000
3000
αλλά θα ήταν αδύνατη χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά
16:15
that we find in other primates,
361
960000
2000
που βρίσκουμε σε άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά,
16:17
which are empathy and consolation,
362
962000
2000
όπως είναι η ενσυναίσθηση και η παρηγοριά,
16:19
pro-social tendencies and reciprocity and a sense of fairness.
363
964000
3000
οι προκοινωνικές τάσεις, η αμοιβαιότητα και η αίσθηση δικαιοσύνης.
16:22
And so we work on these particular issues
364
967000
3000
Κι έτσι δουλεύουμε πάνω στα συγκεκριμένα θέματα
16:25
to see if we can create a morality from the bottom up, so to speak,
365
970000
3000
για να δούμε αν μπορούμε να δημιουργήσουμε μία ηθική από κάτω προς τα πάνω, κατά κάποιον τρόπο,
16:28
without necessarily God and religion involved,
366
973000
2000
χωρίς να εμπλέκουμε αναγκαστικά τον Θεό και τη θρησκεία,
16:30
and to see how we can get to an evolved morality.
367
975000
3000
και να δούμε πώς μπορούμε να φτάσουμε σε μία εξελιγμένη ηθική.
16:33
And I thank you for your attention.
368
978000
3000
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
16:36
(Applause)
369
981000
9000
(Χειροκρότημα)
ABOUT THE SPEAKER
Frans de Waal - PrimatologistFrans de Waal studies primate social behavior -- how they fight and reconcile, share and cooperate.
Why you should listen
Dutch/American biologist and ethologist Frans de Waal draws parallels between primate and human behavior, from peacemaking and morality to culture. Looking at human society through the lens of animal behavior, de Waal's first book, Chimpanzee Politics (1982), compares the schmoozing and scheming of chimpanzees involved in power struggles with that of human politicians. Named one of the 100 Most Influential People Today by Time Magazine, de Waal has written hundreds of peer-reviewed scientific articles, and his popular books have been translated in over 20 languages. He is a professor in Emory University's psychology department and Director of the Living Links Center at the Yerkes National Primate Research Center, in Atlanta. His next book is on animal and human emotions, entitled Mama's Last Hug (Norton, 2019).
Frans de Waal | Speaker | TED.com