TEDIndia 2009
Vilayanur Ramachandran: The neurons that shaped civilization
ვ.ს. რამაჩანდრანი: ნეირონები, რომლებმაც გამოძერწეს ცივილიზაცია
Filmed:
Readability: 4.5
2,250,451 views
ნეირობიოლოგი ვილიანურ რამაჩანდრანი აღწერს სარკისებრი ნეირონების საოცარ თვისებებს. სულ ახლახან აღმოჩენილი ეს ნეირონები გვაძლევენ საშუალებას, შევისწავლოთ რთული სოციალური ქცევები, რომელთაც გავლენა იქონიეს ჩვენი ცივილიზაციის ჩამოყალიბებაზე.
Vilayanur Ramachandran - Brain expert
Neurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain. Full bio
Neurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'd like to talk to you today about the human brain,
0
0
3000
დღეს მე მინდა გესაუბროთ ადამიანის ტვინზე,
00:18
which is what we do research on at the University of California.
1
3000
2000
იმაზე, რაზეც ჩვენ ვატარებთ კვლევებს კალიფორნიის უნივერსიტეტში.
00:20
Just think about this problem for a second.
2
5000
2000
ერთი წუთით დაფიქრდით ამ პრობლემაზე.
00:22
Here is a lump of flesh, about three pounds,
3
7000
3000
აი - სამიოდე ფუთი ხორცის გროვა,
00:25
which you can hold in the palm of your hand.
4
10000
2000
რომელიც ხელის გულზე შეიძლება მოათავსოთ.
00:27
But it can contemplate the vastness of interstellar space.
5
12000
4000
მაგრამ მას ძალუძს გაიაზროს ვარსკვლავთშორისი სივრცის სიდიადე.
00:31
It can contemplate the meaning of infinity,
6
16000
2000
მას შეუძლია გაიაზროს უსასრულობის არსი,
00:33
ask questions about the meaning of its own existence,
7
18000
3000
დასვას შეკითხვები საკუთარი არსებობის არსზე,
00:36
about the nature of God.
8
21000
2000
ღმერთის ბუნებაზე.
00:38
And this is truly the most amazing thing in the world.
9
23000
2000
და ეს მართლაც ყველაზე განსაცვიფრებელი რამ არის მსოფლიოში.
00:40
It's the greatest mystery confronting human beings:
10
25000
3000
ეს უდიდესი მისტერია არის გამოწვევა ადამიანებისთვის:
00:43
How does this all come about?
11
28000
2000
როგორ მოხდა ეს ყველაფერი?
00:45
Well, the brain, as you know, is made up of neurons.
12
30000
2000
ტვინი, როგორც იცით, შედგება ნეირონებისგან.
00:47
We're looking at neurons here.
13
32000
2000
ჩვენ ახლა ნეირონებს ვუყურებთ.
00:49
There are 100 billion neurons in the adult human brain.
14
34000
3000
ზრდასრული ადამიანის ტვინში 100 მილიარდზე მეტი ნეირონია.
00:52
And each neuron makes something like 1,000 to 10,000 contacts
15
37000
3000
და ყოველი ნეირონი ქმნის დაახლოებით 1000-დან 10,000-მდე კავშირს
00:55
with other neurons in the brain.
16
40000
2000
სხვა ნეირონებთან.
00:57
And based on this, people have calculated
17
42000
2000
და ამაზე დაყრდნობით გამოთვალეს,
00:59
that the number of permutations and combinations of brain activity
18
44000
3000
რომ ტვინის აქტივობის გადანაცვლებადობათა და კომბინაციათა რიცხვი
01:02
exceeds the number of elementary particles in the universe.
19
47000
3000
აჭარბებს სამყაროში არსებულ ელემენტარულ ნაწილაკთა რიცხვს.
01:05
So, how do you go about studying the brain?
20
50000
2000
მაშ, როგორ შევისწავლოთ ტვინი?
01:07
One approach is to look at patients who had lesions
21
52000
2000
ერთი მიდგომა არის, დავაკვირდეთ პაციენტებს, რომელთაც აქვთ დაზიანება
01:09
in different part of the brain, and study changes in their behavior.
22
54000
3000
ტვინის სხვადასხვა არეში და შევისწავლოთ ცვლილებები მათ ქცევაში.
01:12
This is what I spoke about in the last TED.
23
57000
2000
ამაზე TED-ის წინა მოხსენებაში ვისაუბრე.
01:14
Today I'll talk about a different approach,
24
59000
2000
დღეს ვილაპარაკებ განსხვავებულ მიდგომაზე,
01:16
which is to put electrodes in different parts of the brain,
25
61000
2000
რაც მდგომარეობს ელექტროდების მოთავსებაში ტვინის სხვადასხვა არეებზე
01:18
and actually record the activity of individual nerve cells in the brain.
26
63000
4000
და ტვინის ინდივიდუალური ნერვული უჯრედების აქტივობის აღრიცხვაში.
01:22
Sort of eavesdrop on the activity of nerve cells in the brain.
27
67000
4000
ეს მოგვაგონებს მოსმენას ტვინის ნერვული უჯრედების აქტივობისა.
01:26
Now, one recent discovery that has been made
28
71000
3000
ერთ-ერთი ახალი აღმოჩენა, რომელიც გაკეთდა
01:29
by researchers in Italy, in Parma,
29
74000
2000
პარმაში, იტალიაში,
01:31
by Giacomo Rizzolatti and his colleagues,
30
76000
3000
მკვლევარი ჯაკომო რიზოლატის და მისი კოლეგების მიერ,
01:34
is a group of neurons called mirror neurons,
31
79000
2000
არის ნეირონთა ჯგუფი სახელად სარკისებრი ნეირონები,
01:36
which are on the front of the brain in the frontal lobes.
32
81000
3000
რომლებიც მოთავსებულია ტვინის წინა მხარეს, შუბლის წილში.
01:39
Now, it turns out there are neurons
33
84000
2000
უნდა ითქვას, რომ არსებობენ ნეირონები,
01:41
which are called ordinary motor command neurons in the front of the brain,
34
86000
3000
რომელთაც ჩვეულებრივი მოტორული ბრძანებითი ნეირონები ეწოდებათ,
01:44
which have been known for over 50 years.
35
89000
2000
და ჩვენ მათ 50 წელზე მეტია ვიცნობთ.
01:46
These neurons will fire when a person performs a specific action.
36
91000
3000
ეს ნეირონები იღგზნებიან, როდესაც ადამიანი ასრულებს სპეციფიურ ქმედებას.
01:49
For example, if I do that, and reach and grab an apple,
37
94000
3000
მაგალითად, თუ მე გავიშვერ ხელს და ავიღებ ვაშლს,
01:52
a motor command neuron in the front of my brain will fire.
38
97000
4000
აღიგზნებიან მოტორული ბრძანებითი ნეირონები ჩემი ტვინის წინა მხარეში.
01:56
If I reach out and pull an object, another neuron will fire,
39
101000
3000
თუ მე გავიშვერ ხელს და ჩემსკენ მოვწევ საგანს, აღიგზნბიან სხვა ნეირონები,
01:59
commanding me to pull that object.
40
104000
2000
რომლებიც მიბრძანებენ მოვწიო ეს საგანი.
02:01
These are called motor command neurons that have been known for a long time.
41
106000
2000
მათ მოტორულ ბრძანებითი ნეირონები ეწოდებათ და ჩვენ მათ დიდი ხანია ვიცნობთ.
02:03
But what Rizzolatti found was
42
108000
2000
მაგრამ რიზოლატიმ აღმოაჩინა
02:05
a subset of these neurons,
43
110000
2000
ამ ნეირონთა ქვეჯგუფი,
02:07
maybe about 20 percent of them, will also fire
44
112000
2000
მათი დაახლოებით 20 პროცენტი, რომლებიც ასევე იღგზნებიან,
02:09
when I'm looking at somebody else performing the same action.
45
114000
3000
როდესაც მე ვუყურებ ვინმე სხვა პირს, რომელიც ასრულებს იგივე ქმედებას.
02:12
So, here is a neuron that fires when I reach and grab something,
46
117000
3000
მაშ ასე, გვაქვს ნეირონი, რომელიც აღიგზნება მაშინ, როდესაც ხელში ვიღებ რაიმე საგანს,
02:15
but it also fires when I watch Joe reaching and grabbing something.
47
120000
3000
მაგრამ ის ასევე აღიგზნება, როდესაც მე ვუყურებ, თუ როგორ იშვერს ხელს სხვა, რომ აიღოს ეს რაიმე საგანი.
02:18
And this is truly astonishing.
48
123000
2000
და ეს ჭეშმარიტად განსაცვიფრებელია.
02:20
Because it's as though this neuron is adopting
49
125000
2000
ეს არის მსგავსად იმისა, რომ ეს ნეირონი
02:22
the other person's point of view.
50
127000
2000
დგება სხვა პიროვნების თვალთახედვის ადგილას.
02:24
It's almost as though it's performing a virtual reality simulation
51
129000
4000
თითქოს ის ახდენს სხვა პიროვნების ქმედების
02:28
of the other person's action.
52
133000
2000
ვირტუალური რეალობის სიმულირებას.
02:30
Now, what is the significance of these mirror neurons?
53
135000
3000
რით არიან ეს სარკისებრი ნეირონები მნიშვნელოვანნი?
02:33
For one thing they must be involved in things like imitation and emulation.
54
138000
3000
ერთის მხრივ, ისინი ჩართულები უნდა იყვნენ იმიტირებისა და ემულირების პროცესში.
02:36
Because to imitate a complex act
55
141000
3000
რადგან იმისათვის, რომ მოახდინოთ რთული ქმედების იმიტირება,
02:39
requires my brain to adopt the other person's point of view.
56
144000
3000
საჭიროა ტვინმა გაითავისოს სხვა პიროვნების ხედვის წერტილი.
02:42
So, this is important for imitation and emulation.
57
147000
2000
ესე იგი ეს მნიშვნელოვანია იმიტირებისა და ემულირებისათვის.
02:44
Well, why is that important?
58
149000
2000
და რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?
02:46
Well, let's take a look at the next slide.
59
151000
3000
მოდით შევხედოთ შემდეგ სლაიდს.
02:49
So, how do you do imitation? Why is imitation important?
60
154000
3000
მაშ, როგორ ახდენთ იმიტირებას? რატომ არის იმიტირება მნიშვნელოვანი?
02:52
Mirror neurons and imitation, emulation.
61
157000
2000
სარკისებრი ნეირონები და იმიტირება, ემულირება.
02:54
Now, let's look at culture, the phenomenon of human culture.
62
159000
4000
მოდით შევხედოთ კულტურას, კაცობრიობის კულტურის ფენომენს.
02:58
If you go back in time about [75,000] to 100,000 years ago,
63
163000
4000
თუ გადავალთ დროში უკან, დაახლოებით 75,000-100,000 წლით უკან,
03:02
let's look at human evolution, it turns out
64
167000
2000
და შევხედავთ ადამიანის ევოლუციას, აღმოჩნდება
03:04
that something very important happened around 75,000 years ago.
65
169000
3000
რომ მოხდა რაღაც ძალზე მნიშვნელოვანი დაახლოებით 75,000 წლის წინ.
03:07
And that is, there is a sudden emergence and rapid spread
66
172000
2000
და ეს არის უეცარი წარმოქმნა და მყისიერი გავრცელება
03:09
of a number of skills that are unique to human beings
67
174000
3000
რამოდენიმე, გამორჩეულად ადამიანური, თვისებებისა,
03:12
like tool use,
68
177000
2000
როგორიცაა ინსტრუმენტების გამოყენება,
03:14
the use of fire, the use of shelters, and, of course, language,
69
179000
3000
ცეცხლის გამოყენება, თავშესაფრის გამოყენება და, რა თქმა უნდა, ენა,
03:17
and the ability to read somebody else's mind
70
182000
2000
სხვისი აზრების წაკითხვის შესაძლებლობა
03:19
and interpret that person's behavior.
71
184000
2000
და სხვა პიროვნების ქცევების ინტერპრეტირება.
03:21
All of that happened relatively quickly.
72
186000
2000
ეს ყველაფერი შედარებით სწრაფად მოხდა.
03:23
Even though the human brain had achieved its present size
73
188000
3000
მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანის ტვინმა მიაღწია მის დღევანდელ ზომას
03:26
almost three or four hundred thousand years ago,
74
191000
2000
თითქმის სამასი ან ოთხასი ათასი წლის წინ,
03:28
100,000 years ago all of this happened very, very quickly.
75
193000
2000
ეს ყველაფერი მოხდა 100,000 წლის წინ ძალიან სწრაფად.
03:30
And I claim that what happened was
76
195000
3000
და მე ვამტკიცებ, რომ რაც მოხდა, იყო
03:33
the sudden emergence of a sophisticated mirror neuron system,
77
198000
3000
სარკისებრი ნეირონების რთული სისტემის უცაბედი ჩამოყალიბება,
03:36
which allowed you to emulate and imitate other people's actions.
78
201000
2000
რამაც საშუალება მოგვცა, მოგვეხდინა სხვა პიროვნების ქმედებების ემულირება და იმიტირება.
03:38
So that when there was a sudden accidental discovery
79
203000
4000
შედეგად, როდესაც ჯგუფის ერთ-ერთი წევრი შემთხვევით აღმოაჩენდა
03:42
by one member of the group, say the use of fire,
80
207000
3000
უჩვეულო რამეს, მაგალითად ცეცხლის გამოყენებას,
03:45
or a particular type of tool, instead of dying out,
81
210000
2000
ან რაიმე სახის ინსტრუმენტის გამოყენებას, ნაცვლად გაქრობისა,
03:47
this spread rapidly, horizontally across the population,
82
212000
3000
ეს აღმოჩენა მყისიერად ვრცელდებოდა - ჰორიზონტალურად, მთელი პოპულაციის მასშტაბით,
03:50
or was transmitted vertically, down the generations.
83
215000
3000
ან გადაეცემოდა ვერტიკალურად, თაობიდან თაობას.
03:53
So, this made evolution suddenly Lamarckian,
84
218000
2000
და მოულოდნელად ევოლუცია გახდა ლამარკისეული,
03:55
instead of Darwinian.
85
220000
2000
ნაცვლად დარვინისეულისა.
03:57
Darwinian evolution is slow; it takes hundreds of thousands of years.
86
222000
3000
დარვინისეული ევოლუცია ნელია; მას ასობით ათასი წელი სჭირდება.
04:00
A polar bear, to evolve a coat,
87
225000
2000
პოლარულ დათვს ბეწვის ქურქის ევოლუციისათვის
04:02
will take thousands of generations, maybe 100,000 years.
88
227000
3000
დასჭირდება ათასობით თაობა, შესაძლოა 100,000 წელი.
04:05
A human being, a child, can just watch its parent
89
230000
3000
ადამიანის ნაშიერს, ბავშვს, შეუძლია უყუროს მის მშობელს,
04:08
kill another polar bear,
90
233000
3000
რომელიც კლავს პოლარულ დათვს,
04:11
and skin it and put the skin on its body, fur on the body,
91
236000
3000
ატყავებს მას და იმოსება მის ქურქში
04:14
and learn it in one step. What the polar bear
92
239000
2000
და ისწავლოს ეს ერთ ნაბიჯში. ის, რასაც პოლარული დათვი
04:16
took 100,000 years to learn,
93
241000
2000
სწავლობდა 100,000 წელი,
04:18
it can learn in five minutes, maybe 10 minutes.
94
243000
3000
ბავშვს შეუძლია ისწავლოს 10 წუთში.
04:21
And then once it's learned this it spreads
95
246000
2000
და როდესაც ის ამას ისწავლის, ეს გავრცელდება
04:23
in geometric proportion across a population.
96
248000
3000
გეომეტრიული პროგრესიით, პოპულაციის მასშტაბით.
04:26
This is the basis. The imitation of complex skills
97
251000
3000
ეს არის საფუძველი. რთული ცოდნის იმიტაცია
04:29
is what we call culture and is the basis of civilization.
98
254000
3000
არის ის, რასაც ჩვენ კულტურას ვეძახით და ეს არის საფუძველი ცივილიზაციისა.
04:32
Now there is another kind of mirror neuron,
99
257000
2000
ასევე არსებობენ სხვა სახის სარკისებრი ნეირონები,
04:34
which is involved in something quite different.
100
259000
2000
რომლებიც ჩართულნი არიან სრულიად განსხვავებულ ამოცანებში.
04:36
And that is, there are mirror neurons,
101
261000
2000
არსებობენ სერკისებრი ნეირონები,
04:38
just as there are mirror neurons for action, there are mirror neurons for touch.
102
263000
3000
და როგორც არსებობენ სარკისებრი ნეირონები ქმედებისთვის, არსებობენ სარკისებრი ნეირონები შეხებისთვის.
04:41
In other words, if somebody touches me,
103
266000
2000
სხვა სიტყვებით, თუ ვინმე მეხება,
04:43
my hand, neuron in the somatosensory cortex
104
268000
2000
ეხება ჩემს ხელს, აღიგზნება ნეირონი სომატოსენსორულ ქერქში,
04:45
in the sensory region of the brain fires.
105
270000
2000
ტვინის სენსორულ არეში.
04:47
But the same neuron, in some cases, will fire
106
272000
3000
მაგრამ იგივე ნეირონი აღიგზნება,
04:50
when I simply watch another person being touched.
107
275000
2000
როდესაც მე უბრალოდ ვუყურებ, თუ როგორ ეხებიან სხვა პიროვნებას.
04:52
So, it's empathizing the other person being touched.
108
277000
3000
ეს არის თანაგრძნობა სხვა პიროვნების შეხებისა.
04:55
So, most of them will fire when I'm touched
109
280000
2000
ანუ მათი უმრავლესობა იღგზნება, როდესაც მე მეხებიან
04:57
in different locations. Different neurons for different locations.
110
282000
3000
სხვადასხვა წერტილში. განსხვავებული ნეირონები განსხვავებულ წერტილებში.
05:00
But a subset of them will fire even when I watch somebody else
111
285000
2000
მაგრამ მათი ქვეჯგუფი აღიგზნება მაშინაც კი, როდესაც მე ვუყურებ,
05:02
being touched in the same location.
112
287000
2000
თუ როგორ ეხებიან ვინმეს იმავე წერტილში.
05:04
So, here again you have neurons
113
289000
2000
ანუ გვაქვს ნეირონები,
05:06
which are enrolled in empathy.
114
291000
2000
რომლებიც ახდენენ თანაგრძნობას.
05:08
Now, the question then arises: If I simply watch another person being touched,
115
293000
3000
იბადება შეკითხვა: თუ მე უბრალოდ ვუცქერ როგორ ეხებიან სხვა პიროვნებას,
05:11
why do I not get confused and literally feel that touch sensation
116
296000
4000
რატომ არ ვურევ და არ შევიგრძნობ ამ შეხებას
05:15
merely by watching somebody being touched?
117
300000
2000
განხორციელებულს ვიღაც სხვა პიროვნებაზე?
05:17
I mean, I empathize with that person but I don't literally feel the touch.
118
302000
4000
ანუ, მე ვუთანაგრძნობ ამ პიროვნებას, მაგრამ პირდაპირი მნიშვნელობით არ ვგრძნობ ამ შეხებას.
05:21
Well, that's because you've got receptors in your skin,
119
306000
2000
ეს ხდება იმიტომ, რომ ჩვენ გვაქვს რეცეპტორები კანში,
05:23
touch and pain receptors, going back into your brain
120
308000
2000
შეხებისა და ტკივილის რეცეპტორები, რომლებიც მიემართებიან ტვინში
05:25
and saying "Don't worry, you're not being touched.
121
310000
3000
და ეუბნებიან მას "ნუ დარდობ, შენ არ გეხებიან.
05:28
So, empathize, by all means, with the other person,
122
313000
3000
თანაუგრძნე რამდენიც გინდა სხვა პიროვნებას,
05:31
but do not actually experience the touch,
123
316000
2000
მაგრამ შემთხვევით თავად არ შეიგრძნო შეხება,
05:33
otherwise you'll get confused and muddled."
124
318000
2000
თორემ დაიბნევი და ყველაფერს აურევ."
05:35
Okay, so there is a feedback signal
125
320000
2000
მაშ ასე, გვაქვს უკუ-კავშირის სიგნალი,
05:37
that vetoes the signal of the mirror neuron
126
322000
2000
რომელიც ბლოკავს სარკისებრი ნეირონის სიგნალს
05:39
preventing you from consciously experiencing that touch.
127
324000
3000
და არ უშვებს ამ შეხების შეგრძნებას.
05:42
But if you remove the arm, you simply anesthetize my arm,
128
327000
3000
მაგრამ თუ მოვაცილებთ ხელს, ანესთეზიას გავუკეთებთ მას,
05:45
so you put an injection into my arm,
129
330000
2000
შეუშვებთ ჩემს ხელში ინექციას
05:47
anesthetize the brachial plexus, so the arm is numb,
130
332000
2000
ანესთეზირებას გავუკეთებთ მხრის ნერვულ კვანძს ისე, რომ ხელი გამიყუჩდება,
05:49
and there is no sensations coming in,
131
334000
2000
და ის ვეღარ შეიგრძნობს შეხებას,
05:51
if I now watch you being touched,
132
336000
2000
თუ მე ამის შემდეგ გიყურებთ, თუ როგორ გეხებიან,
05:53
I literally feel it in my hand.
133
338000
2000
მე ამას პირდაპირი მნიშვნელობით ჩემს ხელზე შევიგრძნობ.
05:55
In other words, you have dissolved the barrier
134
340000
2000
სხვა სიტყვებით, გაქრა ბარიერი
05:57
between you and other human beings.
135
342000
2000
თქვენსა და სხვა ადამიანს შორის.
05:59
So, I call them Gandhi neurons, or empathy neurons.
136
344000
3000
და მე მათ ვეძახი განდის ნეირონებს, ან თანაგრძნობის ნეირონებს.
06:02
(Laughter)
137
347000
1000
(სიცილი)
06:03
And this is not in some abstract metaphorical sense.
138
348000
3000
და ეს არ ხდება რაღაც აბსტრაქტული, მეტაფორული გაგებით,
06:06
All that's separating you from him,
139
351000
2000
ერთადერთი, რაც განსხვავებთ თქვენ მისგან,
06:08
from the other person, is your skin.
140
353000
2000
სხვა პიროვნებისგან, არის თქვენი კანი.
06:10
Remove the skin, you experience that person's touch in your mind.
141
355000
4000
მოაშორეთ კანი და თქვენ შეიგრძნობთ ამ პიროვნებაზე შეხებას თქვენს გონებაში.
06:14
You've dissolved the barrier between you and other human beings.
142
359000
3000
თქვენ გააქრობთ ბარიერს თქვენსა და სხვა ადმიანთა შორის.
06:17
And this, of course, is the basis of much of Eastern philosophy,
143
362000
2000
ამაზე, რა თქმა უნდა, დაფუძნებულია აღმოსავლურ ფილოსოფიათა უმრავლესობა,
06:19
and that is there is no real independent self,
144
364000
3000
იმაზე, რომ არ არსებობს ჭეშმარიტი მე,
06:22
aloof from other human beings, inspecting the world,
145
367000
2000
განცალკევებით სხვა ადამიანებისგან, სამყაროზე დაკვირვებისგან,
06:24
inspecting other people.
146
369000
2000
სხვა ადამიანებზე დაკვირვებისგან.
06:26
You are, in fact, connected not just via Facebook and Internet,
147
371000
3000
თქვენ, სინამდვილეში, დაკავშირებულები ხართ არა მხოლოდ ფეისბუქით და ინტერნეტით,
06:29
you're actually quite literally connected by your neurons.
148
374000
3000
არამედ პირდაპირი მნიშვნელობით, დაკავშირებული ხართ თქვენი ნეირონებით
06:32
And there is whole chains of neurons around this room, talking to each other.
149
377000
3000
და არის მთელი ჯაჭვი ნეირონებისა ამ ოთახში, რომლების ესაუბრებიან ერთმანეთს.
06:35
And there is no real distinctiveness
150
380000
2000
და არ არსებობს ჭეშმარიტი განსხვავება
06:37
of your consciousness from somebody else's consciousness.
151
382000
2000
თქვენი ცნობიერებისა ვინმე სხვა ადამიანის ცნობიერებისაგან.
06:39
And this is not mumbo-jumbo philosophy.
152
384000
2000
და ეს არ არის რაღაც შამანური ფილოსოფია.
06:41
It emerges from our understanding of basic neuroscience.
153
386000
3000
ეს აღმოცენდა ჩვენი ცოდნიდან ნეირობიოლიგიის საწყისებისა.
06:44
So, you have a patient with a phantom limb. If the arm has been removed
154
389000
3000
მაშ ასე, თუ გვყავს პაციენტი ფანტომური კიდურით. თუ ამპუტირება გაუკეთეს თქვენს ხელს
06:47
and you have a phantom, and you watch somebody else
155
392000
2000
და თქვენ გაქვთ ფანტომი, და უყურებთ ვინმეს
06:49
being touched, you feel it in your phantom.
156
394000
2000
როგორ ეხებიან, თქვენ ამას შეიგრძნობთ თქვენს ფანტომში.
06:51
Now the astonishing thing is,
157
396000
2000
განსაცვიფრებელი კი ის არის,
06:53
if you have pain in your phantom limb, you squeeze the other person's hand,
158
398000
3000
რომ თუ თქვენ გაქვთ ტკივილი თქვენს ფანტომურ კიდურში და მოუჭერთ სხვა პიროვნების ხელს,
06:56
massage the other person's hand,
159
401000
2000
მასაჟს გაუკეთებთ მის ხელს,
06:58
that relieves the pain in your phantom hand,
160
403000
2000
ეს მოგიხსნით ტკივილს თქვენს ფანტომურ ხელში,
07:00
almost as though the neuron
161
405000
2000
თითქოს ნეირონი
07:02
were obtaining relief from merely
162
407000
2000
გრძნობს შვებას მხოლოდ იმით, რომ უყურებს
07:04
watching somebody else being massaged.
163
409000
2000
როგორ უტარებენ სხვას მასაჟს.
07:06
So, here you have my last slide.
164
411000
3000
აი ჩემი უკანასკნელი სლაიდი.
07:09
For the longest time people have regarded science
165
414000
2000
ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში კაცობრიობა თვლიდა,
07:11
and humanities as being distinct.
166
416000
2000
რომ მეცნიერება და ხელოვნება სრულიად განცალკევებულად იდგნენ.
07:13
C.P. Snow spoke of the two cultures:
167
418000
3000
ჩარლზ პ. სნოუ საუბრობდა ორ კულტურაზე:
07:16
science on the one hand, humanities on the other;
168
421000
2000
ერთის მხრივ მეცნიერება, მეორეს მხრივ ჰუმანიტარული საგნები;
07:18
never the twain shall meet.
169
423000
2000
ეს განშტოებები არასოდეს შეხვდებიან ერთმანეთს.
07:20
So, I'm saying the mirror neuron system underlies the interface
170
425000
2000
და მე ვიძახი, რომ სარკისებრი ნეირონები გვაძლევენ საფუძველს
07:22
allowing you to rethink about issues like consciousness,
171
427000
3000
და საშუალებას ახლებურად გავიაზროთ ცნებები, როგორიცაა ცნობიერება,
07:25
representation of self,
172
430000
2000
საკუთარი მე-ს გამოხატულება,
07:27
what separates you from other human beings,
173
432000
2000
ის რაც განსხვავებთ თქვენ სხვა ადამიანებისგან,
07:29
what allows you to empathize with other human beings,
174
434000
2000
რაც საშუალებას გაძლევთ თანაუგრძნოთ სხვა ადამიანენს
07:31
and also even things like the emergence of culture and civilization,
175
436000
3000
და აგრეთვე ხელახლა გავიაზროთ ისეთ საკითხები, როგორიცაა კულტურისა
07:34
which is unique to human beings. Thank you.
176
439000
2000
და ცივილიზაციის ჩამოყალიბება, რაც გამორჩეულად ადამიანს სხვა დანარჩენისგან. გმადლობთ
07:36
(Applause)
177
441000
2000
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Vilayanur Ramachandran - Brain expertNeurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain.
Why you should listen
V.S. Ramachandran is a mesmerizing speaker, able to concretely and simply describe the most complicated inner workings of the brain. His investigations into phantom limb pain, synesthesia and other brain disorders allow him to explore (and begin to answer) the most basic philosophical questions about the nature of self and human consciousness.
Ramachandran is the director of the Center for Brain and Cognition at the University of California, San Diego, and an adjunct professor at the Salk Institute. He is the author of Phantoms in the Brain (the basis for a Nova special), A Brief Tour of Human Consciousness and The Man with the Phantom Twin: Adventures in the Neuroscience of the Human Brain.
Vilayanur Ramachandran | Speaker | TED.com