TEDMED 2009
Aimee Mullins: The opportunity of adversity
Еими Малинс: Недостатокот како прилика
Filmed:
Readability: 4.5
2,460,224 views
Речникот на синоними може да го истовети „онеспособен“ со синоними како „бескорисен“ и „сакат“, но иновативната атлетичарка Aimee Mullins има намера да го редефинира тој збор. Пркосејќи му на ваквиот пристап, таа покажува како недостатокот - во нејзиниот случај, раѓајќи се без потколеница - всушност ја отвара вратата на човечкиот потенцијал.
Aimee Mullins - Athlete and actor
A record-breaker at the Paralympic Games in 1996, Aimee Mullins has built a career as a model, actor and advocate for women, sports and the next generation of prosthetics. Full bio
A record-breaker at the Paralympic Games in 1996, Aimee Mullins has built a career as a model, actor and advocate for women, sports and the next generation of prosthetics. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
I'd like to share with you a discovery that I made a few months ago
0
2000
5000
Би сакала да споделам со вас едно откритие кое што го открив пред неколку месеци
00:22
while writing an article for Italian Wired.
1
7000
3000
додека пишував колумна за италијанското издание на списанието Wired.
00:25
I always keep my thesaurus handy whenever I'm writing anything,
2
10000
3000
Секогаш го имам мојот речник од синоними при рака кога пишувам нешто,
00:28
but I'd already finished editing the piece,
3
13000
3000
но веќе бев завршила со пишувањето на мојата колумна,
00:31
and I realized that I had never once in my life
4
16000
3000
кога сватив дека никогаш во мојот живот не сум
00:34
looked up the word "disabled" to see what I'd find.
5
19000
4000
го барала зборот „неспособен„ за да видам што ќе пронајдам.
00:38
Let me read you the entry.
6
23000
3000
Дозволете ми да ви прочитам што вели.
00:41
"Disabled, adjective: crippled, helpless, useless, wrecked,
7
26000
8000
„Неспособен„ - придавка: „осакатен, беспомошен, уништен,
00:49
stalled, maimed, wounded, mangled, lame, mutilated,
8
34000
7000
угасен, оштетен, ранет, дефицитарен, дефектен, хендикепиран,
00:56
run-down, worn-out, weakened, impotent, castrated, paralyzed, handicapped,
9
41000
10000
изморен, истрошен, ослабен, импотентен, кастриран, парализиран, хендикепиран
01:06
senile, decrepit, laid-up, done-up, done-for, done-in
10
51000
6000
сенилен, болен, завршен,уништен, исцрпен, изморен,
01:12
cracked-up, counted-out;
11
57000
4000
скршен, исклучен,
01:16
see also hurt, useless and weak.
12
61000
4000
исто така види под: повреден, бескорисен и слаб.
01:20
Antonyms, healthy, strong, capable."
13
65000
6000
Антоними: здрав, силен, способен
01:26
I was reading this list out loud to a friend and at first was laughing,
14
71000
4000
Му го читав ова на глас на еден пријател и во почеток се смеев
01:30
it was so ludicrous,
15
75000
2000
беше толку смешно,
01:32
but I'd just gotten past "mangled," and my voice broke,
16
77000
5000
но просто одеднаш се почуствував смелена и останав без глас,
01:37
and I had to stop and collect myself
17
82000
3000
и морав да застанам и да се смирам
01:40
from the emotional shock and impact that the assault from these words unleashed.
18
85000
9000
од емоционалниот шок и од ударот предизвикан од нападноста на овие зборови.
01:50
You know, of course, this is my raggedy old thesaurus
19
95000
3000
Знаете, секако, дека ова беше мојот стар речник на синоними.
01:53
so I'm thinking this must be an ancient print date, right?
20
98000
3000
Мислам дека тоа морало да биде некое старо издание, зарем не.
01:56
But, in fact, the print date was the early 1980s,
21
101000
5000
Но, всушност, беше издание од почетоците на 1980
02:01
when I would have been starting primary school
22
106000
2000
кога тргнував во основно училиште
02:03
and forming an understanding of myself outside the family unit
23
108000
4000
и формирав идеја за самата себеси надвор од фамилијарниот круг
02:07
and as related to the other kids and the world around me.
24
112000
3000
како и во однос на останатите деца и светот во мојата околина.
02:10
And, needless to say, thank God I wasn't using a thesaurus back then.
25
115000
5000
И секако, фала му на Господа што не користев речник на сининими во тоа време.
02:15
I mean, from this entry, it would seem that I was born into a world
26
120000
6000
Сакам да кажам, по оваа дефиниција, изгледаше како да сум се родила во свет
02:21
that perceived someone like me
27
126000
2000
што некого како мене го перцепира
02:23
to have nothing positive whatsoever going for them,
28
128000
5000
без никакви позитивни особини,
02:28
when in fact, today I'm celebrated for the opportunities and adventures
29
133000
6000
а јас денес сум всушност славна заради можностите и возбудливите искуства
02:34
my life has procured.
30
139000
2000
што животот ми ги донесе.
02:36
So, I immediately went to look up the 2009 online edition,
31
141000
6000
Па, веднаш отидов да барам во изданието он лајн од 2009,
02:42
expecting to find a revision worth noting.
32
147000
4000
очекувајќи да најдам некоја ревизија достоинствена да се земе предвид.
02:46
Here's the updated version of this entry.
33
151000
3000
Еве ја најновата верзија на овој збор.
02:49
Unfortunately, it's not much better.
34
154000
3000
За жал, не е многу подобра.
02:52
I find the last two words under "Near Antonyms," particularly unsettling:
35
157000
6000
Двата последни збора што се наведени како “Блиски Антоними“ се особено загрижувачки,
02:58
"whole" and "wholesome."
36
163000
3000
„комплетен“ и „здрав.“
03:02
So, it's not just about the words.
37
167000
3000
Значи, не се работи само за зборовите,
03:05
It's what we believe about people when we name them with these words.
38
170000
4000
туку за она што мислиме за луѓето кога им се обраќаме со овие зборови
03:09
It's about the values behind the words, and how we construct those values.
39
174000
5000
Се работи за вредностите кои стојат зад зборовите и како ги претставуваме тие вредности.
03:14
Our language affects our thinking and how we view the world
40
179000
4000
Нашиот јазик се одразува врз нашиот начин на размислување
03:18
and how we view other people.
41
183000
3000
и врз нашиот поглед на светот и на другите луѓе.
03:21
In fact, many ancient societies, including the Greeks and the Romans,
42
186000
3000
Всушност, многу антички општества, вклучувајќи ги и Грците и Римјаните,
03:24
believed that to utter a curse verbally was so powerful,
43
189000
5000
верувале дека усното изговарање на клетви е многу моќно,
03:29
because to say the thing out loud brought it into existence.
44
194000
6000
бидејќи изговарањето на нешто наглас прави тоа да постои.
03:35
So, what reality do we want to call into existence:
45
200000
5000
Па, која е реалноста што сакаме да направиме да постои,
03:40
a person who is limited, or a person who's empowered?
46
205000
5000
личност што е ограничена, или личност со можности?
03:46
By casually doing something as simple as naming a person, a child,
47
211000
6000
Од обична навика, едно обична работа како давање надимак некому, на некое дете,
03:52
we might be putting lids and casting shadows on their power.
48
217000
7000
може да ја згасне и пригуши неговата моќ.
03:59
Wouldn't we want to open doors for them instead?
49
224000
4000
Наместо тоа, не би сакале ли да отвориме нови можности за нив?
04:03
One such person who opened doors for me was my childhood doctor
50
228000
3000
Една таква личност која мене ми отвори можности беше мојот доктор од детството
04:06
at the A.I. duPont Institute in Wilmington, Delaware.
51
231000
5000
во институтот А.И. Dupont во Wilmington, Delaware.
04:11
His name was Dr. Pizzutillo,
52
236000
3000
Неговото име е Dr. Pizzutillo.
04:14
an Italian American, whose name, apparently,
53
239000
2000
Американец од италијанско потекло чие име навидум
04:16
was too difficult for most Americans to pronounce,
54
241000
2000
беше многу тешко за изговарање за повеќето од американците,
04:18
so he went by Dr. P.
55
243000
2000
па затоа користеше замо Dr. P.
04:20
And Dr. P always wore really colorful bow ties
56
245000
4000
И Dr. P. секогаш користеше шарени лептир машни
04:24
and had the very perfect disposition to work with children.
57
249000
5000
и имаше совршена предиспозиција за работа со деца.
04:30
I loved almost everything about my time spent at this hospital,
58
255000
5000
Целото време што го поминав во таа болница ми беше пријатно
04:35
with the exception of my physical therapy sessions.
59
260000
4000
со исклучок на моите сесии на физиотерапија.
04:39
I had to do what seemed like innumerable repetitions of exercises
60
264000
4000
Морав да правам, како ми се чинеа, безброј повторувања на вежби
04:43
with these thick, elastic bands -- different colors,
61
268000
4000
со тие дебели еластични траки-- со различни бои--
04:47
you know -- to help build up my leg muscles,
62
272000
4000
знаете, за да се зајакнат мускулите на моите нозе.
04:51
and I hated these bands more than anything --
63
276000
2000
И ги мразев тие траки повеќе од било што друго.
04:53
I hated them, had names for them. I hated them.
64
278000
3000
Ги мразев, им измислував имиња. Ги мразев.
04:56
And, you know, I was already bargaining, as a five year-old child,
65
281000
4000
И, знаете, јас веќе преговарав кога имав само 5 години,
05:00
with Dr. P to try to get out of doing these exercises,
66
285000
3000
со Dr. P. за да се извлечам од правењето на тие вежби,
05:03
unsuccessfully, of course.
67
288000
2000
без успех, се разбира.
05:05
And, one day, he came in to my session --
68
290000
5000
И, еден ден, тој дојде на мојата терапија
05:10
exhaustive and unforgiving, these sessions --
69
295000
4000
истоштувачки и неумоливи, тие вежби--
05:14
and he said to me, "Wow. Aimee, you are such a strong and powerful little girl,
70
299000
6000
и ми рече, „Браво, Aimee, ти си била многу силно девојче, многу моќно,
05:20
I think you're going to break one of those bands.
71
305000
3000
полека да не скинеш некоја трака.
05:23
When you do break it, I'm going to give you a hundred bucks."
72
308000
3000
Но, кога ќе ја скинеш ќе ти дадам сто долари.“
05:26
Now, of course, this was a simple ploy on Dr. P's part
73
311000
4000
Тоа секако беше еден мал трик на Dr. P.
05:30
to get me to do the exercises I didn't want to do
74
315000
3000
за да ме наговори да ги правам вежбите кои не сакав да ги правам
05:33
before the prospect of being the richest five-year-old in the second floor ward,
75
318000
5000
заради можноста да бидам најбогатото девојче од салата на вториот спрат,
05:38
but what he effectively did for me was reshape an awful daily occurrence
76
323000
8000
но она што тој всушност го направи за мене беше трансформацијата на еден секојдневен настан кој беше ужасен
05:46
into a new and promising experience for me.
77
331000
4000
во едно искуство што ветуваше.
05:50
And I have to wonder today to what extent his vision
78
335000
4000
И морам да се прашам денес, до која мерка неговата визија
05:54
and his declaration of me as a strong and powerful little girl
79
339000
6000
и неговата декларација за мене како силно и моќно девојче
06:00
shaped my own view of myself
80
345000
2000
и даде форма на мојата лична визија за мене
06:02
as an inherently strong, powerful and athletic person well into the future.
81
347000
6000
како личност инхерентно силна, моќна и атлетска во подалечната иднина.
06:08
This is an example of how adults in positions of power
82
353000
3000
Ова е еден пример како возрасните на позиција на моќ
06:11
can ignite the power of a child.
83
356000
4000
можат да ја поттикнат мочта на едно дете.
06:15
But, in the previous instances of those thesaurus entries,
84
360000
4000
Но, во дефинициите што претходно ги видовме од речникот,
06:19
our language isn't allowing us to evolve into the reality that we would all want,
85
364000
7000
нашиот јазик не ни дозволува да пораснеме во реалноста која ја посакуваме,
06:26
the possibility of an individual to see themselves as capable.
86
371000
6000
со можност да се гледаме себеси како способни.
06:32
Our language hasn't caught up with the changes in our society,
87
377000
5000
Нашиот јазик не оди во чекор со промените во нашето општество,
06:37
many of which have been brought about by technology.
88
382000
3000
од кои многу се должат на напредокот на технологијата.
06:40
Certainly, from a medical standpoint,
89
385000
2000
Секако, од медицинска гледна точка,
06:42
my legs, laser surgery for vision impairment,
90
387000
6000
моите нозе, ласерската операција за подобрување на видот,
06:48
titanium knees and hip replacements for aging bodies
91
393000
3000
замената со колено и колкови направени од титаниум за постарите,
06:51
that are allowing people to more fully engage with their abilities,
92
396000
3000
кои им овозможуваат на луѓето да ги користат во целост своите способности
06:54
and move beyond the limits that nature has imposed on them --
93
399000
6000
и да се движат повеќе од ограничувањата што природата им ги наметнала,
07:00
not to mention social networking platforms
94
405000
3000
а да не ги ни спомнуваме социјалните мрежи,
07:03
allow people to self-identify, to claim their own descriptions of themselves,
95
408000
5000
кои им овозможуваат на луѓето да создадат сопствен идентитет, барајќи сопствени описи на самите себеси,
07:08
so they can go align with global groups of their own choosing.
96
413000
5000
на тој начин што можат да постанат дел од глобалните групи кои сами ги бираат.
07:13
So, perhaps technology is revealing more clearly to us now
97
418000
4000
Значи, можеби технилогијата сега ни го открива појасно
07:17
what has always been a truth:
98
422000
3000
она што од секогаш било вистина,
07:20
that everyone has something rare and powerful to offer our society,
99
425000
7000
дека секоја личност има нешто особено и моќно да му понуди на нашето општество,
07:28
and that the human ability to adapt is our greatest asset.
100
433000
5000
и дека човечката способност за адаптација е нашата најголема доблест.
07:33
The human ability to adapt, it's an interesting thing,
101
438000
3000
Човечката способност за адаптација е нешто интересно,
07:36
because people have continually wanted to talk to me about overcoming adversity,
102
441000
6000
бидејќи луѓето континуирано сакале да разговараат со мене во врска со надминувањето на недостатокот,
07:42
and I'm going to make an admission:
103
447000
3000
и ќе признаам нешто.
07:45
This phrase never sat right with me,
104
450000
2000
Оваа фраза никогаш не ми била разбирлива
07:47
and I always felt uneasy trying to answer people's questions about it,
105
452000
4000
и секогаш сум се чуствувала нелагодно обидувајќи се да одговорам на прашањата на луѓето во врска со ова
07:51
and I think I'm starting to figure out why.
106
456000
4000
и мислам дека сега почнувам да сваќам зошто.
07:55
Implicit in this phrase of "overcoming adversity"
107
460000
4000
Имплицитно во оваа фраза за надминување на недостатокот
07:59
is the idea that success, or happiness,
108
464000
4000
се наоѓа идејата дека успехот, или среќата
08:03
is about emerging on the other side of a challenging experience
109
468000
3000
се случуваат на онаа страна од предизвикувачкото искуство
08:06
unscathed or unmarked by the experience,
110
471000
5000
неповредени или необележани од искуството,
08:11
as if my successes in life have come about from an ability
111
476000
4000
како да моите животни успеси се случиле благодарение на способностите
08:15
to sidestep or circumnavigate the presumed pitfalls of a life with prosthetics,
112
480000
5000
за избегнување или заобиколување на наводните тешкотии од цел еден живот со штеки и протези
08:20
or what other people perceive as my disability.
113
485000
3000
или на она што други личности го гледаат како моја неспособност.
08:23
But, in fact, we are changed. We are marked, of course, by a challenge,
114
488000
6000
Но, всушност, ние сме променети. Обележани сме, се разбира, од предизвикот,
08:29
whether physically, emotionally or both.
115
494000
3000
физички, емоционален, или комбиниран.
08:32
And I'm going to suggest that this is a good thing.
116
497000
3000
И ќе сугерирам дека ова е нешто добро.
08:35
Adversity isn't an obstacle that we need to get around
117
500000
4000
Недостатокот не е пречка што треба да ја заобиколиме
08:39
in order to resume living our life.
118
504000
3000
за да можеме да го продолжиме нашиот живот.
08:42
It's part of our life.
119
507000
3000
Тој е дел од нашиот живот.
08:45
And I tend to think of it like my shadow.
120
510000
3000
И се обидувам да мислам на ова како на моја сенка.
08:48
Sometimes I see a lot of it, sometimes there's very little,
121
513000
3000
Понекогаш ја гледам како огромна, понекогаш е скоро неприметна,
08:51
but it's always with me.
122
516000
2000
но секогаш е со мене.
08:53
And, certainly, I'm not trying to diminish the impact, the weight, of a person's struggle.
123
518000
7000
И, секако, не се обидувам да го намалам влијанието, тежината, од борбата на еден човек.
09:00
There is adversity and challenge in life,
124
525000
3000
Во животот постојат недостатокот и предизвикот,
09:03
and it's all very real and relative to every single person,
125
528000
3000
и тоа е многу реално и се однесува на секоја личност,
09:06
but the question isn't whether or not you're going to meet adversity,
126
531000
4000
но прашањето не е дали ќе се соочите со проблемот или не,
09:10
but how you're going to meet it.
127
535000
3000
туку како ќе се соочите со него.
09:13
So, our responsibility is not simply shielding those we care for from adversity,
128
538000
7000
Значи, нашата одговорност не е само да ги заштитиме оние кои ги сакаме од повреди и хендикеп
09:20
but preparing them to meet it well.
129
545000
3000
туку да ги подготвиме и како би се соочиле со него.
09:23
And we do a disservice to our kids
130
548000
4000
И им правиме лоша услуга на нашите деца
09:27
when we make them feel that they're not equipped to adapt.
131
552000
7000
кога ги правиме да се чуствуваат дека не се спремни да се адаптираат.
09:34
There's an important difference and distinction
132
559000
3000
Има една важна разлика
09:37
between the objective medical fact of my being an amputee
133
562000
5000
помеѓу објективниот медицински факт дека нозете ми се ампутирани
09:42
and the subjective societal opinion of whether or not I'm disabled.
134
567000
6000
и субјективното мислење на општеството за тоа дали сум хендикепирана.
09:48
And, truthfully, the only real and consistent disability I've had to confront
135
573000
5000
И, искрено, единствениот вистински и конзистентен хендикеп со кој сум морала да се соочам
09:53
is the world ever thinking that I could be described by those definitions.
136
578000
5000
е што светот секогаш мисли дека јас можам да бидам опишана со тие дефиниции.
09:59
In our desire to protect those we care about
137
584000
3000
Во нашата желба да ги заштитиме оние кои ги сакаме
10:02
by giving them the cold, hard truth about their medical prognosis,
138
587000
4000
давајќи им тешка и сурова вистина за нивната медицинска прогноза
10:06
or, indeed, a prognosis on the expected quality of their life,
139
591000
4000
или прогноза за квалитетот на живот што ги очекува,
10:10
we have to make sure that we don't put the first brick in a wall
140
595000
4000
треба да се осигураме дека не ја ставаме првата цигла на ѕид
10:14
that will actually disable someone.
141
599000
3000
кој на крајот некого ќе онеспособи.
10:19
Perhaps the existing model of only looking at what is broken in you
142
604000
5000
Можеби постоечкиот модел да се гледа само она што нечини на тебе
10:24
and how do we fix it, serves to be more disabling to the individual
143
609000
4000
и како да се поправи, кај некои личности предизвикува поголем хендикеп
10:28
than the pathology itself.
144
613000
3000
отколку самото нешто што нечини.
10:31
By not treating the wholeness of a person,
145
616000
5000
Не третирајќи ја личноста како целосна,
10:36
by not acknowledging their potency,
146
621000
2000
не признавајќи ја нејзината потенцијална сила,
10:38
we are creating another ill on top of whatever natural struggle they might have.
147
623000
7000
создаваме друга болест на површината на природната борба што таа ја води.
10:45
We are effectively grading someone's worth to our community.
148
630000
6000
Ние всушност го оценуваме колку е тој вреден за нашето општество.
10:51
So we need to see through the pathology
149
636000
3000
Значи треба да ја испитаме патологијата
10:54
and into the range of human capability.
150
639000
5000
и да го увидиме рангот на човечките способности.
11:00
And, most importantly, there's a partnership
151
645000
4000
И, уште поважно, има една асоцијација
11:04
between those perceived deficiencies
152
649000
2000
помеѓу она што го нарекуваме недостаток
11:06
and our greatest creative ability.
153
651000
3000
и нашата најголема креативна способност.
11:09
So it's not about devaluing, or negating, these more trying times
154
654000
5000
Значи дека не се работи за обезвреднување, или негирање на овие напори
11:14
as something we want to avoid or sweep under the rug,
155
659000
4000
како нешто што сакаме да избегнеме или скриеме под тепихот,
11:18
but instead to find those opportunities wrapped in the adversity.
156
663000
6000
туку, наместо тоа, да ги препознаеме тие можности спакувани во недостатокот.
11:24
So maybe the idea I want to put out there is
157
669000
2000
Значи, можеби идејата што сакам да ја искажам
11:26
not so much overcoming adversity
158
671000
5000
не е толку во надминување на проблемот,
11:31
as it is opening ourselves up to it,
159
676000
4000
колку што е во нашето отварање кон него,
11:35
embracing it,
160
680000
3000
да се прегрне,
11:38
grappling with it,
161
683000
2000
да се бори со него,
11:40
to use a wrestling term,
162
685000
2000
за да се употреби термин од професионалното борење,
11:42
maybe even dancing with it.
163
687000
4000
можеби, дури, да се танцува со него.
11:46
And, perhaps, if we see adversity as natural, consistent and useful,
164
691000
8000
И, можеби ако гледаме на недостатокот како на нешто природно, конзистентно и корисно,
11:54
we're less burdened by the presence of it.
165
699000
3000
ќе бидеме помалку засегнати од неговото присуство.
11:57
This year we celebrate the 200th birthday of Charles Darwin,
166
702000
3000
Оваа година го славиме двестотиот роденден на Charles Darwin
12:00
and it was 150 years ago, when writing about evolution,
167
705000
4000
и поминаа 150 години откако пишуваше за еволуцијата
12:04
that Darwin illustrated, I think, a truth about the human character.
168
709000
5000
мислам дека Дарвин илустрираше една вистина за карактерот на човекот.
12:09
To paraphrase: It's not the strongest of the species that survives,
169
714000
4000
Да парафразирам, не се најјаките видови тие кои преживуваат,
12:13
nor is it the most intelligent that survives;
170
718000
3000
нити се најинтелигентните,
12:16
it is the one that is most adaptable to change.
171
721000
5000
туку се оние кои најдобро се адаптираат на промените.
12:21
Conflict is the genesis of creation.
172
726000
4000
Конфликтот е генеза на стварањето.
12:26
From Darwin's work, amongst others, we can recognize that
173
731000
3000
Од трудот на Дарвин, освен другото, можеме да заклучиме дека
12:29
the human ability to survive and flourish
174
734000
5000
човечката способност за преживување и просперитет
12:34
is driven by the struggle of the human spirit through conflict
175
739000
5000
е поттикната од борбата на човечкиот дух преку конфликтот
12:39
into transformation.
176
744000
2000
и трансформацијата.
12:41
So, again, transformation, adaptation, is our greatest human skill.
177
746000
6000
Значи, повторно, трансформацијата, адаптацијата, е нашата најголема човечка способност
12:48
And, perhaps, until we're tested, we don't know what we're made of.
178
753000
6000
И, можеби, додека не бидеме тестирани, не знаеме од што сме направени.
12:54
Maybe that's what adversity gives us:
179
759000
2000
Можеби тоа е она што недостатокот ни го пружа,
12:56
a sense of self, a sense of our own power.
180
761000
3000
чуство за „себеси“, чуство за сопствената сила..
13:00
So, we can give ourselves a gift.
181
765000
3000
Значи, можеме да си дадеме подарок самите себеси.
13:03
We can re-imagine adversity as something more than just tough times.
182
768000
7000
Да го замислиме недостатокот како нешто повеќе од обично мачење.
13:10
Maybe we can see it as change.
183
775000
3000
Можеби можеме да го видиме како промена.
13:13
Adversity is just change that we haven't adapted ourselves to yet.
184
778000
5000
Недостатокот е всушност промена на која сеуште не сме се прилагодиле.
13:19
I think the greatest adversity that we've created for ourselves
185
784000
3000
Мислам дека најголемиот проблем кој самите себе си го имаме создадено
13:22
is this idea of normalcy.
186
787000
2000
е таа идеја за што е нормално.
13:24
Now, who's normal?
187
789000
3000
Што е тоа нормален човек?
13:27
There's no normal.
188
792000
2000
Не постои таков.
13:29
There's common, there's typical. There's no normal,
189
794000
3000
Постои најчесто. Постои типично. Не постои нормално.
13:32
and would you want to meet that poor, beige person if they existed?
190
797000
3000
И дали би сакале да ја запознаете таа сиромашна, монотона личност кога таква би постоела?
13:35
(Laughter)
191
800000
2000
(Смеење)
13:37
I don't think so.
192
802000
2000
Мислам дека не.
13:39
If we can change this paradigm from one of achieving normalcy
193
804000
5000
Ако можеме да ја промениме оваа парадигма на постигнување нормалност
13:44
to one of possibility -- or potency, to be even a little bit more dangerous --
194
809000
5000
во онаа која се однесува на можностите или потенцијалот, дури и со малку ризик,
13:49
we can release the power of so many more children,
195
814000
3000
можеме да ја ослободиме силата на голем број на деца,
13:52
and invite them to engage their rare and valuable abilities with the community.
196
817000
8000
и да ги повикаме да низ своите несекојдневни и вредни способности допринесат за заедницата.
14:00
Anthropologists tell us that the one thing
197
825000
3000
Антрополозите ни зборуваат дека нешто што
14:03
we as humans have always required of our community members
198
828000
3000
ние како човечки суштества секогаш бараме од членовите на заедницата
14:06
is to be of use, to be able to contribute.
199
831000
3000
е да бидат од корист, да бидат способни да допринесат.
14:10
There's evidence that Neanderthals, 60,000 years ago,
200
835000
4000
Постои доказ дека неандерталците пред 60.000 години
14:14
carried their elderly and those with serious physical injury,
201
839000
6000
ги носеле своите постари членови и оние со сериозни фичички повреди,
14:20
and perhaps it's because the life experience of survival of these people
202
845000
6000
и можеби затоа што животното искуство за опстанок на овие луѓе
14:26
proved of value to the community.
203
851000
2000
се покажало вредно за заедницата:
14:28
They didn't view these people as broken and useless;
204
853000
5000
тие не гледале на овие луѓе како на скршени и бескорисни:
14:33
they were seen as rare and valuable.
205
858000
3000
тие се сметани за посебни и вредни.
14:36
A few years ago, I was in a food market in the town where I grew up
206
861000
3000
Пред неколку години, бев на пазар во градот во кој пораснав
14:39
in that red zone in northeastern Pennsylvania,
207
864000
4000
во таа црвена зона на Североисточна Пенсилванија,
14:43
and I was standing over a bushel of tomatoes.
208
868000
2000
и стоев над куп домати.
14:45
It was summertime: I had shorts on.
209
870000
2000
Беше лето. Носев шорц.
14:47
I hear this guy, his voice behind me say, "Well, if it isn't Aimee Mullins."
210
872000
5000
Слушнав глас на човек зад мене кој вели, „Па добро, зар тоа не е Aimee Mullins."
14:52
And I turn around, and it's this older man. I have no idea who he is.
211
877000
4000
И јас се свртувам, гледам постар човек. Немам појма кој е тој.
14:56
And I said, "I'm sorry, sir, have we met? I don't remember meeting you."
212
881000
6000
Реков, „Извините господине, дали ние се познаваме? Не се сеќавам дека сум ве запознала.“
15:02
He said, "Well, you wouldn't remember meeting me.
213
887000
2000
Тој рече, „Па добро и не можиш да се сеќаваш дека си ме запознала.
15:04
I mean, when we met I was delivering you from your mother's womb."
214
889000
3000
Мислам, кога се запознававме јас те извлекував од матката на твојата мајка.“
15:07
(Laughter)
215
892000
2000
(Смеење)
15:09
Oh, that guy.
216
894000
3000
О, тој човек.
15:12
And, but of course, actually, it did click.
217
897000
2000
И, но секако, всушност, сватив.
15:14
This man was Dr. Kean,
218
899000
3000
Тој човек беше dr. Kean,
15:17
a man that I had only known about through my mother's stories of that day,
219
902000
4000
човекот кој го познавав само преку кажувањата на мојата мајка за тој ден,
15:21
because, of course, typical fashion, I arrived late for my birthday by two weeks.
220
906000
6000
затоа што секако, во свој типичен стил, стигнав на својот роденден со две недели закаснување.
15:27
And so my mother's prenatal physician had gone on vacation,
221
912000
4000
И така, гинекологот на мојата мајка отиде на одмор,
15:31
so the man who delivered me was a complete stranger to my parents.
222
916000
5000
па човекот кој го изврши породувањето им беше потполно непознат на моите родители.
15:36
And, because I was born without the fibula bones,
223
921000
3000
И, бидејќи сум родена без лисна коска,
15:39
and had feet turned in, and a few toes in this foot and a few toes in that,
224
924000
3000
и имав свртени стапала и пар ножни прсти на ова стапало и пар на ова другото,
15:42
he had to be the bearer -- this stranger had to be the bearer of bad news.
225
927000
5000
тој мораше да биде доносителот, овој старец мораше да биде доносителот на лошите вести.
15:47
He said to me, "I had to give this prognosis to your parents
226
932000
4000
Ми рече, „Морав да им ја дадам оваа прогноза на твоите родители
15:51
that you would never walk,
227
936000
2000
дека ти никогаш нема да проодиш,
15:53
and you would never have the kind of mobility that other kids have
228
938000
4000
и дека никогаш нема да го имаш оној вид на подвижност што го имаат другите деца
15:57
or any kind of life of independence,
229
942000
2000
или некоја независност во животот,
15:59
and you've been making liar out of me ever since."
230
944000
2000
и ти оттогаш секогаш ме правеше лажго.“
16:01
(Laughter)
231
946000
2000
(Смеење)
16:03
(Applause)
232
948000
6000
(Аплауз)
16:09
The extraordinary thing is that he said he had saved
233
954000
4000
Прекрасна работа е што рече дека собирал
16:13
newspaper clippings throughout my whole childhood,
234
958000
3000
исечоци од весник во текот на целото мое детство,
16:16
whether winning a second grade spelling bee,
235
961000
2000
било да се работело за одликување за правопис во второ одделение основно училиште,
16:18
marching with the Girl Scouts, you know, the Halloween parade,
236
963000
3000
марш со девојките скаути, како што знаете, парадата Halloween,
16:21
winning my college scholarship, or any of my sports victories,
237
966000
5000
кога добив стипендија за колеџ, или било која моја спортска победа,
16:26
and he was using it, and integrating it into teaching resident students,
238
971000
6000
и тој тоа го користел и го интегрирал во предавањата за редовните студенти,
16:32
med students from Hahnemann Medical School and Hershey Medical School.
239
977000
5000
студенти по медицина на медицинските школи Hahnemann и Hershey.
16:37
And he called this part of the course the X Factor,
240
982000
3000
И го нарекол овој дел од предавањата Фактор X ,
16:40
the potential of the human will.
241
985000
3000
потенцијалите на човековата волја.
16:43
No prognosis can account for how powerful this could be
242
988000
4000
Ниту една прогноза не може да објасни колку ова може да биде силно
16:47
as a determinant in the quality of someone's life.
243
992000
4000
како показател за квалитетот на нечиј живот.
16:51
And Dr. Kean went on to tell me,
244
996000
3000
И dr. Kean продолжи да ми зборува,
16:54
he said, "In my experience, unless repeatedly told otherwise,
245
999000
8000
рече, „Во моето искуство, доколку повеќе пати не е поинаку речено,
17:02
and even if given a modicum of support,
246
1007000
4000
и дури ако му е дадена само мала поддршка,
17:06
if left to their own devices, a child will achieve."
247
1011000
6000
и ако е препуштено само на себе, детето ќе успее.“
17:12
See, Dr. Kean made that shift in thinking.
248
1017000
4000
Видете, dr. Kean ја направи таа промена во мислењето.
17:16
He understood that there's a difference between the medical condition
249
1021000
3000
Тој сватил дека постои разлика помеѓу медицинската состојба
17:19
and what someone might do with it.
250
1024000
3000
и она што некој со неа може да направи.
17:22
And there's been a shift in my thinking over time,
251
1027000
3000
И во текот на времето имаше промена во моето мислење,
17:25
in that, if you had asked me at 15 years old,
252
1030000
4000
за тоа, да сте ме прашале кога имав 15 години,
17:29
if I would have traded prosthetics for flesh-and-bone legs,
253
1034000
4000
јас би ги заменила протезите со нозе од коски и месо,
17:33
I wouldn't have hesitated for a second.
254
1038000
3000
ни секунда не би се мислела.
17:36
I aspired to that kind of normalcy back then.
255
1041000
6000
Тогаш копнеев за тој вид на нормалност.
17:42
But if you ask me today, I'm not so sure.
256
1047000
3000
Ако денеска ме прашате, не сум толку сигурна.
17:45
And it's because of the experiences I've had with them,
257
1050000
5000
А тоа е заради искуството што го имав СО нив,
17:50
not in spite of the experiences I've had with them.
258
1055000
6000
а не заради искуствата кои ги имав и покрај нив.
17:56
And perhaps this shift in me has happened
259
1061000
3000
И, можеби, оваа промена во мене се случила
17:59
because I've been exposed to more people who have opened doors for me
260
1064000
5000
затоа што сум била во допир со повеќе луѓе кои отворија врата за мене
18:04
than those who have put lids and cast shadows on me.
261
1069000
7000
отколку со оние кои ме попречувале и фрлале сенки на мене.
18:11
See, all you really need is one person
262
1076000
2000
Видите, се што навистина ви треба е една личност
18:13
to show you the epiphany of your own power, and you're off.
263
1078000
5000
која ќе ви ја открие вашата посебна моќ и вие летате.
18:18
If you can hand somebody the key to their own power --
264
1083000
5000
Ако некому можете да му дадете клуч од неговите посебни моќи,
18:23
the human spirit is so receptive -- if you can do that
265
1088000
2000
човековиот дух е толку рецептивен, ако тоа можете да го направите
18:25
and open a door for someone at a crucial moment,
266
1090000
3000
и да отворите врата за некого во одлучувачкиот момент,
18:28
you are educating them in the best sense.
267
1093000
3000
вие го едуцирате во најдобрата смисла.
18:31
You're teaching them to open doors for themselves.
268
1096000
5000
Вие ги учите самите себеси да си отворат врата.
18:36
In fact, the exact meaning of the word "educate"
269
1101000
6000
Всушност, точното значење на зборот „едуцира“
18:42
comes from the root word "educe."
270
1107000
2000
потекнува од коренот на зборот „извлекува“
18:44
It means "to bring forth what is within,
271
1109000
4000
Тоа значи, да се изнесе на видело она што е внатре,
18:48
to bring out potential."
272
1113000
2000
да се извлече потенцијал.
18:50
So again, which potential do we want to bring out?
273
1115000
5000
Така повторно, кој потенцијал сакаме да го извлечиме?
18:55
There was a case study done in 1960s Britain,
274
1120000
3000
Имаше едно истражување на случај од 1960 во Британија,
18:58
when they were moving from grammar schools to comprehensive schools.
275
1123000
5000
со учениците од основните школи и гимназијалците.
19:03
It's called the streaming trials. We call it "tracking" here in the States.
276
1128000
3000
Тие се викаат проби на проток. Ние овде во САД ги викаме пратење.
19:06
It's separating students from A, B, C, D and so on.
277
1131000
5000
Учениците се поделени на групи А, Б, Ц, Д, итн.
19:11
And the "A students" get the tougher curriculum, the best teachers, etc.
278
1136000
5000
Така да учениците А имаат најтешка наставна програма, најдобри наставници итн.
19:16
Well, they took, over a three-month period,
279
1141000
2000
Значи, тие земаа, то текот на тромесечјето,
19:18
D-level students, gave them A's,
280
1143000
3000
ученици од Д нивото и им дале програма А,
19:21
told them they were "A's," told them they were bright,
281
1146000
3000
им рекле дека тие се А и дека се паметни.
19:24
and at the end of this three-month period,
282
1149000
2000
И на крајот од ова тромесечје,
19:26
they were performing at A-level.
283
1151000
3000
тие имале резултати од нивото А.
19:29
And, of course, the heartbreaking, flip side of this study,
284
1154000
3000
И, секако, тажната страна на ова истражување,
19:32
is that they took the "A students" and told them they were "D's."
285
1157000
5000
е дека ги земале учениците А и им рекле дека се Д.
19:37
And that's what happened at the end of that three-month period.
286
1162000
3000
И она што се случило на крајот од тромесечјето.
19:40
Those who were still around in school, besides the people who had dropped out.
287
1165000
4000
Некои сеуште се мотале по школото, а некои го напуштиле.
19:46
A crucial part of this case study was that the teachers were duped too.
288
1171000
9000
Суштинското значење на ова истражување е дека наставниците се излажани.
19:55
The teachers didn't know a switch had been made.
289
1180000
2000
Наставниците не знаеле дека е извршена промена.
19:57
They were simply told, "These are the 'A-students,' these are the 'D-students.'"
290
1182000
4000
Едноставно им е кажано ова се ученици А, ова се ученици Д.
20:01
And that's how they went about teaching them and treating them.
291
1186000
5000
И тие на тој начин ги учеле и ги третирале.
20:07
So, I think that the only true disability is a crushed spirit,
292
1192000
9000
Така да мислам дека единствената неспособност е скршениот дух,
20:16
a spirit that's been crushed doesn't have hope,
293
1201000
5000
духот кој е скршен нема надеж.
20:21
it doesn't see beauty,
294
1206000
2000
Не ја гледа убавината.
20:23
it no longer has our natural, childlike curiosity
295
1208000
6000
Не ја поседува природната, детската радозналост
20:29
and our innate ability to imagine.
296
1214000
3000
и внатрешната способност за имагинација.
20:32
If instead, we can bolster a human spirit to keep hope,
297
1217000
5000
Ако наместо тоа, можеме да го охрабриме човечкиот дух да одржува надеж,
20:37
to see beauty in themselves and others,
298
1222000
4000
да гледа убавина во себе и другите,
20:41
to be curious and imaginative,
299
1226000
3000
да биде љубопитен и имагинативен,
20:44
then we are truly using our power well.
300
1229000
4000
тогаш ние навистина добро ја користиме нашата сила.
20:48
When a spirit has those qualities, we are able to create new realities
301
1233000
6000
кога духот ги има тие квалитети, во состојба сме да креираме нови реалности
20:54
and new ways of being.
302
1239000
3000
и нови начини на постоење.
20:57
I'd like to leave you with a poem
303
1242000
2000
Сакам да ви оставам една песна
20:59
by a fourteenth-century Persian poet named Hafiz
304
1244000
4000
чиј автор е персискиот поет од четиринаесеттиот век по име Хафиз
21:03
that my friend, Jacques Dembois told me about,
305
1248000
3000
за која ми раскажуваше мојот пријател Jacques Dembois.
21:06
and the poem is called "The God Who Only Knows Four Words":
306
1251000
5000
А песната се вика „Бог кој само четири зборови знае.“
21:11
"Every child has known God,
307
1256000
4000
„Секое дете го запознало Бог,
21:15
not the God of names,
308
1260000
2000
не Богот на имињата,
21:17
not the God of don'ts,
309
1262000
3000
ниту Богот на неможностите,
21:20
but the God who only knows four words and keeps repeating them,
310
1265000
5000
туку Бог кој само четири зборови знае и секогаш ги повторува,
21:25
saying, 'Come dance with me.
311
1270000
7000
кој вели - дојдете да заиграте со мене“
21:32
Come, dance with me. Come, dance with me.'"
312
1277000
3000
Дојдете да заиграте со мене.
21:35
Thank you.
313
1280000
2000
Ви благодарам.
21:37
(Applause)
314
1282000
13000
Аплауз
ABOUT THE SPEAKER
Aimee Mullins - Athlete and actorA record-breaker at the Paralympic Games in 1996, Aimee Mullins has built a career as a model, actor and advocate for women, sports and the next generation of prosthetics.
Why you should listen
Aimee Mullins was born without fibular bones, and had both of her legs amputated below the knee when she was an infant. She learned to walk on prosthetics, then to run -- competing at the national and international level as a champion sprinter, and setting world records at the 1996 Paralympics in Atlanta. At Georgetown, where she double-majored in history and diplomacy, she became the first double amputee to compete in NCAA Division 1 track and field.
After school, Mullins did some modeling -- including a legendary runway show for Alexander McQueen -- and then turned to acting, appearing as the Leopard Queen in Matthew Barney's Cremaster Cycle. In 2008 she was the official Ambassador for the Tribeca/ESPN Sports Film Festival.
She's a passionate advocate for a new kind of thinking about prosthetics, and recently mentioned to an interviewer that she's been looking closely at MIT's in-development powered robotic ankle, "which I fully plan on having."
Aimee Mullins | Speaker | TED.com