ABOUT THE SPEAKER

Jimmy Carter - Peace activist
The president of the United States from 1977 to 1981, Jimmy Carter has used his post-presidency years to work for peace, teach, write and engage in global activism.

Why you should listen

While in office, Jimmy Carter brokered historic peace deals and treaties. Since the 1980s, he has worked tirelessly for conflict resolution around the globe through The Carter Center, where he has engaged in mediation in Ethiopia, Eritrea, North Korea, Liberia, Haiti, Bosnia, Venezuela, Nepal and the Middle East, among many other countries and regions. Under his leadership, The Carter Center has sent 96 election observation missions to the Americas, Africa and Asia. They're also leading the fight against Guinea worm, on track to be the second human disease in history to be eradicated.

In 2002, Carter was awarded the Nobel Peace Prize "for his decades of untiring effort to find peaceful solutions to international conflicts, to advance democracy and human rights, and to promote economic and social development." He's a member of the Elders, a group of independent global leaders working for peace and human rights.

More profile about the speaker
Jimmy Carter | Speaker | TED.com

TEDWomen 2015

Jimmy Carter: Why I believe the mistreatment of women is the number one human rights abuse

Jimmy Carter: အမျိုးသမီးများကို နှိပ်စက်ခြင်းသည် နံပါတ်တစ် လူ့အခွင့်အရေး အလွဲသုံးစားပြုမှုဟု ယုံကြည်ရခြင်း အကြောင်း။

Filmed: 2015-05-29

Readability: 4.4

1,642,741 views

သူ၏ ပင်ကိုယ်စရိုက် ဆုံးဖြတ်ချက်နှင့်တကွ အမေရိကန် သမ္မတာဟောင်း Jimmy Carter ကနေပြီး မမျှော်လင့်တဲ့ အကြောင်းပြချက် ၃ မျိုးနဲ့ ဘာကြောင့် အမျီးသမီး ကြီးငယ်တွေ နှိပ်စက်ခံရမှုတွေ ဆက်ဖြစ်နေတာကို ကမ္ဘာ့နေရာ တော်တော်များများ၊ ဖွံ့ဖြိုးပြီး၊ ဖွံ့ဖြိုးဆဲ ၂ ခုစလုံးထဲက သရုပ်သကန်များကနေပြီး နှိုက်ထုတ်ဖော်ပြထားပါတယ်။ နောက်ဆုံး သူပေးတဲ့ အကြောင်းပြချက်က " ယေဘုယျအားဖြင့်တော့၊ ယောကျ်ားတွေက ဂရုမစိုက်ကြလို့"တဲ့။

Jimmy Carter - Peace activist
The president of the United States from 1977 to 1981, Jimmy Carter has used his post-presidency years to work for peace, teach, write and engage in global activism. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

As a matter of fact,

0

481

1534

တကယ်တမ်းက

00:14

I was trying to think about my career
since I left the White House,

1

2015

3272

အိမ်ဖြူတော်က ထွက်တည်းက
အလုပ်အကြောင်းကိုတွေးနေပြီး

00:17

and the best example I have is a cartoon
in The New Yorker a couple of years ago.

2

5287

4296

ပြီးတဲ့ ၁ နှစ် ၂ နှစ်ကThe New Yorker က
အကောင်းဆုံးနမူနာ ကာတွန်း ၁ ခုရှိတယ်

00:21

This little boy is looking up
at his father,

3

9583

2159

ဒီကောင်လေးက သူ့အဖေကို မော့ကြည့်နေတဲ့ပုံပါ။

00:23

and he says, "Daddy, when I grow up,
I want to be a former president."

4

11742

4045

သူပြောတာက အဖေ၊
သားကြီရင် သမ္မတဟောင်းဖြစ်ချင်တယ်တဲ့။

00:27

(Laughter)

5

15787

1690

(ရယ်သံများ)

00:29

Well, I have had a great blessing
as a former president,

6

17477

3716

အင်း သမ္မတဟောင်းအနေနဲ့ အတော့ကို
ကောင်းချီးပေးခံခဲ့ရတာပေါ့ဗျာ။

00:33

because I have had an access

7

21193

2427

ဘာလို့ဆို ကျုပ်အနေနဲ့ ကမ္ဘာပေါ်က

00:35

that very few other people
in the world have ever had

8

23620

2657

လူအနည်းငယ်လောက်ပဲရတဲ့
တစ်လောကလုံးက

00:38

to get to know so many people
around this whole universe.

9

26277

3646

လူတော်တော်များများနဲ့
သိကျွမ်းခွင့်ရထားတာကိုးဗျ။

00:41

Not only am I familiar
with the 50 states in the United States,

10

29923

3622

U.S က ပြည်နယ် ၅၀ ကို
အကျွမ်းတဝင်ရှိရုံမက

00:45

but also my wife and I have visited
more than 145 countries in the world,

11

33545

4876

ကျုပ်တို့မောင်နှံဟာ နိုင်ငံပေါင်း
၁၄၅ ကျော်ကို လည်ပတ်ဖူးသေးတယ်။

00:50

and the Carter Center has had full-time
programs in 80 nations on Earth.

12

38421

4249

ပြီး Carter Center ဟာ ကမ္ဘာ့နိူင်ငံ
၈၀ မှာ အချိန်ပြည့်အစီအစဉ်ရှိတယ်

00:54

And a lot of times,
when we go into a country,

13

42670

2196

အကြိမ်များစွာမှာ
နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံကို ရောက်ရင်

00:56

we not only the meet
the king or the president,

14

44866

2210

ရှင်ဘုရင် ဒါမှမဟုတ် သမ္မတတင်မကပဲ
အာဖရိကက

00:59

but we also meet the villagers who live
in the most remote areas of Africa.

15

47076

4348

ဝေးလံတဲ့ဒေသအများစုက ရွာသား
တွေကိုလည်းတွေ့ဆုံရတယ်လေ။

01:03

So our overall commitment
at the Carter Center

16

51424

3506

Carter Center မှာ ကျွန်တော်တို့
အလုံးစုံ ကတိပြုတာက

01:06

is to promote human rights,

17

54930

1997

လူ့အခွင့်အရေးတွေကို မြှင့်တင်ပေးဖို့၊

01:08

and knowing the world as I do,
I can tell you without any equivocation

18

56927

4712

ကျုပ်လို ကမ္ဘာကြီးကို သိထားသူ အနေနဲ့
ရေရေရာရာ ပြောနိုင်တာကတော့

01:13

that the number one abuse
of human rights on Earth

19

61639

3891

ကမ္ဘာပေါ်က လူ့အခွင့်အရေး
အလွဲသုံးစားလုပ်ခံနေရတာ နံပါတ် ၁ က

01:17

is, strangely, not addressed quite often,
is the abuse of women and girls.

20

65530

5839

အံ့ဩစရာ ကောင်းပြီး သိပ်မပြောကြတာက
မိန်းမတွေကို မတရားဖိနှိပ်တာပါ

01:23

(Applause)

21

71369

3288

(လက်ခုပ်သံများ)

01:26

There are a couple of reasons for this
that I'll mention to begin with.

22

74657

5233

စပြောမယ့်ကိစ္စ
အတွက် အကြောင်းပြချက်တွေရှိတယ်။

01:31

First of all is the misinterpretation
of religious scriptures, holy scriptures,

23

79890

5470

ပထမက ဘာသာရေးကျမ်းချက်
တွေကိုအဓိပ္ပါယ်ကောက်လွဲတာပါ။

01:37

in the Bible, Old Testament,
New Testament, Quran and so forth,

24

85360

3623

သမ္မာကျမ်းအဟောင်း၊ အသစ်၊ ကိုရမ်
ကျမ်းစတာတွေထဲကတွေပေါ့၊

01:40

and these have been misinterpreted by men
who are now in the ascendant positions

25

88983

7263

အခု ဘုရားကျောင်း၊ ရဟူဒီကျောင်း၊
ဗလီတွေမှာ ရာထူးမြင့်မြင့် ရထားတဲ့

01:48

in the synagogues and the churches
and in the mosques.

26

96246

2629

ယောကျ်ားတွေကနေ အဓိပ္ပါယ်မှား
ကောက်ထားကြတာတွေပေါ့။

01:50

And they interpret these rules
to make sure that women

27

98875

3831

ဒီစည်းမျဉ်းတွေကိုသူတို့ ကောက်ယူတာက
ဘုရာသခင်အမြင်မှာ

01:54

are ordinarily relegated
to a secondary position

28

102706

4254

ယောကျ်ားတွေနဲ့ယှဉ်ရင်
မိန်းမတွေကို သာမာန်အားဖြင့်

01:58

compared to men in the eyes of God.

29

106960

2888

ဒုတိယတန်းစားနေရာမှာ ချောင်ထိုး
ထားတာသေချာဖို့ပါ။

02:02

This is a very serious problem.
It's ordinarily not addressed.

30

110558

4222

ဒီပြဿနာကတော်တော်ကြီးတယ်၊
ပုံမှန်ဆိုရင် မပြောကြဘူးလေ။

02:06

A number of years ago, in the year 2000,

31

114780

2111

နစ်တော်တော်အကြာက ၂၀၀၀ ခုထဲမှာပေါ့

02:08

I had been a Baptist,
a Southern Baptist for 70 years --

32

116891

3563

တောင်ပိုင်းနှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်အဖြစ်
နှစ် ရ၀ ကြာဖြစ်ဖူးတယ်။

02:12

I tell you, I still teach
Sunday school every Sunday;

33

120454

2482

ပြောမယ်၊ တနင်္ဂနွေတိုင်း
Sunday schools မှာသင်တုန်း၊

02:14

I'll be teaching this Sunday as well --

34

122936

1871

ဒီတနင်္ဂနွေရော သင်ဦးမှာပါ။

02:16

but the Southern Baptist Convention
in the year 2000 decided

35

124807

4415

ဒါပေမဲ့ ၂၀၀၀ ခုနှစ် တောင်ပိုင်းနှစ်ခြင်း
ညီလာခံကဆုံးဖြတ်ခဲ့တာက

02:21

that women should play
a secondary position,

36

129222

2601

မိန်းမတွေဟာ ဒုတိယတန်းစား
နေရာမှာပဲ ပါဝင်သင့်တယ်တဲ့။

02:23

a subservient position to men.

37

131823

2066

ယောကျ်ားတွေကိုအောက်ကျို့ရတဲ့
တစ်နေရာပေါ့။

02:25

So they issued an edict, in effect,

38

133889

2717

ဒီတော့ သူတို့ပြင်ဆင်ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့
ရလာဒ်က

02:28

that prevents women from being priests,
pastors, deacons in the church,

39

136606

5904

ဘုရားကျောင်းမှာမိန်းမတွ ဘုန်းကြီး၊
သင်းအုပ်၊ ဂိုဏ်းထောက်၊

02:34

or chaplains in the military,

40

142510

2292

ဒါမှမဟုတ် စစ်တပ်ထဲမှာ ဘုန်းကြီး
မဖြစ်အောင် တားမြစ်တာပါ

02:36

and if a woman teaches a classroom

41

144802

3158

တောင်ပိုင်းနှစ်ခြင်းကျမ်းစာသင်ကျောင်းမှာ

02:39

in a Southern Baptist seminary,

42

147960

2182

မိန်းမတစ်ယောက် အတန်းမှာစာသင်ရင်

02:42

they cannot teach if a boy is in the room,

43

150142

3413

ကောင်လေး ၁ ယောက် အတန်းထဲမှာရှိရင်
သင်ခွင့်မပေးဘူး၊

02:45

because you can find verses in the Bible,

44

153555

2021

ကျမ်းစာမှာ အပိုဒ်တွေတွေ့နိူင်လို့ပါ၊

02:47

there's over 30,000 verses in the Bible,

45

155576

3024

ကျမ်းစာမှာအပိုဒ်ပေါင်း
၃ သောင်းကျော်ရှိတယ်။

02:50

that say that a woman shouldn't
teach a man, and so forth.

46

158600

2810

မိန်းမ၁ယောက်ဟာ ယောကျ်ား၁ယောက်ကို
မသင်ပေးသသ့်ဘူး၊ စတာတွေပေါ့။

02:53

But the basic thing is the scriptures
are misinterpreted

47

161410

3035

ဒါပေမဲ့ တကယ့်အချက်က
ယောကျ်ားတွေကို ဩဇာရှိတဲ့နေရာမှာထား

02:56

to keep men in an ascendant position.

48

164445

2461

ဆိုတဲ့ကျမ်းစာတွေကို နားလည်မှုလွဲနေတာပါ။

02:58

That is an all-pervasive problem,

49

166906

2090

ဒါက နေရာတကာ ပျံ့နှံ့နေတဲ့ ပြဿနာတစ်ရပ်ပါ။

03:00

because men can exert that power

50

168996

4876

အကြောင်းက ယောကျ်ားတွေက
ဒီအင်အားကိုသုံးနိုင်ပြီး

03:05

and if an abusive husband or an employer,
for instance, wants to cheat women,

51

173872

6014

ဥပမာအနိုင်ကျင့်တဲ့ ယောကျ်ား ဒါမှမဟုတ်
အလုပ်ရှင်ဟာ မိန်းမတွေကို လှည့်စားချင်ရင်

03:11

they can say that if women
are not equal in the eyes of God,

52

179886

3784

မိန်းမတွေဟာ ဘုရားသခင်ရဲ့အမြင်မှာ
တန်းတူမဟုတ်ဘူးလို့ပြောလို့ရရင်

03:15

why should I treat them as equals myself?

53

183670

2192

ဘာလို့သူတို့ကို တန်းတူ
ဆက်ဆံရမှာတုန်း။

03:17

Why should I pay them equal pay
for doing the same kind of work?

54

185862

4458

တူညီတဲ့အလုပ်အတွက်ဘာလို့
သူတို့ကို တန်းတူပေးရမှာတုန်းပေါ့။

03:22

The other very serious blight

55

190320

1927

အခြားဆိုးရွားတဲ့ အကျည်းတန်မှုက

03:24

that causes this problem
is the excessive resort to violence,

56

192247

4017

အကြမ်းဖက်မှုကို အပို
ဖြေရှင်းရတာဖြစ်စေပြီး

03:28

and that is increasing
tremendously around the world.

57

196264

4594

ဒါဟာ ကမ္ဘာမှာ ကြောက်ခမန်းလိလိ
တိုးပွားနေတာပါ။

03:32

In the United States of America,
for instance, we have had

58

200858

2929

ဥပမာ အမေရိကားမှာ ဆင်းရဲသားတွေကို
အနိုင်ကျင့်တာဟာ

03:35

an enormous increase
in abuse of poor people,

59

203787

4180

အင်မတန်ကြီးကို တိုးပွားလာပြီလေ။

03:39

mostly black people and minorities,
by putting them in prison.

60

207967

5294

အများစုက လူမည်းတွေနဲ့ လူနည်းစုတွေကို
ထောင်ချတဲ့နည်းနဲ့ပေါ့။

03:45

When I was in office
as governor of Georgia,

61

213261

2554

Georgia မှာ အုပ်ချုပ်ရေးမှုးအနေနဲ့
ရုံးထိုင်တုန်းက

03:47

one out of every 1,000 Americans
were in prison.

62

215815

3366

အမေရိကန် ၁၀၀၀ မှာ ၁ ယောက်လောက်ကို
ထောင်ကျနေခဲ့ကြတယ်။

03:51

Nowadays, 7.3 people
per 1,000 are in prison.

63

219181

5109

ဒီနေ့ခေတ်ဆို ၁၀၀၀ မှာ ၇.၃ ယောက်ဟာ
ထောင်ထဲမှာလေ။

03:56

That's a sevenfold increase.

64

224290

2020

၇ ဆ တိုးလာတာပေါ့။

03:58

And since I left the White House,

65

226310

1648

အိမ်ဖြူတော်က ထွက်ကတည်းက

03:59

there's been an 800 percent increase
in the number of women

66

227958

3321

ထောင်ထဲမှာရှိတဲ့ လူမည်းအမျိုးသမီး
အရေအတွက်ဟာ

04:03

who are black who are in prison.

67

231279

2577

၈၀၀% တိုးပွားလာပြီ။

04:05

We also have
[one of the only countries] on Earth

68

233856

2524

ကမ္ဘာပေါ်က နိုင်ငံတွေထဲက
သေဒဏ်ချမှတ်တဲ့

04:08

that still has the death penalty
that is a developed country.

69

236380

3954

တစ်ခုတည်းသော ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံ
တစ်ခုဖြစ်နေတုန်းပဲ။

04:12

And we rank right alongside
the countries that are most abusive

70

240334

3367

လူ့အခွင့်ရေးကိစ္စတွေမှာ သေဒဏ်ကိုအားပေးတဲ့

04:15

in all elements of human rights
in encouraging the death penalty.

71

243701

3504

မတော်တရော်အပြုဆုံး
တိုင်းပြည်တွေနဲ့ တန်းတူရှိနေတယ်။

04:19

We're in California now,
and I figured out the other day

72

247555

2856

အခု California မှာပါ၊ ဟိုနေ့က မှန်းဆမိတာက

04:22

that California has spent
four billion dollars

73

250411

2995

California ဟာ လူ ၁၃ ယောက်ကို
သေဒဏ်စီရင်ဖို့

04:25

in convicting 13 people
for the death penalty.

74

253406

4412

ဒေါ်လာ သန်း ၄၀၀၀ အကုန်ခံထားတယ်။

04:29

If you add that up, that's 307 million
dollars it costs California

75

257818

4835

ဒါကို ထည့်တွက်လိုက်ရင် လူတစ်ယောက်ကို
ကွက်မျက်ဖို့

04:34

to send a person to be executed.

76

262653

2948

California ဟာ ဒေါ်လာ ၃၀၇ သန်း ကုန်ကျပါတယ်။

04:37

Nebraska this week just passed a law
abolishing the death penalty,

77

265991

3483

Nebraska က သေဒဏ်ကို ဖျက်သိမ်းဖို့
ဒီတစ်ပတ်ပဲ ဥပဒေတစ်ရပ် ပြဋ္ဌာန်းလိုက်တယ်

04:41

because it costs so much. (Applause)

78

269474

4466

အကုန်အကျ များလွန်းတာကိုး။
(လက်ခုပ်သံများ)

04:46

So the resort to violence and abuse
of poor people and helpless people

79

274861

4226

ဆင်းရဲသားတွေ မျှော်လင့်ချက် မရှိတဲ့ ပြည်သူ
အကြမ်းဖက် ခံရတာ အလွဲသုံးစားခံရတာ

04:51

is another cause of the increase
in abuse of women.

80

279087

4098

မိန်းမတွေကို မတရားပြုခြင်းကို
တိုးစေတဲ့ နောက်တစ်ကြောင်းပေါ့။

04:55

Let me just go down a very few
abuses of women that concern me most,

81

283475

4504

ကိုယ်နဲ့အဆိုင်ဆုံး မိန်းမတွေ
မတရားခံရတာ နည်းနည်းပြောပါရစေ၊

04:59

and I'll be fairly brief, because I have
a limited amount of time, as you know.

82

287979

3901

အတိုလေးပါ၊ သိတဲ့အတိုင်း အချိန်
ကန့်သတ်ချက် ရှိနေလို့ပါ။

05:03

One is genital mutilation.

83

291880

4250

တစ်ခုက လိင်အင်္ဂါ ဖြတ်တောက်ခြင်းပါ၊

05:08

Genital mutilation is horrible
and not known by American women,

84

296360

4114

လိင်အင်္ဂါ ဖြတ်တောက်ခြင်းဟာ ဆိုးရွားပြီး
အမေရိကန် အမျိုးသမီးတွေ မသိတဲ့အရာပါ။

05:12

but in some countries, many countries,

85

300474

3745

ဒါပေမဲ့ တချို့တိုင်းပြည်တွေ၊ တိုင်းပြည်
တော်တော်များမှာ

05:16

when a child is born that's a girl,
very soon in her life,

86

304219

4306

မိန်ကလေးမွေးတဲ့အခါ၊ သူမဘဝရဲ့
တော်တော် အသက်ငယ်တုန်း

05:20

her genitals are completely cut away
by a so-called cutter

87

308525

6710

သူမရဲ့ လိင်အင်္ဂါတွေဟာ အဖြတ်သမားဆိုတဲ့
သင်တုန်ဓားကိုင်သမားရဲ့

05:27

who has a razor blade and,
in a non-sterilized way,

88

315235

3992

တုံးတိအဖြတ်ခံရတယ်၊
ပိုးသတ်ဆေးမသုံးပဲနဲ့

05:31

they remove the exterior parts
of a woman's genitalia.

89

319227

3943

မိန်းမအင်္ဂါ ရဲ့ အပြင်ဘက်ပိုင်းတွေကို
ဖယ်ရှားလိုက်ကြတယ်။

05:35

And sometimes, in more extreme cases
but not very rare cases,

90

323170

4421

တခါတလေ ပိုလို့ကိုဆိုးတဲ့ ကိစ္စတွေမှာ၊
သိပ်မရှားလှပါဘူး၊

05:39

they sew the orifice up so the girl
can just urinate or menstruate.

91

327591

3814

ဒွါရကိုချုပ်လိုက်တော့ မိန်းကလေးဟာ
ဆီးသွားရုံ၊ ရာသီဆင်းရုံပဲ ရတော့တယ်။

05:43

And then later, when she gets married,
the same cutter goes in

92

331405

3379

နောက်ပိုင်း သူအိမ်ထောင်ကျတော့
ဒီအဖြတ်သမားပဲ ဝင်လာပြီး

05:46

and opens the orifice up
so she can have sex.

93

334784

2616

လိင်ဆက်ဆံလို့ရအောင် ဒွါရကို ဖွင့်ပေးတယ်။

05:49

This is not a rare thing, although
it's against the law in most countries.

94

337400

4015

ဒါ မရှားဘူး၊ နိုင်ငံအများစုမှာ
ဒါ ဥပဒေကိုဆန့်ကျင့်ပေမဲ့၊

05:53

In Egypt, for instance,

95

341415

1932

ဥပမာ၊ အီဂျစ်လိုနိုင်ငံမှာ

05:55

91 percent of all the females
that live in Egypt today

96

343347

3653

ယနေ့ အီဂျစ်မှာနေတဲ့ ၉၁% အမျိုးသမီးတွေဟာ

05:59

have been sexually mutilated in that way.

97

347000

2560

ဒီနည်းနဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖြတ်တောက်
ခံထားရသူတွေပါ။

06:01

In some countries,
it's more than 98 percent

98

349560

3390

တချို့နိုင်ငံတွေမှာ အမျိုးသမီး ၉၈% ကျော်ဟာ

06:04

of the women are cut that way
before they reach maturity.

99

352950

4296

အရွယ်မတိုင်မှီ ဒီနည်းနဲ့
ဖြတ်တောက် ခံထားရတာပါ။

06:09

This is a horrible affliction

100

357246

2600

ဒါဟာ အဲဒီတိုင်းပြည်တွေမှာနေတဲ့

06:11

on all women that live in those countries.

101

359846

3669

အမျိုးသမီးအားလုံးမှာရှိတဲ့
ဆိုးရွားတဲ့ဒုက္ခကြီးပါ။

06:15

Another very serious thing
is honor killings,

102

363515

3784

နောက် ပြင်းထန်တဲ့ ကိစ္စကတော့
ဂုဏ်ပြုပြီး သတ်ဖြတ်ခြင်းပါ၊

06:19

where a family with misinterpretation,
again, of a holy scripture --

103

367299

3326

ထပ်ပြီး ဘုရားစာတွေကို
နားလည်မှုလဲွတဲ့မိသားစုဟာ

06:22

there's nothing in the Quran
that mandates this --

104

370625

2688

ဒါကို Quran ကျမ်းထဲမှာ ပြဋ္ဌားမထားပေမဲ့

06:25

will execute a girl in their family

105

373313

4187

မိသားစုထဲက မိန်းကလေးကို
ကွက်မျက်ပစ်တယ်။

06:29

if she is raped

106

377500

1877

မိန်းကလေးဟာ အစော်ကားခံရင် ဒါမှမဟုတ်

06:31

or if she marries a man
that her father does not approve,

107

379377

3735

သူ့အဖေသဘောမတူတဲ့သူကိူယူရင်၊ ဒါမှမဟုတ်

06:35

or sometimes even if she
wears inappropriate clothing.

108

383112

3111

တခါတလေ မသင့်တော်တဲ့အဝတ်ကို
ဝတ်မိရင်တောင်မှပေါ့။

06:38

And this is done by members
of her own family,

109

386223

3028

ဒါကို သူ့မိသားစုဝင်တွေ
ကိုယ်တိုင်လုပ်တာဆိုတော့

06:41

so the family becomes murderers

110

389251

2205

မိန်းကလေးက အခေါ်အရ
မိသားစုအရှက်ရစေတဲ့ခါ

06:43

when the girl brings
so-called disgrace to the family.

111

391456

4352

ဒီမိသားစုဟာ လူသတ်သမားတွေ
ဖြစ်ကုန်တာပေါ့။

06:47

An analysis was done in Egypt
not so long ago by the United Nations

112

395808

3347

သိပ်မကြာခင်က ကုလသမဂ္ဂကနေ
အီဂျစ်မှာ စီစစ်လေ့လာမှုတစ်ခုလုပ်ခဲ့ပြီး

06:51

and it showed that 75 percent
of these murders of a girl

113

399155

4042

မိန်းကလေးတစ်ယောက်ကို
သတ်ဖြတ်မှုမှာ ၇၅%ဟာ ဖခင်၊

06:55

are perpetrated by the father,
the uncle or the brother,

114

403197

5383

ဦးလေးနဲ့ အစ်ကိုတွေက ပြစ်မှုကျူးလွန်တယ်
ဆိုတာကိုပြဆိုတယ်။

07:00

but 25 percent of the murders
are conducted by women.

115

408580

3452

ဒါပေမဲ့ လူသတ်မှုရဲ့ ၂၅% ကတော့
အမျိုးသမီးတွေ ကျူးလွန်တာပါ။

07:04

Another problem that we have in the world

116

412032

1962

နောက်ပြဿနာက ကမ္ဘာပေါ်မှာ အမျိုးသမီးတွေ

07:05

that relates to women
particularly is slavery,

117

413994

2738

အထူးသဖြင့် ကျွန်ပြုမှု ဒါမှမဟုတ်
အခုခေတ်အခေါ်

07:08

or human trafficking it's called nowadays.

118

416732

2415

လူကုန်ကူးမှုနဲ့ ပတ်သက်နေတာပါ။

07:11

There were about 12.5 million people
sold from Africa into slavery

119

419147

4418

၁၈ ရာစုနဲ့ ၁၉ ရာစုတုန်းက
အာဖရိကကနေ ကမ္ဘာသစ်ဆီကို

07:15

in the New World back in
the 19th century and the 18th century.

120

423565

4219

ကျွန်အဖြစ်ရောင်းစားခံရသူ
၁၂.၅ သန်းလောက်ရှိခဲ့တယ်။

07:19

There are 30 million people
now living in slavery.

121

427784

3855

အခု ကျွန်ပြုခံနေရသူ သန်း ၃၀ ရှိပါတယ်။

07:23

The United States Department of State
now has a mandate from Congress

122

431639

5642

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပြည်နယ်ဋ္ဌာနက
ကွန်ဂရက်ကနေ နှစ်စဉ်

07:29

to give a report every year,

123

437281

2322

အစီရင်ခံစာတင်ဖို့
ပြဋ္ဌာန်းချက် ထုတ်ထားပြီး

07:31

and the State Department reports
that 800,000 people are sold

124

439603

4643

ပြည်နယ်ဋ္ဌာနက နှစ်စဉ် နိုင်ငံတကာ
နယ်ခြားတွေကိုဖြတ်ပြီး

07:36

across international borders
every year into slavery,

125

444246

3647

ကျွန်အဖြစ်ရောင်းစားခံရသူ ၈ သိန်းရှိပြီး

07:39

and that 80 percent
of those sold are women,

126

447893

2948

၈၀% ဟာ အမျိုးသမီးတွေ
ဖြစ်ပြီး လိင်ကျွန်ပြုခံဖို့

07:42

into sexual slavery.

127

450841

2136

အရောင်းခံရတာလို့ စီအရင်ခံတယ်။

07:44

In the United States right this moment,

128

452977

2554

အခုလောလောဆယ် အမေရိကမှာ လူ ၆ သောင်းဟာ

07:47

60,000 people are living
in human bondage, or slavery.

129

455531

3854

လူ့အကျဉ်းသား(သို့) ကျွန်အဖြစ်နဲ့
နေထိုင်နေကြတယ်။

07:51

Atlanta, Georgia, where
the Carter Center is located

130

459385

2786

Cater Center က Georgia က
Atlanta မှာ တည်ရှိပြီး

07:54

and where I teach at Emory University,

131

462171

2601

အဲဒီက ကျွန်တော်သင်ကြားတဲ့
Emory တက္ကသိုလ်မှာ

07:56

they have between 200 and 300 women,
people sold into slavery every month.

132

464772

5307

လစဉ် ကျွန်အဖြစ်ရောင်းစားခံရတဲ့
လူတွေ၊ အမျိုးသမီး ၂၀၀ နဲ့ ၃၀၀ အကြားရှိတယ်။

08:02

It's the number one place
in the nation because of that.

133

470672

3109

ဒိအတွက်ကြောင့် ဒီနေရာဟာ နိုင်ငံမှာ
နံပါတ် ၁ နေရာရှိတဲ့နေရာပါ။

08:05

Atlanta has the busiest
airport in the world,

134

473781

2206

Atlanta ဟာ ကမ္ဘာ့လူအစည်ကားဆုံး
လေဆိပ်ရှိပြီး

08:07

and they also have a lot of passengers
that come from the Southern Hemisphere.

135

475987

5247

ခရီးသည်တော်တော်များများက
တောင်ပိုင်း ကမ္ဘာခြမ်းက လာတာများတယ်။

08:13

If a brothel owner

136

481234

2624

ဇိမ်ခန်းပိုင်ရှင် ၁ ယောက်ဟာ

08:15

wants to buy a girl
that has brown or black skin,

137

483858

3019

အသားညို(သို့)အသားမည်း
မိန်းကလေး ကိုဝယ်ချင်ရင်

08:18

they can do it for 1,000 dollars.

138

486877

2646

ဒေါ်လာ ၁၀၀၀ နဲ့ဝယ်လို့ရတယ်။

08:21

A white-skinned girl brings
several times more than that,

139

489523

4087

အသားဖြူဖြူကောင်မလေးဆိုရင်
ဒီထက်အဆပေါင်းများများပေးရပြီး

08:25

and the average brothel owner in Atlanta
and in the United States now

140

493610

3390

Atlanta နဲ့ U.S မှာရှိတဲ့ သာမာန်
ဇိမ်ခန်းပိုင်ရှင် ၁ ယောက်ဟာ

08:29

can earn about $35,000 per slave.

141

497000

4504

ကျွန် ၁ ယောက်ကို ဒေါ်လာ ၃၅၀၀၀
လောက်ဝင်ငွေရနိုင်တယ်လေ။

08:33

The sex trade in Atlanta, Georgia, exceeds
the total drug trade in Atlanta, Georgia.

142

501504

5109

Georgia Atlanta မှာ လိင်အရောင်းအဝယ်က
မူးယစ်ဆေးထက် ပိုများတယ်။

08:38

So this is another very serious problem,
and the basic problem is prostitution,

143

506613

4845

ဒီတော့ ဒါကနောက်ထပ် အရမ်းအရေးကြီးတဲ့
ပြဿနာပါ၊ အခြေခံကတော့ ပြည့်တန်ဆာမှုပါ၊

08:43

because there's not
a whorehouse in America

144

511465

3994

ဘာလို့လဲဆိုတော့ အမေရိကမှာ
အာဏာပိုင်တွေ၊

08:47

that's not known by the local officials,

145

515459

2229

အရပ်ထဲကရဲတွေ၊ရဲမှူးတွေ၊

08:49

the local policemen, or the chief
of police or the mayor and so forth.

146

517688

3971

မြို့တော်ဝန် စတာတွေ
မသိတဲ့ ဇိမ်ခန်းတစ်ခန်းမှ မရှိဘူးလေ၊

08:53

And this leads to one
of the worst problems,

147

521659

2727

ဒါက အဆိုးဝါးဆုံး ပြဿနာတစ်ရပ်ကို
ဦးတည်သွားစေပြီး

08:56

and that is that women are bought
increasingly and put into sexual slavery

148

524386

4249

အမျိုးသမီးတွေ တိုးကာတိုးကာ
အရောင်းခံရပြီး ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေမှာ

09:00

in all countries in the world.

149

528635

1951

လိင်ကျွန်အဖြစ် ရောက်ကြတော့တာပေါ့။

09:02

Sweden has got a good approach to it.

150

530586

2554

Sweden မှာတော့ ဒါကို ကိုင်တွယ်တဲ့
နည်းကောင်းရှိတယ်။

09:05

About 15 to 20 years ago, Sweden
decided to change the law,

151

533140

3622

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၅နှစ်၊ အနှစ် ၂၀ က Sweden ဟာ
ဥပဒေကို ပြောင်းဖို့ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး

09:08

and women are no longer prosecuted

152

536762

2554

လိင်ကျွန်အပြုခံရရင် အမျိုးသမီးတွေဟာ

09:11

if they are in sexual slavery,

153

539316

2784

တရားစွဲဆိုခြင်းမခံရတော့ပဲ

09:14

but the brothel owners and the pimps
and the male customers are prosecuted,

154

542100

5575

ဇိမ်ခန်းပိုင်ရှင်တွေ၊ အဆွယ်တွေ
ယောက်ျားဝယ်သူတွေ တရားစွဲခံရတယ်၊

09:19

and -- (Applause) --
prostitution has gone down.

155

547675

4788

ဒီတော့ (လက်ခုပ်သံများ)
ပြည့်တန်ဆာလုပ်ငန်း ကျသွားတယ်။

09:24

In the United States, we take
just the opposite position.

156

552463

3014

အမေရိကမှာတော့ ဆန့်ကျင်ဘက် အနေအထားပါ။

09:27

For every male arrested
for illegal sex trade,

157

555477

6187

အမေရိကားက တရားမဝင် လိင်ရောင်းဝယ်မှုမှာ

09:33

25 women are arrested
in the United States of America.

158

561664

5456

ယောကျ်ား ၁ ယောက် အဖမ်းခံရင်
အမျိုးသမီး ၂၅ ယောက် အဖမ်းခံရတယ်။

09:39

Canada, Ireland, I've already said Sweden,

159

567120

4110

ကနေဒါ၊ အိုင်ယာလန်၊ ခုနကပြောတဲ့ ဆွီဒင်

09:43

France, and other countries are moving now
towards this so-called Swedish model.

160

571230

3920

ပြင်သစ် နဲ့ အခြားနိုင်ငံတွေဟာ အခု ဆိုကြတဲ့
ဆွီဒင် ပုံစံကို ပြောင်းနေပါတယ်

09:47

That's another thing that can be done.

161

575150

2159

ဒါကလုပ်လို့ရတဲ့ နောက်တစ်နည်းပါ။

09:49

We have two great institutions
in this country that all of us admire:

162

577309

3371

ဒီနိုင်ငံမှာ ကျွန်တော်တို့
လေးစားရတဲ့ ဗိမာန်ဋ္ဌာနကြီး ၂ ခုရှိတယ်၊

09:52

our military and our great
university system.

163

580680

3831

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စစ်တပ်နဲ့
ကြီးကျယ်တဲ့ တက္ကသိုလ်စနစ်ပါ။

09:56

In the military, they are now analyzing
how many sexual assaults take place.

164

584511

4319

စစ်တပ်မှာ အခု လိင်ဆိုင်ရာစော်ကားမှု
ဘယ်လောက်ရှိလဲဆိုတာ စီစစ်နေတယ်

10:00

The last report I got,
there were 26,000 sexual assaults

165

588830

4389

ပြီးခဲ့တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ
စစ်တပ်မှာ လိင်ဆိုင်ရာစော်ကားမှု

10:05

that took place in the military --

166

593219

2345

၂၆၀၀၀ ဖြစ်ခဲ့တယ်တဲ့။

10:07

26,000.

167

595564

1636

၂၆၀၀၀ ပါ။

10:09

Only 3,000, not much more than 1 percent,
are actually prosecuted,

168

597210

5210

၃၀၀၀ ကိုပဲ၊ ၁% ကျော်ကျော် လောကိုသာ
တကယ် တရားစွဲဆိုခံရတယ်။

10:14

and the reason is that the commanding
officer of any organization --

169

602420

4170

အကြောင်းက အဖွဲ့အစည်းတိုင်းက
ကွပ်ကဲရေးအရာရှိဟာ

10:18

a ship like my submarine,
or a battalion in the Army

170

606590

4252

ရေငုတ်သင်္ဘောလို သင်္ဘောမျိုး
ကြည်းတပ်က တပ်ရင်းတစ်ရင်း

10:22

or a company in the Marines --

171

610842

2136

ရေကြောင်းတပ်က အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့မှာ

10:24

the commanding officer
has the right under law to decide

172

612978

4125

ကွပ်ကဲရေးအရာရှိဟာ
ဥပဒေအောက်မှာ အဓမ္မကျင့်မှုကို

10:29

whether to prosecute a rapist or not,

173

617103

2585

တရားစွဲဖို့ မစွဲဖို့ ဆုံးဖြတ်ခွင့်ရှိတယ်။

10:31

and of course, the last thing they want
is for anybody to know

174

619688

3181

တကယ်တော့ အချုပ်ကတော့
သူ့အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှာ

10:34

that under their command,
sexual assaults are taking place,

175

622869

3437

လိင်ဆိုင်ရာ စော်ကားမှုတွေဖြစ်နေတာ
လူတိုင်းကို သိစေချင်ပြီး

10:38

so they do not do it.

176

626306

1904

ဒါကို သူတို့မလုပ်ကြအောင်ပေါ့။

10:40

That law needs to be changed.

177

628210

2542

ဒီဥပဒေကို ပြောင်းဖို့လိုပါတယ်။

10:43

About one out of four girls
who enter American universities

178

631472

3192

အမေရိကန် တက္ကသိုလ်တွေမှာ ဝင်ကြတဲ့
ကျောင်းသူ ၄ ယောက်မှာ တစ်ယောက်ဟာ

10:46

will be sexually assaulted
before she graduates,

179

634664

2787

ဘွဲ့မရခင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားမှု
ခံရမှာဖြစ်ပြီး

10:49

and this is now getting
a lot of publicity,

180

637451

2286

ဒါဟာ အခုတော့ အတော်များများ
အာရုံစိုက်နေလာပါပြီ၊

10:51

partially because of my book,
but other things,

181

639737

2206

တစ်ပိုင်းက ကျုပ်စာအုပ်ကြောင့်၊
အခြားဟာတွေရောပေါ့

10:53

and so 89 universities in America
are now condemned

182

641943

4188

ဒီလိုနဲ့ အမေရိကန်တက္ကသိုလ်
၈၉ ခုဟာပညာရေးဋ္ဌာန

10:58

by the Department of Education
under Title IX

183

646131

2685

လုပ်ပိုင်ခွင့်၉အရ ရှုတ်ချခံနေရပါတယ်။

11:00

because the officials of the universities
are not taking care of the women

184

648816

4713

တက္ကသိုလ် အာဏာပိုင်တွေဟာ
လိင်စော်ကားမှုကနေ အမျိုးသမီးတွေကို

11:05

to protect them from sexual assault.

185

653529

1951

ကာကွယ်ပေးဖို့ မဆောင်ရွက်ခဲ့လို့ပါ။

11:07

The Department of Justice says
that more than half of the rapes

186

655480

3668

တရားရေးဋ္ဌာနက ကျောင်းဝင်း
ထဲက မုဒိန်းမှု တစ်ဝက်ကျော်ဟာ

11:11

on a college campus
take place by serial rapists,

187

659148

3483

မရပ်မနား မုဒိန်းမှုကို ကျူးလွန်နေသူတွေ
ကြောင့် ဖြစ်တယ်

11:14

because outside of the university system,

188

662631

2578

တက္ကသိုလ်စနစ်ရဲ့ ပြင်ပမှာသာ

11:17

if they rape somebody,
they'll be prosecuted,

189

665209

3018

တယောက်ယောက်ကို မုဒိန်းကျင့်ရင်
တရားစွဲဆိုခံရမှာဖြစ်ပေမဲ့

11:20

but when they get on a university campus,
they can rape with impunity.

190

668227

4028

သူတို့ကျောင်းဝင်းထဲကိုရောက်တဲ့အခါ
ဒဏ်ခတ်မခံရဘဲ ပြုကျင့်လို့ရတယ် ဆိုပါတယ်။

11:24

They're not prosecuted.

191

672255

2043

သူတို့တွေ တရားစွဲမခံရဘူးလေ။

11:26

Those are the kinds of things
that go on in our society.

192

674298

3344

ဒါတေွဟာ ကွန်တော်တို့အဖွဲ့အစည်းမှာ
ဆက်ဖြစ်နေတာတွေပါ၊

11:29

Another thing that's very serious
about the abuse of women and girls

193

677642

5572

အမျိုးသမီးကြီး၊ ငယ်တွေကို မတရားပြုတာနဲ့
ပတ်သက်တဲ့ အရမ်းအရေးကြီးတာက

11:35

is the lack of equal pay for equal work,

194

683214

4993

အလုပ်အတူတူအတွက် သိတဲ့အတိုင်း

11:40

as you know. (Applause)

195

688207

2089

ညီမျှတဲ့ လုပ်အားခ မပေးတာပါ (လက်ခုပ်သံများ)

11:42

And this is sometimes misinterpreted,
but for full-time employment,

196

690296

6837

ဒါက တခါတလေမှာ နားလည်မှုလွဲတာဆိုပေမဲ့
အချိန်ပြည့် အလုပ်အကိုင်ကျတော့

11:49

a woman in the United States now
gets 23 percent less than a man.

197

697133

3347

U.S မှာအလုပ်လုပ်တဲ့ မိန်းမ ၁ ဦးဟာ
ယောကျ်ား ၁ ဦးထက် ၂၃% လျော့ပြီးရတယ်။

11:52

When I became president,
the difference was 39 percent.

198

700480

2889

ကျွန်တော် သမ္မတဖြစ်လာတော့ ကွာဟချက်က
၃၉% ရှိခဲ့တယ်။

11:55

So we've made some progress,
partially because I was president

199

703369

3877

ဒီတော့ တိုးတက်မှု တချို့တော့ ရှိလာတယ်၊
တစိတ်တပိုင်းက ကျုပ်က သမ္မတကိုး။

11:59

and so forth -- (Applause) (Laughter) --

200

707246

5914

ဒီလိုနဲ့ပေါ့ဗျာ၊ (လက်ခုပ်သံများ)
(ရယ်သံများ)

12:05

but in the last 15 years,
there's been no progress made,

201

713160

3408

ဒါပေမဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ ၁၅ နှစ်မှာတော့
တိုးတက်မှု မရှိထားဘူး၊

12:08

so it's been just about 23
or 24 percent difference

202

716568

2856

ဒါကြောင့် လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၅ နှစ်
လုံးလုံး ကွာခြားချက်က

12:11

for the last 15 years.

203

719424

2275

၂၅%၊ ၂၆% လောက်ရှိတာပေါ့။

12:13

These are the kind of things that go on.

204

721699

1928

ဒီလိုမျိုးတွေ ဆက်ဖြစ်နေပါတယ်။

12:15

If you take the Fortune 500 companies,

205

723627

3083

Fortune 500 ကုမ္ပဏီတွေကို ကြည့်ရင်

12:18

23 of them have women CEOs,

206

726710

3139

ကုမ္ပဏီ ၅၀၀ ထဲက ၂၃ ခုမှာ

12:21

out of 500,

207

729849

1811

အမျိုးသမီး CEO တွေရှိတယ်။

12:23

and those CEOs, I need not tell you,

208

731660

3135

ဒီ CEO တွေဟာ၊ ပြောဖို့တော့မလိုဘူးဗျ၊

12:26

make less on an average

209

734795

1997

အခြား CEO တွေထက်စာရင် ပျမ်းမျှအားဖြင့်

12:28

than the other CEOs.

210

736792

3118

နည်းပါတယ်။

12:31

Well, that's what goes on in our country.

211

739910

2478

ကဲ ဒါက ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာ
ဆက်ဖြစ်နေတာပါ။

12:34

Another problem with the United States

212

742388

2484

U.S နဲ့ပတ်သက်ပြီး နောက်ပြဿနာက

12:36

is we are the most warlike
nation on Earth.

213

744872

3692

ကျွန်တော်တို့ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ စစ်အလိုလားဆုံး
နိုင်ငံဖြစ်နေတယ်။

12:40

We have been to war
with about 25 different countries

214

748564

4226

ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ကတည်းက နိုင်ငံစုံ
၂၅ နိုင်ငံလောက်မှာ

12:44

since the Second World War.

215

752790

2461

စစ်တိုက်ဖူးတယ်။

12:47

Sometimes, we've had soldiers
on the ground fighting.

216

755251

2531

တစ်ခါတစ်ခါ မြေပြင်မှာ တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့
စစ်သားတွေရှိတယ်၊

12:49

The other times,
we've been flying overhead

217

757782

2020

အခြားအချိန်တွေကျတော့
ကောင်းကင်ကပျံသန်းပြီး

12:51

dropping bombs on people.

218

759802

1973

လူတွေပေါ်ကို ဗုံးတွေကြဲခဲ့တယ်။

12:53

Other times, of course, now, we have
drones that attack people and so forth.

219

761775

3762

အခြားအချိန်မှာ လူတွေ၊ ဘာတွေကို
တိုက်ဖို့ မောင်းသူမဲ့ ယာဉ်တွေရှိတယ်။

12:57

We've been at war
with 25 different countries

220

765537

2673

ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ကတည်းက နိုင်ငံစုံ
၂၅ နိုင်ငံလောက်မှာ

13:00

or more since the Second World War.

221

768210

2783

ပိုချင်လည်းပိုမယ်ပေါ့ စစ်တိုက်ဖူးတယ်။

13:02

There was four years,
I won't say which ones,

222

770993

2377

၄ နစ်ရှိခဲ့တယ်၊ ဘယ်ဟာလဲတော့ မပြောတော့ဘူး၊

13:05

where we didn't --

223

773370

1594

ကျွန်တော်တို့ မတိုက်ခဲ့တဲ့နှစ်တွေ ..

13:06

(Applause) -- we didn't drop a bomb,
we didn't launch a missile,

224

774964

5758

(လက်ခုပ်သံများ)
ဗုံးမကြဲခဲ့တဲ့၊ ဒုံးကျည်မပစ်ခဲ့တဲ့

13:12

we didn't fire a bullet.

225

780722

1742

ကျည်တစ်ချက် မဖောက်ခဲ့တဲ့နှစ်တွေ

13:14

But anyway, those kinds of things,
the resort to violence

226

782464

4396

ဒါပေမဲ့ဗျာ၊ ဒီလိုဟာမျိုးတွေက
အကြမ်းဖက်မှုကို ဖြေရှင်းတာ

13:18

and the misinterpretation
of the holy scriptures

227

786860

2616

ကျမ်းချက်တွေကို နားလည်မှုလွဲတာဟာ
အကြောင်းရပ်တွေ

13:21

are what causes, are the basic causes,
of abuse of women and girls.

228

789476

5294

မိန်းမကြီးငယ်တွေကို အနိုင်ကျင့်တာရဲ့
အခြေခံ အကြောင်းရင်းတွေပါ။

13:26

There's one more basic cause
that I need not mention,

229

794770

3599

ကျွန်တော် ထည့်ပြောစရာ မလိုတဲ့နောက်
အခြေခံအကြောင်းရပ် တစ်ခုက

13:30

and that is that in general,
men don't give a damn.

230

798369

5341

ယျေဘုယျအားဖြင့် ဒါကို
ယောကျ်ားတွေက ဂရုကိုမစိုက်တာပါ။

13:35

(Applause)
That's true.

231

803710

3041

(လက်ခုပ်သံများ)
ဒါအမှန်ပဲဗျ။

13:38

The average man that might say,
I'm against the abuse of women and girls

232

806751

5026

သာမန်ယောကျ်ားက မိန်းမတွေကို
အနိုင်ကျင့်တာ ဆန့်ကျင်တယ်ဆိုပြီး

13:43

quietly accepts the privileged
position that we occupy,

233

811777

4353

ယူထားတဲ့ အခွင့်ထူးခံအနေအထား
ကိုတော့တိတ်တိတ် လက်ခံကြတယ်။

13:48

and this is very similar
to what I knew when I was a child,

234

816130

3440

ဒါဟာ ကျုပ်ကလေးတုန်းက
သိခဲ့တာနဲ့ အတူတူပါပဲ။

13:51

when separate but equal had existed.

235

819570

2227

ခွဲထားပေမယ့်လည်း
တူညီမှုကရှိနေတယ်။

13:53

Racial discrimination, legally,
had existed for 100 years,

236

821797

5643

လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုဟာ တရားဝင်
ရပ်တည်နေခဲ့တာ နစ် ၁၀၀ ရှိခဲ့တယ်။

13:59

from 1865 at the end of the War
Between the States, the Civil War,

237

827440

3133

၁၈၆၅၊ ပြည်နယ်တွေ အကြား၊
ပြည်တွင်းစစ် ပြီးချိန်ကနေ

14:02

all the way up to the 1960s,

238

830573

2844

၁၉၆၀ နှစ်လွန်ကာလတွေ
တစ်လျှောက်လုံးပါ။

14:05

when Lyndon Johnson got the bills passed

239

833417

2717

တူညီတဲ့ အခွင့်အရေးတွေအတွက်
Lyndon Johnson က

14:08

for equal rights.

240

836134

1973

ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းလိုက်တဲ့အထိပါ။

14:10

But during that time,
there were many white people

241

838107

2740

ဒါပေမဲ့ ဒီကာလအတွင်း လူမျိူးရေး
ခွဲခြားမှုဟာ ကောင်းတယ်လို့

14:12

that didn't think that
racial discrimination was okay,

242

840847

3367

မယူဆတဲ့လူဖြူတွေ တော်တော်
များများရှိခဲ့ပေမယ့်

14:16

but they stayed quiet,

243

844214

2159

သူတို့ဟာ နှုတ်ဆိတ်နေခဲ့ကြတယ်။

14:18

because they enjoyed the privileges
of better jobs,

244

846373

5134

အကြောင်းက ပိုကောင်းတဲ့အလုပ်၊
အခွင့်ထူးတွေကို နှစ်ခြိုက်လို့ပေါ့။

14:23

unique access to jury duty,

245

851507

3411

တာဝန်ရွေးဖို့ရာ ထူးခြားတဲ့လမ်း၊

14:26

better schools, and everything else,

246

854918

2251

ပိုကောင်းတဲ့ကျောင်း၊ အရာရာမှာပေါ့၊

14:29

and that's the same thing
that exists today,

247

857169

2161

ဒီကနေ့ တည်ရှိတဲ့ဟာနဲ့ အတူတူပဲလေ။

14:31

because the average man
really doesn't care.

248

859330

3645

သာမန်ယောကျ်ားက တကယ့်ကို
ဂရုမစိုက်တာကြောင့်ပါ။

14:34

Even though they say, "I'm against
discrimination against girls and women,"

249

862975

6345

မိန်းမတွေကို အနိုင်ကျင့်တာ
ဆန်ကျင့်တယ်လို့ ပြောတောင်မှ

14:41

they enjoy a privileged position.

250

869320

3450

အခွင့်ထူးခံအနေအထားကို
သူတို့နှစ်ခြိုက်တယ်

14:44

And it's very difficult to get
the majority of men

251

872770

2372

တက္ကသိုလ်စနစ်ကို ချုပ်ကိုင်
နေတဲ့ ယောကျ်ားအများစု

14:47

who control the university system,

252

875142

3046

နားလည်စေဖို့က တော်တော်ခက်ပါတယ်။

14:50

the majority of men that control
the military system,

253

878188

2664

စစ်တပ်စနစ်ကို ချုပ်ကိုင်နေတဲ့
ယောကျ်ားအများစု

14:52

the majority of men that control
the governments of the world,

254

880852

3498

ကမ္ဘာပေါ်က အစိုးရတွေကို
ချုပ်ကိုင်နေတဲ့ ယောကျ်ားအများစု

14:56

and the majority of men that control
the great religions.

255

884350

5234

ဘာသာကြီးတွေကို ချုပ်ကိုင်နေတဲ့
ယောကျ်ားအများစုပါ။

15:01

So what is the basic thing
that we need to do today?

256

889584

3413

ဒီတော့ ဒီနေ့လုပ်ဖို့လိုတဲ့ အခြေခံ
အချက်ကဘာလဲ။

15:04

I would say the best thing
that we could do today

257

892997

2531

ပြောချင်တဲ့ ကျုပ်တို့လုပ်နိုင်တဲ့
အကောင်းဆုံးဆိုတာက

15:07

is for the women in the powerful nations

258

895528

4312

အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေက အမျိုးသမီးတွေအတွက်

15:11

like this one, and where you come from,

259

899840

2723

ဒါမျိုးလေးပေါ့၊ ဘယ်ကလာတာလဲ၊

15:14

Europe and so forth, who have influence
and who have freedom to speak and to act,

260

902563

4969

ဥရောပ စတာတွေ၊ ဩဇာရှိ၊ လွပ်လပ်စွာ ပြောဆို၊
လုပ်ကိုင်ခွင့်ရှိသူတွေဟာ

15:19

need to take the responsibility
on yourselves

261

907532

5026

ကိုယ့်ကိုကိုယ် တာဝန်ယူဖို့လိုပါတယ်၊

15:24

to be more forceful in demanding

262

912558

3065

တစ်ကမ္ဘာလုံးက အမျိုးသမီးကြီ၊ငယ်တွေကို

15:27

an end to racial discrimination
against girls and women

263

915623

4642

လူမျိုးရေးခွဲမှု အဆုံးသတ်မှုကို
တောင်းဆိုရာမှာ

15:32

all over the world.

264

920265

1361

ပိုပြီးပြင်းထန်ဖို့ပါ။

15:33

The average woman in Egypt

265

921626

2901

အီဂျစ်က သာမန်မိန်းမဟာ

15:36

doesn't have much to say
about her daughters

266

924527

2166

လိင်အင်္ဂါဖြတ်ခံရတာမျိုးလို
ခံရတဲ့သူ့သမီးတွေ

15:38

getting genitally mutilated and so forth.

267

926693

3408

အကြောင်း အများကြီး
ပြောစရာမရှိပါဘူး။

15:42

I didn't even go down
to detail about that.

268

930101

2074

ဒီအကြောင်း အသေးစိပ် ကျွန်တော်
မပြောခဲ့ပါဘူး၊

15:44

But I hope that out of this conference,

269

932175

2059

ဒါပေမဲမျှော်လင့်တာက ဒီကွှန်ဖရင့်ကနေပြီး

15:46

that every woman here
will get your husbands to realize

270

934234

4514

ဒီက အမျိုးသမီးတိုင်း ကိုယ့်အိမ်သား
တွေကို သဘောပေါက်အောင်ပြောဖို့က

15:50

that these abuses on the college campuses
and the military and so forth

271

938748

4122

ကောလိပ်ဝင်း၊ စစ်တပ် စတာတွေ၊ အနာဂတ်

15:54

and in the future job market,

272

942872

2539

အလုပ်အကိုင်စျေးကွက်တွေမှာ
အနိုင်ကျင့်မှုတွေကနေ

15:57

need to protect your daughters
and your granddaughters.

273

945411

4449

ကိုယ့်သမီး၊ မြေးသားတွေကို
ကာကွယ်ပေးဖို့ လိုတာကိုပါ။

16:01

I have 12 grandchildren,
four children, and 10 great-grandchildren,

274

949860

5762

ကျုပ်မှာ မြေး ၁၂ ယောက်၊
ကလေး ၄ ယောက်၊ မြစ် ၁၀ ယောက်ရှိပြီး

16:07

and I think often about them

275

955622

1924

မကြာခဏ သူတို့အကြောင်းနဲ့

16:09

and about the plight that they
will face in America,

276

957546

3065

အမေရိကမှာ သူတို့ကြုံရမယ့်
အကျပ်အတည်းကို တွေးမိတယ်။

16:12

not only if they lived in Egypt
or a foreign country,

277

960611

3785

တူညီတဲ့ အခွင့်အရေးတွေ ရှိနေတဲ့
အီဂျစ် (သို့)

16:16

in having equal rights,

278

964396

2206

နိုင်ငံခြားတိုင်ပြည်မှာ
နေထိုင်ခဲ့တာတင် မဟုတ်ပါဘူး

16:18

and I hope that all of you will join me

279

966602

2333

ခင်ဗျားတို့ ပူးပေါင်း ကူညီကြမယ်လို့
မျှော်လင့်ပါတယ်

16:20

in being a champion for women
and girls around the world

280

968935

3727

တစ်ကမ္ဘာလုံးက အမျိုးသမီးကြီးငယ်
တွေအတွက် ချန်ပီယံအဖြစ် ရှေ့မှပါဝင်ပြီး

16:24

and protect their human rights.

281

972662

1555

လူ့အခွင့်အရေးတွေ
ကာကွယ်ပေးကြဖို့ပါ။

16:26

Thank you very much.

282

974217

2972

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။

16:29

(Applause)

283

977189

4000

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by sann tint
Reviewed by Myo Aung

ABOUT THE SPEAKER

Jimmy Carter - Peace activist
The president of the United States from 1977 to 1981, Jimmy Carter has used his post-presidency years to work for peace, teach, write and engage in global activism.

Why you should listen

While in office, Jimmy Carter brokered historic peace deals and treaties. Since the 1980s, he has worked tirelessly for conflict resolution around the globe through The Carter Center, where he has engaged in mediation in Ethiopia, Eritrea, North Korea, Liberia, Haiti, Bosnia, Venezuela, Nepal and the Middle East, among many other countries and regions. Under his leadership, The Carter Center has sent 96 election observation missions to the Americas, Africa and Asia. They're also leading the fight against Guinea worm, on track to be the second human disease in history to be eradicated.

In 2002, Carter was awarded the Nobel Peace Prize "for his decades of untiring effort to find peaceful solutions to international conflicts, to advance democracy and human rights, and to promote economic and social development." He's a member of the Elders, a group of independent global leaders working for peace and human rights.

More profile about the speaker
Jimmy Carter | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Jimmy Carter: အမျိုးသမီးများကို နှိပ်စက်ခြင်းသည် နံပါတ်တစ် လူ့အခွင့်အရေး အလွဲသုံးစားပြုမှုဟု ယုံကြည်ရခြင်း အကြောင်း။ | TED Talk | TED.com