TED Fellows Retreat 2015
Meklit Hadero: The unexpected beauty of everyday sounds
Meklit Hadero: နေ့စဉ်အသံများရဲ့ မျှော်လင့်မရတဲ့အလှ။
Filmed:
Readability: 4.1
1,132,751 views
ကျေးငှက်တေးသံတွေကနေ နမူနာအဖြစ် အသုံးပြုရင်း အလေးအနက်ပြုတဲ့ ဘာသာစကားရဲ့ သဘာဝ လေယူလေသိမ်းနဲ့ ချက်ပြုတ်တဲ့ ဒယ်အိုးဖုံးတောင် အပါအဝင် အဆိုရှင်၊ သီချင်းရေးစရာ Meklit Hadero ဟာ နေ့စဉ်အသံပေါင်းစုံ၊ တိတ်ဆိတ်မှုတောင်မှ ဘယ်လို ဂီတကို ဖန်တီးပုံကို ပြသထားပါတယ်။သူမပြောတာက "ကမ္ဘာကြီးဟာ ဂီတရသတွေနဲ့ ရှင်သန်နေတယ်၊ ကျွန်မတို့ဟာ ဒီအထဲမှာ နစ်မြုပ်နေပြီးသားပါတဲ့"။
Meklit Hadero - Singer-songwriter
Meklit Hadero is an Ethiopian-American singer-songwriter living the cultural in-between, both in her own luminous compositions and as a co-founder of the Nile Project. Full bio
Meklit Hadero is an Ethiopian-American singer-songwriter living the cultural in-between, both in her own luminous compositions and as a co-founder of the Nile Project. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
As a singer-songwriter,
0
1309
2079
အဆိုရှင်၊ တေးရေးသူတစ်ယောက် အနေနဲ့
00:15
people often ask me about my influences
or, as I like to call them,
or, as I like to call them,
1
3412
3715
လူတွေက ကျွန်မရဲ့ဩဇာလွှမ်းမှုတွေ
ကျွန်မ အခေါ် အသံပိုင်း မျိုးရိုး
ကျွန်မ အခေါ် အသံပိုင်း မျိုးရိုး
00:19
my sonic lineages.
2
7151
2388
အကြောင်း ခဏခဏ မေးကြတယ်။
00:21
And I could easily tell you
3
9563
1628
ရှင်တို့ကို အလွယ်ပြောလို့ရတာက
00:23
that I was shaped by the jazz
and hip hop that I grew up with,
and hip hop that I grew up with,
4
11215
3420
ကျွန်မဟာ ဂျပ်ဇ်နဲ့ ဟစ်ဟော့ပ်
ဂီတတွေနဲ့ ပုံသွင်းခံရပြီး Ethopian
ဂီတတွေနဲ့ ပုံသွင်းခံရပြီး Ethopian
00:26
by the Ethiopian heritage of my ancestors,
5
14659
3311
ဘိုးဘွား မျိုးနွယ်မှာကြီးပြင်းခဲ့တာပါ။
00:29
or by the 1980s pop
on my childhood radio stations.
on my childhood radio stations.
6
17994
2903
(သို့) ၁၉၈၀ နှစ်လွန် ကလေးဘဝ
ပေါ့ပ် ရေဒီယို အသံလွှင့်ရုံတွေပါ။
ပေါ့ပ် ရေဒီယို အသံလွှင့်ရုံတွေပါ။
00:33
But beyond genre,
there is another question:
there is another question:
7
21783
3591
ဒါပေမဲ့ ဟန်အမျိုးအစားအပြင်
နောက်ထပ်မေးခွန်း ရှိသေးတယ်။
နောက်ထပ်မေးခွန်း ရှိသေးတယ်။
00:37
how do the sounds we hear every day
influence the music that we make?
influence the music that we make?
8
25398
4842
နေ့စဉ်ကြားရတဲ့ အသံတွေက ဂီတဖန်တီးမှုကို
ဘယ်လိုသက်ရောက်လဲ ဆိုတာပေါ့။
ဘယ်လိုသက်ရောက်လဲ ဆိုတာပေါ့။
00:42
I believe that everyday soundscape
9
30547
2053
နေ့စဉ် အသံပေါင်းစုံဟာ သီချင်းရေးဖို့အတွက်
00:44
can be the most unexpected
inspiration for songwriting,
inspiration for songwriting,
10
32624
3441
မမျှော်လင့်ဆုံး ဈာန်ဝင်စားမှု
ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ယုံကြည်တယ်၊
ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ယုံကြည်တယ်၊
00:48
and to look at this idea
a little bit more closely,
a little bit more closely,
11
36089
2515
ဒီအတွေးကို နည်းနည်းပို နီးနီးကြည့်ဖို့ပါ။
00:50
I'm going to talk today
about three things:
about three things:
12
38628
2121
ဒီနေ့ အကြောင်းအရာ ၃ မျိုးကို ပြောပြမှာပါ။
00:52
nature, language and silence --
13
40773
3024
သဘာဝ၊ ဘာသာစကား၊ တိတ်ဆိတ်မှုပါ။
00:55
or rather, the impossibility
of true silence.
of true silence.
14
43821
3333
ဒါမှမဟုတ်လည်း တိတ်ဆိတ်မှုအစစ်ရဲ့
မဖြစ်နိုင်မှုပေါ့။
မဖြစ်နိုင်မှုပေါ့။
00:59
And through this I hope to give you
a sense of a world
a sense of a world
15
47827
2530
ဒါကနေပြီး ဂီတရသပေါ်လွင်မှုနဲ့
ရှင်သန်ပြီးနှင့်တဲ့
ရှင်သန်ပြီးနှင့်တဲ့
01:02
already alive with musical expression,
16
50381
3051
လောကအာရုံကို ပေးဖို့မျှော်လင့်ပေမဲ့
01:05
with each of us serving
as active participants,
as active participants,
17
53456
3981
သိသိ၊မသိသိ ကျွန်မတို့ တစ်ဦးချင်းစီဟာ
တက်ကြွတဲ့ ပါဝင်သူတွေအနေနဲ့
တက်ကြွတဲ့ ပါဝင်သူတွေအနေနဲ့
01:09
whether we know it or not.
18
57461
2255
အသုံးတော်ခံနေပါတယ်။
01:12
I'm going to start today with nature,
but before we do that,
but before we do that,
19
60136
2818
ဒီနေ့ သဘာဝအကြောင်းနဲ့စတော့မှာ
ဖြစ်ပေမဲ့ ဒါမလုပ်ခင်
ဖြစ်ပေမဲ့ ဒါမလုပ်ခင်
01:14
let's quickly listen to this snippet
of an opera singer warming up.
of an opera singer warming up.
20
62978
3272
အော်ပရာအဆိုတော်တစ်ယောက်ရဲ့ ပဏာမ
အတိုလေးကို သွက်သွက် နားထောင်ရအောင်။
အတိုလေးကို သွက်သွက် နားထောင်ရအောင်။
01:18
Here it is.
21
66602
1156
ဒီမှာပါရှင်။
01:20
(Singing)
22
68700
5000
(ခြေဆင်း သီဆိုခြင်း)
01:35
(Singing ends)
23
83910
1150
(သီဆိုခြင်း အဆုံးသတ်သည်)
01:37
It's beautiful, isn't it?
24
85571
1837
လှတယ်မို့လား ရှင်။
01:40
Gotcha!
25
88201
1151
ကြားလိုက်ပါတယ်။
01:41
That is actually not the sound
of an opera singer warming up.
of an opera singer warming up.
26
89376
3436
ဒါဟာ တကယ်တော့ အော်ပရာအဆိုရှင်ရဲ့
ပဏာမ ဆိုသံမဟုတ်ပါဘူး။
ပဏာမ ဆိုသံမဟုတ်ပါဘူး။
01:45
That is the sound of a bird
27
93161
2499
ဒါက ငှက်တစ်ကောင်ရဲ့အသံပါ။
01:47
slowed down to a pace
28
95684
1922
ဘီလုံးငှက်သံဟာ ၎င်းကိုယ်ပိုင်လို့
လူတွေနားမှာ ထင်မှတ်မှား
လူတွေနားမှာ ထင်မှတ်မှား
01:49
that the human ear mistakenly
recognizes as its own.
recognizes as its own.
29
97630
3722
ရလောက်အောင် နှုန်းတစ်ခုကို နှေးချသွာတာပါ။
01:54
It was released as part of Peter Szöke's
1987 Hungarian recording
1987 Hungarian recording
30
102012
4804
ဒါကို Peter Szoke ရဲ့ ၁၉၈၇ ဟန်ဂေရီ အသံ
သွင်းချက်ရဲ့ အပိုင်းအဖြစ် ထုတ်လွင့်ခဲ့တယ်။
သွင်းချက်ရဲ့ အပိုင်းအဖြစ် ထုတ်လွင့်ခဲ့တယ်။
01:58
"The Unknown Music of Birds,"
31
106840
2382
"ငှက်တွေရဲ့ မသိသေးတဲ့ဂီတ"ပါ။
02:01
where he records many birds
and slows down their pitches
and slows down their pitches
32
109246
3871
အဲဒီမှာ ငှက်များစွာကို အသံသွင်းပြီး
အောက်ခြေကိုဖေါ်ပြဖို့ သူတို့ရဲ့
အောက်ခြေကိုဖေါ်ပြဖို့ သူတို့ရဲ့
02:05
to reveal what's underneath.
33
113141
1607
အသံပေါက်ကိုနှေးချထားတယ်။
02:07
Let's listen to the full-speed recording.
34
115615
2029
နှုန်းပြည့် အသံသွင်းတာကို နားဆင်ရအောင်။
02:11
(Bird singing)
35
119650
3460
(ငှက်တေးသီသံ)
02:15
Now, let's hear the two of them together
36
123638
1912
ရှင်တို့ရဲ့ ဦးနှောက်ကို ဒါနဲ့ယှဉ်မိအောင်
02:17
so your brain can juxtapose them.
37
125574
1572
ကဲ နှစ်ခုပေါင်းပြီး နားထောင်စို့။
02:20
(Bird singing at slow then full speed)
38
128167
5000
(ငှက်သီချင်းဆိုသံ နှေးရာမှ နှုန်းပြည့်)
02:38
(Singing ends)
39
146338
2000
(သီချင်သံဆုံးသွားသည်)
02:42
It's incredible.
40
150063
1191
ဒါ မယုံနိုင်စရာပါ။
02:43
Perhaps the techniques of opera singing
were inspired by birdsong.
were inspired by birdsong.
41
151864
4262
အော်ပရာသီချင်းဆိုနည်းတွေဟာ ငှက်သီချင်း
ဆိုတာက စေ့စော်တာ ဖြစ်လောက်တယ်။
ဆိုတာက စေ့စော်တာ ဖြစ်လောက်တယ်။
02:48
As humans, we intuitively understand birds
to be our musical teachers.
to be our musical teachers.
42
156880
4888
လူသားတွေအနေနဲ့ ငှက်တွေဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့
အဆိုဆရာတွေလို့ အလိုလို နားလည်ပါတယ်။
အဆိုဆရာတွေလို့ အလိုလို နားလည်ပါတယ်။
02:54
In Ethiopia, birds
are considered an integral part
are considered an integral part
43
162439
2904
Ethiopia မှာ ငှက်တွေကို မူလဂီတရဲ့ ခွဲမရတဲ့
02:57
of the origin of music itself.
44
165367
2606
အပိုင်းလို့ ယူဆကြတယ်။
03:00
The story goes like this:
45
168542
1475
ဇာတ်လမ်းကတော့ ဒီလိုပါ။
03:03
1,500 years ago, a young man
was born in the Empire of Aksum,
was born in the Empire of Aksum,
46
171538
5033
လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ၁၅၀၀ က ခေတ်ဟောင်းကမ္ဘာရဲ့
အဓိက ကုန်သွယ်မှု ဗဟိုဖြစ်တဲ့
အဓိက ကုန်သွယ်မှု ဗဟိုဖြစ်တဲ့
03:08
a major trading center
of the ancient world.
of the ancient world.
47
176595
2547
Aksum အင်ပါရာမှာ လူငယ်တစ်ဦး
မွေးဖွားခဲ့တယ်။
မွေးဖွားခဲ့တယ်။
03:11
His name was Yared.
48
179525
1541
သူ့အမည်ကတော့ Yared ပါ။
03:14
When Yared was seven years old
his father died,
his father died,
49
182402
3208
Yared ၇ နှစ်သားမှာ သူ့ဖခင်ဆုံးတော့
03:17
and his mother sent him to go live
with an uncle, who was a priest
with an uncle, who was a priest
50
185634
3623
သူ့အမေက Ethiopian ရှေးရိုး
ခရစ်ယာန် ဘုန်းကြီးဖြစ်သူ သူ့ဦးလေးဆီ
ခရစ်ယာန် ဘုန်းကြီးဖြစ်သူ သူ့ဦးလေးဆီ
03:21
of the Ethiopian Orthodox tradition,
51
189281
2295
သွားနေဖို့ ပို့လိုက်တယ်။
03:23
one of the oldest churches in the world.
52
191600
2134
ကမ္ဘာမှာ ရှေးအကျဆုံး ဘုရားကျောင်း တစ်ခုပါ။
03:26
Now, this tradition has an enormous amount
of scholarship and learning,
of scholarship and learning,
53
194892
3461
ကဲ ဒီအစဉ်အလာဟာ ပညာသင်ကြား
မှုမှာ ကြီးမားတဲ့ အတိုင်းအဆရှိပြီး
မှုမှာ ကြီးမားတဲ့ အတိုင်းအဆရှိပြီး
03:30
and Yared had to study and study
and study and study,
and study and study,
54
198377
3012
Yared ဟာ လေ့လာပြီးရင်း လေ့လာခဲ့ရတာဖြစ်ပြီး
03:33
and one day he was studying under a tree,
55
201413
2616
တစ်နေ့ သစ်ပင်အောက်မှာ စာကျက်နေရင်း
03:36
when three birds came to him.
56
204053
2527
ငှက် ၃ ကောင် သူ့ဆီရောက်လာတယ်။
03:39
One by one, these birds
became his teachers.
became his teachers.
57
207321
3068
ဒီငှက်တွေ တစ်ကောင်ပြီးတစ်ကောင်ဟာ
သူ့ဆရာဖြစ်လာခဲ့တယ်။
သူ့ဆရာဖြစ်လာခဲ့တယ်။
03:42
They taught him music -- scales, in fact.
58
210912
3292
တကယ်က သူ့ကိုသင်ပေးတာက ဂီတပါ၊
ဂီတသံစဉ်တွေပေါ့။
ဂီတသံစဉ်တွေပေါ့။
03:47
And Yared, eventually
recognized as Saint Yared,
recognized as Saint Yared,
59
215579
2503
နောက်ဆုံး Yared ဟာ St.Yared လို့
အသိအမှတ်ပြုခံရပြီး
အသိအမှတ်ပြုခံရပြီး
03:50
used these scales to compose
five volumes of chants and hymns
five volumes of chants and hymns
60
218106
4438
ဒီသံစဉ်တွေသုံးပြီး ဆုတောင်းပွဲနဲ့
အခမ်းအနားတွေအတွက် သံပြိုင်တေး၊
အခမ်းအနားတွေအတွက် သံပြိုင်တေး၊
03:54
for worship and celebration.
61
222568
2172
ဓမ္မတေးသီချင်း ၅ တွဲ သီကုံးခဲ့တယ်။
03:56
And he used these scales
to compose and to create
to compose and to create
62
224764
3389
ဒီသံစဉ်တွေသုံးပြီး အသုံးတည့်တဲ့
04:00
an indigenous musical notation system.
63
228177
2750
ဂီတသင်္ကေတ စနစ်ကို ဖွဲ့ဆိုခဲ့တယ်။
04:03
And these scales evolved
into what is known as kiñit,
into what is known as kiñit,
64
231645
3623
ဒီသံစဉ်တွေဟာ kiñit လို့သိကျတဲ့ ထူးခြားတဲ့
04:07
the unique, pentatonic, five-note,
modal system that is very much alive
modal system that is very much alive
65
235292
5893
ပဉ္စတေးသွား၊ ၅သံ စနစ်အဖြစ်
ဖွံ့ဖြိုးခဲ့တယ်၊ ဒါဟာ အရမ်းကို အသက်ဝင်ပြီး
ဖွံ့ဖြိုးခဲ့တယ်၊ ဒါဟာ အရမ်းကို အသက်ဝင်ပြီး
04:13
and thriving and still evolving
in Ethiopia today.
in Ethiopia today.
66
241209
4224
ရှင်သန်နေကာ ယနေ့ထိ
Ethiopia မှာ ဖွံ့ဖြိုးတုန်းပါ။
Ethiopia မှာ ဖွံ့ဖြိုးတုန်းပါ။
04:18
Now, I love this story because
it's true at multiple levels.
it's true at multiple levels.
67
246531
3163
ကျွန်မ ပုံပြင်ကိုကြိုက်တာက
အဆင့်ပေါင်းစုံမှာ မှန်နေလို့ပါ။
အဆင့်ပေါင်းစုံမှာ မှန်နေလို့ပါ။
04:21
Saint Yared was a real, historical figure,
68
249718
3023
St. Yared က တကယ့် သမိုင်းဝင်
ပုဂ္ဂိုလ် တစ်ဦးဖြစ်ပြီး
ပုဂ္ဂိုလ် တစ်ဦးဖြစ်ပြီး
04:24
and the natural world
can be our musical teacher.
can be our musical teacher.
69
252765
3949
သဘာဝ လောကက ကျွန်မတို့ရဲ့
ဂီတဂုရု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်
ဂီတဂုရု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်
04:29
And we have so many examples of this:
70
257057
2154
ဒါအတွက် ဥပမာတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။
04:31
the Pygmies of the Congo
tune their instruments
tune their instruments
71
259235
2223
ကွန်ဂိုဒေသက ပစ်ဂမီတွေဟာ
သူတို့ရဲ့တူရိယာတွေကို
သူတို့ရဲ့တူရိယာတွေကို
04:33
to the pitches of the birds
in the forest around them.
in the forest around them.
72
261482
2600
အနီးသစ်တောထဲက ငှက်တွေရဲ့
အသံအနိမ့်၊ အမြင့်နဲ့ ညှိကြတယ်။
အသံအနိမ့်၊ အမြင့်နဲ့ ညှိကြတယ်။
04:36
Musician and natural soundscape
expert Bernie Krause describes
expert Bernie Krause describes
73
264396
3178
ဂီတပညာရှင်နဲ့ သဘာဝအသံပေါင်းစုံ
ကျွမ်းကျင်သူ Bernie Krause က
ကျွမ်းကျင်သူ Bernie Krause က
04:39
how a healthy environment
has animals and insects
has animals and insects
74
267598
3374
သင့်တင့်တဲ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ
တိရစ္ဆာန်တွေနဲ့ အင်းဆက်တွေဟာ
တိရစ္ဆာန်တွေနဲ့ အင်းဆက်တွေဟာ
04:42
taking up low, medium
and high-frequency bands,
and high-frequency bands,
75
270996
3428
ကြိမ်နှုန်း အနိမ့်၊ အလတ်၊ အမြင့်တွေ
သံစုံတီးဝိုင်းတစ်ခုလို အတိအကျ
သံစုံတီးဝိုင်းတစ်ခုလို အတိအကျ
04:46
in exactly the same way
as a symphony does.
as a symphony does.
76
274448
3194
တူညီစွာ ဝိုင်းဆိုပုံကို ဖော်ပြပါတယ်။
04:50
And countless works of music
were inspired by bird and forest song.
were inspired by bird and forest song.
77
278066
4363
မရေနိုင်အောင်များတဲ့ ဂီလက်ရာတွေဟာငှက်
နဲ့ သစ်တောသီချင်းက စေ့စော်မှုရတာပါ
နဲ့ သစ်တောသီချင်းက စေ့စော်မှုရတာပါ
04:54
Yes, the natural world
can be our cultural teacher.
can be our cultural teacher.
78
282972
4873
ဟုတ်တယ်၊ သဘာဝ လောကဟာ
ကျွန်မတို့ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှု ဆရာပါ။
ကျွန်မတို့ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှု ဆရာပါ။
05:00
So let's go now to the uniquely
human world of language.
human world of language.
79
288751
3373
ဒီတော့ အခု ဘာသာစကား ရဲ့ထူးခြားလှတဲ့
လူသားကမ္ဘာ ကိုသွားကြရအောင်။
လူသားကမ္ဘာ ကိုသွားကြရအောင်။
05:05
Every language communicates
with pitch to varying degrees,
with pitch to varying degrees,
80
293083
3244
ဘာသာစကားတိုင်းဟာ အသံအနိမ့်အမြင့်
အမျိုးမျိုးနဲ့ ဆက်သွယ်ကြပါတယ်။
အမျိုးမျိုးနဲ့ ဆက်သွယ်ကြပါတယ်။
05:08
whether it's Mandarin Chinese,
81
296351
1438
မန်ဒရင်း တရုတ်ဘာသာစကားဖြစ်ဖြစ်
05:09
where a shift in melodic inflection
gives the same phonetic syllable
gives the same phonetic syllable
82
297813
3992
သဒ္ဒဗေဒ အသံတစ်မျိုးတည်းကိုပဲ
တေးသွား အနိမ့်အမြင့်ပြောင်းလိုက်ရင်
တေးသွား အနိမ့်အမြင့်ပြောင်းလိုက်ရင်
05:13
an entirely different meaning,
83
301829
1757
အဓိပ္ပါယ်ဟာ လုံးဝပြောင်းသွားတယ်။
05:15
to a language like English,
84
303610
1342
အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားမှာတော့
05:16
where a raised pitch
at the end of a sentence ...
at the end of a sentence ...
85
304976
2370
ဝါကျအဆုံးမှာ အသံမြှင့်လိုက်တဲ့နေရာမှာ
05:19
(Going up in pitch) implies a question?
86
307370
2018
(အသံမြှင့်ခြင်း) မေးခွန်းလို့ ညွှန်းတာလား။
05:21
(Laughter)
87
309412
1609
(ရယ်သံများ)
05:23
As an Ethiopian-American woman,
88
311045
1659
Ethiopian- American မိန်းမအနေနဲ့
05:24
I grew up around the language
of Amharic, Amhariña.
of Amharic, Amhariña.
89
312728
2408
Amhariña က Amharic စကား
ဝန်းကျင်ထဲ ကြီးပြင်းခဲ့ပြီး
ဝန်းကျင်ထဲ ကြီးပြင်းခဲ့ပြီး
05:27
It was my first language,
the language of my parents,
the language of my parents,
90
315160
2479
ကျွန်မရဲ့ မိခင်ဘာသာစကား၊
မိဘတွေရဲ့ ဘာသာစကား၊
မိဘတွေရဲ့ ဘာသာစကား၊
05:29
one of the main languages of Ethiopia.
91
317663
2557
Ethiopia ရဲ့ အဓိက ဘာသာစကားပါ။
05:32
And there are a million reasons
to fall in love with this language:
to fall in love with this language:
92
320716
3194
ဒီဘာသာစကားကိုနှစ်သက်တဲ့
အကြောင်းပြချက် သန်းချီရှိပါတယ်။
အကြောင်းပြချက် သန်းချီရှိပါတယ်။
05:35
its depth of poetics,
its double entendres,
its double entendres,
93
323934
2841
၎င်းရဲ့ ကဗျာစာပေ နက်ရှိုင်းမှု၊
အနက် ၂ ခု ထွက်ခြင်း၊
အနက် ၂ ခု ထွက်ခြင်း၊
05:38
its wax and gold, its humor,
94
326799
2617
၎င်းရဲ့ ဖြူလွလွရွှေ ၎င်းရဲ့ စိတ်နေစိတ်ထား
05:41
its proverbs that illuminate
the wisdom and follies of life.
the wisdom and follies of life.
95
329440
3890
ဘဝရဲ့ ဉာဏ်ရှိမှု၊မိုက်မဲမှုတွေကို
ထွန်းလင်းပြတဲ့ ၎င်းရဲ့ စကားပုံတွေ၊
ထွန်းလင်းပြတဲ့ ၎င်းရဲ့ စကားပုံတွေ၊
05:46
But there's also this melodicism,
a musicality built right in.
a musicality built right in.
96
334038
4079
ဒါပေမဲ့ ဂီတဝါဒနဲ့ ဂီတဆန်မှု
တွေရောပါသေးတယ်။
တွေရောပါသေးတယ်။
05:50
And I find this distilled most clearly
97
338734
1875
ဒါဟာ ကျွန်မခေါ်ချင်တဲ့ ဖိဆိုတဲ့ဘာသာ
05:52
in what I like to call
emphatic language --
emphatic language --
98
340633
2473
စကားကို အရှင်းဆုံး အဆီအနှစ်
ထုတ်ထားတယ်လို့ မြင်မိတယ်။
ထုတ်ထားတယ်လို့ မြင်မိတယ်။
05:55
language that's meant
to highlight or underline
to highlight or underline
99
343130
2236
ဆိုလိုတာက အသားပေးတဲ့ (သို့)
ထင်ရှားစေတဲ့
ထင်ရှားစေတဲ့
05:57
or that springs from surprise.
100
345390
2055
(သို့) အံဩမှုကနေ
ပေါက်ဖွားလာတဲ့ဘာသာစကားပါ။
ပေါက်ဖွားလာတဲ့ဘာသာစကားပါ။
06:00
Take, for example, the word: "indey."
101
348036
2407
"Indey" ဆိုတဲ့စကားလုံးကို
နမူနာကြည့်ပါ။
နမူနာကြည့်ပါ။
06:03
Now, if there are Ethiopians
in the audience,
in the audience,
102
351204
2102
ကဲ ဒီပရိတ်သတ်ထဲမှာ Ethiopian တွေပါရင်
06:05
they're probably chuckling to themselves,
103
353330
2007
သူတို့တွေ တခစ်ခစ်ကြိတ် ရယ်မိကြလိမ့်မလားပဲ။
06:07
because the word means
something like "No!"
something like "No!"
104
355361
2084
ဘာလို့ဆို ဒီစကားလုံးက
"No"၊ ဘယ်လိုလုပ်
"No"၊ ဘယ်လိုလုပ်
06:09
or "How could he?" or "No, he didn't."
105
357469
1811
သူဖြစ်တာလဲ၊ သူမဟုတ်ဘူး အနက်ပေးလို့ပါ
06:11
It kind of depends on the situation.
106
359304
2101
အခြေအနေပေါ် မူတည်တာမျိုးပေါ့။
06:13
But when I was a kid,
this was my very favorite word,
this was my very favorite word,
107
361429
3851
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မငယ်တုန်းက ဒါဟာ
အကြိုက်ဆုံး စကားလုံးဖြစ်ပြီး
အကြိုက်ဆုံး စကားလုံးဖြစ်ပြီး
06:17
and I think it's because it has a pitch.
108
365304
3100
၎င်းမှာ အသံနိမ့်၊ မြင့်ရှိလို့
လို့ ထင်တာပဲ။
လို့ ထင်တာပဲ။
06:20
It has a melody.
109
368721
1211
၎င်းမှာ သံစဉ်တစ်ခုရှိတယ်။
06:21
You can almost see the shape
as it springs from someone's mouth.
as it springs from someone's mouth.
110
369956
3001
ပါးစပ်ကနေ ပွင့်လာခိုက်
ပုံစံကို မြင်ရလုနီးပါးပဲ။
ပုံစံကို မြင်ရလုနီးပါးပဲ။
06:24
"Indey" -- it dips, and then raises again.
111
372981
2729
"Indey " နိမ့်ပြီး၊ ပြန်တက်တယ်။
06:28
And as a musician and composer,
when I hear that word,
when I hear that word,
112
376391
3089
ဂီတပညာရှင်နဲ့ တေးရေးတစ်ယောက်အနေနဲ့
ဒီစကားလုံးကြားတဲ့အခါ
ဒီစကားလုံးကြားတဲ့အခါ
06:31
something like this
is floating through my mind.
is floating through my mind.
113
379504
3069
ကျွန်မ စိတ်ကနေ မျောလွင့်နေသလိုမျိုးပေါ့။
06:35
(Music and singing "Indey")
114
383982
5000
(ဂီတသံနှင့် သီချင်းဆိုခြင်း "Indey")
06:45
(Music ends)
115
393832
2000
(ဂီတသံဆုံးသည်)
06:48
Or take, for example, the phrase
for "It is right" or "It is correct" --
for "It is right" or "It is correct" --
116
396711
3991
ဒါမှမဟုတ် ဒါဟုတ်တယ် ဒါမှန်တယ်
ဆိုတဲ့ စကားစုကို နမူနာကြည့်ပါ။
ဆိုတဲ့ စကားစုကို နမူနာကြည့်ပါ။
06:52
"Lickih nehu ... Lickih nehu."
117
400726
1572
"Lickih nehu ... Lickih nehu."
06:54
It's an affirmation, an agreement.
118
402322
2633
ဒါဟာ အတည်ပြုချက်၊ သဘောတူညီချက်ပါ။
06:56
"Lickih nehu."
119
404979
1158
"Lickih nehu "
06:58
When I hear that phrase,
120
406161
1152
ဒီစကားစုကြားရင် တစ်ခုခုက
06:59
something like this starts rolling
through my mind.
through my mind.
121
407337
3497
ကျွန်မ စိတ်ကနေ
လူးလိမ့်နေသလိုမျိုးပေါ့။
လူးလိမ့်နေသလိုမျိုးပေါ့။
07:04
(Music and singing "Lickih nehu")
122
412031
5000
(ဂီတသံနှင့် သီချင်းဆိုခြင်း
"Lickih nehu")
"Lickih nehu")
07:11
(Music ends)
123
419572
2000
(ဂီတသံဆုံးသည်)
07:14
And in both of those cases,
what I did was I took the melody
what I did was I took the melody
124
422199
2817
ဒီဖြစ်ရပ် ၂ ခုလုံးမှာ ကျွန်မလုပ်ခဲ့တာက
သံစဉ်၊ စပ်ထားတဲ့
သံစဉ်၊ စပ်ထားတဲ့
07:17
and the phrasing
of those words and phrases
of those words and phrases
125
425040
2459
စကားလုံးတွေ၊ စကားစုတွေကိုယူပြီးး
ဒီသီဖွဲ့မှုတွေမှာ
ဒီသီဖွဲ့မှုတွေမှာ
07:19
and I turned them into musical parts
to use in these short compositions.
to use in these short compositions.
126
427523
4566
သုံးဖို့ ဒါတွေကို ဂီတအပိုင်းလေးတွေ
အဖြစ်ပြောင်းလိုက်တာပါ။
အဖြစ်ပြောင်းလိုက်တာပါ။
07:24
And I like to write bass lines,
127
432539
1481
ကျွန်မက အောက်သံတွေ
ရေးချင်တော့
ရေးချင်တော့
07:26
so they both ended up
kind of as bass lines.
kind of as bass lines.
128
434044
2051
နှစ်ခုလုံး အောက်သံလိုမျိုး
ဖြစ်သွားတာပေါ့။
ဖြစ်သွားတာပေါ့။
07:29
Now, this is based on the work
of Jason Moran and others
of Jason Moran and others
129
437387
2626
ကဲဒါက ဂီတနဲ့ ဘာသာစကားကို
အတွင်းကျကျလုပ်သူ
အတွင်းကျကျလုပ်သူ
07:32
who work intimately
with music and language,
with music and language,
130
440037
3038
Jason Moran နဲ့အခြားသူတွေရဲ့
လက်ရာကို မှီးထားပါတယ်။
လက်ရာကို မှီးထားပါတယ်။
07:35
but it's also something I've had
in my head since I was a kid,
in my head since I was a kid,
131
443099
2944
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မကလေးဘဝတည်းက
ခေါင်းထဲမှာရှိထားတာလည်း ပါပါတယ်။
ခေါင်းထဲမှာရှိထားတာလည်း ပါပါတယ်။
07:38
how musical my parents sounded
132
446067
2031
မိဘတွေ အချင်းချင်းပြောဆိုတာနဲ့
07:40
when they were speaking
to each other and to us.
to each other and to us.
133
448122
3152
ကျွန်မတို့ကို ပြောတဲ့အခါ
ဘယ်လို ဂီတသံပေါက်ပုံပေါ့။
ဘယ်လို ဂီတသံပေါက်ပုံပေါ့။
07:44
It was from them
and from Amhariña that I learned
and from Amhariña that I learned
134
452070
2374
သူတို့ဆီက ၊Amhariña ဘာသာစကားကနေ
07:46
that we are awash in musical expression
135
454468
2880
ကျွန်မတို့ပြောတဲ့ စကားလုံးတိုင်းမှာ
07:49
with every word,
every sentence that we speak,
every sentence that we speak,
136
457372
2615
စာကြောင်းတိုင်းမှာ ဂီတရသတွေနဲ့
07:52
every word, every sentence
that we receive.
that we receive.
137
460011
2752
ပြည့်လျှမ်းနေတာကို ဆည်းပူးခဲ့တာပါ။
07:54
Perhaps you can hear it
in the words I'm speaking even now.
in the words I'm speaking even now.
138
462787
4259
ကျွန်မ အခုပြောနေတဲ့ စကားလုံးတွေ
ထဲမှာတောင် ကြားကြမလားပဲ။
ထဲမှာတောင် ကြားကြမလားပဲ။
08:00
Finally, we go to the 1950s United States
139
468237
2415
နောက်ဆုံး အမေရိက ၁၉၅၀ နစ်လွန်ကိုသွားတယ်၊
08:02
and the most seminal work
of 20th century avant-garde composition:
of 20th century avant-garde composition:
140
470676
3911
၂၀ ရာစု အတွေးသစ် ဖွဲ့သီမှုတွေရဲ့
အလားအလာအရှိဆုံးလက်ရာပါ။
အလားအလာအရှိဆုံးလက်ရာပါ။
08:06
John Cage's "4:33,"
141
474611
2124
John Cage's "4:33,"
08:08
written for any instrument
or combination of instruments.
or combination of instruments.
142
476759
3234
တူရိယာတစ်ခုခု (သို့) တူရိယာတွေ
ပေါင်းတီးဖို့ အတွက်ရေးခဲ့တာပါ။
ပေါင်းတီးဖို့ အတွက်ရေးခဲ့တာပါ။
08:12
The musician or musicians are invited
to walk onto the stage
to walk onto the stage
143
480912
3559
ဂီတပညာရှင် (သို့) ဂီတပညာရှင်တွေကို
အချိန်မှတ်နာရီတပ်ထားတဲ့
အချိန်မှတ်နာရီတပ်ထားတဲ့
08:16
with a stopwatch and open the score,
144
484495
3190
စင်ပေါ်ကိုတက်ပြီး တေးသွားကိုဖွင့်ဖို့
ဖိတ်လိုက်တယ်။
ဖိတ်လိုက်တယ်။
08:19
which was actually purchased
by the Museum of Modern Art --
by the Museum of Modern Art --
145
487709
2931
ဒါဟာတကယ်တော့
ခေတ်သစ်ပြတိုက်က ဝယ်ခဲ့တာပါ၊
ခေတ်သစ်ပြတိုက်က ဝယ်ခဲ့တာပါ၊
08:22
the score, that is.
146
490664
1382
ဆိုလိုတာက တေးသွားလေ။
08:24
And this score has not
a single note written
a single note written
147
492641
3508
ပြီးတော့ ဒီတေးသွားမှာ နုတ် တစ်ခုတည်း
ရေးထားတာ မဟုတ်သလို
ရေးထားတာ မဟုတ်သလို
08:28
and there is not a single note played
148
496173
2474
၄မိနစ် ၃၃ စက္ကန့်ကြာ နုတ်တစ်ခုတည်း
တီးခတ် ရတာမဟုတ်ဘူး
တီးခတ် ရတာမဟုတ်ဘူး
08:30
for four minutes and 33 seconds.
149
498671
2732
နောက်ပြီး တစ်ခါတည်း စိတ်လိုက်မာန်ပါနဲ့
ပီတိဖြစ်စရာပါ။
ပီတိဖြစ်စရာပါ။
08:34
And, at once enraging and enrapturing,
150
502540
4690
Cage က ကျွန်မတို့ကို ကြိုးတွေကို
လက်ချောင်းတွေ (သို့)
လက်ချောင်းတွေ (သို့)
08:39
Cage shows us that even
when there are no strings
when there are no strings
151
507254
2888
လက်တွေနဲ့ မဆွဲ၊ စန္ဒရားခလုတ်တွေ
08:42
being plucked by fingers
or hands hammering piano keys,
or hands hammering piano keys,
152
510166
5048
မရိုက်တဲ့အခါတောင်မှ
ဂီတသံက ရှိတုန်းပဲဆိုတာ ပြလိုက်တာပါ။
ဂီတသံက ရှိတုန်းပဲဆိုတာ ပြလိုက်တာပါ။
08:47
still there is music,
still there is music,
still there is music,
153
515238
2477
ဂီတသံက ရှိနေတုန်းပါ။
ဂီတသံက ရှိနေတုန်းပါ။
ဂီတသံက ရှိနေတုန်းပါ။
08:49
still there is music.
154
517739
2062
ဂီတသံက ရှိနေတုန်းပါ။
08:51
And what is this music?
155
519825
2128
ဒီဂီတက ဘာပါလိမ့်။
08:54
It was that sneeze in the back.
156
522903
2205
ဒါက နောက်ဖက်မှာ နှာချေတာပါ။
08:57
(Laughter)
157
525132
1546
(ရယ်သံများ)
08:58
It is the everyday soundscape
that arises from the audience themselves:
that arises from the audience themselves:
158
526702
5060
ဒါက ပရိတ်သတ်တွေ ကိုယ်တိုင်ဆီက
ပေါ်လာတဲ့ နေ့စဉ်အသံပေါင်းစုံပါ။
ပေါ်လာတဲ့ နေ့စဉ်အသံပေါင်းစုံပါ။
09:03
their coughs, their sighs, their rustles,
their whispers, their sneezes,
their whispers, their sneezes,
159
531787
4269
ချောင်းဆိုးသံတွေ၊ သက်ပြင်းချသံတွေ၊
တရှဲရှဲသံတွေ၊ တီးတိုးသံတွေ၊ နှာချေသံတွေ၊
တရှဲရှဲသံတွေ၊ တီးတိုးသံတွေ၊ နှာချေသံတွေ၊
09:08
the room, the wood
of the floors and the walls
of the floors and the walls
160
536080
2541
အခန်း၊ ကြမ်းခင်းသားနဲ့ နံရံတွေ
09:10
expanding and contracting,
creaking and groaning
creaking and groaning
161
538645
2458
ကျယ်လိုက် ကျုံလိုက်၊ အပူအအေးနဲ့
09:13
with the heat and the cold,
162
541127
1404
တကျွိကျွိမြည်လိုက်၊၊
09:14
the pipes clanking and contributing.
163
542555
3091
ပိုက်တွေ တချွင်ချွင်နဲ့ ဖြည့်ပေးသံတွေပါ။
09:19
And controversial though it was,
and even controversial though it remains,
and even controversial though it remains,
164
547306
3640
လက်ခံနိုင်ဖွယ်ရာ မဟုတ်ခဲ့ပေမဲ့
ပိုပြီးလက်မခံနိုင်ဖွယ်ရာ အဖြစ်ကျန်နေတယ်။
ပိုပြီးလက်မခံနိုင်ဖွယ်ရာ အဖြစ်ကျန်နေတယ်။
09:22
Cage's point is that there is no
such thing as true silence.
such thing as true silence.
165
550970
4244
Cage ရဲ့တင်ပြချက်က စစ်မှန်တဲ့
တိတ်ဆိတ်ခြင်းလိုဟာမျိုး မရှိတာကိုပါ။
တိတ်ဆိတ်ခြင်းလိုဟာမျိုး မရှိတာကိုပါ။
09:28
Even in the most silent environments,
we still hear and feel the sound
we still hear and feel the sound
166
556107
4505
အတိတ်ဆိတ်ဆုံး ဝန်းကျင်တွေမှာတောင်
ကိုယ့်နှလုံးခုန်သံကို
ကိုယ့်နှလုံးခုန်သံကို
09:32
of our own heartbeats.
167
560636
1527
ကြားနေရသေးတာပဲလေ။
09:34
The world is alive
with musical expression.
with musical expression.
168
562646
3168
ကမ္ဘာကြီးဟာ ဂီတရသတွေနဲ့
ရှင်သန်နေတယ်၊
ရှင်သန်နေတယ်၊
09:38
We are already immersed.
169
566383
2207
ကျွန်မတို့ဟာ ဒီအထဲမှာ
နစ်မြုပ်နေပြီးသားပဲလေ။
နစ်မြုပ်နေပြီးသားပဲလေ။
09:42
Now, I had my own moment of,
let's say, remixing John Cage
let's say, remixing John Cage
170
570330
3693
ကဲ ကျွန်မမှာ ကိုယ်ပိုင်
အခိုက်အတန့်လေး ရှိခဲ့တယ်၊ ဆိုပါစို့၊
အခိုက်အတန့်လေး ရှိခဲ့တယ်၊ ဆိုပါစို့၊
09:46
a couple of months ago
171
574047
1667
၁ လ ၂ လ လောက်က ပဲပြုတ်နေတဲ့
09:47
when I was standing
in front of the stove cooking lentils.
in front of the stove cooking lentils.
172
575738
3003
မီးဖိုရှေ့မှာ ရပ်နေရင်း
John Cage ကို ရောသမမွှေတာပေါ့။
John Cage ကို ရောသမမွှေတာပေါ့။
09:50
And it was late one night
and it was time to stir,
and it was time to stir,
173
578765
3142
ညနှောင်းပိုင်းဖြစ်ပြီး
မွှေဖို့ အချိန်ဖြစ်တော့
မွှေဖို့ အချိန်ဖြစ်တော့
09:53
so I lifted the lid off the cooking pot,
174
581931
1972
အိုးပေါ်ကနေ အဖုံးကိုမလိုက်တယ်။
09:55
and I placed it onto
the kitchen counter next to me,
the kitchen counter next to me,
175
583927
2433
ပြီးတော့ ဘေးနားက
မီးဖိုချောင်ခုံပေါ်တင်လိုက်တော့
မီးဖိုချောင်ခုံပေါ်တင်လိုက်တော့
09:58
and it started to roll back and forth
176
586384
2263
ရှေ့နောက် ပြန်လိမ့်ကာ
10:00
making this sound.
177
588671
2761
ဒီအသံထွက်နေတယ်လေ။
10:04
(Sound of metal lid
clanking against a counter)
clanking against a counter)
178
592765
5000
(သတ္ထုအိုးအဖုံးနှင့် ခုံထိပြီး
တချွင်ချွင်မြည်သံ)
တချွင်ချွင်မြည်သံ)
10:10
(Clanking ends)
179
598929
1150
(ချွင်ချွင်သံ ဆုံးသည်။)
10:13
And it stopped me cold.
180
601525
1534
ပြီး ကျွန်မမှင်တက်မိသွားခဲ့တယ်။
10:15
I thought, "What a weird, cool swing
that cooking pan lid has."
that cooking pan lid has."
181
603727
5223
တွေးမိလိုက်တာက ဒယ်အိုးအဖုံးမှာရှိတဲ့
ဆန်းလိုက်တဲ့ ချိုမြ မြူးကြွသံ။
ဆန်းလိုက်တဲ့ ချိုမြ မြူးကြွသံ။
10:22
So when the lentils were ready and eaten,
182
610200
4584
ဒါနဲ့ ပဲသီးတွေ စားဖို့အသင့်ဖြစ်တော့
10:26
I hightailed it to my backyard studio,
183
614808
3494
ဒါကို နောက်ဖေးက စတူဒီယိုဆီ
မြန်မြန်လေး ရွေ့လိုက်ပြီး
မြန်မြန်လေး ရွေ့လိုက်ပြီး
10:30
and I made this.
184
618326
1843
ဒါကို လုပ်လိုက်တယ်။
10:33
(Music, including the sound
of the lid, and singing)
of the lid, and singing)
185
621187
5000
(ဂီတသံ၊ အဖုံးသံအပါအဝင်နှင့် သီချင်းဆိုခြင်း)
10:50
(Music ends)
186
638271
1150
(ဂီတ အဆုံးသတ်သည်။)
10:52
Now, John Cage
wasn't instructing musicians
wasn't instructing musicians
187
640479
2412
ကဲ John Cage က ဂီတသမားတွေကို
အသံဗလံတွေ တူးဆွဖို့
အသံဗလံတွေ တူးဆွဖို့
10:54
to mine the soundscape
for sonic textures to turn into music.
for sonic textures to turn into music.
188
642915
3695
အသံထုံးဖွဲ့ပုံတွေအတွက်
ဂီတအြဖစ်ပြောင်းလဲဖို့ ညွှန်ကြားမနေပါဘူး။
ဂီတအြဖစ်ပြောင်းလဲဖို့ ညွှန်ကြားမနေပါဘူး။
10:59
He was saying that on its own,
189
647060
2853
သူပြောနေတာက ၎င်းကိုယ်ပိုင်၊
11:01
the environment is musically generative,
190
649937
3461
ပတ်ဝန်းကျင်ဟာ ဂီတဆိုင်ရာ
ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းရှိတယ်၊
ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းရှိတယ်၊
11:05
that it is generous, that it is fertile,
191
653422
4241
တစ်ပုံကြီးရှိတယ်၊ စိတ်ကူးရွှင်တယ်။
11:09
that we are already immersed.
192
657687
2163
ကျွန်မတို့ဟာ ဒီအထဲမှာ
နစ်မြုပ်ပြီးသားဆိုတာပါ။
နစ်မြုပ်ပြီးသားဆိုတာပါ။
11:12
Musician, music researcher, surgeon
and human hearing expert Charles Limb
and human hearing expert Charles Limb
193
660765
6013
ဂီတပညာရှင်၊ ဂီတသုသေသီ၊ ခွဲစိတ်ကုနဲ့
လူ့အကြားအာရုံ ပညာရှင် Charles Limb ဟာ
လူ့အကြားအာရုံ ပညာရှင် Charles Limb ဟာ
11:18
is a professor at Johns Hopkins University
194
666802
2055
Johns Hopkins တကသိုလ်က
ပါမောက္ခ ဖြစ်ပြီး
ပါမောက္ခ ဖြစ်ပြီး
11:20
and he studies music and the brain.
195
668881
2269
ဂီတနဲ့ ဦးနှောက်ကို လေ့လာပါတယ်။
11:24
And he has a theory
196
672739
1766
သူ့မှာရှိတဲ့ သီအိုရီတစ်ခုက
11:27
that it is possible -- it is possible --
197
675735
3096
ဖြစ်နိုင်တာက၊ ဖြစ်နိုင်တာက
11:30
that the human auditory system
actually evolved to hear music,
actually evolved to hear music,
198
678855
5148
လူသားရဲ့ အကြားအာရုံစနစ်ဟာ
တကယ်တမ်း ဂီတကိုကြားဖို့ ဖွံ့ဖြိုးခဲ့တယ်၊
တကယ်တမ်း ဂီတကိုကြားဖို့ ဖွံ့ဖြိုးခဲ့တယ်၊
11:36
because it is so much more complex
than it needs to be for language alone.
than it needs to be for language alone.
199
684027
5071
အကြောင်းက ဘာသာစကားချည်းအတွက်
လိုတာဆို အရမ်းပိုပြီး ရှုပ်ထွေးလို့တဲ့။
လိုတာဆို အရမ်းပိုပြီး ရှုပ်ထွေးလို့တဲ့။
11:41
And if that's true,
200
689733
1775
ဒါဟာ မှန်တယ်ဆိုရင်၊
11:43
it means that we're hard-wired for music,
201
691532
2945
ဆိုလိုတာက ကျွန်မတို့ဟာ ဂီတအတွက်
မြဲမြဲဆက်ထားတယ်ဆိုရင်
မြဲမြဲဆက်ထားတယ်ဆိုရင်
11:46
that we can find it anywhere,
202
694501
2113
နေရာတိုင်းမှာ တွေ့နိုင်တာပေါ့၊
11:48
that there is no such thing
as a musical desert,
as a musical desert,
203
696638
3078
ဂီတကန္တာရ ဆိုတာမျိုး မရှိဘူး၊
11:51
that we are permanently
hanging out at the oasis,
hanging out at the oasis,
204
699740
3699
အမြဲတမ်းကို အိုအေစစ်မှာ
ကျက်စားနေတာပေါ့၊
ကျက်စားနေတာပေါ့၊
11:55
and that is marvelous.
205
703463
2057
ဒါဟာ အံ့ဩစရာပါ။
11:58
We can add to the soundtrack,
but it's already playing.
but it's already playing.
206
706135
3193
အသံသွင်းတာကို ထပ်ဖြည့်လို့ရတာပေါ့၊
ဒါပေမဲ့ ဖွင့်တောင်ဖွင့်နေပြီလေ။
ဒါပေမဲ့ ဖွင့်တောင်ဖွင့်နေပြီလေ။
12:02
And it doesn't mean don't study music.
207
710260
1854
ဒါက ဂီတကို မလေ့လာနဲ့လို့ မဆိုလိုပါဘူး။
12:04
Study music, trace your sonic lineages
and enjoy that exploration.
and enjoy that exploration.
208
712138
4496
ဂီတကိုလေ့လာပါ၊ အသံပိုင်း မျိုးရိုးကို
ခြေရာခံပြီး ဒီစူးစမ်းမှုကို ခံစားပါ။
ခြေရာခံပြီး ဒီစူးစမ်းမှုကို ခံစားပါ။
12:09
But there is a kind of sonic lineage
to which we all belong.
to which we all belong.
209
717355
3735
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့အားလုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့
အသံပိုင်းမျိုးရိုးဆိုတာ တော့ရှိတယ်။
အသံပိုင်းမျိုးရိုးဆိုတာ တော့ရှိတယ်။
12:14
So the next time you are seeking
percussion inspiration,
percussion inspiration,
210
722267
2623
ဒီတော့ နောက်တစ်ခါ ရိုက်ခတ်
တူရိယာ စိတ်ကူးကိုရှာတယ်ဆိုရင်
တူရိယာ စိတ်ကူးကိုရှာတယ်ဆိုရင်
12:16
look no further than your tires,
as they roll over the unusual grooves
as they roll over the unusual grooves
211
724914
3349
သင့် တာယာတွေထက် ပိုဝေးဝေး မကြည့်ပါနဲ့။
အမှန်လမ်းမရဲ့ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့
အမှန်လမ်းမရဲ့ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့
12:20
of the freeway,
212
728287
1724
လမ်းကြောင်းတွေမှာ လိမ့်နေခိုက်ပေါ့၊
12:22
or the top-right burner of your stove
213
730035
2178
(သို့) မီးဖိုရဲ့ ညာဘက်ထိပ် မီးတောက်တဲ့နေရာ
12:24
and that strange way that it clicks
214
732237
1709
နဲ့ မီးထွန်းဖို့ပြင်ဆင်တုန်း
12:25
as it is preparing to light.
215
733970
2062
ချက်ကနဲ ခပ်ဆန်းဆန်း မြည်ပုံပေါ့။
12:28
When seeking melodic inspiration,
216
736733
1612
တေးသွားဆိုင်ရာ စိတ်ကူးရှာတဲ့အခါ
12:30
look no further than dawn
and dusk avian orchestras
and dusk avian orchestras
217
738369
3492
အရုဏ်တက်နဲ့ ဆည်းဆာ လေကြောင်း
သံစုံဝိုင်းတွေထက် ပိုဝေးဝေး မကြည့်ပါနဲ့၊
သံစုံဝိုင်းတွေထက် ပိုဝေးဝေး မကြည့်ပါနဲ့၊
12:33
or to the natural lilt
of emphatic language.
of emphatic language.
218
741885
3228
ဒါမှမဟုတ် ဖိဆိုတဲ့ ဘာသာစကားရဲ့
သဘာဝ လေယူလေသိမ်းပေါ့။
သဘာဝ လေယူလေသိမ်းပေါ့။
12:37
We are the audience
and we are the composers
and we are the composers
219
745137
2999
ကျွန်မတို့ဟာ ပရိတ်သတ်ပါ၊ တေးဖွဲ့သူတွေပါ၊
12:40
and we take from these pieces
220
748160
1795
ပြီးတော့ ကိုယ့်ကိုပေးထားတဲ့
12:41
we are given.
221
749979
1151
ဒီအပိုဒ်တွေကနေယူတာပါ။
12:43
We make, we make, we make, we make,
222
751154
1868
(ကျွန်မတို့ ဖန်တီးတယ်)၄
12:45
knowing that when it comes to nature
or language or soundscape,
or language or soundscape,
223
753046
4420
သဘာဝ (သို့) ဘာသာစကား
(သို့) အသံဗလံတွေဆီ လာတဲ့အခါ
(သို့) အသံဗလံတွေဆီ လာတဲ့အခါ
12:49
there is no end to the inspiration --
224
757490
2997
အဆုံးမရှိတဲ့ စိတ်ကူးကွန့်မြူမှု
ဆိုတာသိရင်းပေါ့။
ဆိုတာသိရင်းပေါ့။
12:52
if we are listening.
225
760511
2434
နားထောင်နေရင်ပေါ့ ရှင်။
12:55
Thank you.
226
763421
1152
ကျေးဇူးပါ။
12:56
(Applause)
227
764597
5774
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Meklit Hadero - Singer-songwriterMeklit Hadero is an Ethiopian-American singer-songwriter living the cultural in-between, both in her own luminous compositions and as a co-founder of the Nile Project.
Why you should listen
Meklit Hadero's music is imbued with poetry and multiplicity, from hybridized sounds of Tizita (haunting and nostalgic music) drawing from her Ethiopian heritage, to the annals of jazz, folk songs and rock & roll. Hadero describes her music as emanating from “in-between spaces,” and the result is a smoky, evocative world peopled by strong bass, world instruments and her soothing voice.
In the Nile Project, founded along with Egyptian ethnomusicologist Mina Girgis, Hadero set out to explore the music of the Nile basin, pulling influences from countries along the river, from Uganda, Kenya, Tanzania, Ethiopia, South Sudan, Sudan, and finally to Egypt. The project brings together hip-hop, traditional and contemporary music, with instruments and traditions old and new. As she says, "My work on a lot of levels is about multiplicity." Their new record is Aswan.
About her own music, here's what people say:
“Soulful, tremulous and strangely cinematic, Meklit’s voice will implant scenes in your mind — a softly lit supperclub, a Brooklyn stoop, a sun-baked road. Close your eyes, listen and dream." -- Seattle Times
"Meklit… combines N.Y. jazz with West Coast folk and African flourishes, all bound together by her beguiling voice, which is part sunshine and part cloudy day.” -- Filter Magazine
Meklit Hadero | Speaker | TED.com