TEDPrize@UN
Krista Tippett: Reconnecting with compassion
Krista Tippett: Odnaleźć współczucie
Filmed:
Readability: 5
803,629 views
Pojęcie "współczucie" - zazwyczaj zarezerwowane dla świętych albo naiwnych - straciło związek z rzeczywistością. Podczas specjalnej gali TEDPrize@UN dziennikarka Krista Tippett analizuje znaczenie współczucia za pomocą kilku poruszających historii i proponuje nową, bardziej osiągalną, definicję tego słowa.
Krista Tippett - Journalist
Krista Tippett hosts the national public radio program "On Being," which takes up the great, animating questions of human life: What does it mean to be human? And how do we want to live? Full bio
Krista Tippett hosts the national public radio program "On Being," which takes up the great, animating questions of human life: What does it mean to be human? And how do we want to live? Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
We're here to celebrate compassion.
0
0
2000
Jesteśmy tutaj by celebrować współczucie.
00:17
But compassion, from my vantage point,
1
2000
2000
Ale współczucie, z mojego punktu widzenia,
00:19
has a problem.
2
4000
2000
ma problem.
00:21
As essential as it is across our traditions,
3
6000
3000
Jakkolwiek podstawowe by nie było w naszych tradycjach,
00:24
as real as so many of us know it to be
4
9000
2000
jak rzeczywiste,co wielu z nas wie,
00:26
in particular lives,
5
11000
2000
w konkretnych życiorysach,
00:28
the word "compassion" is hollowed out in our culture,
6
13000
3000
słowo "współczucie" zostało w naszej kulturze spłycone,
00:31
and it is suspect in my field of journalism.
7
16000
3000
a w mojej dziedzinie, dziennikarstwie, jest podejrzane.
00:34
It's seen as a squishy kumbaya thing,
8
19000
3000
Jest postrzegane jako sentymentalizm starych ciotek.
00:37
or it's seen as potentially depressing.
9
22000
3000
Albo jako coś potencjalnie dołującego.
00:40
Karen Armstrong has told what I think is an iconic story
10
25000
3000
Myślę że sztandarowym przykładem jest tutaj opowieśc Karen Armstrong
00:43
of giving a speech in Holland
11
28000
2000
o tym jak wygłaszała mowę w Holandii
00:45
and, after the fact, the word "compassion"
12
30000
3000
a potem jej słowo "współczucie"
00:48
was translated as "pity."
13
33000
3000
zostało przetłumaczone jako "litość".
00:52
Now compassion, when it enters the news,
14
37000
2000
Współczucie, gdy już pojawi się w wiadomościach,
00:54
too often comes in the form
15
39000
2000
zbyt często pojawia się w formie
00:56
of feel-good feature pieces
16
41000
2000
dobrodusznego reportażu
00:58
or sidebars about heroic people
17
43000
3000
albo dodatku o bohaterskich ludziach,
01:01
you could never be like
18
46000
2000
których nigdy nie będziecie przypominać,
01:03
or happy endings
19
48000
2000
albo szczęśliwych zakończeń
01:05
or examples of self-sacrifice
20
50000
3000
albo przykładów poświęcenia,
01:08
that would seem to be too good to be true
21
53000
2000
które są zbyt piękne żeby były prawdziwe
01:10
most of the time.
22
55000
2000
w większości przypadków.
01:12
Our cultural imagination about compassion
23
57000
3000
Nasze kulturowe wyobrażenie o współczuciu
01:15
has been deadened by idealistic images.
24
60000
3000
zostało stępione idealistycznymi obrazkami.
01:18
And so what I'd like to do this morning
25
63000
2000
To, czego chciałabym tego ranka dokonać,
01:20
for the next few minutes
26
65000
2000
przez następne kilka minut
01:22
is perform a linguistic resurrection.
27
67000
2000
to językowe zmartwychwstanie.
01:24
And I hope you'll come with me on my basic premise
28
69000
2000
Mam nadzieję że przyłączycie się do mnie wychodząc z podstawowego założenia,
01:26
that words matter,
29
71000
2000
że słowa mają znaczenie,
01:28
that they shape the way we understand ourselves,
30
73000
2000
że kształtują sposób w jaki się rozumiemy,
01:30
the way we interpret the world
31
75000
2000
sposób w jaki interpretujemy świat
01:32
and the way we treat others.
32
77000
2000
i traktujemy siebie nawzajem.
01:34
When this country
33
79000
2000
Kiedy ten kraj
01:36
first encountered genuine diversity
34
81000
2000
po raz pierwszy spotkał się z autentyczną różnorodnością
01:38
in the 1960s,
35
83000
2000
w latach sześćdziesiątych,
01:40
we adopted tolerance
36
85000
2000
przyjęliśmy tolerancję
01:42
as the core civic virtue
37
87000
2000
jako podstawową wartość społeczną,
01:44
with which we would approach that.
38
89000
2000
z którą do tego podejdziemy.
01:46
Now the word "tolerance," if you look at it in the dictionary,
39
91000
3000
Jeśli zajrzycie do słownika, słowo "tolerancja" dzisiaj
01:49
connotes "allowing," "indulging"
40
94000
3000
oznacza pozwalanie, spełnianie zachcianek
01:52
and "enduring."
41
97000
2000
i znoszenie czegoś.
01:54
In the medical context that it comes from,
42
99000
2000
W kontekście medycznym, z którego pochodzi,
01:56
it is about testing the limits of thriving
43
101000
3000
oznacza sprawdzanie granic wytrzymałości
01:59
in an unfavorable environment.
44
104000
3000
w niekorzystnym środowisku.
02:02
Tolerance is not really a lived virtue;
45
107000
2000
Tolerancja to właściwie nie jest życiowa zaleta,
02:04
it's more of a cerebral ascent.
46
109000
3000
to bardziej wyniesienie się intelektualnie.
02:07
And it's too cerebral
47
112000
2000
I jest zbyt intelektualna
02:09
to animate guts and hearts
48
114000
2000
żeby ożywić ciało i serce
02:11
and behavior
49
116000
2000
i postępowanie
02:13
when the going gets rough.
50
118000
2000
kiedy robi się ciężko.
02:15
And the going is pretty rough right now.
51
120000
2000
A właśnie teraz zrobiło się całkiem ciężko.
02:17
I think that without perhaps being able to name it,
52
122000
3000
Myślę że może nie wiemy jak to nazwac,
02:20
we are collectively experiencing
53
125000
2000
ale zbiorowo zdajemy sobie sprawę,
02:22
that we've come as far as we can
54
127000
2000
że doszliśmy tak daleko jak tylko mogliśmy,
02:24
with tolerance as our only guiding virtue.
55
129000
3000
mając jedynie tolerancję za przewodnika.
02:28
Compassion is a worthy successor.
56
133000
2000
Współczucie to godny następca.
02:30
It is organic,
57
135000
2000
Zajmuje naturalne miejsce
02:32
across our religious, spiritual and ethical traditions,
58
137000
3000
w naszych religijnych, duchowych i etycznych tradycjach,
02:35
and yet it transcends them.
59
140000
3000
lecz również je przerasta.
02:38
Compassion is a piece of vocabulary
60
143000
3000
Współczucie to takie słowo,
02:41
that could change us if we truly let it sink into
61
146000
3000
które mogłoby nas zmienić, gdybyśmy naprawdę pozwolili mu przeniknąć
02:44
the standards to which we hold ourselves and others,
62
149000
3000
do standardów, według których traktujemy siebie i innych
02:47
both in our private and in our civic spaces.
63
152000
3000
zarówno w prywatnej jak i publicznej przestrzeni.
02:51
So what is it, three-dimensionally?
64
156000
3000
Więc co to jest, w trójwymiarze?
02:54
What are its kindred and component parts?
65
159000
3000
Co jest mu pokrewne a co jest jego częścią?
02:57
What's in its universe of attendant virtues?
66
162000
2000
Co się mieści w jego świecie pobocznych zalet?
02:59
To start simply,
67
164000
2000
Na dobry początek
03:01
I want to say that compassion is kind.
68
166000
3000
powiem, że współczucie jest życzliwe.
03:04
Now "kindness" might sound like a very mild word,
69
169000
4000
Życzliwość to może bardzo łagodne słowo
03:08
and it's prone to its own abundant cliche.
70
173000
4000
i otaczają je jego własne liczne banały.
03:12
But kindness is an everyday byproduct
71
177000
2000
Ale życzliwośc to codzienny produkt uboczny
03:14
of all the great virtues.
72
179000
2000
wszystkich wielkich cnót.
03:16
And it is a most edifying form
73
181000
2000
I najbardziej budująca forma
03:18
of instant gratification.
74
183000
3000
natychmiastowej satysfakcji.
03:21
Compassion is also curious.
75
186000
3000
Współczucie jest też ciekawe.
03:24
Compassion cultivates and practices curiosity.
76
189000
3000
Współczucie budzi i pielęgnuje ciekawość.
03:27
I love a phrase that was offered me
77
192000
2000
Uwielbiam frazę, którą podzieliły się ze mną
03:29
by two young women
78
194000
2000
dwie młode kobiety
03:31
who are interfaith innovators in Los Angeles,
79
196000
2000
pracujące w Los Angeles na rzecz porozumienia między religiami,
03:33
Aziza Hasan and Malka Fenyvesi.
80
198000
3000
Aziza Hasan i Malka Fenyvesi.
03:36
They are working to create a new imagination
81
201000
2000
Ich praca polega na tworzeniu nowego wyobrażenia
03:38
about shared life among young Jews and Muslims,
82
203000
3000
o wspólnej egzystencji wśród młodych żydów i muzułmanów.
03:41
and as they do that, they cultivate what they call
83
206000
3000
Robią to pielęgnując, ich własnymi słowy,
03:44
"curiosity without assumptions."
84
209000
2000
"ciekawość bez założeń"
03:46
Well that's going to be a breeding ground for compassion.
85
211000
3000
Współczucie rozwija się właśnie na takim gruncie.
03:50
Compassion can be synonymous with empathy.
86
215000
3000
Współczucie może byc synonimem empatii.
03:53
It can be joined with the harder work
87
218000
3000
Może byc złączone z trudniejszymi wyzwaniami,
03:56
of forgiveness and reconciliation,
88
221000
3000
przebaczeniem i pojednaniem,
03:59
but it can also express itself
89
224000
2000
ale może też wyrażać się
04:01
in the simple act of presence.
90
226000
3000
w prosty sposób - przez obecność.
04:04
It's linked to practical virtues
91
229000
2000
Ma wiele wspólnego z życiowymi zaletami
04:06
like generosity and hospitality
92
231000
3000
takimi jak hojność czy gościnność
04:09
and just being there,
93
234000
2000
i zwyczajnym byciem kiedy się jest potrzebnym,
04:11
just showing up.
94
236000
2000
samym zjawieniem się.
04:15
I think that compassion
95
240000
2000
Myślę że współczucie
04:17
also is often linked to beauty --
96
242000
2000
jest też często łączone z pięknem -
04:19
and by that I mean a willingness
97
244000
2000
i przez to mam na myśli gotowość
04:21
to see beauty in the other,
98
246000
2000
by zobaczyć piękno w innych
04:23
not just what it is about them
99
248000
2000
a nie tylko te elementy,
04:25
that might need helping.
100
250000
2000
które potrzebują pomocy.
04:27
I love it that my Muslim conversation partners
101
252000
3000
Uwielbiam fakt, że moi muzułmańscy rozmówcy
04:30
often speak of beauty as a core moral value.
102
255000
3000
często mówią o pięknie jako podstawowej wartości moralnej.
04:34
And in that light, for the religious,
103
259000
3000
W tym świetle, jeśli jest się religijnym,
04:37
compassion also brings us
104
262000
2000
współczucie prowadzi nas również
04:39
into the territory of mystery --
105
264000
3000
do świata misteriów -
04:42
encouraging us not just
106
267000
2000
zachęcając nas nie tylko byśmy zobaczyli
04:44
to see beauty,
107
269000
2000
piękno,
04:46
but perhaps also to look for the face of God
108
271000
2000
lecz byśmy poszukali oblicza Boga
04:48
in the moment of suffering,
109
273000
2000
w momencie cierpienia,
04:50
in the face of a stranger,
110
275000
2000
w twarzy obcego człowieka,
04:52
in the face of the vibrant religious other.
111
277000
3000
w twarzy drugiego ekscytującego, pobożnego stworzenia.
04:56
I'm not sure if I can show you
112
281000
2000
Nie jestem pewna czy mogę wam pokazać
04:58
what tolerance looks like,
113
283000
2000
jak wygląda tolerancja,
05:00
but I can show you what compassion looks like --
114
285000
2000
ale mogę wam pokazać jak wygląda współczucie -
05:02
because it is visible.
115
287000
2000
bo można je zobaczyć.
05:04
When we see it, we recognize it
116
289000
2000
Kiedy je widzimy, rozpoznajemy je
05:06
and it changes the way we think about what is doable,
117
291000
2000
i to zmienia sposób w jaki myślimy, co staje się wykonalne,
05:08
what is possible.
118
293000
2000
co staje się możliwe.
05:10
It is so important
119
295000
2000
To bardzo ważne,
05:12
when we're communicating big ideas --
120
297000
2000
żeby przekazując wielkie idee -
05:14
but especially a big spiritual idea like compassion --
121
299000
4000
a zwłaszcza tak wielką duchową ideę jak współczucie -
05:18
to root it as we present it to others
122
303000
2000
zakorzeniać je w trakcie prezentacji
05:20
in space and time and flesh and blood --
123
305000
3000
w czasie i przestrzeni, by stały się z krwi i kości -
05:23
the color and complexity of life.
124
308000
3000
pokazując kolor i złożoność życia.
05:26
And compassion does seek physicality.
125
311000
5000
Współczucie potrzebuje fizyczności.
05:31
I first started to learn this most vividly
126
316000
2000
Najskuteczniej nauczył mnie tego
05:33
from Matthew Sanford.
127
318000
2000
Matthew Sanford.
05:35
And I don't imagine that you will realize this
128
320000
2000
Przypuszczam że nie zdacie sobie z tego sprawy
05:37
when you look at this photograph of him,
129
322000
2000
patrząc na jego zdjęcie
05:39
but he's paraplegic.
130
324000
2000
ale Matthew jest niepełnosprawny.
05:41
He's been paralyzed from the waist down since he was 13,
131
326000
3000
Został sparaliżowany od pasa w dół gdy miał 13 lat,
05:44
in a car crash that killed his father and his sister.
132
329000
3000
w wypadku, który zabił jego ojca i siostrę.
05:47
Matthew's legs don't work, and he'll never walk again,
133
332000
3000
Nogi Matthew nie działają i nigdy nie będzie chodził,
05:50
and -- and he does experience this as an "and"
134
335000
2000
i - on sam myśli o tym jako 'i'
05:52
rather than a "but" --
135
337000
2000
zamiast 'mimo tego' -
05:54
and he experiences himself
136
339000
2000
postrzega siebie
05:56
to be healed and whole.
137
341000
2000
jako wyleczonego i kompletnego człowieka.
05:58
And as a teacher of yoga,
138
343000
2000
Jako nauczyciel jogi
06:00
he brings that experience to others
139
345000
2000
przekazuje to przekonanie innym,
06:02
across the spectrum of ability and disability,
140
347000
3000
sprawnym i niesprawnym,
06:05
health, illness and aging.
141
350000
2000
zdrowym, chorym i starzejącym się.
06:07
He says that he's just at an extreme end
142
352000
2000
Mówi że on sam znajduje się na ekstremalnym krańcu
06:09
of the spectrum we're all on.
143
354000
3000
spektrum na którym znajduje się każdy.
06:12
He's doing some amazing work now
144
357000
3000
Teraz dokonuje niesamowitych rzeczy
06:15
with veterans coming back from Iraq and Afghanistan.
145
360000
3000
pracując z żołnierzami, którzy wrócili z Iraku i Afganistanu.
06:18
And Matthew has made this remarkable observation
146
363000
3000
To Matthew dokonał tego niezwykłego spostrzeżenia,
06:21
that I'm just going to offer you and let it sit.
147
366000
3000
którym teraz się z wami podzielę i pozwolę wam je przetrawić.
06:24
I can't quite explain it, and he can't either.
148
369000
3000
Nie do końca potrafię to wyjaśnić, i on też nie.
06:27
But he says that he has yet to experience someone
149
372000
3000
Ale Matthew twierdzi ze nie spotkał jeszcze nikogo
06:30
who became more aware of their body,
150
375000
3000
kto stałby sie bardziej świadomy swojego ciala,
06:33
in all its frailty and its grace,
151
378000
3000
w całej jego kruchości i gracji,
06:36
without, at the same time,
152
381000
2000
bez stania sie w tym samym czasie
06:38
becoming more compassionate towards all of life.
153
383000
3000
bardziej współczującym wobec wszelkiego życia.
06:41
Compassion also looks like this.
154
386000
3000
Współczucie wygląda też tak.
06:44
This is Jean Vanier.
155
389000
3000
To Jean Vanier.
06:47
Jean Vanier helped found the L'Arche communities,
156
392000
2000
Jean Vanier pomógł załozyć wspólnoty L'Arche,
06:49
which you can now find all over the world,
157
394000
2000
które teraz możecie znaleźć na całym świecie,
06:51
communities centered around life
158
396000
2000
wspólnoty skupiające się na życiu ludzi
06:53
with people with mental disabilities --
159
398000
2000
niepełnosprawnych umysłowo -
06:55
mostly Down syndrome.
160
400000
2000
głównie z zespołem Downa.
06:57
The communities that Jean Vanier founded,
161
402000
2000
Wspólnoty założone przez Jeana Vaniera,
06:59
like Jean Vanier himself,
162
404000
2000
tak jak on sam,
07:01
exude tenderness.
163
406000
2000
promieniują czułością.
07:03
"Tender" is another word
164
408000
2000
'Czuły' to kolejne słowo
07:05
I would love to spend some time resurrecting.
165
410000
2000
na wskrzeszenie którego chciałabym poświęcić trochę czasu.
07:07
We spend so much time in this culture
166
412000
2000
W naszej kulturze spędzamy mnóstwo czasu
07:09
being driven and aggressive,
167
414000
3000
pędząc agresywnie do przodu,
07:12
and I spend a lot of time being those things too.
168
417000
2000
i ja też spędziłam dużo czasu w taki sposób.
07:14
And compassion can also have those qualities.
169
419000
3000
Współczucie też może się czasem tak wyrażać.
07:17
But again and again, lived compassion
170
422000
3000
Ale wciąż i wciąż, odczuwanie współczucia
07:20
brings us back to the wisdom of tenderness.
171
425000
3000
przenosi nas z powrotem do mądrości jaką niesie ze sobą miękkość.
07:24
Jean Vanier says
172
429000
2000
Jean Vanier mawia,
07:26
that his work,
173
431000
2000
że jego praca,
07:28
like the work of other people --
174
433000
2000
tak samo jak praca innych ludzi -
07:30
his great, beloved, late friend Mother Teresa --
175
435000
3000
jego wielkiej, gorzko opłakiwanej przyjaciółki, Matki Teresy -
07:33
is never in the first instance about changing the world;
176
438000
2000
nigdy nie ma na celu przede wszystkim zmieniania świata;
07:35
it's in the first instance about changing ourselves.
177
440000
3000
głównym celem jest zmienienie nas samych.
07:38
He's says that what they do with L'Arche
178
443000
3000
Mawia że to co robią w ramach L'Arche
07:41
is not a solution, but a sign.
179
446000
3000
to nie rozwiązanie, lecz znak.
07:44
Compassion is rarely a solution,
180
449000
3000
Współczucie rzadko bywa rozwiązaniem,
07:47
but it is always a sign of a deeper reality,
181
452000
2000
ale zawsze jest znakiem głębszej rzeczywistości,
07:49
of deeper human possibilities.
182
454000
3000
pogłębienia ludzkich możliwości.
07:52
And compassion is unleashed
183
457000
3000
Współczucie rozprzestrzenia się
07:55
in wider and wider circles
184
460000
3000
coraz szerzej i szerzej
07:58
by signs and stories,
185
463000
2000
poprzez znaki i opowieści,
08:00
never by statistics and strategies.
186
465000
3000
nigdy przez statystyki i strategie.
08:03
We need those things too,
187
468000
2000
Te rzeczy też są potrzebne,
08:05
but we're also bumping up against their limits.
188
470000
3000
ale zaczynamy poznawać ich ograniczenia.
08:08
And at the same time that we are doing that,
189
473000
3000
W tym samym czasie
08:11
I think we are rediscovering the power of story --
190
476000
3000
zdaje mi się że odkrywamy na nowo moc opowieści -
08:14
that as human beings, we need stories
191
479000
2000
że jako ludzkie istoty potrzebujemy opowieści
08:16
to survive, to flourish,
192
481000
2000
by trwać, by prosperować,
08:18
to change.
193
483000
2000
by się zmieniać.
08:20
Our traditions have always known this,
194
485000
2000
Nasze tradycje zawsze o tym wiedziały,
08:22
and that is why they have always cultivated stories at their heart
195
487000
3000
właśnie dlatego pielęgnowały opowieści, które są ich ośrodkiem
08:25
and carried them forward in time for us.
196
490000
3000
i przeniosły je do nas poprzez wieki.
08:28
There is, of course, a story
197
493000
3000
Tak więc opowieść towarzyszy
08:31
behind the key moral longing
198
496000
2000
głównemu moralnemu pragnieniu
08:33
and commandment of Judaism
199
498000
2000
i przykazaniu judaizmu,
08:35
to repair the world -- tikkun olam.
200
500000
3000
potrzebie naprawienia świata - tikkun olam.
08:38
And I'll never forget hearing that story
201
503000
2000
Nigdy nie zapomnę jak opowiadała mi tą historię
08:40
from Dr. Rachel Naomi Remen,
202
505000
2000
Dr. Rachel Naomi Remen,
08:42
who told it to me as her grandfather told it to her,
203
507000
3000
tak jak wcześniej opowiedzał jej ją jej dziadek,
08:45
that in the beginning of the Creation
204
510000
2000
że na początku Stworzenia
08:47
something happened
205
512000
2000
coś się stało
08:49
and the original light of the universe
206
514000
2000
i pierwotne światło wszechświata
08:51
was shattered into countless pieces.
207
516000
2000
zostało strzaskane na niezliczoną ilość części.
08:53
It lodged as shards
208
518000
2000
Odłamki powbijały się
08:55
inside every aspect of the Creation.
209
520000
2000
w każdy aspekt Stworzenia.
08:57
And that the highest human calling
210
522000
3000
A najwyższe ludzkie powołanie
09:00
is to look for this light, to point at it when we see it,
211
525000
3000
to odnaleźć to światło, dostrzec je,
09:03
to gather it up,
212
528000
2000
zebrać odłamki,
09:05
and in so doing, to repair the world.
213
530000
3000
i robiąc to, naprawić świat.
09:08
Now this might sound like a fanciful tale.
214
533000
3000
Brzmi to jak fantastyczna opowiastka.
09:11
Some of my fellow journalists might interpret it that way.
215
536000
3000
Niektórzy z moich kolegów dziennikarzy mogą ją tak interpretować.
09:14
Rachel Naomi Remen says
216
539000
2000
Rachel Naomi Remen twierdzi,
09:16
this is an important and empowering story
217
541000
2000
że to ważna i poszerzająca horyzonty historia
09:18
for our time,
218
543000
2000
dla naszych czasów
09:20
because this story insists
219
545000
2000
bo jej morał jest taki,
09:22
that each and every one of us,
220
547000
2000
że w każdym jednym z nas,
09:24
frail and flawed as we may be,
221
549000
2000
jakkolwiek kruchym i niedoskonałym,
09:26
inadequate as we may feel,
222
551000
2000
jakkolwiek byśmy się nie czuli niewystarczający,
09:28
has exactly what's needed
223
553000
2000
jest dokładnie to czego trzeba
09:30
to help repair the part of the world
224
555000
3000
by pomóc naprawić małą część świata,
09:33
that we can see and touch.
225
558000
3000
którą możemy zobaczyć i dotknąć.
09:36
Stories like this,
226
561000
3000
Takie opowieści,
09:39
signs like this,
227
564000
2000
takie znaki,
09:41
are practical tools
228
566000
2000
to praktyczne narzędzia
09:43
in a world longing to bring compassion
229
568000
4000
w świecie pragnącym zanieść współczucie
09:47
to abundant images of suffering
230
572000
3000
wszędzie tam gdzie widać cierpienie,
09:50
that can otherwise overwhelm us.
231
575000
3000
które inaczej mogłoby nas pochłonąć.
09:53
Rachel Naomi Remen
232
578000
2000
Rachel Naomi Reben
09:55
is actually bringing compassion
233
580000
2000
osobiście przenosi współczucie
09:57
back to its rightful place alongside science
234
582000
2000
z powrotem na jego prawowite miejsce u boku nauki
09:59
in her field of medicine
235
584000
2000
w swojej dziedzinie medycyny
10:01
in the training of new doctors.
236
586000
3000
szkoląc nowych lekarzy.
10:04
And this trend
237
589000
2000
Ta tendencja,
10:06
of what Rachel Naomi Remen is doing,
238
591000
2000
to co robi Rachel Naomi Remen,
10:08
how these kinds of virtues
239
593000
2000
to że tego rodzaju wartości
10:10
are finding a place in the vocabulary of medicine --
240
595000
2000
znajdują miejsce w słowniku medycznym -
10:12
the work Fred Luskin is doing --
241
597000
2000
praca, którą wykonuje Fred Luskin -
10:14
I think this is one of the most fascinating developments
242
599000
2000
myślę że to jedne z najbardziej fascynujących osiągnięć
10:16
of the 21st century --
243
601000
2000
dwudziestego pierwszego wieku -
10:18
that science, in fact,
244
603000
2000
fakt, że sama nauka
10:20
is taking a virtue like compassion
245
605000
3000
przenosi taką wartość jak współczucie
10:23
definitively out of the realm of idealism.
246
608000
3000
z dala od świata idealizmu.
10:26
This is going to change science, I believe,
247
611000
3000
Wierzę że to zmieni naukę
10:29
and it will change religion.
248
614000
2000
i zmieni religię.
10:31
But here's a face
249
616000
2000
Ale oto twarz
10:33
from 20th century science
250
618000
2000
ze świata nauki dwudziestego wieku,
10:35
that might surprise you
251
620000
2000
która może was zaskoczyć
10:37
in a discussion about compassion.
252
622000
2000
w dyskusji o współczuciu.
10:39
We all know about the Albert Einstein
253
624000
3000
Wszyscy znamy Alberta Einsteina,
10:42
who came up with E = mc2.
254
627000
3000
który wymyślił E=mc2.
10:45
We don't hear so much about the Einstein
255
630000
3000
Dużo mniej słyszymy o Einsteinie,
10:48
who invited the African American opera singer, Marian Anderson,
256
633000
3000
który zaprosił Afroamerykańską śpiewaczkę operową, Marian Anderson,
10:51
to stay in his home when she came to sing in Princeton
257
636000
3000
by zatrzymała się w jego domu podczas występów w Princeton
10:54
because the best hotel there
258
639000
2000
bo w najlepszych hotelach
10:56
was segregated and wouldn't have her.
259
641000
2000
panowała segregacja rasowa i nie chcieli jej przyjąć.
10:58
We don't hear about the Einstein who used his celebrity
260
643000
3000
Nie słyszymy o Einsteinie, który używał swojego statusu gwiazdy
11:01
to advocate for political prisoners in Europe
261
646000
3000
by bronić politycznych więźniów w Europie
11:04
or the Scottsboro boys
262
649000
2000
albo chłopców ze Scottsboro
11:06
in the American South.
263
651000
2000
na południu Ameryki.
11:08
Einstein believed deeply
264
653000
3000
Einstein głęboko wierzył,
11:11
that science should transcend
265
656000
2000
że nauka powinna pokonywać
11:13
national and ethnic divisions.
266
658000
2000
narodowe i etniczne podziały.
11:15
But he watched physicists and chemists
267
660000
3000
Jednak patrzył jak fizycy i chemicy
11:18
become the purveyors of weapons of mass destruction
268
663000
3000
stają się dostawcami broni masowej zagłady
11:21
in the early 20th century.
269
666000
2000
na początku dwudziestego wieku.
11:23
He once said that science in his generation
270
668000
3000
Powiedział kiedyś, że nauka w jego pokoleniu
11:26
had become like a razor blade
271
671000
2000
przypomina brzytwę
11:28
in the hands of a three-year-old.
272
673000
2000
w rękach trzylatka.
11:30
And Einstein foresaw
273
675000
2000
Einstein przewidział,
11:32
that as we grow more modern
274
677000
2000
że stając się bardziej nowocześni
11:34
and technologically advanced,
275
679000
2000
i rozwinięci technologicznie,
11:36
we need the virtues
276
681000
2000
będziemy potrzebowali wartości,
11:38
our traditions carry forward in time
277
683000
3000
jakie niosą ze sobą nasze tradycje
11:41
more, not less.
278
686000
2000
jeszcze bardziej, a nie mniej.
11:43
He liked to talk about the spiritual geniuses of the ages.
279
688000
4000
Lubił wspominać duchowych geniuszy na przestrzeni wieków.
11:47
Some of his favorites were Moses,
280
692000
2000
Do jego ulubionych należeli Mojżesz,
11:49
Jesus, Buddha, St. Francis of Assisi,
281
694000
3000
Jezus, Budda, św. Franciszek z Asyżu,
11:52
Gandhi -- he adored his contemporary, Gandhi.
282
697000
3000
Gandhi - uwielbiał współczesnego mu Gandhiego.
11:55
And Einstein said --
283
700000
2000
Einstein powiedział -
11:57
and I think this is a quote,
284
702000
2000
znowu myślę że to cytat
11:59
again, that has not been passed down in his legacy --
285
704000
2000
niezbyt chętnie przekazywany jako jego spuścizna -
12:01
that "these kinds of people
286
706000
2000
że 'ten rodzaj ludzi
12:03
are geniuses in the art of living,
287
708000
2000
to geniusze w sztuce życia,
12:05
more necessary
288
710000
2000
bardziej potrzebni
12:07
to the dignity, security and joy of humanity
289
712000
3000
dla godności, bezpieczeństwa i radości rodzaju ludzkiego
12:10
than the discoverers of objective knowledge."
290
715000
3000
niż odkrywcy obiektywnej wiedzy'.
12:15
Now invoking Einstein
291
720000
2000
Może przywoływanie Einsteina
12:17
might not seem the best way to bring compassion down to earth
292
722000
3000
nie wydaje się najlepszym sposobem na sprowadzenie współczucia na ziemię
12:20
and make it seem accessible to all the rest of us,
293
725000
2000
i sprawienia że będzie się wydawało dostępne dla każdego z nas,
12:22
but actually it is.
294
727000
3000
ale takie właśnie tak jest.
12:25
I want to show you
295
730000
2000
Chcę wam pokazać
12:27
the rest of this photograph,
296
732000
3000
całość tego zdjęcia,
12:30
because this photograph
297
735000
2000
bo to zdjęcie
12:32
is analogous to what we do to the word "compassion" in our culture --
298
737000
3000
jest analogią tego, co stało się ze słowem 'współczucie' w naszej kulturze -
12:35
we clean it up
299
740000
2000
czyścimy je
12:37
and we diminish its depths and its grounding
300
742000
3000
i umniejszamy jego głębię i uzasadnienie
12:40
in life, which is messy.
301
745000
2000
w życiu, które jest nieuporządkowane.
12:42
So in this photograph
302
747000
2000
Więc na tym zdjęciu
12:44
you see a mind looking out a window
303
749000
2000
widać umysł wyglądający przez okno
12:46
at what might be a cathedral -- it's not.
304
751000
2000
na coś, co mogłoby być katedrą - otóż nie.
12:48
This is the full photograph,
305
753000
2000
Oto całość zdjęcia,
12:50
and you see a middle-aged man wearing a leather jacket,
306
755000
2000
i widzicie mężczynę w średnim wieku w skórzanej kurtce,
12:52
smoking a cigar.
307
757000
2000
palącego cygaro.
12:54
And by the look of that paunch,
308
759000
2000
Sadząc po tym brzuchu,
12:56
he hasn't been doing enough yoga.
309
761000
2000
joga nie należy do jego ulubionych rozrywek.
12:58
We put these two photographs side-by-side on our website,
310
763000
3000
Umieściliśmy te dwa zdjęcia obok siebie na naszej stronie internetowej
13:01
and someone said, "When I look at the first photo,
311
766000
2000
i ktoś powiedział 'Kiedy patrzę na pierwsze zdjęcie,
13:03
I ask myself, what was he thinking?
312
768000
2000
zadaję sobie pytanie, o czym on myśli?
13:05
And when I look at the second, I ask,
313
770000
2000
A kiedy patrzę na drugie, pytam,
13:07
what kind of person was he? What kind of man is this?"
314
772000
3000
co to za osoba, jaki to rodzaj człowieka?'
13:10
Well, he was complicated.
315
775000
2000
No więc był skomplikowany.
13:12
He was incredibly compassionate
316
777000
2000
Był niewiarygodnie współczujący
13:14
in some of his relationships
317
779000
2000
w niektórych relacjach,
13:16
and terribly inadequate in others.
318
781000
3000
a w innych był strasznie niedoskonały.
13:19
And it is much harder, often,
319
784000
3000
Często dużo trudniej jest
13:22
to be compassionate towards those closest to us,
320
787000
4000
być pełnym współczucia wobec tych blisko nas,
13:26
which is another quality in the universe of compassion,
321
791000
3000
w świecie współczucia to zupełnie inna jakość,
13:29
on its dark side,
322
794000
2000
ciemniejsza strona,
13:31
that also deserves our serious attention and illumination.
323
796000
3000
która również zasługuje na naszą uwagę i wyjaśnienie.
13:36
Gandhi, too, was a real flawed human being.
324
801000
3000
Gandhi też był niedoskonałą istotą ludzką.
13:39
So was Martin Luther King, Jr. So was Dorothy Day.
325
804000
3000
Tak samo jak Martin Luther King Jr. Jak Dorothy Day.
13:42
So was Mother Teresa.
326
807000
2000
Jak Matka Teresa.
13:44
So are we all.
327
809000
2000
Jak my wszyscy.
13:46
And I want to say
328
811000
2000
Chciałabym powiedzieć
13:48
that it is a liberating thing
329
813000
2000
że to wyzwalające,
13:50
to realize that that is no obstacle to compassion --
330
815000
2000
zrozumieć że to wcale nie stoi na przeszkodzie współczuciu -
13:52
following on what Fred Luskin says --
331
817000
3000
bo jak mawia Fred Luskin -
13:55
that these flaws just make us human.
332
820000
3000
to właśnie te niedoskonałości czynią nas ludźmi.
13:58
Our culture is obsessed with perfection
333
823000
3000
Nasza kultura ma obsesję na punkcie perfekcji
14:01
and with hiding problems.
334
826000
2000
i ukrywania problemów.
14:03
But what a liberating thing to realize
335
828000
2000
Ale jakież to wyzwalające gry zrozumie się,
14:05
that our problems, in fact,
336
830000
2000
że nasze problemy to tak naprawdę
14:07
are probably our richest sources
337
832000
3000
nasz najprawdopodobniej najlepszy bodziec
14:10
for rising to this ultimate virtue of compassion,
338
835000
4000
do walki o tą ostateczną wartość, współczucie,
14:14
towards bringing compassion
339
839000
2000
do niesienia współczucia
14:16
towards the suffering and joys of others.
340
841000
3000
ku radościom i cierpieniom innych.
14:20
Rachel Naomi Remen is a better doctor
341
845000
3000
Rachel Naomi Remen jest lepszym lekarzem
14:23
because of her life-long struggle with Crohn's disease.
342
848000
2000
bo przez całe życie zmaga się z chorobą Crohna.
14:25
Einstein became a humanitarian,
343
850000
2000
Einstein stał się humanistą
14:27
not because of his exquisite knowledge
344
852000
2000
nie dzięki doskonałej znajomości
14:29
of space and time and matter,
345
854000
2000
czasu, przestrzeni i materii,
14:31
but because he was a Jew as Germany grew fascist.
346
856000
3000
ale dlatego, że był żydem w faszystowskich Niemczech.
14:34
And Karen Armstrong, I think you would also say
347
859000
3000
Albo Karen Armstrong, myślę że przyznacie,
14:37
that it was some of your very wounding experiences
348
862000
3000
że to właśnie bardzo raniące doświadczenia
14:40
in a religious life that,
349
865000
2000
w życiu religijnym doprowadziły,
14:42
with a zigzag,
350
867000
2000
zygzakiem ale jednak,
14:44
have led to the Charter for Compassion.
351
869000
3000
do powstania Karty Współczucia.
14:48
Compassion can't be reduced to sainthood
352
873000
3000
Współczucia nie można zredukować do świętości
14:51
any more than it can be reduced to pity.
353
876000
3000
tak samo jak nie można go zredukować do litości.
14:55
So I want to propose
354
880000
2000
Chciałabym więc zaproponować
14:57
a final definition of compassion --
355
882000
3000
ostateczną definicję współczucia -
15:00
this is Einstein with Paul Robeson by the way --
356
885000
3000
tutaj kłaniają się Einstein i Paul Robeson -
15:03
and that would be for us
357
888000
2000
i chciałabym żebyśmy nazwali
15:05
to call compassion a spiritual technology.
358
890000
3000
współczucie technologią duchową.
15:09
Now our traditions contain
359
894000
2000
Nasze tradycje zawierają
15:11
vast wisdom about this,
360
896000
2000
głęboką mądrość w tej dziedzinie
15:13
and we need them to mine it for us now.
361
898000
3000
i teraz musimy ją wykopać.
15:16
But compassion is also equally at home
362
901000
3000
Ale współczucie jest tak samo na miejscu
15:19
in the secular as in the religious.
363
904000
3000
w otoczeniu świeckim jak i religijnym.
15:22
So I will paraphrase Einstein in closing
364
907000
3000
Więc na koniec sparafrazuję Einsteina
15:25
and say that humanity,
365
910000
2000
i powiem że ludzkość,
15:27
the future of humanity,
366
912000
2000
przyszłość ludzkości
15:29
needs this technology
367
914000
2000
potrzebuje tej technologii
15:31
as much as it needs all the others
368
916000
2000
tak samo jak potrzebuje wszystkich innych
15:33
that have now connected us
369
918000
3000
które teraz nas łączą
15:36
and set before us
370
921000
2000
i otwierają przed nami
15:38
the terrifying and wondrous possibility
371
923000
2000
cudowną i przerażającą możliwość
15:40
of actually becoming one human race.
372
925000
3000
stania się jedną rasą ludzką.
15:43
Thank you.
373
928000
2000
Dziękuję.
15:45
(Applause)
374
930000
2000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Krista Tippett - JournalistKrista Tippett hosts the national public radio program "On Being," which takes up the great, animating questions of human life: What does it mean to be human? And how do we want to live?
Why you should listen
Krista Tippett grew up in Oklahoma, the granddaughter of a Southern Baptist preacher. She studied history at Brown University and went to Bonn, West Germany in 1983 on a Fulbright Scholarship to study politics in Cold War Europe. In her 20s, she ended up in divided Berlin for most of the 1980s, first as the New York Times stringer and a freelance correspondent for Newsweek, the International Herald Tribune, the BBC and Die Zeit. She later became a special assistant to the U.S. Ambassador to West Germany.
When Tippett graduated with a M.Div. from Yale, she saw a black hole where intelligent coverage of religion should be. As she conducted a far-flung oral history project for the Benedictines of St. John's Abbey, she began to imagine radio conversations about the spiritual and intellectual content of faith that could open minds and enrich public life. These imagined conversations became reality when she created "Speaking of Faith" (later "On Being"), which is broadcast on over 200 US public radio stations and globally by NPR. From ecology to autism to torture, Tippett and her guests reach beyond the headlines to explore meaning, faith and ethics amidst the political, economic, cultural and technological shifts that define 21st-century life. Tippett is the author of Speaking of Faith and Einstein's God.
Krista Tippett | Speaker | TED.com