TEDSalon London Spring 2012
Tristram Stuart: The global food waste scandal
Tristram Stuart: Skandal globalnego marnowania żywności
Filmed:
Readability: 3.6
1,725,844 views
Kraje zachodnie wyrzucają prawie połowę swojego jedzenia - nie dlatego, że jest niejadalne, ale dlatego, że źle wygląda. Tristram Stuart przytacza szokujące dane dotyczące żywnościowych odpadów i nawołuje do bardziej odpowiedzialnego zarządzania światowymi zasobami.
Tristram Stuart - Author and Activist
Tristram Stuart sounds the warning bell on global food waste, calling for us to change the systems whereby large quantities of produce and other foods end up in trash heaps. Full bio
Tristram Stuart sounds the warning bell on global food waste, calling for us to change the systems whereby large quantities of produce and other foods end up in trash heaps. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The job of uncovering the global food waste scandal
0
959
2758
Na trop skandalu globalnego marnownia jedzenia
00:19
started for me when I was 15 years old.
1
3717
3018
wpadłem, gdy miałem 15 lat.
00:22
I bought some pigs. I was living in Sussex.
2
6735
2521
Mieszkałem w Sussex i kupiłem kilka świń.
00:25
And I started to feed them in the most traditional
3
9256
2383
Zacząłem je karmić w najbardziej tradycyjny
00:27
and environmentally friendly way.
4
11639
1971
i przyjazny dla środowiska sposób.
00:29
I went to my school kitchen, and I said,
5
13610
2325
Udałem się do szkolnej stołówki
00:31
"Give me the scraps that my school friends have turned
6
15935
1546
i poprosiłem o resztki jedzenia,
00:33
their noses up at."
7
17481
866
zostawione przez moich kolegów.
00:34
I went to the local baker and took their stale bread.
8
18347
2664
W piekarni poprosiłem o czerstwy chleb.
00:36
I went to the local greengrocer, and I went to a farmer
9
21011
2732
Potem wstąpiłem do warzywniaka.
00:39
who was throwing away potatoes because they were
10
23743
1838
Udałem się też do rolnika, który wyrzucał ziemniaki,
00:41
the wrong shape or size for supermarkets.
11
25581
3186
bo miały zły kształt lub rozmiar.
00:44
This was great. My pigs turned that food waste
12
28767
3089
To było niesamowite. Świnie zamieniały te odpady
00:47
into delicious pork. I sold that pork
13
31856
2657
w pyszną wieprzowinę. Sprzedałem ją
00:50
to my school friends' parents, and I made
14
34513
1987
rodzicom moich kolegów
00:52
a good pocket money addition to my teenage allowance.
15
36500
4637
i dorobiłem sobie do kieszonkowego.
00:57
But I noticed that most of the food that I was giving my pigs
16
41137
2882
Ale większość tej żywności, którą karmiłem świnie
00:59
was in fact fit for human consumption,
17
44019
2383
nadawała się do spożycia przez ludzi!
01:02
and that I was only scratching the surface,
18
46402
2269
Zorientowałem się, że to wierzchołek góry lodowej.
01:04
and that right the way up the food supply chain,
19
48671
2862
To samo dzieje się
01:07
in supermarkets, greengrocers, bakers, in our homes,
20
51533
3218
w supermarketach, warzywniakach, piekarniach, domach,
01:10
in factories and farms, we were hemorrhaging out food.
21
54751
3260
fabrykach i na farmach -- marnuje się masa żywności.
01:13
Supermarkets didn't even want to talk to me
22
58011
2597
Supermarkety nawet nie chciały ze mną rozmawiać
01:16
about how much food they were wasting.
23
60608
1374
o tym, ile jedzenia marnują.
01:17
I'd been round the back. I'd seen bins full of food
24
61982
2484
Chodziłem na zaplecza. Widziałem kosze pełne jedzenia,
01:20
being locked and then trucked off to landfill sites,
25
64466
2751
wywożone na wysypiska śmieci.
01:23
and I thought, surely there is something more sensible
26
67217
3021
Pomyślałem, że na pewno da się
01:26
to do with food than waste it.
27
70238
3167
rozsądniej spożytkować tę żywność niż ją wyrzucać.
01:29
One morning, when I was feeding my pigs,
28
73405
2305
Pewnego poranka karmiąc świnie
01:31
I noticed a particularly tasty-looking sun-dried tomato loaf
29
75710
3687
zauważyłem smakowity bochenek chleba z suszonymi pomidorami
01:35
that used to crop up from time to time.
30
79397
2075
zauważyłem smakowity bochenek chleba z suszonymi pomidorami
01:37
I grabbed hold of it,
31
81472
1402
Wziąłem kawałek, usiadłem
01:38
sat down, and ate my breakfast with my pigs. (Laughter)
32
82874
3546
i zjadłem śniadanie ze świniami. (Śmiech)
01:42
That was the first act of what I later learned to call freeganism,
33
86420
3120
Wtedy pierwszy raz zrobiłem coś, co później nazwałem freeganizmem.
01:45
really an exhibition of the injustice of food waste,
34
89540
4255
To ukazanie, jak niesprawiedliwe jest marnowanie jedzenia.
01:49
and the provision of the solution to food waste,
35
93795
2350
I propozycja rozwiązania problemu:
01:52
which is simply to sit down and eat food,
36
96145
2654
jedzenie tego, co mamy,
01:54
rather than throwing it away.
37
98799
1488
zamiast wyrzucania.
01:56
That became, as it were, a way of confronting
38
100287
3279
Stało się to dla mnie sposobem na przeciwstawienie się
01:59
large businesses in the business of wasting food,
39
103566
2987
marnotrastwu jedzenia przez wielki biznes
02:02
and exposing, most importantly, to the public,
40
106553
2521
i co ważniejsze - na ukazanie,
02:04
that when we're talking about food being thrown away,
41
109074
2170
że kiedy mówi się o wyrzucanym jedzeniu,
02:07
we're not talking about rotten stuff, we're not talking about
42
111244
2139
nie chodzi o zgniłe rzeczy, ani te,
02:09
stuff that's beyond the pale.
43
113383
2712
które są nie do przyjęcia.
02:11
We're talking about good, fresh food that is being wasted
44
116095
2116
Mowa tu o dobrym, świeżym jedzeniu
02:14
on a colossal scale.
45
118211
2538
marnowanym na wielką skalę.
02:16
Eventually, I set about writing my book,
46
120749
1857
W końcu zdecydowałem się na napisanie książki,
02:18
really to demonstrate the extent of this problem
47
122606
2054
by przedstawić rozmiary tego problemu na świecie.
02:20
on a global scale. What this shows is
48
124660
3396
by przedstawić rozmiary tego problemu na świecie.
02:23
a nation-by-nation breakdown of the likely level
49
128056
3479
Ten wykres przedstawia przypuszczalną wielkość
02:27
of food waste in each country in the world.
50
131535
3102
odpadów żywnościowych na świecie.
02:30
Unfortunately, empirical data, good, hard stats, don't exist,
51
134637
3888
Niestety nie istnieją rzetelne dane,
02:34
and therefore to prove my point, I first of all had to find
52
138525
2482
więc najpierw musiałem znaleźć
02:36
some proxy way of uncovering
53
141007
2153
jakiś sposób na ukazanie,
02:39
how much food was being wasted.
54
143160
2245
jak wiele żywności się marnuje.
02:41
So I took the food supply of every single country
55
145405
2556
Wziąłem więc dane o zasobach żywności
02:43
and I compared it to what was actually likely
56
147961
3042
i porównałem je do przewidywanych danych
02:46
to be being consumed in each country.
57
151003
2032
dotyczących konsumpcji w tych krajach.
02:48
That's based on diet intake surveys, it's based on
58
153035
3887
To dane oparte na sondażach dotyczących odżywiania,
02:52
levels of obesity, it's based on a range of factors
59
156922
2666
wskaźniku otyłości i całym szeregu czynników.
02:55
that gives you an approximate guess
60
159588
1342
Pozwalają oszacować,
02:56
as to how much food is actually going into people's mouths.
61
160930
3227
ile jedzenia w rzeczywistości trafia do żołądków ludzi.
03:00
That black line in the middle of that table
62
164157
2729
Ta czarna linia na środku tabeli
03:02
is the likely level of consumption
63
166886
2996
to przypuszczalny wskaźnik konsumpcji,
03:05
with an allowance for certain levels of inevitable waste.
64
169882
4362
z uwzględnieniem pewnego poziomu nieuniknionych strat.
03:10
There will always be waste. I'm not that unrealistic
65
174244
1919
Zawsze będziemy coś wyrzucać.
03:12
that I think we can live in a waste-free world.
66
176163
1980
Wiadomo, że nie da się zupełnie uniknąć odpadów.
03:14
But that black line shows what a food supply should be
67
178143
3873
Czarna linia pokazuje, jakie powinny być
zasoby żywności
zasoby żywności
03:17
in a country if they allow for a good, stable, secure,
68
182016
4454
by zapewnić zrównoważone, bezpieczne
03:22
nutritional diet for every person in that country.
69
186470
3749
i odżywcze pożywienie mieszkańcom kraju.
03:26
Any dot above that line, and you'll quickly notice that
70
190219
2407
Każda kropka nad tą linią - widzimy, że
03:28
that includes most countries in the world,
71
192626
2701
dotyczy to większości krajów na świecie --
03:31
represents unnecessary surplus, and is likely to reflect
72
195327
4289
to nadmiar żywności,
03:35
levels of waste in each country.
73
199616
2622
i wyznacznik tego, ile jedzenia się marnuje.
03:38
As a country gets richer, it invests more and more
74
202238
3269
W miarę bogacenia się, państwa inwestują
03:41
in getting more and more surplus
75
205507
1291
w produkcję coraz większych nadwyżek żywności.
03:42
into its shops and restaurants,
76
206798
2810
w produkcję coraz większych nadwyżek żywności.
03:45
and as you can see, most European
77
209608
2056
Jak widać, większość krajów Europy
03:47
and North American countries
78
211664
1412
i Ameryki Północnej
03:48
fall between 150 and 200 percent
79
213076
3140
plasuje się na poziomie między 150 a 200%
03:52
of the nutritional requirements of their populations.
80
216216
3380
potrzeb odżywczych populacji danego kraju.
03:55
So a country like America has twice as much food
81
219596
2408
Ameryka ma dwa razy więcej jedzenia
03:57
on its shop shelves and in its restaurants
82
222004
2604
na półkach sklepów i w restauracjach,
04:00
than is actually required to feed the American people.
83
224608
3568
niż jest potrzebne do wyżywienia Amerykanów.
04:04
But the thing that really struck me,
84
228176
1560
Ale najbardziej mnie zaskoczyło,
04:05
when I plotted all this data, and it was a lot of numbers,
85
229736
4215
gdy sporządzałem te wszystkie wykresy,
04:09
was that you can see how it levels off.
86
233951
3666
że widać jak sytuacja się stabilizuje.
04:13
Countries rapidly shoot towards that 150 mark,
87
237617
3068
Kraje na wyścigi dążą do wskaźnika 150%
04:16
and then they level off, and they don't really go on rising
88
240685
3288
i tam pozostają, już nie dążą wyżej,
04:19
as you might expect.
89
243973
1546
jak można by się spodziewać.
04:21
So I decided to unpack that data a little bit further
90
245519
2545
Postanowiłem bliżej przyjrzeć się tym danym,
04:23
to see if that was true or false.
91
248064
2285
by zobaczyć, czy to prawda.
04:26
And that's what I came up with.
92
250349
1494
Oto co odkryłem.
04:27
If you include not just the food that ends up
93
251843
1927
Jeśli weźmiemy pod uwagę nie tylko żywność
04:29
in shops and restaurants, but also the food
94
253770
2124
lądującą w sklepach i restauracjach,
04:31
that people feed to livestock,
95
255894
2156
ale i tą wykorzystywaną do wyżywienia zwierząt rolnych:
04:33
the maize, the soy, the wheat, that humans could eat
96
258050
3503
kukurydzę, soję, pszenicę, które ludzie mogliby zjeść,
04:37
but choose to fatten livestock instead to produce
97
261553
2481
ale wolą utuczyć trzodę
04:39
increasing amounts of meat and dairy products,
98
264034
1931
i zwiększyć produkcję przetworów mięsnych i mlecznych;
04:41
what you find is that most rich countries
99
265965
1667
to okaże się, że większość bogatych państw
04:43
have between three and four times the amount of food
100
267632
4323
posiada 3-4 razy więcej jedzenia
04:47
that their population needs to feed itself.
101
271955
3084
niż potrzeba do wykarmienia ich mieszkańców.
04:50
A country like America has four times the amount of food
102
275039
3283
Ameryka ma czterokrotnie więcej żywności
04:54
that it needs.
103
278322
2962
niż potrzebuje.
04:57
When people talk about the need to increase global
104
281284
2962
Kiedy ludzie mówią o potrzebie zwiększenia światowej
05:00
food production to feed those nine billion people
105
284246
2660
produkcji żywności, by wykarmić 9 miliardów ludzi,
05:02
that are expected on the planet by 2050,
106
286906
2512
którzy będą zamieszkiwać planetę przed rokiem 2050,
05:05
I always think of these graphs.
107
289418
1721
zawsze przypominam sobie te wykresy.
05:07
The fact is, we have an enormous buffer
108
291139
2951
Tak naprawdę w bogatych krajach
05:09
in rich countries between ourselves and hunger.
109
294090
3881
bardzo daleko nam do głodu.
05:13
We've never had such gargantuan surpluses before.
110
297971
4676
Nigdy dotąd nie mieliśmy tak olbrzymich nadwyżek żywności.
05:18
In many ways, this is a great success story
111
302647
2666
W pewnym sensie jest to historia sukcesu ludzkości,
05:21
of human civilization, of the agricultural surpluses
112
305313
4139
która osiągnęła cel obrany 12 tys. lat temu
05:25
that we set out to achieve 12,000 years ago.
113
309452
3353
otrzymywania nadwyżek produktów rolnych.
05:28
It is a success story. It has been a success story.
114
312805
3557
Jak dotąd jest to historia sukcesu.
05:32
But what we have to recognize now is that we are
115
316362
2537
Teraz jednak musimy uświadomić sobie,
05:34
reaching the ecological limits that our planet can bear,
116
318899
3632
że zbliżamy się do limitów, których przekroczenia
nasza planeta nie zniesie.
nasza planeta nie zniesie.
05:38
and when we chop down forests, as we are every day,
117
322531
2637
Każdego dnia wycinamy lasy
05:41
to grow more and more food,
118
325168
1348
by uprawiać coraz więcej żywności,
05:42
when we extract water from depleting water reserves,
119
326516
3748
czerpiemy wodę z kończących się już rezerw wodnych,
05:46
when we emit fossil fuel emissions in the quest
120
330264
3388
przyczyniamy się do emisji spalin z paliw kopalnianych,
05:49
to grow more and more food,
121
333652
1292
po to, by było więcej żywności,
05:50
and then we throw away so much of it,
122
334944
2851
a jednak wyrzucamy tak wielką jej część.
05:53
we have to think about what we can start saving.
123
337795
2936
Musimy zacząć myśleć o oszczędzaniu.
05:56
And yesterday, I went to one of the local supermarkets
124
340731
3725
Wczoraj byłem w jednym z miejscowych supermarketów,
06:00
that I often visit to
125
344456
2216
które często odwiedzam,
06:02
inspect, if you like, what they're throwing away.
126
346672
4181
by sprawdzać, co wyrzucają.
06:06
I found quite a few packets of biscuits amongst
127
350853
2403
Wśród wyrzuconego jedzenia
06:09
all the fruit and vegetables and everything else
128
353256
1627
znalazłem kilka opakowań ciastek.
06:10
that was in there.
129
354883
947
znalazłem kilka opakowań ciastek.
06:11
And I thought, well this could serve as a symbol for today.
130
355830
2440
Pomyślałem, że mogę się nimi dzisiaj posłużyć.
06:14
So I want you to imagine that these nine biscuits
131
358270
2435
Chciałbym, żebyście wyobrazili sobie, że te 9 ciastek,
06:16
that I found in the bin represent the global food supply,
132
360705
3528
znalezione w koszu, reprezentuje światowe zasoby żywności.
06:20
okay? We start out with nine.
133
364233
1601
Zaczynamy od dziewięciu.
06:21
That's what's in fields around the world every single year.
134
365834
3483
Tyle każdego roku zbierane jest z pól uprawnych na świecie.
06:25
The first biscuit we're going to lose
135
369317
1761
Pierwsze ciastko tracimy
06:26
before we even leave the farm.
136
371078
1759
zanim zdąży opuścić farmę.
06:28
That's a problem primarily associated with
137
372837
3265
To problem związany przede wszystkim
06:32
developing work agriculture, whether it's
138
376102
1664
z rozwojem rolnictwa.
06:33
a lack of infrastructure, refrigeration, pasteurization,
139
377766
2505
Może to być brak infrastruktury, chłodzenia, pasteryzacji,
06:36
grain stores, even basic fruit crates, which means
140
380271
2913
spichlerzy, nawet skrzynek na owoce.
06:39
that food goes to waste before it even leaves the fields.
141
383184
3749
Żywność marnuje się zanim w ogóle opuści pole.
06:42
The next three biscuits are the foods that we decide
142
386933
3496
Kolejne 3 ciastka to żywność, którą karmimy trzodę:
06:46
to feed to livestock, the maize, the wheat and the soya.
143
390429
3740
kukurydza, pszenica i soja.
06:50
Unfortunately, our beasts are inefficient animals,
144
394169
4844
Niestety zwierzęta nie są wystarczająco wydajne
06:54
and they turn two-thirds of that into feces and heat,
145
399013
4175
i dwie trzecie z tego, co zjadły, zamieniają w ciepło i odchody.
06:59
so we've lost those two, and we've only kept this one
146
403188
2618
Tracimy 2 ciastka, a zostaje nam jedno,
07:01
in meat and dairy products.
147
405806
2234
w postaci mięsa i produktów mlecznych.
07:03
Two more we're going to throw away directly into bins.
148
408040
3584
Dwa kolejne ciastka wyrzucamy prosto do śmietnika.
07:07
This is what most of us think of when we think
149
411624
1553
Tak większość z nas widzi odpady żywnościowe,
07:09
of food waste, what ends up in the garbage,
150
413177
2511
to, co ląduje w śmieciach,
07:11
what ends up in supermarket bins,
151
415688
1848
w śmietnikach supermarketów,
07:13
what ends up in restaurant bins. We've lost another two,
152
417536
2730
w koszach restauracji. Tracimy kolejne 2 ciastka.
07:16
and we've left ourselves with just four biscuits to feed on.
153
420266
3758
Zostają nam 4 ciastka, które muszą nas wyżywić.
07:19
That is not a superlatively efficient use of global resources,
154
424024
3799
Nie jest to najbardziej wydajny sposób wykorzystania światowych zasobów,
07:23
especially when you think of the billion hungry people
155
427823
2460
zwłaszcza, kiedy pomyśli się o miliardzie głodnych ludzi,
07:26
that exist already in the world.
156
430283
2140
żyjących gdzieś na świecie.
07:28
Having gone through the data, I then needed
157
432423
1983
Kiedy już przedarłem się przez dane,
07:30
to demonstrate where that food ends up.
158
434406
3678
musiałem pokazać, dokąd trafia jedzenie.
07:33
Where does it end up? We're used to seeing the stuff
159
438084
1619
Gdzie ono kończy?
07:35
on our plates, but what about all the stuff
160
439703
1903
Część widzimy na naszych talerzach,
07:37
that goes missing in between?
161
441606
1940
ale co z brakującą resztą?
07:39
Supermarkets are an easy place to start.
162
443546
2412
Najłatwiej zacząć od supermarketów.
07:41
This is the result of my hobby,
163
445958
2591
Oto rezultat mojego hobby,
07:44
which is unofficial bin inspections. (Laughter)
164
448549
4476
nieoficjalna kontrola śmietników. (Śmiech)
07:48
Strange you might think, but if we could rely on corporations
165
453025
2597
Może to śmieszne, ale gdybyśmy mogli polegać na tym,
07:51
to tell us what they were doing in the back of their stores,
166
455622
3108
co korporacje mówią, że robią na tyłach swoich sklepów,
07:54
we wouldn't need to go sneaking around the back,
167
458730
2484
nie byłoby potrzeby węszenia na ich zapleczach,
07:57
opening up bins and having a look at what's inside.
168
461214
2556
otwierania koszy i przeglądania ich śmieci.
07:59
But this is what you can see more or less on
169
463770
1960
To możemy zobaczyć na rogu każdej ulicy
08:01
every street corner in Britain, in Europe, in North America.
170
465730
3512
w Wielkiej Brytanii, Europie, Ameryce Północnej.
08:05
It represents a colossal waste of food,
171
469242
3066
Marnowanie jedzenia na ogromną skalę.
08:08
but what I discovered whilst I was writing my book
172
472308
2502
Pisząc moją książkę, odkryłem,
08:10
was that this very evident abundance of waste
173
474810
3344
że ten ewidentny ogrom odpadów
08:14
was actually the tip of the iceberg.
174
478154
2944
to tylko wierzchołek góry lodowej.
08:16
When you start going up the supply chain,
175
481098
2056
Spoglądając w górę łańcucha dostaw,
08:19
you find where the real food waste is happening
176
483154
2986
można odkryć, gdzie tak naprawdę
08:22
on a gargantuan scale.
177
486140
1987
w największym stopniu marnuje się jedzenie.
08:24
Can I have a show of hands
178
488127
1473
Do osób, które mają w domu
08:25
if you have a loaf of sliced bread in your house?
179
489600
4458
kromkę krojonego chleba,
08:29
Who lives in a household where that crust --
180
494058
1919
u kogo z was piętki,
08:31
that slice at the first and last end of each loaf --
181
495977
3193
te małe kromki na końcach chleba
08:35
who lives in a household where it does get eaten?
182
499170
2444
są rzeczywiście zjadane?
08:37
Okay, most people, not everyone, but most people,
183
501614
2367
U większości osób, choć nie wszystkich,
08:39
and this is, I'm glad to say, what I see across the world,
184
503981
2456
z radością przyznaję, że obserwuje się to na całym świecie.
08:42
and yet has anyone seen a supermarket or sandwich shop
185
506437
2789
Ale czy ktokolwiek z was widział w supermarkecie albo
08:45
anywhere in the world that serves sandwiches
186
509226
2236
sklepie z kanapkami gdziekolwiek na świecie kanapki
08:47
with crusts on it? (Laughter)
187
511462
1774
bez obciętej skórki? (Śmiech)
08:49
I certainly haven't.
188
513236
1583
Ja na pewno nie widziałem.
08:50
So I kept on thinking, where do those crusts go? (Laughter)
189
514819
5168
Myślałem więc: co dzieje się z tą skórką? (Śmiech)
08:55
This is the answer, unfortunately:
190
519987
2215
Oto przykra odpowiedź.
08:58
13,000 slices of fresh bread coming out of
191
522202
1912
13 tys. kromek świeżego chleba
09:00
this one single factory every single day, day-fresh bread.
192
524114
5601
wyrzuca się każdego dnia z tej jednej fabryki.
09:05
In the same year that I visited this factory,
193
529715
1509
W tym samym roku byłem w Pakistanie,
09:07
I went to Pakistan, where people in 2008 were going hungry
194
531224
4450
gdzie w 2008 roku ludzie chodzili głodni
09:11
as a result of a squeeze on global food supplies.
195
535674
3777
z powodu ograniczenia światowych dostaw żywności.
09:15
We contribute to that squeeze
196
539451
2184
Przyczyniliśmy się do tego ograniczenia
09:17
by depositing food in bins here in Britain
197
541635
2992
składując jedzenie w śmietnikach, tutaj, w Wielkiej Brytanii,
09:20
and elsewhere in the world. We take food
198
544627
2207
i każdym innym miejscu na świecie.
09:22
off the market shelves that hungry people depend on.
199
546834
3106
Zabieramy ze sklepowych półek jedzenie, na które liczą głodujący ludzie.
09:25
Go one step up, and you get to farmers,
200
549940
2550
Rolnicy wyrzucają jedną trzecią albo i więcej plonów,
09:28
who throw away sometimes a third or even more
201
552490
2160
Rolnicy wyrzucają jedną trzecią albo i więcej plonów,
09:30
of their harvest because of cosmetic standards.
202
554650
2045
bo nie spełniają standardów estetycznych.
09:32
This farmer, for example, has invested 16,000 pounds
203
556695
2923
Ten rolnik zainwestował 16 tys. funtów
09:35
in growing spinach, not one leaf of which he harvested,
204
559618
3424
w uprawę szpinaku, z którego nie zebrano nawet listka,
09:38
because there was a little bit of grass growing in amongst it.
205
563042
2454
bo gdzieś pomiędzy szpinakiem rosła kępka trawy.
09:41
Potatoes that are cosmetically imperfect,
206
565496
2480
Estetycznie wybrakowane ziemniaki
09:43
all going for pigs.
207
567976
1533
trafiają do koryt świń.
09:45
Parsnips that are too small for supermarket specifications,
208
569509
4038
Pietruszka, która jest za mała jak na wymogi supermarketów,
09:49
tomatoes in Tenerife,
209
573547
2016
pomidory na Teneryfie,
09:51
oranges in Florida,
210
575563
1805
pomarańcze na Florydzie,
09:53
bananas in Ecuador, where I visited last year,
211
577368
3004
banany w Ekwadorze, gdzie byłem w zeszłym roku -
09:56
all being discarded. This is one day's waste
212
580372
2415
wszystko to wyrzucone.
09:58
from one banana plantation in Ecuador.
213
582787
2537
Te banany to odpady tylko z jednego dnia.
10:01
All being discarded, perfectly edible,
214
585324
2208
Chociaż nadają się do jedzenia - wszystkie wyrzucono,
10:03
because they're the wrong shape or size.
215
587532
2488
ponieważ mają zły kształt lub rozmiar.
10:05
If we do that to fruit and vegetables,
216
590020
1580
Jeśli postępujemy w ten sposób z owocami i warzywami,
10:07
you bet we can do it to animals too.
217
591600
2815
to ze zwierzętami na pewno nie jest inaczej.
10:10
Liver, lungs, heads, tails,
218
594415
2739
Wątroby, płuca, głowy, ogony, nerki, jądra -
10:13
kidneys, testicles,
219
597154
1978
Wątroby, płuca, głowy, ogony, nerki, jądra -
10:15
all of these things which are traditional,
220
599132
1713
wszystkie będące tradycyjnymi,
10:16
delicious and nutritious parts of our gastronomy
221
600845
2815
smacznymi i odżywczymi elementami naszej gastronomii,
10:19
go to waste. Offal consumption has halved
222
603660
3496
idą do śmieci. W ciągu ostatnich 30 lat
10:23
in Britain and America in the last 30 years.
223
607156
2535
konsumpcja podrobów spadła o połowę.
10:25
As a result, this stuff gets fed to dogs at best,
224
609691
2640
W wyniku tego karmi się nimi co najwyżej psy,
10:28
or is incinerated.
225
612331
1769
albo się je pali.
10:30
This man, in Kashgar, Xinjiang province, in Western China,
226
614100
3847
Ten mieszkaniec Kaszgaru w prowincji Xinjiang
w zachodnich Chinach
w zachodnich Chinach
10:33
is serving up his national dish.
227
617947
1915
serwuje klientom swoje danie narodowe,
10:35
It's called sheep's organs.
228
619862
1715
owcze podroby.
10:37
It's delicious, it's nutritious,
229
621577
1667
Jest smaczne i odżywcze.
10:39
and as I learned when I went to Kashgar,
230
623244
2408
Jak dowiedziałem się podczas pobytu w Kaszgarze,
10:41
it symbolizes their taboo against food waste.
231
625652
3069
symbolizuje sprzeciw wobec marnowania jedzenia.
10:44
I was sitting in a roadside cafe.
232
628721
2196
Siedziałem w przydrożnej kawiarni.
10:46
A chef came to talk to me, I finished my bowl,
233
630917
2604
Szef kuchni podszedł do mnie, by porozmawiać,
10:49
and halfway through the conversation, he stopped talking
234
633521
1765
ale w połowie rozmowy przestał mówić
10:51
and he started frowning into my bowl.
235
635286
2566
i zaczął marszczyć się w stronę mojego talerza.
10:53
I thought, "My goodness, what taboo have I broken?
236
637852
1879
Pomyślałem: "Mój Boże, co zrobiłem nie tak?
10:55
How have I insulted my host?"
237
639731
1594
Czym obraziłem gospodarza?"
10:57
He pointed at three grains of rice
238
641325
1738
Wskazał trzy ziarnka ryżu, które zostawiłem
10:58
at the bottom of my bowl, and he said, "Clean." (Laughter)
239
643063
4284
i powiedział: "Wyczyść" (Śmiech)
11:03
I thought, "My God, you know, I go around the world
240
647347
1912
Pomyślałem: "Jeżdżę po świecie i opowiadam ludziom,
11:05
telling people to stop wasting food.
241
649259
1416
żeby przestali marnować jedzenie.
11:06
This guy has thrashed me at my own game." (Laughter)
242
650675
5049
Ten facet pokonał mnie w mojej własnej grze". (Śmiech)
11:11
But it gave me faith. It gave me faith that we, the people,
243
655724
3223
Ale przywróciło mi to wiarę w to, że my, ludzie,
11:14
do have the power to stop this tragic waste of resources
244
658947
5036
możemy zaprzestać tak tragicznego marnowania zasobów.
11:19
if we regard it as socially unacceptable
245
663983
2200
Jeśli marnowanie jedzenia na wielką skalę
11:22
to waste food on a colossal scale,
246
666183
1504
będzie społecznie nieakceptowalne,
11:23
if we make noise about it, tell corporations about it,
247
667687
2553
jeśli będziemy robić wokół tego szum,
11:26
tell governments we want to see an end to food waste,
248
670255
2620
zażądamy od korporacji i władz, by położyły kres
marnowaniu żywności,
marnowaniu żywności,
11:28
we do have the power to bring about that change.
249
672875
2496
możemy doprowadzić do zmian.
11:31
Fish, 40 to 60 percent of European fish
250
675371
2712
Ryby: 40-60% europejskich ryb,
11:33
are discarded at sea, they don't even get landed.
251
678083
3081
wyrzuca się do morza, nawet nie docierają na ląd.
11:37
In our homes, we've lost touch with food.
252
681164
2692
W naszych domach traci się kontakt z jedzeniem.
11:39
This is an experiment I did on three lettuces.
253
683856
2917
Przeprowadziłem eksperyment na sałacie.
11:42
Who keeps lettuces in their fridge?
254
686773
2638
Kto trzyma sałatę w lodówce?
11:45
Most people. The one on the left
255
689411
3576
Większość ludzi. Ta po lewej
11:48
was kept in a fridge for 10 days.
256
692987
1453
leżała w lodówce przez 10 dni.
11:50
The one in the middle, on my kitchen table. Not much difference.
257
694440
2219
Ta po środku - na kuchennym stole, niewielka różnica.
11:52
The one on the right I treated like cut flowers.
258
696659
2575
Tą po prawej traktowałem jak cięte kwiaty.
11:55
It's a living organism, cut the slice off,
259
699234
2182
To żywy organizm, odciąłem kawałek,
11:57
stuck it in a vase of water,
260
701416
1443
włożyłem do naczynia z wodą
11:58
it was all right for another two weeks after this.
261
702859
3548
i była dobra jeszcze przez 2 tygodnie.
12:02
Some food waste, as I said at the beginning,
262
706407
1959
Ilość niektórych odpadów żywnościowych
12:04
will inevitably arise, so the question is,
263
708366
1832
nieuchronnie wzrośnie, więc pytaniem jest,
12:06
what is the best thing to do with it?
264
710198
2198
co najlepiej z nimi zrobić?
12:08
I answered that question when I was 15.
265
712396
1506
Odpowiedziałem na to pytanie, kiedy miałem 15 lat.
12:09
In fact, humans answered that question 6,000 years ago:
266
713902
5410
Ludzie odpowiedzieli na to pytanie już 6000 lat temu:
12:15
We domesticated pigs
267
719312
2212
udomowiliśmy świnie,
12:17
to turn food waste back into food.
268
721524
2772
by z odpadów żywnościowych znowu zrobić żywność.
12:20
And yet, in Europe, that practice has become illegal
269
724296
3731
Jednak w Europie takie praktyki zostały prawnie zakazane
12:23
since 2001 as a result of the foot-and-mouth outbreak.
270
728027
3287
po epidemii pryszczycy w roku 2001.
12:27
It's unscientific. It's unnecessary.
271
731314
1901
To niepoparte nauką. Niepotrzebne.
12:29
If you cook food for pigs, just as if
272
733215
2683
Jeśli gotujesz jedzenie dla świń w ten sam sposób,
12:31
you cook food for humans, it is rendered safe.
273
735898
2969
co dla ludzi, jest ono bezpieczne.
12:34
It's also a massive saving of resources.
274
738867
2560
Jest to też sposób na ogromną oszczędność surowców.
12:37
At the moment, Europe depends on importing
275
741427
2895
Obecnie, Europa polega na imporcie
12:40
millions of tons of soy from South America,
276
744322
1666
milionów ton soi z Ameryki Południowej,
12:41
where its production contributes to global warming,
277
745988
2886
gdzie jej produkcja przyczynia się do globalnego ocieplenia,
12:44
to deforestation, to biodiversity loss,
278
748874
2600
wycinki lasów, zaniku zróżnicowania biologicznego,
12:47
to feed livestock here in Europe.
279
751474
2447
po to, by wyżywić trzodę w Europie.
12:49
At the same time we throw away millions of tons
280
753921
2302
Jednocześnie wyrzuca się miliony resztek,
12:52
of food waste which we could and should be feeding them.
281
756223
3219
którymi można, a wręcz należałoby ją karmić.
12:55
If we did that, and fed it to pigs, we would save
282
759442
2862
Gdybyśmy karmili świnie odpadami,
12:58
that amount of carbon.
283
762304
2351
zaoszczędzilibyśmy ogromne ilości węgla.
13:00
If we feed our food waste which is the current
284
764655
3092
Jeśli będziemy pozbywać się odpadów żywnościowych
13:03
government favorite way of getting rid of food waste,
285
767747
2295
poddając je fermentacji anaerobowej,
13:05
to anaerobic digestion, which turns food waste
286
770042
2801
która przemienia odpady w gaz,
13:08
into gas to produce electricity,
287
772843
2304
by wytworzyć energię elektryczną,
13:11
you save a paltry 448 kilograms of carbon dioxide
288
775147
3733
zaoszczędzimy marne 448 kg dwutlenku węgla
13:14
per ton of food waste. It's much better to feed it to pigs.
289
778880
2482
na tonę odpadów. Lepiej już karmić nimi świnie.
13:17
We knew that during the war. (Laughter)
290
781362
3260
Wiedzieliśmy o tym w czasie wojny. (Śmiech)
13:20
A silver lining: It has kicked off globally,
291
784622
4274
Jest promyk nadziei: chęć stawienia czoła problemowi
13:24
the quest to tackle food waste.
292
788896
1770
marnowania żywności rozprzestrzenia się po świecie.
13:26
Feeding the 5,000 is an event I first organized in 2009.
293
790666
3854
"Feeding the 5,000" to akcja
zorganizowana przeze mnie w roku 2009.
zorganizowana przeze mnie w roku 2009.
13:30
We fed 5,000 people all on food that otherwise
294
794520
2256
Nakarmiliśmy blisko 5 tys. osób,
13:32
would have been wasted.
295
796776
1398
jedzeniem, które inaczej by się zmarnowało.
13:34
Since then, it's happened again in London,
296
798174
2300
Akcję powtórzyliśmy w Londynie,
13:36
it's happening internationally, and across the country.
297
800474
2133
a dziś dzieje się to na skalę międzynarodową.
13:38
It's a way of organizations coming together
298
802607
2343
W ten sposób organizacje łączą się by celebrować jedzenie,
13:40
to celebrate food, to say the best thing to do with food
299
804950
3742
pokazując, że najlepsze co możemy zrobić z żywnością
13:44
is to eat and enjoy it, and to stop wasting it.
300
808692
2807
to czerpać radość z jej jedzenia, nie wyrzucać.
13:47
For the sake of the planet we live on,
301
811499
2593
Przez wzgląd na planetę, którą zamieszkujemy,
13:49
for the sake of our children,
302
814092
3280
przez wzgląd na nasze dzieci,
13:53
for the sake of all the other
303
817372
1570
przez wzgląd na pozostałe organizmy,
13:54
organisms that share our planet with us,
304
818942
2448
z którymi dzielimy tę planetę,
13:57
we are a terrestrial animal, and we depend on our land
305
821390
3041
polegamy na naszej ziemi jako źródle pożywienia.
14:00
for food. At the moment, we are trashing our land
306
824431
2622
Teraz wyniszczamy naszą ziemię,
14:02
to grow food that no one eats.
307
827053
2514
by uprawiać żywność, której nikt nie je.
14:05
Stop wasting food. Thank you very much. (Applause)
308
829567
3096
Przestańmy marnować jedzenie. Bardzo dziękuję. (Oklaski)
14:08
(Applause)
309
832663
2559
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Tristram Stuart - Author and ActivistTristram Stuart sounds the warning bell on global food waste, calling for us to change the systems whereby large quantities of produce and other foods end up in trash heaps.
Why you should listen
Western countries waste up to half of their food. This is an injustice Tristram Stuart has dedicated his career to fixing. In his newest book, Waste: Uncovering the Global Food Scandal, Tristram shows how changing the systems that result in food waste could be one of the simplest ways to reduce pressure on the environment.
The winner of the international environmental award The Sophie Prize in 2011, Tristram is the founder of Feeding the 5000, a consciousness raising campaign where 5000 members of the public are given a free lunch using only ingredients that otherwise would have been wasted. Held in Trafalgar Square in 2009 and 2011, the event has also been held internationally.
In addition, Tristram works with a range of NGOs, governments, and private enterprises to tackle the global food waste scandal.
Tristram Stuart | Speaker | TED.com