TED2008
John Francis: Walk the earth ... my 17-year vow of silence
John Francis chodzi po Ziemi
Filmed:
Readability: 2.7
1,001,748 views
Przez prawie trzy dekady, John Francis był obieżyświatem, podróżując po całym globie pieszo i żeglując, niosąc przesłanie szacunku dla środowiska oraz odpowiedzialności (przez 17 lat bez mówienia). Zabawny, przemyślany wykład ze sporadyczną grą na banjo.
John Francis - Planet walker
John Francis walks the Earth, carrying a message of careful, truly sustainable development and respect for our planet. Full bio
John Francis walks the Earth, carrying a message of careful, truly sustainable development and respect for our planet. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
(Music)
0
0
43000
(Muzyka)
00:55
(Applause)
1
43000
6000
(Brawa)
01:01
Thank you for being here.
2
49000
3000
Dziękuję, że tu jesteście.
01:04
And I say "thank you for being here" because I was silent for 17 years.
3
52000
8000
I mówię, że dziękuję wam za bycie tu, ponieważ nie odzywałem się przez 17 lat.
01:12
And the first words that I spoke were in Washington, D.C.,
4
60000
4000
I pierwsze słowa, jakie wymówiłem, wypowiedziałem w Waszyngtonie
01:16
on the 20th anniversary of Earth Day.
5
64000
2000
na 20 rocznicę Dnia Ziemi.
01:18
And my family and friends had gathered there to hear me speak.
6
66000
5000
Moja rodzina i przyjaciele zgromadzili się tam, żeby słuchać, jak mówię.
01:23
And I said, "Thank you for being here."
7
71000
4000
I powiedziałem: "Dziękuję wam, że tu jesteście."
01:27
My mother, out in the audience, she jumped up,
8
75000
1000
Moja matka, na widowni, podskoczyła:
01:28
"Hallelujah, Johnny’s talking!"
9
76000
3000
"Alleluja, Johnny mówi!"
01:31
(Laughter)
10
79000
2000
(Śmiech)
01:33
Imagine if you were quiet for 17 years
11
81000
2000
Wyobraźcie sobie, jakbyście byli cicho przez 17 lat,
01:35
and your mother was out in the audience, say.
12
83000
4000
a wasza matka była na widowni.
01:39
My dad said to me, "That’s one" --
13
87000
3000
Mój tata powiedział do mnie: "To jedno..."
01:42
I’ll explain that.
14
90000
3000
Wytłumaczę to.
01:45
But I turned around because I didn’t recognize where my voice was coming from.
15
93000
5000
Ale odwróciłem się, ponieważ nie rozpoznałem, skąd dochodzi mój głos.
01:50
I hadn’t heard my voice in 17 years,
16
98000
3000
Nie słyszałem mojego głosu od 17 lat,
01:53
so I turned around and I looked and I said,
17
101000
2000
więc odwróciłem się, spojrzałem i powiedziałem:
01:55
"God, who's saying what I’m thinking?"
18
103000
4000
"Boże, kto wypowiada to, co myślę?"
01:59
And then I realized it was me, you know, and I kind of laughed.
19
107000
5000
I wtedy zdałem sobie sprawę, że to ja i rozbawiło mnie to.
02:04
And I could see my father: "Yeah, he really is crazy."
20
112000
5000
I mogłem zobaczyć mojego ojca... "Tak, on naprawdę zwariował."
02:09
Well, I want to take you on this journey.
21
117000
4000
Więc, chcę was zabrać w tę podróż.
02:13
And the journey, I believe, is a metaphor for all of our journeys.
22
121000
3000
Ta podróż jest, jak wierzę, metaforą dla wszystkich naszych podróży.
02:16
Even though this one is kind of unusual,
23
124000
4000
Nawet jeśli ta właśnie jest nieco nietypowa.
02:20
I want you to think about your own journey.
24
128000
5000
Chcę, żebyście pomyśleli o swojej własnej podróźy.
02:25
My journey began in 1971
25
133000
4000
Moja podróż rozpoczęła się w 1971 r.,
02:29
when I witnessed two oil tankers collide beneath the Golden Gate,
26
137000
6000
kiedy byłem świadkiem jak dwa tankowce zderzyły się pod Golden Gate,
02:35
and a half a million gallons of oil spilled into the bay.
27
143000
4000
a pół miliona galonów ropy wylało się do zatoki.
02:39
It disturbed me so much
28
147000
4000
To mną tak wstrząsnęło,
02:43
that I decided that I was going to give up riding and driving in motorized vehicles.
29
151000
6000
że zdecydowałem, że zrezygnuję z jeżdżenia czy prowadzenia pojazdów zmotoryzowanych.
02:50
That’s a big thing in California.
30
158000
3000
To duża rzecz w Kalifornii.
02:53
And it was a big thing in my little community of Point Reyes Station
31
161000
6000
I była to duża rzecz dla mojej małej społeczności w Point Reyes Station.
02:59
in Inverness, California, because there were only
32
167000
2000
w Inverness, w Kalifornii, ponieważ było tam tylko
03:01
about 350 people there in the winter – this was back in '71 now.
33
169000
6000
około może 350 ludzi zimą - to było w 71 roku.
03:07
And so when I came in and I started walking around, people --
34
175000
5000
Więc kiedy przyszedłem i zacząłem przechadzać się, ludzie...
03:12
they just knew what was going on.
35
180000
2000
po prostu wiedzieli, co się działo.
03:14
And people would drive up next to me
36
182000
2000
Ludzie podjeżdżali do mnie
03:16
and say, "John, what are you doing?"
37
184000
2000
i pytali: "Co robisz, John?"
03:18
And I’d say, "Well, I’m walking for the environment."
38
186000
4000
Odpowiadałem: "Cóż, chodzę dla ochrony środowiska."
03:22
And they said, "No, you’re walking to make us look bad, right?
39
190000
4000
A oni odpowiadali: "Nie, chodzisz, żebyśmy źle wyglądali, co nie?"
03:26
You’re walking to make us feel bad."
40
194000
2000
"Chodzisz, żebyśmy się źle poczuli."
03:28
And maybe there was some truth to that,
41
196000
2000
I może było w tym ziarno prawdy,
03:30
because I thought that if I started walking, everyone would follow.
42
198000
5000
ponieważ myślałem, że jeśli zacznę chodzić, to wszyscy powinni, wiecie, podążyć za tym.
03:35
Because of the oil, everybody talked about the polllution.
43
203000
2000
Z powodu ropy, wszyscy mówili o zanieczyszczniach.
03:37
And so I argued with people about that, I argued and I argued.
44
205000
7000
Więc spierałem się o to z ludźmi, i spierałem, i spierałem.
03:44
I called my parents up.
45
212000
2000
Zadzwoniłem do moich rodziców.
03:46
I said, "I’ve given up riding and driving in cars."
46
214000
2000
I powiedziałem: "Zrezygnowałem z jeżdżenia samochodami."
03:48
My dad said, "Why didn’t you do that when you were 16?"
47
216000
3000
Mój tata odpowiedział: "Czemu nie zrobiłeś tego, kiedy miałeś 16 lat?"
03:51
(Laughter)
48
219000
2000
(Śmiech)
03:53
I didn’t know about the environment then.
49
221000
1000
Nie wiedziałem wtedy o środowisku.
03:54
They’re back in Philadelphia.
50
222000
2000
Oni są w Filadelfii.
03:56
And so I told my mother, "I’m happy though, I’m really happy."
51
224000
4000
Więc powiedziałem mojej matce: "Jestem szczęśliwy, jestem naprawdę szczęśliwy."
04:00
She said, "If you were happy, son, you wouldn’t have to say it."
52
228000
3000
Odpowiedziała: "Gdybyś był szczęśliwy, synu, nie musiałbyś tego mówić."
04:03
Mothers are like that.
53
231000
3000
Takie są matki.
04:06
And so, on my 27th birthday I decided, because I argued so much
54
234000
8000
Więc, na moje 27 urodziny zdecydowałem, że ponieważ tak dużo się kłócę,
04:14
and I talk so much, that I was going to stop speaking
55
242000
6000
i tak dużo mówię, że przestanę mówić
04:20
for just one day -- one day -- to give it a rest.
56
248000
4000
na tylko jeden dzień - jeden dzień, żeby odpocząć.
04:24
And so I did.
57
252000
3000
I tak zrobiłem.
04:27
I got up in the morning and I didn’t say a word.
58
255000
3000
Wstałem rano i nie powiedziałem ani słowa.
04:30
And I have to tell you, it was a very moving experience,
59
258000
3000
Muszę wam powiedzieć, że to było bardzo poruszające doświadczenie,
04:33
because for the first time, I began listening -- in a long time.
60
261000
7000
ponieważ po raz pierwszy... od bardzo dawna, zacząłem słuchać.
04:40
And what I heard, it kind of disturbed me.
61
268000
4000
A to co usłyszałem, wstrząsnęło mną.
04:44
Because what I used to do, when I thought I was listening,
62
272000
3000
Ponieważ to co zwykle robiłem, kiedy myślałem, że słucham,
04:47
was I would listen just enough to hear what people had to say
63
275000
3000
to słuchałem tylko tyle, żeby usłyszeć, co ludzie mają do powiedzenia
04:50
and think that I could -- I knew what they were going to say,
64
278000
5000
i myśleć, że mogę... wiedziałem, co mają zamiar powiedzieć,
04:55
and so I stopped listening.
65
283000
2000
więc przestawałem słuchać.
04:57
And in my mind, I just kind of raced ahead
66
285000
3000
W swojej głowie, po prostu wybiegałem do przodu
05:00
and thought of what I was going to say back,
67
288000
2000
i zastanawiałem się, co odpowiem,
05:02
while they were still finishing up.
68
290000
2000
kiedy oni jeszcze kończyli.
05:04
And then I would launch in.
69
292000
2000
I wtedy się wstrzelałem.
05:06
Well, that just ended communication.
70
294000
4000
Cóż, to po prostu kończyło komunikację.
05:10
So on this first day I actually listened.
71
298000
2000
Więc to był pierwszy dzień, kiedy rzeczywiście słuchałem.
05:12
And it was very sad for me,
72
300000
2000
To było dla mnie bardzo smutne,
05:14
because I realized that for those many years I had not been learning.
73
302000
6000
ponieważ zdałem sobie sprawę, że przez tyle lat nie uczyłem się.
05:20
I was 27. I thought I knew everything.
74
308000
2000
Miałem 27 lat. Myślałem, że wiem wszystko.
05:25
I didn’t.
75
313000
2000
Nie wiedziałem.
05:27
And so I decided I’d better do this for another day,
76
315000
4000
Więc zdecydowałem, że lepiej przeciągnę to jeszcze o dzień
05:31
and another day, and another day until finally,
77
319000
4000
i kolejny, i kolejny, aż w końcu
05:35
I promised myself for a year I would keep quiet
78
323000
3000
obiecałem sobie, że zachowam ciszę przez rok,
05:38
because I started learning more and more and I needed to learn more.
79
326000
4000
ponieważ zacząłem się uczyć coraz więcej i potrzebowałem nauczyć się więcej.
05:42
So for a year I said I would keep quiet,
80
330000
2000
Więc powiedziałem, że przez rok zachowam ciszę
05:44
and then on my birthday I would reassess what I had learned
81
332000
4000
i potem w moje urodziny, zrewiduję to, czego się nauczyłem
05:48
and maybe I would talk again.
82
336000
2000
i może znowu zacznę mówić.
05:50
Well, that lasted 17 years.
83
338000
3000
Cóż, trwało to 17 lat.
05:54
Now during that time -- those 17 years -- I walked and I played the banjo
84
342000
6000
Podczas tego czasu - tych 17 lat - chodziłem i grałem na banjo
06:00
and I painted and I wrote in my journal, and
85
348000
5000
i malowałem i pisałem mój dziennik i
06:05
I tried to study the environment by reading books.
86
353000
5000
próbowałem uczyć się o środowisku czytając książki.
06:10
And I decided that I was going to go to school. So I did.
87
358000
4000
Zdecydowałem, że pójdę do szkoły. I tak zrobiłem.
06:14
I walked up to Ashland, Oregon,
88
362000
2000
Poszedłem do Ashland, w Oregonie,
06:16
where they were offering an environmental studies degree.
89
364000
5000
gdzie mieli studia z zakresu ochrony środowiska.
06:21
It’s only 500 miles.
90
369000
2000
To tylko 500 mil.
06:23
And I went into the Registrar’s office and --
91
371000
4000
Więc poszedłem do sekretariatu i...
06:32
"What, what, what?"
92
380000
2000
Co, co, co?
06:34
I had a newspaper clipping.
93
382000
3000
Miałem wycinek z gazety.
06:37
"Oh, so you really want to go to school here?
94
385000
2000
Oh, więc naprawdę chcesz chodzić tu do szkoły?
06:39
You don’t …?
95
387000
2000
Ty nie...?
06:41
We have a special program for you." They did.
96
389000
3000
Mamy dla ciebie specjalny program. I mieli.
06:44
And in those two years, I graduated with my first degree -- a bachelor’s degree.
97
392000
5000
Podczas tych dwóch lat, zdobyłem swój pierwszy stopień naukowy - licencjat.
06:49
And my father came out, he was so proud.
98
397000
3000
Mój ojciec pojawił się, był taki dumny.
06:52
He said, "Listen, we’re really proud of you son,
99
400000
3000
Powiedział: "Słuchaj, jesteśmy z ciebie, synu, naprawdę dumni,
06:55
but what are you going to do with a bachelor’s degree?
100
403000
2000
ale co zamierzasz zrobić z tym licencjatem?
06:57
You don’t ride in cars, you don’t talk --
101
405000
2000
Nie jeździsz samochodem, nie mówisz,
06:59
you’re going to have to do those things."
102
407000
2000
będziesz musiał robić te rzeczy."
07:01
(Laughter)
103
409000
2000
(Śmiech)
07:03
I hunched my shoulder, I picked my backpack up again
104
411000
2000
Zgarbiłem ramiona, podniosłem znowu mój plecak
07:05
and I started walking.
105
413000
2000
i zacząłem chodzić.
07:09
I walked all the way up to Port Townsend, Washington, where I built a wooden boat,
106
417000
5000
Przeszedłem całą drogę aż do Port Townsend, w stanie Waszyngton, gdzie zbudowałem drewnianą łódź,
07:14
rode it across Puget Sound
107
422000
3000
przemierzyłem nią Puget Sound.
07:17
and walked across Washington [to] Idaho and down to Missoula, Montana.
108
425000
5000
Idaho... Przeszedłem przez Waszyngton, Idaho i do Missoula, w Montanie.
07:22
I had written the University of Montana two years earlier
109
430000
4000
Napisałem do Uniwersytetu w Montanie dwa lata wcześniej
07:26
and said I'd like to go to school there.
110
434000
3000
i powiedziałem, że chciałbym się tam uczyć.
07:29
I said I'd be there in about two years.
111
437000
3000
I że będę tam za około dwa lata.
07:32
(Laughter)
112
440000
2000
(Śmiech)
07:34
And I was there. I showed up in two years and they --
113
442000
3000
I byłem tam. Pojawiłem się po dwóch latach i oni...
07:37
I tell this story because they really helped me.
114
445000
2000
Opowiadam tę historię, bo naprawdę mi pomogli.
07:39
There are two stories in Montana.
115
447000
2000
Są dwie historie z Montany.
07:43
The first story is I didn’t have any money -- that’s a sign I used a lot.
116
451000
3000
Pierwsza - że nie miałem żadnych pieniędzy...to znak, którego dużo używałem.
07:46
And they said,"Don't worry about that."
117
454000
3000
A oni powiedzieli: "Nie martw się o to."
07:49
The director of the program said, "Come back tomorrow."
118
457000
3000
Dyrektor programu powiedział: "Wróć jutro."
07:52
He gave me 150 dollars,
119
460000
2000
Dał mi 150 dolarów.
07:54
and he said, "Register for one credit.
120
462000
3000
i powiedział: "Zarejestruj się na jedne zajęcia.
07:57
You’re going to go to South America, aren’t you?"
121
465000
2000
Wybierasz się do Ameryki Południowej, co nie?"
07:59
And I said --
122
467000
2000
I powiedziałem...
08:01
Rivers and lakes, the hydrological systems, South America.
123
469000
4000
Jeziora i rzeki, systemy hydrologiczne, Ameryka Południowa.
08:05
So I did that.
124
473000
3000
Więc to zrobiłem.
08:08
He came back; he said to me,
125
476000
2000
Wrócił i powiedział do mnie,
08:10
"OK John, now that you've registered for that one credit,
126
478000
4000
powiedział: "OK John, teraz, jak już się zarejestrowałeś na te zajęcia,
08:14
you can have a key to an office, you can matriculate --
127
482000
3000
możesz mieć klucz do biura, możesz zdawać egzaminy...
08:17
you’re matriculating, so you can use the library.
128
485000
2000
Zdajesz egzaminy, więc możesz korzystać z biblioteki.
08:19
And what we’re going to do
129
487000
1000
Więc to co zrobimy,
08:20
is, we’re going to have all of the professors allow you to go to class.
130
488000
6000
to namówimy wszystkich profesorów, żeby pozwolili ci chodzić na zajęcia,
08:26
They’re going to save your grade,
131
494000
2000
zapiszą twoje oceny
08:28
and when we figure out how to get you the rest of the money,
132
496000
2000
i kiedy wymyślimy, skąd wziąć resztę pieniędzy,
08:30
then you can register for that class and they’ll give you the grade."
133
498000
7000
zarejestrujesz się na te zajęcia i dostaniesz oceny."
08:37
Wow, they don’t do that in graduate schools, I don’t think.
134
505000
3000
Wow, nie robią tego w szkołach wyższych, nie sądzę.
08:40
But I use that story because they really wanted to help me.
135
508000
4000
Ale przytoczyłem tę historię, ponieważ naprawdę chcieli mi pomóc.
08:44
They saw that I was really interested in the environment,
136
512000
3000
Zobaczyli, że naprawdę interesuję się środowiskiem
08:47
and they really wanted to help me along the way.
137
515000
2000
i naprawdę chcieli mi przy tym pomóc.
08:49
And during that time, I actually taught classes without speaking.
138
517000
5000
Przez ten czas, uczyłem nie mówiąc.
08:54
I had 13 students when I first walked into the class.
139
522000
3000
Miałem 13 studentów, kiedy pierwszy raz wszedłem do klasy
08:57
I explained, with a friend who could interpret my sign language,
140
525000
6000
i wytłumaczyłem przez przyjaciela, który mógł tłumaczyć mój język znaków,
09:03
that I was John Francis, I was walking around the world,
141
531000
2000
że jestem John Francis, że chodziłem po świecie,
09:05
I didn’t talk and this was the last time
142
533000
1000
że nie mówię i że to ostatni raz,
09:06
this person’s going to be here interpreting for me.
143
534000
3000
kiedy ktoś będzie dla mnie tłumaczył.
09:09
All the students sat around and they went ...
144
537000
3000
Wszyscy studenci usiedli i zrobili...
09:12
(Laughter)
145
540000
5000
(Śmiech)
09:17
I could see they were looking for the schedule,
146
545000
2000
Widziałem, że patrzą na rozkład zajęć,
09:19
to see when they could get out.
147
547000
2000
żeby zobaczyć, kiedy będą mogli się wycofać.
09:21
They had to take that class with me.
148
549000
4000
Musieli wziąć te zajęcia ze mną.
09:25
Two weeks later, everyone was trying to get into our class.
149
553000
3000
Dwa tygodnie później, wszyscy próbowali dostać się na nasze zajęcia.
09:28
And I learned in that class -- because I would do things like this ...
150
556000
4000
I nauczyłem się w tej klasie... ponieważ robiłem takie rzeczy...
09:32
and they were all gathered around, going, "What's he trying to say?"
151
560000
2000
i wszyscy siedzili dookoła, zgadując, co on próbuje powiedzieć?
09:34
"I don't know, I think he's talking about clear cutting." "Yeah, clear cutting."
152
562000
5000
Nie wiem, myślę, że mówi o wycince. Tak, o wycince.
09:39
"No, no, no, that's not clear cutting, that’s -- he's using a handsaw."
153
567000
3000
Nie, nie, nie, to nie jest wycinka, to jest... on używa piły.
09:43
"Well, you can’t clearcut with a ..."
154
571000
3000
Cóż, nie możesz zrobić wycinki z...
09:46
"Yes, you can clear cut ..."
155
574000
2000
Tak, możesz zrobić wycinkę...
09:48
"No, I think he’s talking about selective forestry."
156
576000
2000
Nie, myślę, że on mówi o leśnictwie selektywnym.
09:50
Now this was a discussion class and we were having a discussion.
157
578000
4000
To były zajęcia dyskusyjne i dyskutowaliśmy.
09:54
I just backed out of that, you know, and I just kind of kept the fists from flying.
158
582000
3000
Ja po prostu wycofywałem się z tego i wiecie, pilnowałem, żeby nie doszło do bójki.
09:57
But what I learned was that sometimes I would make a sign
159
585000
4000
Ale nauczyłem się, że czasami, kiedy robiłem jakiś znak,
10:01
and they said things that I absolutely did not mean,
160
589000
4000
oni mówili rzeczy, których zupełnie nie miałem na myśli,
10:05
but I should have.
161
593000
2000
a powinienem mieć.
10:07
And so what came to me is, if you were a teacher
162
595000
5000
Więc doszedłem do tego, że jeśli jesteś nauczycielem
10:12
and you were teaching, if you weren’t learning
163
600000
3000
i jeśli uczysz, to jeśli nie uczysz się sam,
10:15
you probably weren’t teaching very well.
164
603000
2000
prawdopodobnie uczysz niezbyt dobrze.
10:17
And so I went on.
165
605000
2000
Więc kontynuowałem.
10:19
My dad came out to see me graduate
166
607000
2000
Mój tata pojawił się, żeby zobaczyć, jak kończę studia
10:21
and, you know, I did the deal,
167
609000
2000
i, wiecie, dobiłem interesu,
10:23
and my father said, "We’re really proud of you son, but ... "
168
611000
2000
więc mój ojciec powiedział: "Jesteśmy z ciebie naprawdę dumni, synu, ale..."
10:25
You know what went on,
169
613000
2000
Wiecie, jak to szło.
10:27
he said, "You’ve got to start riding and driving and start talking.
170
615000
3000
powiedział: "Musisz zacząć jeździć i zacząć mówić
10:30
What are you going to do with a master’s degree?"
171
618000
2000
Co zrobisz z tą magisterką?"
10:32
I hunched my shoulder, I got my backpack
172
620000
2000
Zgarbiłem się, wziąłem plecak
10:34
and I went on to the University of Wisconsin.
173
622000
2000
i poszedłem na Uniwersytet Wisconsin.
10:37
I spent two years there writing on oil spills.
174
625000
5000
Spędziłem tam dwa lata pisząc o wyciekach ropy.
10:42
No one was interested in oil spills.
175
630000
2000
Nikt się nie interesował wyciekami ropy.
10:44
But something happened --
176
632000
2000
Ale coś się wydarzyło...
10:47
Exxon Valdez.
177
635000
2000
Exxon Valdez.
10:50
And I was the only one in the United States writing on oil spills.
178
638000
4000
A ja byłem jedynym w Stanach piszącym o wyciekach ropy.
10:54
My dad came out again.
179
642000
2000
Mój tata znowu się pojawił.
10:56
He said, "I don't know how you do this, son --
180
644000
2000
Powiedział: "Nie wiem, jak to, synu, robisz,
10:58
I mean, you don't ride in cars, you don’t talk.
181
646000
3000
znaczy, nie jeździsz samochodami, nie mówisz.
11:01
My sister said maybe I should leave you alone,
182
649000
2000
Moja siostra powiedziała, że może powinienem dać ci spokój.
11:03
because you seem to be doing a lot better
183
651000
2000
bo wydaje się, że idzie ci o wiele lepiej,
11:05
when you’re not saying anything."
184
653000
2000
kiedy nic nie mówisz.
11:07
(Laughter)
185
655000
3000
(Śmiech)
11:10
Well, I put on my backpack again.
186
658000
2000
Cóż, znowu założyłem mój plecak.
11:12
I put my banjo on and I walked all the way to the East Coast,
187
660000
2000
Wziąłem banjo i przeszedłem aż na Wschodnie Wybrzeże,
11:14
put my foot in the Atlantic Ocean --
188
662000
2000
zanurzyłem stopę w Atlantyku --
11:16
it was seven years and one day it took me to walk across the United States.
189
664000
4000
Przejście przez Stany zajęło mi siedem lat i jeden dzień.
11:22
And on Earth Day, 1990 --
190
670000
5000
I w Dniu Ziemi, 1990,
11:27
the 20th anniversary of Earth Day -- that’s when I began to speak.
191
675000
3000
w dwudziestą rocznicę Dnia Ziemi, wtedy zacząłem mówić.
11:30
And that’s why I said, "Thank you for being here."
192
678000
2000
I dlatego powiedziałem: "Dziękuję, że tu jesteście."
11:32
Because it's sort of like that tree in the forest falling;
193
680000
4000
Ponieważ to tak, jak z tym drzewem upadającym w lesie,
11:36
and if there's no one there to hear, does it really make a sound?
194
684000
3000
jeśli nie ma nikogo, kto by je słyszał, czy naprawdę wydaje dźwięk?
11:39
And I’m thanking you, and I'm thanking my family
195
687000
3000
Dziękuję wam i dziękuję mojej rodzinie,
11:42
because they had come to hear me speak.
196
690000
2000
ponieważ przyszli usłyszeć, jak mówię.
11:44
And that’s communication.
197
692000
3000
I to jest komunikacja.
11:47
And they also taught me about listening -- that they listened to me.
198
695000
6000
Oni również nauczyli mnie o słuchaniu, że słuchali mnie.
11:53
And it’s one of those things that came out of the silence,
199
701000
4000
I to jedna z tych rzeczy, które wynikają z ciszy,
11:57
the listening to each other.
200
705000
2000
słuchanie się wzajemnie.
11:59
Really, very important --
201
707000
2000
Naprawdę, bardzo ważne...
12:01
we need to listen to each other.
202
709000
3000
powinniśmy słuchać się wzajemnie.
12:04
Well, my journey kept going on.
203
712000
2000
Cóż, moja podróż trwała.
12:06
My dad said, "That’s one,"
204
714000
3000
Mój tata powiedział: "To jedno"
12:09
and I still didn’t let that go.
205
717000
3000
a ja nadal nie odpuściłem.
12:12
I worked for the Coastguard, was made a U.N. Goodwill Ambassador.
206
720000
3000
Pracowałem dla Straży Wybrzeża, zostałem Ambasadorem Dobrej Woli UNICEF.
12:15
I wrote regulations for the United States --
207
723000
3000
Pisałem rozporządzenia dla Stanów Zjednoczonych...
12:18
I mean, I wrote oil spill regulations.
208
726000
2000
To znaczy, pisałem rozporządzenia dotyczące wycieków ropy.
12:20
20 years ago, if someone had said to me,
209
728000
4000
To znaczy, gdyby 20 lat temu ktoś do mnie powiedział:
12:24
"John, do you really want to make a difference?"
210
732000
3000
"John, chcesz zrobić coś naprawdę znaczącego?"
12:27
"Yeah, I want to make a difference."
211
735000
1000
"Tak, chciałbym zrobić coś znaczącego."
12:28
He said, "You just start walking east;
212
736000
2000
On na to: "Po prostu zacznij iść na wschód,
12:30
get out of your car and just start walking east."
213
738000
3000
wyjdź z samochodu i po prostu zacznij iść na wschód."
12:33
And as I walked off a little bit, they'd say, "Yeah, and shut up, too."
214
741000
4000
A jakbym już kawałek przeszedł, powiedziałby: "Tak, i jeszcze się zamknij.
12:37
(Laughter)
215
745000
3000
(Śmiech)
12:40
"You’re going to make a difference, buddy."
216
748000
2000
Zrobisz coś znaczącego, bracie."
12:42
How could that be, how could that be?
217
750000
3000
Jak to możliwe, jak to możliwe?
12:45
How could doing such a simple thing like walking and not talking
218
753000
4000
Jak to możliwe, że zrobienie takiej prostej rzeczy jak chodzenie i nie mówienie
12:49
make a difference?
219
757000
2000
robi różnicę?
12:51
Well, my time at the Coast Guard was a really good time.
220
759000
4000
Cóż, czas jaki spędziłem w Straży Wybrzeża był naprawdę dobry.
12:55
And after that -- I only worked one year --
221
763000
3000
A po tym - pracowałem tylko jeden rok -
12:58
I said, "That's enough. One year's enough for me to do that."
222
766000
4000
powiedziałem: "To już wystarczy, rok to dla mnie dosyć na robienie tego."
13:02
I got on a sailboat and I sailed down to the Caribbean,
223
770000
3000
Wszedłem na żaglówkę i pożeglowałem na Karaiby
13:05
and walked through all of the islands, and to Venezuela.
224
773000
7000
i przeszedłem przez całe wyspy i do Wenezueli.
13:12
And you know, I forgot the most important thing,
225
780000
4000
I wiecie, zapomniałem najważniejszej rzeczy,
13:16
which is why I started talking, which I have to tell you.
226
784000
5000
czyli dlaczego zacząłem mówić, co muszę wam powiedzieć.
13:21
I started talking because I had studied environment.
227
789000
5000
Zacząłem mówić, ponieważ studiowałem ochronę środowiska,
13:26
I’d studied environment at this formal level,
228
794000
4000
badałem ochronę środowiska na tym poziomie, na poziomie oficjalnym,
13:30
but there was this informal level.
229
798000
2000
ale był jeszcze poziom nieoficjalny.
13:32
And the informal level --
230
800000
3000
A na poziomie nieoficjalnym --
13:35
I learned about people, and what we do and how we are.
231
803000
6000
Uczyłem się o ludziach, co robimy i jacy jesteśmy.
13:41
And environment changed from just being about trees and birds
232
809000
3000
Ochrona środowiska zmieniła się od bycia po prostu o drzewach i ptakach
13:44
and endangered species to being about how we treated each other.
233
812000
6000
i zagrożonych gatunkach do bycia o tym, jak się wzajemnie traktujemy.
13:50
Because if we are the environment,
234
818000
2000
Ponieważ jeśli to my jesteśmy środowiskiem,
13:52
then all we need to do is look around us
235
820000
2000
wtedy wystarczy, jeśli rozejrzymy się dookoła
13:54
and see how we treat ourselves and how we treat each other.
236
822000
5000
i zobaczymy jak traktujemy siebie samych i jak traktujemy innych.
13:59
And so that’s the message that I had.
237
827000
4000
I to jest przesłanie, które miałem.
14:03
And I said, "Well, I'm going to have to spread that message."
238
831000
2000
Powiedziałem: "Cóż, będę musiał szerzyć to przesłanie."
14:05
And I got in my sailboat, sailed all the way through the Caribbean --
239
833000
4000
Więc wsiadłem na moją żaglówkę, przepłynąłem całą drogę przez Karaiby --
14:09
it wasn't really my sailboat, I kind of worked on that boat --
240
837000
4000
To nie była tak naprawdę moja żaglówka, tak jakby pracowałem na tej łodzi --
14:13
got to Venezuela and I started walking.
241
841000
4000
dotarłem do Wenezueli i zacząłem chodzić.
14:17
This is the last part of this story, because it’s how I got here,
242
845000
3000
To ostatnia część tej historii, ponieważ w ten sposób dotarłem tutaj,
14:20
because I still didn't ride in motorized vehicles.
243
848000
3000
ponieważ nadal nie jeździłem pojazdami zmotoryzowanymi.
14:23
I was walking through El Dorado -- it's a prison town, famous prison,
244
851000
7000
Szedłem przez El Dorado -- to miasto więzienne, sławne więzienie,
14:30
or infamous prison -- in Venezuela, and I don’t know what possessed me,
245
858000
5000
lub niesławne więzienie -- w Wenezueli, i nie wiem, co mnie opętało,
14:35
because this was not like me.
246
863000
2000
ponieważ to było zupełnie nie jak ja.
14:37
There I am, walking past the guard gate and the guard stops and says,
247
865000
7000
Jestem tam, przechodzę przez bramę i strażnik zatrzymuje się i mówi:
14:44
"Pasaporte, pasaporte," and with an M16 pointed at me.
248
872000
5000
"Pasaporte, pasaporte" z M16 skierowanym w moją stronę.
14:49
And I looked at him and I said, "Passport, huh?
249
877000
4000
Spojrzałem na niego i powiedziałem: "Paszport, hm,
14:53
I don't need to show you my passport. It’s in the back of my pack.
250
881000
3000
nie musze pokazywać ci mojego paszportu, jest z tyłu plecaka.
14:56
I'm Dr. Francis; I'm a U.N. Ambassador and I'm walking around the world."
251
884000
6000
Jestem Dr. Francis, jestem Ambasadorem UNICEF i chodzę po świecie."
15:02
And I started walking off.
252
890000
2000
I zacząłem odchodzić.
15:04
What possessed me to say this thing?
253
892000
2000
Co mnie opętało, żeby to powiedzieć?
15:09
The road turned into the jungle.
254
897000
2000
Droga zmieniła się w dżunglę.
15:11
I didn’t get shot.
255
899000
2000
Nie zastrzelono mnie.
15:13
And I got to -- I start saying, "Free at last --
256
901000
4000
I dotarłem do -- Zacząłem mówić, nareszcie wolny,
15:17
thank God Almighty, I’m free at last."
257
905000
3000
dzięki Bogu Wszechmogącemu, jestem nareszcie wolny.
15:24
"What was that about," I’m saying. What was that about?
258
912000
3000
O co w tym chodziło, mówię, o co chodziło?
15:27
It took me 100 miles to figure out that, in my heart, in me,
259
915000
8000
Zabrało mi 100 mil, żeby zrozumieć, że w głębi serca, we mnie,
15:35
I had become a prisoner.
260
923000
3000
stałem się więźniem.
15:38
I was a prisoner and I needed to escape.
261
926000
4000
Byłem więźniem i potrzebowałem uciec.
15:42
The prison that I was in was the fact that I did not drive
262
930000
6000
Więzieniem, w którym byłem, był fakt, że nie jeździłem
15:48
or use motorized vehicles.
263
936000
2000
czy nie używałem pojazdów zmotoryzowanych.
15:50
Now how could that be?
264
938000
2000
Jak to możliwe?
15:52
Because when I started, it seemed very appropriate to me
265
940000
4000
Ponieważ kiedy zaczynałem, wydawało mi się bardzo odpowiednie,
15:56
not to use motorized vehicles.
266
944000
2000
żeby nie używać pojazdów zmotoryzowanych.
15:58
But the thing that was different
267
946000
2000
Ale to, co było inne,
16:00
was that every birthday, I asked myself about silence,
268
948000
3000
to że w każde urodziny, pytałem siebie samego o ciszę,
16:03
but I never asked myself about my decision to just use my feet.
269
951000
8000
ale nigdy nie zapytałem siebie o moją decyzję, by używać tylko stóp.
16:11
I had no idea I was going to become a U.N. Ambassador.
270
959000
3000
Nie miałem pojęcia, że zostanę Ambasadorem UNICEF.
16:14
I had no idea I would have a Ph.D.
271
962000
4000
Nie miałem pojęcia, że będę miał doktorat.
16:18
And so I realized that I had a responsibility to more than just me,
272
966000
6000
Więc zdałem sobie sprawę, że odpowiadam za więcej niż tylko siebie,
16:24
and that I was going to have to change.
273
972000
2000
i że będę musiał się zmienić.
16:26
You know, we can do it.
274
974000
3000
Wiecie, możemy to zrobić.
16:29
I was going to have to change.
275
977000
2000
Musiałem się zmienić.
16:31
And I was afraid to change,
276
979000
2000
I bałem się zmienić,
16:33
because I was so used to the guy who only just walked.
277
981000
3000
ponieważ tak się przyzwyczaiłem do kogoś, kto tylko chodził.
16:36
I was so used to that person that I didn’t want to stop.
278
984000
6000
Tak bardzo się przyzwyczaiłem do tej osoby, że nie chciałem przestać.
16:42
I didn’t know who I would be if I changed.
279
990000
3000
Nie wiedziałem, kim będę, jeśli się zmienię.
16:45
But I know I needed to.
280
993000
3000
Ale wiedziałem, że muszę.
16:48
I know I needed to change, because it would be the only way
281
996000
4000
Wiedziałem, że potrzebuję się zmienić, ponieważ to jedyny sposób,
16:52
that I could be here today.
282
1000000
2000
abym mógł dzisiaj być tutaj.
16:56
And I know that a lot of times
283
1004000
3000
Wiem, że wielokrotnie
16:59
we find ourselves in this wonderful place where we’ve gotten to,
284
1007000
4000
znajdujemy się w tym wspaniałym miejscu, do którego dotarliśmy,
17:03
but there’s another place for us to go.
285
1011000
3000
ale jest kolejne miejsce dla nas do pójścia.
17:06
And we kind of have to leave behind the security of who we’ve become,
286
1014000
6000
I musimy jakby opuścić bezpieczeństwo tego, kim się staliśmy,
17:12
and go to the place of who we are becoming.
287
1020000
7000
i iść tam, gdzie jest ten, kim się dopiero stajemy.
17:19
And so, I want to encourage you to go to that next place,
288
1027000
9000
Dlatego chcę zachęcić was, byście szli do tego kolejnego miejsca,
17:28
to let yourself out of any prison that you might find yourself in,
289
1036000
5000
byście wydostali się z każdego więzienia, w jakim moglibyście się znaleźć,
17:33
as comfortable as it may be, because we have to do something now.
290
1041000
8000
jak by nie było wygodne, ponieważ musimy coś zrobić teraz.
17:41
We have to change now.
291
1049000
3000
Musimy się zmienić teraz.
17:47
As our former Vice President said,
292
1055000
5000
Jak nasz poprzedni Vice-prezydent powiedział:
17:52
we have to become activists.
293
1060000
2000
"Musimy się stać aktywistami."
17:56
So if my voice can touch you,
294
1064000
4000
Więc, jeśli mój głos może was poruszyć,
18:00
if my actions can touch you, if my being here can touch you,
295
1068000
4000
jeśli moje czyny was mogą poruszyć, jeśli moje bycie tutaj może was poruszyć,
18:04
please let it be.
296
1072000
2000
proszę, pozwólcie na to.
18:06
And I know that all of you have touched me
297
1074000
5000
I wiem, że wy wszyscy poruszyliście mnie,
18:11
while I’ve been here.
298
1079000
3000
kiedy tutaj byłem.
18:16
So, let’s go out into the world
299
1084000
3000
Więc wyjdźmy w świat,
18:19
and take this caring, this love, this respect
300
1087000
3000
biorąc tę troskę, tę miłość, ten szacunek,
18:22
that we’ve shown each other right here at TED,
301
1090000
5000
które okazywaliśmy sobie wzajemnie tutaj na TED,
18:27
and take this out into the world.
302
1095000
2000
i wynieśmy to w świat.
18:29
Because we are the environment,
303
1097000
5000
Ponieważ my jesteśmy środowiskiem,
18:34
and how we treat each other
304
1102000
3000
a to jak się wzajemnie traktujemy,
18:37
is really how we’re going to treat the environment.
305
1105000
5000
to jak będziemy tak naprawdę traktować środowisko.
18:42
So I want to thank you for being here
306
1110000
4000
Więc chcę wam podziękować za bycie tutaj
18:46
and I want to end this in five seconds of silence.
307
1114000
5000
i chcę zakończyć na pięciu sekundach ciszy.
18:59
Thank you.
308
1127000
2000
Dziękuję.
19:01
(Applause)
309
1129000
18000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
John Francis - Planet walkerJohn Francis walks the Earth, carrying a message of careful, truly sustainable development and respect for our planet.
Why you should listen
One day in 1983, John Francis stepped out on a walk. For the next 22 years, he trekked and sailed around North and South America, carrying a message of respect for the Earth -- for 17 of those years, without speaking. During his monumental, silent trek, he earned
an MA in environmental studies and a PhD in land resources.
Today his Planetwalk foundation consults on sustainable development and works with educational groups to teach kids about the environment.
John Francis | Speaker | TED.com