TED2011
Bill Gates: How state budgets are breaking US schools
Bill Gates: Bugjeti shtetror po dëmton shkollat në Amerikë
Filmed:
Readability: 3.7
2,067,047 views
Sistemi shkollorë Amerikan është themeluar nga 50 shtete. Në këtë bised të zjarrt, Bill Gates thotë se bugjeti është duke u shkurtuar me disa trike financjare të cilat po e shkatrrojnë sistemin shendetësor dhe pensionet të barazuar me një deficit -- me financimin e edukimit deri në bugjetin e fundit.
Bill Gates - Philanthropist
A passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation. Full bio
A passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Well, this is about state budgets.
0
0
2000
Mirë, kjo është rreth bugjetit të shtetit.
00:17
This is probably the most boring topic
1
2000
3000
Ndoshta kjo është tema më e merzitshme
00:20
of the whole morning.
2
5000
2000
e gjithë këtij mëngjesi.
00:22
But I want to tell you, I think it's an important topic
3
7000
3000
Por unë dëshiroj t'ju them se me të vertet është një tem shumë e rendësishme
00:25
that we need to care about.
4
10000
3000
për të cilen duhet të kujdesemi ne.
00:28
State budgets
5
13000
2000
Bugjeti shtetror
00:30
are big, big money --
6
15000
3000
janë para të mëdha, shumë të mëdha--
00:33
I'll show you the numbers --
7
18000
2000
Do t'ju tregoj numrat --
00:35
and they get very little scrutiny.
8
20000
3000
dhe ata janë shumë të kujdeseshum
00:38
The understanding is very low.
9
23000
3000
Kuptimi i këtoj është shumë i ulët.
00:41
Many of the people involved
10
26000
2000
Shumica e njerëzve të përfshir
00:43
have special interests or short-term interests
11
28000
2000
kanë një interes të veqant apo një interes të shkurtër
00:45
that get them not thinking
12
30000
2000
të cilat i qojnë ata jo të mendojnë
00:47
about what the implications of the trends are.
13
32000
3000
se cilat janë implikimet e trendeve.
00:51
And these budgets
14
36000
2000
Dhe këto bugjete
00:53
are the key for our future;
15
38000
2000
janë kyqe për të ardhmen tonë;
00:55
they're the key for our kids.
16
40000
2000
janë kyqe për fëmijet tanë.
00:57
Most education funding --
17
42000
2000
Shumica e fondeve të edukimit--
00:59
whether it's K through 12,
18
44000
2000
nëse është K deri 12,
01:01
or the great universities or community colleges --
19
46000
3000
apo universitetet e shkëlqyshme apo kolegjet e komuniteteve --
01:04
most of the money for those things
20
49000
2000
shumica e parave për këto gjëra
01:06
is coming out of these state budgets.
21
51000
3000
vjen jashtë bugjetit shtetror.
01:09
But we have a problem.
22
54000
2000
Mirpo ne kami një problem.
01:11
Here's the overall picture.
23
56000
2000
Ja ku është e përgjithshmja.
01:13
U.S. economy is big --
24
58000
3000
Ekonomika Amerikane është e madhe --
01:16
14.7 trillion.
25
61000
2000
14.7 triljonë dollarë.
01:18
Now out of that pie,
26
63000
2000
Tani jasht kësaj pite,
01:20
the government spends 36 percent.
27
65000
3000
qeveria shpenzonë 36 përqind.
01:23
So this is combining the federal level,
28
68000
2000
Pra kjo kombinon nivelin federal,
01:25
which is the largest,
29
70000
2000
i cili është më i madhi,
01:27
the state level and the local level.
30
72000
2000
niveli shtetror dhe ai lokalë.
01:29
And it's really in this combined way
31
74000
2000
dhe më të vertet kjo në menyren e kombinuar
01:31
that you get an overall sense of what's going on,
32
76000
2000
në të cilen ju fitoni një sens se qfarë është duke ndodhur,
01:33
because there's a lot of complex things
33
78000
2000
spese ka shumë gjëra komplekse
01:35
like Medicaid and research money
34
80000
2000
sikurse kujdesi shendetësor dhe parat për kërkimet
01:37
that flow across those boundaries.
35
82000
3000
rrjedha rreth ketyre kufinjëve.
01:40
But we're spending 36 percent.
36
85000
2000
mirpo ne jemi duke shpenzuar 36 përqind.
01:42
Well what are we taking in?
37
87000
2000
Mirë qfarë po flasim ne ?
01:44
Simple business question.
38
89000
2000
Pyetje e thjesht biznesi.
01:46
Answer is 26 percent.
39
91000
3000
Përgjigjëja është 26 përqind.
01:50
Now this leaves 10 percent deficit,
40
95000
5000
Tani kjo lejonë 10 përqind deficit,
01:55
sort of a mind-blowing number.
41
100000
3000
numra që ta shkulin kokën.
01:58
And some of that, in fact, is due to the fact
42
103000
3000
Dhe disa prej tyre, në fakt janë si rrjedhojë
02:01
that we've had an economic recession.
43
106000
2000
që kishim një recesion ekonomik.
02:03
Receipts go down,
44
108000
2000
Faturat shkuan posht,
02:05
some spending programs go up,
45
110000
2000
disa program ,shpenzimet e tyre i rritën,
02:07
but most of it is not because of that.
46
112000
3000
mirpo shumica e tyre nuk është për atë arsyeje.
02:10
Most of it is because of ways
47
115000
2000
Shumica e tyre është sepse mënyra
02:12
that the liabilities are building up
48
117000
2000
në të cilat detyrimet janë të ndërtuar
02:14
and the trends,
49
119000
2000
dhe trendet,
02:16
and that creates a huge challenge.
50
121000
3000
dhe ato krijojnë një sfidë të madhe.
02:19
In fact, this is the forecast picture.
51
124000
3000
Faktikishtë kjo është një fotografi e së ardhmes.
02:22
There are various things in here:
52
127000
2000
Janë disa gjëra te ndryshme brenda kësaj:
02:24
I could say we might raise more revenue,
53
129000
2000
Unë mund te them ne mund te fitojmë më shum profit,
02:26
or medical innovation will make the spending even higher.
54
131000
4000
apo inovacioni i medicines mund te rrit shpenzimet edhe më tepër.
02:30
It is an increasingly difficult picture,
55
135000
3000
Është një fotografi e vështir në rritje,
02:33
even assuming the economy does quite well --
56
138000
3000
edhe po të besojmë se ekonomija do të shkoi mirë --
02:36
probably better than it will do.
57
141000
3000
ndoshta edhe më mirë sesa do të jetë.
02:39
This is what you see
58
144000
2000
Kjo është qfar ju shihni
02:41
at this overall level.
59
146000
2000
tek niveli i përgjithëshem.
02:43
Now how did we get here?
60
148000
2000
Tani si i'a arritëm të vijmë deri këtu?
02:45
How could you have a problem like this?
61
150000
3000
Si mundem të kemi një problem sikurse ky?
02:48
After all, at least on paper,
62
153000
3000
Pas terë kësaj, të pakten në fletra,
02:51
there's this notion that these state budgets are balanced.
63
156000
3000
është një nocjonë se bugjeti shtetrorë është balancuar.
02:54
Only one state says
64
159000
2000
Vetem një shtet thotë
02:56
they don't have to balance the budget.
65
161000
2000
nuk duhen ta balancojnë bugjetin.
02:58
But what this means actually
66
163000
2000
Mirpo qfarë kuptimi ka kjo
03:00
is that there's a pretense.
67
165000
2000
është sikur te jetë një pretendim.
03:02
There's no real, true balancing going on,
68
167000
3000
Nuk ka asgjë reale, nuk është ndonje balancë i vërtet,
03:05
and in a sense, the games they play to hide that
69
170000
4000
dhe në kuptimin e mirë të lojes që ata po luajnë për ta fshehurë
03:09
actually obscure the topic so much
70
174000
2000
temën aq shumë
03:11
that people don't see things
71
176000
2000
sepse njerëzit nuk i shohni gjërat
03:13
that are actually pretty straight-forward challenges.
72
178000
4000
të cilat janë shumë të thjeshta dhe sfiduese.
03:17
When Jerry Brown was elected,
73
182000
2000
Kur Jerry Brown ishte zgjedhur,
03:19
this was the challenge that was put to him.
74
184000
2000
kjo ishte sfida e vendosur për të.
03:21
That is, through various gimmicks and things,
75
186000
3000
Me disa gimika dhe gjëra tjera,
03:24
a so-called balanced budget
76
189000
3000
të quajtura bugjeti i balancuar
03:27
had led him to have 25 billion missing
77
192000
4000
e lanë atë të humbas 25 miljard
03:31
out of the 76 billion in proposed spending.
78
196000
3000
jasht 76 miljardve të propozuar për shpenzime.
03:34
Now he's put together some thoughts:
79
199000
2000
Tani ajo vendosi disa mendime
03:36
About half of that he'll cut,
80
201000
3000
rreth se gjysmen e tyre ai do ti zbraze
03:39
another half,
81
204000
2000
ndërsa gjysmën tjeter,
03:41
perhaps in a very complex set of steps,
82
206000
2000
ndoshta në një komplet tjeter shumë më kompleks
03:43
taxes will be approved.
83
208000
2000
të taksave që do të aprovohen.
03:45
But even so,
84
210000
2000
Edhe pse,
03:47
as you go out into those future years,
85
212000
3000
kur të arrim tek këto vitet në të ardhmen,
03:50
various pension costs, health costs go up enough,
86
215000
3000
disa shpenzime të pensioneve, shpenzime të shëndetësis do të rriten aq shumë
03:53
and the revenue does not go up enough.
87
218000
3000
nderkaq fitimet nuk do të rriten dhe aq.
03:56
So you get a big squeeze.
88
221000
2000
Pra ju do të fitoni një zvoglim.
03:58
What were those things that allowed us to hide this?
89
223000
3000
Cilat ishtinë ato gjëra të cilat na lejuan ne ta fshehim këtë?
04:01
Well, some really nice little tricks.
90
226000
3000
disa trike të vogla
04:04
And these were somewhat noticed.
91
229000
2000
dhe këto ishin pothuajse të njohura.
04:06
The paper said, "It's not really balanced.
92
231000
2000
Letrat thoshin, "Nuk është me të vërtet e balancuar.
04:08
It's got holes.
93
233000
2000
Është disi e zvarritur.
04:10
It perpetuates deficit spending.
94
235000
2000
Është e nderlidhur me deficitin e shpenzimeve.
04:12
It's riddled with gimmicks."
95
237000
3000
Është e situr me grimca."
04:15
And really when you get down to it,
96
240000
3000
Dhe kur me të vërtet futeni fell kësaj pune,
04:18
the guys at Enron never would have done this.
97
243000
3000
djemat nga Enron-i nuk mund ta kishin berë këtë,
04:21
This is so blatant,
98
246000
2000
Kjo është shumë e dukëshme,
04:23
so extreme.
99
248000
3000
shumë ekstreme.
04:26
Is anyone paying attention
100
251000
2000
Është ndokush duke i vënë kujdes
04:28
to some of the things these guys do?
101
253000
3000
këtyre gjërave të cilat disa njerëz janë duke i berë?
04:31
They borrow money.
102
256000
2000
Ata huzojnë para.
04:33
They're not supposed to, but they figure out a way.
103
258000
2000
Ata nuk duhet ta bejnë këtë, mirpo e gjejnë një mënyr që i'a arrijnë.
04:35
They make you pay more in withholding
104
260000
2000
Ata ju bejnë juve të paguani më teper kur i mbani parat
04:37
just to help their cash flow out.
105
262000
2000
vetem për ti ndihmuar qarkullimit të parasë.
04:39
They sell off the assets.
106
264000
2000
I shesin asetet.
04:41
They defer the payments.
107
266000
3000
I shtyjnë pagesat.
04:44
They sell off the revenues from tobacco.
108
269000
2000
I shesin fitimet nga cigaret.
04:46
And California's not unique.
109
271000
2000
Karlifonia nuk është unike.
04:48
In fact, there's about five states that are worse
110
273000
2000
Në fakt, janë rreth pesë shtete të cilat janë shum keq
04:50
and only really four states
111
275000
2000
dhe jo vetem kater shtete
04:52
that don't face this big challenge.
112
277000
2000
të cilat nuk i shohin këto sfida.
04:54
So it's systemic across the entire country.
113
279000
3000
Pra është një vazhdueshmeri në të gjith shtetin.
04:57
It really comes from the fact
114
282000
2000
Vërtet vjen nga fakti
04:59
that certain long-term obligations --
115
284000
2000
se disa obligime afatgjate --
05:01
health care, where innovation makes it more expensive,
116
286000
3000
shërbimet shëndetsore, kur invacionet bëhen më të shtrenjëta,
05:04
early retirement and pension, where the age structure gets worse for you,
117
289000
3000
penzionimi i herëshum dhe pensionet, kur struktura e viteve bëhet me e keqe,
05:07
and just generosity --
118
292000
2000
dhe vetem shpirtzgjërsia --
05:09
that these mis-accounting things
119
294000
2000
që këto financa të gabuara
05:11
allow to develop over time,
120
296000
2000
lejojnë të zhvillohet për një periudh,
05:13
that you've got a problem.
121
298000
3000
që ju keni një problem.
05:16
This is the retiree health care benefits.
122
301000
2000
Ky është benifiti i sistemit penzioner.
05:18
Three million set aside, 62 billion dollar liability --
123
303000
3000
Tre milion janë vendosur jasht, 62 miljard dollar detyrime --
05:21
much worse than the car companies.
124
306000
2000
shumë më keq se kompanit e automobilave.
05:23
And everybody looked at that
125
308000
2000
dhe secili e shikon atë
05:25
and knew that that was headed toward a huge problem.
126
310000
3000
dhe e din që është duke shkuar drejt një problemi të madh.
05:28
The forecast for the medical piece alone
127
313000
2000
Prashikimet për pjesen medicjolale vetem
05:30
is to go from 26 percent of the budget
128
315000
2000
janë për të shkuar nga 26 përqind të bugjetit
05:32
to 42 percent.
129
317000
2000
në 42 përqind.
05:34
Well what's going to give?
130
319000
2000
Mirpo qfar do të na jap ky?
05:36
Well in order to accommodate that,
131
321000
2000
Në mundësi të akomodimit të këtij,
05:38
you would have to cut education spending in half.
132
323000
4000
ju duhet ta shkurtoni shpenzimet e edukimit për gjysmë.
05:42
It really is this young versus the old
133
327000
2000
Me të vërtetë është të rinjet kundrejt të vjeterve
05:44
to some degree.
134
329000
2000
deri diku.
05:46
If you don't change that revenue picture,
135
331000
3000
Nëse nuk e ndërroni planin e fitimit,
05:49
if you don't solve what you're doing in health care,
136
334000
2000
Nëse nuk e zgjidhni atë që jeni duke e bëre në sistemin e shëndetësisë,
05:51
you're going to be deinvesting in the young.
137
336000
3000
ju do të mos investoni në rini.
05:54
The great University of California university system,
138
339000
3000
Sistemi i madh i Universiteti i Karlifonisë
05:57
the great things that have gone on,
139
342000
2000
gjërat e mira që kanë ndodhur,
05:59
won't happen.
140
344000
2000
nuk do të ndodhin.
06:01
So far it's meant layoffs,
141
346000
2000
Deri më tani është lenë anash,
06:03
increased class sizes.
142
348000
2000
rritjen e madhësis së klasave.
06:05
Within the education community there's this discussion of,
143
350000
3000
Brenda komunitetit të edukimit është kjo bisedë ,
06:08
"Should it just be the young teachers who get laid off,
144
353000
2000
" Do të jetë vetem këta mësuesit e rinje të cilët do të përjashtohen,
06:10
or the less good teachers who get laid off?"
145
355000
2000
apo më pak mësues të mirë do të përjashtohen?"
06:12
And there's a discussion: if you're going to increase class sizes,
146
357000
3000
Dhe është një diskutim: Nëse do ti rrisni madhësinë e klasave,
06:15
where do you do that? How much effect does that have?
147
360000
3000
ku e bëni atë? Sa efekt do të ketë ajo?
06:18
And unfortunately, as you get into that, people get confused and think,
148
363000
3000
dhe fatkeqsishtë, sapo t'ju fusni kësaj pune, njerëzit bëhen konfuze dhe mendojnë,
06:21
well maybe you think that's okay.
149
366000
2000
ndoshta ju mendoni se është në rregullë.
06:23
In fact, no, education spending should not be cut.
150
368000
3000
Në fakt, JO, shpenzimet në edukim nuk duhet të zvoglohen.
06:26
There's ways, if it's temporary,
151
371000
2000
Është një mënyrë, nëse kjo është e përkheshme,
06:28
to minimize the impact,
152
373000
2000
për të minimizuar impaktin,
06:30
but it's a problem.
153
375000
2000
mirpo është një problem.
06:32
It's also really a problem for where we need to go.
154
377000
2000
Me të vërtet është një problem për ku duhet të shkojmë.
06:34
Technology has a role to play.
155
379000
2000
Tenologjia ka një rolë për të luajtur.
06:36
Well we need money to experiment with that,
156
381000
3000
Hmm, na duhen para për të eksperimentuar me të.
06:39
to get those tools in there.
157
384000
2000
Për të fituar këto vegla atje.
06:41
There's the idea of paying teachers for effectiveness,
158
386000
2000
Është një ide për ti paguar mësuesit për efektivitetin e berë,
06:43
measuring them, giving them feedback,
159
388000
2000
duke i maturë ata dhe t'ju japim përshtypje,
06:45
taking videos in the classroom.
160
390000
2000
duke regjistruar video nepër klasa.
06:47
That's something I think is very, very important.
161
392000
2000
Kjo është diqka shumë shumë e rëndësishme.
06:49
Well you have to allocate dollars
162
394000
2000
Ju duhet të grumbulloni dollarë
06:51
for that system
163
396000
2000
për atë sistem
06:53
and for that incentive pay.
164
398000
2000
dhe për këtë rritje të pageses.
06:55
In a situation where you have growth,
165
400000
2000
Në një situat ku keni rritje,
06:57
you put the new money into this.
166
402000
2000
ju duhet ti vëndosni parat e reja në të.
06:59
Or even if you're flat, you might shift money into it.
167
404000
2000
apo edhe nëse je në shtes ateher ju duhet të vëndosni para në të.
07:01
But with the type of cuts we're talking about,
168
406000
2000
Mirpo me këtë lloj zvoglimi për të cilin ne po flasim,
07:03
it will be far, far harder
169
408000
2000
do të jetë shum largë, dhe shumë vështir
07:05
to get these incentives for excellence,
170
410000
2000
për të fituar këto lakmime për një shërbim të shkelqyer,
07:07
or to move over
171
412000
2000
apo për të ber progras
07:09
to use technology in the new way.
172
414000
3000
për të perdorur teknologjin në një mënyr të re.
07:12
So what's going on?
173
417000
2000
Pra si po shkon?
07:14
Where's the brain trust
174
419000
2000
Ku është truri i besimit
07:16
that's in error here?
175
421000
2000
është një gabim këtu?
07:18
Well there really is no brain trust.
176
423000
3000
Mirpo nuk ka ndonje truë të besimit.
07:21
(Laughter)
177
426000
2000
(Qeshen)
07:23
It's sort of the voters. It's sort of us showing up.
178
428000
4000
Është një lloje votuesi. Është nje lloje sikurse ne jemi duke u ngritur.
07:27
Just look at this spending.
179
432000
2000
Vetem po ti shikoni shpenzimet.
07:29
California will spend over 100 billion,
180
434000
2000
Karlifonia do të shpenzojë më teper se 100 miljard,
07:31
Microsoft, 38,
181
436000
2000
Microsoft,38
07:33
Google, about 19.
182
438000
2000
GHoogle, rreth 19
07:35
The amount of IQ in good numeric analysis,
183
440000
3000
Shuma e IQ në një analizë të mirë numerike,
07:38
both inside Google and Microsoft
184
443000
2000
së bashku Google dhe Microsoft
07:40
and outside, with analysts and people of various opinions --
185
445000
3000
dhe jasht, me analistet dhe opinionet e njërzve të ndryshem --
07:43
should they have spent on that?
186
448000
2000
a duhet të shpenzojnë në atë?
07:45
No, they wasted their money on this. What about this thing? --
187
450000
2000
Jo, Ata shpenzuar parat e tyre në këtë. Po qfar ka rreth kësaj? --
07:47
it really is quite phenomenal.
188
452000
3000
është me të vërtet fenomenale.
07:50
Everybody has an opinion.
189
455000
2000
Secili ka një opinion.
07:52
There's great feedback.
190
457000
3000
Është një vlerësim i mirë.
07:55
And the numbers are used to make decisions.
191
460000
3000
Dhe numrat janë përdorur për të marrë vëndime.
07:58
If you go over the education spending and the health care spending --
192
463000
3000
Po ti shiqoni shpenzimet e eduimit dhe shpenzimet e kujdesit ndaj shëndetit --
08:01
particularly these long-term trends --
193
466000
3000
në veqant këto trende afatgjate --
08:04
you don't have that type of involvement
194
469000
2000
ju nuk e keni këtë lloje involvimi
08:06
on a number that's more important
195
471000
2000
një një numer që është më i rëndësishëm
08:08
in terms of equity, in terms of learning.
196
473000
3000
në favor të ekuitetit, në favor të mësimit.
08:11
So what do we need to do?
197
476000
2000
Pra qfar na duhet të bëjmë?
08:13
We need better tools.
198
478000
2000
Na duhen vegla më të mira.
08:15
We can get some things out on the Internet.
199
480000
2000
Mund ti marrim disa gjëra nga interneti.
08:17
I'm going to use my website
200
482000
2000
Unë do ta përdori websajtin timë
08:19
to put up some things that will give the basic picture.
201
484000
2000
për të vendosur disa gjëra të cilat do të na japin një figur të plotë.
08:21
We need lots more.
202
486000
2000
Na duhen shumë më teper.
08:23
There's a few good books,
203
488000
2000
Janë disa libra shumë të mirë,
08:25
one about school spending and where the money comes from --
204
490000
2000
një për shpenzimet shkollore ku paraja vjen nga --
08:27
how that's changed over time, and the challenge.
205
492000
3000
si është ndryshimi me kohen, dhe ndryshimi.
08:30
We need better accounting.
206
495000
2000
Na duhet kontabilitet më i mirë.
08:32
We need to take the fact
207
497000
2000
Na duhe të marrim për fakt
08:34
that the current employees, the future liabilities they create,
208
499000
2000
se punoisit e tanishëm, detyrimet të cilat do ti krijojnë në të ardhmen,
08:36
that should come out of the current budget.
209
501000
3000
duhet të vin nga bugjeti i tanishëm.
08:39
We need to understand why they've done the pension accounting
210
504000
2000
Ne duhet të kuptojmë pse ata kanë berë kontabilitetin e pensionistve
08:41
the way they have.
211
506000
2000
në menyren qe e kan berë.
08:43
It should be more like private accounting.
212
508000
2000
Duhet të jet më teper sikurse kontabiliteti privat.
08:45
It's the gold standard.
213
510000
2000
Është standarti i artë.
08:47
And finally, we need to really reward politicians.
214
512000
3000
Dhe përfundimisht, ne na duhen politikan të shpërblyer.
08:50
Whenever they say there's these long-term problems,
215
515000
2000
Kurdoher që ata thonë është një problem afatgjatë,
08:52
we can't say, "Oh, you're the messenger with bad news?
216
517000
2000
ne nuk duhet të themi, ' Oh ju jeni lajmëtari për lajme të kqija?
08:54
We just shot you."
217
519000
3000
Ne vetem do t'ju qellojmë juve."
08:57
In fact, there are some like these:
218
522000
2000
Faktikisht janë disa kurse keto:
08:59
Erskine Bowles, Alan Simpson and others,
219
524000
2000
Erskine Bowles, Alban Simson dhe të tjeret,
09:01
who have gone through and given proposals
220
526000
3000
të cilët kan kaluar dhe kanë dhënë propozime
09:04
for this overall federal health-spending state-level problem.
221
529000
4000
për të gjithë sistemin e shpenazimeve në nivelin shtetror.
09:08
But in fact, their work was sort of pushed off.
222
533000
2000
Mirpo në fakt, puna e tyre është anashkaluar fare.
09:10
In fact, the week afterwards,
223
535000
3000
Në faktë, vlerësimi i dobët,
09:13
some tax cuts were done
224
538000
2000
disa shkurtime të taksave ishin realizuar
09:15
that made the situation even worse
225
540000
2000
të cilat e benë situaten edhe me te shkallëzuar
09:17
than their assumptions.
226
542000
2000
sesa asumtimet e tyre.
09:19
So we need these pieces.
227
544000
2000
Pra na duhet kjo pjesë.
09:21
Now I think this is a solvable problem.
228
546000
3000
Tani unë mendoj se është një problem i zgjidhëshem.
09:24
It's a great country with lots of people.
229
549000
3000
Është një shtet i madh me shum njerëz.
09:27
But we have to draw those people in,
230
552000
4000
Mirpo ne duhet ti fusim njerzit brenda,
09:31
because this is about education.
231
556000
2000
sepse kjo është për edukimin.
09:33
And just look at what happened with the tuitions
232
558000
2000
Dhe vetem shikoni se qfar ndodhi me pagesen e shkollimit
09:35
with the University of California
233
560000
2000
me universitetin e Karlifonisë
09:37
and project that out for another three, four, five years --
234
562000
3000
dhe projekti jashtem për tri,kater apo pesë vite --
09:40
it's unaffordable.
235
565000
3000
është e pa-arritëshme.
09:43
And that's the kind of thing --
236
568000
2000
Dhe për këto llojë gjërash--
09:45
the investment in the young --
237
570000
2000
investimet në rini --
09:47
that makes us great, allows us to contribute.
238
572000
2000
janë ato që na bëjnë të ndihemi mire, na lejojnë neve të kontribojmë.
09:49
It allows us to do the art,
239
574000
2000
Na lejojnë neve ta bejmë artin,
09:51
the biotechnology, the software
240
576000
3000
bioteknologjia, programimi
09:54
and all those magic things.
241
579000
3000
dhe të gjitha këto gjëra magjike.
09:57
And so the bottom line is
242
582000
2000
pra fundja është se
09:59
we need to care about state budgets
243
584000
3000
na duhet të kujdesemi për bugjetin shtetror.
10:02
because they're critical for our kids and our future.
244
587000
2000
sepse është i rëndësieshum për fëmijet tanë dhe të ardhmen e tyre.
10:04
Thank you.
245
589000
2000
Faliminderit.
10:06
(Applause)
246
591000
3000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Bill Gates - PhilanthropistA passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation.
Why you should listen
Bill Gates is the founder and former CEO of Microsoft. A geek icon, tech visionary and business trailblazer, Gates' leadership -- fueled by his long-held dream that millions might realize their potential through great software -- made Microsoft a personal computing powerhouse and a trendsetter in the Internet dawn. Whether you're a suit, chef, quant, artist, media maven, nurse or gamer, you've probably used a Microsoft product today.
In summer of 2008, Gates left his day-to-day role with Microsoft to focus on philanthropy. Holding that all lives have equal value (no matter where they're being lived), the Bill and Melinda Gates Foundation has now donated staggering sums to HIV/AIDS programs, libraries, agriculture research and disaster relief -- and offered vital guidance and creative funding to programs in global health and education. Gates believes his tech-centric strategy for giving will prove the killer app of planet Earth's next big upgrade.
Read a collection of Bill and Melinda Gates' annual letters, where they take stock of the Gates Foundation and the world. And follow his ongoing thinking on his personal website, The Gates Notes. His new paper, "The Next Epidemic," is published by the New England Journal of Medicine.
Bill Gates | Speaker | TED.com