TED Residency
Alexandra Sacks: A new way to think about the transition to motherhood
Alexandra Sacks: Një mënyrë e re për të menduar rreth tranzicionit drejt amësisë
Filmed:
Readability: 3.9
1,882,403 views
Kur lind një fëmijë, po kështu lind një nënë - por procesi natyror (dhe nganjëherë i pasigurt) i tranzicionit në amësi shpesh heshtet nga turpi apo keqdiagnostifikimi si depresion pas lindjes. Në këtë bisedë të shpejtë dhe informuese, psikiatrja e riprodhimit Alexandra Sacks trajton konfliktin e brendshëm emocional të luftës për t'u bërë një nënë e re - dhe ndan një term që mund të ndihmojë ta përshkruajë atë: matreshenca.
Alexandra Sacks - Reproductive psychiatrist
Alexandra Sacks, M.D. is widely recognized as the leading clinical expert on matrescence: the developmental transition into motherhood. Full bio
Alexandra Sacks, M.D. is widely recognized as the leading clinical expert on matrescence: the developmental transition into motherhood. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
A ju kujtohet një kohë
kur ndiheshit hormonale dhe të ndjeshme?
kur ndiheshit hormonale dhe të ndjeshme?
00:13
Do you remember a time
when you felt hormonal and moody?
when you felt hormonal and moody?
0
1309
3930
00:17
Your skin was breaking out,
1
5263
1984
Lëkura po ju vanitej,
00:19
your body was growing
in strange places and very fast,
in strange places and very fast,
2
7271
4102
trupi juaj po rritej shumë të shpejt
në vende të çuditshme,
në vende të çuditshme,
00:24
and at the same time,
3
12235
1157
dhe në të njëjtën kohë,
00:25
people were expecting you to be
grown-up in this new way.
grown-up in this new way.
4
13416
2959
njerëzit prisnin që ju të ishit të rritura
në këtë mënyrë të re.
në këtë mënyrë të re.
00:29
Teenagers, right?
5
17096
1311
Adoleshentë, apo jo?
00:31
Well, these same changes happen
to a woman when she's having a baby.
to a woman when she's having a baby.
6
19344
4811
E pra, të njëjtat ndryshime i ndodhin
një gruaje kur ajo pret një fëmijë.
një gruaje kur ajo pret një fëmijë.
00:36
And we know that it's normal
for teenagers to feel all over the place,
for teenagers to feel all over the place,
7
24179
4354
Dhe e dimë se është normale
për adoleshentët të ndihen konfuz,
për adoleshentët të ndihen konfuz,
00:40
so why don't we talk about
pregnancy in the same way?
pregnancy in the same way?
8
28557
3355
prandaj pse nuk flasim rreth
shtatzënisë në të njejtën mënyrë?
shtatzënisë në të njejtën mënyrë?
00:44
There are entire textbooks written about
the developmental arc of adolescence,
the developmental arc of adolescence,
9
32850
5653
Janë shkruar tekste të tëra shkollorë për
harkun e zhvillimit të adoleshencës,
harkun e zhvillimit të adoleshencës,
00:50
and we don't even have a word
to describe the transition to motherhood.
to describe the transition to motherhood.
10
38527
4211
dhe nuk kemi as edhe një fjalë për
të përshkruar tranzicionin drejt amësisë.
të përshkruar tranzicionin drejt amësisë.
00:55
We need one.
11
43271
1165
Na duhet një.
00:57
I'm a psychiatrist who works
with pregnant and postpartum women,
with pregnant and postpartum women,
12
45272
3230
Unë jam psikiatre që punon
me gratë shtatzëna dhe pas lindjes,
me gratë shtatzëna dhe pas lindjes,
01:00
a reproductive psychiatrist,
13
48526
1656
një psikiatre e riprodhimit,
01:02
and in the decade that I've been
working in this field,
working in this field,
14
50206
2918
dhe gjatë dekadës që
kam punuar në këtë fushë,
kam punuar në këtë fushë,
01:05
I've noticed a pattern.
15
53148
1720
kam vënë re një model.
01:06
It goes something like this:
16
54892
1956
Shkon pak a shumë në këtë mënyrë:
01:08
a woman calls me up,
17
56872
1458
një grua më thërret,
01:10
she's just had a baby,
18
58354
1681
ajo sapo ka lindur një fëmijë,
01:12
and she's concerned.
19
60059
1438
dhe është e shqetësuar.
01:13
She says, "I'm not good at this.
I'm not enjoying this.
I'm not enjoying this.
20
61521
4435
Ajo thotë, "Nuk jam e mirë në këtë.
Nuk po e shijoj këtë.
Nuk po e shijoj këtë.
01:17
Do I have postpartum depression?"
21
65980
2206
A kam depresion pas lindjes? "
Kështu që unë i hedh një sy simptomave
të asaj diagnoze,
të asaj diagnoze,
01:20
So I go through the symptoms
of that diagnosis,
of that diagnosis,
22
68615
2365
01:23
and it's clear to me
that she's not clinically depressed,
that she's not clinically depressed,
23
71004
2989
dhe e kam të qartë që
ajo nuk ka depresion klinik,
ajo nuk ka depresion klinik,
01:26
and I tell her that.
24
74017
1480
dhe ia them asaj këtë gjë.
01:27
But she isn't reassured.
25
75521
1893
Por ajo nuk është e bindur.
01:29
"It isn't supposed to feel
like this," she insists.
like this," she insists.
26
77438
3155
"Nuk supozohet të ndihem kështu,
"këmbëngul ajo.
"këmbëngul ajo.
01:32
So I say, "OK. What did you
expect it to feel like?"
expect it to feel like?"
27
80617
3292
Kështu që i them, "OK, si prisje ti
që të ndiheshe? "
që të ndiheshe? "
01:36
She says, "I thought motherhood
would make feel whole and happy.
would make feel whole and happy.
28
84495
4657
Ajo tha, "Mendova se amësia do të më
bënte të ndihesha e plotësuar dhe e lumtur.
bënte të ndihesha e plotësuar dhe e lumtur.
01:41
I thought my instincts
would naturally tell me what to do.
would naturally tell me what to do.
29
89708
3427
Mendova se instinktet e mia do të më
tregonin natyrisht se çfarë të bëja.
tregonin natyrisht se çfarë të bëja.
01:45
I thought I'd always want
to put the baby first."
to put the baby first."
30
93606
2928
Mendova se gjithmonë do të doja
ta vendosja fëmijën të parin. "
ta vendosja fëmijën të parin. "
01:49
This -- this is an unrealistic expectation
31
97463
4121
Kjo është një pritshmëri joreale
01:53
of what the transition
to motherhood feels like.
to motherhood feels like.
32
101608
2511
se si ndihet tranzicioni
drejt amësisë.
drejt amësisë.
01:56
And it wasn't just her.
33
104636
2048
Dhe nuk ishte vetëm ajo.
01:58
I was getting calls with questions
like this from hundreds of women,
like this from hundreds of women,
34
106708
4955
Unë po merrja thirrje me pyetje
të tilla nga qindra gra,
të tilla nga qindra gra,
02:03
all concerned that something was wrong,
35
111687
2650
të gjitha të shqetësuara
se diçka nuk shkonte,
se diçka nuk shkonte,
02:06
because they couldn't measure up.
36
114361
2032
sepse ato nuk mund ta përcaktonin.
02:08
And I didn't know how to help them,
37
116956
2335
Dhe unë nuk e dija si t'i ndihmoja,
02:11
because telling them
that they weren't sick
that they weren't sick
38
119315
2610
sepse te thënit atyre
që nuk ishin të sëmura
që nuk ishin të sëmura
02:13
wasn't making them feel better.
39
121949
1836
nuk po i bënte të ndiheshin më mirë.
02:16
I wanted to find a way
to normalize this transition,
to normalize this transition,
40
124841
4281
Doja të gjeja një mënyrë
për ta normalizuar këtë tranzicion,
për ta normalizuar këtë tranzicion,
02:21
to explain that discomfort is not always
the same thing as disease.
the same thing as disease.
41
129145
5403
për tu shpjeguar se sikleti nuk është
gjithmonë e njëjta gjë me sëmundjen.
gjithmonë e njëjta gjë me sëmundjen.
02:26
So I set out to learn more about
the psychology of motherhood.
the psychology of motherhood.
42
134572
4058
Kështu që nisa të mësoja më shumë rreth
psikologjisë së amësisë.
psikologjisë së amësisë.
02:30
But there actually wasn't much
in the medical textbooks,
in the medical textbooks,
43
138654
2874
Por në fakt nuk kishte shumë gjëra
në tekstet mjekësore,
në tekstet mjekësore,
02:33
because doctors mostly
write about disease.
write about disease.
44
141552
2617
sepse mjekët më së shumti
shkruanin rreth sëmundjes.
shkruanin rreth sëmundjes.
02:36
So I turned to anthropology.
45
144725
1832
Kështu që iu drejtova antropologjisë.
02:39
And it took me two years,
but in an out-of-print essay
but in an out-of-print essay
46
147148
3446
Dhe mu deshën dy vjet,
por në një ese jashtë shtypit
por në një ese jashtë shtypit
02:42
written in 1973 by Dana Raphael,
47
150618
3970
shkruajtur në vitin 1973 nga Dana Rafael,
02:46
I finally found a helpful way
to frame this conversation:
to frame this conversation:
48
154612
4503
më në fund gjeta një mënyrë të dobishme
për të hartuar këtë bisedë:
për të hartuar këtë bisedë:
02:51
matrescence.
49
159139
1442
matreshenca.
02:53
It's not a coincidence that "matrescence"
sounds like "adolescence."
sounds like "adolescence."
50
161672
4812
Nuk është rastësi që "matreshenca"
tingëllon si "adoleshenca".
tingëllon si "adoleshenca".
02:59
Both are times when body morphing
and hormone shifting
and hormone shifting
51
167174
3692
Të dyja janë periudha kur ndryshimi i trupit
dhe zhvendosja e hormoneve
dhe zhvendosja e hormoneve
03:02
lead to an upheaval
in how a person feels emotionally
in how a person feels emotionally
52
170890
3704
shkaktojnë një trazirë në mënyrën
se si një person ndihet emocionalisht
se si një person ndihet emocionalisht
03:06
and how they fit into the world.
53
174618
2249
dhe se si ai përshtatet në botë.
03:08
And like adolescence,
matrescence is not a disease,
matrescence is not a disease,
54
176891
4159
Dhe si adoleshenca,
matreshenca nuk është një sëmundje,
matreshenca nuk është një sëmundje,
03:13
but since it's not
in the medical vocabulary,
in the medical vocabulary,
55
181074
2822
por meqënëse nuk është
në fjalorin mjekësor,
në fjalorin mjekësor,
03:15
since doctors aren't
educating people about it,
educating people about it,
56
183920
2687
pasi mjekët nuk po i
edukojnë njerëzit rreth kësaj,
edukojnë njerëzit rreth kësaj,
03:18
it's being confused
with a more serious condition
with a more serious condition
57
186631
2789
po ngatërrohet me një
gjendje më serioze
gjendje më serioze
03:21
called postpartum depression.
58
189444
1766
të quajtur depresion pas lindjes.
03:24
I've been building on
the anthropology literature
the anthropology literature
59
192444
2488
Unë jam bazuar mbi
letërsinë antropologjike
letërsinë antropologjike
03:26
and have been talking
about matrescence with my patients
about matrescence with my patients
60
194956
3140
dhe kam folur rreth
matreshencës me pacientët e mi
matreshencës me pacientët e mi
03:30
using a concept called
the "push and pull."
the "push and pull."
61
198120
2590
duke përdorur një koncept të quajtur
"shty dhe tërhiq".
"shty dhe tërhiq".
03:33
Here's the pull part.
62
201073
1424
Këtu është pjesa tërhiq.
03:35
As humans, our babies
are uniquely dependent.
are uniquely dependent.
63
203067
4321
Si njerëz, foshnjat tona
janë të varura në mënyrë unike.
janë të varura në mënyrë unike.
Në ndryshim nga kafshët e tjera,
foshnjat tona nuk mund të ecin,
foshnjat tona nuk mund të ecin,
03:39
Unlike other animals,
our babies can't walk,
our babies can't walk,
64
207412
2943
03:42
they can't feed themselves,
65
210379
1587
nuk mund të ushqehen vetë,
03:43
they're very hard to take care of.
66
211990
1883
është shumë të vështirë
të kujdesesh për to.
të kujdesesh për to.
03:45
So evolution has helped us out
with this hormone called oxytocin.
with this hormone called oxytocin.
67
213897
4873
Kështu që, evolucioni ka ndihmuar
me këtë hormon të quajtur oksitosin.
me këtë hormon të quajtur oksitosin.
03:50
It's released around childbirth
68
218794
2301
Është lëshuar gjatë lindjes
03:53
and also during skin-to-skin touch,
69
221119
2476
dhe gjithashtu gjatë kontaktit
lëkurës me lëkurë,
lëkurës me lëkurë,
03:55
so it rises even if you didn't
give birth to the baby.
give birth to the baby.
70
223619
3271
kështu që shfaqet edhe nëse nuk e keni
lindur ju fëmijën.
lindur ju fëmijën.
03:59
Oxytocin helps a human mother's brain
zoom in, pulling her attention in,
zoom in, pulling her attention in,
71
227668
5469
Oksitosina ndihmon trurin
e nënës njerëzore të koncentrohet,
e nënës njerëzore të koncentrohet,
duke tërhequr vëmendjen e saj,
04:05
so that the baby is now
at the center of her world.
at the center of her world.
72
233161
2836
në mënyrë që foshnja të jetë
qendra e botës së saj.
qendra e botës së saj.
04:08
But at the same time,
her mind is pushing away,
her mind is pushing away,
73
236567
5382
Por në të njëjtën kohë,
mendja e saj po e shtyn,
mendja e saj po e shtyn,
04:13
because she remembers there are
all these other parts to her identity --
all these other parts to her identity --
74
241973
4636
sepse ajo kujton se janë gjithë
këto pjesë të tjera të identitetit të saj
këto pjesë të tjera të identitetit të saj
04:19
other relationships,
75
247434
1555
marrëdhënie të tjera,
04:21
her work,
76
249530
1305
puna e saj,
04:22
hobbies,
77
250859
1252
interesat,
04:24
a spiritual and intellectual life,
78
252135
2527
një jetë shpirtërore dhe intelektuale,
04:26
not to mention physical needs:
79
254686
2268
për të mos përmendur nevojat fizike:
04:28
to sleep, to eat, to exercise,
80
256978
3363
të fjeturit, të ngrënit, të ushtruarit,
04:32
to have sex,
81
260366
1471
të bërit seks,
04:33
to go to the bathroom,
82
261861
1414
të shkuarit në banjo,
04:35
alone --
83
263299
1168
vetëm -
04:36
(Laughter)
84
264491
1169
(Të qeshura)
04:37
if possible.
85
265684
1170
nëse është e mundur.
04:39
This is the emotional
tug-of-war of matrescence.
tug-of-war of matrescence.
86
267727
4034
Ky është konflikti i brendshëm emocional
i matreshencës.
i matreshencës.
04:44
This is the tension
the women calling me were feeling.
the women calling me were feeling.
87
272150
3415
Ky është tensioni që gratë
që më thërrisnin po ndjenin.
që më thërrisnin po ndjenin.
04:47
It's why they thought they were sick.
88
275589
2280
Kjo është arsyeja pse
ato mendonin se ishin sëmurë.
ato mendonin se ishin sëmurë.
04:51
If women understood the natural
progression of matrescence,
progression of matrescence,
89
279020
4941
Nëse gratë do kuptonin natyrën e
progresit të matreshencës,
progresit të matreshencës,
04:55
if they knew that most people found it
hard to live inside this push and pull,
hard to live inside this push and pull,
90
283985
5643
nëse do e dinin se shumica e grave e kanë
të vështirë të jetojnë
të vështirë të jetojnë
në këtë shtytje e tërheqje,
05:01
if they knew that under
these circumstances,
these circumstances,
91
289652
2925
nëse ato do e dinin se nën këto rrethana,
05:04
ambivalence was normal
and nothing to be ashamed of,
and nothing to be ashamed of,
92
292601
4550
konfuzioni është normal
dhe asgjë për të të ardhur turp,
dhe asgjë për të të ardhur turp,
05:09
they would feel less alone,
93
297175
2030
ato do të ndiheshin më pak të vetmuara,
05:11
they would feel less stigmatized,
94
299229
2303
ato do të ndiheshin
më pak të zhvlerësuara,
më pak të zhvlerësuara,
05:13
and I think it would even reduce
rates of postpartum depression.
rates of postpartum depression.
95
301556
4125
dhe mendoj se kjo do të reduktonte
shkallën e depresionit pas lindjes.
shkallën e depresionit pas lindjes.
05:18
I'd love to study that one day.
96
306332
1944
Do të doja ta studioja atë një ditë.
Unë besoj në terapinë e të folurit
05:21
I'm a believer in talk therapy,
97
309451
1848
kështu që nëse do të ndryshojmë mënyrën
si kultura jonë e kupton
si kultura jonë e kupton
05:23
so if we're going to change the way
our culture understands
our culture understands
98
311323
2829
05:26
this transition to motherhood,
99
314176
1794
këtë tranzicion në amësi,
05:27
women need to be talking to each other,
100
315994
2164
gratë duhet të flasin me njëra-tjetren,
05:30
not just me.
101
318182
1322
jo vetëm me mua.
05:32
So mothers, talk about your matrescence
102
320313
3629
Pra, nëna, flisni rreth matreshencës tuaj
05:35
with other mothers, with your friends,
103
323966
2647
me nëna të tjera, me miqtë tuaj,
05:38
and, if you have one, with your partner,
104
326637
2229
dhe, nëse keni një, me partnerin tuaj,
05:40
so that they can understand
their own transition
their own transition
105
328890
2887
në mënyrë që ata të mund të kuptojnë
tranzicionin e tyre
tranzicionin e tyre
05:43
and better support you.
106
331801
1625
dhe t'ju mbështesin më mirë.
05:45
But it's not just about
protecting your relationship.
protecting your relationship.
107
333891
3051
Por kjo nuk është vetëm rreth
mbrojtjes së marrëdhënies suaj.
mbrojtjes së marrëdhënies suaj.
05:49
When you preserve
a separate part of your identity,
a separate part of your identity,
108
337534
3445
Kur ju ruani një pjesë të veçantë
të identitetit tuaj,
të identitetit tuaj,
05:53
you're also leaving room
for your child to develop their own.
for your child to develop their own.
109
341003
3917
ju po ashtu lini hapësirë
për fëmijën tuaj të zhvillojë të tijën.
për fëmijën tuaj të zhvillojë të tijën.
05:58
When a baby is born, so is a mother,
110
346295
3850
Kur një fëmijë lind,
po kështu lind një nënë,
po kështu lind një nënë,
06:02
each unsteady in their own way.
111
350169
2809
secila e pasigurt në mënyrën e vet.
06:05
Matrescence is profound,
112
353659
2237
Matreshenca është e thellë,
06:07
but it's also hard,
113
355920
1768
por është gjithashtu e vështirë,
06:09
and that's what makes it human.
114
357712
1851
dhe kjo është çka e bën atë njerëzore.
06:12
Thank you.
115
360012
1155
Ju falemnderit.
06:13
(Applause)
116
361191
1769
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Alexandra Sacks - Reproductive psychiatristAlexandra Sacks, M.D. is widely recognized as the leading clinical expert on matrescence: the developmental transition into motherhood.
Why you should listen
Alexandra Sacks has spent the last decade of her career helping women navigate their emotional lives as a reproductive psychiatrist. She is a regular contributor to the New York Times, and her work has been featured in TIME, NPR and throughout Asia, Europe and Latin America.
Board-certified in psychiatry with specialty fellowship training in women's mental health via New York Presbyterian Cornell and Columbia, Sacks helms a private practice in New York City and serves on the advisory boards for the American Psychoanalytic Association and the Columbia Psychoanalytic Center for Training and Research. In April 2019, Dr. Sacks will publish her first co-authored book, What No One Tells You: A Guide to Your Emotions from Pregnancy to Motherhood (Simon and Schuster).
Alexandra Sacks | Speaker | TED.com