TED2005
Arthur Benjamin: A performance of "Mathemagic"
Arthur Benjamin'in "Matematik Sihri"
Filmed:
Readability: 3.2
9,599,588 views
Hareketli bir gösteride, matematik sihirbazı Arthur Benjamin hesap makineli bir takımla, 3 basamaklı sayıların karesini bulma konusunda yarışıyor, zorlayıcı bir zihinsel denklemi çözüyor ve birkaç da doğum günü tahmininde bulunuyor. Nasıl mı yapıyor? Size açıklayacak.
Arthur Benjamin - Mathemagician
Using daring displays of algorithmic trickery, lightning calculator and number wizard Arthur Benjamin mesmerizes audiences with mathematical mystery and beauty. Full bio
Using daring displays of algorithmic trickery, lightning calculator and number wizard Arthur Benjamin mesmerizes audiences with mathematical mystery and beauty. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Well, good morning ladies and gentlemen.
0
1000
1000
Evet, günaydın bayanlar ve baylar.
00:14
My name is Art Benjamin, and I am a "mathemagician."
1
2000
3000
Benim adım Art Benjamin, ve ben bir "matematik sihirbazı"yım.
00:18
What that means is, I combine my loves of math and magic
2
6000
3000
Bu şu anlama geliyor, matematiğe ve sihre olan aşklarımı
00:21
to do something I call "mathemagics."
3
9000
2000
"matematik sihri" dediğim şeyi yapmak için birleştiriyorum.
00:24
But before I get started, I have a quick question for the audience.
4
12000
3000
Fakat başlamadan önce, izleyicilere ufak bir sorum var.
00:27
By any chance, did anyone happen
5
15000
2000
Bir ihtimal, herhangi bir kimse
00:29
to bring with them this morning a calculator?
6
17000
4000
bu sabah yanına bir hesap makinesi almış olabilir mi?
00:33
Seriously, if you have a calculator with you, raise your hand, raise your hand.
7
21000
4000
Ciddiyim, eğer yanınızda bir hesap makinesi varsa, elinizi kaldırın, elinizi kaldırın.
00:37
I -- was -- your hand go up?
8
25000
2000
Ben - aa - elinizi mi kaldırdınız?
00:39
Now bring it out, bring it out. Anybody else?
9
27000
2000
Tamam getirin, getirin. Başka biri?
00:41
I see, I see one way in the back.
10
29000
2000
Arka tarafta birini gördüm.
00:43
You sir, that's three,
11
31000
2000
Siz bayım, üç oldu.
00:45
And anybody on this side here?
12
33000
3000
Ve bu tarafta kimse yok mu?
00:48
OK, you over there on the aisle. Would the four of you with calculators
13
36000
2000
Tamam, siz, koridordaki. Hesap makinesi olan bu dört kişi
00:50
please bring out your calculators, then join me up on stage.
14
38000
3000
lütfen hesap makinelerinizi çıkarın, sonra da sahnede bana katılın.
00:53
And let's give these volunteers a nice round of applause.
15
41000
2000
Ve bu gönüllüleri güzelce bir alkışlayalım.
00:55
(Applause)
16
43000
3000
(Alkışlar)
00:58
That's right. Now, since I haven't had the chance
17
46000
3000
Tamam. Şimdi, bu hesap makinelerini
01:01
to work with these calculators, I need to make sure
18
49000
3000
deneme şansım olmadığından,
01:04
that they are all working properly.
19
52000
2000
hepsinin düzgünce çalıştığından emin olmam gerek.
01:06
Would somebody get us started by giving us a
20
54000
2000
Başlangıç olarak biri bize
01:08
two-digit number please?
21
56000
3000
iki basamaklı bir sayı söyleyebilir mi?
01:11
How about a two-digit number?
22
59000
2000
İki basamaklı bir sayı?
01:13
Audience: 22.
23
61000
1000
İzleyici: 22.
01:14
Arthur Benjamin: 22. And another two-digit number, Sir?
24
62000
2000
Arthur Benjamin: 22. Başka bir iki basamaklı sayı, bayım?
01:16
Audience: 47.
25
64000
1000
İzleyici: 47.
01:17
AB: Multiply 22 times 47, make sure you get 1,034,
26
65000
4000
AB: 22 çarpı 47, 1.034 bulmuş olmanız lazım
01:21
or the calculators are not working. Do all of you get 1,034? 1,034?
27
69000
5000
yoksa hesap makineleriniz çalışmıyor demektir. Hepiniz 1.034 buldunuz mu? 1.034?
01:26
Woman: No.
28
74000
1000
Kadın: Hayır.
01:27
AB: 594. Let's give three of them a nice round of applause there.
29
75000
4000
AB: 594. Diğer üçünü alkışlayalım.
01:31
(Applause)
30
79000
2000
(Alkışlar)
01:33
Would you like to try a more standard calculator, just in case?
31
81000
2000
Daha standart bir hesap makinesi kullanmak ister misiniz, ne olur ne olmaz?
01:35
OK, great.
32
83000
2000
Tamam, harika
01:37
What I'm going to try and do then --
33
85000
2000
Yapmayı deneyeceğim şey --
01:39
I notice that took some of you a little bit of time to get your answer.
34
87000
3000
Gördüğüm kadarıyla cevabı almak bazılarınızın biraz vaktini aldı.
01:42
That's OK. I'll give you a shortcut for multiplying
35
90000
3000
Sorun değil. Hesap makinesinde daha hızlı çarpma yapmanız için
01:45
even faster on the calculator.
36
93000
2000
size bir kısayol göstereceğim.
01:47
There is something called the square of a number,
37
95000
2000
Bir sayının karesi denen şey,
01:49
which most of you know is taking a number
38
97000
2000
çoğunuzun bildiği gibi bir sayıyı alıp
01:51
and multiplying it by itself.
39
99000
2000
kendisiyle çarpmaktır.
01:53
For instance, five squared would be?
40
101000
2000
Örnek olarak, 5'in karesi?
01:55
Audience: 25.
41
103000
1000
İzleyiciler: 25.
01:56
AB: 25. Now, the way we can square on most calculators --
42
104000
2000
AB: 25. Şimdi, çoğu hesap makinesinde şu şekilde kare alıyoruz--
01:58
let me demonstrate with this one --
43
106000
2000
müsaadenizle bunda göstereyim --
02:00
is by taking the number, such as five,
44
108000
2000
sayıyı yazıp, örneğin 5,
02:02
hitting "times" and then "equals,"
45
110000
3000
"çarpı"ya ardından da "eşittir"e basıyoruz
02:05
and on most calculators that will give you the square.
46
113000
3000
ve çoğu hesap makinesinde bu, kareyi verecektir.
02:08
On some of these ancient RPN calculators,
47
116000
2000
Bazı antika RPN hesap makinelerinde,
02:10
you've got an "x squared" button on it,
48
118000
2000
"x kare" gibi bir butonunuz vardır,
02:12
will allow you to do the calculation even faster.
49
120000
3000
ki bu da işlemi daha da hızlı yapmanızı sağlar.
02:15
What I'm going to try and do now is to square, in my head,
50
123000
3000
Şimdi deneyip yapmaya çalışacağım şey, zihinden,
02:18
four two-digit numbers
51
126000
2000
4 iki basamaklı sayının karesini
02:20
faster than they can do on their calculators, even using the shortcut method.
52
128000
4000
onlardan daha hızlı almak, kısayol tuşunu kullansalar dahi.
02:24
What I'll use is the second row this time, and I'll get four of you --
53
132000
2000
Bu sefer ikinci sırayı kullanacağım, siz dördünüz --
02:26
one, two, three, four -- to each yell out a two-digit number,
54
134000
3000
bir, iki, üç, dört -- seslice birer iki basamaklı sayı söyleyin,
02:29
and if you would square the first number,
55
137000
4000
ve siz birinci sayının karesini,
02:33
and if you would square the second, the third and the fourth,
56
141000
2000
siz ikinci sayının karesini, üçünsünü ve dördüncüsünü,
02:35
I will try and race you to the answer. OK?
57
143000
3000
hesaplamaya çalışın, ben de sizle yarışmaya çalışacağım. Tamam mı?
02:38
So quickly, a two-digit number please.
58
146000
3000
Hızlıca -- iki basamaklı bir sayı lütfen.
02:41
Audience: 37.
59
149000
1000
İzleyici: 37.
02:42
AB: 37 squared, OK.
60
150000
1000
AB: 37'nin karesi, tamam.
02:44
Audience: 23.
61
152000
1000
İzleyici: 23.
02:45
AB: 23 squared, OK.
62
153000
2000
AB: 23'ün karesi, tamam.
02:47
Audience: 59.
63
155000
1000
İzleyici: 59.
02:48
AB: 59 squared, OK, and finally?
64
156000
1000
59'un karesi, tamam, ve son olarak?
02:49
Audience: 93.
65
157000
2000
İzleyici: 93
02:51
AB: 93 squared. Would you call out your answers, please?
66
159000
2000
AB: 93'ün karesi. Sizler cevaplarınızı söyler misiniz, lütfen?
02:54
Woman: 1369. AB: 1369.
67
162000
2000
Kadın: 1369. AB: 1369.
02:56
Woman: 529.
68
164000
1000
Kadın: 529.
02:57
AB: 529.
69
165000
1000
AB: 529.
02:58
Man: 3481.
70
166000
1000
Adam: 3481.
02:59
AB: 3481.
71
167000
1000
AB: 3481.
03:00
Man: 8649.
72
168000
1000
Adam: 8649.
03:01
AB: Thank you very much.
73
169000
1000
AB: Çok teşekkürler.
03:02
(Applause)
74
170000
5000
(Alkışlar)
03:07
Let me try to take this one step further.
75
175000
3000
İşi bir adım daha ileriye götüreyim.
03:10
I'm going to try to square some three-digit numbers this time.
76
178000
3000
Bu kez üç basamaklı sayıların karesini hesaplamaya çalışacağım.
03:13
I won't even write these down --
77
181000
2000
Hatta yazmayacağım bile --
03:15
I'll just call them out as they're called out to me.
78
183000
2000
Sadece ne bulduysam, hemen söyleyeceğim.
03:17
Anyone I point to, call out a three-digit number.
79
185000
3000
Kimi gösterirsem üç basamaklı bir sayı söylesin.
03:20
Anyone on our panel, verify the answer.
80
188000
2000
Panelimizdeki biri de, cevabı doğrulasın.
03:22
Just give some indication if it's right.
81
190000
2000
Eğer doğruysa bir şekilde belirtin.
03:24
A three-digit number, sir, yes?
82
192000
2000
Üç basamaklı bir sayı, bayım, evet?
03:27
Audience: 987.
83
195000
1000
İzleyici: 987.
03:28
AB: 987 squared is 974,169.
84
196000
3000
AB: 987'nin karesi 974.169.
03:31
(Laughter)
85
199000
2000
(Gülüşmeler)
03:33
Yes? Good.
86
201000
2000
Doğru mu? Güzel.
03:35
Another, another three-digit --
87
203000
2000
Başka, başka üç basamaklı --
03:37
(Applause)
88
205000
1000
(Alkışlar)
03:38
-- another three-digit number, sir?
89
206000
3000
-- başka üç basamaklı sayı, bayım?
03:41
Audience: 457.
90
209000
1000
İzleyici: 457.
03:42
AB: 457 squared is 205,849.
91
210000
3000
AB: 457'nin karesi 205.849.
03:45
205,849?
92
213000
2000
205.849?
03:47
Yes?
93
215000
2000
Doğru mu?
03:49
OK, another, another three-digit number, sir?
94
217000
3000
Tamam, başka, başka üç basamaklı sayı, bayım?
03:52
Audience: 321.
95
220000
1000
İzleyici: 321.
03:53
AB: 321 is 103,041. 103,041.
96
221000
3000
AB: 321'in karesi 103.041. 103.041.
03:56
Yes? One more three-digit number please.
97
224000
3000
Doğru mu? Bir üç basamaklı sayı daha.
03:59
Audience: Oh, 722.
98
227000
2000
İzleyici: Aa, 722.
04:01
AB: 722 is 500 -- ooh, that's a harder one.
99
229000
3000
AB: 722, 500 -- aa, işte bu biraz zor.
04:04
Is that 513,284?
100
232000
3000
513.284 mü?
04:07
Woman: Yes.
101
235000
1000
Kadın: Evet.
04:08
AB: Yes? Oh, one more, one more three-digit number please.
102
236000
3000
AB: Doğru mu? Bir tane daha, bir tane daha 3 basamaklı sayı.
04:11
Audience: 162.
103
239000
1000
İzleyici: 162.
04:12
162 squared is 26,244.
104
240000
4000
162'nin karesi 26.244.
04:16
Thank you very much.
105
244000
2000
Çok teşekkürler.
04:18
(Applause)
106
246000
6000
(Alkışlar)
04:25
Let me try to take this one step further.
107
253000
3000
Şimdi, işi bir adım daha öteye götürmeme izin verin.
04:28
(Laughter)
108
256000
2000
(Gülüşmeler)
04:30
I'm going to try to square a four-digit number this time.
109
258000
3000
Bu kez dört basamaklı bir sayının karesini hesaplamaya çalışacağım.
04:33
Now you can all take your time on this; I will not beat you to the answer on this one,
110
261000
3000
Bu sefer acele etmenize gerek yok; bu sefer cevap vermekte yarışmayacağım,
04:36
but I will try to get the answer right.
111
264000
2000
ama cevabı doğru bulmaya çalışacağım.
04:38
To make this a little bit more random, let's take the fourth row this time,
112
266000
3000
Bu sayıyı biraz daha rastgele belirlemek için, bu sefer dördüncü sırayı alalım,
04:41
let's say, one, two, three, four.
113
269000
3000
şöyle yapalım, bir, iki, üç, dört.
04:44
If each of you would call out a single digit between zero and nine,
114
272000
2000
Her biriniz yalnızca sıfır ile dokuz arasında bir rakam söylesin
04:46
that will be the four-digit number that I'll square.
115
274000
3000
ve bu da karesini hesaplayacağım sayı olsun.
04:49
Audience: Nine.
116
277000
1000
İzleyici: Dokuz.
04:50
AB: Nine.
117
278000
1000
AB: Dokuz.
04:51
Audience: Seven. AB: Seven.
118
279000
1000
İzleyici: Yedi. AB: Yedi.
04:52
Audience: Five. AB: Five.
119
280000
1000
İzleyici: Beş. AB: Beş.
04:53
Audience: Eight. AB: Eight.
120
281000
1000
İzleyici: Sekiz. AB: Sekiz.
04:55
9,758, this will take me a little bit of time, so bear with me.
121
283000
3000
9.758, bu biraz zamanımı alacak, beni biraz bekleyin.
04:58
95,218,564?
122
286000
9000
95.218.564?
05:07
Woman: Yes.
123
295000
1000
Kadın: Evet.
05:08
AB: Thank you very much.
124
296000
2000
AB: Çok teşekkürler.
05:10
(Applause)
125
298000
7000
(Alkışlar)
05:18
Now, I would attempt to square a five-digit number --
126
306000
3000
Şimdi, beş basamaklı bir sayının karesini almaya çalışacağım --
05:21
and I can --
127
309000
2000
ve yapabilirim --
05:23
but unfortunately most calculators cannot.
128
311000
2000
ama ne yazık ki çoğu hesap makinesi yapamaz.
05:25
(Laughter)
129
313000
2000
(Gülüşmeler)
05:27
Eight-digit capacity -- don't you hate that?
130
315000
3000
Sekiz basamak kapasitesi -- ne sinir bozucu değil mi?
05:30
So, since we've reached the limits of our calculators --
131
318000
3000
Şimdi, hesap makinelerimizin sınırına ulaştığımız için --
05:33
what's that? Does yours go --
132
321000
3000
ne oldu? Sizinki daha üstünü --
05:36
Woman: I don't know.
133
324000
1000
Kadın: Bilmiyorum.
05:37
AB: Does yours go higher?
134
325000
2000
AB: Sizinki daha üstünü hesaplayabiliyor mu?
05:39
Oh -- yours does?
135
327000
2000
Aa -- sizinki?
05:41
Man: I can probably do it.
136
329000
1000
Adam: Muhtemelen yapabilirim.
05:42
AB: I'll talk to you later.
137
330000
2000
AB: Sizinle daha sonra konuşacağım.
05:44
In the meanwhile, let me conclude
138
332000
2000
Aynı zamanda, şovumun ilk kısmını
05:46
the first part of my show by doing something a little trickier.
139
334000
3000
birazcık ustalık isteyen bir şeyle sonlandırmama izin verin.
05:49
Let's take the largest number on the board here, 8649.
140
337000
3000
Mesela burdaki en büyük sayıyı alalım, 8649.
05:52
Would you each enter that on your calculator?
141
340000
3000
Hepiniz bunu hesap makinenize yazar mısınız?
05:55
And instead of squaring it this time,
142
343000
2000
Bu kez karesini hesaplamak yerine,
05:57
I want you to take that number and multiply it
143
345000
2000
bu sayıyı istediğiniz bir
05:59
by any three-digit number that you want,
144
347000
3000
üç basamaklı sayıyla çarpmanızı istiyorum,
06:02
but don't tell me what you're multiplying by --
145
350000
2000
fakat ne ile çarptığınızı bana söylemeyin --
06:04
just multiply it by any random three-digit number.
146
352000
3000
sadece rastgele bir üç basamaklı sayıyla çarpın.
06:07
So you should have as an answer either
147
355000
2000
Sonuç olarak bulduğunuz cevap
06:09
a six-digit or probably a seven-digit number.
148
357000
4000
altı ya da yedi basamaklı bir sayı olmalı.
06:13
How many digits do you have, six or seven?
149
361000
1000
Kaç basamak buldunuz, altı mı yedi mi?
06:14
Seven, and yours? Woman: Seven.
150
362000
2000
Yedi, peki ya siz? Kadın: Yedi.
06:16
AB: Seven? Seven?
151
364000
3000
AB: Yedi? Yedi?
06:19
And, uncertain.
152
367000
2000
Ve, belirsiz.
06:21
Man: Yeah.
153
369000
1000
Adam: Evet.
06:22
AB: Seven. Is there any possible way that I could know
154
370000
2000
AB: Yedi. Herhangi bir şekilde hangi yedi basamaklı sayıları
06:24
what seven digit numbers you have? Say "No."
155
372000
3000
bulduğunuzu bilmeme imkan var mı? "Hayır" deyin.
06:27
(Laughter)
156
375000
2000
(Gülüşmeler)
06:29
Good. Then I shall attempt the impossible --
157
377000
2000
Güzel. Öyleyse imkansızı deneyeyim --
06:31
or at least the improbable.
158
379000
2000
ya da en azından olağan dışı olanı.
06:33
What I'd like each of you to do is to call out for me
159
381000
2000
Sizden benim için yapmanızı istediğim şey,
06:35
any six of your seven digits, any six of them,
160
383000
3000
yedi rakamınızdan herhangi altı rakamı, herhangi altısını,
06:38
in any order you'd like.
161
386000
2000
istediğiniz sırada bana söylemeniz.
06:40
(Laughter)
162
388000
1000
(Gülüşmeler)
06:41
One digit at a time, I shall try and determine the digit you've left out.
163
389000
5000
Bir bir söyleyin, ben de size kalan sayıyı bulup söylemeye çalışacağım.
06:46
So, starting with your seven-digit number,
164
394000
2000
Şimdi, sizin yedi basamaklı sayınızla başlayalım,
06:48
call out any six of them please.
165
396000
2000
herhangi altısını söyleyin lütfen.
06:50
Woman: One, OK, 197042.
166
398000
6000
Kadın: Bir, tamam, 197042.
06:56
AB: Did you leave out the number 6?
167
404000
1000
AB: Söylemediğiniz sayı 6 mı?
06:57
Woman: Yes, AB: Good, OK, that's one.
168
405000
2000
Kadın: Evet, AB: Güzel, tamam, bir oldu.
06:59
You have a seven-digit number, call out any six of them please.
169
407000
2000
Yedi basamaklı bir sayınız var, herhangi altısını söyleyin lütfen.
07:01
Woman: 44875.
170
409000
3000
Kadın: 44875.
07:04
AB: I think I only heard five numbers. I -- wait -- 44875 --
171
412000
5000
AB: Sanırım sadece beş sayı duydum. Ben -- bekleyin -- 44875 --
07:09
did you leave out the number 6?
172
417000
2000
söylemediğiniz sayı 6 mı?
07:11
Woman: Yes. AB: Same as she did, OK. You've got a seven-digit number --
173
419000
2000
Kadın: Evet. AB: Onunki gibi, tamam. Yedi haneli bir sayınız var --
07:13
call out any six of them loud and clear.
174
421000
3000
herhangi altısını yüksek sesle söyleyin.
07:16
Man: 079044.
175
424000
4000
Adam: 079044.
07:20
AB: I think you left out the number 3?
176
428000
2000
AB: Sanırım söylemediğiniz sayı 3?
07:22
That's three. The odds of me getting all four of these right by random guessing
177
430000
4000
Üç oldu. Bu dördünü rastgele bilebilmemin ihtimali
07:26
would be one in 10,000: 10 to the fourth power.
178
434000
3000
10.000'de bir: 10 üzeri dört.
07:29
OK, any six of them.
179
437000
2000
Tamam, herhangi altısı.
07:32
Really scramble them up this time, please.
180
440000
2000
Bu kez iyice karıştırın, lütfen.
07:34
Man: 263972.
181
442000
4000
Adam: 263972.
07:38
AB: Did you leave out the number 7?
182
446000
2000
AB: Söylemediğiniz sayı 7 mi?
07:40
And let's give all four of these people a nice round of applause.
183
448000
2000
Ve bu dört arkadaşımıza güzel bir alkış alalım.
07:42
Thank you very much. (Applause)
184
450000
2000
Çok teşekkür ederim.
07:52
For my next number --
185
460000
2000
Sıradaki gösterim için --
07:54
(Laughter)
186
462000
2000
(Gülüşmeler)
07:57
while I mentally recharge my batteries,
187
465000
2000
ben zihinsel olarak pillerimi tekrar şarj ederken,
07:59
I have one more question for the audience.
188
467000
3000
izleyicilere bir sorum daha var.
08:02
By any chance, does anybody here happen to know
189
470000
5000
Belki bir ihtimal, buradaki herhangi biri
08:07
the day of the week that they were born on?
190
475000
3000
haftanın hangi günü doğduğunu biliyor olabilir mi?
08:10
If you think you know your birth day, raise your hand.
191
478000
4000
Eğer doğum gününüzü bildiğinizi düşünüyorsanız, elinizi kaldırın.
08:14
Let's see, starting with -- let's start with a gentleman first,
192
482000
3000
Bakalım, kimle başlayalım -- önce bir beyefendiyle başlayalım,
08:17
OK sir, what year was it, first of all? That's why I start with a gentleman first.
193
485000
3000
Tamam bayım, hangi yıl, öncelikle? Bu yüzden bir erkekle başladım.
08:20
What year?
194
488000
1000
Hangi yıl?
08:21
Audience: 1953.
195
489000
1000
İzleyici: 1953.
08:22
AB: 1953, and the month?
196
490000
2000
AB: 1953, hangi ay?
08:24
Audience: November. AB: November what?
197
492000
1000
İzleyici: Kasım. AB: Kaç kasım?
08:25
Audience: 23rd.
198
493000
1000
İzleyici: 23.
08:26
AB: 23rd -- was that a Monday? Audience: Yes.
199
494000
2000
AB: 23 -- bir Pazartesi günü müydü? İzleyici: Yes.
08:28
Yes, good. Somebody else? Who else would like --
200
496000
2000
Evet, güzel, başka biri? Kim olabilir --
08:30
see I don't -- haven't seen any women's hands up.
201
498000
2000
bir bayanın elini göremedim henüz.
08:32
OK, it's -- how about you, what year?
202
500000
2000
Tamam, işte bu -- siz, hangi yıl?
08:34
Audience: 1949. AB: 1949, and the month?
203
502000
2000
İzleyici: 1949. AB: 1949, hangi ay?
08:36
Audience: October. AB: October what?
204
504000
1000
İzleyici: Ekim. AB: Ekim'in kaçı?
08:37
Audience: Fifth.
205
505000
1000
İzleyici: Beşi.
08:38
AB: Fifth -- was that a Wednesday?
206
506000
2000
AB: Beşi -- bir Çarşamba günü müydü?
08:40
Yes, my -- I'll go way to the back right now, how about you?
207
508000
2000
Evet, arka taraftan devam edeceğim, sizinki ne zamandı?
08:42
Yell it out, what year? Audience: 1959.
208
510000
2000
Bağırın lütfen, hangi yıl? İzleyici: 1959.
08:44
AB: 1959, OK -- and the month?
209
512000
2000
AB: 1959, tamam -- hangi ay?
08:46
Audience: February.
210
514000
2000
İzleyici: Şubat.
08:48
AB: February what? Audience: Sixth.
211
516000
2000
AB: Şubat'ın kaçı? İzleyici: Altısı.
08:50
AB: Sixth -- was that a Friday? Audience: Yes.
212
518000
2000
AB: Altısı, bir Cuma günü müydü? İzleyici: Evet.
08:52
Good, how about the person behind her?
213
520000
2000
Güzel, peki ya bayanın arkasındaki kişi?
08:54
Call -- call -- what year was it?
214
522000
2000
Söyleyin -- söyleyin -- hangi yıldı?
08:56
Audience: 1947. AB: 1947, and the month?
215
524000
2000
İzleyici: 1947. AB: 1947, hangi ay?
08:58
Audience: May. AB: May what?
216
526000
2000
İzleyici: Mayıs. AB: Mayıs'ın kaçı?
09:00
Audience: Seventh. AB: Seventh -- would that be a Wednesday?
217
528000
2000
İzleyici: Yedisi. AB: Yedisi -- bir Çarşamba günü olabilir mi?
09:02
Audience: Yes.
218
530000
1000
İzleyici: Evet.
09:03
AB: Thank you very much.
219
531000
2000
AB: Çok teşekkürler.
09:05
(Applause)
220
533000
3000
(Alkışlar)
09:09
Anybody here who'd like to know the day of the week they were born?
221
537000
3000
Aramızda haftanın hangi gününde doğduğunu bilmek isteyen var mı?
09:12
We can do it that way.
222
540000
2000
Bu şekilde de yapabiliriz.
09:14
Of course, I could just make up an answer and you wouldn't know,
223
542000
2000
Tabii, ben cevabı uydurabilirim ve siz de bilemezsiniz,
09:16
so I come prepared for that.
224
544000
2000
bu yüzden bunun için hazırlıklı geldim.
09:18
I brought with me a book of calendars.
225
546000
2000
Yanımda bir takvimler kitabı getirdim.
09:21
It goes as far back into the past as 1800, 'cause you never know.
226
549000
4000
1800'e kadar gidiyor, ne olur ne olmaz diye.
09:25
(Laughter)
227
553000
2000
(Gülüşmeler)
09:27
I didn't mean to look at you, sir --
228
555000
2000
Size bakmak istememiştim, bayım --
09:29
you were just sitting there.
229
557000
2000
siz sadece orda oturuyorudunuz.
09:31
Anyway, Chris, you can help me out here, if you wouldn't mind.
230
559000
3000
Her neyse, Chris, bana burada yardım edebilirsin, zahmet olmazsa.
09:34
This is a book of calendars, and I'll ask --
231
562000
2000
Bu bir takvimler kitabı, kime sorsam --
09:36
who was it that wanted to know their birth day? You sir? OK.
232
564000
2000
doğum gününü bilmek isteyen kimdi? Siz mi bayım? Tamam.
09:38
What year was it, first of all?
233
566000
2000
İlk olarak, hangi yıldı?
09:40
Audience: 1966.
234
568000
1000
İzleyici: 1966.
09:41
AB: '66 -- turn to the calendar with 1966 --
235
569000
2000
AB: '66 -- takvimi 1966'ya çevir --
09:43
and what month?
236
571000
2000
peki hangi ay?
09:45
Audience: April. AB: April what?
237
573000
2000
İzleyici: Nisan. AB: Nisan'ın kaçı?
09:47
Audience: 17th. AB: 17th -- I believe that was a Sunday.
238
575000
2000
İzleyici: 17'si. AB: 17'si -- sanırım bir Pazar günüydü.
09:50
Can you confirm, Chris?
239
578000
2000
Kontrol edebilir misin, Chris?
09:52
Chris Anderson: Yes. AB: Yeah, OK. I'll tell you what, Chris:
240
580000
2000
Chris Anderson: Evet. AB: Ah, tamam. Bak ne diyeceğim, Chris;
09:54
as long as you have that book in front of you,
241
582000
3000
kitap önündeyken,
09:57
do me a favor, turn to a year outside of the 1900s,
242
585000
4000
bana bir iyilik yap, yılı 1900lerin dışında bir yıla çevir,
10:01
either into the 1800s or way into the 2000s --
243
589000
3000
1800lere ya da 2000lerin ilerisine doğru --
10:04
that'll be a much greater challenge for me.
244
592000
1000
bu benim için çok daha zorlayıcı olacak.
10:06
What year, Chris, would you like?
245
594000
1000
Hangi yıl, Chris?
10:07
CA: 1824.
246
595000
1000
CA: 1824.
10:08
AB: 1824, OK.
247
596000
3000
AB: 1824, tamam.
10:11
And what month? CA: June.
248
599000
2000
Ve hangi ay? CA: Haziran.
10:13
AB: June what? CA: Sixth.
249
601000
1000
AB: Haziran'ın kaçı? CA: Altısı.
10:15
AB: Sixth -- was that a Sunday?
250
603000
2000
AB: Altısı -- bir Pazar günü müydü?
10:17
CA: It was. AB: And it was cloudy.
251
605000
2000
CA: Doğrudur. AB: Bulutlu bir gündü.
10:20
Good, thank you very much.
252
608000
2000
Güzel, çok teşekkürler.
10:22
(Applause)
253
610000
6000
(Alkışlar)
10:28
But I'd like to wrap things up now
254
616000
2000
Fakat sunumda daha önce
10:30
by alluding to something
255
618000
3000
bahsettiğim bir şeyi hatırlatarak
10:33
from earlier in the presentation.
256
621000
2000
gösteriyi bitirmek istiyorum.
10:35
There was a gentleman up here who had a 10-digit calculator.
257
623000
3000
Burda 10 basamaklı hesap makinesi olan bir bey vardı.
10:38
Where is he, would you stand up,
258
626000
2000
Nerede acaba, lütfen kalkar mısınız,
10:42
10-digit guy?
259
630000
2000
10 basamaklı adam?
10:44
OK, well stand up for me just for a second,
260
632000
3000
Tamam, lütfen benim için bir saniyeliğine ayağa kalk,
10:47
so I can see where you are.
261
635000
2000
ben de nerede olduğunu görebileyim.
10:49
OK, oh, OK -- you have a 10-digit calculator, sir, as well?
262
637000
3000
Tamam, a, tamam --sizin de mi 10 basamaklı hesap makineniz var, bayım?
10:52
OK, what I'm going to try and do, is to square in my head
263
640000
4000
Tamam, deneyip yapmaya çalışacağım şey, zihinden
10:56
a five-digit number requiring a 10-digit calculator.
264
644000
3000
beş basamaklı bir sayının karesini almak, ki bu da 10 basamaklı bir makine gerektirir.
10:59
But to make my job more interesting for you, as well as for me,
265
647000
5000
Fakat bu işi sizin için olduğu kadar benim için de ilgi çekici hale getirmek için,
11:04
I'm going to do this problem
266
652000
2000
bu problemi
11:06
thinking out loud.
267
654000
2000
sesli düşünerek çözeceğim.
11:08
So you can actually, honestly hear
268
656000
3000
Böylece siz gerçekten, açıkça
11:11
what's going on in my mind
269
659000
2000
ben bu boyutta bir işlemi yaparken
11:13
while I do a calculation of this size.
270
661000
2000
aklımda neler dönüp bittiğini duyabileceksiniz.
11:15
Now, I have to apologize to our magician friend Lennart Green.
271
663000
3000
Bu arada, sihirbaz arkadaşımız Lennart Green'den özür dilemek zorundayım.
11:18
I know as a magician we're not supposed to reveal our secrets,
272
666000
4000
Biliyorum, bir sihirbaz olarak sırlarımızı açıklamamız gerekir,
11:22
but I'm not too afraid that people are going
273
670000
2000
fakat insanların önümüzdeki hafta benim gösterimi
11:24
to start doing my show next week, so --
274
672000
2000
yapmaya kalkışacaklarından pek de korkmuyorum, bu yüzden --
11:26
I think we're OK.
275
674000
2000
bence bir problem yok.
11:30
So, let's see, let's take a --
276
678000
3000
Şimdi, başka, başka bir --
11:33
let's take a different row of people, starting with you.
277
681000
2000
sıradaki kişileri alalım, sizinle başlayarak.
11:35
I'll get five digits: one, two, three, four --
278
683000
3000
Beş rakam alacağım: bir, iki, üç, dört --
11:38
oh, I did this row already. Let's do the row before you,
279
686000
2000
a, bu sıradan zaten almıştım. Sizin arkanızdaki sıradan alalım,
11:40
starting with you sir: one, two, three, four, five.
280
688000
3000
sizinle başlayarak beyefendi: bir, iki, üç, dört, beş.
11:43
Call out a single digit -- that will be the five-digit number
281
691000
3000
Birer rakam söyleyin -- bu rakam karesini almaya çalışacağım,
11:46
that I will try to square. Go ahead.
282
694000
2000
beş basamaklı sayı olacak. Buyursunlar.
11:48
Audience: Five. AB: Five.
283
696000
2000
İzleyici: Beş. AB: Beş.
11:50
Audience: Seven. AB: Seven.
284
698000
1000
İzleyici: Yedi. AB: Yedi.
11:51
Audience: Six. AB: Six.
285
699000
1000
İzleyici: Altı. AB: Altı.
11:52
Audience: Eight. AB: Eight.
286
700000
2000
İzleyici: Sekiz AB: Sekiz.
11:54
Audience: Three. AB: Three.
287
702000
2000
İzleyici: Üç. AB: Üç.
11:56
57,683
288
704000
3000
57.683'ün
12:01
squared. Yuck.
289
709000
2000
karesi. Of.
12:03
Let me explain to you how
290
711000
2000
Size bu probleme nasıl
12:05
I'm going to attempt this problem.
291
713000
3000
yaklaşacağımı açıklamama izin verin.
12:08
I'm going to break the problem down into three parts.
292
716000
3000
Problemi üç parçaya böleceğim.
12:11
I'll do 57,000 squared,
293
719000
2000
57.000'in karesini alacağım,
12:13
plus 683 squared,
294
721000
3000
683'ün karesiyle toplayacağım,
12:17
plus 57,000 times
295
725000
3000
ve sonuca 57.000 çarpı
12:20
683 times two.
296
728000
2000
683 çarpı ikiyi ekleyeceğim.
12:22
Add all those numbers together,
297
730000
2000
Ve tüm bu sayıları toplayınca,
12:24
and with any luck, arrive at the answer.
298
732000
3000
işler istediğimiz gibi giderse, cevaba ulaşacağım.
12:28
Now, let me recap.
299
736000
2000
Şimdi, özet geçeyim.
12:31
Thank you.
300
739000
2000
Teşekkürler.
12:34
While I explain something else --
301
742000
2000
Bu arada başka bir şeyi açıklarken --
12:37
-- I know, that you can use, right?
302
745000
2000
-- biliyorum, öyle oluyor işte, değil mi?
12:40
While I do these calculation[s],
303
748000
2000
Ben bu hesaplamayı yaparken,
12:42
you might hear certain words,
304
750000
2000
bazı kelimeler duyabilirsiniz,
12:44
as opposed to numbers, creep into the calculation.
305
752000
4000
sayılara karşılık gelen, hesaplamaya sızmış kelimeler.
12:48
Let me explain what that is.
306
756000
1000
Bunun ne olduğunu açıklayayım.
12:49
This is a phonetic code,
307
757000
2000
Bu bir fonetik kod,
12:51
a mnemonic device that I use,
308
759000
2000
sayıları kelimelere çevirmeme yarayan,
12:53
that allows me to convert numbers into words.
309
761000
3000
bir hatırlatma aracı.
12:56
I store them as words, and later on retrieve them as numbers.
310
764000
3000
Kelime olarak saklıyorum, sonra onları sayılarla değiştiriyorum.
12:59
I know it sounds complicated; it's not --
311
767000
2000
Biliyorum karmaşık görünüyor, ama değil --
13:01
I just don't want you to think you're seeing something out of "Rain Man" here.
312
769000
3000
Burada "Yağmur Adam"dan fırlama bir şey gördüğünüzü düşünmenizi istemiyorum.
13:04
(Laughter)
313
772000
2000
(Gülüşmeler)
13:06
There's definitely a method to my madness --
314
774000
2000
Kesinlikle kaçıklığımın bir yöntemi var --
13:08
definitely, definitely. Sorry.
315
776000
2000
kesinlikle, kesinlikle. Özür dilerim.
13:10
(Laughter)
316
778000
3000
(Gülüşmeler)
13:14
If you want to talk to me about ADHD afterwards,
317
782000
2000
Eğer benimle daha sonra DEHB hakkında
13:16
you can talk to me then. All right --
318
784000
2000
konuşmak isterseniz, konuşabilirsiniz. Tamam --
13:18
by the way, one last instruction,
319
786000
2000
bu arada, son bir bilgilendirme,
13:20
for my judges with the calculators -- OK, you know who you are --
320
788000
3000
hesap makineli yargıçlarım için -- tamam, siz kim olduğunuzu biliyorsunuz --
13:23
there is at least a 50 percent chance
321
791000
3000
bu işlemi yapmaya çalışırken yüzde elli
13:26
that I will make a mistake here.
322
794000
3000
ihtimalle hata yapabilirim.
13:29
If I do, don't tell me what the mistake is;
323
797000
3000
Eğer yaparsam, bana nerede hata yaptığımı söylemeyin;
13:32
just say, "you're close," or something like that, and I'll try and figure out the answer --
324
800000
3000
sadece, "yaklaştın" ya da bunun gibi bir şey deyin ve ben de doğru cevabı bulmaya çalışayım --
13:35
which could be pretty entertaining in itself.
325
803000
3000
ki bu da kendi içinde gayet eğlenceli olabilir.
13:39
If, however, I am right,
326
807000
2000
Bunun yanında eğer, doğru yaparsam,
13:41
whatever you do, don't keep it to yourself, OK?
327
809000
3000
ne yaparsanız yapın, bunu kendinize saklamayın, tamam mı?
13:44
(Laughter)
328
812000
1000
(Gülüşmeler)
13:45
Make sure everybody knows that I got the answer right,
329
813000
2000
Herkesin bulduğum cevabın doğru olduğunu bilsin,
13:47
because this is my big finish, OK.
330
815000
3000
çünkü bu büyük son, tamam.
13:50
So, without any more stalling,
331
818000
3000
Şimdi, daha fazla oyalanmadan,
13:53
here we go.
332
821000
3000
başlıyoruz.
13:56
I'll start the problem in the middle, with 57 times 683.
333
824000
2000
Problemi ortadan çözmeye başlıyorum, 57 çarpı 683 ile.
13:58
Now, 57 times 68 is 3,400, plus 476 is 3876,
334
826000
3000
Şimdi, 57 çarpı 68 3.400 eder, artı 476, 3876,
14:01
that's 38,760 plus 171,
335
829000
3000
bu 38.760 artı 171,
14:04
38,760 plus 171 is 38,931.
336
832000
3000
38.760 artı 171 38.931 eder.
14:07
38,931; double that to get 77,862.
337
835000
4000
38.931; bunu ikiyle çarıp 77.862'i bulalım.
14:11
77,862 becomes cookie fission,
338
839000
2000
77.862 kurabiye fizyonu olur,
14:13
cookie fission is 77,822.
339
841000
4000
kurabiye fizyonu 77.822.
14:17
That seems right, I'll go on. Cookie fission, OK.
340
845000
2000
Doğru görünüyor, devam ediyorum. Kurabiye fizyonu, tamam.
14:19
Next, I do 57 squared, which is 3,249, so I can say,
341
847000
4000
Şimdi, 57'nin karesini alıyorum, ki 3.249 eder, şimdi söyleyebilirim ki,
14:23
three billion. Take the 249, add that to cookie, 249,
342
851000
5000
üç milyar. 249'unu al, kurabiyeye ekle, 249,
14:28
oops, but I see a carry coming --
343
856000
2000
hop, fakat bir aracın geldiğini görüyorum --
14:30
249 --
344
858000
2000
249 -
14:32
add that to cookie, 250 plus 77,
345
860000
2000
bunu kurabiyeye ekle, 250 artı 77,
14:34
is 327 million --
346
862000
4000
327 milyon eder
14:38
fission, fission, OK, finally, we do 683 squared,
347
866000
2000
fizyon, fizyon, tamam, son olarak, 683'ün karesini alıyoruz,
14:41
that's 700 times 666, plus 17 squared
348
869000
2000
ki bu da 700 çarpı 666, artı 17'nin karesi
14:43
is 466,489, rev up if I need it,
349
871000
3000
de 466.489 eder, ihtiyacım olursa diye dönüştüreyim,
14:46
rev up, take the 466,
350
874000
2000
dönüştür, 466'sını al,
14:48
add that to fission, to get,
351
876000
2000
fizyona ekle, ve,
14:50
oh gee --
352
878000
2000
aman --
14:54
328,489.
353
882000
4000
328.489.
14:58
Audience: Yeah!
354
886000
1000
İzleyici: Evet!
14:59
AB: Good.
355
887000
1000
AB: Güzel.
15:00
(Applause)
356
888000
1000
(Alkışlar)
15:01
Thank you very much.
357
889000
2000
Çok teşekkürler.
15:03
I hope you enjoyed mathemagics. Thank you.
358
891000
2000
Umarım matematik sihrini beğenmişsinizdir. Teşekkür ederim.
15:05
(Applause)
359
893000
4000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Arthur Benjamin - MathemagicianUsing daring displays of algorithmic trickery, lightning calculator and number wizard Arthur Benjamin mesmerizes audiences with mathematical mystery and beauty.
Why you should listen
Arthur Benjamin makes numbers dance. In his day job, he's a professor of math at Harvey Mudd College; in his other day job, he's a "Mathemagician," taking the stage in his tuxedo to perform high-speed mental calculations, memorizations and other astounding math stunts. It's part of his drive to teach math and mental agility in interesting ways, following in the footsteps of such heroes as Martin Gardner.
Benjamin is the co-author, with Michael Shermer, of Secrets of Mental Math (which shares his secrets for rapid mental calculation), as well as the co-author of the MAA award-winning Proofs That Really Count: The Art of Combinatorial Proof. For a glimpse of his broad approach to math, see the list of research talks on his website, which seesaws between high-level math (such as his "Vandermonde's Determinant and Fibonacci SAWs," presented at MIT in 2004) and engaging math talks for the rest of us ("An Amazing Mathematical Card Trick").
Arthur Benjamin | Speaker | TED.com