TEDxBeirut
Suzanne Talhouk: Don't kill your language
Suzanne Talhouk: Ai bảo nói tiếng Ả Rập là không "cool" ?
Filmed:
Readability: 3.4
1,438,887 views
Trong bài diễn thuyết, Suzanne Talhouk kêu gọi vực dậy ngôn ngữ Ả Rập bằng cách hiện đại hóa và sử dụng chúng trong biểu cảm sáng tạo. Công trình của cô tập trung vào việc tái tạo sự hiện diện của thế giới nói tiếng Ả Rập và loại trừ những mặc cảm trong xã hội.
Suzanne Talhouk - Poet and language advocate
Suzanne Talhouk is an advocate for the Arabic language as a tool of power, pride and unity. Full bio
Suzanne Talhouk is an advocate for the Arabic language as a tool of power, pride and unity. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Good morning!
0
1295
1626
Xin Chào!
00:15
Are you awake?
1
3340
2549
Các bạn còn thức không?
Họ lấy mất thẻ tên của tôi rồi,
tôi muốn hỏi
tôi muốn hỏi
00:18
They took my name tag,
but I wanted to ask you,
but I wanted to ask you,
2
6679
2304
00:21
did anyone here write their name
on the tag in Arabic?
on the tag in Arabic?
3
9183
2590
có ai ở đây ghi tên
trên thẻ bằng tiếng Ả Rập không?
trên thẻ bằng tiếng Ả Rập không?
00:23
Anyone! No one?
All right, no problem.
All right, no problem.
4
11900
5394
Không ai hết à?
Thôi vậy, cũng không vấn đề gì.
Thôi vậy, cũng không vấn đề gì.
Ngày xửa ngày xưa,
cách đây không lâu lắm,
cách đây không lâu lắm,
00:29
Once upon a time, not long ago,
5
17529
3963
00:33
I was sitting in a restaurant with my friend,
ordering food.
ordering food.
6
21632
4382
khi đang ngồi với bạn
tại một nhà hàng,
tại một nhà hàng,
00:38
So I looked at the waiter and said,
7
26477
3520
tôi nhìn anh bồi bàn và bảo:
"Anh có thực đơn không?"
(Tiếng Ả Rập)
(Tiếng Ả Rập)
00:42
"Do you have a menu (Arabic)?"
8
30087
2872
00:45
He looked at me strangely,
thinking that he misheard.
thinking that he misheard.
9
33683
3760
Anh ta nhìn lại tôi ngờ ngợ,
như thể đã nghe nhầm.
như thể đã nghe nhầm.
"Xin lỗi?"
(Tiếng Anh).
(Tiếng Anh).
00:49
He said, "Sorry? (English)."
10
37633
2073
00:52
I said,
"The menu (Arabic), please."
"The menu (Arabic), please."
11
40132
3418
"Vui lòng cho xin thực đơn." (Ả Rập)
00:56
He replied,
"Don't you know what they call it?"
"Don't you know what they call it?"
12
44110
3293
Anh ta đáp: "Cô không biết
người ta gọi nó là gì à?"
người ta gọi nó là gì à?"
"Tôi biết chứ."
00:59
"I do."
13
47714
1294
01:01
He said, "No! It's called "menu" (English),
or "menu" (French)."
or "menu" (French)."
14
49133
3485
"Không! Người ta gọi nó là "menu" (Anh)
hoặc "menu" (Pháp)
hoặc "menu" (Pháp)
01:04
Is the French pronunciation correct?
15
52688
1925
Phát âm như vậy
đã chuẩn chưa?
đã chuẩn chưa?
01:06
"Come, come, take care of this one!"
said the waiter.
said the waiter.
16
54663
2390
"Lại đây mau, lo bàn này dùm tôi!"
anh bồi gắt.
anh bồi gắt.
01:09
He was disgusted when talking to me,
as if he was saying to himself,
as if he was saying to himself,
17
57123
4235
Anh ta chán ghét việc nói chuyện với tôi,
như thể:
như thể:
"Nếu đây là người đàn bà còn sót lại
trên đời, còn lâu mình mới thèm!"
trên đời, còn lâu mình mới thèm!"
01:13
"If this was the last girl on Earth,
I wouldn't look at her!"
I wouldn't look at her!"
18
61458
3942
Nghĩa lý gì khi nói chữ
"thực đơn" bằng tiếng Ả Rập?
"thực đơn" bằng tiếng Ả Rập?
01:17
What's the meaning
of saying "menu" in Arabic?
of saying "menu" in Arabic?
19
65450
2057
01:19
Two words made a Lebanese young man
judge a girl as being backward
judge a girl as being backward
20
67578
8005
Với hai chữ, một chàng trai Liban
đã nhận xét một phụ nữ là "nhà quê"
đã nhận xét một phụ nữ là "nhà quê"
và "hai lúa".
01:28
and ignorant.
21
76323
2027
01:30
How could she speak that way?
22
78820
5176
Tại sao cô ta
lại nói chuyện kiểu vậy?
lại nói chuyện kiểu vậy?
01:36
At that moment, I started thinking.
23
84346
2685
Lúc đó, tôi mới bắt đầu
thấm thía dần.
thấm thía dần.
Nó làm tôi bực lắm.
Thực sự tủi lòng !
Thực sự tủi lòng !
01:39
It made me mad.
24
87059
1048
01:40
It definitely hurts!
25
88152
1084
01:41
I'm denied the right to speak
my own language in my own country?
my own language in my own country?
26
89326
3065
Tiếng mẹ đẻ bị từ chối
ngay tại đất nước mình ư?
ngay tại đất nước mình ư?
01:44
Where could this happen?
27
92441
1871
Sao chuyện này lại xảy ra
cơ chứ?
cơ chứ?
01:46
How did we get here?
28
94392
3280
Sao lại ra nông nỗi này?
01:49
Well, while we are here,
there are many people like me,
there are many people like me,
29
97732
3772
Có những người khác
giống như tôi,
giống như tôi,
01:53
who would reach a stage in their lives,
where they involuntarily give up
where they involuntarily give up
30
101674
3408
sắp sửa đạt đến 1 mốc trong đời,
mà lại bất chợt từ bỏ
mà lại bất chợt từ bỏ
01:57
everything
that has happened to them in the past,
that has happened to them in the past,
31
105132
2288
những chuyện trong quá khứ,
chỉ để nói rằng: Ờ,
họ hiện đại và văn minh.
họ hiện đại và văn minh.
01:59
just so they can say that they're modern
32
107420
2139
02:01
and civilized.
33
109699
2141
02:03
Should I forget all my culture, thoughts,
34
111920
2825
Tôi có nên quên hết
văn hóa, quan niệm
văn hóa, quan niệm
02:06
intellect and all my memories?
35
114835
4605
sự tinh túy và toàn bộ kí ức của mình?
Những câu chuyện tuổi thơ có thể là
kỉ niệm đẹp nhất từ chiến tranh!
kỉ niệm đẹp nhất từ chiến tranh!
02:11
Childhood stories might be the best memories
we have of the war!
we have of the war!
36
119690
3305
02:15
Should I forget everything
I learned in Arabic, just to conform?
I learned in Arabic, just to conform?
37
123118
5185
Tôi có nên rũ bỏ tất cả những gì học
được từ Ả Rập, chỉ để giống người đời?
được từ Ả Rập, chỉ để giống người đời?
Trở thành một trong số họ ?
02:20
To be one of them?
38
128423
3165
Cái lý nó ở đâu rồi??
02:23
Where's the logic in that?
39
131878
2144
02:26
Despite all that,
I tried to understand him.
I tried to understand him.
40
134132
3558
Mặc dù vậy,
tôi vẫn cố thông cảm cho anh ta.
tôi vẫn cố thông cảm cho anh ta.
02:29
I didn't want to judge him
with the same cruelty that he judged me.
with the same cruelty that he judged me.
41
137780
6166
Tôi không muốn phán xét anh ấy với
sự cay độc anh đã dành cho tôi.
sự cay độc anh đã dành cho tôi.
Tiếng Ả Rập đúng là không đáp ứng
được nhu cầu hiện nay.
được nhu cầu hiện nay.
02:35
The Arabic language
doesn't satisfy today's needs.
doesn't satisfy today's needs.
42
143946
3766
Nó không dành cho khoa học,
02:39
It's not a language for science,
43
147902
1792
nghiên cứu,
02:41
research,
44
149764
1451
02:43
a language we're used to in universities,
45
151275
1959
không quen thuộc
với trường học,
hay nơi làm việc,
hay nơi làm việc,
02:45
a language we use in the workplace,
46
153294
2080
02:47
a language we rely on if we were to perform
an advanced research project,
an advanced research project,
47
155694
6104
huống gì là dùng để
diễn đạt một đồ án cấp cao,
diễn đạt một đồ án cấp cao,
càng không phải ngôn ngữ
được dùng tại sân bay.
được dùng tại sân bay.
02:53
and it definitely isn't a language
we use at the airport.
we use at the airport.
48
161888
2667
Vậy thì có thể sử dụng nó ở đâu ?!
Chúng ta đều có thể tự hỏi đấy !
Chúng ta đều có thể tự hỏi đấy !
02:56
If we did so,
they'd strip us of our clothes.
they'd strip us of our clothes.
49
164555
2805
Nếu muốn dùng tiếng Ả Rập,
ta có thể dùng nó ở đâu ?!
ta có thể dùng nó ở đâu ?!
03:00
Where can I use it, then?
We could all ask this question!
We could all ask this question!
50
168780
3548
Đây là một thực tế.
03:04
So, you want us to use Arabic.
Where are we to do so?
Where are we to do so?
51
172408
3572
Nhưng có một vấn đề
khác quan trọng hơn cần nghĩ tới.
khác quan trọng hơn cần nghĩ tới.
03:08
This is one reality.
52
176660
2470
03:11
But we have another more important reality
that we ought to think about.
that we ought to think about.
53
179240
5248
Tiếng Ả Rập là tiếng mẹ đẻ của tôi.
Nghiên cứu cho rằng sự thuần thục
trong ngôn ngữ khác
trong ngôn ngữ khác
03:16
Arabic is the mother tongue.
54
184878
2929
đòi hỏi sự thuần thục từ chính
tiếng mẹ đẻ.
tiếng mẹ đẻ.
03:19
Research says that mastery
of other languages
of other languages
55
187867
5825
03:25
demands mastery of the mother tongue.
56
193718
3496
Sự lưu loát ấy là nền tảng cho sự
diễn đạt phong phú trong ngôn ngữ khác.
diễn đạt phong phú trong ngôn ngữ khác.
03:29
Mastery of the mother tongue is a prerequisite
for creative expression in other languages.
for creative expression in other languages.
57
197679
6665
Nhưng làm thế nào đây?!
03:36
How?
58
204514
1305
Gibran Khalil Gibran,
03:38
Gibran Khalil Gibran,
59
206199
1700
Khi mới tập tành viết lách,
ông đã sử dụng Tiếng Ả Rập
ông đã sử dụng Tiếng Ả Rập
03:40
when he first started writing,
he used Arabic.
he used Arabic.
60
208489
3901
Toàn bộ ý tửơng, sức sáng tạo
và triết lý của ông
và triết lý của ông
03:44
All his ideas, imagination and philosophy
61
212540
6332
đều lấy cảm hứng
từ cậu bé con ở thôn làng này
từ cậu bé con ở thôn làng này
03:51
were inspired by this little boy
in the village
in the village
62
219122
3467
03:54
where he grew up,
smelling a specific smell,
smelling a specific smell,
63
222869
2111
Tại nơi chôn rau cắt rốn của mình,
cảm được một mùi đặc trưng,
cảm được một mùi đặc trưng,
03:57
hearing a specific voice,
64
225150
1211
hóng được một âm thanh đặc biệt,
03:58
and thinking a specific thought.
65
226421
1565
và ngẫm một ý niệm riêng biệt.
04:00
So, when he started writing in English,
he had enough baggage.
he had enough baggage.
66
228206
4581
Thế nên, khi chuyển sang tiếng Anh,
ông vướng phải nhiều gánh nặng tư tưởng.
ông vướng phải nhiều gánh nặng tư tưởng.
04:04
Even when he wrote in English,
67
232917
2268
Kể cả khi ông viết bằng tiếng Anh,
04:07
when you read his writings in English,
you smell the same smell,
you smell the same smell,
68
235265
3711
khi đọc mảng văn ấy,
bạn cũng cảm được một mùi như vậy,
bạn cũng cảm được một mùi như vậy,
sẻ chia cùng một cảm giác đó thôi.
04:11
sense the same feeling.
69
239157
1714
04:13
You can imagine that that's him
writing in English,
writing in English,
70
241147
3586
Bạn có thể hình dung rằng
chính ông trong văn Tiếng Anh,
chính ông trong văn Tiếng Anh,
cũng là cậu bé đến từ vùng núi,
từ ngôi làng mang tên Mount Lebanon.
từ ngôi làng mang tên Mount Lebanon.
04:16
the same boy who came from the mountain.
From a village on Mount Lebanon.
From a village on Mount Lebanon.
71
244813
5264
04:22
So, this is an example
no one can argue with.
no one can argue with.
72
250730
6361
Thế đó, đây là ví dụ không ai
có thể bàn cãi.
có thể bàn cãi.
Điều thứ hai, người đời thường nói
nếu bạn muốn triệt tiêu một quốc gia,
nếu bạn muốn triệt tiêu một quốc gia,
04:29
Second, it's often said
that if you want to kill a nation,
that if you want to kill a nation,
73
257401
4580
04:34
the only way to kill a nation,
74
262060
2781
cách duy nhất là triệt tiêu ngôn ngữ
của đất nước đó.
của đất nước đó.
04:37
is to kill its language.
75
265006
1459
04:38
This is a reality
that developed societies are aware of.
that developed societies are aware of.
76
266875
5120
Đây là sự thật mà thế giới
phát triển hiện nay đều biết rõ.
phát triển hiện nay đều biết rõ.
Đức, Pháp, Nhật và Trung,
những nơi này đều biết rõ điều đó.
những nơi này đều biết rõ điều đó.
04:44
The Germans, French, Japanese and Chinese,
all these nations are aware of this.
all these nations are aware of this.
77
272352
6314
Đó là lí do tại sao họ ban luật
để bảo vệ ngôn ngữ của mình,
để bảo vệ ngôn ngữ của mình,
04:50
That's why they legislate
to protect their language.
to protect their language.
78
278876
3836
04:54
They make it sacred.
79
282842
2401
"thần thánh hoá" nó lên,
04:57
That's why they use it in production,
they pay a lot of money to develop it.
they pay a lot of money to develop it.
80
285323
5507
sử dụng nó trong sản xuất,
trả tiền tỉ để phát triển nó.
trả tiền tỉ để phát triển nó.
Liệu ta có biết rõ
điều đó hơn họ?
điều đó hơn họ?
05:03
Do we know better than them?
81
291340
2366
Chúng ta không đến từ
nước phát triển,
nước phát triển,
05:06
All right,
82
294116
1000
05:07
we aren't from the developed world,
83
295122
1827
05:08
this advanced thinking
hasn't reached us yet,
hasn't reached us yet,
84
296949
2218
Suy nghĩ đó còn quá cao siêu
so với chúng ta,
so với chúng ta,
05:11
and we would like to catch up
with the civilized world.
with the civilized world.
85
299257
2644
chúng ta cũng muốn bắt kịp
thời đại chứ.
thời đại chứ.
Những quốc gia từng như ta,
nhưng đã quyết định vươn lên phát triển,
nhưng đã quyết định vươn lên phát triển,
05:15
Countries that were once like us,
but decided to strive for development,
but decided to strive for development,
86
303181
4043
05:19
do research,
87
307514
1436
làm nghiên cứu,
05:21
and catch up with those countries,
88
309100
1833
và đuổi theo những nước tiên tiến,
05:22
such as Turkey, Malaysia and others,
89
310994
2779
như Thổ Nhĩ Kì, Malaysia và nhiều nữa,
05:25
they carried their language with them
as they were climbing the ladder,
as they were climbing the ladder,
90
313933
3671
Họ đem theo ngôn ngữ của họ
trong suốt chặng đường phát triển,
trong suốt chặng đường phát triển,
05:29
protected it like a diamond.
91
317724
3287
bảo vệ nó như bảo vệ đá quí.
05:33
They kept it close to them.
92
321131
1509
Họ giữ nó gần với họ.
05:34
Because if you get any product
from Turkey or elsewhere
from Turkey or elsewhere
93
322690
4250
Bởi nếu bạn muốn nhập hàng
từ Thổ Nhĩ Kì hay bất kì đâu
từ Thổ Nhĩ Kì hay bất kì đâu
nếu nó không được dán nhãn
bằng tiếng Thổ Nhĩ Kì,
bằng tiếng Thổ Nhĩ Kì,
05:39
and it's not labeled in Turkish,
94
327030
2076
05:41
then it isn't a local product.
95
329616
2449
thì nó không xuất xứ từ nước đó.
05:44
You wouldn't believe it's a local product.
96
332195
2583
Bạn sẽ không tin
nó là hàng trong nước.
nó là hàng trong nước.
Họ sẽ tiếp tục trở lại làm
người tiêu thụ chính,
người tiêu thụ chính,
05:47
They'd go back to being consumers,
97
335168
2472
05:49
clueless consumers, like we are
most of the time.
most of the time.
98
337800
5353
không 1 đầu mối, như đa phần
chúng ta bây giờ đây.
chúng ta bây giờ đây.
Nên, để cách tân và sản xuất,
họ phải bảo vệ ngôn ngữ của mình.
họ phải bảo vệ ngôn ngữ của mình.
05:55
So, in order for them to innovate and produce,
they had to protect their language.
they had to protect their language.
99
343463
5871
Nếu tôi nói, " Tự do, Dân chủ, Độc Lập,"
( tiếng Ả Rập )
( tiếng Ả Rập )
06:03
If I say, "Freedom, sovereignty,
independence (Arabic),"
independence (Arabic),"
100
351187
4334
06:08
what does this remind you of?
101
356101
2454
Điều này gợi cho bạn điều gì?
06:12
It doesn't ring a bell, does it?
102
360625
1616
06:14
Regardless of the who, how and why.
103
362819
3701
Không gợi nên gì, đúng chứ?
Mặc kệ ai, thế nào hay tại sao.
06:19
Language isn't just for conversing,
just words coming out of our mouths.
just words coming out of our mouths.
104
367580
6078
Ngôn ngữ không chỉ dành cho chuyển đổi,
là từ ngữ tuôn ra khỏi miệng.
là từ ngữ tuôn ra khỏi miệng.
Ngôn ngữ đại diện cho từng giai đoạn
cụ thể trong đời chúng ta,
cụ thể trong đời chúng ta,
06:25
Language represents specific stages
in our lives,
in our lives,
105
373798
4702
và là thuật ngữ liên kết với
cảm xúc.
cảm xúc.
06:30
and terminology
that is linked to our emotions.
that is linked to our emotions.
106
378690
5033
Nên khi ta nói,
"Tự do, Dân Chủ, Độc Lập."
"Tự do, Dân Chủ, Độc Lập."
06:35
So when we say,
"Freedom, sovereignty, independence,"
"Freedom, sovereignty, independence,"
107
383723
2432
mỗi người trong các bạn đều tự vẽ nên
hình ảnh nhất định trong tâm trí,
hình ảnh nhất định trong tâm trí,
06:38
each one of you draws a specific image
in their own mind,
in their own mind,
108
386155
3410
những cám giác rất thật,
06:41
there are specific feelings
109
389778
2596
về một ngày cụ thể
trong một giai đoạn lịch sử xác định.
trong một giai đoạn lịch sử xác định.
06:44
of a specific day
in a specific historical period.
in a specific historical period.
110
392444
2557
Ngôn ngữ không chỉ một, hai hay ba từ
ghép lại khơi khơi.
ghép lại khơi khơi.
06:47
Language isn't one, two
or three words or letters put together.
or three words or letters put together.
111
395121
3304
Mà là 1 ý niệm ẩn
tương quan với cách ta suy nghĩ,
tương quan với cách ta suy nghĩ,
06:50
It's an idea inside
that relates to how we think,
that relates to how we think,
112
398765
2574
06:53
and how we see each other
and how others see us.
and how others see us.
113
401339
5664
và nhìn nhận,
kể cả cách mọi người đánh giá lẫn nhau.
kể cả cách mọi người đánh giá lẫn nhau.
Tóm lại, hiểu biết của ta là gì?
06:59
What is our intellect?
114
407003
1704
Làm thế nào biết được
anh chàng này có hiểu hay không?
anh chàng này có hiểu hay không?
07:00
How do you say
whether this guy understands or not?
whether this guy understands or not?
115
408977
2522
Nên, nếu tôi nói, "Tự Do, Dân Chủ,
Độc Lập," (tiếng Anh)
Độc Lập," (tiếng Anh)
07:03
So, if I say, "Freedom, sovereignty,
independence (English),"
independence (English),"
116
411639
7729
hoặc nếu con bạn đến
trước mặt bạn và bảo,
trước mặt bạn và bảo,
07:12
or if your son came up to you and said,
117
420164
1989
"Bố, bố đã trải qua cái thời của
tự do ngôn luận (tiếng Anh) chưa?"
tự do ngôn luận (tiếng Anh) chưa?"
07:14
"Dad, have you lived through the period of
the freedom (English) slogan?"
the freedom (English) slogan?"
118
422265
4586
07:18
How would you feel?
119
426971
1680
Bạn sẽ cảm thấy thế nào?
07:21
If you don't see a problem,
120
429741
3724
Nếu bạn không thấy được vấn đề,
có lẽ tôi nên đi vậy,
để khỏi phát biểu trong vô vọng.
để khỏi phát biểu trong vô vọng.
07:25
then I'd better leave,
and stop talking in vain.
and stop talking in vain.
121
433665
3479
Ý là những biểu hiện thông thường
sẽ gợi nhớ về một vật đặc trưng.
sẽ gợi nhớ về một vật đặc trưng.
07:29
The idea is that these expressions
remind us of a specific thing.
remind us of a specific thing.
122
437334
5266
Tôi có một người bạn biết nói tiếng Pháp
do lấy được chồng Pháp.
do lấy được chồng Pháp.
07:35
I have a francophone friend
who's married to a French man.
who's married to a French man.
123
443250
5336
07:40
I asked her once how things were going.
124
448946
3217
Hôm nọ, tôi hỏi cô ấy
sống ra sao.
sống ra sao.
Cô bảo,
" Mọi thứ đều ổn,
" Mọi thứ đều ổn,
07:44
She said,
"Everything is fine,
"Everything is fine,
125
452253
1536
nhưng có lần, mình đã dành cả đêm
để hỏi và cố phiên nghĩa
để hỏi và cố phiên nghĩa
07:45
but once, I spent a whole night
asking and trying to translate
asking and trying to translate
126
453921
4449
từ "toqborni" cho anh ấy."
07:50
the meaning of the word
'toqborni' for him."
'toqborni' for him."
127
458370
2600
( Tiếng cười)
07:52
(Laughter)
128
460970
1389
07:54
(Applause)
129
462385
3110
( Vỗ Tay)
Cô gái tội nghiệp ấy đã nhầm lẫn
bảo chồng là "toqborni", (tokborni)
bảo chồng là "toqborni", (tokborni)
08:02
The poor woman had mistakenly told him
"toqborni,"
"toqborni,"
130
470013
3350
và đã dành cả đêm
giải thích cho anh ta.
giải thích cho anh ta.
08:05
and then spent the whole night
trying to explain it to him.
trying to explain it to him.
131
473483
2852
Anh ta thắc mắc: "Tại sao một người
có thể ác đến thế?
có thể ác đến thế?
08:08
He was puzzled by the thought:
"How could anyone be this cruel?
"How could anyone be this cruel?
132
476335
3528
Cô ấy muốn tự tử à?
08:12
Does she want to commit suicide?
133
480093
1686
"Chôn mình sao?" (tiếng Anh)
08:14
'Bury me?' (English)"
134
482369
2216
Một trong những ví dụ hiếm hoi
cho ta thấy
cho ta thấy
08:17
This is one of the few examples.
135
485085
2448
cô gái ấy không
thể giải thích từ đó cho chồng mình,
thể giải thích từ đó cho chồng mình,
08:19
It made us feel that she's unable to tell
that word to her husband,
that word to her husband,
136
487623
3149
do anh ta không hiểu
08:22
since he won't understand,
137
490772
2689
và anh có quyền;
cách suy nghĩ của anh ấy hoàn toàn khác.
cách suy nghĩ của anh ấy hoàn toàn khác.
08:25
and he's right not to;
his way of thinking is different.
his way of thinking is different.
138
493461
2921
Cô ấy bảo tôi,
" Anh ấy nghe Fairuz cùng với mình,
" Anh ấy nghe Fairuz cùng với mình,
08:28
She said to me,
"He listens to Fairuz with me,
"He listens to Fairuz with me,
139
496862
3314
và đêm kia,
mình cố cắt nghĩa
mình cố cắt nghĩa
08:32
and one night,
I tried to translate for him
I tried to translate for him
140
500446
4415
để anh có thể cảm nhận được
cái mình thấy khi nghe Fairuz."
cái mình thấy khi nghe Fairuz."
08:36
so he can feel what I feel when
I listen to Fairuz."
I listen to Fairuz."
141
504991
3259
Cô nói như thế này với anh ta :
08:40
The poor woman tried to translate
this for him:
this for him:
142
508310
2190
" Từ chúng, em giang tay và
cướp được anh --"
cướp được anh --"
08:42
"From them I extended my hands
and stole you --"
and stole you --"
143
510590
4105
( Tiếng Cười)
08:46
(Laughter)
144
514755
1075
Và đây mới là khúc kì cục :
08:48
And here's the pickle:
145
516000
1405
" Và bởi vì anh thuộc về chúng,
em rút tay lại và rời bỏ anh."
em rút tay lại và rời bỏ anh."
08:49
"And because you belong to them,
I returned my hands and left you."
I returned my hands and left you."
146
517405
4095
( Tiếng Cười)
08:53
(Laughter)
147
521500
1116
Dịch câu đó giùm tôi đi.
08:54
Translate that for me.
148
522765
1315
( Vỗ Tay )
08:56
(Applause)
149
524140
7534
Thế, ta đã làm những gì
để bảo tồn tiếng Ả rập?
để bảo tồn tiếng Ả rập?
09:03
So, what have we done to protect
the Arabic language?
the Arabic language?
150
531804
4045
09:08
We turned this into a concern
of the civil society,
of the civil society,
151
536129
3136
Ta xoay chuyện này thành
một vấn đề xã hội dân sự,
một vấn đề xã hội dân sự,
và phát động chiến dịch
bảo tồn ngôn ngữ Ả Rập.
bảo tồn ngôn ngữ Ả Rập.
09:11
and we launched a campaign to preserve
the Arabic language.
the Arabic language.
152
539495
2704
Kể cả khi nhiều người bảo tôi,
" Cô quan tâm chi cho cực?
" Cô quan tâm chi cho cực?
09:14
Even though many people told me,
"Why do you bother?
"Why do you bother?
153
542279
3315
Bỏ ba cái vụ nhức não này đi
và quẩy lên."
và quẩy lên."
09:17
Forget about this headache
and go have fun."
and go have fun."
154
545644
3033
Được thôi! Không vấn đề gì!
09:20
No problem!
155
548717
1537
Chiến dịch ấy
có khẩu hiệu như thế này
có khẩu hiệu như thế này
09:22
The campaign to preserve Arabic
launched a slogan that says,
launched a slogan that says,
156
550434
3093
"Tôi nói từ phía Đông,
nhưng bạn đáp lại từ phía Tây."
nhưng bạn đáp lại từ phía Tây."
09:25
"I talk to you from the East,
but you reply from the West."
but you reply from the West."
157
553527
2833
09:28
We didn't say,
"No! We do not accept this or that."
"No! We do not accept this or that."
158
556620
7308
Ta không nói, "Không!
Chúng tôi không chịu cái này hay kia."
Chúng tôi không chịu cái này hay kia."
Chúng tôi không tiếp nhận cách này
bởi vì chúng tôi không hiểu.
bởi vì chúng tôi không hiểu.
09:36
We didn't adopt this style because
that way, we wouldn't be understood.
that way, we wouldn't be understood.
159
564188
4865
Khi ai đó nói với tôi kiểu đó,
tôi cực ghét ngôn ngữ Ả Rập.
tôi cực ghét ngôn ngữ Ả Rập.
09:41
And when someone talks to me that way,
I hate the Arabic language.
I hate the Arabic language.
160
569203
3444
Ta thường nói --
09:44
We say--
161
572947
1332
( Vỗ Tay)
09:46
(Applause)
162
574359
2822
Ta muốn thay đổi sự thật,
và bị thuyết phục
và bị thuyết phục
09:49
We want to change our reality,
163
577271
2382
đến nỗi nó phản ánh giấc mơ, khát vọng
và cuộc sống thường nhật của ta
và cuộc sống thường nhật của ta
09:51
and be convinced in a way that reflects
our dreams, aspirations and day-to-day life.
our dreams, aspirations and day-to-day life.
164
579703
4682
ăn diện giống
và suy diễn như ta.
và suy diễn như ta.
09:56
In a way that dresses like us
and thinks like we do.
and thinks like we do.
165
584655
5295
Nên, "Tôi nói từ phía Đông,
bạn trả lời từ phía Tây."
bạn trả lời từ phía Tây."
10:01
So, "I talk to you from the East,
but you reply from the West"
but you reply from the West"
166
589950
2873
cũng đủ để giải thích.
10:04
has hit the spot.
167
592823
1653
10:06
Something very easy,
yet creative and persuasive.
yet creative and persuasive.
168
594476
3693
Thứ rất dễ dàng,
đủ sáng tạo và đầy thuyết phục.
đủ sáng tạo và đầy thuyết phục.
Sau đó, chúng tôi
lại khai triển một chiến dịch khác
lại khai triển một chiến dịch khác
10:10
After that,
we launched another campaign
we launched another campaign
169
598579
3098
với sự hiện diện của chữ viết
trên mặt đất.
trên mặt đất.
10:14
with scenes of letters on the ground.
170
602277
3408
Chắc bạn cũng thấy
1 ví dụ ở ngoài rồi,
1 ví dụ ở ngoài rồi,
10:17
You've seen an example of it outside,
171
605795
2309
10:20
a scene of a letter surrounded
by black and yellow tape
by black and yellow tape
172
608284
4382
1 khung chứa 1 chữ bao quanh bởi
băng dán màu vàng đen in câu
băng dán màu vàng đen in câu
" Đừng triệt tiêu ngôn ngữ của bạn!"
10:24
with "Don't kill your language!"
written on it.
written on it.
173
612666
2842
Tại sao? Không đùa đâu,
đừng triệt tiêu ngôn ngữ của bạn.
đừng triệt tiêu ngôn ngữ của bạn.
10:27
Why?
Seriously, don't kill your language.
Seriously, don't kill your language.
174
615508
3614
Không nên vùi dập ngôn ngữ
của chính dân tộc mình.
của chính dân tộc mình.
10:31
We really shouldn't kill our language.
175
619212
2914
Nếu làm thế, ta cần phải
nhận dạng lại bản thân.
nhận dạng lại bản thân.
10:34
If we were to kill the language,
we'd have to find an identity.
we'd have to find an identity.
176
622266
5038
Cần tìm sự tồn tại cho mình.
10:39
We'd have to find an existence.
177
627424
1889
10:41
We'd go back to the beginning.
178
629383
2315
Phải quay trở về nơi xuất phát.
Điều này còn đi xa hơn cả việc bỏ lỡ
cơ hội trở nên văn minh, hiện đại.
cơ hội trở nên văn minh, hiện đại.
10:43
This is beyond just missing our chance
of being modern and civilized.
of being modern and civilized.
179
631768
6492
10:51
After that we released photos
of guys and girls wearing the Arabic letter.
of guys and girls wearing the Arabic letter.
180
639260
5940
Tiếp tục, chúng tôi phát những
tấm hình thanh niên mặc áo có chữ Ả Rập.
tấm hình thanh niên mặc áo có chữ Ả Rập.
Những tấm hình của
những anh chàng và cô nàng "cool".
những anh chàng và cô nàng "cool".
10:57
Photos of "cool" guys and girls.
181
645620
2513
Rất là cool!
11:00
We are very cool!
182
648263
2161
Và dành cho người nhiều lời,
"Há! Bày đặt xài từ tiếng Anh nữa chứ!
"Há! Bày đặt xài từ tiếng Anh nữa chứ!
11:02
And to whoever might say,
"Ha! You used an English word!"
"Ha! You used an English word!"
183
650904
4294
Tôi xin đáp,
"Không dám! Tôi học được từ "cool" đấy."
"Không dám! Tôi học được từ "cool" đấy."
11:07
I say,
"No! I adopt the word 'cool.'"
"No! I adopt the word 'cool.'"
184
655278
3792
Mặc người ta la ó,
hãy cho tôi từ nào đó tốt đẹp hơn
hãy cho tôi từ nào đó tốt đẹp hơn
11:11
Let them object however they want,
but give me a word that's nicer
but give me a word that's nicer
185
659120
3745
phù hợp hơn với sự thật này.
11:14
and matches the reality better.
186
662895
2636
Tôi vẫn cứ nói "Internet" đấy
11:17
I will keep on saying "Internet"
187
665591
1974
tôi sẽ không dài dòng :
"Tôi sẽ lên mạng toàn cầu đây."
"Tôi sẽ lên mạng toàn cầu đây."
11:19
I wouldn't say:
"I'm going to the world wide web"
"I'm going to the world wide web"
188
667565
2824
11:22
(Laughs)
189
670399
1776
(Tiếng cười)
11:24
Because it doesn't fit!
We shouldn't kid ourselves.
We shouldn't kid ourselves.
190
672175
3271
Bởi nó không phù hợp!
Không nên dối bản thân làm gì.
Không nên dối bản thân làm gì.
Nhưng để đi đến mức này,
cần phải tin rằng
cần phải tin rằng
11:27
But to reach this point,
we all have to be convinced
we all have to be convinced
191
675686
3669
không nên để bất kì ai
ngon hơn
ngon hơn
11:31
that we shouldn't allow anyone
who is bigger
who is bigger
192
679885
2135
hay nghĩ rằng họ có quyền hạn hơn
khi bàn đến vấn đề ngôn ngữ,
khi bàn đến vấn đề ngôn ngữ,
11:34
or thinks they have any authority over us
when it comes to language,
when it comes to language,
193
682020
3336
11:37
to control us or make us think and feel
what they want.
what they want.
194
685356
5459
để khống chế hay thao túng
ý nghĩ và cảm giác ta theo ý họ.
ý nghĩ và cảm giác ta theo ý họ.
Sáng tạo chính là mấu chốt vấn đề.
11:43
Creativity is the idea.
195
691685
3758
Vậy, nếu không thể vươn tới vũ trụ
hay dựng nên lửa vân vân,
hay dựng nên lửa vân vân,
11:47
So, if we can't reach space
or build a rocket and so on,
or build a rocket and so on,
196
695653
2560
11:50
we can be creative.
197
698213
1900
ta vẫn còn có thể sáng tạo.
11:52
At this moment, every one of you
is a creative project.
is a creative project.
198
700113
3767
Ngay phút giây này, mỗi người
đều là một dự án vĩ mô.
đều là một dự án vĩ mô.
Sáng tạo trong tiếng mẹ đẻ
chính là con đường dẫn đến điều này.
chính là con đường dẫn đến điều này.
11:55
Creativity in your mother tongue
is the path.
is the path.
199
703950
2518
Thế thì hãy cùng bắt đầu tại ngay đây.
11:58
Let's start from this moment.
200
706798
3446
Cùng viết nên cuốn tiểu thuyết
hoặc quay cuộn phim ngắn.
hoặc quay cuộn phim ngắn.
12:02
Let's write a novel
or produce a short film.
or produce a short film.
201
710534
2002
12:04
A single novel could make us global again.
202
712596
3278
1 cuốn truyện cũng có thể
làm ta kết nối toàn cầu.
làm ta kết nối toàn cầu.
Mang tiếng Ả Rập trở về
trạng thái phồn vinh của nó.
trạng thái phồn vinh của nó.
12:07
It could bring the Arabic language
back to being number one.
back to being number one.
203
715934
3766
12:12
So, it's not true that there's no solution;
there is a solution!
there is a solution!
204
720380
3851
Nên, nói không có cách giải quyết là sai;
Có cách đấy chứ!
Có cách đấy chứ!
Cần biết, và tin rằng
khi giải pháp tồn tại,
khi giải pháp tồn tại,
12:16
But we have to know that, and be convinced
that a solution exists,
that a solution exists,
205
724231
3999
thì ta có nhiệm vụ
trở thành một phần của giải pháp đó.
trở thành một phần của giải pháp đó.
12:20
that we have a duty
to be part of that solution.
to be part of that solution.
206
728230
2999
Nói tóm lại, bạn có thể làm được gì
ngày hôm nay?
ngày hôm nay?
12:23
In conclusion, what can you do today?
207
731929
2787
Chia sẻ đi, ai đang lên
Twitter thế?
Twitter thế?
12:26
Now, tweets, who's tweeting?
208
734836
3164
12:32
Please, I beg of you,
even though my time has finished,
even though my time has finished,
209
740060
5275
Tôi xin đó, thật lòng,
kể cả khi thời gian của tôi mới hết,
kể cả khi thời gian của tôi mới hết,
dù là Ả Rập, Anh, Pháp,
kể cả Trung Quốc.
kể cả Trung Quốc.
12:37
either Arabic, English, French
or Chinese.
or Chinese.
210
745430
5057
Nhưng đừng nên viết tiếng Ả Rập
với kí tự Latin trộn lẫn với chữ số!
với kí tự Latin trộn lẫn với chữ số!
12:42
But don't write Arabic
with Latin characters mixed with numbers!
with Latin characters mixed with numbers!
211
750577
5581
12:48
(Applause)
212
756298
4060
( Vỗ tay)
Đó là một thảm họa! Không giống
ngôn ngữ thực thụ chút nào
ngôn ngữ thực thụ chút nào
12:52
It's a disaster!
That's not a language.
That's not a language.
213
760408
3148
Bạn sắp bước vào thế giới ảo
với một thứ tiếng ảo.
với một thứ tiếng ảo.
12:55
You'd be entering a virtual world
with a virtual language.
with a virtual language.
214
763866
3546
Không dễ dàng gì để quay lại
nơi này và đột phá đâu.
nơi này và đột phá đâu.
12:59
It's not easy to come back
from such a place and rise.
from such a place and rise.
215
767562
2682
Đó là điều đầu tiên
ta có thể làm.
ta có thể làm.
13:02
That's the first thing we can do.
216
770724
2082
Thứ hai là, có rất nhiều chuyện
tương tự khác có thể làm.
tương tự khác có thể làm.
13:04
Second, there are many other things
that we can do.
that we can do.
217
772896
2603
13:07
We're not here today to convince
each other.
each other.
218
775499
2405
Hôm nay, ta đâu phải tụ lại để
thuyết phục lẫn nhau.
thuyết phục lẫn nhau.
13:09
We're here to bring attention
to the necessity of preserving this language.
to the necessity of preserving this language.
219
777904
3534
Ta ở đây để nêu lên sự cần thiết
của việc bảo tồn ngôn ngữ.
của việc bảo tồn ngôn ngữ.
13:13
Now I will tell you a secret.
220
781438
2875
Và tôi sẽ kể bạn một bí mật.
Trẻ con lần đầu
nhận ra bố nó thông qua ngôn ngữ.
nhận ra bố nó thông qua ngôn ngữ.
13:17
A baby first identifies its father
221
785303
5187
13:22
through language.
222
790490
2067
Khi con gái tôi chào đời, tôi bảo,
" Đây là bố con, cục cưng của mẹ" (tiếng Ả Rập)
" Đây là bố con, cục cưng của mẹ" (tiếng Ả Rập)
13:24
When my daughter is born, I'll tell her,
"This is your father, honey (Arabic)."
"This is your father, honey (Arabic)."
223
792557
5159
Tôi không muốn nói,
"Đây là cha con, con yêu." (tiếng Anh).
"Đây là cha con, con yêu." (tiếng Anh).
13:29
I wouldn't say,
"This is your dad, honey (English)."
"This is your dad, honey (English)."
224
797796
4528
Và khi ở siêu thị,
tôi hứa sẽ mua cho con bé Noor,
tôi hứa sẽ mua cho con bé Noor,
13:34
And in the supermarket,
I promise my daughter Noor,
I promise my daughter Noor,
225
802585
3185
nếu nó chịu nói
"cảm ơn" bằng Ả Rập.
"cảm ơn" bằng Ả Rập.
13:37
that if she says to me,
"Thanks (Arabic),"
"Thanks (Arabic),"
226
805770
2216
Tôi sẽ không chịu,"Cám ơn, mẹ" (Pháp)
và hi vọng sẽ không ai nghe thấy.
và hi vọng sẽ không ai nghe thấy.
13:40
I won't say, "Dis, 'Merci, Maman,'"
and hope no one has heard her.
and hope no one has heard her.
227
808086
4667
( Vỗ Tay)
13:44
(Applause)
228
812813
3087
Hãy chung tay loại bỏ
sự thụt lùi văn hóa này!
sự thụt lùi văn hóa này!
13:55
Let's get rid of this cultural cringe.
229
823980
4897
( Vỗ Tay)
14:01
(Applause)
230
829297
3046
ABOUT THE SPEAKER
Suzanne Talhouk - Poet and language advocateSuzanne Talhouk is an advocate for the Arabic language as a tool of power, pride and unity.
Why you should listen
Raised in war-torn Lebanon, Suzanne Talhouk has a masters in physics and a passion for poetry; she has released two collections of poems. Dismayed by what she saw as a lack of power during the recent war in the Middle East, Talhouk saw the Arabic language as medium to unite and empower the Arab world. She launched Feil Amer, an organization that aims to preserve the Arabic language, and to reinstate the pride in young Arabs towards their language.
Suzanne Talhouk | Speaker | TED.com