TED2015
Kevin Rudd: Are China and the US doomed to conflict?
Kevin Rudd: Trung Quốc cùng Mỹ có nhất định phải xung đột?
Filmed:
Readability: 3.8
3,522,105 views
Cựu Thủ tướng Úc Kevin Rudd cũng đã từng là sinh viên du học ở Trung Quốc trong thời gian dài, đã quan sát sức mạnh đang lớn mạnh lên trong một vài thập kỷ qua với cái nhìn đầy lợi thế độc đáo. Ông đặt ra vấn đề liệu tham vọng lớn mạnh của Trung Quốc sẽ dẫn tới cuộc xung đột không tránh khỏi với các nước lớn khác, đồng thời ông cũng đưa ra vài gợi ý khác.
Kevin Rudd - International relations expert
While studying future alternatives for China’s global relations, former Australian Prime Minister Kevin Rudd has come to an ominous conclusion: conflict is looming. Full bio
While studying future alternatives for China’s global relations, former Australian Prime Minister Kevin Rudd has come to an ominous conclusion: conflict is looming. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
G'day, my name's Kevin.
0
764
2159
Chào các bạn, tôi là Kevin.
00:14
I'm from Australia. I'm here to help.
1
2923
2693
Tôi đến từ Úc.
Tôi đến đây để giúp đỡ các bạn.
Tôi đến đây để giúp đỡ các bạn.
00:17
(Laughter)
2
5616
2531
(Tiếng cười)
00:20
Tonight, I want to talk about
a tale of two cities.
a tale of two cities.
3
8147
4667
Tối nay tôi muốn kể cho các bạn
nghe câu chuyện về hai thành phố.
nghe câu chuyện về hai thành phố.
00:24
One of those cities is called Washington,
and the other is called Beijing.
and the other is called Beijing.
4
12814
5434
Một là Washington,
thành phố còn lại là Bắc Kinh.
thành phố còn lại là Bắc Kinh.
00:30
Because how these two capitals
shape their future
shape their future
5
18248
6036
Bởi vì cách hai thủ đô nói trên
định hình tương lai,
định hình tương lai,
00:36
and the future of the United States
and the future of China
and the future of China
6
24284
3205
tương lai của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ
và Cộng hòa Nhân dân Trung hoa
và Cộng hòa Nhân dân Trung hoa
00:39
doesn't just affect those two countries,
7
27489
2089
không chỉ ảnh hưởng tới hai quốc gia này,
00:41
it affects all of us
8
29578
2322
mà còn ảnh hưởng tới tất cả chúng ta
00:43
in ways, perhaps, we've never thought of:
9
31900
2880
theo cách mà có lẽ ta không ngờ tới:
00:46
the air we breathe, the water we drink,
10
34780
4365
không khí ta đang thở, nước ta uống,
00:51
the fish we eat,
the quality of our oceans,
the quality of our oceans,
11
39145
3134
hải sản ta ăn,
chất lượng nguồn nước biển,
chất lượng nguồn nước biển,
00:54
the languages we speak in the future,
12
42279
3669
ngôn ngữ ta sử dụng trong tương lai,
00:57
the jobs we have,
the political systems we choose,
the political systems we choose,
13
45948
2925
công việc ta làm,
hệ thống chính trị ta lựa chọn,
hệ thống chính trị ta lựa chọn,
01:00
and, of course, the great questions
of war and peace.
of war and peace.
14
48873
5151
và, hiển nhiên, những câu hỏi lớn
về chiến tranh và hòa bình.
về chiến tranh và hòa bình.
01:06
You see that bloke? He's French.
15
54024
3255
Các bạn thấy gã này không?
Ông ta người Pháp.
Ông ta người Pháp.
01:09
His name is Napoleon.
16
57279
1830
Tên ông là Napoleon.
01:11
A couple of hundred years ago,
17
59109
1536
Vài trăm năm trước,
01:12
he made this extraordinary projection:
18
60645
2438
ông đã đưa ra một lời dự đoán thần kỳ:
01:15
"China is a sleeping lion,
and when she awakes,
and when she awakes,
19
63083
2624
"Trung Quốc là một con sư tử ngủ say,
khi nó tỉnh giấc,
khi nó tỉnh giấc,
01:17
the world will shake."
20
65707
2206
cả thế giới sẽ rung chuyển."
01:19
Napoleon got a few things wrong;
21
67913
2183
Dù Napoleon từng mắc nhiều sai lầm
01:22
he got this one absolutely right.
22
70096
2693
nhưng lần này ông phán đoán
cực kỳ chính xác.
cực kỳ chính xác.
01:24
Because China is today
not just woken up,
not just woken up,
23
72789
4272
Vì Trung Quốc của ngày nay
không chỉ thức tỉnh,
không chỉ thức tỉnh,
01:29
China has stood up
and China is on the march,
and China is on the march,
24
77061
3460
mà còn đứng lên và bắt đầu
chuyến hành quân của mình,
chuyến hành quân của mình,
01:32
and the question for us all
25
80521
2020
để lại câu hỏi cho tất cả chúng ta
01:34
is where will China go
26
82541
1974
rằng Trung Quốc sẽ đi được tới đâu
01:36
and how do we engage
this giant of the 21st century?
this giant of the 21st century?
27
84515
4048
và ta phải đối mặt với gã khổng lồ
của thế kỉ 21 này như thế nào?
của thế kỉ 21 này như thế nào?
01:43
You start looking at the numbers,
they start to confront you in a big way.
they start to confront you in a big way.
28
91003
4378
Hãy nhìn vào các dữ liệu,
chúng sẽ khiến bạn choáng váng.
chúng sẽ khiến bạn choáng váng.
01:47
It's projected that China will become,
29
95381
3111
Trung Quốc được dự đoán sẽ trở thành,
01:50
by whichever measure --
PPP, market exchange rates --
PPP, market exchange rates --
30
98492
3414
bằng bất kỳ thước đo nào --
PPP, tỷ giá hối đoái ---
PPP, tỷ giá hối đoái ---
01:53
the largest economy in the world
31
101906
1927
nền kinh tế lớn nhất thế giới
01:55
over the course of the decade ahead.
32
103833
2206
trong vòng một thập kỷ tới.
01:58
They're already
the largest trading nation,
the largest trading nation,
33
106039
2151
Hiện tại họ đã là quốc gia
giao thương,
giao thương,
02:00
already the largest exporting nation,
34
108190
2151
xuất khẩu,
02:02
already the largest manufacturing nation,
35
110341
2153
và sản xuất công nghiệp
lớn nhất thế giới,
lớn nhất thế giới,
02:04
and they're also the biggest
emitters of carbon in the world.
emitters of carbon in the world.
36
112494
4365
đồng thời cũng là quốc gia
thải ra nhiều khí các-bon nhất thế giới.
thải ra nhiều khí các-bon nhất thế giới.
02:08
America comes second.
37
116859
2484
Mỹ đứng thứ hai.
02:11
So if China does become
the world's largest economy,
the world's largest economy,
38
119343
5526
Vậy nếu Trung Quốc thực sự
trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới,
trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới,
02:16
think about this:
39
124869
1626
hãy nghĩ thử xem:
02:18
It'll be the first time
40
126495
3018
Đây sẽ là lần đầu tiên
02:21
since this guy was on
the throne of England --
the throne of England --
41
129513
4667
kể từ khi người này nắm quyền
trên ngai vàng Vương quốc Anh --
trên ngai vàng Vương quốc Anh --
02:26
George III, not a good friend
of Napoleon's --
of Napoleon's --
42
134180
3483
George III, không thân thiết
với Napoleon cho lắm --
với Napoleon cho lắm --
02:29
that in the world we will have
as the largest economy
as the largest economy
43
137663
5439
đất nước có
nền kinh tế lớn nhất thế giới
nền kinh tế lớn nhất thế giới
02:35
a non-English speaking country,
44
143102
2386
không sử dụng Anh ngữ,
02:37
a non-Western country,
45
145488
2206
không phải một quốc gia châu Âu,
02:39
a non-liberal democratic country.
46
147694
2327
không theo chế độ dân chủ tự do.
02:42
And if you don't think
that's going to affect
that's going to affect
47
150021
2293
Nếu bạn nghĩ điều này
không ảnh hưởng gì
không ảnh hưởng gì
02:44
the way in which the world
happens in the future,
happens in the future,
48
152314
2763
tới cách thế giới vận hành
trong tương lai,
trong tương lai,
02:47
then personally, I think
you've been smoking something,
you've been smoking something,
49
155077
3228
thì cá nhân tôi nghĩ, chắc bạn
đang phê thuốc hay gì đó rồi,
đang phê thuốc hay gì đó rồi,
02:50
and it doesn't mean you're from Colorado.
50
158305
4620
hoặc là bạn mới từ
Colorado xuống.
Colorado xuống.
02:54
So in short, the question
we have tonight is,
we have tonight is,
51
162925
2786
Tóm lại, câu hỏi
của chúng ta tối nay,
của chúng ta tối nay,
02:57
how do we understand this mega-change,
52
165711
2996
là ta hiểu sự thay đổi này như thế nào,
03:00
which I believe to be the biggest change
for the first half of the 21st century?
for the first half of the 21st century?
53
168707
4783
sự thay đổi mà tôi tin là
quan trọng nhất nửa đầu thế kỉ 21?
quan trọng nhất nửa đầu thế kỉ 21?
03:05
It'll affect so many things.
54
173490
2925
Việc này ảnh hưởng tới quá nhiều thứ.
03:08
It will go to the absolute core.
55
176415
1742
Tới tận những vấn đề cốt lõi.
03:10
It's happening quietly.
It's happening persistently.
It's happening persistently.
56
178157
2647
Nó diễn ra trong thầm lặng.
Nó diễn ra liên tục.
Nó diễn ra liên tục.
03:12
It's happening in some senses
under the radar,
under the radar,
57
180804
2554
Dù ta có thể hơi chút cảm nhận được nó,
03:15
as we are all preoccupied with
58
183358
1745
nhưng chúng ta bận tâm đến
03:17
what's going in Ukraine,
what's going on in the Middle East,
what's going on in the Middle East,
59
185103
2829
những tin tức về Ukraina,
các sự kiện ở Trung đông,
các sự kiện ở Trung đông,
03:19
what's going on with ISIS,
what's going on with ISIL,
what's going on with ISIL,
60
187932
2508
các diễn biến về ISIS, ISIL,
03:22
what's happening with
the future of our economies.
the future of our economies.
61
190440
2972
tương lai của nền kinh tế nước nhà.
03:25
This is a slow and quiet revolution.
62
193412
4272
Đây là một cuộc cách mạng
âm thầm và chậm rãi.
âm thầm và chậm rãi.
03:29
And with a mega-change
comes also a mega-challenge,
comes also a mega-challenge,
63
197684
5689
Có đại-thay đổi thì phải có đại-thách thức
03:35
and the mega-challenge is this:
64
203373
1671
và thách thức lớn nhất chính là:
03:37
Can these two great countries,
65
205044
2253
Liệu hai cường quốc này,
03:39
China and the United States --
66
207297
2600
Trung Quốc và Hoa Kỳ --
03:41
China,
67
209897
4628
Trung Quốc,
03:47
the Middle Kingdom,
68
215725
1649
vương quốc ở trung tâm
03:49
and the United States,
69
217374
2555
và Mỹ,
03:54
Měiguó --
70
222343
3204
Mỹ Quốc --
03:57
which in Chinese, by the way,
means "the beautiful country."
means "the beautiful country."
71
225547
3343
trong tiếng Trung từ này
nghĩa là "đất nước tươi đẹp".
nghĩa là "đất nước tươi đẹp".
04:00
Think about that -- that's the name
that China has given this country
that China has given this country
72
228890
3624
Mọi người nghĩ thử xem - đó là cái tên
mà Trung Quốc đặt cho đất nước này
mà Trung Quốc đặt cho đất nước này
04:04
for more than a hundred years.
73
232514
1740
từ hơn một trăm năm.
04:06
Whether these two great civilizations,
these two great countries,
these two great countries,
74
234254
3599
Liệu hai nền văn minh này,
hai cường quốc này,
hai cường quốc này,
04:09
can in fact carve out a common future
75
237853
4203
trên thực tế có thể tạo dựng
một tương lai chung
một tương lai chung
04:14
for themselves and for the world?
76
242056
2577
cho chính họ và cho thế giới hay không?
04:16
In short, can we carve out a future
77
244633
2972
Nói chung, liệu ta có thể tạo ra
một tương lai
một tương lai
04:19
which is peaceful and mutually prosperous,
78
247605
3439
hòa bình, thịnh vượng chung,
04:23
or are we looking at a great challenge
79
251044
1904
hay ta phải đối mặt với nguy cơ
04:24
of war or peace?
80
252948
2368
giữa chiến tranh và hòa bình?
04:27
And I have 15 minutes
to work through war or peace,
to work through war or peace,
81
255316
2624
Tôi chỉ còn 15 phút để
mà nói đến chiến tranh hay hòa bình
mà nói đến chiến tranh hay hòa bình
04:29
which is a little less time
82
257940
3553
hơi bị ít thời lượng
04:33
than they gave this guy to write a book
called "War and Peace."
called "War and Peace."
83
261493
4993
so với người
viết cuốn sách "Chiến tranh và Hòa bình."
viết cuốn sách "Chiến tranh và Hòa bình."
04:38
People ask me, why is it that a kid
growing up in rural Australia
growing up in rural Australia
84
266486
4178
Mọi người hay hỏi tôi, tại sao
một đứa trẻ sống ở vùng nông thôn tại Úc
một đứa trẻ sống ở vùng nông thôn tại Úc
04:42
got interested in learning Chinese?
85
270664
1788
lại quan tâm tới việc
học tiếng Trung thế?
học tiếng Trung thế?
04:44
Well, there are two reasons for that.
86
272452
1858
Có hai lý do như sau.
04:46
Here's the first of them.
87
274310
1626
Đầu tiên.
04:47
That's Betsy the cow.
88
275936
2019
Đây là chú bò Betsy.
04:49
Now, Betsy the cow was one
of a herd of dairy cattle
of a herd of dairy cattle
89
277955
3925
Betsy là một chú bò
rất bình thường trong đám gia súc
rất bình thường trong đám gia súc
04:53
that I grew up with on a farm
in rural Australia.
in rural Australia.
90
281880
3170
mà chúng tôi nuôi
ở trang trại ngoại ô nước Úc.
ở trang trại ngoại ô nước Úc.
04:57
See those hands there?
These are not built for farming.
These are not built for farming.
91
285050
3493
Mọi người nhìn đôi bàn tay này xem?
Chúng không thích hợp để làm ruộng.
Chúng không thích hợp để làm ruộng.
05:00
So very early on, I discovered
that in fact, working in a farm
that in fact, working in a farm
92
288543
3738
Vậy nên tôi đã sớm phát hiện ra rằng
05:04
was not designed for me,
and China was a very safe remove
and China was a very safe remove
93
292281
3646
mình không phù hợp việc đồng áng,
và Trung Quốc là một bước chuyển an toàn
và Trung Quốc là một bước chuyển an toàn
05:07
from any career in Australian farm life.
94
295927
2391
so với những nghề nông nghiệp khác ở Úc.
05:10
Here's the second reason.
95
298318
1695
Còn đây là lý do thứ hai.
05:12
That's my mom.
96
300013
905
Đây là mẹ tôi.
05:12
Anyone here ever listen
to what their mom told them to do?
to what their mom told them to do?
97
300918
2764
Có ai ở đây luôn nghe lời
của mẹ mình không?
của mẹ mình không?
05:15
Everyone ever do what
their mom told them to do?
their mom told them to do?
98
303682
2670
Rồi sau đó làm đúng theo
những gì mẹ nói?
những gì mẹ nói?
05:18
I rarely did,
99
306352
1904
Tôi thì không hay như vậy đâu,
05:20
but what my mom said to me was,
100
308256
1895
nhưng điều mà mẹ dạy tôi là,
05:22
one day, she handed me a newspaper,
101
310151
2879
một ngày nọ, bà đưa tôi một tờ báo,
05:25
a headline which said,
here we have a huge change.
here we have a huge change.
102
313030
5851
với tiêu đề nói chúng ta đang có
một thay đổi lớn.
một thay đổi lớn.
05:30
And that change is China
entering the United Nations.
entering the United Nations.
103
318881
5393
Đó là Trung Quốc chính thức
gia nhập Liên Hợp Quốc.
gia nhập Liên Hợp Quốc.
05:36
1971, I had just turned 14 years of age,
104
324274
2919
Năm 1971, khi tôi vừa tròn 14 tuổi,
05:39
and she handed me this headline.
105
327193
2277
bà đưa cho tôi tờ báo này.
05:41
And she said, "Understand this,
learn this,
learn this,
106
329470
2187
Và nói rằng "Hãy hiểu điều này,
học hỏi về nó,
học hỏi về nó,
05:43
because it's going to affect your future."
107
331657
2906
vì điều này sẽ ảnh hưởng
tới tương lai của con."
tới tương lai của con."
05:46
So being a very good student of history,
108
334563
3798
Là một học sinh giỏi về lịch sử,
05:50
I decided that the best thing
for me to do was, in fact,
for me to do was, in fact,
109
338361
2671
tôi nghĩ rằng thực ra
điều tôi cần làm,
điều tôi cần làm,
05:53
to go off and learn Chinese.
110
341032
2252
là đi học tiếng Trung Quốc.
05:55
The great thing about learning Chinese
111
343284
2113
Học tiếng Trung hayi ở chỗ là
05:57
is that your Chinese teacher
gives you a new name.
gives you a new name.
112
345397
3111
giáo viên tiếng Trung
sẽ đặt cho bạn một cái tên mới.
sẽ đặt cho bạn một cái tên mới.
06:00
And so they gave me this name:
113
348508
2926
Đây là cái tên họ đặt cho tôi:
06:03
Kè, which means to overcome or to conquer,
114
351434
5131
Khắc, nghĩa là vượt qua hoặc chinh phục,
06:08
and Wén, and that's the character
for literature or the arts.
for literature or the arts.
115
356565
4598
và Văn trong Văn học nghệ thuật.
06:13
Kè Wén, Conqueror of the Classics.
116
361163
4365
Khắc Văn, Kẻ Chinh phục Văn chương.
06:17
Any of you guys called "Kevin"?
117
365528
2647
Các bạn có ai tên "Kevin" không?
06:20
It's a major lift from being called Kevin
to be called Conqueror of the Classics.
to be called Conqueror of the Classics.
118
368175
4081
Từ Kevin tới Kẻ Chinh phục
Văn học là cả một bước tiến lớn đấy.
Văn học là cả một bước tiến lớn đấy.
06:24
(Laughter)
119
372256
1651
(Tiếng cười)
06:25
I've been called Kevin all my life.
120
373907
1742
Trước đấy mọi người đều gọi tôi là Kevin.
06:27
Have you been called Kevin all your life?
121
375649
1988
Có ai cũng như tôi không?
06:29
Would you prefer to be called
Conqueror of the Classics?
Conqueror of the Classics?
122
377637
3201
Cái tên "Kẻ Chinh phục Văn chương"
nghe oách hơn hẳn nhỉ?
nghe oách hơn hẳn nhỉ?
06:32
And so I went off after that
and joined the Australian Foreign Service,
and joined the Australian Foreign Service,
123
380838
3558
Và sau đó tôi tiếp bước và
làm cho Uỷ ban đối ngoại Úc,
làm cho Uỷ ban đối ngoại Úc,
06:36
but here is where pride -- before pride,
there always comes a fall.
there always comes a fall.
124
384396
6626
nhưng đây mới mà niềm tự hào-
trước mỗi tự hào đều có lúc xấu hổ.
trước mỗi tự hào đều có lúc xấu hổ.
06:43
So there I am in the embassy in Beijing,
125
391022
2508
Tôi làm việc tại đại sứ quán ở Bắc Kinh,
06:45
off to the Great Hall of the People
126
393530
2206
khi chúng tôi tới Đại lễ đường Nhân dân
06:47
with our ambassador, who had asked me
to interpret for his first meeting
to interpret for his first meeting
127
395736
3394
một vị đại sứ nhờ tôi phiên dịch
trong cuộc họp đầu tiên của ông
trong cuộc họp đầu tiên của ông
06:51
in the Great Hall of the People.
128
399130
2016
tại Đại lễ đường Nhân dân.
06:53
And so there was I.
129
401146
1488
Thế là tôi ở đó.
06:54
If you've been to a Chinese meeting,
it's a giant horseshoe.
it's a giant horseshoe.
130
402634
2841
Một cuộc họp ở Trung Quốc
giống một vành móng ngựa khổng lồ.
giống một vành móng ngựa khổng lồ.
06:57
At the head of the horsehoe
are the really serious pooh-bahs,
are the really serious pooh-bahs,
131
405475
2878
Ở chính giữa vành đai
là những quan chức rất trang trọng,
là những quan chức rất trang trọng,
07:00
and down the end of the horseshoe
are the not-so-serious pooh-bahs,
are the not-so-serious pooh-bahs,
132
408353
3162
còn về gần phía cuối
thì toàn mấy người râu ria,
thì toàn mấy người râu ria,
07:03
the junior woodchucks like me.
133
411515
2425
mấy người trẻ tuổi như tôi.
07:05
And so the ambassador
began with this inelegant phrase.
began with this inelegant phrase.
134
413940
2786
Vị đại sứ bắt đầu bài phát biểu
không được lịch lãm lắm.
không được lịch lãm lắm.
07:08
He said, "China and Australia
are currently enjoying a relationship
are currently enjoying a relationship
135
416726
4644
Ông ấy nói, "Trung quốc và Úc
đang có một mối quan hệ
đang có một mối quan hệ
07:13
of unprecedented closeness."
136
421370
3552
gắn bó chưa từng có."
07:16
And I thought to myself,
137
424922
1486
Tôi thầm nhủ,
07:18
"That sounds clumsy. That sounds odd.
138
426408
3762
"Nghe vụng quá. Kì cục nữa.
07:22
I will improve it."
139
430170
2298
Phải cải thiện nó mới được."
07:24
Note to file: Never do that.
140
432468
2734
Lưu ý: Đừng bao giờ thử trò này.
07:27
It needed to be a little more elegant,
a little more classical,
a little more classical,
141
435202
2989
Nó cần thanh thoát, hoa mỹ hơn một chút,
07:30
so I rendered it as follows.
142
438191
2299
nên tôi đã dịch lại như sau.
07:32
[In Chinese]
143
440490
5131
[Tiếng Trung Quốc]
07:37
There was a big pause
on the other side of the room.
on the other side of the room.
144
445621
3227
Gần như cả một bên khán đài lặng người.
07:40
You could see the giant pooh-bahs
at the head of the horseshoe,
at the head of the horseshoe,
145
448848
3785
Mấy vị lãnh đạo cao cấp
ở phía trước vành móng ngựa,
ở phía trước vành móng ngựa,
07:44
the blood visibly draining
from their faces,
from their faces,
146
452633
2995
mặt họ tái xạm đi,
07:47
and the junior woodchucks
at the other end of the horseshoe
at the other end of the horseshoe
147
455628
2949
còn những người trẻ tuổi
ở phía cuối
ở phía cuối
07:50
engaged in peals of
unrestrained laughter.
unrestrained laughter.
148
458577
2787
thì không thể nhịn cười.
07:53
Because when I rendered his sentence,
149
461364
1794
Vì tôi đã dịch câu đó,
07:55
"Australia and China are
enjoying a relationship
enjoying a relationship
150
463158
2315
"Trung Quốc và Úc
đang có một mối quan hệ
đang có một mối quan hệ
07:57
of unprecedented closeness,"
151
465473
2085
gắn bó chưa từng có."
07:59
in fact, what I said was that
Australia and China
Australia and China
152
467558
2466
thành câu
"Trung Quốc và Úc
"Trung Quốc và Úc
08:02
were now experiencing fantastic orgasm.
153
470024
3228
đang đạt
một một cuộc giao hoan tuyệt đỉnh.
một một cuộc giao hoan tuyệt đỉnh.
08:05
(Laughter)
154
473252
3064
(Tiếng cười)
08:11
That was the last time
I was asked to interpret.
I was asked to interpret.
155
479428
3622
Đó là lần cuối cùng tôi
được giao trọng trách phiên dịch.
được giao trọng trách phiên dịch.
08:15
But in that little story,
there's a wisdom, which is,
there's a wisdom, which is,
156
483050
2508
Trong câu chuyện nhỏ ấy,
có rất nhiều điều thâm thúy,
có rất nhiều điều thâm thúy,
08:17
as soon as you think you know something
about this extraordinary civilization
about this extraordinary civilization
157
485558
3854
đó là ngay khi bạn nghĩ bạn biết chút ít
về nền văn minh cổ xưa
về nền văn minh cổ xưa
08:21
of 5,000 years of continuing history,
158
489412
2206
hơn 5000 năm lịch sử này,
08:23
there's always something new to learn.
159
491618
2472
thì lại có thêm
những điều mới cần học.
những điều mới cần học.
08:27
History is against us
160
495580
2098
Lịch sử không ủng hộ chúng ta
08:29
when it comes to the U.S. and China
161
497678
2229
khi ta nhìn vào mong ước
một tương lai chung
một tương lai chung
08:31
forging a common future together.
162
499907
2299
Trung Quốc và Hoa Kỳ
hợp tác cùng phát triển.
hợp tác cùng phát triển.
08:34
This guy up here?
163
502206
1438
Người này đây?
08:35
He's not Chinese and he's not American.
164
503644
1929
Không phải người Trung
hay người Mỹ.
hay người Mỹ.
08:37
He's Greek. His name's Thucydides.
165
505573
2229
Ông là người Hy Lạp, tên Thucydides.
08:39
He wrote the history
of the Peloponnesian Wars.
of the Peloponnesian Wars.
166
507802
2484
Ông viết cuốn
"Lịch sử chiến tranh Peloponnesian".
"Lịch sử chiến tranh Peloponnesian".
08:42
And he made this extraordinary observation
167
510286
2778
Những quan sát tuyệt vời của ông về
08:45
about Athens and Sparta.
168
513064
2348
người Athen và Sparta vô cùng đáng giá.
08:47
"It was the rise of Athens
and the fear that this inspired in Sparta
and the fear that this inspired in Sparta
169
515412
3210
"Chính sự trỗi dậy của Athen
đã làm dấy lên nỗi sợ hãi của Sparta
đã làm dấy lên nỗi sợ hãi của Sparta
08:50
that made war inevitable."
170
518622
1532
và không thể tránh khỏi chiến tranh.
08:52
And hence, a whole literature about
something called the Thucydides Trap.
something called the Thucydides Trap.
171
520154
5317
Vì vậy toàn bộ tác phẩm văn học này
được gọi là Bẫy Thucydides.
được gọi là Bẫy Thucydides.
08:57
This guy here? He's not American
and he's not Greek. He's Chinese.
and he's not Greek. He's Chinese.
172
525471
3832
Người này thì sao? Ông không phải
người Mỹ hay Hy Lạp. Ông đến từ Trung Hoa.
người Mỹ hay Hy Lạp. Ông đến từ Trung Hoa.
09:01
His name is Sun Tzu.
He wrote "The Art of War,"
He wrote "The Art of War,"
173
529303
2371
Tôn tử, tác giả cuốn
"Binh pháp Tôn tử",
"Binh pháp Tôn tử",
09:03
and if you see his statement underneath,
it's along these lines:
it's along these lines:
174
531674
3523
và các bạn có thể thấy
dòng trích dẫn bên dưới đây:
dòng trích dẫn bên dưới đây:
09:07
"Attack him where he is unprepared,
appear where you are not expected."
appear where you are not expected."
175
535197
5227
"Tấn công khi kẻ địch không hề phòng bị,
xuất hiện vào những chỗ bất ngờ nhất".
xuất hiện vào những chỗ bất ngờ nhất".
09:12
Not looking good so far
for China and the United States.
for China and the United States.
176
540424
4006
Xem chừng sự hợp tác của hai quốc gia
có vẻ không ổn cho lắm.
có vẻ không ổn cho lắm.
09:16
This guy is an American.
His name's Graham Allison.
His name's Graham Allison.
177
544430
2879
Người đàn ông người Mỹ này
là Graham Allison.
là Graham Allison.
09:19
In fact, he's a teacher
at the Kennedy School
at the Kennedy School
178
547309
2600
Ông là một thầy giáo
tại Trường Kennedy
tại Trường Kennedy
09:21
over there in Boston.
179
549909
1278
tại Boston.
09:23
He's working on a single project
at the moment, which is,
at the moment, which is,
180
551187
2972
Hiện tại ông đang thực hiện
một dự án cá nhân có tên
một dự án cá nhân có tên
09:26
does the Thucydides Trap
about the inevitably of war
about the inevitably of war
181
554159
3181
"Liệu Bẫy Thucydides về
cuộc chiến không thể tránh khỏi
cuộc chiến không thể tránh khỏi
09:29
between rising powers
and established great powers
and established great powers
182
557340
3088
giữa những thế lực đang lên
và những thế lực lớn sẵn có
và những thế lực lớn sẵn có
09:32
apply to the future
of China-U.S. relations?
of China-U.S. relations?
183
560428
2972
có áp dụng được với mối quan hệ
Trung-Mỹ tương lai không?"
Trung-Mỹ tương lai không?"
09:35
It's a core question.
184
563400
1419
Đó là câu hỏi mấu chốt nhất.
09:36
And what Graham has done
is explore 15 cases in history
is explore 15 cases in history
185
564819
4041
Và điều Graham đã làm
là nghiên cứu 15 trường hợp trong lịch sử
là nghiên cứu 15 trường hợp trong lịch sử
09:40
since the 1500s
186
568860
2461
từ những năm 1500
09:43
to establish what the precedents are.
187
571321
2531
để xác lập
các tiền lệ trong lịch sử.
các tiền lệ trong lịch sử.
09:45
And in 11 out of 15 of them,
188
573852
1996
Và 11 trên 15 trường hợp,
09:47
let me tell you,
189
575848
2067
thì đã,
09:49
they've ended in catastrophic war.
190
577915
3135
kết thúc bằng những
cuộc chiến thảm khốc.
cuộc chiến thảm khốc.
09:53
You may say, "But Kevin --
191
581050
3436
Các bạn sẽ nói "Này Kevin --
09:56
or Conqueror of the Classics --
192
584486
2299
hay Kẻ Chinh phục Văn chương --
09:58
that was the past.
193
586785
2182
đó là quá khứ rồi.
10:00
We live now in a world
of interdependence and globalization.
of interdependence and globalization.
194
588967
3135
Ta đang sống trong một thế giới
liên kết và toàn cầu hóa.
liên kết và toàn cầu hóa.
10:04
It could never happen again."
195
592102
1463
Chuyện đó sẽ không tái diễn."
10:05
Guess what?
196
593565
1346
Nhưng bạn biết không?
10:06
The economic historians
tell us that in fact,
tell us that in fact,
197
594911
2670
Các nhà sử học kinh tế
cho ta biết sự thật rằng,
cho ta biết sự thật rằng,
10:09
the time which we reached
the greatest point
the greatest point
198
597581
2319
thời điểm chúng ta đạt đỉnh điểm của
10:11
of economic integration and globalization
199
599900
2819
tương thích kinh tế
và toàn cầu hóa
và toàn cầu hóa
10:14
was in 1914,
200
602719
2571
là vào năm 1914,
10:17
just before that happened, World War I,
201
605290
4133
ngay trước khi Thế chiến I diễn ra,
10:21
a sobering reflection from history.
202
609423
3088
một minh chứng vô cùng
vững chắc từ lịch sử.
vững chắc từ lịch sử.
10:24
So if we are engaged
in this great question
in this great question
203
612511
2554
Vậy nên nếu chúng ta
tìm hiểu sâu hơn
tìm hiểu sâu hơn
10:27
of how China thinks, feels,
204
615065
3205
về cách Trung Quốc suy nghĩ, cảm nhận
10:30
and positions itself
towards the United States,
towards the United States,
205
618270
3877
và tiếp cận
Hoa Kỳ,
Hoa Kỳ,
10:34
and the reverse,
206
622147
1486
và ngược lại,
10:35
how do we get to the baseline
207
623633
1881
ta sẽ làm cách nào
10:37
of how these two countries
and civilizations
and civilizations
208
625514
3390
để tìm ra căn cơ giúp
hai đất nước, hai nền văn minh
hai đất nước, hai nền văn minh
10:40
can possibly work together?
209
628904
2926
có thể hợp tác cùng nhau?
Đầu tiên, tôi sẽ nhắc đến
10:43
Let me first go to, in fact,
210
631830
2298
10:46
China's views of the U.S.
and the rest of the West.
and the rest of the West.
211
634128
2601
cái nhìn của Trung Quốc về Mỹ
và phương Tây.
và phương Tây.
10:48
Number one: China feels
as if it's been humiliated
as if it's been humiliated
212
636729
2875
Thứ nhất: Trung Quốc cảm thấy
mình đã bị đem ra sỉ nhục
mình đã bị đem ra sỉ nhục
10:51
at the hands of the West
through a hundred years of history,
through a hundred years of history,
213
639604
2883
bởi bàn tay của phương Tây
trong suốt vài trăm năm lịch sử,
trong suốt vài trăm năm lịch sử,
10:54
beginning with the Opium Wars.
214
642487
1788
khởi điểm từ Chiến tranh Nha phiến.
10:56
When after that, the Western powers
carved China up into little pieces,
carved China up into little pieces,
215
644275
3808
Sau đó không lâu, các thế lực Tây phương
xâu xé Trung Quốc
xâu xé Trung Quốc
11:00
so that by the time
it got to the '20s and '30s,
it got to the '20s and '30s,
216
648083
2531
để đến những năm 20, 30 của thế kỷ 19,
11:02
signs like this one appeared
on the streets of Shanghai.
on the streets of Shanghai.
217
650614
2677
những tấm biển này xuất hiện
trên đường phố Thượng hải.
trên đường phố Thượng hải.
11:05
["No dogs and Chinese allowed"]
218
653291
1495
["Cấm chó và người Trung Quốc"]
11:06
How would you feel if you were Chinese,
219
654786
1970
Nếu các bạn là người Trung Quốc, các bạn
11:08
in your own country,
if you saw that sign appear?
if you saw that sign appear?
220
656756
2783
sẽ thấy ra sao khi nhìn thấy
tấm biển này trên chính đất nước mình?
tấm biển này trên chính đất nước mình?
11:11
China also believes and feels
221
659539
3868
Trung Quốc cũng cho rằng
11:15
as if, in the events of 1919,
at the Peace Conference in Paris,
at the Peace Conference in Paris,
222
663407
4621
tại Hội nghị Hòa bình Paris
diễn ra năm 1919,
diễn ra năm 1919,
11:20
when Germany's colonies were given back
223
668028
1896
khi thuộc địa của Đức được trả lại
11:21
to all sorts of countries
around in the world,
around in the world,
224
669924
2144
cho nhiều quốc gia khác
trên toàn thế giới,
trên toàn thế giới,
11:24
what about German colonies in China?
225
672068
1858
thì thuộc địa Đức tại Trung Quốc đi đâu?
11:25
They were, in fact, given to Japan.
226
673926
2554
Chúng lại được trao cho Nhật bản.
11:28
When Japan then invaded China in the 1930s
227
676480
4109
Khi Nhật xâm chiếm Trung Quốc
vào những năm 1930,
vào những năm 1930,
11:32
the world looked away and was indifferent
to what would happen to China.
to what would happen to China.
228
680589
3668
cả thế giới quay lưng và bàng quan
trước số phận của Trung Quốc.
trước số phận của Trung Quốc.
11:36
And then, on top of that,
the Chinese to this day believe
the Chinese to this day believe
229
684257
2857
Hơn thế nữa, người Trung Quốc
ngày nay cũng tin rằng
ngày nay cũng tin rằng
11:39
that the United States and the West
230
687114
1687
Mỹ và các nước phương Tây
11:40
do not accept the legitimacy
of their political system
of their political system
231
688801
2532
không thừa nhận tính hợp pháp
trong thể chế chính trị
trong thể chế chính trị
11:43
because it's so radically different
from those of us who come
from those of us who come
232
691333
2890
vì nó quá khác biệt với
11:46
from liberal democracies,
233
694223
1290
thể chế tự do dân chủ,
11:47
and believe that the United States
to this day is seeking
to this day is seeking
234
695513
2816
và cho rằng Mỹ cho đến giờ
vẫn tìm cách
vẫn tìm cách
11:50
to undermine their political system.
235
698329
2438
khước từ chế độ của họ.
11:52
China also believes
that it is being contained
that it is being contained
236
700767
3018
Người Trung quốc cho rằng
mưu đồ này được tiến hành
mưu đồ này được tiến hành
11:55
by U.S. allies and by those
with strategic partnerships with the U.S.
with strategic partnerships with the U.S.
237
703785
4853
bởi các nước đồng minh và những nước
có mối quan hệ hợp tác chiến lược với Mỹ
có mối quan hệ hợp tác chiến lược với Mỹ
12:00
right around its periphery.
238
708638
2624
ngay xung quanh lãnh thổ của họ.
12:03
And beyond all that,
the Chinese have this feeling
the Chinese have this feeling
239
711262
2484
Ngoài những điều đó,
người Trung Quốc cảm thấy
người Trung Quốc cảm thấy
12:05
in their heart of hearts
and in their gut of guts
and in their gut of guts
240
713746
3228
sâu thẳm trong tâm trí họ
trong ruột gan họ
trong ruột gan họ
12:08
that those of us in the collective West
241
716974
4202
những người phương Tây nói chung
12:13
are just too damned arrogant.
242
721176
3692
thật sự là quá kiêu căng ngạo mạn.
12:16
That is, we don't recognize
the problems in our own system,
the problems in our own system,
243
724868
3947
Chúng ta không nhận ra
những lỗ hổng trong bộ máy của chính mình,
những lỗ hổng trong bộ máy của chính mình,
12:20
in our politics and our economics,
244
728815
1858
cả về chính trị và kinh tế,
12:22
and are very quick
to point the finger elsewhere,
to point the finger elsewhere,
245
730673
2391
mà còn chỉ trỏ
vào những nơi khác
vào những nơi khác
12:25
and believe that, in fact,
we in the collective West
we in the collective West
246
733064
3762
họ còn tin rằng
thật ra tất cả chúng ta đều là một đám
thật ra tất cả chúng ta đều là một đám
12:28
are guilty of a great bunch of hypocrisy.
247
736826
3808
đạo đức giả và dối trá.
12:32
Of course, in international relations,
248
740634
3413
Tất nhiên, trong quan hệ quốc tế,
12:36
it's not just the sound
of one hand clapping.
of one hand clapping.
249
744047
3959
một cánh én không làm nên mùa xuân.
12:40
There's another country too,
and that's called the U.S.
and that's called the U.S.
250
748006
2682
Có một quốc gia khác, đó là Mỹ.
12:42
So how does the U.S.
respond to all of the above?
respond to all of the above?
251
750688
2554
Vậy thì Mỹ phản ứng với
những động thái trên ra sao?
những động thái trên ra sao?
12:45
The U.S. has a response to each of those.
252
753242
2136
Mỹ đã đáp trả lại lần lượt.
12:47
On the question of
is the U.S. containing China,
is the U.S. containing China,
253
755378
2503
Với câu hỏi
Mỹ có đang ngăn chặn Trung Quốc không
Mỹ có đang ngăn chặn Trung Quốc không
12:49
they say, "No, look at the history of
the Soviet Union. That was containment."
the Soviet Union. That was containment."
254
757881
3678
họ nói: "Không, hãy nhìn vào Liên Xô cũ.
Đó mới là sự kìm hãm"
Đó mới là sự kìm hãm"
12:53
Instead, what we have done
in the U.S. and the West
in the U.S. and the West
255
761559
2410
Thật ra những gì chúng tôi làm
ở Mỹ và phương Tây
ở Mỹ và phương Tây
12:55
is welcome China
into the global economy,
into the global economy,
256
763969
1974
là chào đón Trung Quốc
vào nền kinh tế toàn cầu,
vào nền kinh tế toàn cầu,
12:57
and on top of that, welcome them
into the World Trade Organization.
into the World Trade Organization.
257
765943
3436
và hơn hết, mừng đón họ
gia nhập Tổ chức Thương Mại Thế giới.
gia nhập Tổ chức Thương Mại Thế giới.
13:01
The U.S. and the West say China cheats
258
769379
1873
Mỹ và phương Tây tố cáo Trung Quốc gian lận
13:03
on the question
of intellectual property rights,
of intellectual property rights,
259
771252
2306
trong vấn đề
quyền sở hữu trí tuệ,
quyền sở hữu trí tuệ,
13:05
and through cyberattacks
on U.S. and global firms.
on U.S. and global firms.
260
773558
4319
cũng như các cuộc tấn công trên mạng
vào Mỹ và các tập đoàn quốc tế.
vào Mỹ và các tập đoàn quốc tế.
13:09
Furthermore, the United States
says that the Chinese political system
says that the Chinese political system
261
777877
3576
Hơn nữa, Hoa Kỳ tuyên bố
hệ thống chính trị tại Trung Quốc
hệ thống chính trị tại Trung Quốc
13:13
is fundamentally wrong
262
781453
2879
hoàn toàn sai trái
13:16
because it's at such fundamental variance
263
784332
3297
bởi đó là những điều đi ngược lại
13:19
to the human rights, democracy,
and rule of law that we enjoy
and rule of law that we enjoy
264
787629
3251
với nhân quyền, dân chủ,
và pháp chế mà chúng ta tận hưởng
và pháp chế mà chúng ta tận hưởng
13:22
in the U.S. and the collective West.
265
790880
2624
ở Mỹ và phương Tây.
13:25
And on top of all the above,
what does the United States say?
what does the United States say?
266
793504
3157
Và đặc biệt là Mỹ đã tuyên bố gì ?
13:28
That they fear that China will,
when it has sufficient power,
when it has sufficient power,
267
796661
5108
Họ sợ rằng Trung Quốc sẽ áp đặt
tầm ảnh hưởng của họ
tầm ảnh hưởng của họ
13:33
establish a sphere of influence
in Southeast Asia and wider East Asia,
in Southeast Asia and wider East Asia,
268
801769
4017
khi họ đã có đủ sức mạnh,
ở khu vực Đông Nam Á và vùng Đông Á,
ở khu vực Đông Nam Á và vùng Đông Á,
13:37
boot the United States out,
269
805786
1904
hất cẳng Mỹ ra khỏi đó,
13:39
and in time, when it's powerful enough,
270
807690
2020
khi thời điểm chín muồi,
13:41
unilaterally seek to change
the rules of the global order.
the rules of the global order.
271
809710
4009
họ sẽ đơn phương thay đổi
trật tự thế giới.
trật tự thế giới.
13:45
So apart from all of that,
it's just fine and dandy,
it's just fine and dandy,
272
813719
2702
Ngoài những điều vừa nói ra,
mọi thứ đền ổn và sáng sủa cả.
mọi thứ đền ổn và sáng sủa cả.
13:48
the U.S.-China relationship.
273
816421
1394
Quan hệ Mỹ - Trung.
13:49
No real problems there.
274
817815
2205
Không có bất kỳ vấn đề nào cả.
13:52
The challenge, though,
is given those deep-rooted feelings,
is given those deep-rooted feelings,
275
820020
4922
Tuy nhiên, thách thức
lại nằm ở những cảm nhận sâu xa,
lại nằm ở những cảm nhận sâu xa,
13:56
those deep-rooted emotions
and thought patterns,
and thought patterns,
276
824942
2995
ở những cảm xúc sâu thẳm
và những yếu tố lý trí,
và những yếu tố lý trí,
13:59
what the Chinese call "Sīwéi,"
ways of thinking,
ways of thinking,
277
827937
2810
mà người Trung Quốc gọi là ''Si wei"
nghĩa là Tư duy
nghĩa là Tư duy
14:02
how can we craft a basis
for a common future between these two?
for a common future between these two?
278
830747
4458
làm thế nào để xây dựng
một tương lai chung cho hai quốc gia này?
một tương lai chung cho hai quốc gia này?
14:07
I argue simply this:
279
835205
1631
Tôi cho rằng:
14:08
We can do it on the basis on a framework
280
836836
1945
Chúng ta có thể làm điều đó
trên cơ sở
trên cơ sở
14:10
of constructive realism
for a common purpose.
for a common purpose.
281
838781
4575
của chủ nghĩa hiện thực
vì một mục đích chung.
vì một mục đích chung.
14:15
What do I mean by that?
282
843356
1973
Ý tôi là gì?
14:17
Be realistic about the things
that we disagree on,
that we disagree on,
283
845329
2345
Hãy thực tế
về điều mà chúng ta bất đồng,
về điều mà chúng ta bất đồng,
14:19
and a management approach
that doesn't enable
that doesn't enable
284
847674
2275
về cách thức có thể tiếp cận
mà không cho phép
mà không cho phép
14:21
any one of those differences
to break into war or conflict
to break into war or conflict
285
849949
2856
bất kỳ sự khác biệt trên
gây nên một cuộc chiến hay xung đột
gây nên một cuộc chiến hay xung đột
14:24
until we've acquired
the diplomatic skills to solve them.
the diplomatic skills to solve them.
286
852805
3553
cho tới khi chúng ta có
năng lực ngoại giao để giải quyết.
năng lực ngoại giao để giải quyết.
14:28
Be constructive in areas of the
bilateral, regional and global engagement
bilateral, regional and global engagement
287
856358
3656
Hãy có tính xây dựng ở khía cạnh
ngôn ngữ, vùng miền và cam kết toàn cầu
ngôn ngữ, vùng miền và cam kết toàn cầu
14:32
between the two,
288
860014
1372
giữa hai bên,
14:33
which will make a difference
for all of humankind.
for all of humankind.
289
861386
2727
điều sẽ tạo nên sự khác biệt
cho toàn thể nhân loại.
cho toàn thể nhân loại.
14:36
Build a regional institution
capable of cooperation in Asia,
capable of cooperation in Asia,
290
864113
3993
Hãy thành lập một tổ chức khu vực
có thể hợp tác tại Châu Á,
có thể hợp tác tại Châu Á,
14:40
an Asia-Pacific community.
291
868106
1928
tại cộng đồng Châu Á - Thái Bình Dương.
14:42
And worldwide, act further,
292
870034
2414
Ở cấp độ toàn cầu, hành động mạnh mẽ hơn,
14:44
like you've begun to do
at the end of last year
at the end of last year
293
872448
2624
như những việc đã làm
vào cuối năm ngoái
vào cuối năm ngoái
14:47
by striking out against climate change
294
875072
2229
chống lại sự thay đổi khí hậu
14:49
with hands joined together
rather than fists apart.
rather than fists apart.
295
877301
3994
với những bàn tay nắm những bàn tay
chứ không phải nắm đấm giơ cao.
chứ không phải nắm đấm giơ cao.
14:53
Of course, all that happens
if you've got a common mechanism
if you've got a common mechanism
296
881295
2902
Tất nhiên, những điều đó chỉ xảy ra
nếu ta có một cơ chế chung
nếu ta có một cơ chế chung
14:56
and political will to achieve the above.
297
884197
2113
và lý tưởng chính trị để đạt được điều đó.
14:58
These things are deliverable.
298
886310
2694
Những thứ đó có thể nhìn thấy.
15:01
But the question is,
are they deliverable alone?
are they deliverable alone?
299
889004
4016
Nhưng vấn đề là có phải mọi thứ
đều có thể nhìn thấy được?
đều có thể nhìn thấy được?
15:05
This is what our head
tells us we need to do,
tells us we need to do,
300
893020
2949
Có những gì mà đầu óc chúng ta
nói rằng ta cần làm,
nói rằng ta cần làm,
15:07
but what about our heart?
301
895969
1904
nhưng còn trong tim chúng ta?
15:09
I have a little experience
in the question back home
in the question back home
302
897873
3042
Tôi có một kinh nghiệm
về việc này ở quê nhà
về việc này ở quê nhà
15:12
of how you try to bring
together two peoples
together two peoples
303
900915
3320
trong việc cố gắng
hàn gắn hai phía
hàn gắn hai phía
15:16
who, frankly, haven't had
a whole lot in common in the past.
a whole lot in common in the past.
304
904235
3622
những người trong quá khứ
không có điểm gì chung cả.
không có điểm gì chung cả.
15:19
And that's when I apologized
to Australia's indigenous peoples.
to Australia's indigenous peoples.
305
907857
3577
Đó là khi tôi nói lời xin lỗi
với những thổ dân bản địa Úc.
với những thổ dân bản địa Úc.
15:23
This was a day of reckoning
in the Australian government,
in the Australian government,
306
911434
3785
Đó là một ngày đầy thức tỉnh
trong chính phủ Úc,
trong chính phủ Úc,
15:27
the Australian parliament,
and for the Australian people.
and for the Australian people.
307
915219
2692
trong nghị viện Úc
và với cả người dân Úc.
và với cả người dân Úc.
15:29
After 200 years of unbridled abuse
towards the first Australians,
towards the first Australians,
308
917911
4783
Sau 200 năm ngược đãi không kiểm soát
đối với những người bản địa Úc,
đối với những người bản địa Úc,
15:34
it was high time that we white folks
said we were sorry.
said we were sorry.
309
922694
5178
đã đến lúc, chúng tôi, những người da trắng,
nói lời tạ lỗi.
nói lời tạ lỗi.
15:39
The important thing --
310
927872
1370
Điều quan trọng là ---
15:41
(Applause)
311
929242
5046
(Tiếng vỗ tay)
15:46
The important thing that I remember
is staring in the faces
is staring in the faces
312
934288
2922
Điều quan trọng mà tôi nhớ là
nhìn thẳng vào mặt
nhìn thẳng vào mặt
15:49
of all those from Aboriginal Australia
313
937210
2481
của những thổ dân Úc đó
15:51
as they came to listen to this apology.
314
939691
2809
khi họ đến để nghe lời tạ lỗi.
15:54
It was extraordinary to see, for example,
315
942500
3808
Thật phi thường
khi được chứng kiến, ví dụ như
khi được chứng kiến, ví dụ như
15:58
old women telling me the stories
of when they were five years old
of when they were five years old
316
946308
3924
những người đàn bà lớn tuổi kể tôi nghe
chuyện khi họ mới 5 tuổi
chuyện khi họ mới 5 tuổi
16:02
and literally ripped away
from their parents,
from their parents,
317
950232
2996
họ đã bị giật khỏi vòng tay cha mẹ,
16:05
like this lady here.
318
953228
1601
giống như bà cụ này.
16:06
It was extraordinary for me
to then be able to embrace
to then be able to embrace
319
954829
4133
Với tôi, điều ấy thật đặt biệt
bởi sau đó có thể dang vòng tay
bởi sau đó có thể dang vòng tay
16:10
and to kiss Aboriginal elders
as they came into the parliament building,
as they came into the parliament building,
320
958962
3948
ôm hôn những bà cụ thổ dân Aborigina
khi họ bước vào tòa nhà nghị viện,
khi họ bước vào tòa nhà nghị viện,
16:14
and one woman said to me,
321
962910
1256
một bà cụ nói với tôi,
16:16
it's the first time a white fella
had ever kissed her in her life,
had ever kissed her in her life,
322
964166
3155
đây là lần đầu tiên một người da trắng
ôm hôn bà ấy trong cả đời,
ôm hôn bà ấy trong cả đời,
16:19
and she was over 70.
323
967321
1951
khi mà bà đã ngoài 70.
16:21
That's a terrible story.
324
969272
2507
Một câu chuyện thật tồi tệ.
16:23
And then I remember
this family saying to me,
this family saying to me,
325
971779
2462
Tôi nhớ sau đó
gia đình này nói với tôi rằng
gia đình này nói với tôi rằng
16:26
"You know, we drove all the way
from the far North down to Canberra
from the far North down to Canberra
326
974241
4063
"Ông biết không, chúng tôi đã lái xe suốt
từ vùng viễn Bắc xuống đến Canberra
từ vùng viễn Bắc xuống đến Canberra
16:30
to come to this thing,
327
978304
1370
để chứng kiến điều này,
16:31
drove our way through redneck country.
328
979674
2183
đi qua miền đất
có những người lỗ mãng.
có những người lỗ mãng.
16:33
On the way back, stopped at a cafe
after the apology for a milkshake."
after the apology for a milkshake."
329
981857
6617
Trên đường về, dừng lại ở một tiệm cà phê
để uống sinh tố."
để uống sinh tố."
16:40
And they walked into this cafe
quietly, tentatively, gingerly,
quietly, tentatively, gingerly,
330
988474
5572
Và họ bước vào tiệm
im lặng, ngập ngừng, thận trọng,
im lặng, ngập ngừng, thận trọng,
16:46
a little anxious.
331
994046
1463
đôi chút lo lắng.
16:47
I think you know what I'm talking about.
332
995509
2554
Tôi chắc rằng bạn hiểu ý tôi muốn nói gì.
16:50
But the day after the apology,
what happened?
what happened?
333
998063
3808
Sau sự kiện xin lỗi,
điều gì đã xảy ra?
điều gì đã xảy ra?
16:53
Everyone in that cafe,
every one of the white folks,
every one of the white folks,
334
1001871
4110
Mọi người trong tiệm cà phê,
tất cả những người da trắng,
tất cả những người da trắng,
16:57
stood up and applauded.
335
1005981
2786
đứng dậy và vỗ tay.
17:00
Something had happened in the hearts
of these people in Australia.
of these people in Australia.
336
1008767
5136
Điều gì đó đã diễn ra trong trái tim
của người Úc.
của người Úc.
17:05
The white folks, our Aboriginal
brothers and sisters,
brothers and sisters,
337
1013903
2689
Người da trắng, người thổ dân
đều là anh em,
đều là anh em,
17:08
and we haven't solved
all these problems together,
all these problems together,
338
1016592
3228
chúng ta vẫn chưa giải quyết
tất cả các vấn đề cùng nhau,
tất cả các vấn đề cùng nhau,
17:11
but let me tell you,
there was a new beginning
there was a new beginning
339
1019820
3668
nhưng tôi xin nói rằng
đó là sự khởi đầu
đó là sự khởi đầu
17:15
because we had gone not just to the head,
340
1023488
2416
bởi chúng ta không chỉ hành động do lý trí,
17:17
we'd gone also to the heart.
341
1025904
2658
mà còn do con tim dẫn đường.
17:20
So where does that conclude
in terms of the great question
in terms of the great question
342
1028562
2871
Vậy thì có thể rút ra kết luận gì
cho câu hỏi chính
cho câu hỏi chính
17:23
that we've been asked
to address this evening,
to address this evening,
343
1031433
2187
mà chúng ta đặt ra
cho buổi tối hôm nay,
cho buổi tối hôm nay,
17:25
which is the future
of U.S.-China relations?
of U.S.-China relations?
344
1033620
2964
đó là tương lai nào cho
quan hệ Mỹ - Trung?
quan hệ Mỹ - Trung?
17:28
The head says there's a way forward.
345
1036584
2299
Lý trí nói có một con đường phía trước.
17:30
The head says there is a policy framework,
there's a common narrative,
there's a common narrative,
346
1038883
3691
Lý trí nói có một khung chính sách,
có một lối hiểu chung,
có một lối hiểu chung,
17:34
there's a mechanism
through regular summitry
through regular summitry
347
1042574
1927
có một cơ chế
thông qua hội nghị định kỳ
thông qua hội nghị định kỳ
17:36
to do these things
and to make them better.
and to make them better.
348
1044501
1904
để cải thiện tình hình.
17:38
But the heart must also find a way
to reimagine the possibilities
to reimagine the possibilities
349
1046405
5573
Nhưng con tim cũng cần
cởi mở về tương lai
cởi mở về tương lai
17:43
of the America-China relationship,
350
1051978
1904
của quan hệ Mỹ - Trung,
17:45
and the possibilities of China's
future engagement in the world.
future engagement in the world.
351
1053882
3660
và khả năng của Trung Quốc
trong tương lai hòa nhập vào thế giới.
trong tương lai hòa nhập vào thế giới.
17:49
Sometimes, folks, we just need
to take a leap of faith
to take a leap of faith
352
1057542
6083
Đôi khi, các bạn ạ, chúng ta cần
chuyển hoá niềm tin
chuyển hoá niềm tin
17:55
not quite knowing where we might land.
353
1063625
3924
mặc dù không chắc được kết quả sẽ ra sao.
17:59
In China, they now talk about
the Chinese Dream.
the Chinese Dream.
354
1067549
4273
Ở Trung Quốc, họ có thể nói về
Trung Quốc Mộng.
Trung Quốc Mộng.
18:03
In America, we're all familiar
with the term "the American Dream."
with the term "the American Dream."
355
1071822
5526
Ở Mỹ, chúng ta đều quen thuộc với
cụm từ "Giấc mơ Mỹ"
cụm từ "Giấc mơ Mỹ"
18:09
I think it's time, across the world,
356
1077348
3134
Tôi nghĩ, đã đến lúc, trên toàn thế giới,
18:12
that we're able to think also
of something we might also call
of something we might also call
357
1080482
5132
chúng ta có thể nghĩ tới
điều mà có thể gọi là
điều mà có thể gọi là
18:17
a dream for all humankind.
358
1085614
5142
giấc mộng cho toàn nhân loại.
18:23
Because if we do that,
359
1091368
1959
Bởi nếu chúng ta làm được vậy,
18:25
we might just change the way
360
1093327
2650
chúng ta có thể thay đổi
18:27
that we think about each other.
361
1095977
4552
cách mà chúng ta luôn nghĩ về nhau.
18:35
[In Chinese]
362
1103923
3111
(Tiếng Trung Quốc)
18:39
That's my challenge to America.
That's my challenge to China.
That's my challenge to China.
363
1107034
3367
Đó là thách thức tôi đặt cho Mỹ
Đó là thách thức tôi đặt cho Trung Quốc
Đó là thách thức tôi đặt cho Trung Quốc
18:42
That's my challenge to all of us,
364
1110401
2484
Đó là thách thức tôi đặt ra
cho tất cả chúng ta,
cho tất cả chúng ta,
18:44
but I think where there's a will
and where there is imagination
and where there is imagination
365
1112885
3297
mà tôi nghĩ là ở đâu có ý nguyện,
ở đâu có những mơ ước
ở đâu có những mơ ước
18:48
we can turn this into a future
366
1116182
2044
ta có thể biến mơ ước thành tương lai
18:50
driven by peace and prosperity
367
1118226
2345
dựa trên hòa bình và thịnh vượng
18:52
and not once again repeat
368
1120571
2020
mà không cần một lần nữa phải lặp lại
18:54
the tragedies of war.
369
1122591
2113
những thảm họa chiến tranh.
18:56
I thank you.
370
1124704
1858
Xin cảm ơn các bạn.
18:58
(Applause)
371
1126562
5435
(Tiếng vỗ tay)
19:03
Chris Anderson: Thanks so much for that.
Thanks so much for that.
Thanks so much for that.
372
1131997
3179
Chris Anderson: Cảm ơn ông rất nhiều.
19:07
It feels like you yourself
have a role to play in this bridging.
have a role to play in this bridging.
373
1135176
4597
Có vẻ như ông đóng một vai trò
kết nối.
kết nối.
19:11
You, in a way, are uniquely placed
to speak to both sides.
to speak to both sides.
374
1139773
4351
Ở một phương diện nào đó, ông trở thành
nhịp cầu nối cho cả hai phía,
nhịp cầu nối cho cả hai phía,
19:16
Kevin Rudd: Well, what we Australians
do best is organize the drinks,
do best is organize the drinks,
375
1144124
3253
Kevin Rudd: Người Úc chúng tôi giỏi nhất
là sắp xếp bàn tiệc,
là sắp xếp bàn tiệc,
19:19
so you get them together in one room,
and we suggest this and suggest that,
and we suggest this and suggest that,
376
1147377
3527
mời họ cùng vào một phòng,
gợi ý cái này, cái kia,
gợi ý cái này, cái kia,
19:22
then we go and get the drinks.
377
1150904
1433
sau đó đi ra và lấy rượu uống.
19:24
But no, look, for all of us
who are friends
who are friends
378
1152337
2004
Hãy nghĩ xem, với tất cả chúng ta
ai là bạn
ai là bạn
19:26
of these two great countries,
America and China,
America and China,
379
1154341
2262
của hai nước lớn này,
Mỹ và Trung Quốc,
Mỹ và Trung Quốc,
19:28
you can do something.
380
1156603
1339
thì chúng ta có thể làm điều gì đó.
19:29
You can make a practical contribution,
381
1157942
2299
Ta có thể tích cực đóng góp,
19:32
and for all you good folks here,
382
1160241
1881
cho tất cả các bạn ở đây,
19:34
next time you meet someone from China,
383
1162122
1625
lần tới bạn gặp ai từ Trung Quốc,
19:35
sit down and have a conversation.
384
1163747
1612
hãy ngồi lại và đối thoại.
19:37
See what you can find out about
where they come from and what they think,
where they come from and what they think,
385
1165359
3455
Hãy tìm hiểu
họ đến từ đâu, họ suy nghĩ thế nào,
họ đến từ đâu, họ suy nghĩ thế nào,
19:40
and my challenge for all
the Chinese folks
the Chinese folks
386
1168814
2038
và tôi cũng khuyên
các bạn Trung Quốc
các bạn Trung Quốc
19:42
who are going to watch
this TED Talk at some time
this TED Talk at some time
387
1170852
2329
những ai sẽ xem bài nói TED này
19:45
is do the same.
388
1173181
2361
cũng hãy làm như vậy.
19:47
Two of us seeking to change the world
can actually make a huge difference.
can actually make a huge difference.
389
1175542
3901
Khi cả hai bên tìm cách thay đổi thế
giới thì có thể tạo ra sự khác biệt lớn.
giới thì có thể tạo ra sự khác biệt lớn.
19:51
Those of us up the middle,
we can make a small contribution.
we can make a small contribution.
390
1179443
2902
Những người ở giữa như chúng tôi
có thể đóng góp nhỏ bé.
có thể đóng góp nhỏ bé.
19:54
CA: Kevin, all power to you,
my friend. Thank you.
my friend. Thank you.
391
1182345
2356
CA: Keven, chúc thành công,
bạn thân mến. Cảm ơn.
bạn thân mến. Cảm ơn.
19:56
KR: Thank you. Thank you, folks.
392
1184701
2126
KR: Cảm ơn các bạn.
19:58
(Applause)
393
1186827
2043
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Kevin Rudd - International relations expertWhile studying future alternatives for China’s global relations, former Australian Prime Minister Kevin Rudd has come to an ominous conclusion: conflict is looming.
Why you should listen
Drawing on a deep knowledge of Chinese culture, language and history (and as a Senior Fellow with Harvard’s Belfer Center), Kevin Rudd and his colleagues study alternate courses for US-China relations that guide us away from a seemingly inevitable confrontation. As Prime Minister during the global financial crisis (and as one of the founders of the G20), Rudd helped keep Australia out of recession with a stimulus strategy lauded by the IMF as exemplary among its member states. Rudd is also President of the Asia Society Policy Institute, a think tank specializing in Asian affairs.
In March 2015, Rudd published "China under Xi Jinping: Alternative Futures for U.S.-China Relations," a series of three addresses on American and Chinese values, perceptions, interests, and strategic intentions, and their impact on the possibility of developing a common narrative for U.S.-China relations for the future.
Kevin Rudd | Speaker | TED.com