TEDSummit
Ngozi Okonjo-Iweala: How Africa can keep rising
Ngozi Okonjo-Iweala: Làm thế nào đưa Châu Phi tiếp tục đi lên
Filmed:
Readability: 4.2
918,971 views
Châu Phi phát triển không phải là nhất thời mà là một xu hướng tất yếu. Cựu Bộ trưởng Tài Chính Nigeria Ngozi Okonjo-Iweala khẳng định quan điểm đó. Với bài chia sẻ thắng thắn bộc trực, Okonjo-Iweala đưa ra các điểm phát triển lạc quan tại châu lục và vạch ra tám khó khăn các nước Châu Phi cần khắc phục để tạo ra một tương lai tươi sáng hơn.
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
The narrative of a rising Africa
is being challenged.
is being challenged.
0
480
3856
Giai thoại Châu Phi trỗi dậy
đang gặp thử thách.
đang gặp thử thách.
00:16
About 10 years ago,
I spoke about an Africa,
I spoke about an Africa,
1
4360
4456
Cách đây khoảng 10 năm,
tôi kể về Châu Phi,
tôi kể về Châu Phi,
00:20
an Africa of hope and opportunity,
2
8840
2696
một Châu Phi đầy hy vọng và cơ hội,
00:23
an Africa of entrepreneurs,
3
11560
1936
Châu Phi của các doanh nhân,
00:25
an Africa very different from the Africa
that you normally hear about
that you normally hear about
4
13520
3456
một Châu Phi rất khác những gì
bạn thường nghe đến
bạn thường nghe đến
00:29
of death, poverty and disease.
5
17000
2776
như Châu Phi chết chóc,
nghèo đói và bệnh tật.
nghèo đói và bệnh tật.
00:31
And that what I spoke about,
6
19800
2056
Và những gì tôi vừa nói,
00:33
became part of what is known now
as the narrative of the rising Africa.
as the narrative of the rising Africa.
7
21880
5456
trở thành một phần
trong giai thoại Châu Phi trỗi dậy
trong giai thoại Châu Phi trỗi dậy
mà chúng ta biết đến ngày nay.
00:39
I want to tell you two stories
about this rising Africa.
about this rising Africa.
8
27360
3336
Tôi muốn kể bạn nghe hai câu chuyện
về Châu Phi trỗi dậy này.
về Châu Phi trỗi dậy này.
00:42
The first has to do with Rwanda,
9
30720
1776
Câu chuyện đầu tiên về Rwanda,
00:44
a country that has gone
through many trials and tribulations.
through many trials and tribulations.
10
32520
3416
một quốc gia đã trải qua
nhiều gian nan, khổ cực
nhiều gian nan, khổ cực
00:47
And Rwanda has decided to become
the technology hub, or a technology hub
the technology hub, or a technology hub
11
35960
4496
Và Rwanda quyết định
trở thành trung tâm công nghệ,
00:52
on the continent.
12
40480
1336
trung tâm công nghệ lục địa.
Đó là quốc gia có nhiều đồi núi
và thung lũng,
và thung lũng,
00:53
It's a country with mountainous
and hilly terrain,
and hilly terrain,
13
41840
3016
00:56
a little bit like here,
14
44880
1216
thế nên không dễ dàng gì
để đưa dịch vụ đến với người dân.
00:58
so it's very difficult
to deliver services to people.
to deliver services to people.
15
46120
3176
01:01
So what has Rwanda said?
16
49320
1696
Vậy Rwanda đã phản ứng thế nào?
01:03
In order to save lives,
it's going to try using drones
it's going to try using drones
17
51040
3656
Để cứu sống người, nước này đã dùng
máy bay không người lái
máy bay không người lái
01:06
to deliver lifesaving drugs,
vaccines and blood
vaccines and blood
18
54720
3216
để vận chuyển thuốc men, vắc xin và máu
01:09
to people in hard-to-reach places
19
57960
2016
tới những người ở vùng sâu vùng xa
01:12
in partnership with
a company called Zipline,
a company called Zipline,
20
60000
2496
bẳng cách hợp tác với
công ty Zipline, với UPS
công ty Zipline, với UPS
01:14
with UPS, and also with the Gavi,
a global vaccine alliance.
a global vaccine alliance.
21
62520
4536
và với Gavi, một liên minh toàn cầu
về vắc xin và tiêm chủng.
về vắc xin và tiêm chủng.
01:19
In doing this, it will save lives.
22
67080
2376
Bằng cách này, quốc gia
sẽ cứu được nhiều người.
sẽ cứu được nhiều người.
01:21
This is part of the type of innovation
we want to see in the rising Africa.
we want to see in the rising Africa.
23
69480
5296
Đây là một phần đổi mới
chúng ta muốn thấy ở Châu Phi trỗi dậy.
chúng ta muốn thấy ở Châu Phi trỗi dậy.
01:26
The second story has to do with something
24
74800
2536
Câu chuyện thứ hai về một thứ
01:29
that I'm sure most of you
have seen or will remember.
have seen or will remember.
25
77360
3016
chắc rằng hầu hết các bạn
đã thấy hoặc sẽ nhớ.
đã thấy hoặc sẽ nhớ.
01:32
Very often, countries in Africa
suffer drought and floods,
suffer drought and floods,
26
80400
3896
Các nước ở Châu Phi
thường gặp nhiều lũ lụt và hạn hán,
thường gặp nhiều lũ lụt và hạn hán,
01:36
and it's getting more frequent
because of climate change effects.
because of climate change effects.
27
84320
3696
và xu hướng này có chiều tăng lên
do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.
do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.
01:40
When this happens, they normally wait
for international appeals to raise money.
for international appeals to raise money.
28
88040
5696
Khi điều này xảy ra, họ thường đợi
quốc tế quyên góp tiền bạc hỗ trợ.
quốc tế quyên góp tiền bạc hỗ trợ.
01:45
You see pictures of children
with flies on their faces,
with flies on their faces,
29
93760
3376
Hãy nhìn bức tranh em nhỏ
bị ruồi đậu đầy trên mặt,
bị ruồi đậu đầy trên mặt,
01:49
carcasses of dead animals and so on.
30
97160
2496
xác động vật chết và nhiều thứ khác nữa.
01:51
Now these countries,
32 countries, came together
32 countries, came together
31
99680
3016
Hiện nay những quốc gia này, gồm 32 nước
01:54
under the auspices of the African Union
32
102720
2456
dưới sự bảo trợ của Ủy Ban Châu Phi
01:57
and decided to form an organization
called the African Risk Capacity.
called the African Risk Capacity.
33
105200
5016
quyết định thành lập cơ quan
“Kiểm soát rủi ro Châu Phi”.
“Kiểm soát rủi ro Châu Phi”.
02:02
What does it do?
34
110240
1216
Tổ chức này làm gì?
02:03
It's a weather-based insurance agency,
35
111480
2096
Đây là quỹ bảo hiểm thời tiết,
02:05
and what these countries do
is to pay insurance each year,
is to pay insurance each year,
36
113600
4376
và việc các nước này làm là
đóng bảo hiểm hàng năm,
đóng bảo hiểm hàng năm,
02:10
about 3 million dollars a year
of their own resources,
of their own resources,
37
118000
2936
khoảng 3 tỉ đô la một năm
bằng vốn của mình,
bằng vốn của mình,
02:12
so that in the event they have
a difficult drought situation or flood,
a difficult drought situation or flood,
38
120960
4816
theo đó mỗi khi họ gặp hạn hán hay lũ lụt,
02:17
this money will be paid out to them,
39
125800
2616
quỹ này sẽ chi trả cho họ,
02:20
which they can then use
to take care of their populations,
to take care of their populations,
40
128440
2736
họ có thể dùng số tiền này
để chăm lo cho người dân,
để chăm lo cho người dân,
02:23
instead of waiting for aid to come.
41
131200
2776
thay vì phải đợi viện trợ đến.
02:26
The African Risk Capacity
last year paid 26 million dollars
last year paid 26 million dollars
42
134000
4216
Năm trước Kiểm soát Rủi Ro Châu Phi
đã chi 26 triệu đô la Mỹ
đã chi 26 triệu đô la Mỹ
02:30
to Mauritania, Senegal and Niger.
43
138240
2496
cho Mauritania, Senegal và Niger.
02:32
This enabled them to take care
of 1.3 million people affected by drought.
of 1.3 million people affected by drought.
44
140760
5456
Số tiền này chi viện cho 1,3 triệu người
bị ảnh hưởng bởi hạn hán.
bị ảnh hưởng bởi hạn hán.
02:38
They were able to restore livelihoods,
45
146240
2336
Người dân đã có thể tiếp tục cuộc sống,
02:40
buy fodder for cattle,
feed children in school
feed children in school
46
148600
2696
mua thức ăn cho gia súc,
nuôi con trẻ đến trường
nuôi con trẻ đến trường
02:43
and in short keep the populations home
instead of migrating out of the area.
instead of migrating out of the area.
47
151320
5776
và giữ được dân ở lại quê hương
thay vì tha hương sang nơi khác.
thay vì tha hương sang nơi khác.
02:49
So these are the kinds of stories
48
157120
1856
Vâng đó là những câu chuyện tiêu biểu
02:51
of an Africa ready
to take responsibility for itself,
to take responsibility for itself,
49
159000
3616
về một Châu Phi tự lực tự cường
02:54
and to look for solutions
for its own problems.
for its own problems.
50
162640
3176
và tự tìm ra giải pháp
cho các vấn đề của mình.
cho các vấn đề của mình.
02:57
But that narrative is being challenged now
51
165840
2496
Thế nhưng giai thoại này
đang gặp thử thách
đang gặp thử thách
03:00
because the continent has not
been doing well in the last two years.
been doing well in the last two years.
52
168360
4816
bởi vì châu lục này không còn
hoạt động tốt trong hai năm gần đây.
hoạt động tốt trong hai năm gần đây.
03:05
It had been growing
at five percent per annum
at five percent per annum
53
173200
2936
Mức tăng trưởng đạt 5%
03:08
for the last one and a half decades,
54
176160
1936
trong 15 năm gần đây,
03:10
but this year's forecast
was three percent. Why?
was three percent. Why?
55
178120
2776
nhưng dự báo tăng trưởng năm nay
chỉ đạt 3%. Tại sao?
chỉ đạt 3%. Tại sao?
03:12
In an uncertain global environment,
commodity prices have fallen.
commodity prices have fallen.
56
180920
4176
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bấp bênh
giá hàng hóa sụt giảm.
giá hàng hóa sụt giảm.
03:17
Many of the economies
are still commodity driven,
are still commodity driven,
57
185120
3176
Nhiều quốc gia vẫn thiên về
sản xuất hàng hóa
sản xuất hàng hóa
03:20
and therefore their
performance has slipped.
performance has slipped.
58
188320
2560
vậy nên hoạt động của họ bị giảm sút.
03:23
And now the issue of Brexit
doesn't make it any easier.
doesn't make it any easier.
59
191480
3976
Và hiện nay vụ Brexit
khiến họ không dễ thở gì.
khiến họ không dễ thở gì.
03:27
I never knew that the Brexit could happen
60
195480
3616
Tôi không hề nghĩ Brexit có thể xảy ra
03:31
and that it could be one of the things
that would cause global uncertainty
that would cause global uncertainty
61
199120
4136
nó có thể là một trong những lý do
gây nên bất ổn toàn cầu
gây nên bất ổn toàn cầu
03:35
such as we have.
62
203280
1296
chúng ta đang gặp phải.
03:36
So now we've got this situation,
63
204600
2176
Giờ chúng ta đang ở trong thế cuộc rồi,
03:38
and I think it's time to take stock
64
206800
2856
và tôi nghĩ đã đến lúc xét lại
03:41
and to say what were the things
that the African countries did right?
that the African countries did right?
65
209680
4856
và nói ra những gì
các quốc gia Châu Phi làm đúng?
các quốc gia Châu Phi làm đúng?
03:46
What did they do wrong?
66
214560
1640
Họ đã mắc phải sai lầm nào?
03:48
How do we build on all of this
and learn lessons
and learn lessons
67
216840
2456
Làm thế nào chúng ta có dữ liệu
và rút ra bài học
và rút ra bài học
03:51
so that we can keep Africa rising?
68
219320
2800
để Châu Phi có thể tiếp tục phát triển?
03:54
So let me talk about six things
that I think we did right.
that I think we did right.
69
222720
3360
Vâng tôi sẽ nói về sáu điều
mà tôi nghĩ chúng tôi đã làm đúng.
mà tôi nghĩ chúng tôi đã làm đúng.
03:58
The first is managing
our economies better.
our economies better.
70
226720
3296
Điều đầu tiên là quản lý nền kinh tế
đã được tốt hơn.
đã được tốt hơn.
04:02
The '80s and '90s were the lost decades,
when Africa was not doing well,
when Africa was not doing well,
71
230040
4256
Những năm 80 và 90 là thập kỷ đánh mất,
khi Châu Phi hoạt động kém hiệu quả,
khi Châu Phi hoạt động kém hiệu quả,
04:06
and some of you will remember
an "Economist" cover
an "Economist" cover
72
234320
3616
và một số các bạn sẽ nhớ đến
bìa tạp chí “Econimist”
bìa tạp chí “Econimist”
04:09
that said, "The Lost Continent."
73
237960
2016
rồi thốt lên, “Lục địa bị mất.”
04:12
But in the 2000s, policymakers learned
74
240000
4096
Nhưng đến những năm 2000,
các nhà chính sách rút ra rằng
các nhà chính sách rút ra rằng
04:16
that they needed to manage
the macroeconomic environment better,
the macroeconomic environment better,
75
244120
4256
họ cần quản lý
môi trường kinh tế vĩ mô tốt hơn,
môi trường kinh tế vĩ mô tốt hơn,
04:20
to ensure stability,
76
248400
1536
đảm bảo tính bền vững,
04:21
keep inflation low in single digits,
77
249960
2616
giữ lạm phát ở mức thấp một con số,
04:24
keep their fiscal deficits low,
below three percent of GDP,
below three percent of GDP,
78
252600
5576
giảm thâm hụt tài chính dưới 3% GDP,
04:30
give investors, both domestic and foreign,
79
258200
3896
tạo điều kiện ổn định
cho nhà đầu tư trong và ngoài nước,
cho nhà đầu tư trong và ngoài nước,
04:34
some stability so they'll have confidence
to invest in these economies.
to invest in these economies.
80
262120
3816
để họ tin tưởng đầu tư vào nước mình.
04:37
So that was number one.
81
265960
1496
Đó là số điều đúng đắn số một.
04:39
Two, debt.
82
267480
1336
Số hai, nợ công.
04:40
In 1994, the debt-to-GDP ratio
of African countries was 130 percent,
of African countries was 130 percent,
83
268840
5696
Năm 1994, tỉ lệ nợ trên GDP
của các quốc gia Châu Phi là 130%
của các quốc gia Châu Phi là 130%
04:46
and they didn't have fiscal space.
84
274560
2256
Và họ không còn khoảng không tài chính.
04:48
They couldn't use their resources
to invest in their development
to invest in their development
85
276840
3016
Họ không thể dùng vốn để đầu tư phát triển
04:51
because they were paying debt.
86
279880
1456
bởi vì họ cần trả nợ.
04:53
There may be some of you in this room
who worked to support African countries
who worked to support African countries
87
281360
4736
Có lẽ một số khán giả ở đây từng làm
công tác viện trợ các nước Châu Phi
công tác viện trợ các nước Châu Phi
04:58
to get debt relief.
88
286120
1296
nhằm miễn trừ nợ cho họ.
04:59
So private creditors, multilaterals
and bilaterals came together
and bilaterals came together
89
287440
4456
Rồi những chủ nợ cá nhân, đa phương
và song phương họp lại với nhau
và song phương họp lại với nhau
05:03
and decided to do the Highly Indebted
Poor Countries Initiative
Poor Countries Initiative
90
291920
3616
và quyết định thành lập Sáng kiến
của các nước nghèo mắc nợ cao (HIPC)
của các nước nghèo mắc nợ cao (HIPC)
05:07
and give debt relief.
91
295560
1256
miễn trừ nợ cho họ.
05:08
So this debt relief in 2005
92
296840
2096
Nhờ đó miễn trừ nợ năm 2015
05:10
made the debt-to-GDP ratio
fall down to about 30 percent,
fall down to about 30 percent,
93
298960
3936
làm cho tỉ lệ nợ trên GDP
giảm xuống còn 30%,
giảm xuống còn 30%,
05:14
and there was enough resources
to try and reinvest.
to try and reinvest.
94
302920
3896
và dành ra đủ vốn để đầu tư và tái đầu tư.
05:18
The third thing was
loss-making enterprises.
loss-making enterprises.
95
306840
2456
Thứ ba là các doanh nghiệp
hoạt động kém hiệu quả.
hoạt động kém hiệu quả.
05:21
Governments were involved in business
96
309320
2056
Chính phủ tham gia vào các ngành kinh tế
05:23
which they had no business being in.
97
311400
2256
mà họ chưa từng có kinh nghiệm.
05:25
And they were running businesses,
they were making losses.
they were making losses.
98
313680
3096
Họ điều hành các công ty,
làm ăn thua lỗ.
làm ăn thua lỗ.
05:28
So some of these enterprises
were restructured,
were restructured,
99
316800
2736
Trong số đó, một số phải tái cơ cấu,
05:31
commercialized, privatized or closed,
100
319560
2416
thương mại hóa, tư nhân hóa hoặc đóng cửa,
05:34
and they became
less of a burden on government.
less of a burden on government.
101
322000
3200
các công ty này bớt được
gánh nặng cho chính phủ.
gánh nặng cho chính phủ.
05:38
The fourth thing
was a very interesting thing.
was a very interesting thing.
102
326080
2400
Điều thứ bốn là một điều thú vị.
05:41
The telecoms revolution came,
103
329200
2296
Cách mạng viễn thông xảy ra,
05:43
and African countries jumped on it.
104
331520
2576
và các nước Châu Phi nhảy vào.
05:46
In 2000, we had 11 million phone lines.
105
334120
2616
Năm 2000, chúng tôi có 11 triệu thuê bao.
05:48
Today, we have about 687 million
mobile lines on the continent.
mobile lines on the continent.
106
336760
5336
Ngày nay, chúng tôi có
khoảng 687 triệu thuê bao ở lục địa.
khoảng 687 triệu thuê bao ở lục địa.
05:54
And this has enabled us
107
342120
1816
Và việc này làm cho chúng tôi đi xa,
05:55
to go, move forward
with some mobile technology
with some mobile technology
108
343960
2656
vươn lên với công nghệ di động
05:58
where Africa is actually leading.
109
346640
2616
mà Châu Phi đang dẫn đầu.
06:01
In Kenya, the development
of mobile money --
of mobile money --
110
349280
2536
Ở Kenya, dịch dụ tiền di động phát triển
06:03
M-Pesa, which all of you
have heard about --
have heard about --
111
351840
2776
như M-Pesa mà nhiều bạn biết đến
06:06
it took some time for the world
to notice that Africa was ahead
to notice that Africa was ahead
112
354640
3456
chỉ qua một thời gian cả thế giới
nhận ra rằng Châu Phi đã tiên phong
nhận ra rằng Châu Phi đã tiên phong
06:10
in this particular technology.
113
358120
1536
về mảng công nghệ này.
06:11
And this mobile money
is also providing a platform
is also providing a platform
114
359680
3216
Và dịch vụ tiền di động
cũng cung cấp nền tảng
cũng cung cấp nền tảng
06:14
for access to alternative energy.
115
362920
2456
tiếp cận nguồn năng lượng mới.
06:17
You know, people who can now pay for solar
116
365400
3496
Bạn biết đó, người ta bây giờ có thể trả
tiền năng lượng mặt trời
tiền năng lượng mặt trời
06:20
the same way they pay
for cards for their telephone.
for cards for their telephone.
117
368920
4216
bằng thẻ nạp giống như thanh toán
tiền điện thoại vậy.
tiền điện thoại vậy.
06:25
So this was a very good development,
something that went right.
something that went right.
118
373160
4520
Đây là một bước phát triển đúng đắn.
06:30
We also invested more
in education and health, not enough,
in education and health, not enough,
119
378240
4496
Chúng tôi cũng đầu tư nhiều hơn
cho giáo dục và y tế, nhưng chưa đủ
cho giáo dục và y tế, nhưng chưa đủ
06:34
but there were some improvements.
120
382760
1656
Nhưng dù sao cũng là tiến bộ.
06:36
250 million children were immunized
in the last one and a half decades.
in the last one and a half decades.
121
384440
5520
Trong 15 năm qua, 250 triệu trẻ em
được tiêm chủng.
được tiêm chủng.
06:42
The other thing was
that conflicts decreased.
that conflicts decreased.
122
390520
3376
Các xung đột cũng giảm.
06:45
There were many conflicts
on the continent.
on the continent.
123
393920
2056
Đã từng có nhiều cuộc xung đột
xảy ra ở lục địa.
xảy ra ở lục địa.
06:48
Many of you are aware of that.
124
396000
1456
Nhiều người biết rõ điều đó.
06:49
But they came down, and our leaders
even managed to dampen some coups.
even managed to dampen some coups.
125
397480
4816
Nhưng rồi sự việc tệ hơn và các lãnh đạo
gồng mình đối phó các cuộc đảo chính.
gồng mình đối phó các cuộc đảo chính.
06:54
New types of conflicts have emerged,
and I'll refer to those later.
and I'll refer to those later.
126
402320
4056
Nhiều hình thức xung đột mới nổ ra,
tôi sẽ nói ở phần sau.
tôi sẽ nói ở phần sau.
06:58
So based on all this, there's also
some differentiation on the continent
some differentiation on the continent
127
406400
3616
Ngoài những điều này, châu lục này
cũng có những khác biệt rõ rệt
cũng có những khác biệt rõ rệt
07:02
that I want you to know about,
128
410040
1456
mà tôi muốn kể cho các bạn,
07:03
because even as
the doom and gloom is here,
the doom and gloom is here,
129
411520
2496
bởi vì bên cạnh mặt tối
07:06
there are some countries --
Côte d'Ivoire, Kenya, Ethiopia,
Côte d'Ivoire, Kenya, Ethiopia,
130
414040
3976
các quốc gia Côte d'Ivoire,
Kenya, Ethiopia,
Kenya, Ethiopia,
07:10
Tanzania and Senegal are performing
relatively well at the moment.
relatively well at the moment.
131
418040
4280
Tanzania and Senegal hiện nay
đang thực hiện rất tốt.
đang thực hiện rất tốt.
07:15
But what did we do wrong?
132
423120
2136
Nhưng chúng tôi đã sai cái gì?
07:17
Let me mention eight things.
133
425280
1376
Tôi đưa ra tám điểm.
07:18
You have to have
more things wrong than right.
more things wrong than right.
134
426680
2176
Lỗi lầm nhiều hơn thành tích.
07:20
(Laughter)
135
428880
1456
(Cười)
07:22
So there are eight things we did wrong.
136
430360
2376
Và đây là 8 điểm chúng ta làm sai.
07:24
The first was that even though we grew,
we didn't create enough jobs.
we didn't create enough jobs.
137
432760
3520
Đầu tiên là dù đã phát triển
chúng tôi không tạo đủ việc làm.
chúng tôi không tạo đủ việc làm.
07:28
We didn't create jobs for our youth.
138
436800
1896
Thanh niên không có việc làm.
07:30
Youth unemployment on the continent
is about 15 percent,
is about 15 percent,
139
438720
2936
15% thanh niên không có việc làm
trên toàn châu lục,
trên toàn châu lục,
07:33
and underemployment is a serious problem.
140
441680
3040
và vấn đề thất nghiệp trở nên trầm trọng.
07:37
The second thing that we did is that
the quality of growth was not good enough.
the quality of growth was not good enough.
141
445400
5536
Điều thứ hai chúng tôi phạm phải là
chất lượng phát triển thấp.
chất lượng phát triển thấp.
07:42
Even those jobs we created
were low-productivity jobs,
were low-productivity jobs,
142
450960
3536
Ngay cả những công việc hiện nay
đều có năng suất thấp
đều có năng suất thấp
07:46
so we moved people
from low-productivity agriculture
from low-productivity agriculture
143
454520
3496
chúng tôi chuyển đổi mô hình
nông nghiệp năng suất thấp
nông nghiệp năng suất thấp
07:50
to low-productivity commerce
and working in the informal sector
and working in the informal sector
144
458040
3936
sang buôn bán năng suất kém
và làm trong ngành không chính thống
và làm trong ngành không chính thống
07:54
in the urban areas.
145
462000
1720
ở các khu đô thị.
07:56
The third thing
is that inequality increased.
is that inequality increased.
146
464240
3800
Điều thứ ba là bất bình đẳng gia tăng.
08:00
So we created more billionaires.
147
468600
4976
Chúng tôi đã có nhiều tỉ phú hơn xưa.
08:05
50 billionaires worth 96 billion dollars
148
473600
2696
Tài sản của 50 tỉ phú trị giá 96 tỉ đô la
08:08
own more wealth than the bottom
75 million people on the continent.
75 million people on the continent.
149
476320
4840
nhiều hơn 75 triệu người
trên lục địa cộng lại.
trên lục địa cộng lại.
08:13
Poverty,
150
481920
1576
Nghèo đói là điều thứ bốn,
08:15
the proportion of people in poverty --
that's the fourth thing -- did decrease,
that's the fourth thing -- did decrease,
151
483520
4376
tỉ lệ người dân nghèo giảm
08:19
but the absolute numbers did not
because of population growth.
because of population growth.
152
487920
4096
nhưng không phải luôn ở mức đó
bởi dân số đang gia tăng.
bởi dân số đang gia tăng.
08:24
And population growth is something
153
492040
2576
Gia tăng dân số là việc
08:26
that we don't have enough
of a dialogue about on the continent.
of a dialogue about on the continent.
154
494640
3416
chưa được quan tâm đúng mức trên lục địa.
08:30
And I think we will need
to get a handle on it,
to get a handle on it,
155
498080
3136
Tôi nghĩ chúng tôi cần kiểm soát việc này.
08:33
particularly how we educate girls.
156
501240
3256
cụ thể như cách giáo dục nữ giới.
08:36
That is the road to really working
on this particular issue.
on this particular issue.
157
504520
4640
Đây thực sự là giải pháp
hiệu quả cho vấn đề này.
hiệu quả cho vấn đề này.
08:41
The fifth thing is that we didn't invest
enough in infrastructure.
enough in infrastructure.
158
509880
6816
Điều thứ 5, chúng tôi ít đầu tư
vào cơ sở hạ tầng.
vào cơ sở hạ tầng.
08:48
We had investment from the Chinese.
159
516720
2096
Chúng tôi có nguồn đầu tư từ Trung Quốc.
08:50
That helped some countries,
but it's not enough.
but it's not enough.
160
518840
3216
Vốn này giúp ích cho một số quốc gia,
nhưng vẫn là chưa đủ.
nhưng vẫn là chưa đủ.
08:54
The consumption of electricity
in Africa on the continent
in Africa on the continent
161
522080
3336
Lượng điện tiêu thụ ở Châu Phi
08:57
in Sub-Saharan Africa
is equivalent to Spain.
is equivalent to Spain.
162
525440
3576
trong tiểu sa mạc Sahara Châu Phi
mới bằng Tây Ban Nha.
mới bằng Tây Ban Nha.
09:01
The total consumption
is equivalent to that of Spain.
is equivalent to that of Spain.
163
529040
3456
Tổng sản lượng tiêu thụ
chỉ bằng một mình Tây Ban Nha.
chỉ bằng một mình Tây Ban Nha.
09:04
So many people are living in the dark,
164
532520
2656
Nhiều người dân
còn sống trong bóng đêm,
còn sống trong bóng đêm,
09:07
and as the President of the African
Development Bank said recently,
Development Bank said recently,
165
535200
3576
và như Chủ tịch Ngân hàng
phát triển Châu Phi phát biểu gần đây,
phát triển Châu Phi phát biểu gần đây,
09:10
Africa cannot develop in the dark.
166
538800
2280
Châu Phi không thể phát triển
trong bóng tối được.
trong bóng tối được.
09:14
The other thing we have not done
167
542120
2136
Nhưng thứ khác chúng tôi không làm
09:16
is that our economies
retain the same structure
retain the same structure
168
544280
5416
là nền kinh tế duy trì cơ cấu như xưa
09:21
that we've had for decades.
169
549720
1616
có từ hàng mấy thập kỷ trước.
09:23
So even though we've been growing,
170
551360
1656
Mặc dù chúng tôi đang phát triển,
09:25
the structure of the economies
has not changed very much.
has not changed very much.
171
553040
2696
cấu trúc nên kinh tế không thay đổi mấy.
09:27
We are still exporting commodities,
172
555760
2576
Chúng tôi vẫn đang xuất khẩu hàng hóa,
09:30
and exporting commodities is what?
It's exporting jobs.
It's exporting jobs.
173
558360
3856
vậy đang xuất khẩu hàng hóa gì?
Đó là lao động.
Đó là lao động.
09:34
Our manufacturing value-added
is only 11 percent.
is only 11 percent.
174
562240
3296
Ngành tạo ra giá trị gia tăng
chỉ chiếm 11%.
chỉ chiếm 11%.
09:37
We are not creating enough
decent manufacturing jobs for our youth,
decent manufacturing jobs for our youth,
175
565560
4536
Chúng tôi không tạo
đủ công việc cho thanh niên,
đủ công việc cho thanh niên,
09:42
and trade among ourselves is low.
176
570120
2616
Và giao dịch mậu dịch nội bộ thấp.
09:44
Only about 12 percent of our trade
is among ourselves.
is among ourselves.
177
572760
3496
Giao dịch thương mại giữa các nước
chiếm chỉ khoảng 12%.
chiếm chỉ khoảng 12%.
09:48
So that's another serious problem.
178
576280
2696
Tiếp đến là một vấn đề nghiệm trọng khác.
09:51
Then governance.
179
579000
2096
Đó là chính phủ.
09:53
Governance is a serious issue.
180
581120
2416
Chính phủ là một vấn đề trầm trọng.
09:55
We have weak institutions,
181
583560
2216
Chúng tôi có các thể chế yếu kém,
09:57
and sometimes nonexistent institutions,
and I think this gives way for corruption.
and I think this gives way for corruption.
182
585800
5016
và đôi khi không có các thể chế,
tôi nghĩ nó có thể dẫn lối cho tham nhũng.
tôi nghĩ nó có thể dẫn lối cho tham nhũng.
10:02
Corruption is an issue that we have not
yet gotten a good enough handle on,
yet gotten a good enough handle on,
183
590840
5216
Tham nhũng là vấn đề chúng tôi
chưa có đủ khả năng giải quyết,
chưa có đủ khả năng giải quyết,
10:08
and we have to fight tooth and nail,
184
596080
2616
chúng tôi phải đấu tranh đến cùng,
10:10
that and increased transparency
in the way we manage our economies
in the way we manage our economies
185
598720
3576
và minh bạch hơn
cách thức quản lý nền kinh tế
cách thức quản lý nền kinh tế
10:14
and the way we manage our finances.
186
602320
2456
cách thức quản lý tài chính.
10:16
We also need to be wary of new conflicts,
187
604800
4736
Chúng tôi cũng cần đề phòng
các cuộc xung đột mới,
các cuộc xung đột mới,
10:21
new types of conflicts,
188
609560
1936
hình thức xung đột mới,
10:23
such as we have with Boko Haram
in my country, Nigeria,
in my country, Nigeria,
189
611520
3216
như cuộc xung đột Boko Haram
ở Nigeira nước tôi
ở Nigeira nước tôi
10:26
and with Al-Shabaab in Kenya.
190
614760
2056
và Al-Shabaab ở Kenya.
10:28
We need to partner
with international partners,
with international partners,
191
616840
3336
Chúng tôi cần liên minh
với các đối tác quốc tế,
với các đối tác quốc tế,
10:32
developed countries,
to fight this together.
to fight this together.
192
620200
2856
các nước phát triển
để cùng nhau chống lại chúng.
để cùng nhau chống lại chúng.
10:35
Otherwise, we create a new reality
193
623080
1896
Mặt khác, chúng tôi
tạo ra thực trạng mới
tạo ra thực trạng mới
10:37
which is not the type
we want for a rising Africa.
we want for a rising Africa.
194
625000
3256
không phải mô hình phù hợp
cho giai thoại Châu Phi trỗi dậy.
cho giai thoại Châu Phi trỗi dậy.
10:40
And finally, the issue of education.
195
628280
3536
Và cuối cùng, vấn đề giáo dục.
10:43
Our education systems
in many countries are broken.
in many countries are broken.
196
631840
3296
Hệ thống giáo dục
ở nhiều quốc gia chúng tôi đã sụp đổ.
ở nhiều quốc gia chúng tôi đã sụp đổ.
10:47
We are not creating the types of skills
needed for the future.
needed for the future.
197
635160
4536
Chúng tôi không đào tạo
các kỹ năng cần thiết cho tương lai.
các kỹ năng cần thiết cho tương lai.
10:51
So we have to find a way
to educate better.
to educate better.
198
639720
2640
Thế nên chúng tôi phải
tìm cách giảng dạy tốt hơn.
tìm cách giảng dạy tốt hơn.
10:54
So those are the things
that we are not doing right.
that we are not doing right.
199
642920
2720
Đó là những việc chúng tôi chưa làm đúng.
10:58
Now, where do we go from there?
200
646240
2400
Hiện giờ chúng ta đang ở đâu?
11:01
I believe that the way forward
is to learn to manage success.
is to learn to manage success.
201
649240
4696
Tôi tin rằng con đường phía trước
là học quản lý thành công.
là học quản lý thành công.
11:05
Very often, when people succeed
or countries succeed,
or countries succeed,
202
653960
3736
Thông thường, khi người ta
hay các quốc gia đạt được thành công,
hay các quốc gia đạt được thành công,
11:09
they forget what made them succeed.
203
657720
2200
họ quên mất điều gì làm nên thành công.
11:12
Learning what you're successful at,
204
660680
2536
Học ra được điều gì làm bạn thành công,
11:15
managing it and keeping it
is vital for us.
is vital for us.
205
663240
2416
kiểm soát và duy trì nó
là sống còn của chúng ta.
là sống còn của chúng ta.
11:17
So all those things I said we did right,
206
665680
2216
Vậy nên những thứ tôi nói là làm đúng,
11:19
we have to learn to do it right again,
keep doing it right.
keep doing it right.
207
667920
3896
chúng ta phải học để làm đúng lần nữa,
11:23
Managing the economy well,
creating stability is vital,
creating stability is vital,
208
671840
3576
Quản lý tốt nên kinh tế,
tạo tính ổn định là thiết yếu,
tạo tính ổn định là thiết yếu,
11:27
getting prices right,
and policy consistency.
and policy consistency.
209
675440
3496
định đúng giá và nhất quán chính sách.
11:30
Very often, we are not consistent.
210
678960
2376
Chúng tôi thường xuyên không kiên định.
11:33
One regime goes out, another comes in
211
681360
2256
Chế độ này qua đi, chế độ khác bước đến,
11:35
and they throw away even the functioning
policies that were there before.
policies that were there before.
212
683640
3456
và chính quyền bỏ đi hết
các chính sách điều hành tồn tại trước đó.
các chính sách điều hành tồn tại trước đó.
11:39
What does this do?
213
687120
1256
Hậu quả là gì?
11:40
It creates uncertainty
for people, for households,
for people, for households,
214
688400
2376
Hành động này gây ra bất ổn cho nhân dân,
11:42
uncertainties for business.
215
690800
1376
bất ổn cho doanh nghiệp.
11:44
They don't know whether and how to invest.
216
692200
2696
Họ không biết làm thế nào
để đầu tư và đầu tư ra sao.
để đầu tư và đầu tư ra sao.
11:46
Debt: we must manage
the success we had in reducing our debt,
the success we had in reducing our debt,
217
694920
4336
Về vấn đề nợ: chúng ta phải quản lý
thành quả đã có để giảm thiểu nợ công,
thành quả đã có để giảm thiểu nợ công,
11:51
but now countries
are back to borrowing again,
are back to borrowing again,
218
699280
2536
nhưng giờ các nước vay mượn thêm.
11:53
and we see our debt-to-GDP ratio
beginning to creep up,
beginning to creep up,
219
701840
3416
và mọi người thấy đó tỉ lệ nợ
trên GDP bắt đầu tăng lên,
trên GDP bắt đầu tăng lên,
11:57
and in certain countries,
220
705280
1456
ở một số quốc gia,
11:58
debt is becoming a problem,
so we have to avoid that.
so we have to avoid that.
221
706760
2496
nợ đang trở nên trầm trọng,
vì thế chúng ta phải tránh nó.
vì thế chúng ta phải tránh nó.
12:01
So managing success.
222
709280
1456
Đó là quản lý thành công.
12:02
The next thing
is focusing with a laser beam
is focusing with a laser beam
223
710760
2656
Điều tiếp theo là chú trọng giải quyết
12:05
on those things we did not do well.
224
713440
1856
những vấn đề khác chưa được làm tốt.
12:07
First and foremost is infrastructure.
225
715320
1856
Trước hết đó là cơ sở hạ tầng.
12:09
Yes, most countries now recognize
they have to invest in this,
they have to invest in this,
226
717200
3576
Vâng, hầu hết các nước hiện nay nhận ra
họ phải đầu tư vào lĩnh vực này,
họ phải đầu tư vào lĩnh vực này,
12:12
and they are trying to do
the best they can to do that.
the best they can to do that.
227
720800
2616
và đang cố gắng làm tốt nhất có thể.
12:15
We must.
228
723440
1216
Chúng ta phải như thế.
12:16
The most important thing is power.
229
724680
1656
Trọng điểm nhất là năng lượng.
12:18
You cannot develop in the dark.
230
726360
2256
Anh không thể phát triển
trong bóng tối được.
trong bóng tối được.
12:20
And then governance and corruption:
231
728640
2256
Tiếp đến là quản lý quốc gia
và chống tham nhũng:
và chống tham nhũng:
12:22
we have to fight.
232
730920
1216
chúng ta phải chiến đẩu.
12:24
We have to make our countries transparent.
233
732160
2776
Chúng ta phải làm quốc gia
trở nên minh bạch.
trở nên minh bạch.
12:26
And above all, we have to
engage our young people.
engage our young people.
234
734960
3576
Và trên hết, chúng ta phải
cổ vũ giới trẻ.
cổ vũ giới trẻ.
12:30
We have genius in our young people.
235
738560
2216
Có nhiều thiên tài
trong giới trẻ chúng ta.
trong giới trẻ chúng ta.
12:32
I see it every day.
236
740800
1256
Tôi thấy nó hàng ngày.
12:34
It's what makes me wake up
in the morning and feel ready to go.
in the morning and feel ready to go.
237
742080
3536
Đó chính là điều khiến tôi thức dậy mỗi sáng
và cảm giác sung sức lên đường.
và cảm giác sung sức lên đường.
12:37
We have to unleash
the genius of our young people,
the genius of our young people,
238
745640
2376
Chúng ta phải giải phóng
tài năng của người trẻ,
tài năng của người trẻ,
12:40
get out of their way,
support them to create and innovate
support them to create and innovate
239
748040
3256
thúc họ đứng lên,
hỗ trợ họ sáng tạo và cải tiến
hỗ trợ họ sáng tạo và cải tiến
12:43
and lead the way.
240
751320
1216
và dẫn đầu xu hướng.
12:44
And I know that they will lead us
in the right direction.
in the right direction.
241
752560
2696
Tôi biết họ sẽ đưa chúng ta đi đúng hướng.
12:47
And our women, and our girls:
242
755280
2176
Và đến phụ nữ cùng trẻ em gái:
12:49
we have to recognize
that girls and women are a gift.
that girls and women are a gift.
243
757480
3056
Chúng ta phải nhận
phụ nữ và trẻ em gái như món quà.
phụ nữ và trẻ em gái như món quà.
12:52
They have strength,
244
760560
1496
Họ sở hữu sức mạnh riêng,
12:54
and we have to unleash that strength
245
762080
2136
và chúng ta phải lôi sức mạnh đó ra
12:56
so that they can
contribute to the continent.
contribute to the continent.
246
764240
2936
để họ có thể đóng góp cho châu lục.
12:59
I strongly believe
that when we do all of these things,
that when we do all of these things,
247
767200
3816
Tôi tin chắc rằng
khi chúng ta làm những việc này
khi chúng ta làm những việc này
13:03
we find that the rising Africa narrative
248
771040
3216
giai thoại Châu Phi trỗi dậy
13:06
is not a fluke.
249
774280
1576
không có phải là nhất thời.
13:07
It's a trend.
250
775880
1240
Mà là xu hướng tất yếu.
13:09
It's a trend, and if we continue,
if we unleash our youth,
if we unleash our youth,
251
777720
3816
Một xu hướng và nếu chúng ta
cứ duy trì, giải phóng người trẻ,
cứ duy trì, giải phóng người trẻ,
13:13
if we unleash our women,
252
781560
1336
nếu giải phóng phụ nữ,
13:14
we may step backwards sometimes,
253
782920
2016
đôi lúc chúng ta bước lùi lại,
13:16
we may even step sideways,
254
784960
1896
hoặc đi sang ngang
13:18
but the trend is clear.
255
786880
1616
nhưng xu hướng thì sáng tỏ.
13:20
Africa will continue to rise.
256
788520
2016
Châu Phi sẽ tiếp tục đi lên.
13:22
And I tell you businesspeople
in the audience,
in the audience,
257
790560
3736
Và tôi nói bạn nghe
những doanh nhân trong khán phòng này,
những doanh nhân trong khán phòng này,
13:26
investment in Africa is not for today,
is not for tomorrow,
is not for tomorrow,
258
794320
3456
đầu tư ở Châu Phi không phải chỉ cho
hôm nay, mà còn cho ngày mai nữa,
hôm nay, mà còn cho ngày mai nữa,
13:29
it's not a short-term thing,
it's a longer term thing.
it's a longer term thing.
259
797800
3256
Đây không phải điều ngắn hạn,
đây là xu hướng lâu dài.
đây là xu hướng lâu dài.
13:33
But if you are not invested in Africa,
260
801080
2416
Mà nếu bạn không đầu tư vào Châu Phi,
13:35
then you will be missing
261
803520
1416
bạn sẽ bỏ lỡ
13:36
one of the most important
emerging opportunities in the world.
emerging opportunities in the world.
262
804960
4256
một trong những cơ hội
tiềm năng nhất trên thế giới.
tiềm năng nhất trên thế giới.
13:41
Thank you.
263
809240
1216
Xin cảm ơn.
13:42
(Applause)
264
810480
2520
(Vỗ tay)
13:51
Kelly Stoetzel: So you mentioned
corruption in your talk,
corruption in your talk,
265
819227
2669
Trong bài chia sẻ,
chị đã nói về tham nhũng
chị đã nói về tham nhũng
13:53
and you're known, well-known
as a strong anticorruption fighter.
as a strong anticorruption fighter.
266
821920
3496
Và chị được biết đến, nổi tiếng với tên
“chiến binh chống tham nhũng kiên cường”.
“chiến binh chống tham nhũng kiên cường”.
13:57
But that's had consequences.
267
825440
2536
Nhưng xảy ra hậu quả.
14:00
People have fought back,
and your mother was kidnapped.
and your mother was kidnapped.
268
828000
2936
Nhiều người đáp trả lại,
và mẹ chị bị bắt cóc.
và mẹ chị bị bắt cóc.
14:02
How have you been handling this?
269
830960
1560
Vậy chị xử lý việc này ra sao?
14:05
Ngozi Okonjo-Iweala:
It's been very difficult.
It's been very difficult.
270
833280
2176
Thật sự rất khó khăn vất vả.
14:07
Thank you for mentioning
the issue of the kidnap of my mother.
the issue of the kidnap of my mother.
271
835480
4336
Cảm ơn chị đã đề cập
đến chuyện mẹ tôi bị bắt cóc.
đến chuyện mẹ tôi bị bắt cóc.
14:11
It's a very difficult subject.
272
839840
2576
Một chủ đề khó khăn với tôi.
14:14
But what it means
is that when you fight corruption,
is that when you fight corruption,
273
842440
3856
Nhưng tôi hiểu khi bạn
chống lại tham nhũng,
chống lại tham nhũng,
14:18
when you touch the pockets
of people who are stealing money,
of people who are stealing money,
274
846320
3416
khi bạn sờ đến túi tiền
của những kẻ trộm tiền,
của những kẻ trộm tiền,
14:21
they don't just keep quiet.
275
849760
1856
chúng sẽ không im lặng đâu.
14:23
They fight back, and the issue for you
is when they try to intimidate you,
is when they try to intimidate you,
276
851640
3656
Nó sẽ phản bác và vấn đề của bạn là
khi chúng tìm cách đe dọa bạn,
khi chúng tìm cách đe dọa bạn,
14:27
do you give up, or do you fight on?
277
855320
3456
bạn sẽ từ bỏ, hay chiến đấu tiếp?
14:30
Do you find a way
to stay on and fight back?
to stay on and fight back?
278
858800
3136
Bạn có tìm cách tiếp tục và đáp trả lại?
14:33
And the answer that I had
with the teams I worked with
with the teams I worked with
279
861960
4256
Tôi nói với đồng nghiệp rằng
14:38
is we have to fight on.
280
866240
1776
chúng ta sẽ đánh trả.
14:40
We have to create those institutions.
281
868040
1816
Chúng ta phải tạo ra những bộ máy như thế.
14:41
We have to find ways to stop these people
282
869880
3216
Chúng ta phải tìm cách chặn
14:45
from taking away
the heritage of the future.
the heritage of the future.
283
873120
3176
những người này làm hư hại
di sản của tương lai.
di sản của tương lai.
14:48
And so that's what we did.
284
876320
1896
Và đó là những chúng tôi đã làm.
14:50
And even out of government,
we continued to make that point.
we continued to make that point.
285
878240
3616
Dù không có chính phủ hỗ trợ,
chúng tôi vẫn theo đuổi lý tưởng đó.
chúng tôi vẫn theo đuổi lý tưởng đó.
14:53
In our countries, nobody,
nobody is going to fight corruption
nobody is going to fight corruption
286
881880
3976
Ở nước tôi, không có ai
đứng lên đấu tranh với tham nhũng.
đứng lên đấu tranh với tham nhũng.
14:57
for us but us.
287
885880
1536
cho chúng tôi ngoài chúng tôi.
14:59
And therefore,
that comes with consequences,
that comes with consequences,
288
887440
2216
Thêm nữa, nó đi kèm với hậu quả.
15:01
and we just have to do the best we can.
289
889680
1896
và chúng tôi phải nỗ lực hết sức mình.
15:03
But I thank you and thank TED
for giving us a voice
for giving us a voice
290
891600
3416
Tôi rất cảm ơn bạn và cảm ơn TED
đã cho chúng tôi cơ hội
đã cho chúng tôi cơ hội
15:07
to say to those people, you will not win,
291
895040
3296
nói với những kẻ đó,
anh sẽ không thắng đâu,
anh sẽ không thắng đâu,
15:10
and we will not be intimidated.
292
898360
2336
Chúng tôi không hề bị đe dọa chút nào.
15:12
Thank you.
293
900720
1216
Xin cảm ơn.
15:13
(Applause)
294
901960
1216
(Vỗ tay)
15:15
Kelly Stoetzel: Thank you so much
for your great talk and important work.
for your great talk and important work.
295
903200
3466
Cảm ơn chị rất nhiều về bài chia sẻ
và công việc quan trọng chị làm.
và công việc quan trọng chị làm.
15:18
(Applause)
296
906690
3370
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Ngozi Okonjo-Iweala - EconomistNgozi Okonjo-Iweala is a respected global economist.
Why you should listen
Okonjo-Iweala was the Finance Minister of Nigeria, Africa’s largest economy, from 2003 to 2006, and then briefly the country’s Foreign Affairs Minister, the first woman to hold either position. From 2011 to 2015 she was again named Minister of Finance and Coordinating Minister for the Economy of Nigeria. Between those terms, from 2007 to 2011, she was one of the managing director of the World Bank and a candidate to the organization’s presidency. She is now a senior advisor at financial advisory and asset management firm Lazard, and she chairs the Board of the Global Alliance for Vaccines and Immunization. At the World Bank, she worked for change in Africa and assistance for low-income countries. As Finance Minister, she attacked corruption to make Nigeria more transparent and desirable for investment and jobs, an activism that attracted criticism from circles opposed to reform.
Ngozi Okonjo-Iweala | Speaker | TED.com