TED2010
Adora Svitak: What adults can learn from kids
Адора Свитак: Што можат возрасните да научат од децата
Filmed:
Readability: 4
6,022,458 views
Вундеркиндот Адора Свитак тврди дека на светот му е потребно "детинесто" размислување: смели ставови, бујна креативност и особено оптимизам. Големите соништа на децата заслужуваат високи очекувања, вели таа, почнувајќи од волјата на возрасните да учат од децата онолку колку што тие нив ги учат.
Adora Svitak - Child prodigy
A prolific short story writer and blogger since age seven, Adora Svitak (now 12) speaks around the United States to adults and children as an advocate for literacy. Full bio
A prolific short story writer and blogger since age seven, Adora Svitak (now 12) speaks around the United States to adults and children as an advocate for literacy. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Now, I want to start with a question:
0
0
2000
Сега сакам да почнам со едно прашање:
00:17
When was the last time you were called childish?
1
2000
3000
Кога последен пат ве нарекле детинест/а?
00:20
For kids like me,
2
5000
2000
На деца како мене,
00:22
being called childish can be a frequent occurrence.
3
7000
3000
често ни се случува да не наречат детинести.
00:25
Every time we make irrational demands,
4
10000
3000
Секој пат кога имаме ирационални барања,
00:28
exhibit irresponsible behavior
5
13000
2000
кога се однесуваме неодговорно,
00:30
or display any other signs
6
15000
2000
или оддаваме било какви други знаци
00:32
of being normal American citizens,
7
17000
2000
дека сме нормални американски граѓани,
00:34
we are called childish.
8
19000
2000
не нарекуваат детинести,
00:36
Which really bothers me.
9
21000
2000
што многу ми пречи.
00:38
After all, take a look at these events:
10
23000
2000
На крајот на краиштата, погледнете ги овие настани:
00:40
Imperialism and colonization,
11
25000
3000
Империјализам и колонизација,
00:43
world wars, George W. Bush.
12
28000
3000
светски војни, Џорџ В. Буш.
00:46
Ask yourself, who's responsible? Adults.
13
31000
3000
Прашајте се: кој е одговорен за ова? Возрасните.
00:49
Now, what have kids done?
14
34000
3000
Е сега, што имаат направено децата?
00:52
Well, Anne Frank touched millions
15
37000
2000
Па, Ана Франк допре до милиони
00:54
with her powerful account of the Holocaust,
16
39000
3000
со нејзиниот моќен опис на Холокаустот
00:57
Ruby Bridges helped to end segregation in the United States,
17
42000
3000
Руби Бриџиз помогна во елиминацијата на сегрегацијата во САД
01:00
and, most recently,
18
45000
2000
и, во поскоро време,
01:02
Charlie Simpson helped to raise
19
47000
2000
Чарли Симпсон помогна да се соберат
01:04
120,000 pounds for Haiti
20
49000
2000
120.000 фунти за Хаити
01:06
on his little bike.
21
51000
2000
со неговиот мал велосипед.
01:08
So, as you can see evidenced by such examples,
22
53000
3000
Значи, како што можете да видите од овие примери
01:11
age has absolutely nothing to do with it.
23
56000
3000
возраста апсолутно не е фактор.
01:14
The traits the word childish addresses
24
59000
2000
Карактеристиките на кои се однесува зборот детинест
01:16
are seen so often in adults
25
61000
2000
толку често се среќаваат кај возрасните,
01:18
that we should abolish this age-discriminatory word
26
63000
2000
што треба да го укинеме овој дискриминирачки збор
01:20
when it comes to criticizing behavior
27
65000
2000
кога критикуваме однесување
01:22
associated with irresponsibility and irrational thinking.
28
67000
3000
што е поврзано со неодговорност и нерационално размислување.
01:25
(Applause)
29
70000
6000
(Аплауз)
01:31
Thank you.
30
76000
2000
Благодарам.
01:33
Then again, who's to say
31
78000
2000
Од друга страна, од каде знаеме
01:35
that certain types of irrational thinking
32
80000
2000
дека одредени видови ирационално размислување
01:37
aren't exactly what the world needs?
33
82000
3000
не е токму она што му е потребно на светот?
01:40
Maybe you've had grand plans before
34
85000
2000
Можеби порано сте имале големи идеи
01:42
but stopped yourself, thinking,
35
87000
2000
но сте се запреле, бидејќи сте помислиле:
01:44
"That's impossible," or, "That costs too much,"
36
89000
2000
Ова е невозможно или чини премногу
01:46
or, "That won't benefit me."
37
91000
2000
или нема да ми е од корист.
01:48
For better or worse, we kids aren't hampered as much
38
93000
3000
За добро или лошо, ние децата не навлегуваме до толку
01:51
when it comes to thinking about reasons why not to do things.
39
96000
3000
кога станува збор за смислување причини зошто да не направиме нешто.
01:54
Kids can be full of inspiring aspirations
40
99000
2000
Децата можат да имаат бројни инспиративни аспирации
01:56
and hopeful thinking.
41
101000
2000
и надежни размислувања,
01:58
Like my wish that no one went hungry
42
103000
2000
како мојата желба никој да не биде гладен
02:00
or that everything were a free kind of utopia.
43
105000
3000
или утопија во која се е бесплатно.
02:03
How many of you still dream like that
44
108000
2000
Колку од вас се уште сонуваат вака
02:05
and believe in the possibilities?
45
110000
3000
и веруваат во можностите?
02:08
Sometimes a knowledge of history
46
113000
2000
Понекогаш познавањето на историјата
02:10
and the past failures of utopian ideals
47
115000
2000
и минатите неуспеси на утописките идеали
02:12
can be a burden
48
117000
2000
можат да бидат товар,
02:14
because you know that if everything were free,
49
119000
2000
затоа што знаете дека ако се е бесплатно,
02:16
then the food stocks would become depleted
50
121000
2000
резервите од храна ќе се потрошат,
02:18
and scarce and lead to chaos.
51
123000
2000
ќе станат оскудни и ќе доведат до хаос.
02:20
On the other hand,
52
125000
2000
Од друга страна,
02:22
we kids still dream about perfection.
53
127000
2000
ние децата сеуште сонуваме за совршенство.
02:24
And that's a good thing because in order
54
129000
2000
И тоа е добро бидејќи, за било што
02:26
to make anything a reality,
55
131000
2000
да стане реалност,
02:28
you have to dream about it first.
56
133000
2000
треба прво да се сонува.
02:30
In many ways, our audacity to imagine
57
135000
3000
Во многу погледи, нашата храброст да фантазираме
02:33
helps push the boundaries of possibility.
58
138000
3000
помага во поместувањето на гранците на возможното.
02:36
For instance, the Museum of Glass in Tacoma, Washington,
59
141000
3000
На пример, Музејот на Стакло во Такома, Вашингтон,
02:39
my home state -- yoohoo Washington!
60
144000
2000
мојата држава -- јуху Вашингтон --
02:41
(Applause) --
61
146000
3000
(Аплауз)
02:44
has a program called Kids Design Glass,
62
149000
2000
има програма што се вика "Деца дизајнираат стакло"
02:46
and kids draw their own ideas for glass art.
63
151000
2000
и децата цртаат свои идеи за уметност од стакло.
02:48
Now, the resident artist said they got
64
153000
2000
Е сега, резидентните уметници рекоа дека некои од најдобрите идеи
02:50
some of their best ideas through the program
65
155000
2000
ги добиле преку оваа програма,
02:52
because kids don't think about the limitations
66
157000
2000
поради тоа што децата не размислуваат за ограничувањата
02:54
of how hard it can be to blow glass into certain shapes;
67
159000
2000
на тоа колку може да биде тешко да се дува стакло во одредени форми.
02:56
they just think of good ideas.
68
161000
2000
Тие само смислуваат добри идеи.
02:58
Now, when you think of glass, you might
69
163000
2000
Е сега, кога ќе помислите на стакло, можеби
03:00
think of colorful Chihuly designs
70
165000
3000
помислувате на шарените дезени на Чихули
03:03
or maybe Italian vases,
71
168000
2000
или можеби на италијански вази,
03:05
but kids challenge glass artists to go beyond that
72
170000
3000
но децата ги предизвикуваат уметниците да отидат подалеку
03:08
into the realm of broken-hearted snakes
73
173000
2000
во светот на змии со скршени срца
03:10
and bacon boys, who you can see has meat vision.
74
175000
3000
и момчето од сланина, кое како што можете да видите има визија за месото.
03:13
(Laughter)
75
178000
2000
(Смеење)
03:15
Now, our inherent wisdom
76
180000
2000
Е сега, нашата наследна мудрост
03:17
doesn't have to be insider's knowledge.
77
182000
3000
не мора да биде интерно знаење.
03:20
Kids already do a lot of learning from adults,
78
185000
3000
Децата веќе многу учат од возрасните,
03:23
and we have a lot to share.
79
188000
2000
и имаме многу за споделување.
03:25
I think that adults should start learning from kids.
80
190000
4000
Мислам дека возрасните треба да почнат да учат од децата.
03:29
Now, I do most of my speaking in front of an education crowd,
81
194000
3000
Е сега, јас најчесто зборувам пред образована публика,
03:32
teachers and students, and I like this analogy:
82
197000
2000
наставници и ученици, и ми се допаѓа оваа аналогија.
03:34
It shouldn't just be a teacher at the head of the classroom
83
199000
2000
Не треба само да има наставник на чело на училницата
03:36
telling students, "Do this, do that."
84
201000
2000
кој ќе им кажува на учениците "направето го ова, направето го она."
03:38
The students should teach their teachers.
85
203000
3000
Учениците треба да ги учат наставниците.
03:41
Learning between grown ups and kids
86
206000
2000
Учењето меѓу возрасните и децата
03:43
should be reciprocal.
87
208000
2000
треба да биде реципроцитетно.
03:45
The reality, unfortunately, is a little different,
88
210000
3000
Реалноста, за жал, е малку поинаква,
03:48
and it has a lot to do with trust, or a lack of it.
89
213000
3000
и многу има врска со довербата, или недостатокот на доверба.
03:51
Now, if you don't trust someone, you place restrictions on them, right?
90
216000
3000
Е сега, ако немате доверба во некого, им поставувате рестрикции, така?
03:54
If I doubt my older sister's ability
91
219000
2000
Ако јас се сомневам во способноста на сестра ми
03:56
to pay back the 10 percent interest
92
221000
2000
да ја врати каматата од 10 посто
03:58
I established on her last loan,
93
223000
2000
која и ја поставив на последниот заем,
04:00
I'm going to withhold her ability to get more money from me
94
225000
3000
јас ќе и ја ограничам способноста да добие уште пари од мене
04:03
until she pays it back. (Laughter)
95
228000
2000
додека не ми ги врати парите. (Смеење)
04:05
True story, by the way.
96
230000
2000
Ова, патем, е вистинска случка.
04:07
Now, adults seem to have
97
232000
3000
Е сега, се чини дека возрасните имаат
04:10
a prevalently restrictive attitude towards kids
98
235000
3000
превентивно рестриктивен став кон децата,
04:13
from every "don't do that,
99
238000
2000
од секое "немој ова,"
04:15
don't do this" in the school handbook
100
240000
2000
"немој она" во школските учебници,
04:17
to restrictions on school Internet use.
101
242000
3000
до рестрикции во користењето на интернет во училиштата.
04:20
As history points out, regimes become oppressive
102
245000
3000
Како што ни посочува историјата, режимите стануваат угнетувачки
04:23
when they're fearful about keeping control.
103
248000
2000
кога се плашат да не ја изгубат контролата.
04:25
And although adults may not be quite at the level
104
250000
2000
И, иако возрасните не се баш на ниво
04:27
of totalitarian regimes,
105
252000
2000
на тоталитарни режими,
04:29
kids have no, or very little say in making the rules,
106
254000
3000
децата немаат, или имаат многу малку, глас во поставувањето на правилата,
04:32
when really the attitude should be reciprocal,
107
257000
2000
кога ставот всушност треба да биде реципроцитетен,
04:34
meaning that the adult population should learn
108
259000
2000
што значи дека возрасната популација треба да учи од
04:36
and take into account the wishes
109
261000
2000
и да ги зема предвид желбите
04:38
of the younger population.
110
263000
2000
на младата популација.
04:40
Now, what's even worse than restriction
111
265000
2000
Е сега, она што е уште пострашно од рестрикции
04:42
is that adults often underestimate kids abilities.
112
267000
3000
е тоа што возрасните често ги потценуваат способностите на децата.
04:45
We love challenges, but when expectations are low,
113
270000
3000
Ние сакаме предизвици, но кога очекувањата се ниски,
04:48
trust me, we will sink to them.
114
273000
3000
верувајте, ќе се спуштиме до нив.
04:51
My own parents had anything but low expectations
115
276000
3000
Моите родители имаа се' освен ниски очекувања
04:54
for me and my sister.
116
279000
2000
за мене и сестра ми.
04:56
Okay, so they didn't tell us to become doctors
117
281000
3000
Добро, не ни кажаа да станеме доктори
04:59
or lawyers or anything like that,
118
284000
2000
или адвокати или нешто слично,
05:01
but my dad did read to us
119
286000
2000
ама татко ми ни читаше
05:03
about Aristotle
120
288000
2000
за Аристотел
05:05
and pioneer germ fighters
121
290000
2000
и за пионерите во биолошката војна (книга)
05:07
when lots of other kids were hearing
122
292000
2000
кога многу други деца слушаа
05:09
"The Wheels on the Bus Go Round and Round."
123
294000
2000
"Ринги-ринги-рингишпил."
05:11
Well, we heard that one too, but "Pioneer Germ Fighters" totally rules.
124
296000
3000
Добро, и ние ја слушавме таа песна, ама "Пионерите во биолошката војна" е закон!
05:14
(Laughter)
125
299000
2000
(Смеење)
05:16
I loved to write from the age of four,
126
301000
2000
Јас многу сакав да пишувам уште од четири годишна возраст,
05:18
and when I was six
127
303000
2000
а кога имав шест години
05:20
my mom bought me my own laptop equipped with Microsoft Word.
128
305000
3000
мајка ми ми купи лаптоп опремен со Microsoft Word.
05:23
Thank you Bill Gates and thank you Ma.
129
308000
2000
Му благодарам на Бил Гејтс и ти благодарам тебе мамо.
05:25
I wrote over 300 short stories
130
310000
2000
Напишав над 300 раскази
05:27
on that little laptop,
131
312000
2000
на тој мал лаптоп
05:29
and I wanted to get published.
132
314000
3000
и сакав да ги објавам.
05:32
Instead of just scoffing at this heresy
133
317000
2000
Наместо само да се подбиваат со овој ерес
05:34
that a kid wanted to get published
134
319000
2000
дека едно дете сака да ја објави својата работа,
05:36
or saying wait until you're older,
135
321000
2000
или наместо да ми кажат да почекам да пораснам,
05:38
my parents were really supportive.
136
323000
2000
моите родители беа полни со поддршка.
05:40
Many publishers were not quite so encouraging,
137
325000
3000
Голем број издавачи не се поставија толку охрабрувачки.
05:44
one large children's publisher ironically saying
138
329000
3000
Една голема издавачка куќа за деца иронично ми кажа
05:47
that they didn't work with children --
139
332000
2000
дека не работат со деца.
05:49
children's publisher not working with children?
140
334000
3000
Издавачка куќа за деца не работи со деца?
05:52
I don't know, you're kind of alienating a large client there.
141
337000
3000
Што знам, ми се чини дека овде одвраќате доста голем клиент.
05:55
(Laughter)
142
340000
2000
(Смеење)
05:57
Now, one publisher, Action Publishing,
143
342000
3000
Е сега, еден издавач, Action Publishing,
06:00
was willing to take that leap and trust me
144
345000
3000
реши да го преземе ризикот и да ми верува
06:03
and to listen to what I had to say.
145
348000
2000
и да слушне што имав да кажам.
06:05
They published my first book, "Flying Fingers," -- you see it here --
146
350000
3000
Ја издадоа мојата прва книга, "Летечки прсти" -- ја гледате тука --
06:08
and from there on, it's gone to speaking at hundreds of schools,
147
353000
4000
и од тогаш наваму, стигнав да зборувам пред стотици училишта,
06:12
keynoting to thousands of educators
148
357000
2000
да држам говори за илјадници едукатори,
06:14
and finally, today, speaking to you.
149
359000
2000
и конечно, денес, да ви зборувам вам.
06:16
I appreciate your attention today,
150
361000
2000
Го ценам вашето внимание денеска,
06:18
because to show that you truly care,
151
363000
2000
бидејќи за да навистина покажете дека се грижите,
06:20
you listen.
152
365000
2000
вие слушате.
06:22
But there's a problem with this rosy picture
153
367000
3000
Но има проблем со оваа розова слика
06:25
of kids being so much better than adults.
154
370000
3000
во која децата се многу подобри од возрасните.
06:28
Kids grow up and become adults just like you.
155
373000
3000
Децата пораснуваат и стануваат возрасни како вас.
06:31
(Laughter)
156
376000
2000
(Смеење)
06:33
Or just like you? Really?
157
378000
2000
Или, навистина, исти како вас?
06:35
The goal is not to turn kids into your kind of adult,
158
380000
3000
Целта не е да ги претворите децата во вашата визија за возрасни,
06:38
but rather better adults than you have been,
159
383000
3000
туку во подобри возрасни отколку што сте биле вие,
06:41
which may be a little challenging
160
386000
2000
што може да претставува предизвик,
06:43
considering your guys' credentials (Laughter).
161
388000
2000
ако се земат предвид вашите достигнувања,
06:45
But the way progress happens
162
390000
2000
но напредокот настанува
06:47
is because new generations and new eras
163
392000
3000
поради тоа што новите генерации и новите подрачја
06:50
grow and develop and become better than the previous ones.
164
395000
3000
растат и се развиваат и стануваат подобри од претходните.
06:53
It's the reason we're not in the Dark Ages anymore.
165
398000
3000
Токму поради тоа веќе не сме во Мрачното Доба.
06:56
No matter your position or place in life,
166
401000
3000
Без разлика на вашата позиција во животот,
06:59
it is imperative to create opportunities for children
167
404000
3000
неопходно е да се создадат можности за децата
07:02
so that we can grow up to blow you away.
168
407000
3000
за да пораснеме и да ве запрепастиме.
07:05
(Laughter)
169
410000
3000
(Смеење)
07:08
Adults and fellow TEDsters,
170
413000
2000
Драги возрасни и TED-овци,
07:10
you need to listen and learn from kids
171
415000
2000
треба да ги слушате и да учите од децата
07:12
and trust us and expect more from us.
172
417000
3000
и да ни верувате и да очекувате повеќе од нас.
07:16
You must lend an ear today,
173
421000
2000
Морате да не ислушате денес,
07:18
because we are the leaders of tomorrow,
174
423000
2000
затоа што утре ние ќе бидеме лидерите,
07:20
which means we're going to be taking care of you
175
425000
2000
што значи дека ќе се грижиме за вас
07:22
when you're old and senile. No, just kidding.
176
427000
3000
кога ќе бидете стари и сенилни. Не, се шегувам.
07:25
No, really, we are going to be the next generation,
177
430000
3000
Не, навистина, ние ќе бидеме следната генерација,
07:28
the ones who will bring this world forward.
178
433000
3000
оние кои ќе го унапредуваат светот.
07:31
And in case you don't think that this really has meaning for you,
179
436000
3000
И ако случајно мислите дека ова нема значење за вас
07:34
remember that cloning is possible,
180
439000
2000
не заборавајте дека клонирањето е возможно
07:36
and that involves going through childhood again,
181
441000
2000
и дека подразбира повторно доживување на детството,
07:38
in which case you'll want to be heard
182
443000
2000
во кој случај и вие ќе сакате да бидете ислушани
07:40
just like my generation.
183
445000
2000
исто како и мојата генерација.
07:42
Now, the world needs opportunities
184
447000
3000
Е сега, на светот му се потребни можности
07:45
for new leaders and new ideas.
185
450000
3000
за нови лидери и нови идеи.
07:48
Kids need opportunities to lead and succeed.
186
453000
3000
На децата им се потребни можности да водат и да успеат.
07:51
Are you ready to make the match?
187
456000
2000
Дали сте спремни да ни го овозможите тоа?
07:53
Because the world's problems
188
458000
2000
Затоа што светските проблеми
07:55
shouldn't be the human family's heirloom.
189
460000
3000
не би требало да бидат наследство на семејството на човештвото.
07:58
Thank you.
190
463000
2000
Благодарам.
08:00
(Applause)
191
465000
3000
(Аплауз)
08:03
Thank you. Thank you.
192
468000
2000
Ви благодарам. Благодарам.
ABOUT THE SPEAKER
Adora Svitak - Child prodigyA prolific short story writer and blogger since age seven, Adora Svitak (now 12) speaks around the United States to adults and children as an advocate for literacy.
Why you should listen
A voracious reader from age three, Adora Svitak's first serious foray into writing -- at age five -- was limited only by her handwriting and spelling. (Her astonishing verbal abilities already matched that of young adults over twice her age.) As her official bio says, her breakthrough would soon come "in the form of a used Dell laptop her mother bought her." At age seven, she typed out over 250,000 words -- poetry, short stories, observations about the world -- in a single year.
Svitak has since fashioned her beyond-her-years wordsmithing into an inspiring campaign for literacy -- speaking across the country to both adults and kids. She is author of Flying Fingers, a book on learning.
Adora Svitak | Speaker | TED.com