TED2010
Adora Svitak: What adults can learn from kids
Adora Svitak: Điều người lớn có thể học ở trẻ em
Filmed:
Readability: 4
6,022,458 views
Thần đồng trẻ tuổi Adora Svitak cho rằng thế giới cần có những suy nghĩ "trẻ con": những ý tưởng táo bạo,óc sáng tạo phong phú và đặc biệt là sự lạc quan. Những mơ ước lớn lao của trẻ con xứng đáng được nhiều kì vọng, cô bé nói, bắt đầu với thiện ý của người lớn để học từ trẻ con cũng như khi họ dạy trẻ con.
Adora Svitak - Child prodigy
A prolific short story writer and blogger since age seven, Adora Svitak (now 12) speaks around the United States to adults and children as an advocate for literacy. Full bio
A prolific short story writer and blogger since age seven, Adora Svitak (now 12) speaks around the United States to adults and children as an advocate for literacy. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Now, I want to start with a question:
0
0
2000
Bây giờ, tôi muốn bắt đầu với một câu hỏi:
00:17
When was the last time you were called childish?
1
2000
3000
Lần cuối cùng bạn bị gọi là trẻ con là khi nào?
00:20
For kids like me,
2
5000
2000
Đồi với những đứa trẻ như tôi,
00:22
being called childish can be a frequent occurrence.
3
7000
3000
có thể thường xuyên bị gọi là con nít
00:25
Every time we make irrational demands,
4
10000
3000
Mỗi khi có những đòi hỏi phi lý,
00:28
exhibit irresponsible behavior
5
13000
2000
hay hành động thiếu trách nhiệm,
00:30
or display any other signs
6
15000
2000
hay có một dấu hiệu nào khác
00:32
of being normal American citizens,
7
17000
2000
một người Mỹ bình thường,
00:34
we are called childish.
8
19000
2000
chúng tôi bị gọi là trẻ con,
00:36
Which really bothers me.
9
21000
2000
đó là điều làm tôi thực sự khó chịu.
00:38
After all, take a look at these events:
10
23000
2000
Sau hết, hãy nhìn vào những sự kiện sau:
00:40
Imperialism and colonization,
11
25000
3000
Chủ nghĩa đế quốc và thực dân xâm lược,
00:43
world wars, George W. Bush.
12
28000
3000
chiến tranh thế giới, George W. Bush.
00:46
Ask yourself, who's responsible? Adults.
13
31000
3000
hãy tự hỏi bản thân: Ai là người chịu trách nhiệm? Người lớn.
00:49
Now, what have kids done?
14
34000
3000
Vậy, trẻ con đã làm được gì?
00:52
Well, Anne Frank touched millions
15
37000
2000
Vâng, Anne Frank đã làm rung động hàng triệu người
00:54
with her powerful account of the Holocaust,
16
39000
3000
với bài báo cáo mãnh liệt của mình về những người bị tàn sát,
00:57
Ruby Bridges helped to end segregation in the United States,
17
42000
3000
Ruby Bridges giúp khai trừ nạn phân biệt chùng tộc tại Mỹ,
01:00
and, most recently,
18
45000
2000
và, gần đầy nhất,
01:02
Charlie Simpson helped to raise
19
47000
2000
Charlie Simpson đã giúp
01:04
120,000 pounds for Haiti
20
49000
2000
quyên gần 120,000 bảng Anh cho Haiti.
01:06
on his little bike.
21
51000
2000
trên chiếc xe đạp nhỏ của cậu.
01:08
So, as you can see evidenced by such examples,
22
53000
3000
Nên, như bạn đã thấy được bằng chứng từ những ví dụ trên,
01:11
age has absolutely nothing to do with it.
23
56000
3000
tuổi tác không là vấn đề.
01:14
The traits the word childish addresses
24
59000
2000
Ý niệm của từ "trẻ con" đề cập
01:16
are seen so often in adults
25
61000
2000
được xuất hiện khá thường xuyên ở người lớn
01:18
that we should abolish this age-discriminatory word
26
63000
2000
rằng chúng ta nên xóa sổ từ ngữ phân biệt tuổi tác này
01:20
when it comes to criticizing behavior
27
65000
2000
mỗi khi đánh giá hành động
01:22
associated with irresponsibility and irrational thinking.
28
67000
3000
liên quan tới sự thiếu trách nhiệm và suy nghĩ vô lý.
01:25
(Applause)
29
70000
6000
(Vỗ tay)
01:31
Thank you.
30
76000
2000
Cảm ơn.
01:33
Then again, who's to say
31
78000
2000
Và một lần nữa, ai đã nói
01:35
that certain types of irrational thinking
32
80000
2000
rằng những suy nghĩ vô nghĩa nhất định
01:37
aren't exactly what the world needs?
33
82000
3000
không phải là những thứ thế giới cần đến.
01:40
Maybe you've had grand plans before
34
85000
2000
Có thể bạn đã có những kế hoạch vĩ đại trước đây,
01:42
but stopped yourself, thinking,
35
87000
2000
nhưng đã dừng lại, với ý nghĩ rằng:
01:44
"That's impossible," or, "That costs too much,"
36
89000
2000
Điều đó là không thể hoặc quá tốn kém
01:46
or, "That won't benefit me."
37
91000
2000
hoặc sẽ không mang lợi ích cho bản thân.
01:48
For better or worse, we kids aren't hampered as much
38
93000
3000
Tích cực hay tiêu cực, trẻ con chúng tôi không bị ngăn cản nhiều như vậy
01:51
when it comes to thinking about reasons why not to do things.
39
96000
3000
khi phải nghĩ đến lý do vì sao không làm đều này hoặc điều kia.
01:54
Kids can be full of inspiring aspirations
40
99000
2000
Trẻ em có nhiều những nguyện vọng tràn đầy cảm hứng
01:56
and hopeful thinking.
41
101000
2000
và những suy nghĩ đầy hy vọng,
01:58
Like my wish that no one went hungry
42
103000
2000
như ước muốn của tôi là sẽ không ai đói khát
02:00
or that everything were a free kind of utopia.
43
105000
3000
hay mọi thứ đều miễn phí, một lý thuyết không tưởng
02:03
How many of you still dream like that
44
108000
2000
Có bao nhiêu người ở đây vẫn còn mơ ước như thế
02:05
and believe in the possibilities?
45
110000
3000
và tin rằng nó có thể thành sự thật?
02:08
Sometimes a knowledge of history
46
113000
2000
Có thể kiến thức lịch sử
02:10
and the past failures of utopian ideals
47
115000
2000
và những thất bạn trong quá khứ của lý thuyết không tưởng
02:12
can be a burden
48
117000
2000
chính là một gánh nặng
02:14
because you know that if everything were free,
49
119000
2000
vì, bạn biết rằng nếu mọi thứ đều miễn phí,
02:16
then the food stocks would become depleted
50
121000
2000
rằng cửa hàng ăn uống sẽ hết sạch,
02:18
and scarce and lead to chaos.
51
123000
2000
và khan hiếm, dẫn tới đám đông hỗn loạn.
02:20
On the other hand,
52
125000
2000
Mặt khác,
02:22
we kids still dream about perfection.
53
127000
2000
trẻ con chúng tôi vẫn mơ về sự hoàn hảo.
02:24
And that's a good thing because in order
54
129000
2000
Đó là điều tốt, vì để
02:26
to make anything a reality,
55
131000
2000
biến bất cứ điều gì thành hiện thực,
02:28
you have to dream about it first.
56
133000
2000
bạn phải mơ ước về nó trước hết.
02:30
In many ways, our audacity to imagine
57
135000
3000
Cách này hay cách khác, mơ ước táo bạo
02:33
helps push the boundaries of possibility.
58
138000
3000
giúp đẩy xa mọi giới hạn.
02:36
For instance, the Museum of Glass in Tacoma, Washington,
59
141000
3000
Ví dụ như, Bảo tàng Kính ở Tacoma, Washington,
02:39
my home state -- yoohoo Washington!
60
144000
2000
bang nơi tôi ở, yoohoo Washington--
02:41
(Applause) --
61
146000
3000
(Vỗ tay)
02:44
has a program called Kids Design Glass,
62
149000
2000
có một chương trình gọi là Trẻ em Thiết kế Kính,
02:46
and kids draw their own ideas for glass art.
63
151000
2000
trẻ em được vẽ ra ý tưởng riêng của chúng về nghệ thuật trên kính.
02:48
Now, the resident artist said they got
64
153000
2000
Giờ đây, họa sĩ nói họ đã có
02:50
some of their best ideas through the program
65
155000
2000
những ý tưởng tuyệt vời nhất qua chương trình này
02:52
because kids don't think about the limitations
66
157000
2000
vì trẻ em không nghĩ đến những giới hạn
02:54
of how hard it can be to blow glass into certain shapes;
67
159000
2000
rằng khó đến mức nào để có thể cắt kính thành những hình dạng nhất định.
02:56
they just think of good ideas.
68
161000
2000
Chúng chỉ nghĩ đến những ý tưởng hay.
02:58
Now, when you think of glass, you might
69
163000
2000
Bây giờ, khi nghĩ đến kính, bạn có thể
03:00
think of colorful Chihuly designs
70
165000
3000
nghĩ đến những thiết kế đầy màu sắc của Chihuly
03:03
or maybe Italian vases,
71
168000
2000
hay có thể là bình lọ từ Ý,
03:05
but kids challenge glass artists to go beyond that
72
170000
3000
nhưng trẻ em thách thức nghệ sĩ đi xa hơn thế
03:08
into the realm of broken-hearted snakes
73
173000
2000
để vào lĩnh vực của những con rắn đau khổ
03:10
and bacon boys, who you can see has meat vision.
74
175000
3000
và những anh chàng thịt lợn muối xông khói, người có cái nhìn về thịt.
03:13
(Laughter)
75
178000
2000
(Cười)
03:15
Now, our inherent wisdom
76
180000
2000
Bây giờ, sự thông minh vốn có của chúng tôi
03:17
doesn't have to be insider's knowledge.
77
182000
3000
không nhất thiết phải là nhận biết của người trong cuộc.
03:20
Kids already do a lot of learning from adults,
78
185000
3000
Trẻ con đã học được nhiều từ người lớn rồi,
03:23
and we have a lot to share.
79
188000
2000
và chúng tôi có nhiều thứ để chia sẻ.
03:25
I think that adults should start learning from kids.
80
190000
4000
Tôi nghĩ rằng người lớn nên bắt đầu học tập ở trẻ con.
03:29
Now, I do most of my speaking in front of an education crowd,
81
194000
3000
Giờ đây, tôi nói chuyện đa số trước những khán giả có học thức,
03:32
teachers and students, and I like this analogy:
82
197000
2000
giáo viên và học sinh, tôi thích sự tương đồng này.
03:34
It shouldn't just be a teacher at the head of the classroom
83
199000
2000
Không nhất thiết giáo viên phải lãnh đạo cả phòng học
03:36
telling students, "Do this, do that."
84
201000
2000
chỉ dẫn học sinh làm cái này, cái kia.
03:38
The students should teach their teachers.
85
203000
3000
Học sinh nên chỉ dẫn giáo viên.
03:41
Learning between grown ups and kids
86
206000
2000
Việc học giữa người lớn và trẻ em
03:43
should be reciprocal.
87
208000
2000
nên được thực hiện qua lại lẫn nhau.
03:45
The reality, unfortunately, is a little different,
88
210000
3000
Thực tế thì, không may, lại có chút khác biệt,
03:48
and it has a lot to do with trust, or a lack of it.
89
213000
3000
và có nhiều thứ liên qua đến sự tin tưởng, hay thiếu tin tưởng.
03:51
Now, if you don't trust someone, you place restrictions on them, right?
90
216000
3000
Nếu bạn không tin tưởng ai đó, bạn sẽ đặt cho họ sự ràng buộc, đúng không?
03:54
If I doubt my older sister's ability
91
219000
2000
Nếu tôi nghi ngờ khả năng chị gái tôi
03:56
to pay back the 10 percent interest
92
221000
2000
sẽ trả cho tôi 10% tiền lời
03:58
I established on her last loan,
93
223000
2000
trên số tiền tôi cho chị ấy mượn,
04:00
I'm going to withhold her ability to get more money from me
94
225000
3000
Tôi sẽ từ chối không cho chị ấy lấy thêm tiền của mình nữa
04:03
until she pays it back. (Laughter)
95
228000
2000
tới khi chị trả lại. (Cười)
04:05
True story, by the way.
96
230000
2000
Câu chuyện có thực đấy!
04:07
Now, adults seem to have
97
232000
3000
Vâng, người lớn thường có
04:10
a prevalently restrictive attitude towards kids
98
235000
3000
những thái độ cấm đoán thường thấy đối với trẻ em
04:13
from every "don't do that,
99
238000
2000
từ những lần "đừng làm cái này"
04:15
don't do this" in the school handbook
100
240000
2000
"đừng làm cái kia" trong quyển sổ tay của trường,
04:17
to restrictions on school Internet use.
101
242000
3000
đến hạn chế sử dụng internet tại trường.
04:20
As history points out, regimes become oppressive
102
245000
3000
Lịch sử cho thấy, sự cai trị rồi sẽ trở thành gánh nặng
04:23
when they're fearful about keeping control.
103
248000
2000
nếu con người cứ sợ sệt về việc nắm quyền.
04:25
And although adults may not be quite at the level
104
250000
2000
Và, dù người lớn không thực sự ở mức độ cao
04:27
of totalitarian regimes,
105
252000
2000
của thể chế toàn trị,
04:29
kids have no, or very little say in making the rules,
106
254000
3000
trẻ em không có, hoặc rất ít tiếng nói trong việc lập ra quy luật,
04:32
when really the attitude should be reciprocal,
107
257000
2000
khi mà thái độ thực sự cần có hai chiều,
04:34
meaning that the adult population should learn
108
259000
2000
nghĩa là thế giới người lớn nên học
04:36
and take into account the wishes
109
261000
2000
và suy ngẫm những nguyện vọng
04:38
of the younger population.
110
263000
2000
của những người trẻ hơn.
04:40
Now, what's even worse than restriction
111
265000
2000
Và điều tồi tệ hơn sự cấm đoán là
04:42
is that adults often underestimate kids abilities.
112
267000
3000
người lớn thường đánh giá thấp trẻ em.
04:45
We love challenges, but when expectations are low,
113
270000
3000
Chúng tôi chuộng thử thách, nhưng khi kì vọng đặt vào quá thấp,
04:48
trust me, we will sink to them.
114
273000
3000
hãy tin rằng chúng tôi sẽ mất dần cố gắng mà thôi.
04:51
My own parents had anything but low expectations
115
276000
3000
Bố mẹ tôi có tất cả ngoại trừ kì vọng cao
04:54
for me and my sister.
116
279000
2000
đặt vào tôi và chị tôi.
04:56
Okay, so they didn't tell us to become doctors
117
281000
3000
Nên họ đã không bảo chúng tôi trở thành bác sĩ
04:59
or lawyers or anything like that,
118
284000
2000
luật sư hay những chức danh tương tự,
05:01
but my dad did read to us
119
286000
2000
nhưng bố đã kể cho chúng tôi
05:03
about Aristotle
120
288000
2000
về Aristotle
05:05
and pioneer germ fighters
121
290000
2000
và những người tiên phong chiến đấu với vi trùng
05:07
when lots of other kids were hearing
122
292000
2000
trong khi những đứa trẻ khác thì nghe
05:09
"The Wheels on the Bus Go Round and Round."
123
294000
2000
"Bánh xe buýt lăn đều lăn đều."
05:11
Well, we heard that one too, but "Pioneer Germ Fighters" totally rules.
124
296000
3000
Chúng tôi cũng có nghe giai điệu đó, nhưng "Nhà tiên phong chống vi khuẩn" hoàn toàn thống lĩnh.
05:14
(Laughter)
125
299000
2000
(Cười)
05:16
I loved to write from the age of four,
126
301000
2000
Tôi thích viết lách từ khi bốn tuổi,
05:18
and when I was six
127
303000
2000
và khi tôi lên sáu
05:20
my mom bought me my own laptop equipped with Microsoft Word.
128
305000
3000
mẹ mua cho tôi chiếc máy tính xách tay có cài đặt Microsoft Word.
05:23
Thank you Bill Gates and thank you Ma.
129
308000
2000
Cảm ơn Bill Gates và cảm ơn mẹ.
05:25
I wrote over 300 short stories
130
310000
2000
Tôi biết trên 300 truyện ngắn
05:27
on that little laptop,
131
312000
2000
bằng chiếc máy tính nhỏ của mình,
05:29
and I wanted to get published.
132
314000
3000
và tôi muốn được in sách.
05:32
Instead of just scoffing at this heresy
133
317000
2000
Thay vì đùa cợt về thứ "dị giáo" này
05:34
that a kid wanted to get published
134
319000
2000
rằng một đứa trẻ muốn in sách,
05:36
or saying wait until you're older,
135
321000
2000
hay nói rằng "hãy chờ tới khi nhóc đủ lớn,"
05:38
my parents were really supportive.
136
323000
2000
ba mẹ thực sự giúp tôi rất nhiều.
05:40
Many publishers were not quite so encouraging,
137
325000
3000
Nhưng nhiều nhà xuất bản thì không khuyến khích tôi như vậy.
05:44
one large children's publisher ironically saying
138
329000
3000
Một nhà xuất bản lớn cho trẻ em lạnh lùng nói rằng
05:47
that they didn't work with children --
139
332000
2000
họ không làm việc với con nít.
05:49
children's publisher not working with children?
140
334000
3000
Nhà xuất bản cho trẻ em không làm việc với trẻ em ư?
05:52
I don't know, you're kind of alienating a large client there.
141
337000
3000
Tôi không biết, các người đang chọc tức một khách hàng lớn đấy.
05:55
(Laughter)
142
340000
2000
(Cười)
05:57
Now, one publisher, Action Publishing,
143
342000
3000
Rồi, nhà xuất bản Action,
06:00
was willing to take that leap and trust me
144
345000
3000
đã sẵn sàng liều lĩnh và tin tưởng tôi,
06:03
and to listen to what I had to say.
145
348000
2000
và lắng nghe những gì tôi phải nói.
06:05
They published my first book, "Flying Fingers," -- you see it here --
146
350000
3000
Họ cho xuất bản quyển sách đầu tay của tôi, "Những ngón tay bay," --bạn thấy đấy--
06:08
and from there on, it's gone to speaking at hundreds of schools,
147
353000
4000
và từ đó, tôi được đi nói chuyện ở hàng trăm trường học,
06:12
keynoting to thousands of educators
148
357000
2000
chỉ dẫn cho hàng ngàn nhà giáo dục,
06:14
and finally, today, speaking to you.
149
359000
2000
và cuối cùng, hôm nay, nói chuyện với các bạn.
06:16
I appreciate your attention today,
150
361000
2000
Tôi cảm kích trước sự chú ý của các bạn ngày hôm nay,
06:18
because to show that you truly care,
151
363000
2000
vì nó thể hiện bạn thực sự quan tâm,
06:20
you listen.
152
365000
2000
các bạn đã lắng nghe.
06:22
But there's a problem with this rosy picture
153
367000
3000
Nhưng có một vấn đề với cái nhìn lạc quan
06:25
of kids being so much better than adults.
154
370000
3000
rằng trẻ em tốt hơn rất nhiều sơ với người lớn.
06:28
Kids grow up and become adults just like you.
155
373000
3000
Vì Trẻ em lớn lên và trờ thành người lớn, giống như các bạn bây giờ.
06:31
(Laughter)
156
376000
2000
(Cười)
06:33
Or just like you? Really?
157
378000
2000
Giống như các bạn ư, thật chứ?
06:35
The goal is not to turn kids into your kind of adult,
158
380000
3000
Mục tiêu đó không phải để biến trẻ em thành những người lớn giông như các bạn.
06:38
but rather better adults than you have been,
159
383000
3000
mà là những người lớn tốt hơn các bạn bây giờ,
06:41
which may be a little challenging
160
386000
2000
điều sẽ mang lại một ít thử thách
06:43
considering your guys' credentials (Laughter).
161
388000
2000
xét theo tiêu chuẩn của các bạn,
06:45
But the way progress happens
162
390000
2000
nhưng quá trình đi lên
06:47
is because new generations and new eras
163
392000
3000
là vì những thế hệ mới và thời đại mới
06:50
grow and develop and become better than the previous ones.
164
395000
3000
lớn lên, phát triển và trở nên tốt hơn những cái trước đó.
06:53
It's the reason we're not in the Dark Ages anymore.
165
398000
3000
Đó là lý do chúng ta không còn trong Thời Kì Tăm Tối nữa.
06:56
No matter your position or place in life,
166
401000
3000
Không quan trọng vị trí của bạn trong đời,
06:59
it is imperative to create opportunities for children
167
404000
3000
luôn có nhu cầu cấp thiết là phải tạo cơ hội cho trẻ em
07:02
so that we can grow up to blow you away.
168
407000
3000
để chúng tôi lớn lên và đẩy các bạn đi xa
07:05
(Laughter)
169
410000
3000
(Cười)
07:08
Adults and fellow TEDsters,
170
413000
2000
Hỡi những người lớn và thành viên của TED,
07:10
you need to listen and learn from kids
171
415000
2000
các bạn phải lắng nghe và học hỏi ở trẻ em
07:12
and trust us and expect more from us.
172
417000
3000
tin tưởng và đặt nhiều kì vọng lên chúng tôi.
07:16
You must lend an ear today,
173
421000
2000
Bạn phải lắng nghe ngay hôm nay,
07:18
because we are the leaders of tomorrow,
174
423000
2000
vì chúng tôi sẽ là những lãnh đạo ngày mai,
07:20
which means we're going to be taking care of you
175
425000
2000
nghĩa là chúng tôi sẽ chăm sóc lại cho các bạn
07:22
when you're old and senile. No, just kidding.
176
427000
3000
khi bạn già yếu. Tôi đùa thôi
07:25
No, really, we are going to be the next generation,
177
430000
3000
Không, thật sự, chúng tôi sẽ là thế hệ kế tiếp,
07:28
the ones who will bring this world forward.
178
433000
3000
những người đưa thế giới này tiến lên.
07:31
And in case you don't think that this really has meaning for you,
179
436000
3000
Và, nếu các bạn không nghĩ điều này có ý nghĩa
07:34
remember that cloning is possible,
180
439000
2000
hãy nhớ rằng khoa học vô tính đã thành hiện thực,
07:36
and that involves going through childhood again,
181
441000
2000
và có thể ta sẽ quay lại thời thơ ấu,
07:38
in which case you'll want to be heard
182
443000
2000
trong trường hợp đó, bạn sẽ muốn được lắng nghe
07:40
just like my generation.
183
445000
2000
giống như thế hệ của tôi.
07:42
Now, the world needs opportunities
184
447000
3000
Ngày nay, thế giới cần những cơ hội
07:45
for new leaders and new ideas.
185
450000
3000
cho các nhà lãng đạo mới và ý tưởng mới.
07:48
Kids need opportunities to lead and succeed.
186
453000
3000
Trẻ em cần cơ hội để lãnh đạo và thành công.
07:51
Are you ready to make the match?
187
456000
2000
Bạn đã sẵn sàng cho điều này?
07:53
Because the world's problems
188
458000
2000
Vì những vấn đề của thế giới
07:55
shouldn't be the human family's heirloom.
189
460000
3000
không nên là nhưng thứ di truyền trong nhân loại.
07:58
Thank you.
190
463000
2000
Cảm ơn.
08:00
(Applause)
191
465000
3000
(Vỗ tay)
08:03
Thank you. Thank you.
192
468000
2000
Cảm ơn. Cảm ơn.
ABOUT THE SPEAKER
Adora Svitak - Child prodigyA prolific short story writer and blogger since age seven, Adora Svitak (now 12) speaks around the United States to adults and children as an advocate for literacy.
Why you should listen
A voracious reader from age three, Adora Svitak's first serious foray into writing -- at age five -- was limited only by her handwriting and spelling. (Her astonishing verbal abilities already matched that of young adults over twice her age.) As her official bio says, her breakthrough would soon come "in the form of a used Dell laptop her mother bought her." At age seven, she typed out over 250,000 words -- poetry, short stories, observations about the world -- in a single year.
Svitak has since fashioned her beyond-her-years wordsmithing into an inspiring campaign for literacy -- speaking across the country to both adults and kids. She is author of Flying Fingers, a book on learning.
Adora Svitak | Speaker | TED.com