TEDGlobal 2013
Kelly McGonigal: How to make stress your friend
Kelly McGonigal: Si të bëhesh mik me stresin
Filmed:
Readability: 4.4
22,520,850 views
Stresi. Ben zemren tuaj të rrahë, frymëmarrjen tuaj të shpeshtohet dhe ballin tuaj të djersitet. Por ndërkohë që stresi është bërë armiku i shëndetit publik, kërkime të reja tregojnë që stresi mund të jetë i keq per ju nese ju besoni se është i tillë.
Psikologia Kelly McGonigal na nxit ta shohim stresin si dicka pozitive, dhe na prezanton me një mekanizëm të pathënë për reduktimin e stresit: të komunikosh me të tjeret.
Kelly McGonigal - Health psychologist
Kelly McGonigal translates academic research into practical strategies for health, happiness and personal success. Full bio
Kelly McGonigal translates academic research into practical strategies for health, happiness and personal success. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I have a confession to make,
0
435
4178
Dua t'iu rrëfej diçka
00:16
but first, I want you
1
4613
3263
por së pari, dua që ju
00:19
to make a little confession to me.
2
7876
3593
të më rrëfeni diçka të vockël.
00:23
In the past year, I want you to just raise your hand
3
11469
3088
Vitin e kaluar, dua që të ngrini vetëm dorën
00:26
if you've experienced relatively little stress.
4
14557
3414
nëse keni përjetuar relativisht pak stres.
00:29
Anyone?
5
17971
2633
Ndonjëri?
00:32
How about a moderate amount of stress?
6
20604
2529
Po një sasi të moderuar stresi?
00:35
Who has experienced a lot of stress?
7
23133
3308
Kush ka përjetuar shumë stres?
00:38
Yeah. Me too.
8
26441
2408
Po! Edhe une.
00:40
But that is not my confession.
9
28849
2264
Por, nuk është ky rrëfimi im.
00:43
My confession is this: I am a health psychologist,
10
31113
3690
Rrëfimi im është ky: Unë jam një psikologe shëndeti
00:46
and my mission is to help people be happier and healthier.
11
34803
4589
dhe misioni im është të ndihmoj njerëzit që të jenë më të lumtur e të shëndetshëm.
00:51
But I fear that something I've been teaching
12
39392
3534
Por kam frike se diçka që kam mësuar
00:54
for the last 10 years is doing more harm than good,
13
42926
4328
për 10 vitet e fundit po bën më shumë dem se sa mirë,
00:59
and it has to do with stress.
14
47254
2424
dhe kjo ka të bëjë me stresin.
01:01
For years I've been telling people, stress makes you sick.
15
49678
3175
Për vite me radhe u kam thëne njerëzve që stresi ju sëmur.
01:04
It increases the risk of everything from the common cold
16
52853
2895
Rrit rrezikun e çdo gjëje nga një ftohje e zakonshme
01:07
to cardiovascular disease.
17
55748
2142
deri te sëmundjet kardiovaskulare.
01:09
Basically, I've turned stress into the enemy.
18
57890
4493
Praktikisht, e kam kthyer stresin në një armik.
01:14
But I have changed my mind about stress,
19
62383
2712
Por kam ndryshuar mendim rreth stresit,
01:17
and today, I want to change yours.
20
65095
3915
dhe sot, dua te ndryshoj tuajin.
01:21
Let me start with the study that made me rethink
21
69010
2380
Po ia nis me studimin që më bëri të rimendoj
01:23
my whole approach to stress.
22
71390
2435
të gjithë qasjen time ndaj stresit.
01:25
This study tracked 30,000 adults in the United States
23
73825
3419
Ky studim ndoqi 30.000 te rritur ne SHBA
01:29
for eight years, and they started by asking people,
24
77244
3946
për tetë vjete, dhe ata filluan të pyetnin njerezit,
01:33
"How much stress have you experienced in the last year?"
25
81190
3538
"Sa stres keni përjetuar në vitin e fundit?"
01:36
They also asked, "Do you believe
26
84728
3284
Ata pyetën gjithashtu, "A besoni
01:40
that stress is harmful for your health?"
27
88012
4153
se stresi është i dëmshëm për shëndetin tuaj?"
01:44
And then they used public death records
28
92165
1878
E më pas ata përdorën regjistrimet publike të vdekjeve
01:46
to find out who died.
29
94043
2081
për të gjetur kush kishte vdekur.
01:48
(Laughter)
30
96124
977
(E qeshur)
01:49
Okay. Some bad news first.
31
97101
4249
Ok. Disa lajme të këqija si fillim.
01:53
People who experienced a lot of stress in the previous year
32
101350
3286
Njerëzit që kishin përjetuar shumë stres vitin e shkuar
01:56
had a 43 percent increased risk of dying.
33
104636
3769
kishin 43% më shumë rrezik për vdekje.
02:00
But that was only true for the people
34
108405
3990
Por kjo qëndronte e vërtetë vetëm për njerëzit
02:04
who also believed that stress is harmful for your health.
35
112395
4536
të cilët besonin se stresi ishte i dëmshëm për shëndetin.
02:08
(Laughter)
36
116931
1606
(E qeshur)
02:10
People who experienced a lot of stress
37
118537
2603
Njerëzit të cilët përjetuan shumë stres
02:13
but did not view stress as harmful
38
121140
1963
por nuk e shihnin stresin si të dëmshëm
02:15
were no more likely to die.
39
123103
1702
nuk kishim më shumë gjasa për të vdekur.
02:16
In fact, they had the lowest risk of dying
40
124805
3654
Në fakt, ata kishin rrezikun më të vogël të vdekjes
02:20
of anyone in the study, including people
41
128459
2027
se çdo kush në studim, përfshirë njerëzit
02:22
who had relatively little stress.
42
130486
2410
që kishin relativisht pak stres.
02:24
Now the researchers estimated that over the eight years
43
132896
2286
Tashmë kërkuesit po vlerësonin që gjatë tetë viteve
02:27
they were tracking deaths,
44
135182
1594
qe po ndiqnin vdekjet,
02:28
182,000 Americans died prematurely,
45
136776
3558
182,000 Amerikane vdiqën para-kohe
02:32
not from stress, but from the belief
46
140334
2545
jo nga stresi, por nga besimi
02:34
that stress is bad for you. (Laughter)
47
142879
3378
se stresi është i dëmshëm për ju. (E qeshur).
02:38
That is over 20,000 deaths a year.
48
146257
3452
Kjo do të thotë mbi 20,000 vdekje në vit.
02:41
Now, if that estimate is correct,
49
149709
3050
Tani, nëse kjo llogaritje është e saktë
02:44
that would make believing stress is bad for you
50
152759
2092
kjo do ta bënte besimin se stresi është i keq për ju
02:46
the 15th largest cause of death
51
154851
2446
shkakun e 15te më të madh të vdekjes
02:49
in the United States last year,
52
157297
1918
ne SHBA vitin e kaluar,
02:51
killing more people than skin cancer,
53
159215
1764
duke vrare më shumë njerëz se kanceri i lekurës,
02:52
HIV/AIDS and homicide.
54
160979
3449
HIV/AIDS dhe vetëvrasja.
02:56
(Laughter)
55
164428
2883
(E qeshur)
02:59
You can see why this study freaked me out.
56
167311
2825
Ju mund të kuptoni pse ky studim më tmerroi.
03:02
Here I've been spending so much energy telling people
57
170136
3691
Ja tek kam shpenzuar shume energji duke u thëne njerëzve
03:05
stress is bad for your health.
58
173827
2970
se stresi është i keq për shëndetin tuaj.
03:08
So this study got me wondering:
59
176797
1989
Ndaj ky studim më bëri të mendoj:
03:10
Can changing how you think about stress
60
178786
2501
A mundet që ndryshimi i mënyrës se si mendojmë rreth stresit
03:13
make you healthier? And here the science says yes.
61
181287
3439
t'ju bëjë më të shëndetshëm? Këtu, shkenca thote po.
03:16
When you change your mind about stress,
62
184726
2082
Kur ju ndryshoni mendjen tuaj rreth stresit,
03:18
you can change your body's response to stress.
63
186808
3519
ju mund të ndryshoni përgjigjen e trupit tuaj nga stresit.
03:22
Now to explain how this works,
64
190327
2114
Tani për të shpjeguar se si ndodh kjo,
03:24
I want you all to pretend that you are participants
65
192441
2881
dua që ju të gjithë të pretendoni se jeni pjesëmarres
03:27
in a study designed to stress you out.
66
195322
2607
në një studim të formuluar për t'ju stresuar.
03:29
It's called the social stress test.
67
197929
2684
Quhet Testi i Stresit Social.
03:32
You come into the laboratory,
68
200613
2054
Ju vini në laborator,
03:34
and you're told you have to give a five-minute
69
202667
2907
dhe u thuhet që duhet të jepni një
03:37
impromptu speech on your personal weaknesses
70
205574
3727
fjalim të improvizuar 5 minutësh mbi dobësitë personale
03:41
to a panel of expert evaluators sitting right in front of you,
71
209301
3657
para një komisioni më ekspertë vlerësues të ulur përballe jush,
03:44
and to make sure you feel the pressure,
72
212958
1561
e për t'u siguruar që ju e ndjeni presionin,
03:46
there are bright lights and a camera in your face,
73
214519
3292
ka drita të shndritshme dhe nje kamera në fytyren tuaj,
03:49
kind of like this.
74
217811
2809
diçka e tillë.
03:52
And the evaluators have been trained
75
220620
2760
Dhe, vlerësuesit janë trajnuar
03:55
to give you discouraging, non-verbal feedback like this.
76
223380
4866
t'u japin feedback dekurajues dhe jo-verbal të tillë.
04:05
(Laughter)
77
233076
3458
(E qeshur)
04:08
Now that you're sufficiently demoralized,
78
236534
2822
Tanimë që jeni të demoralizuar mjaftueshem
04:11
time for part two: a math test.
79
239356
2800
është momenti për pjesën e dytë: testi i matematikes.
04:14
And unbeknownst to you,
80
242156
2101
Dhe pa dijeninë tuaj,
04:16
the experimenter has been trained to harass you during it.
81
244257
3896
eksperimentuesi është trajnuar t'ju ngacmoje gjatë tij.
04:20
Now we're going to all do this together.
82
248153
2673
Tani do t'a bëjmë këtë të gjithë bashkë.
04:22
It's going to be fun.
83
250826
1394
Do të jetë gallatë.
04:24
For me.
84
252220
1069
Për mua.
04:25
Okay. I want you all to count backwards
85
253289
5002
Ok. Dua që të gjithë ju të numëroni mbrapsht
04:30
from 996 in increments of seven.
86
258291
2847
nga 996 duke hequr nga shtatë.
04:33
You're going to do this out loud
87
261138
1528
Do ta bëni këtë me zë të lartë
04:34
as fast as you can, starting with 996.
88
262666
3961
sa me shpejt qe te mundeni, duke filluar nga 996.
04:38
Go!
89
266627
1142
Fillo!
04:39
Audience: (Counting)
90
267769
1341
Publiku: (Duke numëruar)
04:41
Go faster. Faster please.
91
269110
2589
Më shpejt! Më shpejt ju lutem.
04:43
You're going too slow.
92
271699
2269
Jeni shumë avash.
04:45
Stop. Stop, stop, stop.
93
273968
2146
Stop. Stop, stop, stop.
04:48
That guy made a mistake.
94
276114
1589
Ai djali aty bëri një gabim.
04:49
We are going to have to start all over again. (Laughter)
95
277703
2772
Do të fillojmë nga fillmi të gjithën përsëri. (E qeshur)
04:52
You're not very good at this, are you?
96
280475
2278
Ju s'jeni shumë të zotët në këtë, apo jo?
04:54
Okay, so you get the idea.
97
282753
1803
Ok, pra e kuptuat idene.
04:56
Now, if you were actually in this study,
98
284556
1743
Tani, nëse do të ishit realisht në këtë studim,
04:58
you'd probably be a little stressed out.
99
286299
1945
ka shumë mundësi qe do të ishit paska të stresuar.
05:00
Your heart might be pounding,
100
288244
1581
Zemra juaj mund të ishte duke rrahur,
05:01
you might be breathing faster, maybe breaking out into a sweat.
101
289825
3404
mund të kishit frymëmarrje më të shpejtë, mbase edhe të djerësitnit.
05:05
And normally, we interpret these physical changes
102
293229
2980
E normalisht, ne i interpretojmë këto ndryshime fizike
05:08
as anxiety
103
296209
1616
si ankth
05:09
or signs that we aren't coping very well with the pressure.
104
297825
3016
ose shenja që ne nuk po e përballojme fort mirë presionin.
05:12
But what if you viewed them instead
105
300841
2069
Po sikur ti shikonit ato në të kundert,
05:14
as signs that your body was energized,
106
302910
2452
si shenja që trupi juaj është energjizuar,
05:17
was preparing you to meet this challenge?
107
305362
3442
po ju përgatit që ju të kalonit këtë sfide?
05:20
Now that is exactly what participants were told
108
308804
2846
Kjo ishte pikërisht çfarë ju tha pjesëmarrësve në
05:23
in a study conducted at Harvard University.
109
311650
2661
studimin e kryer nga Universiteti i Harvard.
05:26
Before they went through the social stress test,
110
314311
3106
Para së të kalonin nëpër testin e stresit social,
05:29
they were taught to rethink their stress response as helpful.
111
317417
2961
ata mësuan të rimendojne përgjigjet e stresit si ndihmesë.
05:32
That pounding heart is preparing you for action.
112
320378
3789
Ajo rrahje zemre po ju pergatit për aksion.
05:36
If you're breathing faster, it's no problem.
113
324167
2594
Nëse keni frymëmarrje të shpejtë, s'ka problem.
05:38
It's getting more oxygen to your brain.
114
326761
3085
Po dërgon më shumë oksigjen në trurin tuaj.
05:41
And participants who learned to view the stress response
115
329846
2697
Dhe pjesëmarresit u mësuan të shikojnë përgjigjen e stresit
05:44
as helpful for their performance,
116
332543
2237
si ndihmesë për përformancen e tyre,
05:46
well, they were less stressed out,
117
334780
1339
mirë, ata ishin më pak të stresuar,
05:48
less anxious, more confident,
118
336119
2168
më pak të shqetësuar, më të sigurtë
05:50
but the most fascinating finding to me
119
338287
2093
por gjetja më magjepsëse për mua
05:52
was how their physical stress response changed.
120
340380
3383
ishte se si pergjigja fizike ndaj stresit ndryshoi.
05:55
Now, in a typical stress response,
121
343763
1892
Tani, në një përgjigje tipike mdaj stresit,
05:57
your heart rate goes up,
122
345655
1968
shkalla e rrahjeve të zemrës rritet,
05:59
and your blood vessels constrict like this.
123
347623
4321
dhe enët e gjakut ngushtohen si kjo.
06:03
And this is one of the reasons that chronic stress
124
351960
2990
Dhe kjo është nje nga arsyet që stresi kronik
06:06
is sometimes associated with cardiovascular disease.
125
354950
2859
është nganjëhere i lidhur me sëmundjen kardiovaskulare.
06:09
It's not really healthy to be in this state all the time.
126
357809
3606
Nuk është aspak e shëndetshme të jesh në këtë gjendje gjatë gjithë kohës.
06:13
But in the study, when participants viewed
127
361415
2017
Por në studim, kur pjesëmarrësit panë
06:15
their stress response as helpful,
128
363432
2127
përgjigjen e stresit të tyre si ndihmesë,
06:17
their blood vessels stayed relaxed like this.
129
365559
3506
enet e tyre të gjakut mbetën të çliruara si këtu.
06:21
Their heart was still pounding,
130
369065
1307
Zemra e tyre po rrihte,
06:22
but this is a much healthier cardiovascular profile.
131
370372
3356
por ky është një profil kardiovaskular shumë më i shëndetshëm.
06:25
It actually looks a lot like what happens
132
373728
2655
Faktikisht, ngjan shumë me çka ndodh
06:28
in moments of joy and courage.
133
376383
4709
në momente gëzimi dhe kurajoje.
06:33
Over a lifetime of stressful experiences,
134
381092
2843
Pas një jete me eksperienca stresuese
06:35
this one biological change
135
383935
3190
ky ndryshim biologjik i vetem
06:39
could be the difference
136
387125
1304
mund të jetë ndryshimi
06:40
between a stress-induced heart attack at age 50
137
388429
3004
ndërmjet atakut të zemres prej stresit në moshën 50 vjeçare
06:43
and living well into your 90s.
138
391433
2864
dhe jetesës së mirë deri në të 90-tat tuaja.
06:46
And this is really what the new science of stress reveals,
139
394297
3144
Dhe kjo është çka shkenca e re mbi stresin zbulon,
06:49
that how you think about stress matters.
140
397441
3539
që mënyra se si ju mendoni rreth stresit është e rendesishme.
06:52
So my goal as a health psychologist has changed.
141
400980
3130
Pra, qellimi im si psikologe shëndeti ka ndryshuar.
06:56
I no longer want to get rid of your stress.
142
404110
2162
Unë nuk dua më që të heq stresin tuaj.
06:58
I want to make you better at stress.
143
406272
2958
Dua t'iu bëj më të zotët në stres.
07:01
And we just did a little intervention.
144
409230
2705
Dhe na duhet vetem pak ndërhyrje.
07:03
If you raised your hand and said
145
411935
1358
Nëse keni ngritur doren dhe thoni
07:05
you'd had a lot of stress in the last year,
146
413293
2259
që keni patur shume stres vitin e kaluar,
07:07
we could have saved your life,
147
415552
1843
ne mund t'u kishim shpëtuar jeten,
07:09
because hopefully the next time
148
417395
1531
sepse me shpresë herën tjeter që
07:10
your heart is pounding from stress,
149
418926
2020
zemra juaj do të rrahë prej stresit
07:12
you're going to remember this talk
150
420946
1847
ju do të kujtoni këtë fjalim
07:14
and you're going to think to yourself,
151
422793
2162
dhe do të mendoni me veten tuaj,
07:16
this is my body helping me rise to this challenge.
152
424955
5174
ky është trupi im që më ndihmon të ngrihem ndaj kësaj sfide.
07:22
And when you view stress in that way,
153
430129
2424
Dhe kur e shikoni stresin në këtë mënyre,
07:24
your body believes you,
154
432553
1972
trupi juaj ju beson,
07:26
and your stress response becomes healthier.
155
434525
3679
dhe përgjigja juaj ndaj stresit bëhet me e shëndetshme.
07:30
Now I said I have over a decade of demonizing stress
156
438204
4176
Pra, unë thashë që kam mbi një dekadë që e demonizoj stresin
07:34
to redeem myself from,
157
442380
1974
për të shpenguar veten time prej tij,
07:36
so we are going to do one more intervention.
158
444354
2610
ndaj do te bejme nje nderhyrje tjeter.
07:38
I want to tell you about one of the most
159
446964
1982
Dua t'u tregoj një nga aspektet më pak
07:40
under-appreciated aspects of the stress response,
160
448946
3041
të vlerësuara të përgjigjes së stresit,
07:43
and the idea is this:
161
451987
2014
dhe idea është:
07:46
Stress makes you social.
162
454001
3265
Stresi ju bën sociale.
07:49
To understand this side of stress,
163
457266
1589
Për të kuptuar këtë anë të stresit,
07:50
we need to talk about a hormone, oxytocin,
164
458855
3062
ne duhet të flasim për nje hormon, oxytocinen,
07:53
and I know oxytocin has already gotten
165
461917
3001
dhe e di oxytocina ka popullaritet tashmë
07:56
as much hype as a hormone can get.
166
464918
1947
aq shumë sa çmund te kete një hormon.
07:58
It even has its own cute nickname, the cuddle hormone,
167
466865
3339
Ka edhe nofken e vet të lezetshme, hormoni i përqafimit,
08:02
because it's released when you hug someone.
168
470204
2686
sepse clirohet kur ju përqafoni dike.
08:04
But this is a very small part of what oxytocin is involved in.
169
472890
4493
Por kjo është vetem një pjesë e vogël e asaj qe përfshin oxytocina.
08:09
Oxytocin is a neuro-hormone.
170
477383
2487
Oxytocina është një neuro-hormon.
08:11
It fine-tunes your brain's social instincts.
171
479870
3574
Rregullon instiktet sociale të trurit tuaj.
08:15
It primes you to do things
172
483444
2531
Ju shtyn të bëni gjëra
08:17
that strengthen close relationships.
173
485975
3511
që përforcojnë lidhjet e ngushta.
08:21
Oxytocin makes you crave physical contact
174
489486
2856
Oxytocina bën që ju të dëshironi kontakt fizik
08:24
with your friends and family.
175
492342
1992
me miqtë dhe familjen tuaj.
08:26
It enhances your empathy.
176
494334
1586
Nxit empatinë tuaj.
08:27
It even makes you more willing to help and support
177
495920
2708
Ju bën edhe më të disponueshem për të ndihmuar e mbështetur
08:30
the people you care about.
178
498628
2968
njerëzit për të cilet interesoheni.
08:33
Some people have even suggested
179
501596
1695
Disa njerëz kanë sugjeruar edhe
08:35
we should snort oxytocin
180
503291
3595
që ne duhet të shfrytezojne oxytocinen
08:38
to become more compassionate and caring.
181
506886
4454
për t'u bërë më shumë të dhemshur dhe të kujdesshem.
08:43
But here's what most people don't understand
182
511340
2416
Por kjo është çka pjesa me e madhe e njerezve nuk kuptojne
08:45
about oxytocin.
183
513756
2408
rreth oxytocines.
08:48
It's a stress hormone.
184
516164
2966
Eshtë një hormon stresi.
08:51
Your pituitary gland pumps this stuff out
185
519130
3118
Gjendra juaj e hipofizes e pompon këtë
08:54
as part of the stress response.
186
522248
1548
si pjesë e përgjigjes ndaj stresit.
08:55
It's as much a part of your stress response
187
523796
2251
Eshtë po aq pjesë e përgjigjes ndaj stresit
08:58
as the adrenaline that makes your heart pound.
188
526047
4108
sa ç'është adrenalina që bën të rrahë zemren tuaj.
09:02
And when oxytocin is released in the stress response,
189
530155
2814
Dhe kur oxytocina çlirohet në pergjigjen e stresit,
09:04
it is motivating you to seek support.
190
532969
3361
ju motivon qe te kerkoni mbeshtetje.
09:08
Your biological stress response
191
536330
2053
Përgjigja juaj biologjike e stresit
09:10
is nudging you to tell someone how you feel
192
538383
3430
po ju nxit që t'i thoni dikujt se si ndiheni
09:13
instead of bottling it up.
193
541813
2493
në vend që të mbylleni përbrenda.
09:16
Your stress response wants to make sure you notice
194
544306
3104
Përgjigja e stresit tuaj dëshiron të sigurohet që ju e vini re
09:19
when someone else in your life is struggling
195
547410
2319
kur dikush tjetër në jetën tuaj po mundohet
09:21
so that you can support each other.
196
549729
2499
në mënyrë që ju të mbështetni njëri tjetrin.
09:24
When life is difficult, your stress response wants you
197
552228
3791
Kur jeta juaj është e vështire, përgjigja e stresit tuaj do që ju
09:28
to be surrounded by people who care about you.
198
556019
5139
të rrethoheni nga njerëz që interesohen për ju.
09:33
Okay, so how is knowing this side of stress
199
561158
2529
OK, si mundet të njohurit e kësaj anë të stresit
09:35
going to make you healthier?
200
563687
1816
t'a bëje jeten tuaj më të shëndetshme?
09:37
Well, oxytocin doesn't only act on your brain.
201
565503
2768
Atëhere, oxytocina nuk vepron vetëm në trurin tuaj.
09:40
It also acts on your body,
202
568271
2501
Vepron gjithashtu në trupin tuaj,
09:42
and one of its main roles in your body
203
570772
2089
dhe një nga rolet kryesore në trupin tuaj
09:44
is to protect your cardiovascular system
204
572861
2720
është të mbrojë sistemin kardiovaskular
09:47
from the effects of stress.
205
575581
2375
nga efektet e stresit.
09:49
It's a natural anti-inflammatory.
206
577956
2568
Eshtë një anti-inflamator natyral.
09:52
It also helps your blood vessels stay relaxed during stress.
207
580524
3445
Gjithashtu ndihmon enët e gjakut të mbeten të relaksuara gjatë stresit.
09:55
But my favorite effect on the body is actually on the heart.
208
583969
3397
Por, efekti im i preferuar në trup është ai në zemër.
09:59
Your heart has receptors for this hormone,
209
587366
3666
Zemra juaj ka receptorë për këtë hormon,
10:03
and oxytocin helps heart cells regenerate
210
591032
3774
dhe oxytocina ndihmon qelizat e zemres te rigjenerojne
10:06
and heal from any stress-induced damage.
211
594806
3773
dhe të shërojnë çdo dëm të shkaktuar nga stresi.
10:10
This stress hormone strengthens your heart,
212
598579
4581
Ky hormon stresi forcon zemrën tuaj,
10:15
and the cool thing is that all of these physical benefits
213
603160
3697
dhe gjëja interesante është se të gjitha këto përfitime fizike
10:18
of oxytocin are enhanced by social contact
214
606857
3517
të oxytocines janë të përmirësuara nga kontakti social
10:22
and social support,
215
610374
1533
dhe nga mbështetja sociale,
10:23
so when you reach out to others under stress,
216
611907
2919
ndaj kur ju kontaktoni të tjeret nën stres,
10:26
either to seek support or to help someone else,
217
614826
3273
si për të kërkuar mbështetje apo për të ndihmuar dikënd tjeter
10:30
you release more of this hormone,
218
618099
2008
you çlironi më shumë nga ky hormon,
10:32
your stress response becomes healthier,
219
620107
2262
përgjigja e stresit tuaj bëhet më e shëndetshme,
10:34
and you actually recover faster from stress.
220
622369
3098
dhe ju praktikisht shëroheni më shpejt nga stresi.
10:37
I find this amazing,
221
625467
2334
Mua më duket e mrekullueshme,
10:39
that your stress response has a built-in mechanism
222
627801
3928
që përgjigja e stresit ka një sistem të përbrendshëm
10:43
for stress resilience,
223
631729
2717
për rezistencë ndaj stresit,
10:46
and that mechanism is human connection.
224
634446
4362
dhe që mekanizmi është lidhja njerëzore.
10:50
I want to finish by telling you about one more study.
225
638808
3682
Dua të përfundoj duke ju treguar nje studim tjetër.
10:54
And listen up, because this study could also save a life.
226
642490
3984
Dhe dëgjoni me kujdes, pasi ky studim mundet gjithashtu, të shpëtojë jetë.
10:58
This study tracked about 1,000 adults in the United States,
227
646474
3456
Ky studim ndoqi 1,000 madhorë ne SHBA,
11:01
and they ranged in age from 34 to 93,
228
649930
4163
dhe ata klasifikoheshin në moshë prej 34 në 93,
11:06
and they started the study by asking,
229
654093
2269
e ata filluan studimin duke pyetur,
11:08
"How much stress have you experienced in the last year?"
230
656362
4224
"Sa stres keni përjetuar në vitin e fundit?"
11:12
They also asked, "How much time have you spent
231
660586
3576
Gjithashtu pyeten, "Sa kohë keni shpenzuar duke
11:16
helping out friends, neighbors,
232
664162
3217
ndihmuar miqtë, komshinjtë,
11:19
people in your community?"
233
667379
2754
njerezit në komunitetin tuaj?"
11:22
And then they used public records for the next five years
234
670133
2775
E më pas ata përdorin regjistrimet publike për pesë vitet në vijim
11:24
to find out who died.
235
672908
2623
për të gjetur kush kishte vdekur.
11:27
Okay, so the bad news first:
236
675531
2681
OK, pra lajmet e këqija fillimisht:
11:30
For every major stressful life experience,
237
678212
2959
Për çdo eksperiencë madhore stresuese në jetë
11:33
like financial difficulties or family crisis,
238
681171
3049
si vështiresitë financiare apo krizat familjare,
11:36
that increased the risk of dying by 30 percent.
239
684220
3938
që rriste rrezikun e vdekjes me 30 perqind.
11:40
But -- and I hope you are expecting a but by now --
240
688158
4287
Por - dhe imagjinoj po pritnit një por tashmë -
11:44
but that wasn't true for everyone.
241
692445
2431
por kjo s'është e vërtetë për të gjithë.
11:46
People who spent time caring for others
242
694876
3662
Njerëzit që shpenzojnë kohë duke u kujdesur për të tjerët
11:50
showed absolutely no stress-related increase in dying. Zero.
243
698538
6108
nuk shfaqin absolutisht rritje në stresin e lidhur me vdekjen. Zero.
11:56
Caring created resilience.
244
704646
3544
Të kujdesesh krijon ripërtëritje.
12:00
And so we see once again
245
708190
1526
Dhe kështu në shohim edhe një herë
12:01
that the harmful effects of stress on your health
246
709716
2638
që efektet e dëmshme të stresit në shëndetin tuaj
12:04
are not inevitable.
247
712354
1962
janë të pashmangshme.
12:06
How you think and how you act
248
714316
2722
Mënyra se si mendoni dhe veproni
12:09
can transform your experience of stress.
249
717038
3797
mund të transformojë eksperiencen tuaj të stresit.
12:12
When you choose to view your stress response
250
720835
2524
Kur ju zgjidhni të shikoni përgjigjen tuaj të stresit
12:15
as helpful,
251
723359
2297
si ndihmesë,
12:17
you create the biology of courage.
252
725656
5011
ju krijoni një biologji të guximit.
12:22
And when you choose to connect with others under stress,
253
730667
3321
Dhe kur ju zgjidhni të lidheni me të tjerë nën stres,
12:25
you can create resilience.
254
733988
3393
ju mund të krijoni ripërtërim.
12:29
Now I wouldn't necessarily ask
255
737381
2675
Tani, nuk do të kërkoja domosdoshmërisht
12:32
for more stressful experiences in my life,
256
740056
3104
eksperienca më stresuese në jeten time,
12:35
but this science has given me
257
743160
2305
por shkenca më ka dhënë
12:37
a whole new appreciation for stress.
258
745465
3772
një qasje komplet të re për stresin.
12:41
Stress gives us access to our hearts.
259
749237
4434
Stresi na lejon te hyjme në zemrat tona.
12:45
The compassionate heart that finds joy and meaning
260
753671
3909
Zemra e dhembshur që gjen gëzim dhe kuptim
12:49
in connecting with others,
261
757580
1538
në lidhjet me të tjerët,
12:51
and yes, your pounding physical heart,
262
759118
3562
dhe po, rrahja e zemrës tuaj fizike,
12:54
working so hard to give you strength and energy,
263
762680
5265
që punon kaq fort për t'iu dhënë forcë dhe energji,
12:59
and when you choose to view stress in this way,
264
767945
3343
dhe kur ju zgjidhni ta shihni stresin në ketë mënyre,
13:03
you're not just getting better at stress,
265
771288
2512
jo vetem ju për përmirësoheni në stres,
13:05
you're actually making a pretty profound statement.
266
773800
3827
ju po bëni faktikisht një deklaratë shumë të thellë.
13:09
You're saying that you can trust yourself
267
777627
3053
Ju po thoni që besoni në vetvete
13:12
to handle life's challenges,
268
780680
3035
per te perballuar sfidat e jetes
13:15
and you're remembering that
269
783715
2925
dhe ju po mbani mend qe
13:18
you don't have to face them alone.
270
786640
2711
s'keni pse ti përballni ato vetëm.
13:21
Thank you.
271
789351
1382
Faleminderit.
13:22
(Applause)
272
790733
9281
(Duarttrokitje)
13:32
Chris Anderson: This is kind of amazing, what you're telling us.
273
800014
2898
Chris Andreson: Kjo që po na tregon është diçka e mrekullueshme.
13:34
It seems amazing to me that a belief about stress
274
802912
4105
Më duket e mrekullueshme se si një besin mbi stresin
13:39
can make so much difference to someone's life expectancy.
275
807017
4483
mund të bëjë kaq shumë diferencë në pritshmëritë e jetës së dikujt.
13:43
How would that extend to advice,
276
811500
2226
Si mund të shtrihet kjo në një këshillë,
13:45
like, if someone is making a lifestyle choice
277
813726
2085
dmth, nëse dikush po bën një zgjedhje për stilin e jetës,
13:47
between, say, a stressful job and a non-stressful job,
278
815811
3961
lë të themi, ndërmjet një pune stresuese e jo stresuese,
13:51
does it matter which way they go?
279
819772
2681
a ka rëndësi në cilin drejtim shkojnë ata?
13:54
It's equally wise to go for the stressful job
280
822453
3073
A është njësoj e mençur të shkosh pas një punë stresuese
13:57
so long as you believe that you can handle it, in some sense?
281
825526
2501
për aq kohë sa ju besoni se mund t'a përballoni atë, në një farë sensi?
14:00
Kelly McGonigal: Yeah, and one thing we know for certain
282
828027
1854
Kelly McGonigal: Po, diçka që dimë me siguri
14:01
is that chasing meaning is better for your health
283
829881
2730
është se të ndjekësh kuptimin është më mirë për shëndetin tuaj
14:04
than trying to avoid discomfort.
284
832611
1604
se sa të provosh të evitosh shqetësimin.
14:06
And so I would say that's really the best way to make decisions,
285
834215
2985
E do të thoja që kjo është mënyra më e mirë për të marrë vendime
14:09
is go after what it is that creates meaning in your life
286
837200
2747
është të shkoni pas asaj çka përbën kuptim në jetën tuaj
14:11
and then trust yourself to handle the stress that follows.
287
839947
3278
e më pas besojini vetevetes në përballimin e stresit që ndjek.
14:15
CA: Thank you so much, Kelly. It's pretty cool.
KM: Thank you.
KM: Thank you.
288
843225
2542
CA: Shumë faleminderit, Kelly. Ishte shumë bukur.
KM: Faleminderit.
KM: Faleminderit.
14:17
(Applause)
289
845767
4000
(Duarttrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Kelly McGonigal - Health psychologistKelly McGonigal translates academic research into practical strategies for health, happiness and personal success.
Why you should listen
Stanford University psychologist Kelly McGonigal is a leader in the growing field of “science-help.” Through books, articles, courses and workshops, McGonigal works to help us understand and implement the latest scientific findings in psychology, neuroscience and medicine.
Straddling the worlds of research and practice, McGonigal holds positions in both the Stanford Graduate School of Business and the School of Medicine. Her most recent book, The Willpower Instinct, explores the latest research on motivation, temptation and procrastination, as well as what it takes to transform habits, persevere at challenges and make a successful change.
She is now researching a new book about the "upside of stress," which will look at both why stress is good for us, and what makes us good at stress. In her words: "The old understanding of stress as a unhelpful relic of our animal instincts is being replaced by the understanding that stress actually makes us socially smart -- it's what allows us to be fully human."
Kelly McGonigal | Speaker | TED.com